scotland pl nr 29

Zwiedzamy Szkocję Szlakiem szkockich zamków

Mama w Szkocji

Ciąża Ciąża a pracaa praca

Temat numeru

ZAKUPYZAKUPY – I JAK TU – I JAK TU NIE ZWARIOWAĆ?NIE ZWARIOWAĆ?

Zwiedzamy SzzkocjęZwiedzamy SzzkocjęWestern Ross

45 000 tytułów

Nowości

Promocje

Konkursy

TYSIĄCE POZYCJI…

JEDEN PARTNER!

SCOTLAND PL 3

WIADOMOŚCI Z POLSKI

4 SCOTLAND PL

5 Wiadomości z Polski

6 Wiadomości ze Świata

7 - 8 Wiadomości ze Szkocji

10 United Polish Falkirk – Bliżej ludzi

12 - 13 Zakupy – i jak tu nie zwariować?

16 - 17 Szlakiem szkockich zamków

18 Mama w Szkocji

20 Portrety: Bud Neill

22 Poradnik

24 Rozmaitości

26 Owocowy zawrót głowy

27 Kosmetyka – prywatne SPA

29 Biuletyn Kulturalny

30 Rozrywka

C zerwcowy numer magazynu pachnie praw-

dziwym latem. Nie wiem, jakie są Państwa

plany na wakacyjne miesiące. Wiem z pewnością,

że warto wygospodarować sobie czas na relaks i od-

poczynek. Tego potrzebuje każda pracująca osoba,

każdy uczeń a nawet przedszkolak. Bo taka zmiana

od codzienności, zapełniona ciekawymi pomysłami

spędzania czasu, daje nam radość i otwiera oczy na

to, co nieco dalej niż nasze miasto, ulica, dom.

Jak zwykle zachęcamy więc do zwiedzania –

tym razem zamki (str. 16-17 Zwiedzamy Szkocję).

Słów kilka o kurtuazji kierowców – przydatne,

by dojechać właśnie w te północne tereny – w na-

szym Poradniku Kierowcy na stronie 9.

Dla wielu z nas letnie miesiące to owocowy raj.

Pewnie nie ja jedna tęsknię za prawdziwymi, soczy-

stymi owocami z Polski. Kulinaria proponują przepi-

sy na owocowe przysmaki (str. 26).

I temat numeru – o kupowaniu. Temat to waż-

ny, bo dotyczy każdego z nas. Każdy, żeby żyć, musi

nabywać towary w sklepach, i czyni to – mniej lub

bardziej chętnie. A jeśli jest tak, że coś musimy ro-

bić, to znaczy, że stoi za tym wielki potencjał za-

robienia na sprzedawaniu. Bo tak naprawdę całe

nasze życie kręci się wokół kupowania: jedzenie –

kupujemy, ubrania – kupujemy, domy, meble – ku-

pujemy, lekarstwa, usługi, wszystko. Warto więc

chyba przeznaczyć trochę swego czasu, żeby na-

uczyć się kupować, skoro ten proces będziemy po-

wtarzali przez całe życie, i to im szybciej, tym lepiej.

Warto wiedzieć, jakie mechanizmy stoją za proce-

sem kupna/sprzedaży. Warto wiedzieć czym jest

reklama. Warto zadbać o siebie, żeby nie stać się

marionetką w rękach tych, którym opłaca się mani-

pulować kukiełkami. Przede wszystkim, jak zawsze,

warto zastanowić się nad sobą, posłuchać prawdzi-

wego „ja”, które bez podpowiedzi telewizora grają-

cego w tle, powie nam, czego naprawdę potrzebu-

je. Ale taki prawdziwy wysiłek stawania się wolnym

człowiekiem, w tej niby wolnej i cywilizowanej czę-

ści świata, w której żyjemy, każdy z nas musi podjąć

sam i na własną rękę. Może nie być łatwe, ale warto.

Dla siebie. Dla ludzkości.

Redaktor Naczelna

Agnieszka Lampart

[email protected]

To advertise, please contact Pascal, e–mail: [email protected]

Redakcja nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń oraz zastrzega sobie prawo odmowy publikacji ogłoszenia bez podania przyczyny. Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych i zastrzega sobie prawo do skracania i przeredagowywania tekstów.

Redaktor Naczelna: Agnieszka LampartMarketing: Pascal WawrzyniakTel. 07852 165 898e-mail: [email protected] i współpracownicy:Ita Luz

Kamilla NowackaPaweł OwczarekJoanna RżeckaTomasz MołekKamil StranzDamian KlepackiMariusz LipińskiBarbara LipińskaAleksandra Bukowczyk

Katarzyna MikołajczykTomasz OryńskiEwa SuszyńskaKonsultacja prawna: Joanna AndrzejewskaKorekta: Ita LuzGrafi ka: Bogusław TomżaWydawca: Qart Ltd

Biuro Doradztwa

» Benefity

» Home Office Registration

» Rezydentura

» Europejska karta zdrowia

» Mieszkania Housing’owe

» National Insurance Number

» Zwrot Podatków

» Karta CIS / CSCS

» Wymiana Polskiego

prawa jazdy

» Prowadzenie księgowości

mb

śc

ber

ci

Czas to pieniądz! Zadzwoń już dziś!

Biuro czynne:

wtorek-piątek od 9:00 - 17:00.

W środy dodatkowy dyżur do godz 19:00.

Sobota: 9:00-15:00

Możesz rownież zadzwonić pod numer

07957 22 11 77 by umowić spotkanie w dowolnych godzinach

5 Old Dumbarton Road, Glasgow, G3 8QYTel. 0141 339 00 11

» Rezerwowanie biletów lotniczych

» Tłumaczenia

» I inne

Fachowa pomoc prawna w procedurach administracyjnych

Biuro Doradztwa AKAPIT

znajduje się 5 min. od polskiego

koscioła na Particku,

oraz 5 min.

od Polskiego Klubu Sikorskiego

Czas na zwrot podatku !!!

Biuro AKAPIT oferuje:

ROZLICZENIA PODATKU, PROWADZENIE

KSIĘGOWOSCI FIRM I SPÓŁEK

SCOTLAND PL 5

WIADOMOŚCI Z POLSKI

Przygotowała Kamilla Nowacka ▼

fryzjer zabiegi na twarz makijaż depilacja

Kosmetyczka: 07988 870 903, Fryzjer: 07916 727 203, 1158 Argyle Street, Glasgow G3 8TE

Godz. otwarcia:Pn: zamknięteWt: 14 – 18Śr: 10 – 18Czw: 17 – 19Pt: 14 – 18So: 10 – 17Nd: zamknięte

manicure pedicure przedłużanie

paznokci

Flats-Galorewww. .comusługi kurierskie i transportowe

07509129291Czas realizacji 5 dni roboczych

bez przeładunków i dodatkowych opłat.

tylko

£1,30/kg

Przywracanie prawa europejskiego w Polsce

Europejski Trybunał Sprawie-

dliwości ponownie stanął

po stronie obywatela zaskarżają-

cego polski system podatkowy.

Niemiecki emeryt mieszkający

w Polsce poskarżył się o to,

że polski urząd skarbowy

odmówił mu prawa do od-

liczenia od podatku płaco-

nego w Polsce składek

na ubezpieczenie zdro-

wotne zapłaconych

w Niemczech. Obywatel

dostawał różne świad-

czenia, z których

część była opodat-

kowana i oskładko-

wana w Polsce, a część w Niem-

czech. ETS orzekł, że odkąd

Polska dołączyła do krajów Unii

Europejskiej, obywatelom Euro-

py mieszkającym na jej terenie

przysługuje prawo do odliczania

od podatku składek na ubezpie-

czenie zdrowotne zapłaco-

nych w innym kraju

UE. Tymczasem pol-

skie prawo nie zostało

zmienione w świetle nowej

sytuacji, i mówiło, że tyl-

ko składki na ubezpiecze-

nie zdrowotne zapłacone

na rzecz polskiej instytucji

ubezpieczeniowej mogły być

odliczane od podatku. ETS

uznał to za ograniczenie swo-

body przemieszczania się i po-

bytu na terytorium państw UE.

Emeryt będzie mógł dochodzić

prawa do odliczenia składek za-

płaconych za granicą, od mo-

mentu wejścia Polski do UE.

Polska trzecim producentem autobusów

Według danych Stowarzyszenia

Europejskich Producentów

Samochodów (ACEA), Polska jest

trzecim co do wielkości producen-

tem autobusów w Unii Europejskiej,

po Niemcach i Szwecji. O ile fabryki

samochodów osobowych i dostaw-

czych mocno odczuwają kryzys to fa-

bryki autobusów nie mogą narzekać

na brak pracy. W pierwszym kwarta-

le tego roku wyprodukowano o jed-

ną trzecią więcej pojazdów niż w po-

przednim roku. Polska specjalizuje

się w autobusach miejskich. W Polsce

produkuje się autobusy niemieckie-

go koncernu MAN oraz szwedzkich

Volvo i Scania, które z racji tańszej

siły roboczej swe fabryki umiejscowi-

ły w Polsce. Z polskich producentów

najintensywniej rozwija się Solaris

Bus & Coach, eksportujący autobusy

na cały świat.

Rasistowskie ulotki we Wrocławiu

Wrocławianie z niedowie-

rzaniem patrzyli na ulotki,

które pojawiły się niedawno na ich

przystankach MPK, zawierające ra-

sistowskie hasła typu: „Europa bia-

łych ludzi”, „W obronie interesów

białych rodzin”, „Musimy chronić

byt naszej rasy i przyszłość dla bia-

łych dzieci”. Na ulotkach i plakatach

widnieje adres internetowy orga-

nizacji: Opcja Socjalnarodowa, na-

wołującej do strzeżenia rasowej toż-

samości i walki o przetrwanie rasy

aryjskiej. Grupa wcześniej podob-

ne akcje przeprowadziła w Lublinie

i Mielcu. Za każdym razem spra-

wa trafi a do prokuratury, ale zostaje

umorzona z powodu niskiej szko-

dliwości społecznej. Za nawoływa-

nie do nienawiści na tle rasowym

według polskiego prawa grozi kara

pozbawienia wolności do dwóch

lat. W Polsce jest kilka tysięcy ak-

tywnych działaczy organizacji rasi-

stowskich.wskich.wsk c .

Bezrobotni masowo otwierają fi rmy

Polscy bezrobotni masowo ruszyli

po pomoc fi nansową z Funduszu

Pracy na założenie własnej fi rmy. Biuro

prasowe ministerstwa pracy informu-

je, że w 2008 r. taką pomoc otrzyma-

ło 52 tys. bezrobotnych. W pierwszych

trzech miesiącach 2009 r. wnioski o do-

tacje złożyło 4205 osób. Dofi nansowa-

nie własnej działalności gospodarczej

może maksymalnie wynieść 18,6 tys. zł,

a jego wysokość zależy od przeciętnego

miesięcznego wynagrodzenia. Jest ono

bezzwrotne pod warunkiem, że fi r-

ma przetrwa co najmniej 12 miesięcy.

O dotacje występują przede wszystkim

osoby, które straciły pracę w ostatnich

miesiącach, oraz osoby powracają-

ce z zagranicy, które zarobione pienią-

dze chcą inwestować we własny biznes

w Polsce.

Każdy może być jak bank

W Polsce od roku każdy obywa-

tel może zarabiać na udzielaniu

szybkich kredytów dzięki interneto-

wym serwisom pożyczek społecznych.

Z takich usług skorzystało już kilkadzie-

siąt tysięcy osób. Jak to działa? Re-

jestrujemy się na odpowiednim

serwisie internetowym, i dzięki

niemu możemy pożyczyć pieniądze in-

nemu użytkownikowi lub sami zacią-

gnąć od kogoś pożyczkę. Tego typu ser-

wisy mają być alternatywą dla banków,

których kredyty są drogie i obciążone

wysokimi prowizjami. Serwisy „social

lending” mają ułatwiać kontakt osób

potrzebujących pożyczki z tymi, któ-

rzy chcą jej udzielić, i w ten sposób za-

robić. Dzięki tej innowacji, w ciągu ze-

szłego roku 50 tys. osób pożyczyło sobie

20 mln zł, a zainteresowanie serwisami

stale rośnie.

g yy j

siąt tysięcy osób. Jak to działa?

jestrujemy się na odpowied

serwisie internetowym, i dz

6 SCOTLAND PL

WIADOMOŚCI ZE ŚWIATA

Przygotowała Kamilla Nowacka

POLSAT CYFROWY BEZ UMOWYPILOTY DO POLSATU I CYFRY +SPRZEDAŻ I MONTAZ ANTEN SATELITARNYCHN-TV NA KARTĘ BEZ ABONAMENTU

ABERDEEN, DUNDEE, MONTROSE, PETERHEAD,BANFF

077 25 25 55 02 (Adrian)

Były przywódca Ku-Klux-Klanu musiał opuścić Czechy

Były przywódca Ku-Klux-Klanu,

Duke Davis, został zatrzymany

w Pradze, dokąd przybył na zapro-

szenie neonazistowskiej organiza-

cji lokalnej „Narodni odpor” (Opór

narodowy). Prócz kilku wykładów,

Davis miał promować czeskie wyda-

nie swej biografi cznej książki „Moje

przebudzenie”, w której m.in. neguje

Holocaust. Duke’a zatrzymała cze-

ska policja pod zarzutem wspierania

ruchu dążącego do łamania praw

człowieka i podstawowych swobód.

Przypomnijmy, że Ku-Klux-Klan

przeciwstawiał się równoupraw-

nieniu Afroamerykanów, a od lat

dwudziestych ubiegłego wieku swą

nienawiść zwrócił ku katolickim

i żydowskim imigrantom.

Ptaki przyczyną kolizji lotniczych

Ponad czterokrotny wzrost ilości

wypadków lotniczych z udziałem

ptaków w ciągu 19 lat to naprawdę za-

straszające statystyki. Tylko w roku

2007 zanotowano na świecie ponad

7,5 tys. kolizji samolotów z ptakami,

a statystyki rosną z roku na rok.

Zdawałoby się, że niegroźnie

brzmiąca powietrzna stłuczka gigan-

tycznej maszyny z niewielkim pta-

kiem z pewnością nie może być przy-

czyną prawdziwej katastrofy. Niestety

jest to jeden z najczęstszych proble-

mów pilotów i zupełnie realne zagro-

żenie dla podróżujących. Prowadze-

niem statystyk dotyczących martwych

ptaków znalezionych w częściach sa-

molotów, od prawie 20 lat zajmuje

się w USA Federalna Agencja Awiacji

(FAA), która z obawy przed reakcja-

mi pasażerów przez lata nie ujawnia-

ła danych o problemie. Tymczasem,

z ujawnionych niedawno dokumen-

tów wynika na przykład, że istnieją

lotniska o zwiększonym zagrożeniu

kolizjami z ptakami. To po wypad-

ku airbusa A320, który w styczniu

tego roku lądował awaryjnie na rzece

Hudson, dzięki naciskom dziennika-

rzy, dane FAA upubliczniono. Przypo-

mnijmy, że w styczniu samolot wpadł

w grupę gęsi i stracił całą moc silni-

ków. Wszyscy pasażerowie przeży-

li wypadek tylko dzięki wyjątkowym

umiejętnościom pilota.

Biegunka bardziej niebezpieczna od AIDS

Z raportu organizacji WaterAid

wynika, że biegunka spowo-

dowana brakiem higieny i dostę-

pu do czystej wody jest przyczy-

ną większej liczby zgonów wśród

dzieci na świecie niż AIDS, mala-

ria i gruźlica razem wzięte. W 2004

roku biegunka zabiła 1,8 miliona

dzieci, a AIDS 300 tys. Tymcza-

sem między 2004 a 2006 rokiem

na poprawę warunków sanitar-

nych wydano jedynie 1,5 miliarda

dolarów, zaś na walkę z AIDS 10,8

miliarda dolarów. Statystyki mó-

wią jasno, że rządy krajów zamoż-

nych i organizacje charytatywne

niosące pomoc potrzebującym

na świecie podejmują niewłaściwe

decyzje, i w rzeczywistości ignoru-

ją prawdziwe potrzeby milionów

dzieci. Mało kto chce się troszczyć

o poprawę warunków sanitarnych

w krajach trzeciego świata. AIDS

wydaje się bardziej medialnym

problemem, aczkolwiek, jak wi-

dać, nie najważniejszym.

Kryzys w Stanach osiąga drugie dno

Mimo szczodrego planu wal-

ki z recesją, w USA nadal

gwałtownie rośnie liczba zadłu-

żonych nieruchomościi. Sprze-

daż detaliczna w Stanach spada

a liczba przejęć nieruchomości

przez banki rośnie. Postępujący

gwałtowny wzrost liczby przej-

mowanych przez banki domów

w Stanach może mieć dramatycz-

ne konsekwencje, gdyż w bilan-

sach banków pojawiają się kolejne

defi cytowe aktywa. Rośnie praw-

dopodobieństwo długotrwałej

globalnej gospodarczej stagnacji.

Od połowy kwietnia w USA spa-

da też liczba wniosków o kredyt

refi nansowy na spłatę wcześniej

zaciągniętego kredytu hipotecz-

nego, gdyż nawet refi nansowanie

zaczyna być problemem z powo-

du rosnącego bezrobocia. Tylko

w kwietniu około milion Amery-

kanów stanęło przed groźbą eks-

misji. Zdaje się, że jednak lepszym

rozwiązaniem od bezpośredniego

wsparcia banków byłaby pomoc

dla ich dłużników.

Miliardowa strata Sony

Firma Sony pierwszy raz od 14 lat

ogłosiła straty. Koncern planuje

zmniejszyć produkcję i ograniczyć

liczbę pracowników. W tym roku

fi rma zamknie swoje trzy duże fa-

bryki w Japonii, a w sumie do marca

2010 zlikwiduje osiem fabryk na ca-

łym świecie i pozbawi pracy ok. 16

tys. osób. Największe straty Sony

poniosło na rynku konsol do gier,

a największy spadek sprzedaży fi r-

ma odnotowała na rynku amery-

kańskim (20%), następnie europej-

skim (17%) i japońskim (14%).

SCOTLAND PL 7

WIADOMOŚCI ZE SZKOCJI

Przygotowała Kamilla NowackaNajniebezpieczniejszy przestępca uciekł ze szkockiego więzienia

Ucieczka niebezpiecznego

i uzbrojonego przestępcy Bria-

n’a Martin’a z więzienia stała się

pretekstem do politycznych prze-

pychanek w szkockim parlamen-

cie. Pierwszy Minister Alex Sal-

mond skrytykowany został przez

Laburzystów o nieudolną polity-

kę więzienniczą, oraz obsadzenie

na stanowisku Sekretarza Wymiaru

Sprawiedliwości nieodpowiedniej

osoby. 51-letni przestępca uciekł

z więzienia Castle Huntly nieopo-

dal Dundee w połowie maja. Wię-

zień skazany jest na 10 lat za liczne

napady z bronią w ręku. Podstawo-

we pytanie to: dlaczego tak niebez-

pieczny recydywista trzymany był

w otwartym więzieniu? Więzień

uciekł kilka tygodni po przeniesie-

niu do słabiej strzeżonego obiektu.

Policja prowadzi intensywnie po-

szukiwania, głównie w okolicach

Fife, gdzie skazany ma mnóstwo

przyjaciół i rodzinę. Policja prosi

o pomoc w schwytaniu przestępcy,

kontakt: Tayside Police tel: 0300 111

2222, anonimowa infolinia: Crime-

stoppers on 0800 555 111, lub kon-

takt z jakąkolwiek jednostką policji

w kraju.

RBS zwolni 200 pracowników w Edynburgu

Royal Bank of Scotland zaczy-

na zwalniać pracowników.

Na pierwszy ogień idą oddziały

w Edynburgu, gdzie z posada-

mi pożegna się 200 pracowni-

ków. W kwietniu bank ogłosił,

że w sumie będzie zmuszony

zwolnić 4,5 tys. pracowników

w całej Wielkiej Brytanii. Bank

też niedawno ogłosił naj-

większe w swej historii stra-

ty przekraczające 24 biliony

funtów. W niedługim czasie

następne 500 osób do-

stanie wypowiedzenia,

głównie z działów tech-

nologii i nieruchomości,

z jednostek w Edyn-

burgu i Londynie.

W całej Wielkiej

Brytanii w pierw-

szym kwartale 2009

roku pracę w sektorze fi nan-

sów straciło 20 tys. osób. Bank

Lloyds także zapowiedział

600 zwolnień, głównie

w Londynie i Edyn-

burgu.

Sam wiatr nie wystarczy, potrzeba energii atomowej

Pierwszy Minister Szkocji

Alex Salmond odwiedził

największą w Europie lądową

elektrownię wiatrową znaj-

dującą się w Whitelee, w East

Renfrewshire. Podczas spotka-

nia dużo rozmawiano na temat

mieszanych źródeł energii:

wiatrowej i nuklearnej, które

są postrzegane jako przyszłość

energetyczna Szkocji. Szkoc-

ki rząd jest przychylny pro-

jektowi konstrukcji elektrowni

atomowych na terenie kraju.

Wyraził też niedawno zgodę

na rozbudowę istniejącej elek-

trowni wietrznej w Whitelee

o następne 36 turbin. Zwięk-

szona moc pozwoli dostarczyć

prąd 250 tys. domostwom.

Szkocja chce do roku 2020 ko-

rzystać w 50% z elektryczności

pochodzącej z odnawialnych

źródeł energii.

Polacy uciekają przed recesją

Szkocka prasa podaje, że tysiąc

Polaków tygodniowo opuszcza

Wielką Brytanię z powodu kryzy-

su ekonomicznego. W zeszłym roku

kraj opuściło 56 tys. imigrantów

z krajów wschodnich. Polacy wracają

do kraju ze względu na pogarszającą

się sytuację na rynku pracy w Szko-

cji. Statystyki podają również, że wie-

lu Szkotów emigruje ze swego kraju

w inne części świata. Rząd Szkocji

jest zaalarmowany tą sytuacją, która

na długą metę może okazać się zgub-

na dla kraju i ma powziąć kroki za-

chęcające do osiedlenia się, lub pozo-

stania w Szkocji. Szkocja potrzebuje

utalentowanych, twórczych, praco-

witych i przedsiębiorczych osób, i ta-

kich też pragnie przyciągać, mimo

obecnego kryzysu.

Uliczni sprzątacze strajkują

Służby sprzątające w Dun-

dee postanowiły zastrajkować

z powodu obniżek pensji. Zjedno-

czeni w związkach zawodowych

Unite pracownicy sprzątający

miasto strajkują przeciwko cię-

ciom dotyczącym wypłat za pra-

cę w dni świąteczne. Dotychczas

dostawali oni podwójną stawkę

za pracę w święta, obecnie urząd

miasta stawkę obciął do półtora

stawki.

Poszukiwany listem gończym Brian Martin

Jaki los czeka bankowców, którzy zostali bez pracy?

8 SCOTLAND PL

WIADOMOŚCI ZE SZKOCJI

Przygotowała Kamilla Nowacka

Młodzi ludzie mieszkający

na pomniejszych wyspach

Orkadów uciekają do stolicy

szkockiego archipelagu Kirkwall.

Populacja na wyspach starzeje się

a najmniej młodych ludzi miesz-

ka na Eday, Sanday, Stronsay

i North Ronaldsay. Jedna na pięć

osób mieszkających na wyspach

przeprowadziła się tam w ostat-

niej dekadzie, w tym wielu obco-

krajowców.

Rodzice z Glasgow protestują przeciwko zamykaniu szkół

Rodzice dzieci państwowych

szkół i przedszkoli w Glasgow,

które urząd miasta postanowił za-

mknąć planują dalsze protesty.

W kwietniu miasto zdecydowało

o zlikwidowaniu w sumie dwu-

dziestu placówek: 11 szkół podsta-

wowych i 9 przedszkoli. Powodem

decyzji jest zły stan techniczny bu-

dynków. Rodzice nie chcą, by ich

dzieci zmieniały szkoły, zostały

stłoczone w przeludnionych kla-

sach, i były zmuszone codziennie

dojeżdżać na zajęcia.

Żółte autobusy szkolne w Wielkiej Brytanii

Wielka Brytania chce

wprowadzić szkolne au-

tobusy, na wzór charakterysty-

cznych pojazdów kursujących

w USA. Nowy program dowozu

uczniów do szkół stworzy 13 tys.

miejsc pracy. Jest też przyjazny

ekologicznie.

Pierwsza Asda w „Highlandach”

Asda planuje otworzyć swój

pierwszy obiekt w regionie

Highlands. Supermarket, którego

budowa kosztować ma 27 milio-

nów funtów miałby powstać w In-

verness. Inwestor czeka na odpo-

wiedź ministerstwa w sprawie

tego projektu.

Nowe przepisy – pracodawcy protestują

Brytyjscy pracodawcy są nie-

zadowoleni z nowych prze-

pisów, według których rodzice

w Wielkiej Brytanii mogą starać

się o elastyczne godziny pracy.

Nowej ustawie sprzeciwiają się

organizacje pracodawców i izb

handlowych, które apelują, że nie

jest to dobry pomysł w czasie re-

cesji. Do tej pory elastyczne go-

dziny pracy przyznawane były

rodzicom dzieci do lat 6 i niepeł-

nosprawnych. Nowa ustawa daje

to prawo wszystkim rodzicom

dzieci do 16 roku życia (5 milio-

nów zatrudnionych). Pracodaw-

ca może odmówić tylko wtedy,

gdy zagrozi to sprawnemu dzia-

łaniu fi rmy. W razie potrzeby

musi to udowodnić w trybuna-

le pracy. Według rządu, nastolat-

ki potrzebują tyle samo wsparcia

rodzicielskiego, co małe dzie-

ci. Dwie trzecie uprawnionych

zamierza skorzystać z nowych

przepisów.

Młodzi ludzie uciekają z Orkadów

Żółte autobusy szkolne mogą niebawem stać się częścią brytyjskiej codzienności.

Młodzi chcą mieszkać tam, gdzie coś się dzieje.

SCOTLAND PL 9

PORADNIK KIEROWCY

Wishaw Dental Clinic43 main street Wishaw Dojazd z Glasgow 20 min pociągiem z Central Station

rejestracja i przyjęcia: poniedziałek 9.00 do 20.00 wtorek – piatek 9.00 do 18.00 sobota 10.00 do 14.00

Klinika dentystyczna

w Wishaw pod kierownictwem

dentysty z Polski oferuje

pełen zakres usług.

Protetyka (korony, mosty, protezy)

Leczenie zachowawcze

Leczenie kosmetyczne

oraz wybielanie zębów.

W klinice pracuje trzech polskich stomatologów

tel: 01698 37 40 45 www.wishawdentalclinic.eu

Brytyjskie zwyczaje Brytyjskie zwyczaje drogowedrogowe – część II– część II

Pierwsza rzecz, która dla więk-

szości Polaków wciąż jed-

nak jest nowością, to autostrada.

Warto wiedzieć, że jadąc lewym

(najwolniejszym) pasem należy

zjechać do środka, żeby umożli-

wić dojeżdżającym z wlotu płyn-

ne włączenie się do głównego

nurtu. Dobrze także wiedzieć, jak

zachować się w przypadku awarii:

parkujemy na lewym poboczu,

skręcając koła w lewo, włącza-

my światła awaryjne, następnie

wzywamy pomoc (o ile możliwe

z telefonu SOS a nie z komórki

– ułatwia to służbom zlokalizo-

wanie nas) i oczekujemy na nią

poza autostradą – dla własnego

bezpieczeństwa nie należy czekać

w samochodzie lub spacerować

po poboczu – nawet w celu usta-

wienia trójkąta.

Po zjeździe z autostrady znaj-

dujemy się już całkiem w świe-

cie brytyjskim. Przydrożne mur-

ki i żywopłoty, znaki w milach

i jardach, rozpoznawanie terenu

zabudowanego po tym, że posia-

da latarnie uliczne, które znajdu-

ją się w odległości mniejszej niż

200 jardów od siebie... To ostat-

nie to ważna informacja: jeżeli

nawet droga jest w szczerym polu

i nie ma przy niej żadnych zna-

ków, samo zamontowanie przy

niej latarni oznacza, że obowią-

zuje na niej ograniczenie do 30

mil na godzinę.

Kolejną różnicą jest to, że po-

dwójna (lub pojedyncza) ciągła

linia na środku jezdni nie jest

święta. Możemy całkiem legal-

nie przekroczyć ją, jeżeli chcemy

wjechać na posesję albo skręcić

w boczną drogę i jak długo nie

stworzymy przez to zagrożenia,

jest to całkowicie zgodne z pra-

wem. Wolno nam także ominąć

stojący pojazd lub wyprzedzić in-

nego użytkownika drogi porusza-

jącego się wolniej niż 10 mph.

Całkowicie nowym dozna-

niem jest jazda po „single track

road”, czyli ścieżynkach szeroko-

ści jednego pojazdu. Posiadają

one (choć nie zawsze) specjalne

zatoczki do wyprzedzania i wy-

mijania się. Choć przepisy nie

wskazują, kto ma pierwszeństwo,

wyraźnie zalecają, aby ustąpić

pojazdowi jadącemu pod górę.

W rzeczywistości korzystanie

z tych zatoczek wygląda trochę

jak gra w cykora – do ostatniej

chwili kierowcy prą do przo-

du, zjeżdżając dopiero, kiedy jest

pewne, że drugi kierowca nie za-

mierza... Do zatoczkowego savo-

ir vivru należy także sygnalizacja

światłami. Zazwyczaj mrugnię-

cie oznacza „jedź”, ale wielu kie-

rowców po zjechaniu do zatocz-

ki przełącza światła na postojowe.

Ponadto, mimo to, że teoretycz-

nie należy ustawić się po pra-

wej stronie, zjechanie do zatocz-

ki po lewej w celu przepuszczenia

większego pojazdu (ciężarówka,

maszyny rolnicze) znacznie uła-

twi życie jego kierowcy. Nie trze-

ba chyba przypominać, że passing

places, jak sama nazwa wskazuje,

służą do mijania się a nie do par-

kowania. Tomasz Oryński

Tom

asz

Ory

ńsk

i

W poprzednim odcinku naszego poradnika przyjrzeliśmy się bliżej elementom

infrastruktury i zasadom, które mogą być nowe dla kogoś posiadającego

polskie prawo jazdy. Dzisiaj kontynuujemy ten sam temat, tym razem jednak

wyjeżdżając za miasto.

10 SCOTLAND PL

POROZMAWIAJMY

United Polish Falkirk United Polish Falkirk – bliżej ludzi– bliżej ludziFalkirk to liczące 32 tys. mieszkańców malow-

nicze szkockie miasteczko, którego główną,

światowej sławy atrakcją turystyczną jest unika-

towa winda służąca do transportu statków po-

między dwoma rzekami – to prawdziwe dzie-

ło współczesnej myśli technicznej. Tutaj swoją

drugą ojczyznę znalazło też wielu Polaków, któ-

rzy postanowili spróbować życia za granicą. Kre-

atywność zdaje się domeną tego miejsca, o czym

świadczy również niezmiernie aktywna grupa

tutejszej Polonii, która postanowiła zrobić wspól-

nie coś wspaniałego – dla dobra wszystkich. Po-

wstała w czerwcu 2007 roku organizacja United

Polish Falkirk świętuje dziś dwa lata swej działal-

ności. A jest co świętować!

Z przewodniczącym UPF, Robertem Starzyń-

skim rozmawia Agnieszka Lampart.

Kto wpadł na pomysł zorganizowania się?

Główną inicjatorką stworzenia organizacji

była Joanna Cieślik, obecna vice przewodniczą-

ca. Cała idea była prosta: byliśmy grupą osób,

a każdy z nas miał za sobą już jakiś okres czasu

spędzony w Szkocji, swoje doświadczenia i re-

fl eksje. Ponieważ coraz więcej Polaków zaczęło

przyjeżdżać do Falkirk, pomyśleliśmy, że było-

by fajnie, gdybyśmy trzymali się razem. Stąd po-

mysł stworzenia organizacji.

Jaki jest ofi cjalny status waszej organizacji?

UPF jest zarejestrowana jako „Community

Group”, aczkolwiek mam nadzieję, że już jesienią

tego roku przekształcimy się w „Charity Group”.

Posiadamy własną konstytucję, raz w roku pro-

wadzony jest audyt, i organizowane jest walne

zebranie.

Jak można więc zostać członkiem UPF?

Należy wypełnić kartę członkowską, dostęp-

ną na naszej stronie www.upfalkirk.com, bądź

też na którymkolwiek spotkaniu z członkami za-

rządu poprosić o wpis do księgi członków.

Gdzie się spotykacie? Czy UPF ma już swoją siedzibę?

United Polish Falkirk obecnie nie posiada

stałej siedziby, ale członkowie zarządu organiza-

cji spotykają się co środę między 19 -21 w Com-

munity Centre na Park Street w Falkirk. Mam

nadzieję, że już wkrótce przy pomocy Falkirk

Council dostaniemy swoją siedzibę i będziemy

mogli przyjmować ludzi codziennie.

Czym więc zajmujecie się, mówisz, że przyj-mujecie ludzi?

Tak, jesteśmy po to, by nieść konkretną po-

moc. W tym celu stworzyliśmy „przychodnię in-

formacyjną” i polską grupę AA.

Z jakimi problemami można się zgłosić do waszej przychodni?

Przychodzą do nas osoby z najprzeróżniej-

szymi sprawami. Udzielamy porad dotyczących

kwestii mieszkaniowych, zatrudnienia i szkol-

nictwa, współpracujemy z Policją, Związkiem

do Walki z Nierównością Rasową, oraz związka-

mi zawodowymi.

Czyli jesteście po to, by pomagać tutejszej Polonii?

Tak, ale nie tylko. Oprócz tego ważnego za-

dania, jakim jest pomoc rodakom, zajmujemy

się też przyjemniejszymi sprawami, takimi jak

organizacja wydarzeń integracyjnych, czyli ty-

powe zabawy taneczne, wspólne wigilie, czy też

zabawy sylwestrowe. W zeszłym roku Sylwestra

obchodziliśmy w 126 osobowym gronie! Orga-

nizujemy również spotkania dla najmłodszych

typu „mikołajki” czy „zajączek”. Nie zapomina-

my też o takich świętach jak Dzień Zmarłych,

kiedy zapalamy znicze na polskich grobach czy

Święcie Niepodległości. Naszym ważnym celem

jest też wspieranie integracji Polaków w Szkocji

i wzmacnianie naszej przyjaźni, również poprzez

rozwój wiedzy o obu krajach. Jesteśmy też tu dla

młodych Szkotów pochodzenia polskiego, którzy

chcą zrozumieć swe polskie korzenie. Ale można

też z nami po prostu miło spędzić czas, na przy-

kład podczas wspólnych meczy piłki nożnej,

jako, że zawiązaliśmy naszą polską drużynę.

Jak liczna jest Polonia w Falkirk?

Szacuje się, że w Falkirk i okolicach miesz-

ka około 3 tys. Polaków, a w tutejszych szkołach

uczy się około 300 polskich dzieci. Jeszcze kilka

lat temu wśród Polaków w Falkirk przeważali

tzw. single, natomiast teraz większość tych osób

osiadło tu na stałe i założyło rodziny.

Czy obserwujecie falę powrotów Polaków do Polski?

Nie zauważyłem tego. Trudno tutaj o dokład-

ne statystyki. Ja z pewnością mogę powiedzieć,

że nasza organizacja liczy 300 członków i ta gru-

pa zdecydowanie nigdzie się nie wybiera. Pewnie

jest tak, że jedni wyjeżdżają, inni przybywają. Ale

jest nas nadal bardzo wielu.

A czy macie również kontakt ze starszym po-koleniem polskich emigrantów, czy jest to ja-kaś osobna grupa?

Gdy przyjechałem do Falkirk w 2004 roku

była nas „nowych” dosłownie garstka, ale był też

klub SPK, gdzie spotykała się Polonia, która za-

mieszkuje tutaj od wielu lat. To oni byli i są na-

dal bardzo ważną podporą naszej organizacji.

U nas „młoda” i „stara” Polonia wspaniale razem

współdziała.

Skąd w was tyle energii i zapału, by w swym wolnym czasie tyle robić dla innych?

(śmiech) Jesteśmy młodymi i energicznymi

ludźmi i potrzebujemy poruszać się w jakimś to-

warzystwie. Każdy z nas czuł się kiedyś w jakiś

sposób osamotniony, emigrując z kraju, zosta-

wiając tam swych znajomych. To naturalna po-

trzeba by tworzyć jakąś grupę. Razem możemy

więcej, wspólnie możemy rozwiązać więcej pro-

blemów, pomóc sobie nawzajem i też lepiej się

bawić. Jest nam po prostu tutaj dobrze i pewnie

dlatego United Polish Falkirk jest jedną z tych or-

ganizacji, które tak prężnie się rozwijają.

Dziękuję za rozmowę i życzę powodzenia we wszelkich projektach w przyszłości.

Robert Starzyński, przewodniczący United

Polish Falkirk.

Wigilia 2008 w UPF

SCOTLAND PL 11

REKLAMA

United Polish Falkirk – bliżej ludzi

PACZKI DO I Z POLSKIPACZKI DO I Z POLSKI

przesyłka do 15 kg = £29

każdy następny kg = £1.30

Regularnie co siedem dni

Cała Polska, Szkocja i północna Anglia

Serwis od drzwi do drzwi

Czas realizacji od 4 do 5 dni

Ubezpieczenie

Podwilczyn 28, 76-248 Polska, [email protected]

T: +44 (0)7708 727 790 lub +48 (0) 501 791 695

Transportujemy rownież

meble, sprzęt AGD,

motory, rowery itp.

Prze

wóz zwierząt

tel. 07701070689 Piotr Koniecznytel. 07701070689 Piotr Konieczny

106b Dalry Road, EH11 2DW Edinburgh

Godziny otwarcia:

Pon – Sob: 9.30 – 18.00, Nie:11.00 – 16.30

y

b: 9.30 – 18.00, Nie:11.00 – 16.30

Dalry Road

West Coates

Morrison Street

West Maltla

nd

Street

Forth Valley

Lothian Road

Princes Street

12 SCOTLAND PL

TEMAT NUMERU

ZAKUPYZAKUPY – I JAK TU NIE ZWARIOWAĆ?– I JAK TU NIE

Co jest jednym z najlepszych

remediów na chandrę

i zły nastrój? Co potrafi chmurne

spojrzenie zmienić w zachwyt na-

wet u najsrożej rozgniewanej żony?

Co jest jednym z naszych ulubio-

nych zajęć, którego jednak nie nazy-

wamy hobby? Co jest wstydliwym

sekretem wielu panów, bo jeszcze

dziś pokutuje opinia, że to takie

babskie? – Zakupy, czyli shopping!

Kupowanie kompulsywneZakupy sprawiają ci niezmierną

radość? Poprawiają samopoczucie?

Nagle na myśl o przecenach prze-

stajesz być zmęczona po ciężkim

tygodniu pracy? Tak się zaczyna.

Kończy się różnie.

Początkowo problem kupowa-

nia kompulsywnego dotyczył tak

zwanych „nowobogackich”, czyli

tych, co się dorobili, ale nadal mają

kompleksy wynikające z ubogie-

go pochodzenia. Przedstawiciele

tej grupy kupowali wszystko, jak

leci, byle „markowe”. Dzisiaj ten

problem dotyka całe społeczno-

ści, biednych i bogatych, oraz wie-

lu Polaków mieszkających na Wy-

spach. Dziś kupowanie jest łatwe:

taki wybór, markowe sklepy, tanie

międzynarodowe sieci, bazarki pod

chmurką, czy mekki zakupoholi-

ków: proponujące wieczne promo-

cje outlety. Są fast foody, jest i fast

shopping. Popularny zwłaszcza tu-

taj. Niektóre outlety nie mają nawet

przymierzalni – kupujesz wszystko,

co na oko zdaje się ok, potem przy-

mierzasz w domu, owszem, możesz

oddać, jak nie pasuje, ale ilu z nas

potem machnie ręką – a, i tak było

tanie, więc co tam. Nie będę się ba-

wić w oddawanie.

Kupowanie jest miłe, poprawia

nastrój, szybko więc uzależnia. Nie

poddaje się logice ani planowaniu,

a oszczędzanie postrzega jako ko-

nieczność kupowania rzeczy za pół

ceny, nawet tych zbędnych.

Kryzys sprzyja zwiększaniu się

odruchów zakupowych – para-

doks? Niekoniecznie. Nie stać nas

już na weekendowy wypad do Pa-

ryża? To przynajmniej kupię sobie

jakiś fajny ciuch na wyprzedaży.

I nie należy się łudzić. Demon

złapał również panów. O ile panie

to przede wszystkim kolekcjonerki

ciuchów i kosmetyków, to panowie

są wielbicielami najróżniejszych,

gadżetów. I nie mówimy też już

o zakupoholiku, jako singlu–fru-

stracie z zaniżoną samooceną. Tego

typu zaburzenia świadomości do-

tknąć mogą kogokolwiek, niezależ-

nie od płci, wieku, czy statusu spo-

łecznego.

I na tym właśnie bazuje reklama.

W dzisiejszych czasach reklama nie

ma nic wspólnego z dostarczeniem

informacji na temat produktu bądź

usługi. Jest to gra na naszych rozdy-

gotanych emocjach. Podświadomy

szept, że musimy to mieć. Teraz.

W całym tym chaosie, resztka-

mi świadomości, nieliczne jednost-

ki zadają sobie odwieczne pytanie:

mieć czy być? Wszak kupienie na-

stępnego CD z muzyką, który rzu-

cimy w kąt, i o którym zapomnimy

w pogoni za nowymi „potrzebami”

nie poprawi naszego muzycznego

gustu i nie zmieni naszej muzycz-

nej świadomości. Następna szało-

wa sukienka nie uczyni z nas ikony

stylu. Kompulsywność i szybkie za-

kupy są zaprzeczeniem klasy i zwy-

kle wiodą do tandetnej katastrofy.

Wspólną cechą maniaków zakupo-

wych jest niedojrzałość i ograniczo-

na samoświadomość, najczęściej

w połączeniu z niskimi wymaga-

niami i kulejącą kreatywnością.

To współczesne zaprzeczenie „być”.

Sztuczki zakupowych desperatek

Tak, kompulsywne kupowanie

zdecydowanie nie służy, ani naszej

kieszeni, ani w ostatecznym rozra-

chunku, naszemu samopoczuciu.

Idziemy więc po rozum do głowy

i … kombinujemy jak, nie rujnując

portfela, mieć

to, co się

c h c e .

Tu pojawiają się wszelkiego rodzaju

sztuczki i taktyki w jak najtańszym

pozyskiwaniu pożądanych rze-

czy. W taktykach tych chodzi o to,

by być zawsze o krok przed innymi.

Oto jeden prosty trick, aczkolwiek

wymagający wspólnika: zakupy

w przeddzień obniżek sezonowych.

Kupujesz, co ci się podoba, na przy-

kład sukienkę, z bieżącego sezonu.

Brzmi jak nonsens? Niekoniecznie.

Jest to wybieg prawdziwego strate-

ga. Kiedy nazajutrz wszystkie spa-

nikowane zakupoholiczki będą

miotały się w sklepach, by wyha-

czyć to, na czym im zależy, ty nie

musisz się tym przejmować, bo już

to masz we własnej szafi e. Teraz je-

dynie należy przeczekać pierwsze

dni szaleństwa, udać się z towarem,

oraz paragonem, do sklepu i zwró-

cić przykładową sukieneczkę, argu-

mentując na przykład, że za ciasna.

Sklep zwraca nam całość zapłaco-

nej uprzednio kwoty. Wtedy wkra-

cza nasza koleżanka, która chwilę

później kupuję tę samą sukienecz-

kę, już po obniżonej cenie. A takich

sztuczek jest wiele. I nie sposób

je tu wszystkie wymie-

Dzieci szybko łapią bakcyla zakupowego.

Dla wielu, zakupy to najlepszy sposób spędzania czasu.

SCOTLAND PL 13

TEMAT NUMERU

Czynne:

pon-piąt 10.00 – 19.00

sob-niedz 11.00-17.00

418 CATHCARD ROAD,

GOVANHILL,

G42 7BZ Glasgow

Polecamy:

- pieczywo

- nabiał

- wędliny

- przetwory rybne

- pełna gama soków

- duży asortyment przypraw

Serdecznie zapraszamy do nowootwartego sklepu w Glasgow

DOKOŃCZENIE NA STR. 14

Polecamy:

Serdecznie zapra

ZAKUPY – I JAK TU NIE ZWARIOWAĆ?ZWARIOWAĆ?

153 Curle Street Arch numer 2

G14 0TT Glasgow

Tel. 07809 228 769 lub 0141 959 3033

najpopularniejsze kanały w języku polskim oraz wiele innych

ANTENY SATELITARNEWojtek: 07872448303

[email protected]

Cała Szkocja i płn. AngliaCała Szkocja i płn. AngliaAnteny, konwertery, uchwyty, przewody i inne akcesoria

nić, nie o to zresztą chodzi. Myślę,

że kreatywność Polaków jest pod

tym względem „godna podziwu”,

bo my lubimy tak pogłówkować

i dostosować taktyki do systemu,

w jakim się obecnie znajdujemy.

Drugi biegun skrajnościKrzywdzące byłoby jednak ge-

neralizowanie, że wszyscy Polacy

szastają pieniędzmi, a ich ulubio-

na forma spędzania czasu polega

na przemierzaniu sklepów. Obser-

wujemy bowiem cały wachlarz re-

lacji z mamoną. Wiele osób przy-

jechało na Wyspy w jednym,

konkretnym i jasnym celu: za-

robić pieniądze na jakiś ja-

sny i konkretny, osobisty

cel, na przykład na dom

w Polsce, samochód,

czy cokolwiek innego. To osobni-

ki zorientowane na cel i celu swego

nie tracą z oczu. Nigdy. Ich wydat-

ki ograniczają się do bazowego mi-

nimum, które znaczy nocleg, czę-

sto w dzielonym z wieloma innymi

osobami o podobnym światopoglą-

dzie niskobudżetowym mieszka-

niu i jedzenie – obowiązkowo naj-

tańsze, bez żadnej egzotyki, czyli

podstawy żywieniowe. Sztuką jest

zamknąć tydzień lub rozliczenio-

wy miesiąc jak najniższą stawką

w tabeli minusów na skrzętnie pro-

wadzonej liście wydatków i zarob-

ków. Ten typ szczerze gardzi kom-

pulsywnym konsumentem. Uważa

jego postępowanie za bezdysku-

syjnie głupie i bezsensowne, a ta-

kich ludzi, jako tych, co absolutnie,

w przeciwieństwie do niego same-

go, „nigdy do niczego nie dojdą”.

Formą nieco łagodniejszą takie-

go charakteru, jest tak zwany „win-

dow shopper”, czyli „konsument

witrynowy”. Nadal gardzi zakupo-

holikiem i z mistycznym uniesie-

niem śledzi stały wzrost stanu swe-

go konta bankowego. Jednakże,

za wytrwałość, postanawia od cza-

su do czasu się wynagrodzić. To jest

typ, którego można zobaczyć space-

rującego w pełnym relaksie, w nie-

dzielne popołudnie ulicami miasta,

bo wydatek na wycieczkę absolut-

nie nie wchodzi w grę, jako oczy-

wisty zamach na jego ważne oso-

biste cyfry bankowe, nad którymi

pracuje od miesięcy, lat… od za-

wsze… Tak więc spaceruje i porów-

nuje ceny. Tak w ramach ćwiczenia

pamięci. Zagląda przez wystawo-

Reklamy, pełne półki, nowe kolekcje – od tego możnazwariować.

we okna, wchodzi powolnym kro-

kiem do wybranych miejsc, żeby

wiedzieć, co się dzieje, jak się ceny

mają. Czasem w końcu taka wiedza

się przydaje. Czasem przecież nad-

chodzi jakiś moment, kiedy trzeba

coś kupić. Wtedy wiemy co, gdzie

i za ile. Prawda, że przydatne?

Są też skrajne przypadki kom-

pulsywnych skner, które nie kupią

dosłownie nic poza to, co muszą. Ci

lubią chodzić piechotą, mało i die-

tetycznie jeść, najchętniej u „zna-

jomych”, i w razie nagłej potrzeby

„pożyczyć” od kogoś, bo gdy tyl-

ko zmuszeni zostają do naruszenia

swych oszczędności, natychmiast

pojawiają się okropne wyrzuty su-

mienia, że wydali tak ciężko zaro-

bione pieniądze. Te osobniki często,

nawet po wielu latach spędzonych

za granicą mają zwyczaj przelicza-

nia cen brytyjskich na złotówki.

Kupowanie świadome i etyczne

Na tej samej planecie,

w tym samym czasie, funkcjonu-

ją ludzie nawołujący do głębokie-

go zastanowienia się nad światem

i do opowiedzenia się po stronie lo-

giki i uczciwości. Zwolennicy etycz-

nej konsumpcji uświadamiają nas

i wierzą, że dzięki edukacji, uwraż-

liwieniu ludzi, oraz budzeniu swia-

domości, możemy przyczynić się

do większego dobrobytu i budowa-

nia dobra w globalnej skali.

Czy można zatem uczynić świat

lepszym, robiąc zakupy w supermar-

kecie? Mało kto zdaje sobie sprawę

z tego, że każdy z nas posiada w kie-

szeni najpotężniejsze narzędzie ka-

pitalizmu: własny portfel. Idea jest

prosta i skuteczna, pod warunkiem,

że opowie się za nią rzesza ludzi:

kupowanie tylko towarów, których

potrzebujemy, produkowanych

etycznie. Jakie to towary? – Kosme-

tyki nie testowane na zwierzętach,

ekologiczne samochody, ubrania

produkowane w godnych warun-

kach, z poszanowaniem praw czło-

wieka, żywność, która nie jest pro-

dukowana w sposób przemysłowy,

np. jaja kur, które całe życie spędza-

ją w niewielkich klatkach możemy

zastąpić droższymi jajkami „free

range” lub „organic”. Korporacje

dobrze rozumieją język pieniądza.

Gdyby wszyscy konsumenci spięli

się i skonkretyzowali swoje wybo-

ry, każda fi rma musiałaby zmienić

działanie, by przetrwać, musiałaby

oferować to, na co jest zapotrzebo-

wanie. A my mielibyśmy znów ta-

nią zdrową żywność. Tymczasem

kapitalizm jest w rękach konsu-

mentów, a że świat wygląda jak wy-

gląda, to efekt niskiej świadomości.

W ostatecznym rozrachunku może

okazać się, że zamiast działać na na-

szą korzyść, prawo wyboru sprawi

nam koszmarną przyszłość opartą

jedynie na fast foodach, plastiko-

wych owocach i masie kiepścizny

na każdym kroku.

Niestety, jest zasadniczy „mi-

nus” tych wszystkich etycznych pro-

duktów – obecnie są droższe niż ich

„niemoralni” konkurenci. Im społe-

czeństwo biedniejsze, tym bardziej

wspiera wielkie korporacje, propo-

nujące niskiej jakości produkty, po-

chodzące z podejrzanie tanich linii

produkcyjnych. Moja babcia zwy-

kła mawiać, że to, co tanie jest dwa

razy droższe. I coś w tym jest. Ta-

nie jedzenie to niezdrowe jedzenie.

Niszczy organizm. Chorujemy –

wydajemy na lekarstwa. Tani ciuch

– rozpadnie się w trzecim praniu.

Kupisz nowy, też tani. W sumie wy-

dasz więcej, bo częściej musisz ku-

pować nowe.

26 powodów, dla których ludzie kupują

W całej tej historii o kupowa-

niu jest też druga strona barykady,

czy też lady sklepowej. To sprzeda-

jący. Dla sprzedającego, kompul-

sywny konsument jest wymarzo-

nym klientem. Mocarze handlu nie

chcą świadomych konsumentów,

dlatego tak nas ogłupiają. Zdaje się,

że konsument brytyjski jest dość

prosty w obsłudze. Liczne badania,

te sprzed ogłoszenia światowego

kryzysu, potwierdzają, że przeciętny

Brytyjczyk lubi kupować, zna kilka

głównych marek z każdego działu

produktów, nie lubi próbować no-

wości, chyba, że znajomi polecą, lub

jakoś skusi go promocja albo gra-

tis, jest bardzo podatny na wszelką

formę reklamy, gdyż jego styl życia

sprzyja rozleniwieniu mentalne-

mu: nudna, stała praca, o którą nie

trzeba się martwić, weekend prze-

znaczony na shopping i picie, oraz

wieczory spędzone w całości przed

TV – „niebieskim magikiem”, pod-

stępnym złodziejem czasu i prze-

mytnikiem treści komercyjnych.

Joe Vitale, prezes amerykańskiej

fi rmy Hypnotic Marketing, Inc.

specjalizującej się w marketingu

internetowym na świecie, napisał

książkę pt. „Jak wprowadzić klien-

ta w trans kupowania. Nowa psy-

chologia sprzedaży i marketingu”.

I o ile jest ona ważną pozycją, da-

jącą sporo pomysłów specjalistom

od sprzedaży, to na pewno powi-

nien ją przeczytać również każdy

konsument dbający o rozwój swej

świadomości, po to by nie dać się

złapać w zasadzki coraz to bar-

dziej przebiegłego marketingu. Ten

mistrz sprzedaży przekazuje tajniki

swej wiedzy wszystkim, którzy chcą

być skuteczni, wprowadzając wręcz

swoich klientów w trans kupowa-

nia, czyli z każdego z nas robiąc

maszynkę do pozyskiwania pienię-

dzy. Perswazja jednego zdania, siła

hipnotyzujących nagłówków, ob-

sesja posiadania danego produk-

tu, 26 powodów, dla których ludzie

kupują czy sztucznie tworzona rze-

czywistość sukcesu, to tylko jed-

ne z prawd dla tych, których życie

krąży wokół sprzedaży. „Trans ku-

powania” to rzeczywiście, tak jak

czytamy na okładce, wycieczka

po zakamarkach umysłu. Trochę

smutna, bo pokazuje jak manipulo-

wani jesteśmy na co dzień, ale, jak

każda wyprawa – wiele uczy.

Jak więc kupować i nie zwariować?

Kto z Państwa pamięta jeszcze te

czasy, kiedy stylowa i niepowtarzal-

na sukienka była dziełem wpraw-

nej ręki mamy, której skarbem była

kreatywność i maszyna do szycia

Łucznik zakupiona po kilkunastu

dniach stania w kolejce? Kto z nas

pamięta nasze zeszyciki prowadzo-

ne w młodości, gdzie wklejaliśmy

ciekawe wycinki z gazet, kawał-

ki papierków czy dające się wkleić

pamiątki wszelkiej maści. W wielu

domach mieliśmy unikatowe ar-

tystyczne pamiątki rodzinne, któ-

re obecnie zastąpiła sztuka maso-

wa a la Ikea, dostępna dla każdego

za symbolicznego funta, a która

nawet tyle nie jest warta. Szczegól-

nie młodzi polscy rodzice, którzy

już sami zdążyli zadowolić się wol-

nością i dobrobytem, powinni za-

dać sobie pytanie o to, jakie warto-

ści chcemy przekazać następnemu

pokoleniu, któremu przyjdzie żyć

w niewiadomo jak szybkiej i jak

zmiennej przyszłości. Z pewnością

świadomość nie zaszkodziła jeszcze

nikomu. Świadomy obywatel, świa-

domy konsument – tylko rzesza

świadomych ludzi może sprawić,

że świat ruszy do przodu, w dobrym

kierunku, a nie w krótkowzrocznej

perspektywie naszego chwilowego

dobrego samopoczucia.

Zanim więc kupimy dziecku

następną fantastyczną zabawkę,

może warto zainwestować po pro-

stu w nożyczki, klej i kolorowy pa-

pier. To może okazać się dla nasze-

go potomka, w perspektywie czasu,

zbawiennym posunięciem. Zazwy-

czaj od nadmiaru jest problem

i głupota, a kiedy lekko niedosta-

je i musimy coś zrobić sami, wte-

dy ma szansę narodzić się geniusz.

Potem jest taka zasadnicza różni-

ca jak między konsumentem, bier-

nym odbiorcą i niezależnie myślą-

cym twórcą. Agnieszka Lampart

14 SCOTLAND PL

TEMAT NUMERU

DOKOŃCZENIE ZE STR. 13 etycznie. Jakie to towary? – Kosme-

k h

Brytyjczyk lubi kupować, zna kilka

łó h k k d d ł

DOKOŃCZENIE ZE STR. 13

ZAKUPYZAKUPY – I JAK TU NIE ZWARIO– I JAK TU NIE ZWARIOWAĆ?WAĆ?Zakupy to wyzwanie – upolować to, co najlepsze.

Dzieci z fabryki

ubrań w Sri-Lance.

SCOTLAND PL 15

REKLAMA

Oferujemy pomoc w załatwieniu

następujących spraw:

j y p

następujących spraw:

Oferujemy pomoc w załatwieniu

POLAK W SZKOCJI

231 Leith Walk, Edinburgh EH6 8NYtel. +44 (0) 7731 747463, tel. +44 (0) 131 554 2997

e-mail: [email protected]

• National Insurance Number - NIN

• Otwieranie konta bankowego• Pomoc w uzyskaniu pożyczki• Child benefit• Tax credit• Wymiana prawa jazdy na

brytyjskie• Housing benefit• Wniosek o mieszkanie

socjalne• Rezerwacja biletów

lotniczych

• Rozliczenia podatkowe• Zapis dziecka do szkoły• Karta CIS i CSCS• Zalożenie internetu• Pomoc w znalezieniu

mieszkania• Europejska karta

ubezpieczenia zdrowotnego• Pisanie business planu• Ubezpieczenie samochodu• Odszkodowania

powypadkowe• Transport na lotniska

Zatrzymała Cię policja? Otrzymałeś wezwanie do sądu?

Skontaktuj się z PDSO (Biuro Publicznych Obrońców/ prawo karne)

Bezpłatna pomoc prawna.

Adwokaci, cała Szkocja.

Zadzwoń: Milena (Mel) Jęczelewska 07917 052911

Email: milena@pdso org uk; www pdso org uk

PRAWO KARNE WYKROCZENIA DROGOWE (MANDATY – m.in. brak ubezpieczenia,

przekroczenie prędkości, brak MOT)

Odwiedź nas i skosztuj najlepszego, tradycyjnego, polskiego jedzenia.

Organizujemy wesela oraz przyjęcia okolicznościowe.Bistro GOSPODA jest usytuowana w centrum Glasgow, na London Road

London Road 129, Glasgow, G1 5BStel: 0141 548 69 07

GOSPODA

Dostawa do domu na terenie Glasgow i okolicach.W ciągłej sprzedaży polska garmażerka, wypieki i świeże pieczywo

Dania kuchni polskiej i europejskiej

Jako profesjonalny biegły księgowy

oferuje usługi w zakresie:

Rozliczeń Podatkowych

(CIS, Self Assessments, itp)

Otwieranie Działalności

Prowadzenie Ksiąg Rachunkowych

Rozliczenia Płacowe

ZAKUPY – I JAK TU NIE ZWARIOWAĆ?

16 SCOTLAND PL

ZWIEDZAMY SZKOCJĘ

Szlakiem szkockich zamkówSzlakiem szkockich

Oto trasa zamkowa, moż-

liwa do „zrobienia”

w jeden dzień, zwłaszcza przez

mieszkańców Aberdeen, którzy

do szlaku mają najbliżej. Z pew-

nością jednak wycieczka będzie

o wiele bardziej przyjemna, jeśli

przeznaczymy na nią cały week-

end.

Wycieczkę zaczynamy od zamku

i ogrodów w Kildrummy, zwanego

w czasach swej świetności „najszla-

chetniejszym z zamków północy”.

To jedne z najlepiej w Szkocji za-

chowanych ruiny z XIII w. Oto-

czone są przepięknymi zielonymi

polami, z leniwymi stadami owiec.

Zamek dostępny jest dla turystów

od kwietnia do października, a bi-

let wstępu kosztuje £3,70. Wstęp

do ogrodów jest również płatny,

ale z pewnością warto wygospoda-

rować sobie budżet na zwiedzenie

tych pięknych miejsc. Dla miło-

śników GPS podaję kod pocztowy

miejsca: AB33 8RA.

Kilka kilometrów dalej jadąc

na południe drogą A97, w miej-

scowości Glenbuchat znajduje

się wspaniale zachowany zamek

z XVI w.: Glenbuchat Castle. Ten

świetny, trzykondygnacyjny bu-

dynek, dostępny jest zwiedzają-

cym bezpłatnie. Przy wejściu wita

nas tablica z jego historią, a potem

sami zwiedzamy zakamarki tej do-

skonale trzymającej się budowli.

Z pewnością spędzimy tam wie-

le czasu spacerując po piwnicach,

piętrze i dachu, z którego rozpo-

ściera się przepiękny widok na zie-

loną dolinę. Przed zamkiem znaj-

duje się idealny teren na piknik.

Dalej na południe, na rozwi-

dleniu w miejscowości Forbe-

stown skręcamy w prawo na A944.

A po kilku kilometrach odbija-

my na Corgarff . Chcemy zwie-

dzić znajdujący się w tej miejsco-

wości zamek. Jakże wielkie jest

zdziwienie, kiedy jak okiem się-

gnąć same pola, ani śladu zam-

ku, za to zewsząd widoczny oka-

zały biały budynek wyglądający

jak większy domek farmera. Tak,

oto XVI-wieczny zamek Corgarff ,

którego pierwszym właścicielem

był John Forbes, zwolennik kró-

la Jamesa VI. Zamek ma przebo-

gatą historię i był świadkiem nie-

jednej masakry, bitwy i pożaru

– ponoć jest nawiedzany przez du-

chy tragicznie zmarłych. Dzielnie

broniła go swego czasu jego go-

spodyni, Margaret Forbes, jednak

i ją zmuszono do ucieczki. Oka-

zuje się, że prócz ciekawych mu-

rów w kształcie gwiazdy, podzi-

wiać przyjdzie nam malownicze

muzeum opowiadające historię

tego przedziwnego miejsca, kilka

lat temu pięknie odrestaurowane-

go przez Historic Scotland. Wstęp

£4.70, dzieci £2.35, kod pocztowy

AB36 8YP.

A my dalej na południe, górzy-

stą drogą A939. Na rozwidleniu

w Bridge of Garn, gdzie zabytkowy

mostek prezentuje nam charakte-

rystyczny dla Szkocji pocztówko-

wy widoczek, skręcamy w prawo

– drogą A93 w kierun-

ku Easter Balmoral.

Tam znajduje się

prawdziwa pe-

rełka północ-

nej Szkocji,

której czar

d o c e n i a j ą

również ci,

LATO TO IDEALNY CZAS NA ZWIEDZANIE ZAMKÓW ZNAJDUJĄCYCH SIĘ W PÓŁNOCNEJ CZĘŚCI SZKOCJI. PO PIERWSZE, SĄ SZANSE NA ZWIEDZANIE BEZ PARASOLA, PO DRUGIE WIELE OBIEKTÓW JEST DOSTĘPNE DLA TURYSTÓW JEDYNIE W WIOSENNO-LETNIM SEZONIE.

w kierun-

moral.

się

e-

-

Balmoral Castle - skrzydło zachodnie. Dominujący nad pejzażem, biały Corgarff Castle.

Pięknie zachowane ruiny Kildrummy Castle z XIII wieku.

SCOTLAND PL 17

ZWIEDZAMY SZKOCJĘ

Szlakiem szkockich zamkówh zamków

z najwybredniejszym, królewskim gu-

stem. Tutaj spędzimy resztę dnia. Za-

mek Balmoral to posiadłość należąca

do królewskiej rodziny, która zwiedza-

jącym udostępniona jest tyl-

ko kila miesięcy w roku:

od kwietnia do lip-

ca. Rodzina królew-

ska co roku chętnie

spędza tu wakacje,

organizuje polo-

wania, bale i spo-

tkania rodzinne.

Z pewnością jest to miejsce warte od-

wiedzenia (bilet: dorośli £7). Cała re-

zydencja rozpościera się na ogromnej

przestrzeni. Możemy obejrzeć królew-

skie stajnie dla rasowych koni i kucy-

ków, na których młody William i Harry

uczyli się niegdyś jeździć. W Sali balo-

wej, prócz strojów królowej, oraz koły-

ski prawdziwych księżniczek, ogląda-

my fi lm pokazujący rodzinę królewską

bawiącą się na terenie zwiedzanego

przez nas pałacu. To tutaj przebywała

królowa Elżbieta II, kiedy świat obie-

gła informacja o śmierci księżny Dia-

ny w 1997 roku.

Warto przed udaniem się do Bal-

moral zapoznać się z historią i teraź-

niejszością tego miejsca. Wszystkie

informacje znajdziemy na stronie in-

ternetowej www.balmoralcastle.com.

Jeśli zostanie nam jeszcze trochę czasu,

możemy zajrzeć do pobliskiego, pięknego

Braemar Castle (na Pd. A93), o którym

informacje również znajdują się w wysta-

wowej części Balmoral Castle.

Życzę miłego zwiedzania, a w dro-

dze powrotnej – uwaga na jelenie,

które lubią spacerować sobie drogą.

Agnieszka Bananik

Zapraszamy: wtorek – niedziela: 12.00 do 20.00The Mall Craigshill, EH54 5ED Livingston, Tel. 01506 43 66 83

WWW.POLISHTRADITION.CO.UK

DZWOŃ: 0788 162 1340Oferujemy pełen zakres usług

komputerowych. W Bathgate, Livingston,

Broxburn, Falkirk i okolicach

DOJAZD DO KLIENTA JEST ZA DARMOChętnie pomożemy również klientom

z Edynburga, Glasgow i okolic.

Jakikolwiek problem z internetem?Jakikolwiek problem z internetem?

jącym udost

ko kila m

od k

ca.

sk

sp

o

w

tk

Bridge of Garn

Braemar Castle z charakterystyczną, niespotykaną architekturą.

Posiadłość królewska Balmoral.

18 SCOTLAND PL

MAMA W SZKOCJI

Czy Twoje dziecko już znalazło się w naszym wspólnym albumie najmłodszych Polaków żyjących w Szkocji? Zachęcamy do przysyłania fotek Waszych pociech do albumu SCOTLAND.PL, wraz z imieniem, nazwiskiem, datą urodzenia dziecka i miastem, w którym mieszka. Nasz e-mail: [email protected]

NAS

Z AL

BUM

Filip Gabor 18.08.2008 Uphall Filip Skorb 13.03.2008 Edinburgh Izabela Kwiatkowska 14.09.2008

Edinburgh

Kacper Oskar Kopaczewski

17.04. 2008 Aberdeen

Coraz więcej Polaków mieszkających

w Szkocji decyduje się na dziecko. I o ile

przerażeni jesteśmy tutejszą służbą zdrowia

i znacznie różniącym się od polskiego spo-

sobem prowadzenia ciąży, to większość z nas

może być spokojna o swoje fi nanse. Pracują-

ce na Wyspach Polki mogą na równych za-

sadach, co z Brytyjki ubiegać się o zasiłki ro-

dzinne i inną pomoc fi nansową dla matek.

Praca, owszem, jest ważna, i należy ją szano-

wać, zwłaszcza w dobie kryzysu, ale dla przyszłej

mamy najważniejsze jest zdrowie jej i dziecka.

Korzystajmy z naszej przerwy na lunch, by jak

najlepiej wypocząć, dbajmy o zdrową dietę,

unikajmy nadgodzin, zwłaszcza w później-

szym okresie ciąży, dużo ruszajmy się i unikaj-

my stresów. Nie bójmy się też upomnieć o swo-

je prawa i starajmy się zachować równowagę

między pracą i wypoczynkiem.

Ciężarnym kobietom, które pracują za-

wodowo, brytyjskie prawo zapewnia specjal-

ną pomoc i ochronę w pracy. Warto wiedzieć

co nam jest należne, również wtedy, gdy po-

ciecha przyjdzie już na świat, by przez ten

piękny czas przejść bezstresowo.

Przyszłym mamom pracującym w Szkocji

przysługuje:

Płatny czas wolny przeznaczony na prze-

prowadzenie badań związanych z ciążą w ra-

mach tzw. antenatal care.

Każda ciężarna kobieta, bez względu

na staż pracy, ma prawo do czasu na rzecz

badań związanych z ciążą. Czas przeznaczo-

ny na badania jest płatny według normalnych

stawek obowiązujących za godzinę pracy. Od-

mowa przyznania pracownicy tego przywile-

ju jest niezgodna z prawem. Antenatal care

obejmuje badania zlecone przez lekarza, spo-

tkania z położną, jak również zajęcia w szko-

le rodzenia. Pracodawca ma prawo poprosić

o dostarczenie dowodu na przeprowadzenie

badania.

Prawo do należytych warunków pracy,

które nie szkodzą zdrowiu przyszłej mamy,

oraz ochrona przed zwolnieniem z pracy z po-

wodu ciąży.

Pracodawca ma obowiązek zapewnić swo-

im pracownikom odpowiednie warunki pra-

cy. Wiedząc o naszej ciąży, powinien ocenić,

czy nasza praca nie stwarza zagrożenia cią-

ży (risk assessment). Do podstawowych za-

grożeń zaliczamy: konieczność podnoszenia

i dźwigania ciężkich przedmiotów, przebywa-

nie w pozycji siedzącej lub stojącej przez dłuż-

szy czas, praca z substancjami toksycznymi,

oraz długie godziny pracy.

Pracodawca powinien zmniejszyć naraże-

nie na czynniki ryzyka lub zaoferować kobiecie

inne zadania. Jeśli żaden z tych warunków nie

jest możliwy do spełnienia, pracodawca jest zo-

bowiązany do zawieszenia w obowiązkach danej

pracownicy, i do kontynuowania wypłacania jej

dotychczasowej pensji. Ciąża nie może być po-

wodem do zwolnienia pracownika, ale należy

pamiętać, że nadal obowiązuje nas przestrzega-

nie wszystkich zasad panujących w miejscu pra-

cy, i jesteśmy zobowiązani do wykonywania zle-

conych nam prac, o ile są one dla nas i dziecka

bezpieczne, i o ile zdrowie nam na to pozwala.

Nasze uchybienia w wypełnianiu obowiązków

nadal mogą spotkać się z naganą przełożonych,

lub zwolnieniem dyscyplinarnym.

9 miesięcy urlopu macierzyńskiego

i możliwość wzięcia następnych 3 miesięcy

bezpłatnego urlopu.

Płatny urlop macierzyński, czyli Statuto-

ry Maternity Pay lub Maternity Allowance

przyznawany jest każdej kobiecie, która prze-

pracowała co najmniej 13 tygodni w ciągu 66

tygodni do dnia przewidywanego terminu

porodu. Jeżeli nasze dochody przewyższyły

500 funtów miesięcznie w tym okresie cza-

su, to nasz wypłacany przez 9 miesięcy zasiłek

wyniesie 494 funty miesięcznie. Na przedsta-

wioną prośbę, pracodawca musi udzielić nam

dodatkowych 3 miesięcy bezpłatnego urlopu.

Tylko osoby o niskich dochodach mogą ubie-

gać się o tzw. becikowe, czyli Sure Start Ma-

ternity Grant.

W przypadku problemów z dyskryminacją,

niesprawiedliwym traktowaniem, jak również

zwolnieniem z powodu ciąży, pomocy moż-

na szukać w Citizens Advice Bureau (www.ci-

tizensadvice.org.uk), Th e National Childbirth

Trust, lub w polskich biurach doradztwa.

Żeby dopominać się swoich praw kobieta

musi poinformować pracodawcę o ciąży naj-

wcześniej w 12 tygodniu ciąży. Może to zro-

bić wcześniej, jeśli warunki pracy zagrażają

ciąży. Pracodawca powinien być poinformo-

wany najpóźniej do 15 tygodnia przed roz-

wiązaniem. Powinniśmy też poinformować

pracodawcę o planowanym terminie przej-

ścia na płatny urlop macierzyński. O plano-

wanych badaniach oraz spotkaniach z położ-

ną również informujmy szefa tak wcześnie jak

to możliwe.

Więcej informacji o prawach pracy kobiet

w ciąży można znaleźć na anglojęzycznych

stronach:

www.hse.gov.uk/mothers – BHP dla ciężarnych

www.direct.gov.uk. – zasiłki

Ewa Suszyńska

oraz więcej Polaków mieszkających

S k ji d d j i d i k I il

mach tzw. antenatal care.

K żd i ż k bi b l d

lub zwolnieniem dyscyplinarnym.

9 i i l i ń ki

Ciąża a praca Ciąża a praca – prawa przyszłych mam– prawa przyszłych mam

Przyszła mama w pracy jest objęta szczególną troską, przekładającą się na kon-

kretne prawa.

SCOTLAND PL 19

REKLAMA

Inspiration Ink Tattoo Studio

20 SCOTLAND PL

PORTRETY / Z PAMIĘTNIKA EMIGRANTA

Z pamiętnika emigranta Bud Neill (1922- 1970)

rysownik, karykaturzysta

PORTRETYPrzepychanki

… Bo jak wiadomo, Polak Po-

lakowi nierówny. – Ten, co zo-

stał w kraju, to patriota, wzoro-

wy mąż, ojciec, syn i kolega. Nie

opuszcza swoich. Nie szuka szczę-

ścia gdzieś na obczyźnie, nie wy-

dziwia. Niedziela w rodzinnym

gronie, u teściów, albo rodziców,

obiadek po kościele, wymiana lo-

kalnych plotek, potem rodzinny

czas programów rozrywkowych

np. o tańcu, albo grill, bo już prze-

cież ciepło. To jemu należy się te-

raz wszystko: praca, podwyżka,

szacunek, poważanie. – Ci, co wy-

jechali, to tacy jacyś, „wyjechani”,

„londyńczycy” i inne nieudaczni-

ki. – Siedzą wszyscy na zmywa-

kach, lub tyłki bogatym Angli-

kom podcierają i jeszcze cieszą się,

że mają pracę – najgorszą, której

nikt nie chciał, której nie tknąłby

się żaden z wyżej wspomnianych

wspaniałych i przykładowych ko-

legów. – Nie zazdrościmy jej. Po-

jechała. Haruje. Nie po to studia

kończyła, żeby teraz… – A co ona

tam zarobi? W sumie niewiele.

A po świecie się tuła. Męża

by tu w Pol-

sce szuka-

ła, bo już

p r z e c i e ż

niemłoda.

Koleżanki już pożenione, a jej się

świata zachciało. – Aż mi się nie

chce wracać tam do tych bura-

ków, co nigdy nawet murzyna nie

widzieli. Co oni o świecie wiedzą?

Polski zaścianek! Nic po angiel-

sku nie kumają – jak oni w ogóle

w dzisiejszym świecie żyją? Masa-

kra! Masakra! – My was nie chce-

my z powrotem, bo potrafi cie róż-

ne rzeczy, o których my nie mamy

pojęcia, jak profesjonalna obsłu-

ga klienta. Bo niby gdzie w Polsce

tego się uczyć, skoro każda pani

ekspedientka obrażona, że się

jej przeszkadza. – Taki zza gra-

nicy to przyjedzie, pouśmiecha

się do klientów, od razu nas z za-

grzanej posadki wygryzie. – Nie

chcemy tam wracać, gdzie jedyne,

co się liczy, to układy, znajomości,

plecy, gdzie strach cokolwiek robić,

strach mówić, co się myśli, strach

być sobą, gdzie wszyscy są wiecz-

nie niezadowoleni i gburowaci. –

Nie chcemy was z powrotem, nie

zadzierajcie nosa. – Po co wracać,

skoro nasz kraj nie jest już naszym

krajem?

Jak w każdym wielkim

mieście, tak i w Glas-

gow są pomniki upamiętniające

wielkich tego świata. Monumen-

talne fi gury stają na straży mija-

jącego czasu. Nieporuszone co-

dziennie witają nas na szlakach

miasta.

Na skrzyżowaniu Woodlands

Road z Woodlands Gate w Glas-

gow stoi bezsprzecznie moja ulu-

biona fi gura z brązu: Lobey Do-

sser z Rank Bajin okrakiem na El

Fideldo, jedynym dwunożnym

koniu na Zachodzie.

Figura powstała według pro-

jektu dwóch rzeźbiarzy: To-

nego Morrow oraz Nicka Gil-

lon’a w 1992 roku z darowizn

zebranych na tenże szlachetny

cel.

Kim jest Lobey Dosser? Praw-

dziwy mieszkaniec Glasgow, czyli

Glaswegian, nie będzie miał pro-

blemu z odpowiedzią. Lobey Do-

sser ma zresztą wielu fanów nie

tylko w Glasgow czy też w Szko-

cji, ale także w różnych zakąt-

kach tego globu. Kim zatem jest

ów tajemniczy gość na dwunoż-

nym koniu? Otóż jest to postać

fi kcyjna stworzona przez Buda

Neilla, rysownika pochodzącego

z Glasgow. Lobey Dosser pierw-

szy raz zaistniał w 1949 roku na ła-

mach Evening News i tak przez

wiele lat cieszył Szkotów bez

względu na wiek, stając się w la-

tach 50-tych postacią wręcz kul-

tową. Bud Neill z kolei przeszedł

do historii jako wielki rysownik

swoich czasów. Z łatwością prze-

nosił on życiowe, humorystyczne

historie w krainę fi kcji. Fenome-

nem jego rysunkowych historii

było to, że szkocki świat prze-

niósł z wielką swobodą na Dzi-

ki Zachód. Do miejsca zwanego

Calton Creek gdzieś, ponoć nie-

daleko Arizony, do miejsca gdzie

mieszkańcy, choć na Dzikim Za-

chodzie, mówią z całkiem po-

prawnym szkockim akcentem,

gdzie porządku strzeże szeryf –

Lobey Dosser.

Bud Neill, lub raczej William

Neill urodził się w Glasgow, nie-

długo potem jednak cała jego

rodzina przeprowadziła się

do Troon, gdzie też młody Bud

godzinami podziwiał gwiazdy

niemego kina. Tam też zrodziła

się jego wielka fascynacja Dzi-

kim Zachodem. W latach 30-

stych wyemigrował na jakiś czas

do Kanady, gdzie mógł podzi-

wiać wielkich rysowników. Tak

po krótce przedstawia się histo-

ria człowieka, który nie poprze-

stał jedynie na marzeniach, ale

jego marzenia stały się stylem

życia. Ita

Zawartość cukru w cukrzeJestem zagorzałą fanką słody-

czy. Niestety… I mam pewne ob-

serwacje w tym temacie. Brytyj-

skie słodycze są o wiele słodsze

niż polskie. Oczywiście można

znaleźć wersje „dark chocolate”

dla koneserów, ale zwykłe batoni-

ki czy mleczne czekolady są o wie-

le słodsze niż w Polsce. To pewnie

tłumaczy, dlaczego Brytyjczycy

nie lubią polskich słodyczy. Dla

nich czekoladki Wedla, czy też

tak kultowe Prince Polo są ble-

ee. Niewystarczająco słodkie. Po-

dobnie jest tu z jogurtami – są tak

przesłodzone, że nie da się tego

jeść. Ja nie potrafi ę, a dawniej do-

bry jogurcik z Bakomy był moim

stałym elementem dnia. Podob-

nie płatki śniadaniowe z dodat-

kami czegokolwiek np. miodu –

tutaj są przesłodzone. Pasą się ci

ludzie tutaj, cokolwiek do ust bio-

rą, bo i w chlebie cukier, i wszę-

dzie, i jeszcze połączony z tłusz-

czem i solą w gigantycznych

proporcjach. Efekty widoczne go-

łym okiem. Dla mnie akurat efekt

jest odwrotny, bo obecnie nie je-

stem w stanie zjeść w całości tu-

tejszego batonika z powodu prze-

słodkości. W rezultacie, nawet

jak się na coś skuszę, to po ma-

łym kawałku odpadam. Tak oto

– cukier jest wszędzie. Tylko nie

w cukrze! Przydałoby się porów-

nać zawartość cukru w cukrze –

polskim i szkockim. Ma prywat-

na sonda wykazała, że nie jestem

jedyna, która zauważyła ten feno-

men. Tutejszy cukier jest mniej

słodki, co odczuwa się w sytu-

acji słodzenia herbaty. Mnie już

nie szokują goście z Polski sięga-

jący po czwartą łyżeczkę, by ich

bursztynowy napój uzyskał pożą-

dany smak. emigrANKA

Lobey Dosser i Rank Bajin na dwunożnym El Fidelo, Glasgow.

Bud Neill

SCOTLAND PL 21

REKLAMA

WYPOŻYCZALNIA SAMOCHODÓWWYPOŻYCZALNIA SAMOCHODÓWW POLSCEW POLSCEWYPOŻYCZALNIA SAMOCHODÓWW POLSCEBEZPŁATNIEpodstawiamy

samochody

na lotniska

BEZ LIMITU

KILOMETRÓWRewelacyjne ceny

informacje i rezerwacjainformacje i rezerwacja

+48 32 22 35 472+48 32 22 35 472

+48 601 431 772+48 601 431 772

informacje i rezerwacja

+48 32 22 35 472

+48 601 431 772

www.wypozyczsamochod.plwww.wypozyczsamochod.plwww.wypozyczsamochod.pltel.: 07723338437, 01324875445, 07846204299

www.delta-scotland.co.uk, e-mail: [email protected]

Cena £1.40 (min. opłata za 15kg-£21)

Transport raz w tygodniu

Termin realizacji 3-9 dni

Serwis od drzwi do drzwi

PACZKI DO POLSKI

TERAZ TEŻ PACZKIZ POLSKI

22 SCOTLAND PL

PORADNIK

Lekcja AngielskiegoLekcja Angielskiego Przygotowała Aleksandra Bukowczyk ▼

PrzymiotnikiDzisiejsza lekcja w całości poświęcona jest przymiotni-

kom, bogactwu ich znaczeń oraz synonimom i antoni-

mom.

1) I’m fi ne to jedno z najczęściej używanych wyra-

żeń w języku angielskim, ale czy wiecie, że słowo

fi ne ma też kilka innych znaczeń?

Połącz:

1. Fine diff erence

2. Fine weather

3. Fine dust

4. Fine girl

5. Fine hair

6. Fine edge

2) Które słowo nie pasuje do pozostałych?

a) noble, humble, aristocratic, titled, lordly

b) handsome, attractive, stunning, ugly, elegant

c) delicate, fragile, weak, fl imsy, strong

d) lean, slender, meagre, fat, lanky

e) uncultured, mannerly, civil, courteous, aff able

3) Przeciwieństwa możemy tworzyć dodając różne

przedrostki. Najczęściej spotykanym jest przedro-

stek “un”, np. Friendly – unfriendly.

Dopasuj przedrostki: in-, un-, il-, im-, ir-

correct

patient

logical

polite

legal

possible

responsible

rational

formal

reliable

4) Wstaw przymiotniki (przeciwieństwa) z po-

przedniego ćwiczenia:

We had an ____ meeting yesterday about my ____

behaviour last week. It was absolutely terrible. I feel re-

ally sorry that I left the offi ce open for the night but it

doesn’t give my boss any right to be ____. In fact, he

was really rude. He shouted at me and called me ____.

As if he could trust anyone else! And it’s not that I am

____ – I can take responsibility for my own actions. But

the worst thing was that my explanation was so ____!

I made up a story which didn’t have much sense altoge-

ther. And now, although I have done nothing wrong, I

have an ____ feeling that he’s going to fi re me.

informal, impolite, unreliable, irresponsible, illogical,

irrational

Odpowiedzi:

1) 1- subtelna różnica, 2- piękna pogoda, 3- drobny kurz,

4- wspaniała dziewczyna, 5- cienkie włosy, 6- ostre ostrze;

2) a- humble, b- ugly, c- strong, d- fat, e- uncultured; 3)

incorrect, impatient, illogical, impolite, illegal, impossible,

irresponsible, irrational, informal, unreliable; 4) informal,

impolite, unreliable, irresponsible, illogical, irrationalKażda osoba, która w Wielkiej

Brytanii pobiera od państwa

pieniądze z tytułu tax credits zo-

stała w ostatnim czasie skontak-

towana przez urząd skarbowy

w celu dostarczenia faktycznych

danych na temat dochodów

za poprzedni rok podatkowy.

Również każdy Polak pobierający

taki zasiłek dostał list formatu A4

z listą pytań dotyczących zeszło-

rocznych zarobków.

Dlaczego konieczne jest prze-

kazanie urzędowi takich infor-

macji? Tax credits przyznawane

są na okres roku podatkowego

trwającego w Wielkiej Brytanii

od 6 kwietnia do 5 kwietnia na-

stępnego roku. Wysokość zasił-

ku uzależniona jest od sytuacji

fi nansowej i osobistej aplikanta,

i jest określana w przybliżeniu.

Dopiero potwierdzenie faktycz-

nych dochodów za poprzedni rok

podatkowy, bazujące na danych

zawartych w na-

szym dokumen-

cie P60, wysta-

wianym przez

naszego praco-

dawcę, pozwo-

li urzędowi do-

kładnie określić

czy wysokość

wypłacanych

świadczeń była

odpowiednia.

Często zdarza

się, że urząd

naliczył po-

c z ą t k o w o

zbyt wysoką

stawkę i w bieżącym roku będzie-

my musieli zwrócić nadpłacone

pieniądze. Dzieje się tak zwłasz-

cza w sytuacji, kiedy nie powia-

domiliśmy urzędu o zmianach,

jakie zaszły

w naszych

d o c h o d a c h ,

na przykład

o podjęciu do-

datkowej pra-

cy, lub podwyż-

ce pensji. Roczny

przegląd tax cre-

dits jest obowiąz-

kowy, jeśli chce-

my, żeby zasiłek był

nam nadal wypłaca-

ny. Jeśli nie wypełni-

my kwestionariusza,

lub nie skontaktuje-

my się z urzędem telefonicznie,

wpłaty zostaną wstrzymane. Oto

linia telefoniczna, dzięki której

możemy proces dokonać za po-

mocą jednego telefonu: 0845 300

3900.

Pamiętajmy również, że opusz-

czając na dobre Szkocję, decydu-

jąc się na powrót do Polski, mu-

simy poinformować o tym urząd

zajmujący się tax credits, by unik-

nąć nieprzyjemności. Teraz mo-

żemy urząd ten skontaktować

również bezpośrednio z Polski,

dzwoniąc pod numer telefonu:

+ 44 289 053 8192.

W większości przypadków,

termin odesłania dokumentu Tax

Credits Annual Declaration mija

z końcem lipca.

Przygotowało Biuro Doradztwa AKAPIT z Glasgow

Odnowienie zasiłku Tax credits

a. drobny

b. piękny, ładny

c. ostry

d. cienki

e. subtelny

f. wspaniały

w na-

men-

ysta-

rzez

aco-

wo-

do-

ślić

ość

ch

ła

a.

a

d

domiliśmy urzędu

jak

w

d o

na

o p

datko

cy, l

ce pe

przegl

dits je

kowy,

my, żeb

nam na

ny. Jeśli

my kwe

lub nie

SCOTLAND PL 23

REKLAMA

www.auto-wynajem.pl

[email protected]

Bez limitu kilometrów!

Bez KART KREDYTOWYCH!

+48 32 225 00 90 +48 501 777 141

0141 334 26200141 334 26200141 334 2620

Zastanów sie zanim zabezpieczysz długi pod zastaw swojego domu. Twój dom moze zostac przejety, jesli nie podtrzymasz spłat swoich rat hipotecznych. Porada podlega opłacie w wysokosci 0.75% wartosci kredytu. Odpowiadając na powyższą reklamę akceptujesz fakt iż KAŻDA przyszła korespondencja będzie w jezyku angielskim.Network Mortgages Ltd jest mianowanym przedstawicielem Personal Touch Finacial ServicesLtd, ktory jest regulowany przez Financial ServicesAuthority.

Think carefully before securing other debts against your home. Your home may be repossessed if you do not keep up repayments on your mortgage. There will be a fee for mortgage advice of 0,75% of the loan amount. By responding to this promotion you accept that ALL future written correspondence and documentation will be provided in English. Network Mortgages Ltd is an Appointed Representative of Personal Touch Financial Services Ltd. which is authorised and regulated by the Financial Services Authority

Call Network Mortgages Ltd on:Zadzwoń do Network Mortgages Limited:

By rozmawiac po polsku , poproś Kingę • To speak in Polish ask for Kinga.

- Ubezpieczenia – (Life Insurance)- Ubezpieczenie dochodow – (Income Protection)- Ubezpieczenie Biznesu – (Business Insurance)

By responding to this promotion you accept that ALL future written correspondence and documentation will be provided in English

Network Mortgages Ltd is an Appointed Representative of Personal Touch Financial Services Ltd which is authorised and regulated by the Financial Services Authority.

0141 334 26200141 334 26200141 334 2620

Call Network Mortgages Ltd on:Zadzwoń do Network Mortgages Limited:

By rozmawiać po polsku , poproś Kingę • To speak in Polish ask for Kinga.

Profesjonalna sieć sklepów z odżywkami i suplementami diety dla sportowców i nie tylkoProfesjonalna sieć sklepów z odżywkami i suplementami diety dla sportowców i nie tylko

Vitamin-Shop EDINBURGH

20 Crighton Pl

Edinburgh, EH7 4NY

Vitamin-Shop GLASGOW

98 Saltmarket, Glasgow, G1 5LD

24 SCOTLAND PL

ROZMAITOŚCI

Letnia przejażdżka? Letnia przejażdżka? Tylko najnowszym Porsche GT3 911!Tylko najnowszym Porsche GT3 911!

ŚWIAT GIER

Latem wyjątkowo przyciągają nas piękne

kobiety i szybkie samochody. To dobrze

zatem, że w maju do sprzedaży trafi ło nowe

porsche 911 GT3. Nówka od poprzedniej wer-

sji różni się przede wszystkim mocą i dynami-

ką jazdy. Oczywiście nadal jest to najbardziej

sportowa, dopuszczona do ruchu na normal-

nych drogach „911-tka”. Obecny sil-

nik generuje o 20 koni więcej

niż poprzedniego, głównie dzięki zwiększeniu

pojemności skokowej o 200 centymetrów sze-

ściennych – do 3,8 litra. Poprawiono też wy-

mianę gazową poprzez regulację wałków za-

worów wylotowych systemem VarioCam. Do

setki rozpędzimy się teraz w 4,1 sekundy, po 8,2

sekundach od startu osiągniemy prędkość 160

km/h. Prędkość maksymalna to 312 km/h. A co

z dynamiką jazdy? Sportowo dostrojony wa-

riant Porsche Stabiliby Management PSM po-

zwala na stopniowe wyłączanie regulacji Sta-

bility Control (SC) i Traction Control (TC). Tak oto

kierowca posiadł całkowitą

kontrolę nad GT3.

Teraz on de-

cyduje, kto prowadzi – wciskając odpowied-

ni przycisk. Nowością jest system podnoszący

przednią oś – po wciśnięciu przycisku przód

nadwozia unosi się o 3 cm, co umożliwia jaz-

dę po nierównej nawierzchni lub pokonywa-

nie stromych podjazdów. Cena podstawowego

modelu też wzrosła w porównaniu do cen po-

przednika – o 4,5 tys. euro, co daje sumę nie-

malże 117 tys. euro. Scotin

Nowy Wolverine robi dobre

wrażenie, zupełnie jak naj-

nowszy fi lm z Hugh Jackmanem

w roli wilkołaka. Bohater gry wy-

gląda zresztą jak fi lmowy. Oba

mówią tym samym głosem. An-

tybohater, przyrodni brat Logana,

Victor Creed też przypomina gra-

jącego go Lieva Schriebera. Nie-

którzy mutanci drużyny X różnią

się od fi lmowych, ale to nie prze-

szkadza ani mi, ani dowódcy, puł-

kownikowi Stryker’owi.

W tej grze musi być, i jest,

ostro, krwawo i efektownie. Pazu-

ry Rosomaka tną na pasy wrogów,

a nawet powietrze. Im ktoś głębiej

siedzi w komiksach Marvela, tym

więcej wyciągnie interesujących

nawiązań w tej naprawdę dobrze

zrobionej grze. Tutaj ciała i części

zostają na ziemi, i takie właśnie de-

tale odróżniają grę dobrą od takiej

sobie. Ostra walka wymaga umie-

jętności mało odbiegających

od wprawnego pianisty. Pozosta-

wiam zainteresowanym odkrywa-

nie arcyefektownych kombinacji,

do których używamy całej gamy

naszej klawiatury. Minusem jest

zdecydowanie powolne ładowa-

nie poziomów. Potem w trakcie

gry jest już gładko, ale czekanie

„pomiędzy” mnie rozbraja. Pole-

cam i przestrzegam. Gra świetna

– grafi cznie, i pod każdym wzglę-

dem. Uwaga – naprawdę wciąga,

więc nawet się do niej nie zbliżaj,

jak masz pilne sprawy w „realu”.

Tomasz Mołek

SCOTLAND PL 25

REKLAMA

Biuro Doradztwa

PADA, WIEJE, A TY MASZ TYLE SPRAW DO ZAŁATWIENIA…TERAZ Z BIUREM DORADZTWA AKAPIT

MOŻESZ ZAŁATWIĆ SWE SPRAWY NIE WYCHODZĄC Z DOMU!Wprowadzamy nowe udogodnienia dla naszych klientów: pomoc przez telefon:

National Insurance Number Europejska Karta Zdrowia Zwrot podatku Karta CSCS Zmiana adresu Rejestracja i wyrejestrowanie w gazowni i elektrowni Tłumaczenia I wiele innych…

TERAZ OBSŁUGUJEMY CAŁĄ SZKOCJĘMOŻEMY CI POMÓC GDZIEKOLWIEK MIESZKASZ

Zadzwoń na 0141 339 00 11 lub 07957 22 11 77

TERAZ CAŁA

SZKOCJA!

258 Hilltown, Dundee ,DD3 7AS tel. 07999624382,

czynny od poniedziałku do soboty od godz.11.00 do 19.00

26 SCOTLAND PL

KULINARIA

Owocowy zawrót głowy

Jabłka z łososiem◗ 6 dużych jabłek

◗ 450 g świeżego szpinaku

◗ 15 dag masła

◗ 3 łyżki mąki

◗ 1 łyżka suszonych liści bazylii

◗ 2 ½ szklanki gęstej śmietany

◗ 2 żółtka

◗ ½ szklanki tartego żółtego sera

◗ 5 dag wędzonego łososia

Podgrzewamy piekarnik do temp 180o C. Odci-

namy wierzchołki jabłek i wydrążamy owoce

tak, aby pozostała warstwa miąższu o grubości

0,5 cm z nieuszkodzoną skórką. Jabłka kładzie-

my na blasze do pieczenia. Posiekany szpinak

podsmażamy do miękkości na 4 łyżkach masła,

na dużym ogniu, odstawiamy. Topimy pozostałe

4 łyżki masła i rozprowadzamy w nim mąkę. Do-

dajemy bazylię i 2 szklanki śmietany. Gotujemy

na małym ogniu do zagęszczenia. W pozosta-

łej śmietanie rozprowadzamy żółtka, po czym

dodajemy je do sosu, mieszamy i odstawiamy.

Do wydrążonych jabłek wkładamy połowę ło-

sosia, na łososia szpinak i ponownie pozosta-

łą część łososia, polewamy sosem. Przykrywa-

my jabłka odciętymi wierzchołkami, pieczemy

w piekarniku w 250oC przez 15-20 min., aż skórki

będą miękkie. Podajemy z pilawem z ryżu i ku-

kurydzą z puszki zmieszaną z czerwoną, słodką

papryką, pokrojoną w kostkę.

Owocowy drink◗ wódka

◗ Sprite

◗ truskawki lub inne owoce np. kiwi, maliny, jagody

Do blendera wrzucamy owoce (jeden rodzaj owoców), wle-

wamy Sprite – tyle żeby owoce były

zakryte. Miksujemy. Dolewamy

wódkę – ilość według uznania,

w zależności od tego, jak moc-

ny chcemy mieć drink. Mik-

sujemy jeszcze przez chwilę.

Podajemy w szklaneczce,

z pokruszonym lo-

dem i słomką.

Lato to czas owoców. Pewnie tęsknimy za na-

szymi polskimi sezonowymi truskawkami

i czereśniami, porzeczkami i agrestem. Pewnie

również uwielbiamy zajadać się pysznymi owo-

cami pochodzącymi z tak zwanych ciepłych

krajów, takimi jak mango, brzoskwinie, melony

czy ananasy.

Zachwalanie owoców nie jest chyba po-

trzebne. One same do nas wołają intensyw-

nością swych kolorów, kuszącym aromatem,

obiecującymi raj w ustach nazwami. Owoce

to witaminy. Owoce to intensywne doznania

smakowe. Owoce to niezbędny składnik naszej

diety. Owoce są pyszne same w sobie. Ja mo-

głabym je jeść bez przerwy. Tak łatwo je mieć

zawsze przy sobie. Lepsze przecież to niż pacz-

ka chipsów. Gdziekolwiek jesteśmy – w naszej

często pochmurnej Szkocji, w słonecznej Hisz-

panii czy innym urlopowym kraju, lub w naszej

owocowej Polsce – korzystajmy z tego letniego

czasu, by dokarmić się tymi lekkimi, słodkimi

i orzeźwiającymi pysznościami. Owoce gro-

madzą słońce. Owoce oddają nam swą słodycz

i zamknięte w sobie promienie, co dodaje nam

lekkości i energii.

Co tu więcej mówić! Oto przepisy na owo-

cowe potrawy. Dobre knedle z owocami „cho-

dzą” za mną od wielu dni. Grillowanego bana-

na już wypróbowałam podczas weekendowego

piknikowania. Jabłka z łososiem – dla smakoszy,

którzy wolą „na słono”. A owocowy drink – dla

wszystkich pełnoletnich, którzy w upał szukają

ochłody. Smacznego! Kamilla Nowacka

Grilowany bananBanana w skórce kładziemy na rozżarzonym grillu i piecze-

my z obu stron aż zrobi się czarny. Skórkę upieczonego ba-

nana przecinamy wzdłuż. Przed podaniem możemy polać

sokiem z cytryny.

Deser ryżowy z jabłkiem◗ 1 szklanka ryżu

◗ 2 szklanki mleka

◗ 1 łyżka masła

◗ skórka z cytryny

◗ pół szklanki cukru

◗ 1 jajko

◗ pół kg jabłek

◗ 2 pomarańcze

◗ 5 dag rodzynek

◗ pół szklanki syropu malinowego lub

truskawkowego

Do wrzącego mleka z dodatkiem masła,

cukru, odrobiny soli i startej skórki cytry-

nowej wsypujemy ryż. Gotujemy mie-

szając, na małym ogniu, aż będzie lepki,

studzimy. Do chłodnego ryżu dodajemy

żółtko i pianę z białka, mieszamy. Ob-

rane jabłka trzemy na tarce, dodajemy

uprzednio namoczone rodzynki. Obrane

pomarańcze kroimy w plasterki. Do for-

my zwilżonej zimną wodą i posypanej

cukrem pudrem wkładamy warstwę

ryżu, na to jabłka z rodzynkami, posypu-

jemy cukrem, pomarańcze, i tak na prze-

mian. Wierzchnią warstwą powinien być

ryż. Naczynie wstawiamy do lodówki.

Schłodzony deser wykładamy do góry

dnem na półmisek i polewamy syropem

owocowym.

Sałatka marchewkowo-ananasowa◗ 75 dag marchewki

◗ 6 plastrów ananasa z puszki

◗ mały kawałek imbiru

◗ łyżka soku z cytryny

◗ łyżka posiekanej natki pietruszki

◗ pieprz, sól, masło

Obraną marchewkę kroimy w plasterki i blanszujemy przez

2 min. we wrzątku. Ananas kroimy w kostkę. Starty imbir

podsmażamy na odrobinie masła, po czym dodajemy mar-

chewkę i ananas. Smażymy mieszając ok. 5 minut. Przypra-

wiamy do smaku sokiem z cytryny, solą, pieprzem i posy-

pujemy natką.

Knedle z morelami◗ 100 g masła

◗ Starta skórka z 1 cytryny

◗ 40 g cukru

◗ sól

◗ 250 g twarożku homogenizowanego

◗ 170 g mąki

◗ 8 dojrzałych moreli

◗ 8 kostek cukru

◗ 50 g tartej bułki

◗ 20 g cukru pudru

Ucieramy ręcznie lub mikserem 60 g ma-

sła, skórkę cytrynową, cukier i szczyptę

soli. Dodajemy twarożek i mąkę, ciasto

odstawiamy w chłodne miejsce. Mo-

rele kroimy na pół, wyjmujemy pestki,

a na ich miejsce wkładamy po l kost-

ce cukru. Ciasto dzielimy na niewielkie

porcje i zwilżonymi dłońmi zawijmy

w nie morele. Tak uformowane knedle

gotujemy we wrzątku przez ok. 20 mi-

nut, aż wypłyną na powierzchnię wody.

Ugotowane knedle wyjmujemy z wody

i podajemy polane samym masłem, lub

masłem zasmażanym z bułką tartą, i po-

sypane cukrem.

Melon i papaja z szynką parmeńską◗ 1 dojrzały melon

◗ 2 papaje

◗ 12 plasterków bardzo cienko pokro-

jonej szynki parmeńskiej

◗ 1 łyżka soku z cytryny

Melona kroimy na pół, usuwamy

pestki i kroimy w plastry. Podobnie

przygotowujemy obrane ze skór-

ki papaje. Wszystko kropimy sokiem

z cytryny. Szynkę zwijamy w ruloni-

ki. Na talerzach układamy na prze-

mian melona, papaję i szynkę. Wkła-

damy na chwilę lodówki. Serwujemy

schłodzone.

SCOTLAND PL 27

Prywatne SPA we własnym domu

Owocowy zawrót głowy

W każdym mieście znajdzie-

my miejsce, gdzie możemy

się zrelaksować dzięki specjalistycz-

nemu masażowi. Możemy jednak

równie łatwo wprowadzić zwyczaj

masażu pod nasz dach, samemu

ucząc się jak go wykonywać. Taki

wspólnie spędzony czas może oka-

zać się zdecydowanie lepszą opcją

niż wieczór przed telewizorem. Do-

stępne na rynku zestawy do masa-

żu, np. zestaw do masażu ciepłymi

kamieniami, wraz z instrukcją wy-

konywania zabiegu, mogą wpro-

wadzić do naszego domu zupełnie

nową jakość, wiele radości i pomo-

gą nam odciąć się od rutyny dni

i tygodni.

Pomysł na udany weekend?

Wieczorny, długi masaż przy won-

nych świecach i relaksującej muzy-

ce.

Masaż jest to zabieg, który może

mieć cele lecznicze, relaksacyjne

albo może też przygotowywać mię-

śnie do wysiłku. Jego historia się-

ga Starożytności, kiedy był on czę-

ścią obrzędów religijnych. Z czasem

stał się elementem medycyny, i tak

w niektórych częściach świata wy-

korzystywany jest do dziś.

Jest dobry prawie na wszystko.

Jednakże istnieją pewne przeciw-

wskazania, o których warto wie-

dzieć. Szczególną ostrożność należy

zachować w sytuacjach takich jak:

ciąża i menstruacja, zmiany skór-

ne, nowotwory, krwotoki, hemo-

fi lia, żylaki, nadciśnienie, choroby

o podłożu bakteryjnym, wiruso-

wym i pasożytniczym, oraz gorącz-

ka.

Dobry masaż wpływa zbawien-

nie na skórę, sprawiając, że jest le-

piej odżywiona, bardziej elastycz-

na i dłużej zachowuje młodość.

Nasze mięśnie też uwielbiają do-

tyk, bo dzięki niemu zwiększa się

ich wydolność, nawet kilkukrot-

nie. Podobnie dzieje się ze stawa-

mi i więzadłami, które dzięki ma-

sażom zwiększają swą elastyczność,

co znacznie zmniejsza ryzyko kon-

tuzji.

Masaż stał się codzienną częścią

troski o piękny wygląd wielu dzi-

siejszych kobiet. Jest to sekret gład-

kiego ciała, w którym nie ma śladu

szpecącego cellulitu.

Zachęcam do zgłębienia wie-

dzy na temat masażu. A oto, krok

po kroku opis relaksującego masa-

żu twarzy.

Często nie zdajemy sobie spra-

wy z tego, jaką pracę wykonują co-

dziennie mięśnie naszej twarzy.

Uwaga – masaż tej części ciała jest

tak kojący, że nasze ciało będzie do-

magało się go jak najczęściej. Stosu-

jemy go po uprzednim oczyszcze-

niu skóry, oraz peelingu, nakładając

odżywczy krem.

1 krokRozpoczynamy od łuków brwiowych. Uciska-

my je dwoma palcami i masujemy w kierun-

ku skroni.

2 krokDwoma środkowymi palcami masujemy skro-

nie – okrężnymi, powolnymi ruchami.

3 krokPowoli, tymi samymi ruchami, przemieszcza-

my się na kość policzkową. Następnie schodzi-

my po obwodzie twarzy aż do brody.

4 krokRozpoczynamy uciskanie brody. Pracujemy

wszystkimi palcami, ugniatając lekko bro-

dę, następnie kolistymi ruchami kierujemy się

na policzki, które masujemy wnętrzem dłoni.

5 krokMasaż ust – niewielkimi ruchami okrężnymi

masujemy usta. Głaszczemy okolicę ust deli-

katnie.

6 krokNos – masujemy po bokach okrężnymi i wy-

miatającymi ruchami.

7 krokCzoło – skórę dociskamy nieco mocniej. Masu-

jemy okrężnymi ruchami, dwoma lub trzema

palcami zaczynając od środka czoła. Przesuwa-

my się symetrycznie obiema rękami do boków,

kiedy jesteśmy prawie na włosach to obniżamy

dłoń o jedną odległość opuszka palców. Teraz

masujemy od boku do środka.

8 krokMasujemy czoło ruchami starającymi się wy-

gładzić zmarszczki.

9 krokDelikatnie oklepujemy opuszkami palców całą

twarz. Następnie stosujemy ruchy muskające.

Renata Tomaszek

LATEM NASZE CIAŁO I UMYSŁ PRAGNĄ RELAKSU, SŁOŃCA I WYPOCZYNKU. WARTO PAMIĘTAĆ, ŻE DOSŁOWNIE W ZASIĘGU NASZYCH RĄK ZAWSZE ZNAJDUJE SIĘ UWAŻANA ZA JEDNĄ Z NAJSKUTECZNIEJSZYCH FORM ODSTRESOWUJĄCYCH, CZYLI MASAŻ.

5 krokMasaż usustt – niewielkimi ruchhamamii okokręrężżnżnymmymymiiiiiiii i

KOSMETYKA

Namów partnera na wieczór z masażem, świecami, muzyką i wonnymi kadzidłami.

PORADNIK KOMPUTEROWY/GADŻETY

28 SCOTLAND PL

GADŻETY

Masz problem z komputerem– przyjedziemy do Ciebie Zadzwoń 077 109 69967

NoprobsIT Polski Sklep Komputerowy

451 Duke Str. (pomiędzy

Lloyds TSB a Lidlem)

G31 1RD Glasgow

Tel. 0141 554 4461

oraz 077 109 69967

Okulary Incognito dla VIP-ówJeśli czujesz się gwiazdą, jest to gadżet dla

ciebie! Teraz paparazzi lub po prostu twoi

znajomi mogą wysilać się i pstrykać tyle fotek

ile mają ochotę – twoja tożsamość pozostanie

tajna. Zdjęcia nie udowodnią niczego! Okula-

ry na fotografi ach wyglądają jak czarne paski

naniesione na zdjęcia przez cenzora, więc nie

musisz martwić się, że zostaniesz przyłapany

na swoich szaleństwach, nikt bowiem nie zdo-

ła Ci niczego udowodnić. Cena ok. £8

Świecące sznurówkiKto powiedział, że sznurówki muszą być

nudne? Tego lata czeka nas prawdziwe

szaleństwo. Twoje buty mogą świecić! Sznu-

rówki wykonane są z przewodu świetlnego,

osłoniętego przezroczystą warstwą plastiku.

Po włączeniu zaczynają migać bardzo inten-

sywnym niebieskim, lub czerwonym świa-

tłem (w zależności od kupionego koloru).

Twoje trampki mogą dosłownie nabrać bla-

sku. Cena ok. £10 (2 sznurówki po 100cm dł.)

USB auto popielniczkaDla pracoholików będących miłośnikami moto-

ryzacji. Idealny prezent dla kolegi, który zatru-

wa powietrze. Popielniczka-samochodzik nie tylko

gromadzi popiół, lecz również usuwa dym i zapach

papierosów dzięki wbudowanemu wentylatorowi

z fi ltrem. Wentylator uruchamia się automatycz-

nie po podniesieniu popielniczki do góry. Zasila-

nie z portu USB komputera (lub z baterii) wpra-

wia w ruch wentylator, który wciąga dym tytoniowy

z papierosa umieszczonego w popielniczce. Dym

przechodzi przez fi ltr węglowy i zostaje oczyszczony,

dzięki czemu uchodzi znacznie mniej dymu. Popiel-

niczka posiada miejsce na 3 papierosy, a jej popiołkę

i fi ltr węglowy można łatwo czyścić.

Po zamknięciu samo-

chodu nie czuć nie-

dopałków papie-

rosów. Taki mały

gadżet a cieszy.

cena: ok. £6

Gdy komputer złapie wirusaJak się uchronić przed złapaniem wirusa?

Nie instaluj plików z sieci, których pochodzenia nie znasz.

Używaj sprawdzonych narzędzi diagnozujących pracę

komputera – darmowe AVG Free 8.0 lub lider Norton In-

ternet Security.

Jeśli instalujesz oprogramowanie z dodatkami do syste-

mu (buźki, gadające maile, animowane tapety) bądź pe-

wien, że przy okazji nie otwierają one drogi dla wirusów

czy trojanów.

Używaj obcych „pendrivów” czy innych nośników z ogra-

niczonym zaufaniem.

Raz na kilka dni przeprowadź skan systemu antywiru-

sem.

Aktualizuj oprogramowanie antywirusowe, oraz system.

Rodzajów wirusów jest wiele, a każdy z nich ma inne

działanie. Często ze sobą współdziałają i jeden drugiemu

pomaga w infekowaniu komputera.

Jak pozbyć się z wirusa?Większość „robactwa“ informatycznego można usunąć po-

przez oprogramowanie antywirusowe. Jeśli nie, użyj jednej

z opcji:

Przejdź do sytemu awaryjnego windowsa – F8 przy star-

cie systemu.

Zlokalizuj zainfekowane pliki i usuń w systemie awaryj-

nym.

Użyj jednej ze szczepionek na wirusa danego typu – zaso-

by znajdziesz w sieci.

Wyłącz w menadżerze zadań autostartu zadania, które

nie są przypisane do programów, które używasz.

Zresetuj system i sprawdź rezultat.

Komputer powinien wrócić do zdrowia. Jeśli jednak nie uda

Ci się, zwróć się do wyspecjalizowanego serwisu w celu usu-

nięcia wirusów, bo może konieczna jest bardziej skompliko-

wana operacja.

Przygotowała fi rma No Probs IT

iyć

we

u-

o,

u.

n-

).

a-

)

t węg owy o a atwo c yśc ć.

Po zamknięciu samo-

chodu nie czuć nie-

dopałków papie-

rosów. Taki mały

gadżet a cieszy.

cena: ok. £6

SCOTLAND PL 29

KALENDARIUM

Aberdeen

Niedziela, 15.00 Katedra św. Marii, St. Mary’s Cathedral,

20 Huntly Street

Niedziela, 11.00 Kościół Najświętszego Serca, Sacred

Heart Church, 15 Grampian Road, AB118ED

Sroda, 19.00 Kościół św. Piotra, St. Peter’s Church, Chapel

Court, Justice Street

Piatek, 19.00 Kościół św. Józefa, St. Joseph’s Church, 2

Tanfi eld Walk, AB24 4QA

Broxburn

Niedziela 17.30 Kościół śś. Jana Kantego i Mikołaja, SS.

John Cantius and Nicholas, 34 West Main Street, EH52 5RJ

Dundee

Niedziela 17.00 Kościół Św. Franciszka, St. Francis Church,

Tullideph Road, DD2 2PN

Edinburgh

Niedziela 13.15, 17.45, Pon-Pia 18.00, Sob 9.00, Katedra

św. Marii, St Mary’s Cathedral, Broughton St

Niedziela 9.30 Kościół św. Małgorzaty Marii, St. Margaret

Mary’s Church, Boswall Parkway, Granton

Niedziela 12.30 Kościół śś. Niniana i Tryduana, SS. Ninian’s

and Triduana’s Church, Marionville Drive, Restalrig

Falkirk

Niedziala 13.25 Kościół św. Franciszka Ksawerego, St.

Francis Xavier’s Church, 1 Hope Street, FK1 5AT

Glasgow

Sobota 18.00, Niedziela 12.00, Kościół św. Szymona, St.

Simon’s Church, 33 Partick Bridge Street, G11 6PQ

Niedziela 10.00, 18.00 Kościół św. Piotra, St. Peter’s

Church, 46 Hyndland St., G11 5PS

Niedziela 11.00 Kościół św. Konstantyna, St. Constantine’s

Church, 54 Uist St., Govan, G51 3XW

Inverness

Niedziela, 12.00 Kościół św. Marii, St. Mary’s Church, 30

Huntly Street

Kircaldy

Niedziela 13.30 Kościół NMP Nieustającej Pomocy, Our

Lady of Perpetual Succour, 101 Dunniker Rd, KY2 5AP

Motherwell

Niedziela 17.00 Katedra NMP Wspomożycielki, Our Lady

of Good Aid Cathedral, 31 Coursington Road, ML1 1PP

Perth

Niedziela, 15.30 Kościół św. Jana Chrzciciela, St. John the

Baptist Church, 20 Melville Street

Zapraszamy na stronę www.kosciolwszkocji.info gdzie

znajduje się pełny wykaz mszy w Szkocji.

BIULETYNBIULETYN KULTURALNYKULTURALNYAAberdeenAberdeen

MSZE ŚWIĘTE W SZKOCJIGLASGOW

Niedzielne granie w Òran

Mór: soul, jazz, 60s’ R&B, funk

i reggae z the Ecurie Weegie,

DJs, w każdą niedzielę do koń-

ca września, godz. 23- 3. 31–735

Great Western Road, G12 8QX,

www.oran-mor.co.uk, wstęp £4,

studenci bezpłatnie

Darwin and Evolution – wy-

stawa upamiętniająca 200 rocz-

nicę urodzin wielkiego uczone-

go, która potrwa do końca tego

roku. Kelvingrove Art Gallery &

Museum, Argyle Street, G3 8AG,

tel: 0141 276 9599

Social Sundays – hinduska

muzyka, taniec, pop, do tego

tanie drinki – w nowym klubie

O’Couture, 373–377 Sauchiehall

Street, tel: 0141 333 3940, www.

ocglasgow.com, w każdą nie-

dzielę, godz. 24-3:00

6-27 czerwca – z okazji ty-

godnia uchodźców, Open Spa-

ce to wystawa międzynarodo-

wych artystów, którzy znaleźli

schronienie w Glasgow. Autorzy

pochodzą z Iranu, Kosowa, Pa-

lestyny, Kongo, Bułgarii. Pon. –

Sob. godz. 10:00-18:00, tel: 0141

552 4267, www.refugeeweek.org.

uk, Tron Th eatre, 63 Trongate,

G1 5HB

Hungama at the Quay to mul-

tikulturowy festiwal rodzin-

ny. Niedziela 7 czerwca, straga-

ny, jedzenie, atrakcje dla dzieci,

występy muzyczne hindi, www.

quayhungama.info, Springfi eld

Quay, Paisley Road, G5, godz.

11:00- 23:00. wstęp bezpłatny

Eldon Group: Summer Exhi-

bition, kolekcja obrazów i insta-

lacji, Level 5 St Andrew’s Buil-

ding, 11 Eldon Street, G3 6NH,

www.eldongroup.ghelms.com,

do końca czerwca, bezpłatne

Back to the Drawing Board,

czyli zaproszenie na niedziel-

ne warsztaty do muzeum trans-

portu. Przez cały czerwiec, godz.

14:00-15:30, Kelvin Hall 1 Bun-

house Road, G3 8DP, tel: 0141

287 2720, bezpłatne

DUNDEE

Th e Associates, czyli wystawa

grupy artystów: Steven Cairns,

Lucy Mackenzie, Luke Fowler,

Duncan Marquiss i Fiona Jar-

dine, Dundee Contempora-

ry Arts, 152 Nethergate, DD1

4DY, tel: 01382 909900, www.

dca.org.uk, godz. 10:30- 17:30,

do 21 czerwca, bezpłatne

Wspaniała wystawa w Bro-

ughty Castle – ponad 400 ob-

razów, rysunków i druków.

tel: 01382 436916, Broughty Ca-

stle Museum, Castle Approach

Broughty Ferry

DD5 2TF, tel: 01382 436916,

do końca września, godz: 10:00-

16:00, wstęp bezpłatny

ABERDEEN

Walking With Beasts – spo-

tkanie z prehistorycznymi

stworami w Satrosphere Scien-

ce Centre, Th e Tramsheds, 179

Constitution Street, AB24 5TY,

tel: 01224 640340, www.satro-

sphere.net, do końca wrze-

śnia, godz. 10:00 – 17:00, bilety:

£5.75 (£4.50)

Th e Tartan Lens – wystawa

dzieł Georga Washingtona Wil-

sona, jednego z pierwszych fo-

tografów komercyjnych. Aber-

deen Art Gallery, Schoolhill,

AB10 1FQ, tel: 01224 523700,

do 5 września, godz. 10:00-

17:00, wstęp bezpłatny

Jazz bez komentarza, czyli

Comments Free Belhaven Sun-

day Jazz, zagości w Th e Lemon

Tree w czerwcowe niedzielne

popołudnia, od godz. 12:00,

wstęp bezpłatny,

5 West North Street, AB24

5AT

INVERNESS

Fundacja RSPB zajmująca

się ochroną środowiska natu-

ralnego zaprasza na pogawędki

o przyrodzie ilustrowane foto-

grafi ami. Cena obejmuje kawę

lub herbatę.

Boat of Garten New Com-

munity Hall, Craigie Ave-

nue, Boat of Garten, tel: 01479

821409, Website: www.rspb.org.

uk poniedziałki do 24 sierpnia,

godz. 20:30 – 22:00, wstęp £3

(£1.50)

Wystawa z okazji 250 rocz-

nicy urodzin szkockiego wiesz-

cza Roberta Burnsa. Do 27

czerwca, Inverness Museum &

Art Gallery, Castle Wynd, IV2

3EB, tel: 01463 237114, wstęp

bezpłatny

PERTH

PVAF Scene 1 – pierwsza

z serii wystaw artystów specja-

lizujących się w nowoczesnych

dyscyplinach sztuki. Th reshold

Artspace, Mill Street, PH1 5HZ,

do 25 lipca, godz. 10:00-17:00,

wstęp bezpłatny

Pitlochry Festival Th eatre

przez najbliższe miesiące go-

ścić będzie wiele ciekawych

spektakli z okazji Pitlochry-

’s Homecoming season. Warto

zapoznać się z repertuarem do-

stępnym na www.pitlochry.org.

uk, a już w czerwcu zapraszamy

na spektakl pt. „Good Th ings”

w reżyserii Liz Lochhead. Tel:

01796 484626, Pitlochry Festi-

val Th eatre, PH16 5DR

EDYNBURG

15 czerwca godz. 19:00 –

Koncert grupy Naturally 7 –

niespotykany miks gospel, do-

o-wop, beatboxingu i R&B,

Queen’s Hall, 87–89 Clerk Stre-

et, EH8 9JG tel: 0131 668 2019,

www.thequeenshall.net, bilety

£18.50

Poniedziałkowe Blues Open

Session – otwarte w czerwcu

dla wszystkich grających blu-

sa. Th e Compass Bar, 44 Qu-

een Charlotte Street, EH6 7EX,

tel: 0131 554 1979

Gotowanie dla facetów,

i tylko dla facetów, praktycz-

ne kursy organizowane przez

Cookingmania, co poniedzia-

łek, do końca września, godz.

19:00- 21:30. 75a Main Street

Davidsons Mains, EH4 5AD,

tel: 0131 336 2012, cena kursu

£40, www.cookingmania.co.uk

Glasgow Girls – wystawa

studentów i wykładowców pre-

stiżowego Glasgow School of

Art, która potrwa do 27 czerw-

ca, 16 Dundas Street, EH3 6HZ,

tel: 0131 558 1200

Bawr Stretter! Messages

From a Poet to wystawa zor-

ganizowana przez Scottish Po-

etry Library, która potrwa do11

lipca, 5 Crichton’s Close Ca-

nongate, EH8 8DT, tel: 0131 557

2876, wstęp bezpłatny

30 SCOTLAND PL

ROZRYWKA

TEST SPOSTRZEGAWCZOŚCIIloma szczegółami różnią się te 2 ilustracje?

Rozwiązanie: 12

SCOTLAND PL 31

Drukarnia

T&C’s: *T&C’s: *Ask bill payer’s permission. Calls charged per minute. Charges apply from the moment of connection. Calls to the 020 number cost mobile standard rate to a landline or may be used as part of bundled minutes. Calls made to mobiles may cost more. Connection fee varies between 1.5p & 15p. Text AUTOOFF to 81616 (std SMS rate) to stop auto-top-up when credit is low. This service is provided by Auracall Ltd. Agents required, please call 084 4545 3788.

Tanie Rozmowy!

2p/min

7p/min

2p/min

1p/min

1p/min

1p/min

Polska

Polska

Słowacja

Czechy

Irlandia

Niemcy

www.auracall.com/scotland

EXTRA kredyt ZA DARMO je li do³adujesz konto przez INTERNET

& 1 po £5 kredytu T-Talk. Nastêpnie wybierz numer docelowy i #. Poczekaj na po³¹czenie.

Z komórki wybierz:

020 8497 4977*

Polska Obsługa Klienta: 0208 497 9287

240908_210x297_TTV_SCOTLAND_PL_4Page 1 13/11/2008 16:45:23

Serwis bez ukrytych opłat

Bezterminowy kredyt

Stałe stawki 24/7

Polską Obsługę Klienta

Serwis bez ukrytych opłat

Bezterminowy kredyt

Stałe stawki 24/7

Polską Obsługę Klienta

Oferujemy:

*T&Cs: *T&Cs: Ask bill payer’s permission. Calls charged per minute. Charges apply from the moment of connection. Calls to the 020 number cost mobile standard rate to a landline or may be used as part of bundled minutes. Calls made to mobiles may cost more. Connection fee varies between 1.5p & 15p. Text AUTOOFF to 81616 (std SMS rate) to stop auto-top-up when credit is low. This service is provided by Auracall Ltd. Agents required, please call 084 4545 3788.

Polska Infolinia: 0208 497 4622 Tanie Rozmowy!

& 1 po £5 kredytu T-Talk. Nastêpnie wybierz numer docelowy i #. Poczekaj na po³¹czenie.

Z komórki wybierz:

2p/min

7p/min

2p/min

1p/min

1p/min

1p/min

Polska

Polska

Słowacja

Czechy

Irlandia

Niemcy

020 8497 4977*

Do 27% extra kredytu ZA DARMO je li do adujesz konto przez INTERNETwww.auracall.com/scotland

150409_210x297_TTV_SCOTLAND_PL_4Page 1 15/04/2009 15:20:13

scotland pl nr 29

Documents