PARKENPLAN

Meer groen in ‘t stad

Parkenplan

Inhoud: 1. Probleemstelling: ‘te weinig groen’

2. Visie 1. Concepten ‘lobbenstad’ 2. Doelstellingen

3. Actieplan 1. De stad in verbinding met de rand 2. Parken in verbinding met elkaar 3. Groene verbindingen tot in het centrum 4. Groen voor de wijken 5. Instrumenten

4. Conclusie

Parkenplan

1. Probleemstelling

- Te weinig toegankelijk groen

1. Probleemstelling

Gemiddeld heeft iedere inwoner van Antwerpen 108m2 groen ter beschikking (bron: Groenplan Stad Antwerpen,

doc in voorbereiding)

MAAR:

• Slechts 27% van het groenareaal is sociaalrecreatief groen met directe gebruiksfunctie voor de inwoners.

DUS:

• 29,16m2 per inwoner

1. Probleemstelling

Uitschieters: District Borgerhout: • 116,9 inw/ha • 15 m2/inw groen; hiervan 48% structuurgroen langs

Singel/Ring DUS: 7,8 m2 groen per inwoner District Antwerpen binnen Ring: • 94,5 inw/ha • 15,3 m2/inw groen; hiervan 34% structuurgroen langs

Singel/Ring DUS: 10 m2 groen per inwoner

1. Probleemstelling

District Berchem:

• 74,7 inw/ha

• 27 m2/inw groen; hiervan 36% structuurgroen langs Singel/Ring

DUS: 20 m2 groen per inwoner

1. Probleemstelling

De Lange termijnplanning Groenvoorziening (Agentschap Natuur en Bos) hanteert voor grootstedelijk gebied volgende norm:

30 m2 groen per inwoner

• Borgerhout, district Antwerpen binnen Singel en Berchem zitten hier ruim onder

• Gemiddelde voor ganse stad zit eveneens onder de norm

1. Probleemstelling

Met slechts 61% bewoners binnen het bereik van buurtgroen is het groen in Antwerpen ruimtelijk niet goed gespreid.

Dit tekort is reeds gekend door het stadsbestuur bij vaststellen van het strategisch ruimtelijk structuurplan in 2005.

Tekort aan buurtgroen

Buurtgroen: <400 m 1 tot 10 ha toegankelijk groen

1. Probleemstelling

Agentschap Natuur en Bos hanteert volgende afstandsnorm:

• Op minstens 400m van de woning moet de stadsbewoner buurtgroen vinden.

• Buurtgroen is minimaal 1ha of 100m x 100m groot (grootte voetbalveld).

1. Probleemstelling

Dit buurtgroen is niet aanwezig in: • Antwerpen-Noord • Borgerhout intra muros • Zurenborg • Berchem intra muros • Brederode • Antwerpen Zuid • Kernstad • Eilandje • Kop van Merksem (Albertkanaal) • Deurne Noord (Albertkanaal)

2. Visie 2.1 Concept

Lobbenstad Tjallingii (1992): Groene lobben tot in het centrum Voordelen: - Buurtgroen aanwezig voor

iedere bewoner - Ecologische voordelen:

afkoeling, ruimte voor plant- en diersoorten...

2.1 Concept

Breda Amsterdam

2.2 Doelstellingen parkenplan

1. Kwalitatief:

1. Robuuste groenstructuur uitbouwen voor een duurzame stad of ecopolis

2. Beleving van de stad wordt groener

2.2 Doelstellingen parkenplan

2. Kwantitatief: 1. 30 m2 groen voor iedere inwoner van de stad, ook in de

districten Antwerpen (binnen Singel), Borgerhout en Berchem (intra muros)

2. 100% van de bewoners toegang tot buurtgroen => + 398 ha NODIG

MAAR: reeds gepland om te verdwijnen: Sint-Annabos: 96 ha Noordkasteel: 36 ha Indien deze groenpolen verdwijnen: 530 ha nodig

Ruimtelijke vertaling

Vier niveaus:

1. De stad in verbinding met de rand

2. Parken in verbinding met elkaar

3. Groene verbindingen tot in het centrum

4. Groen voor de wijken

4. Actieplan

De stad in verbinding met de rand

• Stadsrandbossen:

1. Klaverblad-Kleidaal

2. Edegemse hoek

3. Ertbrugge-Fortvlakte

4. A102 Merksem-Schoten

1 2

3

4

+43 ha

Parken in verbinding met elkaar

• Sint-Annabos naar Noordkasteel: – Behoud Noordkasteel

(36 ha) en Sint-Annabos (96 ha)

– via fietsersbrug of veerpont

• Hobokense Polder via Petroleum-Zuid naar Nieuw-Zuid: – Natuurverbinding via

Petroleum-Zuid – Spaghetti overkappen – Konijnenwei realiseren

+49 ha

Parken in verbinding met elkaar

• Overkapping Ring: – + 146 ha – Hiervan 2/3 groene invulling: Ringpark

+98 ha

Parken in verbinding met elkaar

• Overkapping E313: uitbreiding Rivierenhof

• Realisatie van Park Groot Schijn: 83 ha

+13 ha

Parken in verbinding met elkaar

Park Schijnpoort:

• NIEUW park tussen Schijnpoort en Hof ter Lo

+17 ha

Parken in verbinding met elkaar

Laaglandpark: • Fort van Merksem

• Groene schil

• Oude Landen

• Hoekakker

• Rozemaai

+19 ha

Parken in verbinding met elkaar

Hollebeek

• Realisatie van de visiekaart

+5 ha

Parken in verbinding met elkaar

• Luchthaven van Deurne: het Jan Olieslagerspark

• 2/3 van de oppervlakte: groene invulling

+220 ha

Groene verbindingen tot in het centrum

• Spoorwegberm Antwerpen-centraal - Antwerpen-Berchem – luchthaven Deurne: groene fietsas

High Line park, NYC: oude spoorweglijn voor goederentransport http://www.thehighline.org/

+4,5 ha

Groene verbindingen tot in het centrum

• Onderwijsstraat-Handelsstraat-Sint-Elisabethstraat-Astridplein: groene fietsas

• St Jacobsmarkt - Kipdorp: groene fietsstraat

Noordkasteel (115 ha!)– Droogdokkenpark – Scheldekaaien

Kunnen véél groener

+4,5 ha

+3,5 ha

Rotterdam

Groen voor de wijken

Groen voor de wijken -Algemeen-

1. Groene verbindingen realiseren op wijkniveau Om de groenbeleving te doen toenemen

2. Verborgen schatten openstellen: Bestaande groenelementen zouden voor de bewoners beter ontsloten moeten worden. Cfr. De subsidies die grote boseigenaars krijgen om hun bossen open te stellen bv. verborgen groene plekken van kerkfabrieken, …

3. Groene inrichting van straten en pleinen – zowel het openbaar domein als particulier initiatief In Borgerhout wordt nu al geëxperimenteerd met groenslingers, in combinatie met kindlinten, ook weer een slimme bundeling van functies

Groen voor de wijken

Algemeen (vervolg): 4. Groene eilanden creëren:

– Vergeten ‘hoeken’ of braakliggende percelen ter beschikking stellen van de bewoners

– In Nederland maakt de term ‘stadsacupunctuur’ opgang: via kleine ingrepen, grote effecten; ook voor Antwerpen een mooi concept.

– In onbruik geraakte of slecht gelegen (of van slechte kwaliteit) parkings kunnen tot een lokaal buurtparkje of sportveldje omgetoverd worden (bv. parking Gramayestraat), binnen de Leien kan dit op grotere schaal toegepast worden: de parkings kunnen bewonersparkings worden of een dakakker krijgen of …

– Op dit niveau zijn initiatieven van bewoners super-belangrijk cfr. De buurtmoestuin van t Gravinneke, of de buurtmoestuin in spe op het theaterplein, rond het Zeemanshuis, …

– Multifunctioneel gebruik van ruimten: bv. speelplaatsen vergroenen en openstellen voor de buurt

1. Groene verbindingen realiseren op wijkniveau: • De Pretstraat: alle auto’s onder Sint

Jansplein en je kan een breed groen woonerf creëren tussen St Jansplein en Spoor Noord,

• de Lange Dijkstraat is breed genoeg om een groen lint te creëren tussen die twee

• Functionele fietsroute Onderwijsstraat, Handelsstraat, Sint-Elisabethstraat-Astridplein: fietserscomfort verhogen én vergroenen (oplossing parkeerplaatsen nodig)

Groene verbinding tussen Park Spoor Noord en Sint-Jansplein

Groen voor de wijken -Antwerpen-Noord-

Groen voor de wijken -Antwerpen-Noord-

2. Verborgen schatten openstellen: • De ruimte rond de Sint Amanduskerk, straten er rond inbegrepen

• Ruimte rond de Willibrorduskerk kan toch nog veel ruimer opgevat worden

• Klooster in de Lange Kongostraat...

+ 5 ha

Groen voor de wijken -Antwerpen-Noord-

3. Groene inrichting van straten en pleinen: • Schoolplak – prachtige olmen ondersteunen, vergroenen

• Deel van Van Straelenstraat en Osystraat zijn nu reeds doodlopend en breed genoeg om er brede groene linten van te maken (mits oplossing voor parkeerplaatsen)

• Gasstraat

Groen voor de wijken -Antwerpen Noord-

4. Groene eilanden creëren: • Ruimte rond H. Hartkerk (Lange Beeldekensstraat)

• Speelplaatsen scholen vergroenen en open stellen voor naschools gebruik

+ 10 ha

Groen voor de wijken -Antwerpen Noord-

• Tuin bib Permeke +0,5 ha

Groen voor de wijken -Antwerpen-Noord-

Stuivenbergziekenhuis: heel wat groen aanwezig, weinig toegankelijk

+3 ha

Groen voor de wijken -Antwerpen-Noord-

Mogelijkheden voor ontpitting?

Dakparkje met speeltuin?

+12 ha

Groen voor de wijken -Borgerhout-

1. Groene verbindingen realiseren: - Turnhoutsebaan: groene inrichting, enkel bestemmingsverkeer

2. Verborgen schatten openstellen: – Beukenstraat (gerealiseerd)

– Zoo gratis openstellen voor bewoners in een straal van 400m

+15 ha

Groen voor de wijken -Borgerhout-

3. Groene inrichting van straten en pleinen: • Koxplein (staan nu te veel auto’s op en moet worden doorgetrokken tot

aan de gevel van de kerk enerzijds en de gevel van de tegenoverliggende huizenrij anderzijds)

• Vinçotteplein (wordt heraangelegd in najaar 2012 – plein wordt doorgetrokken tot aan tegen overliggend appartementsgebouw)

• Terloplein (wordt heraangelegd in najaar 2012 – plein wordt doorgetrokken tot aan de gevel van het buurthuis = kant van de Wijnegemstraat)

• Jan Borluutplein (autovrij maken en doortrekken tot aan de gevel langs de kant met de Poststraat)

• Laar: heraanleg gepland in 2015. Vergroenen en autovrij maken

• Vosplein: zou autovrij kunnen worden gemaakt

+6 ha

Groen voor de wijken -Borgerhout-

4. Groene eilanden creëren: • buurtpark Moorkens (aanleg start in 2013)

+0,8 ha

Groen voor de wijken -Kernstad

1. Groene verbindingen realiseren op wijkniveau: • St Jacobsmarkt – Kipdorp (zie hoger) 2. Verborgen schatten openstellen: • Tuin zeemanshuis • Tuin van de Academie • bouwblok rond de St Pauluskerk • Groene binnenruimten van de

universiteit • Begijnhof • Tuin van de dekenij Kathedraal • Karmelietessenabdij aan de Rosier • Groenzone achter Sint Lievenscollege • het groen tussen Kloosterstraat –

Willem Lepelstraat – Korte Vlierstraat

+10 ha

3. Groene inrichting van straten en pleinen:

• Theaterplein:

– bewonersinitiatief buurtmoestuin

– Groene vinger vanuit Stadspark richting Botanische tuin

+1,3 ha

Groen voor de wijken -kernstad-

3. Groene inrichting van straten en pleinen:

• De Keyserlei, Meir, Wapper kunnen veel groener

• Hessenplein heraanleggen

+0,5 ha

Groen voor de wijken -Zuid-

3. Groene eilanden creëren:

• Gedempte zuiderdokken

+4,5 ha

Groen voor de wijken -Brederode-

Groene inrichting straten en pleinen: - Buurt Lange Elzenstraat: beperkte ruimte

Verticale tuinen

Groen voor de wijken -Brederode-

Groene eilanden creëren: • Dakakker op den Bell – binnenruimte vergroenen

+6 ha

Groen voor de wijken -Zurenborg-

Groene eilanden creëren: – Spoorwegdriehoek Zurenborg

– IGAO site (Park Zurenborg)

+15 ha

Groen voor de wijken -Berchem intra muros-

Groene inrichting van straten en pleinen

Van kijkgroen naar gebruiksgroen...

Groen voor de wijken -Berchem intra muros-

• Groene eilanden creëren:

+1 ha

ontpitting

Groen voor de wijken -Eilandje-

Groene verbindingen realiseren:

– Fietsbrug Spoor-Noord – Eilandje

– groene fietsstraat Amsterdamstraat-Londenstraat

Groene eilanden creëren: - Cadixplein

- drijvende tuinen

+6 ha

Groen voor de wijken -Merksem-

Groene verbindingen realiseren op wijkniveau • een joggingpad

• een betere verbinding tussen ‘Gemeentepark’ en Runcvoorthof, een kwalitatieve fietsverbinding door Runcvoorthof van Terlindenhofstraat naar Laaglandlaan/Lambrechtshoekenlaan)

• een knip in de Speelpleinstraat (dit bete

kent geen doorgaand verkeer door dit parkgebied)

Groen voor de wijken -Merksem-

Groene inrichting van straten en pleinen:

• Kop van Merksem: ontpitting, verticale tuinen, daktuinen - dakakkers

+4 ha

Groen voor de wijken -Merksem-

Groene eilanden creëren

– het Laaglandpark - Bouckenborghpark in het zuiden - de volkstuintjes

– Park Klein Schijn

+5 ha

Groen voor de wijken -Deurne Noord-

Groene eilanden creëren:

• Ontpitting bv. magazijnen

• Park Klein Schijn (vervolg) +4 ha

Totaal

Groen wil behoud van: • Sint-Annabos: 96 ha • Noordkasteel: 36 ha • Kwantitatief (#ha):

1. De stad in verbinding met de rand: 43 ha 2. Parken in verbinding met elkaar: 402 ha (220 ha

Luchthaven Deurne) 3. Groene verbindingen tot in het centrum: 8 ha 4. Groen voor de wijken: 101 ha

Totaal: 554 ha

Instrumenten - of hoe te realiseren -

Stedelijke organisatie: - Projectleider ‘parkenplan’

- Projectteam bestaande uit verschillende betrokken bedrijfseenheden (SW, PO, …), districtsadministratie én AGs (VESPA, Havenbedrijf, …)

- Met een stuurgroep bestaande uit leden vanuit de gemeenteraad én alle districtsraden

- En een breed participatieproces

- Mét inspraak van de adviesraden

Instrumenten

Bestemming: • Bijna 18% van het geïnventariseerde groenareaal werd niet in

gewestplan, BPA’s of RUP’s juridisch beschermd (bron: Groenplan stad Antwerpen, in opmaak)

Via RUPs bestaand groen juridisch beschermen

Instrumenten

Inspraak en participatie:

• Bewonersinitiatieven:

– Cfr. voorstellen wijkbudgetten di Antwerpen en di Borgerhout

– Cfr. Munthof, Willy Vandersteenplein, …

• Ondersteuning verenigingen in hun werking rond Groen in de stad

Budget

1. Binnen bestaand budget: • (eindelijk) realiseren beslist beleid m.b.t. stadsrandbossen door

Vlaams gewest

• Realiseren beslist beleid m.b.t. Hollebeek, Laaglandpark, Neerlandpark door stad

• Groene inrichting van straten en pleinen (districtsbudget): reeds geplande heraanleg kleurt groen

2. Terugverdieneffecten: • Overkapping ring

• Ontpitting in combinatie met ontwikkeling (bouwblokprojecten)

3. Geen kosten voor behoud: • Sint-Annabos

• Noordkasteel

Budget

4. Extra budget nodig Groene eilanden creëren - Groene verbindingen: • Investeringsprogramma Parkenplan in strategische

beleids- en beheercyclus (meerjarenbegroting stad – districten)

• 5 mio EUR/zes jaar • Rollend grondfonds door AG VESPA te beheren; AG

VESPA globaal grond- en pandenbeleid van de stad voeren; niet enkel vastgoed; heroriëntatie van de middelen van AG VESPA tot AG VESPARK

• Subsidies Harmonisch park- en groenbeheer (Agentschap Natuur en Bos, Vlaams gewest)

• EU-programma’s LIFE (klimaat, groen-blauwe dooradering van steden), EFRO

Conclusie

• Overzichtskaart • Groen wil meer parken:

– Stadsrandbos Keizershoek (A102) – Laaglandpark EXTRA Hoekakker, groene schil – Ringpark – Park Schijnpoort – Park Zurenborg – Park Klein Schijn – Park Groot Schijn EXTRA overkapping E313 – Realisatie Hollebeek – Realisatie Neerlandpark – Realisatie Konijneweipark – Luchthaven Deurne: Jan Olieslagerspark – Zakdoekparkjes in groenarme (deel)districten Antwerpen, Borgerhout,

Berchem

Conclusie

1. Kwalitatief: 1. Robuuste groenstructuur uitbouwen voor een

duurzame stad of ecopolis

2. Beleving van de stad wordt groener

2. Kwantitatief: 1. 30 m2 groen voor iedere inwoner van de stad

2. 100% van de bewoners toegang tot buurtgroen

+ 398 ha NODIG

Parkenplan realiseert 554 ha = proactief in functie van geraamde bevolkingsaangroei