Chemins d’histoireCamins d’isto

ria

en occitan

Script : Olimpia, ciutat deus jòcs© Acadèmia de Tolosa/Centre Regional de Documentacion Pedagogica de l’acadèmia de Tolosa1

Script : Olimpia, ciutat deus jòcs

En Grècia, au sud-oèst d’Atenas, dens lo Peloponés, que’s tròba lo santuari d’Olimpia.Ací qu’ei que neishón los jòcs olimpics en 776 abans Jèsus Crist.

En l’Antiquitat, la Grècia qu’ei constituida de ciutats nombrosas qui non dèishan pas de’s har la guèrra. N’i a pas que los jòcs olimpics, unics e sacrats, qu’an lo formidable poder d’impausar la trèva e d’amassar tots los Grècs, quina que sia la lor ciutat.

Uei lo dia tots lo país deu monde que participan aus jòcs olimpics, que son devienguts la mei grana amassada esportiva e umana de la planeta.Totun en l’Antiquitat, Olimpia n’avèva pas arren a véder dab un vilatge olimpic. Qu’èra un santuari, on demoravan prèstes de Zeus e qu’arrecebèva cada quate ans atlètas vienguts de la Grècia entièra.Retorn tau passat.

Au sègle VIII abans J.-C., lo fluvi Alfèu e lo son afluent lo Cladèus que colavan mei au ras deu santuari.Au centre d’aqueth site que’s trobava l’Altis, un barri sacrat, qui amassa tots los bastiments religiós. Lo mei bèth qu’èra lo temple de Zeus, lo diu deus dius.Los edificis pròpis a l’exercici de l’espòrt qu’èran tots a l’exterior de l’Altis.Au nòrd, l’estadi e l’ipodròme.Au sud lo gimnasi e la palèstra consacrats aus espòrts de combat.E au ras que’s trobavan los bastiments qui arcuelhèvan los participants.

Que son las duas aigas, l’Alfèu e lo Cladèus, que manquèn aver rason deu santuari d’Olimpia. Pendent sègles, lors alluvions qu’amantèn, sason après sason, devath mei de sèt mètres, l’estadi, la palèstra e tots los edificis religiós.E puish, que i avó ua seria de tèrratrems e ua eslissada de tèrra deu mont Cronion. Pendent sheis cents ans, lo lòc qu’estó desbrombat. Arrés n’i vivèva pas mei.

N’ei pas qu’en 1829 qu’arqueològues francés que comencèn los cavaments.Tanlèu las prumèras recèrcas hèitas, que sorteishen quantitats impressionantas d’estatuas qui representan dius e atlètas. Totas qu’exaltan la beutat deu còs uman.

« Aquesta estatua qu’arrepresenta Poseïdon que lança un trident. La soa postura qu’ei exactament la d’un lançaire de javelina. E aquò n’ei pas brica un azard. Non solament los Grècs qu’èran convençuts que los dius se hasèvan l’atletisme, mes en mei que’s credèvan obligats d’imitar lo lor exemple. »

A Olimpia ne s’agiva pas d’espòrt com ac vedem uei lo dia, mes concors en l’aunor deus dius. Pr’amor qu’ací tot lo monde que partatjan lo medish ideau religiós.

Chemins d’histoireCamins d’isto

ria

en occitan

Script : Olimpia, ciutat deus jòcs© Acadèmia de Tolosa/Centre Regional de Documentacion Pedagogica de l’acadèmia de Tolosa2

« La trèva qu’èra impausada peu santuari e los sons prèstes qui, totun, n’avèvan pas nat poder politic. Imaginatz que pendent mila ans, la trèva n’estó pas copada que tres còps. Lo principi fondamentau d’Olimpia qu’èra donc arrespectat. Ua aujor de fraternitat e de patz que devèva primar sus tots los conflictes cada còp que los jòcs començavan. »

A Olimpia totas las ceremonias qu’èran dedicadas a Zeus, lo pair deus jòcs olimpics.Ací que’s quilhava lo son temple. Qu’èra cintat d’ua galeria dab sheis colomnas de davant e tretze de costat. Qu’èra barrat per murralhas de marme blanc e suu fronton qu’èra representat Zeus e miei dius qui’s hasèvan ua corsa de carris.A l’interior que tronava l’ua de las sèt meravelhas deu monde antic, a la faiçon deu colòs de Ròdes, ua immensa estatua de Zeus, hèita d’aur e d’evòri, malurosament destrusida per un incendi.

« Ací qu’ei que los jutges premiavan los vencedors. Que s’agiva d’ua simpla corona d’olivièr sauvatge. N’èra pas arren e tot a l’encòp.Après tres victòrias, lo campion qu’avèva lo dret de’s quilhar l’estatua au ras deu temple de Zeus. »

Que’s comptava a Olimpia près de tres mila estatuas d’atlètas. Qu’èran amassadas autorn de la mei bèra d’enter eras, que tronava sus aqueste sòcle a l’entrada de l’Agora, ua galeria immensa on lo monde que s’arretrobavan. Aquera esculptura, la victòria alada, qu’èra dedicada aus vencedors deus jòcs.Tot òme libre, e de sang grèca, que podèva participar aus jòcs e anar dinc a la victòria. Pr’amor que l’educacion fisica hasèva part de l’ensenhament. Per contra, las hemnas que n’èran hòra-banidas.

L’educacion qu’èra obligatòria tà tots los ciutadans grècs. N’anavan pas au gimnasi o a la palèstra sonque tà har atletisme, mes tanben tà i apréner la musica, la poesia, la dança, las matematicas e la filosofia. L’ensenhament que combinava educacion esportiva e intellectuau. Tanben filosòfes que participavan a las competicions olimpicas. D’alhors Platon qu’estó campion de luta.

« Que sabetz qu’en luta non cercam pas a har mau. Non devem pas anar a l’encontra de totas las articulacions. Contràriament a d’autas disciplinas, que devem acompanhar l’adversari dens la soa caduda. Ne’u devem pas deishar atau… coma ua bèstia ! Qu’ei un deus mei vielhs espòrts deu monde pr’amor qu’èra lo prumèr espòrt hèit a las arènas. Qu’èra lo combat tot simplament a nud e que coneishem los òmes. Qu’avem hame tostemps d’estar lo mei hòrt, d’amuishar lo nòste còs. Qu’ei dilhèu çò qui sentín dens la Grècia antica. »

La luta, com los autes espòrts de combat, qu’avèva lòc dens la palèstra. Lo sòu qu’èra cobèrt de sable. La pista centrau formava un pati entornejat d’ua galeria de colomna, qui acessava los vestiaris e de las salas tà las ablucions. Per un petit temple, los atlètas qu’entravan au gimnasi dont la pista cobèrta que permetèva de har lo saut en longor.Com la luta, la corsa que hè part de las mei ancianas espròvas deus jòcs.

Chemins d’histoireCamins d’isto

ria

en occitan

Script : Olimpia, ciutat deus jòcs© Acadèmia de Tolosa/Centre Regional de Documentacion Pedagogica de l’acadèmia de Tolosa3

« Davant l’entrada de l’estadi que’s trobavan setze estatuas de Zeus, quilhadas a las còstas deus chicanaires. Mes los sòus, que’us avèvan costat aqueras estatuas, n’èran pas arren comparat a las inscripcions infamantas sus las estelas. Aquestas que mentavèvan lo nom deu chicanaire, mes tanben lo nom deus sons parents e deus sons pairans, de la soa vila, e tanben las rasons de la soa chicaneria. Mes que cau díser qu’en dotze sègles n’i avó pas que setze cas d’enganaires. »

A l’epòca, los atlètas, los jutges e los oficiaus que caminavan per aqueth tunèl tà desembocar sus la pista de l’estadi. 45 000 espectators que’us atenèvan suu terrèr d’èrbas. Sols los jutges que beneficiavan d’ua tribuna de pèira.Fàcia a eths que’s quilhava la divessa Demetèr, la sola hemna admesa dens l’estadi. A l’estrem de la pista, arrolhas que hasèvan córrer l’aiga tà perméter aus espectators e aus esportius de’s refrescar. Enfin, la pista longa de 192 mètres qu’èra destermiada per plòts de partença e d’arribada.A costat de l’estadi que’s trobava l’ipodròme, arreservat a las corsas de carris. Que prenón ua aviada auta, dab la participacion deus Romans aus jòcs olimpics, a partir deu sègle II abans J.-C. Mes, pauc a pauc, que’n modifiquèn l’esperit.

« L’emperaire Neron qu’èra vengut tres còps a Olimpia tà participar a las espròvas de las corsas. A cada còp que perdó, mes jamei n’acceptè pas la des·hèita soa. E que decidí, totun, de s’atribuir la victòria. E adara enlà l’esperit deus jòcs que comencè a’s pervertir. »

Quauques sègles mei tard, a la fin de l’empèri roman, lo crestianisme que vad religion d’Estat, Grècia compresa. Los crestians que basteishen ua glèisa suu site e los jòcs que son interdits. Que son jutjats pagans e licenciós pr’amor que las estatuas, com los atlètas, qu’èran nuds.Aqueth còs, sinonime de perfeccion e de beutat, taus Grècs, que vad taus crestians l’imatge de çò qui ei mortau, de çò qui’s descompausa. Tà eths, sola l’amna qu’a valor.Que cau aténder la fin deu sègle XIX tà que tornen nèisher los jòcs olimpics.Qu’ei en 1896 que los prumèrs jòcs modèrnes an lòc, dab l’impulsion de Pierre de Coubertin, a Atenas davant 70 000 espectators.

Uei lo dia, que comptam mei de dus cents espròvas. Las hemnas que i participan a partir de 1900 e s’instauran espròvas d’ivèrn a partir de 1924.

« Çò que sobra uei deus jòcs n’ei pas mei qu’un escarni deu lor ideau. Adara los jòcs olimpics que son ua organizacion gegantassa. La mei importanta deu monde. Mes lo lor caractère qu’a fòrça cambiat. Lo professionalisme n’èra pas tant espandit.La nocion de recòrd, qui n’existiva pas a Olimpia, que vadó un vertader dangèr tà la vita umana pr’amor que transforma los atlètas en maquinas. Mes abans tot, qu’ei la comercializacion a tot copar, e la moneda, qui desforman l’esperit deus jòcs. »

Chemins d’histoireCamins d’isto

ria

en occitan

Script : Olimpia, ciutat deus jòcs© Acadèmia de Tolosa/Centre Regional de Documentacion Pedagogica de l’acadèmia de Tolosa4

Atlanta, París, Roma, Moscó, vilas deus quate còrns deu monde qu’arcuelhen d’ara enlà lo jòcs. Lo santuari d’Olimpia, eth, non demòra pas mei qu’un lòc de memòria, visitat cada an per mei de 400 000 toristas que i cèrcan enqüèra un ideau de desinterrèssament, lo culte deu còs, l’esperit deus Grècs de l’Antiquitat.