saray ressamı zonaro

Saray Ressam› Zonaro’nun F›rças›ndan Üsküdar

D O Ç . D R . M E H M E T B A fi B U ⁄Selçuk Üniversitesi

Fausto Zonaro’nun Hayat›

Fausto Zonaro, 18 Eylül 1854 y›l›nda ‹talya’da Padoue eyaletinin Masikasabas›nda dünyaya gelmifltir. Orta gelir grubuna mensup bir ailenin çocu¤uolmas› sebebi ile ailesinin geçimine yard›mc› olmak amac›yla babas›n›nyan›nda, inflaatlarda çal›flmaya bafllad›¤›nda ilkokuldan yeni mezun olmufltur.Babas› inflaatta ustabafl›d›r. 1868 y›l›nda babas›n›n ifllerine yard›mc› olmak için Legna’ya gitmifltir. Buradayafll› bir ressam›n evinin tavan süslemesini resmederken ilgisini çekmifl ve onuizlemifltir. Yafll› ressam bu genç delikanl›n›n kendisini izledi¤ini görünceyan›na ça¤›rm›fl, kendisini tan›d›ktan sonra yan›nda ç›rak olarak çal›flmas›n›istemifltir. Bu teklif Zonaro’yu çok mutlu etmifltir. Çünkü çocuklu¤undan beriresim yapma arzusu Zonaro’da hep vard›r. Ancak yafll› ressam›n teklifinibabas›na götürmek istedi¤ini ve ondan izin almas› gerekti¤ini söyler. Ertesi günbabas›ndan gerekli izni alarak yafll› ressam›n yan›nda çal›flmaya bafllar. ‹flte,Fausto Zonaro’nun resim serüveni burada bafllam›flt›r. Fausto, 1870 y›l›nda babas›na bir resim okuluna devam etmek istedi¤ini bildirir.Masi kasabas›ndan yaklafl›k oniki kilometre uzakl›ktaki Lendinara flehrine k›sasüreli grafik ve resim e¤itimi veren “Yüksek Teknik Okul ve Enstitü” yeyaz›larak e¤itimini tamamlar. Burada çok yetenekli ve baflar›l› bir ö¤renci olarakkendini hocalar›na kabul ettirir. Bu baflar›lar›ndan dolay› resim ö¤retmeniCordenons’un yard›m›yla Verona’da Napoleone Nani taraf›ndan yönetilenCignaroli Akademisi’ne al›nm›flt›r. Fausto Zonaro, bu akademide ‹talya’n›nmeflhur sanatç›lar› aras›nda resim e¤itimine devam etmifltir.

78

Resim 2: K›zkulesi, ‹stanbul 1908, pano üzerine ya¤l›boya, 21.5x36.5cm, Özel Koleksiyon.

Resim 3: K›zkulesi, ‹stanbul 1908, pano üzerine ya¤l›boya, 21.5x36.5cm, Özel Koleksiyon.

79

Resim 16: K›zkulesi, ‹stanbul 1891-1910, t.ü.y.b. , 37x58cm, M. Çetintürk Koleksiyonu.

Resim 17: K›zkulesi, ‹stanbul 1891-1910, t.ü.y.b. , 37x54cm, R. Portakal Arflivi

Ü S K Ü D A R S E M P O Z Y U M U V I

80

Zonaro, akademiyi bitirip resim yetene¤ini gelifltirdi¤i y›llarda askere gider.Askerlik dönüflünde ressaml›k mesle¤ine kald›¤› yerden devam etmifl, ancakmaddî s›k›nt›larla karfl›laflm›flt›r. Bunun için önce Venedik’e gitmifl, oradaülkeyi gezmeye gelen turistlere yerel konulu peyzajlar yaparak bu s›k›nt›dankurtulmaya çal›flm›flt›r. 1878 y›l›nda daha iyi hayat flartlar› elde etmek gayesiyle Venedik’ten Napoli’yegitmifltir. Burada da resim çal›flmalar›n›n yan› s›ra önceki mesle¤i olanduvarc›l›¤a da devam ederek, eski kiliselerin hem fresklerini onarm›fl hem deçeflitli yenileme çal›flmalar› yapm›flt›r. Bu y›llarda Napoli’de ilk baflyap›t say›laneseri ‹l Banditore’yi yapm›flt›r. Belediye zab›tas›n› tasvir etti¤i bu eserde; zab›taile halk dayan›flmas› konu edilmifltir. 1880 y›l›nda resim e¤itimini daha da gelifltirmek ve akademik anlamda dahayüksek bir mevkiye ulaflmak için Paris’in yolunu tutmufltur. Burada gerek bas›n,gerekse sanat çevrelerince kendinden bir hayli söz ettirmeyi baflarm›flt›r. 1881 y›l›nda önce Salmin kitabevindeki suluboya sergisi, ard›ndan kendi ad›naaçt›¤› atölye ve Milano’daki Brera Akademisi’nde sergilenmek üzere gönderdi¤itablolar ile ilgili haberlerin bas›nda yer almas›, onun k›sa sürede ünekavuflmas›na neden olmufltur. Zonaro 1883’ten 1887 y›l›na kadar s›k s›k Padova’dan Venedik’e, oradan Torino,Roma, Milano ve Napoli’ye geziler yaparak oradaki zengin kültür miras›n›nizlerini anlamaya çal›flarak sanat›n› daha da güçlendirmeye çal›flm›flt›r. Bu y›llarda kendisinden resim dersleri almak isteyen Antonio Pante adl› birmühendisin k›z› olan Elisa Pante ile tan›flm›flt›r. Elisa’ya resim dersleri vermeklebafllayan iliflkileri daha sonraki y›llarda ‹stanbul’da evlenmeleriyle devam etmifltir.

Resim 14: K›z Kulesi, ‹stanbul 1891-1910, t.ü.y.b. , 31x54cm, Palazzo Pitti-Gall. D'Arte Moderna-Firenze

S A R A Y R E S S A M I Z O N A R O ’ N U N F I R Ç A S I N D A N Ü S K Ü D A R

81

‹stanbul’a Yolculuk

1891 y›l›nda Elisa Pante, Fausto Zonaro’nun daha iyi bir hayata kavuflmas› vetan›nan bir ressam olarak kabul görmesi için imparatorlu¤un baflkenti olan‹stanbul’a gitmesini ister. Bu kararlar›ndan sonra önce Elisa ‹stanbul’a gitmifl,ard›ndan iki ay sonra da Zonaro ‹stanbul’a gitmifltir. Uzun bir gemi yolculu¤undan sonra Galata gümrü¤ünden karaya ayak basar.Gümrük muhafaza memurlar›yla bafl› derde girer. Çünkü memurlar kendisindenberaberinde getirdi¤i tablolar için gümrük ücreti isterler. ‹stanbul GümrükBaflmüdürü Mahmut Bey tart›flmay› fark eder ve Zonaro’yu odas›na buyurederek kahve ikram eder. Neticede belli bir gümrük ücreti al›nd›ktan sonra ken-disine izin verilir. Bu olaydan sonra Mahmut Bey’le görüflmesi devam eder. Zaman zamanMahmut Bey’in Salacak’taki köflküne giderek misafir olur. Ressam Fausto Zonaro 1891-1910 y›llar› aras›nda ‹stanbul’da yaflam›flt›r.Yaklafl›k yirmi y›l geçirdi¤i ‹stanbul’un muhtelif manzaralar›n›, çarfl›lar›n›,

Resim 7: Üsküdar S›rtlar›nda, ‹stanbul 1891-1910, pano üzerine ya¤l›boya, 70x35cm, Özel Koleksiyon

82

Resim 19: Salacak, ‹stanbul 1891-1910, t.ü.y.b. , 65.5x99.5cm, TBMM Milli Saraylar Koleksiyonu

Resim 21: Salacak, ‹stanbul 1891-1910, sulu boya. , 25x46cm, Özel Koleksiyon

83

Resim 9: Üsküdar S›rtlar›nda, ‹stanbul 1891-1910, t.ü.y.b. , 39.5x60.5cm, Art› Mezat Arflivi

Resim 10: Üsküdar S›rtlar›nda, ‹stanbul 1891-1910, t.ü.y.b. , 95x145cm, Özel Koleksiyon


84

insan›n›, kültürel ve sosyolojik de¤erlerini mimari yap›lar›n› resmetmifltir. 1896 y›l›ndan 1910 y›l›na kadar Sultan II. Abdülhamit’in “Saray Ressam›”olarak görev yapm›flt›r1. Yüzlerce ‹stanbul konulu resme imza atan Zonaro, yine Sultan II.Abdülhamit’in iste¤i ile Fatih Portresi, ‹stanbul’un fethini anlatan çok say›datarihi tablo ve Türk-Yunan savafl›n› anlatan 1897 “Dömeke Savafl›” isimli eseriyine savafl devam ederken meydana getirmifltir. “Ertu¤rul Alay›’n›n GalataKöprüsü’nden Geçifli”, “Sürre Alay›” isimli tarihi tablolar›n yan› s›ra çeflitliportre çal›flmalar› da yapm›flt›r. Bu konuda kar›s› Elisa taraf›ndan tutulan hesap defterinde kaç adet tabloyapt›¤›, kime satt›¤›, kaç paraya satt›¤› not edilmifltir. Bu hesaplara göre Üskü-dar da dahil olmak üzere ‹stanbul’da yapt›¤› eser say›s› eskizler hariç 1350civar›ndad›r. Daha sonra ‹talya’ya döndükten sonra da ‹stanbul’da yapt›¤› eski-zlerden yeniden ya¤l›boya resimler yapm›flt›r. Sultan II. Abdülhamit’in tahttan indirilmesinden sonra saray ressaml›¤›ndanazledilmifltir. Sanatç› bunun üzerine ‹talya’ya geri dönmüfltür. 1911 y›l›ndan1929 y›l›nda ölümüne kadar kendi ülkesinde yaflad›¤› y›llarda bile ‹stanbulsevgisi hiç eksilmemifltir. Açt›¤› resim sergilerinde hep “Sultan›n Ressam›”olarak kendini takdim etmifltir.

Resim 11: Küçüksu Çeflmesi, ‹stanbul 1891-1910, t.ü.y.b, 42x66cm, Özel Koleksiyon

85

1912, 1918, 1919 ve 1927 y›llar›nda ‹talya’da açt›¤› kiflisel resim sergilerindetoplam 584 tablo sergilenmifltir. Bu tablolardan 300 tanesi ‹stanbul konuludur.

Zonaro’nun Üsküdar’›

Ressam Fausto Zonaro’nun ‹stanbul’a ayak bast›¤›nda ilk tan›d›¤› kifli Galata‹skelesi’nde ‹stanbul Gümrükler Naz›r› Mahmut Bey’dir. Mahmut Bey’in köflküSalacak’tad›r. Zonaro’yu kendi köflküne davet etmifltir. Böylelikle Zonaro,Mahmut Bey’e misafirli¤e giderek Salacak çevresi ve Üsküdar’› k›saca bo¤az›nAnadolu yakas›ndaki eflsiz güzelliklerini görmüfltür. O tarihten sonra da bumanzaralar›, hayalinde renklendirerek tuvale yans›tma arzusu hiçeksilmemifltir. Bu konuyu Zonaro an›lar›nda flöyle anlatm›flt›r; “Zira Salacak beni mest edentablolar gibiydi. Günlerce seyretmeye doyamazd›m. Bu nedenle her f›rsattaSalacak’a gidiyor, yamaçlar›nda oturup karfl›da Sarayburnu, Saraylar, Ayasofya,Sultan III. Ahmed Camii ve Haliç’e uzanan bilmem kaç boyutlu bu do¤a ve


Resim 15: Eski Salacak Camii, ‹stanbul 1891-1910, t.ü.y.b. , 66x44.5cm, Özel Koleksiyon.

86

Resim 8: Beylerbeyi S›rtlar›nda ‹ki A¤aç, ‹stanbul 1891-1910, t.ü.y.b, 44.5x61.5cm, Özel Koleksiyon

Resim 6: Mezarl›k, ‹stanbul 1891-1910, pano üzerine ya¤l›boya, 17x28.5cm, Özel Koleksiyon

87

Resim 18: Üsküdar- fiemsipafla, ‹stanbul 1891-1910, t.ü.y.b. , 80x136.5cm, TBMM Milli Saraylar Koleksiyonu

Resim 13: Tatl› Su Yolundan Çaml›ca, ‹stanbul 1891-1910, t.ü.y.b. , 63x95cm, Özel Koleksiyon


88

mimari harikas› manzaray›, beynime kaz›yordum. Gümrükler naz›r› MahmutEfendi’yi Salacak vesilesiyle f›rsat buldukça ziyaret etmek büyük bir zevk oluy-ordu.”Saray ressam› unvan›n› almadan evvel Zonaro, ‹stanbul’un muhtelif yerleriniçal›flarak, iafle elde etmek için küçüklü büyüklü ya¤l›boya, suluboya, karakalemve pastel tekni¤i ile yapt›¤› resimleri belirli dükkânlar›n vitrinlerine koyarakhem sergiler, hem de müflteri buldu¤u zaman satm›flt›r. Beyo¤lu’ndaki dükkânlar›n birinde sergiledi¤i bir resmi, daha sonraki y›llardaressam ve sanat tarihçi olarak önemli bir üne kavuflan Celal Esat (Arseven)’indikkatini çekmifltir. Celal Esat Arseven olay› flöyle anlat›r; “Bir gün Beyo¤luCaddesi’ndeki dükkânlar›n birinde güzel bir çerçeveye geçirilmifl, ya¤l›boya birresim gördüm. Zonaro imzas›n› tafl›yan bu resim akflamüstü Cihangir’den Üskü-dar’a do¤ru bir ‹stanbul manzaras›d›r. ‹lk planda üzerinde kandil yanan birmezar arkas›nda minare, uzaklara do¤ru evlerin kiremitleri üstünden görünenmavi deniz ve Üsküdar betimlenmifltir. Bu resim flimdiye kadar gördü¤üm resim-lerden büsbütün baflka bir tarzdad›r. Gerçekçi olmakla beraber, serbest f›rçavurufllar›yla renklerdeki uyum itibar›yla heyecan uyand›ran bir resimdir. ‹flte

5 2220

6

Resim 5: ÜsküdarMezarl›¤›, ‹stanbul

1891-1910, panoüzerine ya¤l›boya,

13x22cm, ÖzelKoleksiyon

Resim 6: Mezarl›k,‹stanbul 1891-1910,

pano üzerineya¤l›boya,

17x28.5cm, ÖzelKoleksiyon

Resim 20: ÜsküdarS›rtlar›nda, ‹stanbul

1891-1910, sulu boya,26.5x41.4cm, Özel

Koleksiyon

Resim 22: Salacak'tanBo¤az, ‹stanbul 1891-

1910, sulu boya. ,22x35cm, R. Portakal

Arflivi


89

resim böyle olmal› diyordum. Dakikalarca önünden ayr›lamad›m. Bu ressam›tan›mak ve yapt›¤› resimleri görmek arzusu uyand›. Dükkana girdim ve adresinisordum, ilk iflim evlerine gitmek oldu.”2

Celal Esat, Üsküdar’› anlatan bu resim sebebiyle Zonaro’nun evine gider veondan birkaç suluboya resim sat›n al›r. Daha sonra onu Üsküdarl› ressam HocaAli R›za ile tan›flt›r›r. Zaman zaman üçü bir araya gelerek sanat üzerine sohbetetmifllerdir. Celal Esat Arseven, Hoca Ali R›za’dan ve Zonaro’dan resim derslerialarak resimlerini gelifltirmeye çal›flm›flt›r. Celal Esat’›n babas›, SultanAbdülaziz’in sadrazam› olan Ahmet Esat Pafla’d›r. Bu sebeple saraya yak›n birkiflidir. Özellikle Zonaro’nun saraya yak›n kiflileri tan›malar›na vesile olanlar-dan biri de Celal Esat oldu¤u hususu a¤›rl›k kazanmaktad›r. Fausto Zonaro’nun Üsküdar konulu resimleri üzerine yap›lan araflt›rmada çoksay›da eser üretti¤i bilinmektedir. Bu eserlerin bir k›sm› resmi, bir k›sm› da ailekoleksiyonundad›r. Bugün Zonaro miras›n›n varisi olan torunu ünlü SopranoJolando Meneguzzer Trevigne’nin evlatl›¤› Cesare Mario Trevigne odas›n›nbaflucunda Salacak tablosunun as›l› oldu¤unu kendisi belirtmektedir. Hatta o tabloile öyle özdeflleflmifltir ki “Kendimi Salacakl› olarak hissediyorum.”demektedir.3

Üsküdar Burnu isimli eserde bo¤az›n karfl› k›y›lar›n› izlenimci bir tav›rlaresmetmifltir. K›z Kulesi (Resim2) isimli eser güneflli bir atmosferde resmedilmifltir. Yine birbaflka K›z Kulesi (Resim3) eseri ise bulutlu bir gökyüzü alt›nda grilerin hâkimoldu¤u s›cak ve so¤uk renk dengesinin mükemmel bir flekilde ifade edildi¤ieserlerden biridir. Üsküdar Etüdü isimli eserde izlenimci bir anlay›fl›n göze çarpt›¤› görülmekte-dir. Tabloyu afla¤›dan yukar›ya do¤ru dikey bir boyuta götüren servi a¤ac› vegeri planda siluet halinde Üsküdar evleri görülmektedir. Üsküdar Mezarl›¤› (Resim5) isimli eserde sanatç› küçük boyutlu eseri etütmahiyetinde çal›flarak, serbest f›rça vurufllar›n›n anl›k hareketini yakalamayaçal›flm›flt›r. Koyu ve aç›k leke düzeninin s›cak ve so¤uk renk pasajlar›ylayans›t›ld›¤› görülmektedir. Mezarl›k (Resim6) isimli resimde ayn› s›cak ve so¤uk renk iliflkisinin yan›ndakoyu-aç›k, yatay-dikey kontrast›na özen gösterilmifltir. Üsküdar S›rtlar›nda (Resim7) isimli dikey yap›lm›fl bu eseri diyagonal renk veleke hareketinin ortas›nda beyaz elbise içerisinde ayakta duran genç k›z figürü,ayn› zamanda eserde hâkim olan s›cak sar›lar›n so¤uk beyaz elbiseyle tezatoluflturmas›n› ve dengeyi sa¤lam›flt›r. Beylerbeyi S›rtlar›nda adl› eserde ise yan yana dikey olarak yükselen iki a¤açve geri planda bo¤az görülmektedir. Yaz günlerinin sonuna do¤ru yapraklar›nsarard›¤› anlafl›lan bu eserde izlenimci bir yaklafl›m görülmektedir. Üsküdar S›rtlar›nda (Resim9) isimli resimde 1890’l› y›llar›n Üsküdar’›n› betim-lemeye çal›flm›flt›r. ‹lkbahar mevsiminde k›rlarda dolaflan insanlar›n hareketi


90

geri plandaki evler, minare ve servi a¤ac›n›n yukar›ya do¤ru tuvalin d›fl›nado¤ru yükselmesi dengeyi tamamlamaktad›r. Üsküdar S›rtlar›nda (Resim10) adl› eserde ise Resim 9’daki görünümünden dahada özenle çal›fl›ld›¤› görülmektedir. Hem daha büyük bir tuval hem de Resim9’daki çal›flma bu çal›flman›n bir etüdü olarak düflünülebilir. Bu eserde kad›n veçocuklar k›rda arkada evler, camii ve servi a¤açlar› daha net görülmektedir.Küçüksu Çeflmesi (Resim11) isimli eser de yaz günü s›ca¤›nda insanlar›n park-ta gezinti halinde oldu¤u, s›ca¤›n etkisinden etkilenmemek için flemsiye iledolaflt›¤›, yeflil, mavi ve sar› renklerin bir armoni oluflturdu¤u bir çal›flma olarak,XIX. yüzy›l sonlar›ndaki Üsküdar’›n günlük yaflant›s›ndan bir kesit aktarmas›aç›s›ndan önem tafl›maktad›r. Üsküdar Soka¤›’nda (Resim12) adl› eserde sanatç›, sokakta yürüyen insanlar›,bir yanda Üsküdar’›n sivil mimari örneklerini, bir yanda da mezarl›k ve servia¤açlar›n› ayn› tuvalde resmetmifltir. Tatl›su Yollar›nda Çaml›ca (Resim13) isimli eserinde Zonaro, yaz s›ca¤›ndankorunmak için insanlar›n flemsiye kulland›¤› di¤er resimlerinde oldu¤u gibiservi a¤açlar› ve mezarl›k tasvir edilmifltir. K›z Kulesi (Resim14) adl› eserde, güneflli bir havan›n atmosferi ile boyad›¤› K›zKulesi’nin sudaki aksi, bo¤azdaki gemiler ve dumanlar› ile hareketlilikkazand›rmaya çal›flm›flt›r. Eski Salacak Camii (Resim15) adl› eserinde Zonaro, dar bir aç›dan camii veminaresini resmetmifltir. Bu eser, di¤er benzer konulu çal›flmalar›na ön etütmahiyetinde düflünülebilir. K›z Kulesi (Resim16) adl› çal›flmas›nda sanatç›, daha da kontrast bir ›fl›k kulla-narak grileflen bir renk atmosferinde K›z Kulesi’ne dikkati çekmeye çabalam›flt›r. K›z Kulesi (Resim17) isimli baflka bir eserde ise Zonaro, daha dalgal› ve hareketlibir denizi, güneflin s›cakl›¤›n› hissettirecek bir flekilde anlatmaya çal›flm›flt›r. Üsküdar fiemsi Pafla (Resim18) konulu çal›flmada sanatç›, aç›k bir gökyüzüalt›nda bo¤az›n mavili¤ini, K›z Kulesi’ni fonda göstererek yaz s›cakl›¤›n› hisset-tirecek flekilde topra¤› ve k›y›lar› boyamaya çal›flm›flt›r. Salacak (Resim19) adl› eserde sanatç› daha önce bahsedilen Eski Salacak Camiieserini etüt olarak düflünüp yeniden daha genifl bir aç›dan ele alarak konuyudetayland›rm›flt›r. Üsküdar S›rtlar›nda (Resim20) isimli eserde de bir etüt havas› hissedilmekte-dir. Bu çal›flma yine daha önce de¤inilen çal›flmalar›n ön çal›flmas› olabilir.Mekân ayn› fakat figürlerin farkl› aç›dan çal›fl›ld›¤› görülmektedir. Salacak (Resim21) adl› çal›flmas›nda sanatç›, suluboya tekni¤i ile etütmahiyetinde haz›rlam›flt›r. Bu tür çal›flmalar› Zonaro’nun daha sonrakiçal›flmalar› için etüt olarak haz›rlad›¤› görülmektedir. Salacaktan Bo¤az (Resim22) adl› çal›flmas› da suluboya etütlerinden birisidir.


91

Kandilli’den Bo¤az (Resim23) isimli eserde sanatç›, bo¤az›n mavi sular›n› aç›kbir gökyüzü alt›nda resmederek yine bo¤az›n iki yakas›n› da gösterecek birflekilde betimlemeye çal›flm›flt›r.

Sonuç

Fausto Zonaro, saray ressam› olmadan önce günün büyük bölümünü do¤adançal›flarak, görünümleri yans›tarak geçirmifltir. Çal›flt›¤› yerlerin sakinleri de,art›k onu tan›m›fllard›r. fievket Rado; “Zonaro, flehrimizin hayat›n› canland›rantablolar vücuda getirmeye bafllam›flt›. Bo¤aziçi sahilleri, Üsküdarl›lar, Salacakk›y›lar› onu pekiyi tan›r. Üsküdar yollar›ndan geçenler, bafl›nda kal›pl› fesi, çen-esinde sivri zarif sakal›, üstü bafl› tertemiz, yak›fl›kl› orta yaflta bir ressam› daimaçal›fl›rken görmüfllerdir. Sabah günefl do¤madan s›rt›nda boya kutusu, elinde por-tatif flövalesiyle dolaflan bu adam art›k Napoli’deki o duvarc› kalfas› de¤ildir.Hemen her gün fazlaca renkli günefli p›r›l p›r›l, koyu mavi gö¤ü hatta birazmübala¤al› boyayan bu adam, zaman›nda çok tan›nm›fl, sevilmifl o devrin ‹stan-bul’unu bize getiren ünlü ressam Zonaro’dur.”4

Ressam Fausto Zonaro’nun atölyesini ziyaret eden kifliler aras›nda flair, MehmetEmin (Yurdakul) da vard›r. Mehmet Emin’in 1898 y›l›nda yay›nlanan Türkçefliirler isimli ilk kitab› için Zonaro, yedi adet resim yapm›flt›r. Mehmet Emin,resimlerindeki duygu ve düflüncelerini, tabiata bak›fl›n›, güzellik ve estetikduyarl›l›¤› karfl›s›ndaki hissiyat›n› anlatt›¤›, “Mösyö Zonaro” ya ithaf edilen“Güzellik ve ‹yilik Karfl›s›nda” adl› fliirinde flöyle der; “Parlak günefl ilk ›fl›¤› mavi göle serperkenYavafl yavafl ‹kimiz Yüce da¤lar bafllar›na ç›kal›mOrmanlara, ovalara bakal›mDinleyelim, söyleyelim, düflünelim, ö¤elim K›rda köylü genç k›zlarEtek etek çiçekleri tutarlar O dikenli yolumuza atarlar”5

…………………………….fiair devam eden bir bölümünde bile ressam›n eserlerindeki renkleri, figürleriobjeleri anlatmaktad›r. “Üsküdar S›rtlar›nda” tablolar›n› adeta fliirle tahlil etm-eye çal›flmaktad›r. Zonaro, pek çok sanatç› gibi deniz tutkunudur. ‹talya’n›n denizden uzakPadova’n›n Masi kasabas›nda do¤mas›na karfl›n hayat›n›n büyük bir bölümünüdenize yak›n ve deniz k›y›s›ndaki flehirlerde geçirmifltir. ‹lk dönemlerde Napolidaha sonra Venedik, ard›ndan ondokuz y›l ‹stanbul, ülkesine tekrar döndüktensonra da San Remo’da olmak üzere k›y› kentlerinde yaflam›flt›r. Zonaro, 1891-


92

1910 y›llar› aras›nda ‹stanbul yerine Frans›z ve ‹talyan Rivieralar›ndaçal›flmalar›n› gerçeklefltirseydi, izlenimcili¤in önemli temsilcilerinden olanMonet, Sisley, Renoir, Manet, Pisarro, Degas gibi dünyaca ünlü modern sanat›nöncüleri aras›nda yer alabilirdi.6 Emprosyenist kufla¤›n Claude Monet gibiZonaro da ›fl›¤›n su üzerindeki de¤iflen yans›malar›n› ve ›fl›¤›n kar taneleriüzerindeki ›fl›lt›lar›n› inci tanelerine benzeyen etkilerini eserlerine en do¤al veen etkileyici biçimde aktarm›flt›r.7

K›saca Fausto Zonaro, hayat›n ve ›fl›¤›n ressam›d›r. Bütünüyle kendine has birüslupla eserlerini üretmifltir. Eserlerinde baflkalar›n›n takipçisi veya taklitçisiolmam›flt›r. Kendi üslubunu yaratm›flt›r. O, hiçbir zaman unvan peflindeolmam›flt›r. Yaln›zca ‹stanbul kentinin, Üsküdar’›n gizemli yaflant›s›na duydu¤ututkuyla en güzel eserlerini üretmifltir.

D‹PNOTLAR

1 Cem Erciyes, “Saraydan Saraya Zonaro”, Radikal Gazetesi Kültür Sanat, 29 Kas›m 2004, s. 21. 2 C.E. Arseven, Sanat ve Siyaset Hat›ralar›m (haz. Ekrem Ifl›n), ‹stanbul 1993.3 Hürriyet Pazar, 1 Aral›k 2002, s. 14. 4 fievket Rado, Büyük Ressamlar Ansiklopedisi, ‹stanbul 1968, s. 5. 5 Mehmet Emin Yurdakul, Türkçe fiiirler, ‹stanbul 1998. 6 Abdullah K›l›ç, “Zonaro’yu ‹talyanlarda Tan›d›”, Zaman Kültür Sanat, 29 Kas›m 2004, s. 15. 7 Osman Öndefl, Erol Makzume, Osmanl› Saray Ressam› Fausto Zonaro, ‹stanbul 2002, s. 123.

Resim 12: Üsküdar Soka¤›nda, ‹stanbul 1891-1910, t.ü.y.b. , 63x95cm, Özel Koleksiyon

saray ressamı zonaro

Documents