SCHOLIA SELECTA

I Ν

ES A I. XIII—XXXIX.

QÜÄ

VENIA AMPI. ORD. PHILOS. UPSAL.

PRjESIDE

GUSTAVO KNÖSS. THEOLi DOCT.

LITT. ORIENTAL. PROF. REG. ET ORD.

PRO GRADU PHILOSOPHICO

p. p.

SALOMON JACOBUS IHREGOTHLANDUS.

IN AUDIT. GUST. DIE XIX APRIL. MDCCCXXVIII.

Η. A. M. S.

P. XXXVI.

U Ρ S A L I JE ,

EXCUDEBANT REGIJE ACADEMIjE TYPOGRAPHI.

•· -· Λ, ' ' ;

'

AD ESAI. XXIV: l£. 379

ΐό. **Gloria justo/V Tales ex oris remotissimis re»sonanc hy inni civium ubique dispersorum; sed aequelaetari jam nequit Vätes, cum vel ipsum premat im*minens Babeli calamitas universalis. Inde vero patet,eum ibi degentem esse cogitandum. — "O* idem estac "tilS IV: 2. XXVIII: i. 4. 5. Per Justum intelligipotest Deus, qui talem se praebeat in liberando popu-lo hostibusque deiendisj fortasse vero rectius collect.sumitur pro justis hominum, iterum gloriae restitutis.Conf. XXVI: 6. 7. — tb >n perii, propr. interitus mihi,idem est, ac sequens ">iN. Conf. nn Zeph. II: 11,

et arab. debilis esse, ex qua derivatione plures id

per maciem reddunt. In prim is vero comparandum vi¬detur arab. detrimenlo affecit, unde czrumna, ma-

lum, inforiminm , collective Ujy- Secundum hane ex·plicationem adest, quod sensus requirit, oppositumpriori: lauf vel gloria justo; id vero desideratur, si am·plectimur aiiarn plurium antiq niorum et recentioruininterpretationem, quod idem sit, ac chald. η seeretum,arcanum, *>— vero sit suffixum, atque sensus: mihiest secretum, apud me manebit, non edicenda suntquae in visione viderim, non licet mihi omnia ista ma¬la imminentia revelare.— Extrema verba, eadem Fereet ad eundem casum historicum relata, occurrunt XXI:2, ad quem locum rid. de significatione vocis -na.4rdic vero similibus vocabulis cumulandis magis luditur.Conf. XXII: 18.

36.

AD ESΑΙ· χχιν: 17. ig-

17. 18. Eadem verba leguntur Jer. XLVHI: 43.44. in oraculo de Moabo. Sive igitur inde desumta,sive Jeremias et noster a tertio quodam auctore ea¬dem uterque mutuatus est. Fortasse proverbiälis estlocutio, 111 illud : incidit in Scyllam, qui vnlt evitare Cha-rijbdin. Co η f. Arnos Vi 19. Inde vero tantus existitterror atque fuga exitialis, quod periturus universusorbis Babylonius (conf. ad XIII: 11. 13J, diiuvio etterrae nioca destruendus. — catnractcc creli,nam per ]>o circumsenbitur genifcivus, uc Ps: LXVIIfi24'· ins» de hostibus -'ejus, Job VI : 25 Dia ητ:πredargniio Vectra. Plura, quod po gepitivum formet ut-pote nota casus genitivi, ex Arabicis exempla collegifcSchultens ad Prov, XXVI: 7 et Hos. V: 13. Ipsa ve.-ba petita sunt ex Gen. VII: 11, jinftqq ο·^*?π h'S^Nf»hic vero pro exstat Radici rnn vide-tur vel in hebraéis infuisse notio nectendi, conserendi,colligandi, ut ojd adhibetnr de nodo constringendoet firmando, unde ha·)» proprie significaverit cancel-los, clathros, fenestras reticulatas, quas vulgus finxe-rit sibi insertas τω ippn seu expanso caeli," quibtis ve¬ro apertis effundi crediderit imbres ex aquis ocean!cselestis superne tunc delapsis. Vel si alias postea dehis sibi formaverint ideas hebrasi, manserunt tarnenin ipså Iinguä quse fuerint antiquiores. — yiN viöi»fundamenta terra, Ps. LXXXII; 5. Prov. Vlfl: 29. Co-gitatur enim terra ut aedificium, quod suis nititur fön*damentis. Job, XXXVIII: 4 sq<l·

AD £SΑΙ. χχιν: 19— 21.

19· In tribus membris parallelis, fere similiter so«pahtibus, tribus vicibus repetitur vox quod qui-dem auribns minus gratum apparet. Conf. ad XI: 5.His haud absimiJia occurrunt Job. XVI: 12. Prov. I:23. Conf. Arnos V: 26.

20. rmV», conf. I: 8, ubi casam seu tuguriumnoctufnum custodis in horto signifieat; hic vero respi-ci videntur cubilia et latibula pensiüa, qualia in Orientesibi custodes in hortis et vinetrs parare soleant superarboribus, ut a feris tuti sint, vid. Niebuhr's Beschr.von Arabien, psg. 158· Chald. Nbny, Syr. Saad.

quibus vocabulis proprie designantur ejusmodituguriola vaga seu iectuli portatiles, qui de Ioco in lo-ctun moventur et transportantur, ut cunabula puero-rnm, unde vel de bis eadem vox adhibetur. Dicuntefciam Rabbini, custodes hortorum solitos fuisse exten-dere funes ab arbore una ad alteram, ut funes in le-cto exfcenduntnr, et in iis sub umbrå densorum ramo-rum cubuisse, adeo ut pensilibus storeis nauticis com-parari possint pendula ista et oscillantia cubilia.

si. öi-nsn no* hic idem est, ac alibi ü*>)o^n κη*,r - τ : t\/ :> · - χ - τ : f

ςξατιοο éqdvios Luc.' II: 13, ουναμεις των &gavων Matth.XXIV: 29. Intelliguntur in primis Angeli, 1 Reg.XXII: 19. Ps. CIH: 21. CXLVIII: 2, et Stellge,Jer. XXXIII: 22, Deut. XVII: 3, quin etiam Sol etLuna cum Stellis hoc nomine insigniri videntur Deut.IV: 19, adeo ut generatim comprehendat omnes quot-

382 AD ESAI. Xx!V: 2 F. 22*

quot fuerint et eujuscunque generis incolas caeli; pa-tet enim ideam angelorum et stelfarum interduin inunam coalursse. Conf Job. XXXVIII: 7. Hic oppo-nuntur copise cselestes potentihus ro terra, ut quoqueDan. IV: 32 pari ratione occurrunt Mj»2f *2>n etrry")N exercitus caelorum et babitatores terrae. Conf»Πbvp_ hw nini) potcntiv calir quam de Angelis dictioneinusurpant Rabbinu Quod vero hi etiam puniendi sin t,,est quia Judicium super Babelem siinul er it Judiciumun ivers i, pertinens etiam ad caelicolas angelos ve p*'Q~vos, quos in exilio dudum agnitos fuisse ab heb aeis,patet ex Satanä apud Jotat», et ex 1 Reg. XXII: 21.Conf. Apoc- XX: io, ubi diabolus in. lacrum igne acsulphure plenum conjiciendus dicitur. Ignotas vati no-stro non fuisse ideas Zoroastricas et Zendicas de ulti¬mo judicio mundi seu utiiversi, vel ex XXVI: 19. con-cludi posset. Conf. J. G Rhode * die heilige Sage unddas gesammte Religionssystem der aken Baktrer,Meder und Perser oder des Zend-Volks. Frankfurt1820. pag. 466 sqq..

£1» rröD» nböN non est nlsi pteonasmus, fdeua acfi IDON η'ΟΝ exstaret. -— »dn est rndeclrnabile, adeewque adverhicrfiter hie adhibitum. — "ni V» fn fovea seu

carcere, ut Hos» XL* 11 Dn^a b.» in domibus suis, etPs. XLII: 6. 7. 12. Pos&et etiam idem esse ac "Ha hi?ad faveam, 111 carcerem. Parker raox "Μ£>3 bs>. Vulgvin lacumquod sine dubio respfck Apoc. XX; ro. —

'ήρδ'ί ad poenacu vocabuntur,, suppKcio tradenrur >ub*

AD ESAU XXIV f 22, 2% XXV: t. 38$

eundo, conf. XXIX: 6. LXX» επισκοπή εςαι aυτωv.

Vulg, vuitabiintur. Duplex enim est ρoena tan» diavincults detentorum. De angelis, qui dignitatem pri-oremque suam coudrtionem non servaverant* in Ep.Judae v. & dicitur: ek χ,ξίσιν psyotÄq? tipegocs $εσμο7ε datotsυπο ζόφαν τετηζηκεν t conf. 2 Petr. 11: 4; quae quidetn ebbro Henoch petita sunt, unde locus huc epectansgraece legifcur apud Syncellum, repefctfcus a Fqbricio, Cod.Pseudf.pigr. V. T. T. I. p. igt, 193, et ex JEthiopUåtotius Iibri versione, cap. 10, latine redditus ab illustride Sacy, in Magazin encyclopedique Oct. i$oo. In Zabieislibris frequentissime de pra vis angelis occurrit, com-pedibns vinctos iti subterraneaS fuisSe custodias con-jectos. Ad has vero ideas formandas non parum fe-eisse videtur hic noster IocuS.

23. Subversis jan> imperiis mundir dominabitnrin Zione Jebova, cinctuS- gloriå et splendore, SolisLunceque longe superante. Conf LX: 19.30 et XXX:αΰ. Gloria vero baec Divrna eoram jfenioribus ejuser i t. Non igitur domfriabitur tertestris Rex, sed tpseJehova. Tbeocratia erit, qualis öevo Mos is et Sannue··Iis, non η i si ope sen iorum populi administra ta.* qui e-jusdem exereendae et exseqoetidae quasi essent m—st umenta.

XXV: t. Sequitur Jam Byintros Vaffs in hane Fi-berationem, quem LXX se cundu in Alex Ms. ω$η iri-scripserunt. Doxologiain communem frequenter osur-patis dictiofiibus expressam continet primus hic ver-

*84 AD ESAI. XXV*. I. 2.

sus. Ps. CXVIII: *8. CXLV: r. rnitfPs. LIV: 8· CXXXVIII: *. nSb rptoy conf.. Exod.XV: it. Ps. LXXVII: 15. LXXVIII: 12. LXXXVIÜ:il. p'rn>2 ni*?. consilia Ionge antea capta, eonf. XLil:9. XLVI: 10. Synonyma psN π:>ί»ν sive accusativisunt adverbiales, sive· ad eadem η supplendurn est,ut inter eadem JVan. Pariter enim inter se juncfcasunt, ut πνΰ/ Job. XXX: 3. XXXVIII: 27,ripYjixn npiä Nah. II: 11.

2. bsb ")^ό ntt'ur inSolita est consfcructio vocisτ - · ·· τ : -

opro: bab T»vn n>o\y. Cum vero in attero meni-bro inore solito construatur, atque alias fere repetan-tur in duobus membris parallelis pari modo junctaverba, crederes, -nv» ex tertio versus membro hucirrepsisSe, adeoque pro eodem esse reponendum;aufc ellipsin esSe sumendam bab cui ta¬rnen obstare videtur, quod omissum tunc essefc ipsumvocabulum praecipuum, ad quod reliqua fuissent refe¬renda; aut h ante bsb. esse notam accusativi moreChaldaico positam. Ad nodum hunc expediendum ni¬hil conferunt versiones veteres. — Urbs, de cujus de-structione hic agitur, non potest esse alia, ac Babel,eadem quse XXVI: 5 inteliigitur, neque de urbibusmunitis generatim et collective sermonem esse , pa-tet. — In sequentibus: *pi>>d di"ij fsc. feci-sti, i. e. in eum statum reduxisti palatiurn (h. e. pa-latia) barbarorum, ut non sit urbs amplius. Adeodestructa sunt palatia Babelis, ut nulla supersit urbs,

Ab ESΑΓ. xxv; 2. 3. *85

modo locus urbis et rudera. Ι'ϊηίν pro fTteöpN palatia.cnp] v. 5 barbari, hostet, conf. XXIX: 5. Ps. LIV: 5,propr. alienigense, extranei, peregrini, deinde: hostes,ut in pluribus Iinguis. Ad couf. XVII: I. XXIH:ι. XXIV: 10.

3. Propter Babelem ifea destructam celebrant Je-hovam laudibus populi terrae numerosi et validi, adIpsius cultum conversi, conf. XVIII: 7. XIX: *8·XXiiI: 18, non enim Judsei soli, sed multae etiainaliae gentes itnperio Babyloniornm acerbo premebantur,conf. XIV: 10. 12.— Indicat pluralis, vocabulis 7a>~c:s>et nwyj cniJ ny?p junctus, eadem esse collective su-inenda. Quamvis enitn pluralis iste numerus referriposset ad collectivum, quod ipsis vocibus ny et ny*)p.inest, adeo ut non nisi de uno populo, Judaso, unaqueurbe, Hierosolytna, sermo esset; nihilo tarnen mi¬nus neque congruunt eisdetn epitheta VJ et oisppy,neque hoc sensu adhiberi posset pluralis n-oppv O'jia.Praeterea ypy hic in meliorem partem sumitur proforti, valido, potente, ut Jer. XX: 11, atque verbumTpiO'q non cum nomitiativo Jvpp constructuin est, sedcum genitivo plurali, in quo latet idea principnlis, conf.II; ii. Si usu linguae fmnari posset etymologica visvocis rrpp congregatio, confluxus hominum, a np|?occurrere, conf. colligere, in nnurn qongregare, etxlJf confluxus aquae; Ioco quidem huic eademesset aptissima.

4. hl et ji-on hic occurrunt de calamitate Israeli-

AD ESA f. XXV: 4. J.

tarum generatim in exilio Bibylonio, adeoque ad mii-versam nationem pertinente, pariter ac etXXVI: 6, ai3iON>) XLI: 17. conf XIV: 30. Nonvero ubique ita explicandae sunt haß dictiones, adhi-bentur eniin saepius de probis Israelitarum, quos op-primunt potenciores. — sSn» Sx umbra tutans ab ar-

dore, conf. ad XVI: 3. _ cnr imber, procella, poste¬riori potissiinum loco de turbine ventoqne vehement?,unde comparatio cum rni, quod etiam de vento Usur¬

pator, hic de halitu et fremitu nasi, qualis in iratisconspicitur, ut quoque XXX: stg» conf. Job IV: 9, un¬de ipsa ira eodem vocabulo designatur Zach. VI: 8*Job XV: 13. Judic. VIII: 3, et arrogantia Esai.XXXIII:11. Neque vp cni aliud significare potest, quam pro-cellam impetu facto muros evertentem; varius enim•est apud Hebraeos usus genitivi, saepius non nisi exsensu et serie eruendus,

5. Sensus hic est: sicut aestus in loco arido de-primitur per umbram nubis; ita tumultum barbarorumdeprimis, paean tyrannorum obmutescit. Respondentenim sibi in vicem primum et tertium versus membrum,in quibus verbum ex secundo et quarto suppienduinest, et praeterea in utroque ex altero repetenda, quaetd respiciunt, hoc fere modo:

y-opn n*>yx jiNtf (ny bxa) phxa nnhäα·***!» ">·»»] nx bxa :nn(s)

In tertio membro duo Codices.MSS. legerunta, quodetiam expresserunt Syr. Chald. Vulg. et Saadias ConfXIV: 30. XLVIII: ii. XLIX: 7. feprimiiur, vel inKai sensu passivo, ut XXXI: 4.