seminari_1_kristalet.pdf
TRANSCRIPT
-
Temat qe do trajtojme
Kristalet
Mineralet
Shkembinjt
Hartat gjeologjike
Mineralizimi i ujit
Qndrueshmeria e pjerrsive
Vetit fizike
Ujrat me/pa presion
Rezistenca n prerje
Kolekium
Detyra
Provim
x2
-
Kristalet dhe simetria e tyre
Lndt n gjendje t ngurt n natyr takohen
n trajt:
Kristalore
Amorfe
Lndt amorfe, nn efektin transformues t
presionit dhe temperaturave t larta n
brendsi t kores s Toks, gradualisht kthehen
n lnd kristalore dhe e ruajn kt gjendje pasi ajo sht m e qendrueshme.
-
Kristalet dhe simetria e tyre
Dokumentar i BBC: The Code - Shapes
-
Kristalet dhe simetria e tyre
Kristalet : jan trupa t ngurt homogjen, t formuar n kushte natyrore ose artificiale, t
kufizuar nga faqe t sheshta, njsia baz e t
cilave prfaqsohet nga nj rrjet hapsinore.
-
Rrjeta hapsinore Njsia m e vogl e kristalit e cila prsritet
nga lidhja ndratomike pr t formuar kristalin.
-
Rrjeta Hapsinore
Dy mnyra paraqitjeje t rrjetes hapsinore
-
Elementt e simetris
Qendra e simetris (c)
Nj pik e prfytyruar n brendsi t kristalit, e
till q do drejtz q kalon npr t pret nga
t dyja ant dhe n distanca t barabarta pikat
simetrike t figurs.
Qendra e simetris shfaqet vetm nj her
ose mungon.
Ajo prputhet me qendrn e gravitetit
-
Elementt e simetris
Boshtet e simetris (L)
Nj drejtz e prfytyruar q kalon n brendsi
t kristalit, e till q nga rrotullimi rreth saj me
t njjtin knd, kristali merr pozicionin e
mparshm.
Pr nj rrotullim me 360, pozicioni fillestar mund t
prsritet 2, 3, 4 ose 6 her.
Numri q tregon sa her prsritet i njjti pozicion pas
rrotullimit me 360 quhet rendi i boshtit t simetris
-
Elementt e simetris
Planet e simetris (P)
Nj plan i prfytyruar q e ndan kristalin n dy
pjes t barabarta t cilat jan pasqyrim i
njra-tjetrs
-
Klasifikimi i kristaleve
Nga kombinimi i elementve t simetris krijohen 32 lloje simetrish.
Llojet e simetris q kan nj ose disa element simetrie t njjta dhe nj numr t
barabart drejtimesh unike, bashkohen n grupe q quhen singoni.
Drejtim unik quhet ai bosht simetrie i cili shfaqet vetm nj her (nuk prsritet) tek
kristali.
-
Klasifikimi i kristaleve
Gjithsej 7 singoni
Singonia Kategoria Drejtime unike
Trikline e ult T gjitha drejtimet jan unike
Monokline e ult Disa drejtime jan unike
Rombike e ult Tre drejtime unike
Trigonale e mesme 1 drejtim unik L3
Tetragonale e mesme 1 drejtim unik L4
Hekzagonale e mesme 1 drejtim unik L6
Kubike e lart Ska drejtime unike
-
Format e thjeshta
Ekzistojn gjithsej 47 forma t thjeshta gjeometrike (rrjeta hapsinore t vendosjes
s atomeve t kristalit) t cilat ndahen sipas
7 llojeve t singonive t siprprmendura.
Kombinimi i llojeve t simetrive npr singoni nuk mjafton pr klasifikimin e plot
t kristaleve. Format e tyre gjeometrike
duhet t konsiderohen gjithashtu.
-
Kategoria e Ult
a) Monoedri
b) Pinakoida
c) Diedri
) Prizmi rombik
d) Tetraedri rombik
e) Piramida Rombike
f) Bi-piramida
-
Kategoria e Mesme
Prizmat
Tri gonal - ditrigonal
Tetra gonal - ditetragonal
Hekza gonal - dihekzagonal
-
Kategoria e Mesme
Piramidat
Tri gonale - ditrigonale
Tetra gonale - ditetragonale
Hekza gonale - dihekzagonale
-
Kategoria e Mesme
Bi-Piramidat
Tri gonale - ditrigonale
Tetra gonale - ditetragonale
Hekza gonale - dihekzagonale
-
Kategoria e Mesme
Romboedri
Tetraedri tetragonal
-
Kategoria e Mesme
Trapezoedrat
Tri gonal
Tetra gonal
Hekza gonal
-
Kategoria e Mesme
Skalenoedrat Tri gonal
Tetra gonal
-
Kategoria e Lart
Hekzaedri
Tetra hekzaedri
Tetraedri kubik
-
Kategoria e Lart
Trigon tri tetraeder
Tetragon tri tetraeder
Pentagon tri tetraeder
-
Kategoria e Lart
Hekza tetraedri
Oktaedri
-
Kategoria e Lart
Trigon tri oktaeder
Tetragon tri oktaeder
Pentagon tri oktaeder
-
Kategoria e Lart
Hekza oktaeder
-
Kategoria e Lart
Rombo dodekaeder
Pentagon dodekaeder
Di dodekaeder
-
Kategoria Singonia Format e thjeshta Elementt e simetris
E u
lt
Trikline 1.Monoedr 2.Pinakoid
(-)
C
Monokline 3.Diedr
4. Prizm rombik
L2 ose 3L23PC
Rombike 5. Tetraedr rombik
6. Piramid rombike
7.Bipiramid rombike
3L2
L22P
3L23PC
E m
esm
e
Tri
gon
ale
8.Prizm trigonal
9.Prizm ditrigonal
10.Piramid trigonale
11.Piramid ditrigonale
l2.Bipiramid trigonale
13.Bipiramid ditrigonale
14 Romboeder
15.Trapezoedr trigonal
16.Skalenoedr trigonal
L33L24P
L33L24P
L33P
L33P
L33L2 4P
L33L2 4P
L33L23PC
L3 3L2
L33L23PC
Tet
ragon
ale
17. Prizm tetragonal
18. Prizm ditregonal
19. Piramid tetragonale
20. Piramid ditetragonale
21 Bipiramid teragonale
22.Bipiramid ditetragonale
23.Tetraedr tetragonal
24.Trapezoedr tetragonal
25.Skalenoedr tetragonal
L44L25PC
L44L25PC
L44P
L44P
L44L25PC
L44L25PC
Li42L22P
L44L2
Li42L22P
Heg
zagon
ale
26. Prizm hegzagonal 27.Prizm dihekzagonal
28.Prizm egzagonal
29.Piramide diliegzagonale
30.Bipiramid hekzagonale
31.Bipiramid dihekzagonale
32.Trapezoedr hegzagonale
L66L27PC
L66L27PC
L66P
L66P
L66L27PC
L66L27PC
L66L2
E lart
K
ubik
e
33.Tetraedr kubik
34.Trigontritetraedr
35.Tetragontritetraedr
36.Pentagontritetraedr
37.Hekzatetraedr
38.Oktaedr
39.Trigontrioktaedr
40.Tetragontrioktaedr
41.Pentagontrioktaedr
42.Hekzaoktaedr
43.Pentagondodekaedr
44.Rombododekaedr
45.Didodekaedr
46. Hekzaedr (kub)
47.Tetrahekzaedr
4L33L26P
4L33L26P
4L33L26P
4L33L2
4L33L26P
3L44L36L29PC
3L44L36L29PC
3L44L36L29PC
3L44L36L2
3L44L36L29PC
3L44L36L2
3L44L36L29PC
3L43L23PC
3L44L36L29PC
3L44L36L29PC
-
Flluskat e sapunit
-
Shkembinj bazaltike
-
Trupat platonian
-
Kristalet e Halitit (NaCl)
-
Jackson Pollock
-
Natyra
-
Strukture karboni, takohet ne dy forma:
POLIMORFIZMI
Grafiti
( Singoni Hekzagonale)
Diamanti
(Singoni Kubike)