ligg dei to byltane ho drassar med seg og Åsleik spørom det er hennar saker og ho seier ja og han lyfterdei opp og så seier han kom og så går dei bortoverBryggja i Bjørgvin, han Åsleik i Vika og ho Alidamed vesle Sigvald på armen går attmed kvarandrebortover Bryggja i Bjørgvin og ingen av dei seiernoko og så går Åsleik inn i eit smau og Alida blir gå-ande etter han og ho ser dei stutte beina hans gjeralange steg, og ho ser slaga på den svarte jakka hansstå ut frå låra hans og ho ser den svarte skyggeluvahans trekt langt ned i nakken og i hendene ber handei to byltane hennar og så stoggar Åsleik og hanser mot henne og så nikkar han med hovudet inn ieit smau og så byrjar han å gå inn i smauet og Alidagår etter og mot brystet held ho han vesle Sigvald oghan søv sin trygge og søtaste svevn og så opnar Ås-leik ei dør og held henne open og Alida går inn ogho ser ned og så ser ho opp og ho ser eit avlangtrom med mange bord og så kjenner ho lukta avrøykt kjøt og steikt flesk og så godt luktar det at hoi eitt no kjenner beina svikta under seg, men hopressar vesle Sigvald mot brystet og samlar seg, sam-lar seg ja, og så står ho der støtt, men så god ei luktav mat det har ho vel aldri før kjent, tenkjer Alida,og kvifor dreg no han Åsleik henne med inn hit,som om ho pengar hadde til å kjøpa seg mat for,ikkje ein einaste slant det har ho vel, tenkjer Alidaog ho ser at folk sit og et, og så god ei lukt av røykt

14

Kveldsvævd ferdig_A 12.12.13 10.23 Side 14

eldre enn deg, men eg minnest deg frå du jentungevar, seier han

Eg vaksen, du jentunge, seier hanHugsar du meg ikkje att, seier hanJau, jau då, seier Alidaog visst minnest ho vel Åsleik, men ikkje som

anna enn ein av dei vaksne karane som stod der ogprata saman, og ho minnest at han budde i Vika,han og mora, men så mykje meir er det ikkje, ten -kjer ho, for han var eldre enn henne, kanskje tjue-fem år eldre, noko slikt, kanskje meir, så han var tildei vaksne å rekna han, tenkjer ho

Men kvifor sit du her, seier ÅsleikEin stad må ein då sitja, seier AlidaHar du ingen stad å bu, seier hanNei, seier hoDu bur ute, seier hanEg må vel det, når eg ikkje har hus, seier AlidaDu og ungen din, seier hanJa vi må vel det, seier hoOg du er så tynn, har du ikkje mat å eta heller,

seier hanNei, seier hoI dag har eg ikkje ete, seier hoMen reis deg, kom, bli med meg, seier hanog Åsleik tek under eine armen hennar og han

hjelper henne opp på beina og så står Alida der medvesle Sigvald på armen og nede ved føtene hennar

13

Kveldsvævd ferdig_A 12.12.13 10.23 Side 13

2014

| Bø

ker fra Samlaget

www.sam

laget.no

KontaKt oSS

Siri IfarnæssVikarierande sals- og marknadssjef

(Sals- og marknadssjef Anne Liv Tresselt er i permisjon til januar 2015.)

Mobil: 950 29 198 s.ifarnaess@samlaget.no

Karin HelgøyInformasjonssjefMobil: 970 19 865k.helgoy@samlaget.no

Eva RekveSalskonsulentMobil: 924 39 248e.rekve@samlaget.no

Maren Ingeborg HvamstadMarknadskoordinatorMobil: 412 26 449m.hvamstad@samlaget.no

Christine SchwarzInformasjonskonsulentMobil 958 13 389c.schwarz@samlaget.no

Kategori

bøker 2014

©2014 Samlagetwww. samlaget.nostiftinga det norske samlagetleiar: Kari Bjørkeforlagsdirektør: Edmund Austigardforlagskontor: Jens Bjelkes gate 12postadresse: Postboks 4672 Sofienberg, 0506 Osloføretaksnummer: 935 305 314Vi tek atterhald om prisendringar.

omslag: Utdrag frå Kveldsvævd av Jon Fossekonsept: Reaktor Designformgiving: Nicholas Withfotografregister: s. 134

4

5

inn

ha

ld

Innhald

Innhald

Gode bokfolk 6

skjønnli t teratur f o r vak s ne 9romanar 10krim 28omsette romanar 30essay, lyrikk og drama 34Pocket 46sniklesing 52

barne- o G un Gdomsbøker 63leseland 64Biletbøker (2–6 år) 68fakta for barn 74Barnebøker (9–13 år) 78fantasy 88ungdom 90

fakta oG dokumentar 93samtid og debatt 101Mat og handarbeid 114

høGare utdann InG 120

syn og segn 130register 132Marknadsavdelinga 139

6

inn

ha

ld

Gode bokfolk

Som i fjor kom Jon Fosse med ei januarbok og bråstarta samlags året. Kveldsvævd er den tredje boka i det som folk no kallar Andvake-trilogien, eit lysande verk om kjærleiken som vil bli ståande i litteraturhistoria. I haust kjem alle tre bøkene samla i éi bok.

Samlaget har for vane å gi ut gode barnebøker. Det skal vi halde fram med. No også som berika e-bøker eller bok-appar. I den digitale bokhylla Samlaget Barnebøker kan du i skrivande stund laste ned 43 e-bøker med lyd og lydkulissar, nokre med animasjonar, nokre utan. Mellom anna finst dei to prisvinnande sjarmørane Jakob og Neikob som appar, også i engelsk språk-drakt og lyd for verdsscena. Endeleg kjem det også ny Jakob og Neikob-bok frå Kari Stai, i Jakob og Neikob og det tomme rommet blir bestevennene uvenner. Jakob og Neikob-bøkene har vunne mange prisar, dei sel svært godt til utlandet og er barnas store favoritt.

Det er ein sterk romanhaust på Samlaget. Brit Bildøen kjem med Sju dagar i august. Handlinga er lagd åtte år fram i tid, der sorga og minna frå 22. juli 2011 framleis pregar ein familie, som i løpet av sju dagar i august ser livet falle saman. Anna Gavalda er tilbake med ny roman. I Billie følgjer vi to svært ulike menneske som ikkje lèt fordommar eller skakkøyrd barndom stå i vegen for livet og draumane sine.

7

for

or

d

Forord

Aina Basso er også klar med ny historisk roman for vaksne, Finne ly, nok ein gong handlar det om romanifolket. Denne gongen om Hanna som må skjule bakgrunnen sin når ho søkjer ly på ein gard i Finnskogen midt på 1800-talet.

I haust opnar det nye Olav H. Hauge-senteret i Ulvik i Hardan-ger, og vi bidreg med praktboka Olav H. Hauges vakraste dikt for å markere den store poeten.

Agnes Ravatn kjem med sjølvhjelpsbok for deg som ikkje liker sjølvhjelpsbøker. I Operasjon sjølvdisiplin gir ho deg ein prak-tisk guide til korleis du kan gjenvinne sjølvkontroll og vilje-styrke. Alfred Fidjestøl tek oss med til Asker og Hvalstad i boka Frå Asker til Eden. Askerkretsen 1897–1924. Han fortel om kor-leis ein gjeng av sjuklege og hypokondriske landsmålspionerar freista å omskape ein konkret hage i Asker til ein edens hage for det nye Noreg. Kretsen rundt Arne og Hulda Garborg og Marta og Rasmus Steinsvik var ein kulturpolitisk maktfaktor som har hatt stor innverknad på det Noreg vi har i dag.

Edmund Austigard, forlagsdirektør

bøker 2013

©2013 Samlagetwww. samlaget.nostiftinga det norske samlagetleiar: Kari Bjørkeforlagsdirektør: Edmund Austigardforlagskontor: Jens Bjelkes gate 12postadresse: Postboks 4672 Sofienberg, 0506 oslotlf.: 22 70 78 00føretaksnummer: 935 305 314Vi tek atterhald om prisendringar.

omslag: konsept: Reaktor Designformgiving: Fredrik Eive Refslifotografar: Forfattarportrett sjå: side x

Skjønnlitteratur for vaksne

10

for

or

d

aina basso

Finne LyHistorisk roman om fordommar og fridom

«Skogen syg meg inn i seg og lukkar seg rundt meg, slik han løynde meg då eg trong han, eit ly mot dei som jaga meg. Det kunne gått så gale, alt saman. Men det har gått godt i staden, og no er eg her.»

finnskogen, 1849. Hanna søkjer teneste hos ein enkemann med to søner. Karfolket på garden har ikkje mykje til overs for dei som er av reisande slekt, og Hanna må hal-de tett om kven ho er. Den yngste sonen får eit godt auge til henne, men odelsguten står i vegen for hans forsøk på å nærme seg. For-dommar, frykt og sjalusi gjer seg etterkvart gjeldande, og Hanna må ta stilling til kva tryggleiken er verdt om han går på kostand av hennar eigen fridom.

Finne ly er ei forteljing frå romanifolkets nære forhistorie, som også speglar vår tid.

aina basso (f. 1979) kjem frå Giske. Ho debuterte i 2008 med ungdomsromanen Ingen må vite. I 2010 følgde ho opp med ein roman for vaksne, Fange 59. Taterpige. I 2012 kom ungdomsromanen Inn i elden, som vart nominert til Brageprisen og Nordisk Råds Pris for beste barne- og ungdomsbok 2013. Basso er utdanna historikar og bur i Oslo.

rom a n | k r 3 6 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 5 3 4 8

u t g . se p t e m be r

11

ro

ma

na

r

Romanar

brit bildøen

SJU DAGAR i AUGUSTGripande undergangsforteljing

i løpet av ei veke i august opplever Sofie og Otto ei rekkje små ulykker. Kvar for seg er ikkje desse hendingane så alvorlege, men dei avslører små og store sprekkar både i ekteskapet, på jobben og i samfunnet rundt dei. Er alt i ferd med å falle frå kvarandre? Eller er desse ulykkene påminningar om ein større livskatastrofe?

Romanen er lagt fram i tid. Sofie jobbar på Munch-museet i Bjørvika, Otto er leiar for FROM, Foreningen for romfolket. Dei har busett seg på Tøyen i Oslo. Valet av jobb og bustad er del av ein plan for overleving. Det er åtte år sidan terrorangrepet, der Sofie mista dotter si. Ekteparet har halde det gåande fram til denne veka i august. Men kor lenge kan sorgarbeid vere ein felles prosess? Medan regnstormar herjar og konfliktane tårnar seg opp, blir det klart for Sofie og Otto at dei ikkje kan la livet gå vidare som før.

brit bildøen (f. 1962) debuterte i 1991 med diktsam-linga Bilde av menn. Ho har fått strålande kritikkar for romanane Alt som er (2004), Mitt milde vesen (2006) og Adam Hiorths veg (2011). Ho har også omsett fleire bøker, mellom anna Pia Juuls Mordet på Halland (2010) og Patti Smiths Just kids (2012).

rom a n | k r 3 6 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 2 7 6 7

u t g . aug us t

1 2

ro

ma

na

r

jon fosse

KVeLDSVÆVDSiste band i Andvake-trilogien

Kveldsvævd er ein frittståande oppfølgjar til Andvake og Olavs draumar. Her møter vi gamle Ales, dotter til Alida. Gjennom hen-ne får vi vite korleis det gjekk med Alida og Asle, paret som ofra samvitet for kjærleiken. Asle vart hengd i Bjørgvin. Alida og den vesle sonen Sigvald følgjer sambygdingen Åsleik tilbake til Dylgja, staden Asle og Alida ein gong reiste frå.

… og Alida tenkjer at ho og Asle framleis er kjærastar, dei er med kvarandre, han med henne, ho med han, han i henne, ten-kjer Alida og ho ser utover mot havet og på himmelen ser ho Asle, ho ser at himmelen er Asle, og ho merkar vinden og vinden er Asle, han er der, han er vinden, om han ikkje finst, er han der likevel …

rom a n | k r 2 9 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 5 0 0 3

i sa l

jon fosse (f. 1959) blir rekna som ein av vår tids viktigaste forfattarar. Tekstane hans er omsette til over 40 språk, og skodespela blir sette opp over heile verda. Fosse har motteke ei rekkje prisar i både inn- og utland og er av kritikarar blitt omtalt som det 21. hundreårets Beckett.

Jon Fosse er en av våre mest særpregede forfattere, en mystiker hvis språk lar naturen leve, en dikter som med sin stemme får prosa til å synge.Andreas Wiese, Dagbladet

13

ro

ma

na

r

Kategori

jon fosse

AnDVAKe- TRiLOGienNydeleg om kjærleiken

endeleg er Jon Fosses kritikarroste og lysande kjærleikstrilogi om Asle og Alida samla i ei bok. Andvake (2007) er ei vakker og urovekkjande forteljing om speleman-nen Asle og kjærasten Alida. Huslause og søvnlause vandrar dei i regnet i Bjørgvin. Dei drep for å skapa eit liv for seg sjølv og barnet dei ventar. I Olavs draumar (2012) møter vi Asle på veg for å skaffe ringar. Asle og Alida skal bli ektefolk. I staden endar Asle med å bøte med livet for gjerningane sine. I det siste bandet, Kveldsvævd (2014), får vi vite korleis det gjekk med paret som ofra samvitet for kjærleiken gjennom gamle Ales, dotter til Alida. Vi følgjer Alida og den vesle sonen Sigvald tilbake til Dylgja, staden Asle og Alida ein gong rømte frå.

Trilogien er eit meisterverk om to elskande som prøver å finne sin stad i verda.

jon fosse (f. 1959) blir rekna som ein av vår tids viktigaste forfattarar. Tekstane hans er omsette til over 40 språk, og skodespela blir sette opp over heile verda. Fosse har motteke ei rekkje prisar i både inn- og utland og er av kritikarar blitt omtalt som det 21. hundreårets Beckett.

rom a n | k r 3 6 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 6 5 1 2

u t g . aug us t

s jå m e i r om t r i l o gi e n

på n e s t esi de

1 4

ro

ma

na

r

AnDVAKe-TRiLOGien enDeLeG KOmpLeTT!Med Kveldsvævd som siste band i serien er no heile trilogien å få tak i. Ein får óg kjøpt dei samla som eitt verk.

utdrag frå andvake-trilogien

«og Asle kjem opp i senga til henne og han legg seg inntil

henne og ho kjenner kor kald og våt han er og ho spør om det

gjekk godt og han seier at jo, jo det gjorde det jo og han spør

om ho har sove og ho seier at ho trur det og han seier at no kan

dei kvila ei lita stund og så må dei ta med seg mat, så mykje dei

berre kan, og kanskje nokre setlar òg, om det går å finna det

nokon stad, og så må dei gå i båten og segla av garde før det blir

lyst og morgon og ho seier at ja, dei får gjera det slik han mei-

ner er best, seier ho og så ligg dei der og ho ser Asle sitja der

med fela og ho står der og lyttar og ho høyrer songen frå si eiga

fortid, og ho høyrer songen frå si eiga framtid, og ho høyrer far

Aslak syngja, og ho veit at alt er bestemt og slik skal det vera»

Ingen skildrer den skjøre kjærligheten som Fosse (...)Jeg leser Fosse fordi han skriver så vakkert om døden og kjærligheten. Fordi han bygger ned grensene mellom mennesket og naturen. Jeg leser Fosse fordi han åpner opp mellom liv og død, det metafysiske og det fysiske. Fosse vever hele virkeligheten sammen.Eskil Skjeldal,  Vårt Land

15

ro

ma

na

r

Kategori

Det er ingen tilfeldighet at han stadig oftere blir nevnt i forbindelse med Nobelprisen i litteratur.Gro Jørstad Nilssen,  Bergens Tidende

nådeløs, vakker og lysende.Anne Cathrine Straume, NRK

16

ro

ma

na

r

marit kaldhol

DeT SKULLe VeRe SOL, Vi SKULLe ReiSe TiL ŁóDźNært og sårt om søsken

to søstrer, Jenny og Solrun, veks opp saman med mamma og bestefar Olvar. Dei leikar på stranda og i skogen, byggjer hytte i det store tuntreet. Mamma les eventyret om Raudhette og ulven. Storesøster Solrun skulle alltid passe på Jenny. Ingen skulle gå seg vill. Mamma skulle vere der. Det skulle vere sol. Det som hender skulle ikkje hende.

Jenny må vere sterk, ta ansvar, vise om-sorg. Men kven skal ha omsorg for Jenny?

Det skulle vere sol, vi skulle reise til Łódź er ein roman om eit nært og sårt søsterforhold, og om det å vere pårørande.

marit kaldhol (f. 1955) har sidan debuten i 1983 gitt ut ei rekkje prislønte bøker for barn, ungdom og vaksne. I 2006 og 2010 fekk ho Kulturdepartementets pris for barne- og ungdomslitteratur, sist for ungdomsromanen Søkeord: Ayotzintli.

rom a n | k r 3 2 9 ,–

i sbn : 9 7 8 8 2 5 2 1 8 4 3 6 5

i sa l

På flere nivåer kan man ane det kaldholske også i denne romanen: Den er satt sammen av ganske korte scener, stilen er velbalansert, poetisk, både i gledesglimtene og i skildringen av fortvilelse og sorg. (...) en vakker bok, full av frigjøringstrang.Janneken Øverland, Klassekampen

Hver side gir én scene, en liten fortelling, en erkjennelse. (...) Jeg liker luftigheten, de korte glimtene, sceneskiftene.Anne Cathrine Straume, Kulturnytt: NRK P2

1 7

ro

ma

na

r

Kategori

mette karlsvik

Den BeSTe HAUSTen eR eTTeR mOnSUnMennesket i den store samanhengen

sikkimsdalen i Himalaya. NATO har erstatta det britiske imperiet. Med vid utsikt frå cockpiten reflekterer jagarpiloten Venor over si rolle i storpolitikken. Ikkje langt frå basen bur tebonden Pasi. Hans blikk er retta mot dei nære tinga, mot grønsaker og teplanter. Hans mål er å få dei til å vekse, trivast – og smake godt. Gjennom å skildre alt frå dei høgste, tynnaste luftlaga til dei minste minerala i jorda, utforskar Karlsvik personlege og nasjonale relasjonar. Ho lèt kvardagen til menneska i Sikkim spele seg ut mot ein global bakgrunn, og viser korleis politiske, økologiske og militære forhold er ein del av dette dagleglivet.

mette karlsvik (f. 1978) debuterte i 2005 med roma-nen Vindauga i matsalen vender mot fjorden, som ho blei tildelt Tarjei Vesaas’ debutantpris for. Ho har sidan skrive både for barn og vaksne, og til fulle vist at ho er ein av dei mest spennande unge forfattarane i Noreg. I 2012 blei ho tildelt både Bokhandelens forfatterstipend, Stig Sæterbakkens minnepris og Skien kommunes kunstnerstipend.

rom a n | k r 3 2 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 2 7 8 1

u t g . aug us t

18

ro

ma

na

r

19

ro

ma

na

r

Kategori

ragnhild kolden

FReDenS FROSne HJARTeTredje og avsluttande bok i sterk krigstrilogi

mai 1960. Krigen har vorte fjern og kan nesten synast gløymd. Krigsrøynslene har vorte til ein bleik, taus understraum i livet til Dagny Vik. Men då Hermod Austo finn restane av eit lik inne i fjellet og kunst-målaren Bentein kjem til bygda, er krigens påtrengjande nærver der att – fullt av løyndomar og uoppgjorde synder.

Med Fredens frosne hjarte avsluttar Ragnhild Kolden sin kritikarroste krigs-trilogi om søstrene Vik. Første og andre band i serien heiter I krig og kjærleik og Krigens skugge.

ragnhild kolden (f. 1956) er frå Bøverdalen i Lom og bur i Oslo. Ho debuterte i 2010 med romanen I krig og kjærleik. Kolden har også skrive kriminalromanar saman med Vigdis Kroken.

rom a n | k r 3 6 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 5 3 3 1

u t g . aug us t

s jå m e i r om t r i l o gi e n

på n e s t esi de

20

ro

ma

na

r

meldarsitat frå krigens skugge

Eit truverdig portrett av ein lobotomert person, observert

frå innsida. Det er vågalt gjort, men eg tykkjer Ragnhild

Kolden kjem frå det med ståkarakter og vel så det.

Odd W. Surén, Dag og Tid

Eit oppgjer med den skammelege måten «tyskartøsene»

blei behandla på gjennom heile etterkrigstida … util-

gjort tradisjonell stil utan krusedullar, der den vitande

tredjepersonforteljaren tar lesaren trygt gjennom den

kronologiske handlingsgangen frå start til mål. Det

kjennest godt, også fordi det er lett å vera med

forfattaren i hennar humanistiske ærend.

Jan Askelund, Stavanger Aftenblad

utdrag frå fredens frosne hjarte

Freden kløyvde tida i to med ein økseegg. Livet

hennar, ein ikkje fullført roman. ei påbyrja bok

med kapittel stinne av hending og handling. Og så:

ingen ting. Som om skribenten hadde slengt frå seg

manuset og gått. Alt er så lenge sidan. men ingen har

gløymt. Ho sjølv stirer ut i verda. passar på at verda

ikkje stirer tilbake. men Tea. Tea går her og ser på

henne med trugsel i augo. Ho ligg vaken om natta

og glaner i tømmerveggen. mørker og einsemd.

Andreas kjem inn til henne ein sjeldan gong.

Seint om kvelden når garden er stille av søvn.

2 1

ro

ma

na

r

Kategori

Sterk trilogi med handling frå etterkrigs-

tida

2 2

ro

ma

na

r

markus lantto

BRUKen AV GJeDDeOverskot av kvardagsleg absurditet

markus lantto kombinerer mytisk materiale, historiske personar, obskure vitskaplege fakta med det svært kvardags-lege livet. Gjennom brev, kontaktannonsar, anekdotar, observasjonar og eit rikt per-songalleri, som mellom andre inkluderer Lantto sjølv, kjem mange forteljingar til syne. Vi møter eit overskot av kvardagsleg absurditet når Lantto med eit leikent blikk losar oss gjennom variasjonar over det underlege og eventyrlege livet her på jorda.

markus lantto (f. f. 1973) kjem frå Masugnsbyn i Sverige. Han arbeider i Trondheim som kunstnar og instrumentbyggar. Bruken av gjedde er hans første bok.

rom a n | k r 3 2 9 ,–

i sbn : 9 7 8 8 2 5 2 1 8 4 6 8 6

u t g . Aug us t

Debutant

23

ro

ma

na

r

Kategori

marita liabø

pUSTepROBLemLyst, skam og einsemd

hedda skal tilbake på jobb etter som marferien. Det skal bli ein fin haust. Ho skal vere full av energi og pågangsmot. Ho skal glede seg over alt ho har. Ho har eit godt forhold til kollegaer, og eit godt familieliv. Ho er ennå ung. Ho ser bra ut. Og ho drikk vel ikkje meir enn folk flest?

I Pusteproblem følgjer vi ei kvinne som er i ferd med å miste kontrollen over livet sitt, som svik seg sjølv og dei ho er glad i. Marita Liabø skriv overtydande og nåde-laust om lyst, skam og sjølvbedrag.

marita liabø (f.1971) debuterte med romanen Tempus fugit (Eide) i 1999, og har skrive ei rekkje bøker for vaksne og barn. Ho arbeider som fjernsynstekstar for NRK, og har vore spaltist i blant anna Dagbladet og Dag og Tid.

rom a n | k r 3 6 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 6 1 2 3

u t g . se p t e m be r

2 4

ro

ma

na

r

arild rein

ST. OLAV-KOmpLeKSeTHardkokt spøkelsesforteljing frå forfat taren av Stavanger-trilogien

fritz hellman får brått ei melding om farens død. Det er 20 år sidan han såg både faren og barndomsbyen. Men no treng han pengar, og set seg på flyet for å få tak i si rett-messige arv. Men det skal vise seg at faren var ein heilt annan enn Hellman hadde trudd. Og heimbyen er som eit vrengjebile-te av byen han vaks opp i. Hellman blir om-ringa av si mørke fortid, og i løpet av dette stadig meir draumeliknande opphaldet, der grensene mellom død og liv blir viska ut, prøver han å finne ut kva som skjedde med faren, og til slutt kva som er i ferd med å skje med han sjølv.

Arild Rein er mest kjend for sine kontro-versielle og samfunnskritiske romanar frå Stavanger si kriminelle underverd. Med St. Olav-komplekset har han levert sin mest originale Stavanger-roman til no.

arild rein (f. 1960) er frå Stavanger. Han debuterte i 1998 med romanen Hundedagane – første band i Stavangertrilogien, som blei avslutta med Kaninbyen i 2004. Rein er kjend for sin sosialrealistiske, hard-kokte stil. Arild Rein fekk Rogaland fylkeskommune sitt litteraturstipend i 2001 og Sigmund Skard-stipen-det i 2005. I 2008 blei han, på bakgrunn av Kaninby-en, kåra til Stavanger Europeiske Kulturbys forfattar av innbyggjarane i byen.

rom a n | k r 2 9 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 5 2 8 7

i sa l

Leiken balansegang i ekstrem skitenrealisme (...) den Rein-romanen denne lesaren har hatt mest glede av. Jan Askelund, Stavanger Aftenblad

Arild Reins Stavanger ligger et sted mellom bylandskapet i filmen Blade runner og en sang av Tom Waits. Bjørn Gabrielsen, Dagens næringsliv

25

ro

ma

na

r

Kategori

terje sander

DAUDmAnnA-LAnDAmbisiøs science fiction om eit rikes undergang

under ein svart himmel med eit ende-laust giftig regn, ligg det ein by styrt av ein eldgammal Orden. Her er noko i ferd med å skje som skal endre verda for alltid. Byfolket kvesser knivar i holene sine, vondt blod kokar i Ordenen, og framande kjem van-drande frå austlanda. Og i skjula sine vonar Skuggesjåarane at dei gamle spådommane snart skal bli sanna – spådommar om det store Mørket.

Terje Sanders ambisiøse science fiction-verk er ein kollasj av kolliderande skjebnar. På tre døgn ser vi nitten livsløp renne saman – frå den grublande borgher-ren som vakar einsam over riket sitt til den unge truande som leiter etter lagnaden. Unge og gamle, kvinner og menn, herskarar og trellar, alle blir dei delar av ei historie som er større enn dei sjølve, ei historie om urett, hemn, opprør, død, undergang – og kjærleik.

terje sander (f. 1982) kjem frå Fana i Bergen. Han arbeider som lærar i Odda. Daudmannaland er hans første bok.

rom a n | k r 3 8 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 5 2 6 3

u t g . ok t obe r

Debutant

2 6

ro

ma

na

r

nils henrik smith

Se iLDen LySe OVeR JORDOm tap, einsemd og begjær

ein sekstieinårig mann vaknar opp på eit hotellrom. Han har drøymt om stafetten i langrenn for herrar under OL på Lillehammer i 1994, som har nær tilkny-ting til ei dramatisk hending i hans eige liv. Vinteren 1994, same dag som stafetten fann stad, mista han den eldste sonen sin. Seinare blir han skilt. Han er vegingeniør, lever åleine, og er fast bestemt på å halde fram med det. Men då dottera ein dag over-talar han til å opprette ein facebook-profil, hamnar han på ei datingside som formidlar kontakt med aust-europeiske kvinner. Han får kontakt med Kataryna frå Kviterussland. Eit begjær blir vekt i han.

No er han i Minsk, fast bestemt på å for-føre denne kvinna som han trur han elskar, men som han enno ikkje har møtt.

Smith har skrive ein intens og stilsikker roman om tap, einsemd og begjær.

nils henrik smith (f. 1980) fekk i 2007 Tarjei Vesaas' Debutantpris for Manhattan Skyline, følgde opp med den kritikarroste romanen Austerrike i 2009, og gjer eit lenge etterlengta comeback med Se ilden lyse over jord.

rom a n | k r 3 6 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 3 2 5 2

u t g . se p t e m be r

2 7

ro

ma

na

r

Kategori

pavel vilikovsky

eViG GRØnT eREuropeisk klassikar endeleg på norsk

pavel vilikovsky (f. 1941) er ein av dei viktigaste forfattarane i slovakisk samtids-litteratur, og satiren Evig grønt er er hans mest vidgjetne roman. Det er ein monolog utan like i verdslitteraturen, skriven under kommunismens forhøyrsregime og først utgjeven etter kommunismens fall. Som i forhøyrssamfunnets ålmenne atmosfære, er det noko uklårt kven som snakkar til kven: ein oberst til ein elskar, ein far til ein son, eller begge delar? Eller er det den indre mo-nologen til ein noko forvirra eldre mann? Og kor mykje har den stigande rusen å seia for kva den namnlause forteljaren seier?

Romanen er omsett av Anna og Jon Fosse, og Anna Fosse har skrive etterordet.

pavel vilikovsky (f. 1941) er ein av dei viktigaste forfattarane i slovakisk samtids- litteratur, og satiren Evig grønt er er hans mest vidgjetne roman.

rom a n | k r 3 5 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 5 9 1 1

u t g . aug us t

2 8

ro

ma

na

r

lars mæhle

LinnÉS DySTRe LÆRDOmNy bok i serien om den hardtslåande psykologen Ina Grieg

ein invitasjon til klassetreff gir nytt liv til eit av Ina Griegs fortrengde mareritt. Da ho vaks opp forsvann ei 14 år gammal jente, Sonja Lerdahl, på gåtefullt vis.

Mistanken blei retta mot Tom Kaser, ein 19-åring kalla «botanikaren». Men noko lik blei aldri funne, og han blei aldri tiltalt.

Kva skjedde med Sonja? Var det Tom Kaser som bortførte og drap henne? Eller nokon annan? Eller er Sonja framleis i live?

Linnés dystre lærdom er ein nervepirrande krim om den eine, avgjerande augeblinken som brått snur opp ned på alt. Boka er den andre i serien om Ina Grieg, tobarnsmor, kickboksar og psykolog. Den første boka i serien, Den mørke porten, er selt til Italia og Tyskland.

lars mæhle (f. 1971) debuterte med ungdomsroma-nen Keeperen til Tunisia (2002) og har gitt ut ei rekkje prislønte barne- og ungdomsbøker sidan. I 2011 gav han ut si første bok for vaksne, Korea. Noveller om kjærleik.

k r i m | k r 3 6 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 6 1 0 9

u t g . aug us t

Ny bok

om psykolog

og kickboksar

Ina Grieg

29

kr

im

krim

Debutant

anne bergset oikonomaki

SmÅDJeVLAne Thriller med handling frå Kreta

elsa fossevik tek vare på eit brev for ei norsk kvinne ho møter på Kreta. Kvinna forsvinn. Tilbake står Elsa med eit brev og ein mistanke om at alle som så langt har lese det, har blitt drepne.

Andreas Linde er halvt gresk, halvt norsk, og spesialagent i Organization Europe 3. No er han på veg mot eit oppdrag han ikkje vil ha. Påstandar om ei planlagt likvidering av kurdiske barn har nådd greske styresmakter. Oppdraget Andreas har fått er å eliminere alle involverte. For å redde dei kurdiske barna må han stoppe båten før dei når fram til Kreta. Det blir ein kamp mot tida – og etter kvart ein kamp også for å redde Elsa.

Anne Bergset Oikonomaki har lagt kor-rupsjonen i Hellas og eit storpolitisk spel som bakteppe for ein mann sine vanvitige planar for å stille si eiga grådigheit. Roma-nen er skrive med inngåande kjennskap til Kreta, solparadiset nordmenn aldri sluttar å elske.

anne bergset oikonomaki (f. 1963) er frå Stryn, men har budd meir enn tjue år på Kreta. Der har ho fødd tre barn, plukka oliven og eigd ein bokhandel. I 2011 flytta ho tilbake til Noreg med barna. Ho jobbar no som lærar for innvandrarar i tillegg til at ho skriv romanar.

k r i m | k r 3 6 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 3 7 6 4

i sa l

30

kr

im

Et lite stykke Amerika (...) Paula Fox skriv knitrande og klart og med eit absolutt gehør for minne frå sin eigen oppvekst.Margunn Vikingstad, Morgenbladet

paula fox

LÅnT STASEi overlevingshistorie som vil få deg til å miste pusten

kort tid etter Paula Fox blei fødd i 1923, leverte foreldra ho på ein barneheim på Manhattan. Ho blei redda av bestemor si, og deretter levert frå hand til hand, frå New York til Cuba til California, og dei stadige møta med vennlege framande blei innimel-lom avbrotne av gjensyn med foreldra som ville låne ho for ei stund. I dette rørande portrettet om eit liv i tilfeldig flyt, har Paula Fox gitt oss eit sjeldan innblikk i kor mykje – og kor lite – eit barn treng for å overleve.

Lånt stas er ein fantastisk minneroman om ein forfattars høgst uvanlege start på livet, og som raskt er blitt ein klassikar hos både lesarane og kritikarane.

Boka er omsett av Tove Bakke, som også har omsett Paula Fox’ Desperate personar til norsk. Føreord av Brit Bildøen.

Det er en helt glitrende realistisk skildring av et middelklasse-USA som går til helvete (…) det er ganske ekstreme saker, forsterket av Fox suverene skrivestil, direkte, usenti-mental, tilforlatelig. Cathrine Krøger, Dagbladet

paula fox (f. 1923) er ei av dei viktigaste forteljarane i amerikansk etterkrigslitteratur. Ho har skrive skjønnlit-teratur for både barn og vaksne. Fox’ strålande 70-tals-romanar har fått ein renessanse dei seinare åra etter å ha blitt løfta fram av Jonathan Franzen og David Foster Wallace og andre yngre amerikanske forfattarar. Bøkene blir omsett til stadig nye språk, og får gode kritikkar. Romanen Desperate personar kom på norsk i 2010.

rom a n | k r 3 5 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 0 3 6 7

i sa l

31

om

set

te

ro

ma

na

r

omsette romanar

anna gavalda

BiLLieBerre den som har falt, kan lære å fly

billie og franck er to utskot. Ho frå fattige og brutale kår, han er ein homofil rikmannsgut. På underleg vis finn deisa-man.

På ein fjelltur dett dei utfor ein skrent. Medan Billie strevar med å halde liv i Franck gjennom natta, fortel ho historia deira, frekk, humoristisk og rørande – akkurat slik vi likar Gavalda best.

Billie er historia om to svært ulike menneske som ikkje let fordommar eller skakkøyrd barndom stå i vegen for livet og draumane sine.

anna gavalda (f. 1970) er fødd og oppvaksen i ut-kanten av Paris, og bur der også i dag. Ho debuterte med Eg vil at nokon skal vente på meg. Novellesamlinga vart ein kjempesuksess og selde raskt 200 000 eksemplar berre i Frankrike. Gavalda fekk Frankrikes viktigaste bokhandlarpris i 1999. Hennar største suksess er Saman er ein mindre aleine, som har seld over 2 millionar og er omsett til 36 språk.

rom a n | k r 3 4 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 4 6 6 2

u t g . aug us t

s jå m e i r av bok a

på n e s t esi de

Selt

200 000 i Frankrike

3 2

om

set

te

ro

ma

na

r

Anna Gavaldas styrke er den friske, lekne og treffende

dialogen...

Per Randers Haukaas, Bergensavisen

Anna Gavalda skriver godt. Ikke minst er hun en djevel med

dialoger, og denne muntligheten blir i alle fall ikke mindre

treffende i Tove Bakkes gode oversettelse.

Anne Cathrine Straume, NRK

Stilen hennes er sår morsom og presis på en muntlig og

liksom-sleivete måte slik vi kjenner henne og fortellingen

domineres som før av ukommenterte dialoger.

Tonje Vold, Dagsavisen

Anna Gavalda (f. 1970) kom inn i det franske litterære landskapet som ein frisk pust då ho debuterte i 1999 med novellesamlinga Eg vil at nokon skal vente på meg. I 2004 kom den internasjonale best seljaren Saman er ein mindre aleine som er omsett til 36 språk. Boka vart ein stor suksess over heile vera, også i Noreg. Her har boka selt i over 100 000 eks.

33

om

set

te

ro

ma

na

r

Kategori

3 4

om

set

te

ro

ma

na

r

oskar stein bjørlykke

FOR DeGPoetiske livsrefleksjonar

oskar stein bjørlykkes nye dikt-samling tematiserer både angst, trøyst, forsoning og kamp for rettferd. Bjørlykke gir oss enkle, varsame dikt, der til og med små utvidingar blir eksplosive. Han har mot til å formulere det store og kosmiske rett på, samstundes som det nesten alltid er kroppsleggjort eller bunde til det konkrete. Samlinga glir inn i eit relasjonelt rom og vekslar mellom eit jordisk og eit kosmisk «du», som ofte glir inn i eller speglar kvar-andre. For deg er ein refleksjon over livet, og ei diktsamling vi kan gå til for å finne gjenkjenning og også for å lære noko om oss sjølv og dei som står oss nær.

oskar stein bjørlykke (f. 1939) er frå Fitjar på Stord. Han er utdanna teolog og har skrive ei lang rekkje roma-nar, diktbøker og bøker for barn. Bjørlykkes produksjon er stor og mangfaldig. Han skriv tidsbundne bøker som stiller tidlause spørsmål. Bjørlykke tek for seg konfliktar mellom tru og tvil, kvinne og mann, tradisjon og modernitet, menneske og samfunnsmekanismar – og om konfliktane eit menneske kan ha med seg sjølv.

ly r i k k | k r 2 6 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 6 6 2 8

u t g . aug us t

35

essa

y, ly

rik

k, d

ra

ma

Essay, lyrikk, drama

olav h. hauge

OLAV H. HAUGeS VAKRASTe DiKTNy gåvebok med Hauges dikt

olav h. hauge (1908-1994) er etterkrigs-tidas fremste norske lyrikar.

Mange av dikta hans har blitt felleseige og har gått inn i norsk litteraturhistorie som klassikarar. No har Samlaget samla over 100 av dei vakraste dikta til Hauge i ei praktfull gåvebok.

Hauges dikt har nådd langt ut i verda og er blitt gjendikta til nær 30 ulike språk. Hauge har ein eineståande appell på tvers av generasjonane, og dikta har gjort han til ein av våre kjæraste lyrikarar.

olav h. hauge (1908–1994) er den fremste norske lyrikaren i etterkrigstida og var både klassisist og modernist. Han debuterte som forfattar i 1946. Den folkekjære diktaren er særleg kjent for kjærleiksdikta sine.

ly r i k k | k r 3 6 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 6 9 5 6

u t g . se p t e m be r

s jå m e i r av bok a

på n e s t esi de

3 6

essa

y, ly

rik

k, d

ra

ma

Din veg

ingen har varda den vegen

du skal gå

ut i det ukjende,

ut i det blå.

Dette er din veg

berre du

skal gå han. Og det er

uråd og snu.

Og ikkje varda du vegen

du hell.

Og vinden stryk ut ditt far

i aude fjell.

ol av h. hauge

3 7

essa

y, ly

rik

k, d

ra

ma

Kategori

Du var vinden

eg er ein båt

utan vind.

Du var vinden.

Var det den leidi eg skulde?

Kven spør etter leidi

når ein har slik vind!

ol av h. hauge

38

essa

y, ly

rik

k, d

ra

ma

eva jensen

ViDARe-UTDAnninG i LyS OG SKUGGe Nærbilete frå kvardagen

den nye samlinga dikt og prosa frå Eva Jensen inneheld bilete frå kvardagen til ein diktar, observasjonar av nærmiljø, arbeids-liv, reiser og natur.

Det nordnorske landskapet står sentralt, men reisene fører oss ut i Europa. Dermed skapar tekstane eit spenn mellom heim-kjensle og heimløyse, mellom det store og det små. Jensen har eit omsorgsfullt blikk for detaljar: dei minste ting og dei minste rørsler blir rekna med, og minne om barn-dom, slekt og venner blir løfta fram som fragment av eit større livsbilete.

eva jensen (f. 1955) vaks opp i Salangen i Troms og er busett i Tromsø. Sidan debuten i 1984 har ho gitt ut ei rekkje bøker for vaksne, ungdom og barn. Jensen viser stor allsidigheit når det gjeld sjangrar, ho skriv både dikt, noveller, romanar, essay og artiklar, arbeider som gjendiktar og omsetjar. Stikkord for forfattarskapen er høgt språkleg medvit og vid litterær orientering.

ly r i k k o g p ro sa | k r 2 4 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 4 4 7 1

i sa l

39

essa

y, ly

rik

k, d

ra

ma

Kategori

jannis ritsos

ViTne-UTSeGneRGresk klassikar for første gong på norsk

poesien til den greske Jannis Ritsos (1909–1990) går frå det politiske til det djupt personlege. Kommunistrørsla og po-esien var dei drivande kreftene i livet hans, og fordi diktinga hans ofte hadde politisk karakter blei han forfølgd, internert og sett i husarrest. Først i 1974 blei Ritsos endeleg sett fri. Dikta i denne samlinga blei til i åra mellom 1957 og 1967 og er vitnesbyrd både om politiske og eksistensielle sanningar.

Ritsos stansar ved ein observasjon eller ei hending og vrir på surrealistisk vis om på objektet slik at diktet får ei grenseoverskri-dande eller sprengande meining. Sjølv om vi kan spore den aktive politiske kampen i diktinga hans, er dikta hans så mykje meir. Dei målber ein kamp for livet vi alle lever.

Det er første gong eit komplett verk av Ritsos blir gitt ut på norsk. Arve Brunvoll har gjendikta boka frå gresk, og har også skrive etterordet.

jannis ritsos (1909–1990) blir rekna som ein av dei fire store greske lyrikarane på 1900-talet. Med Vitneutsegner blir for første gong eit komplett verk av han utgitt på norsk.

ly r i k k | k r 2 5 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 2 2 4 8

u t g . se p t e m be r

40

essa

y, ly

rik

k, d

ra

ma

tora seljebø

Om KVeLDen BLiR nAmnA ROpA HeimOm å vekse og å bli til

tora seljebøs debutbok er ei poetisk for-teljing om å miste nokon og om å leite etter seg sjølv. Dikt om det som endrar seg og det som forsvinn, både menneske og natur. Det handlar om å kjenne seg att og finne trøyst i naturen, meir enn mellom menneska, om å ha odel på ei jord som ikkje kan dyrkast. Ei bok om sorg som ikkje blir tala om, om å vekse og om å bli til.

Tora Seljebø har skrive nødvendige dikt, sterke i innhald og gjennomarbeidde i form.Tore Elias Hoel, Dag og Tid

Seljebø debuterer seint, men når hun først gjør det, setter hun standard.Fartein Horgar, Adresseavisa

tora seljebø (f. 1973) er oppvaksen i Ålvundfjord på Nordmøre, og bur i Trondheim. Seljebø har vore avde-lingsleiar i Norsk Forfattersentrum Midt-Norge.

ly r i k k | k r 2 5 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 4 6 4 8

i sa l

Debutant

41

essa

y, ly

rik

k, d

ra

ma

Kategori

einar økland

STATSminiSTeR- BOKA Ei bok for heile folket og for stats ministeren

denne Statsminister-boka er ei bok for deg! Det er ei samling enkle, men ulike dikt som alle fortel om ein lett aldrande statsmi-nister. Om ein som likar å styre landet, som likar å vere sint, å krangle og slåst, men som også er glad i kjøtkaker og sild. Det er ein statsminister som liknar på oss alle, store som små. Denne Statsminister-boka er tenkt som ei biletbok, men har enno ingen illustrasjonar. Difor har boka god plass for deg til å teikne og fargeleggje. Her kan du sjølv bestemme korleis statsministeren og alt anna skal sjå ut! Til slutt i boka har forfattaren skrive eit etterord som viser kor lang tid det kan ta frå levering av manu-skript til utgiving av bok: 45 år! Det er ein statsminister verdig.

Ei lita perle.Hadle Oftedal Andersen, Klassekampen

einar økland (f. 1940) er ein av dei mest allsidige og originale forfattarane i norsk litteratur. Økland feira 50 år som forfattar i 2013. Han har sidan debuten i 1963 gitt ut over 80 bøker innanfor dei fleste sjangrar og motteke ei lang rekkje prisar, mellom anna Doblougprisen i 2000 og Gyldendalprisen i 2006.

ly r i k k o g p ro sa | k r 2 4 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 5 1 9 5

i sa l

4 2

essa

y, ly

rik

k, d

ra

ma

jon fosse

HAV teaterstykket Hav hadde urpremiere under Festspela i Bergen i mai 2014. Regis-sør var Kai Johnsen, mannen som i 1994 også sette opp det aller første Fosse-stykket. På dei 20 åra sidan dramatikardebuten er Jon Fosse sin dramatikk omsett til meir enn 40 språk, og stykka hans er sette opp over tusen gonger.

I stykket Hav møter vi Skipsføraren, Gi-tarspelaren, to menn og to kvinner. Stykket er umiskjenneleg Fosse. Vi er i ein mellom-tilstand, eit grenseland, i eit ingenting der tid og stad er oppløyst, men Skipsføraren styrer og Gitarspelaren speler.

dr a m at i k k | k r . 2 6 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 5 0 2 7

i sa l

Jon Fosse (f. 1959) blir rekna som ein av vår tids viktigaste forfattarar. Tekstane hans er omsette til over 40 språk, og skodespela blir sette opp over heile verda. Fosse har motteke ei rekkje prisar i både inn- og utland og er av kritikarar blitt omtalt som det 21. hundreårets Beckett.

43

essa

y, ly

rik

k, d

ra

ma

Kategori

jon fosse

nÅR ein enGeL GÅR GJennOm SCenen OG AnDRe eSSAyjon fosse har gjennom åra gitt ut to essaysamlingar, Frå telling via showing til writing og Gnostiske essay. Deretter tok han farvel med teorien og valde diktinga. Eit redigert utval frå desse to bøkene er samla her. Dette utvalet kjem også ut mel-lom anna på tysk og engelsk.

Fosse sine essay er ei rik kjelde for den som vil bli kjend med blant anna Fosse sitt syn på litteratur og teater. I dette utvalet er det dei meir litterære essaya som er tekne med, men du finn også meir personlege essay som til dømes «Min kjære nynorsk», «Gamle hus» og «Han som ikkje ville bli lærar».

e s say | k r 1 9 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 4 9 3 8

i sa l

Jon Fosse (f. 1959) blir rekna som ein av vår tids viktigaste forfattarar. Tekstane hans er omsette til over 40 språk, og skodespela blir sette opp over heile verda. Fosse har motteke ei rekkje prisar i både inn- og utland og er av kritikarar blitt omtalt som det 21. hundreårets Beckett.

4 4

essa

y, ly

rik

k, d

ra

ma

georg büchner

WOyZeCKSamfunnskritikk og svart humor

georg büchners Woyzeck er den stør-ste og viktigaste klassikaren i tyskspråkleg dramalitteratur. Stykket er eit marerittaktig fragment basert på ei sann historie om Woyzeck, ein soldat som drap kjærasten sin i Leipzig i 1821. Med innsikt og sosial harme portretterer Büchner soldatens despera-sjon. Det er ei samfunnskritisk historie med innslag av svart humor. Woyzeck sel seg for tvilsame medisinske eksperiment i den daglege kampen for å overleve. Fysisk og psykisk øydelagt blir han paranoid, og då han oppdagar at kjærasten hans er utru, lyttar han til stemmene i hovudet sitt og tek livet av henne.

Verket blir stadig sett opp i ulike versjo-nar utan fastlagd rekkjefølgje på scenane, sidan Büchner døydde før han fekk fullenda verket. Rekonstruksjonen til Werner R. Lehmann er den som ligg til grunn for dei fleste oppsetjingar og omsetjingar, og den ligg også til grunn for Jon Fosse si omset-jing. Woyzeck blir spelt på Det Norske Teateret hausten 2014, i regi av regissøren Robert Wilson med musikk av Tom Waitz.

georg büchner blei berre 23 år gammal. Han vart fødd i Darmstadt i 1813 og og døydde i Zürich i 1837. Han var då ferdig utdanna lækjar, og hadde skrive Woyzeck. Büchner rakk òg å skrive stykka Dantons død og forteljinga Lenz, som begge har sin plass i verdslitteraturen.

Omsett av Jon Fosse. Utgitt i dramaserien, redigert av Jon Fosse.

dr a m a | k r 2 5 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 6 6 6 6

u t g . aug us t

45

essa

y, ly

rik

k, d

ra

ma

Kategori

pocket

46

essa

y, ly

rik

k, d

ra

ma

ragnhild kolden

KRiGenS SKUGGeDel to i sterk krigstrilogi

på ein togperrong ein stad i Gud-brandsdalen står Dagny og ventar på søster si, Tea. Alle følgjer med dei, alle veit at det er tyskertøsa som kjem. Krigen kastar skugge over freden, både for dei som har vore på rett side og dei som var landssvikarar. Somme slepp unna straff, andre får svi i det uendelege. Det handlar om å gløyme og gå vidare, eller hugse og hemne. Og bygdedy-ret lever sitt eige infame liv, uavhengig av krig og fred.

Krigens skugge er den andre boka i den kritikarroste krigstrilogien om søstrene Vik.

Eit oppgjer med den skammelege måten «tyskartøsene» blei behandla på gjennom heile etterkrigstida … utilgjort tradisjonell stil utan krusedullar, der den vitande tredjepersonforteljaren tar lesaren trygt gjennom den kronologiske handlingsgangen frå start til mål. Det kjennest godt, også fordi det er lett å vera med forfattaren i hennar humanistiske ærend.Jan Askelund, Stavanger Aftenblad

ragnhild kolden (f. 1956) er frå Bøverdalen i Lom og bur i Oslo. Ho debuterte i 2010 med romanen I krig og kjærleik, ei klok og medrivande framstilling av dob-beltagentverksemd under den andre verdskrigen. Ho følgde opp med Krigens skugge i 2012, og med Fredens frosne hjarte avsluttar Kolden krigstrilogien om søstre-ne Vik. Kolden har også skrive kriminalromanar saman med Vigdis Kroken.

rom a n | k r 1 4 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 6 9 6 3

u t g . aug us t

Eit truverdig portrett av ein loboto-mert person, observert frå innsida. Det er vågalt gjort, men eg tykkjer Ragnhild Kolden kjem frå det med ståkarakter og vel så det.Odd W. Surén, Dag og Tid

47

po

ck

et

Pocket

jan roar leikvoll

SOnGFUGLenhandlinga i denne romanen er lagt til ein namnlaus by, befolka av kvinner og forbode for menn. Jakoba veks opp forkledd som jente, beskytta av mora og tanta. No som han er i ferd med å bli ein ung mann, blir hemmelegheita vanskelegare å halde skjult. Og når tanta brått døyr, trer Jakoba ut av det trygge tilveret: Han er i livsfare i sin eigen by. Samstundes trugar og lokkar brøla frå mannfolka i skogen utafor. Han forelskar seg i den vakre tenestejenta Tikva, og står framfor eit avgjerande val. Den vakre songstemma hans kan redde han, men om han blir songar, vil han då miste Tikva for alltid?

I denne romanen befester Jan Roar Leikvoll sin posisjon som en av de sterkeste og vakreste stemmene i norsk samtids-litteratur.Anne Schäffer, Bergens Tidende

jan roar leikvoll (f. 1974) har hausta strålande kritikkar for sine fire første romanar. Han er kjend for å skildre brutale og rå eksistensar, i eit omsorgsfullt og vakkert språk. Leikvoll fekk den prestisjetunge prisen Stig Sæterbakkens minnepris 2013 og Bokhandelens for-fattarstipend 2013. Leikvoll er frå Frekhaug i Nordhord-land og har gått på Skrivekunstakademiet i Hordaland.

p o c k e t | k r 1 4 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 5 3 0 0

i sa l

Enda en gang har Leikvoll skrevet en roman som drives av nysgjerrighet: Hva er et menneske? Det er umulig å ikke bli preget av Leikvolls kunstneriske vilje til å bore videre i mysteriet mennesket. Leikvoll befester sin posisjon som en forfatter som, på linje med Karl Ove Knausgård og Lars Saabye Christensen, ikke skygger unna menneskenaturens dypeste lag. Der nede er det bekmørkt.Eskil Skjeldal, Vårt Land

4 8

po

ck

et

lars mæhle

Den mØRKe pORTenFørste bok i krimserien om psykolog Ina Grieg

ein mann blir drepen på brutalt vis i ein kyrkjeruin, same type åstad som psykolo-gen Karsten Scheel blei funnen myrda fem år tidlegare. Psykolog Ina Grieg, Scheels kollega og hemmelege elskar, blir inkludert i etterforskingsteamet.

Kjensla av at ho er med i teamet på nåde, gjer at Ina Grieg finn uortodokse metodar for å få etterforskinga framover. Snart skjønar ho at dei står overfor ein iskald drapsmann. Og Ina må kjempe mot fleire demonar i den nervepirrande jakta, ikkje minst sine eigne.

Romanen er allerede solgt til et tysk forlag, og la det være sagt med en gang: Dette kan bli et utmerket tilskudd til varemerket «Nordic noir» … en medrivende spennings-roman med en løsning som er akkurat passe vanskelig å gjette seg til, og en antiheltinne vi gjerne får på besøk igjen.Ola A. Hegdal, Dagens Næringsliv

lars mæhle (f. 1971) debuterte med ungdomsroma-nen Keeperen til Tunisia (2002) og har gitt ut ei rekkje prislønte barne- og ungdomsbøker sidan. I 2011 gav han ut si første bok for vaksne, Korea. Noveller om kjærleik. Den mørke porten (2013), den første boka i krimserien om den hardtslåande psykologen Ina Grieg, blei selt til Tyskland og Italia. I 2014 kjem den andre boka om Ina Grieg, Linnés dystre lærdom.

rom a n | k r 1 4 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 6 7 1 0

u t g . Aug us t

Lars Mæhle har skrevet en suggere-rende thriller hvor mennesker med stor evne til det gode, drives gjennom den mørke porten – og ikke finner veien ut igjen.Sven Egil Omdal, Stavanger Aftenblad

49

po

ck

et

agnes ravatn

FUGLe-TRiBUnALeT Fengslande roman om skam, skuld og soning

tv-programleiaren Allis Hagtorn for-lèt mann og jobb etter ei offentleg sexskan-dale og byrjar som hushjelp for Sigurd Bagge, ein mann i førtiåra. Ho skal servere han tre måltid dagleg, halde orden i hagen og elles la han vere i fred. Allis går frå å vere på alles lepper til å bli heilt anonym. Til å byrje med omfamnar Allis den nye situa-sjonen som ei moglegheit til å starte på ny, men det tar ikkje lang tid før fascinasjonen for Sigurd Bagge dominerer livet hennar. Etter kvart som dei kjem nærare kvarandre, blir det avgjerande spørsmålet: Kven er Sigurd Bagge, og kva vil han med Allis?

I eit avsidesliggjande hus ved havet har to menneske søkt eksil. Begge har ein løyndom og eit ønske om å sone. Den eine ber på skam, den andre skuld. Kva må til for å kunne starte på ny?

agnes ravatn (f. 1983) er forfattar og spaltist frå Ølen i Vindafjord.  Ho er kjend for si særeigne, vittige stemme og skarpe blikk for menneskeleg svakheit.

p o c k e t | k r 1 4 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 5 8 7 4

i sa l

Stilsterkt og flott fortalt om to ruskete sjeler under samme tak.Maria Årolilja Rø, Adresseavisen

Dirrer av nerve, spenning og overskudd (…) om to mennesker, som bare vil bli funnet, og elsket. Terningkast 6.Linda Klakken, Natt & Dag

Vinnar av

P2-lytternes

romanpris og

Ungdommens

kritikerpris

50

po

ck

et

51

snik

le

sing

Sniklesing

Sniklesing

5 2

snik

le

sing

BRiT BiLDØen

(f. 1962) debuterte i 1991 med diktsamlinga Bilde av menn. Ho har fått strålande kritikkar for romanane Alt som er (2004), Mitt milde vesen (2006) og Adam Hiorths veg (2011). Ho har også omsett fleire bøker, mellom anna Pia Juuls Mordet på Halland (2010) og Patti Smiths Just kids (2012).

Les om boka

på s. 11

5 3

snik

le

sing

Kategori

utdrag frå

SJU DAGAR i AUGUST

trekronene duva over vegen på den sida der han sat, ugras

fossa fram frå sprekkar i berget. Litt regn, og så var alt i gang igjen.

Heile maskineriet. Inn gjennom vindauget på sjåførsida stakk sjø-

en med tynne lysnåler. Sofie lente seg attover i setet og lét att auga.

– Det må vere ei ulykke, sa Otto.

– Eg trur eg må dra rett på jobb, sa Sofie.

– Da får du nesten køyre meg heim først, eg må skifte. Sofie kasta

eit blikk bort på han og nikka.

Sjølv hadde ho funne eit reint dongeriskjørt på hytta, eit som

rakk nedanfor knea, saman med den blå toppen fekk det tene som

arbeidsantrekk. Ho kunne ikkje risikere å komme for seint til

avsparkmøtet. Karin hadde sendt henne ei tekstmelding om at det

hadde vore mykje publikum innom i løpet av helga, særleg søndag.

Bra for oss, tenkte ho. Bra for Wegelmann. Dei velkjende smertene

kom stille krypande tilbake i skuldrer og hofter. Det verkte også

rundt flåttbittet, sjølv om hevinga hadde gått litt ned i løpet av

natta. Små strengar av smerte gjekk frå handleddet og oppover mot

olbogen. Der har vi det, tenkte ho. Gifta er på veg mot hjartet.

– Eg veit ikkje om eg har klart å sikre hytta godt nok. Det er ingen

som kan ta den jobben før ut i oktober.

– For meg verka det som du gjorde ein veldig solid jobb.

5 4

snik

le

sing

Køen løyste seg litt. Dei kraup fram, eit par meter om gongen. Otto

rulla ned vindauget og lente seg ut, prøvde å få eit glimt av kva som

skjedde lenger framme.

– Politi og ambulanse, annonserte han. – Det ser ut som ein

kollisjon.

Snart var dei framme ved ein politimann som dirigerte bilane

forsiktig forbi ulykkesstaden.

– Ikkje sjå, sa Otto. Sjølv strekte han hals. Ein varebil halvveges uti

grøfta, framfor den ein liten personbil med heile eine sida trykt

inn. I kaoset såg han gneistane frå ein skjerebrennar.

– Du sa at eg ikkje skulle sjå, kom det frå Sofie. Og så: – Kva ser du?

– Dei held på å skjere ut nokon frå vraket.

Otto sa ingen ting om den slappe handa som hang i ein underleg

vinkel ut av glaset, eller ungen som ei politikvinne prøvde å dra

vekk. Men Sofie høyrde hyla.

– Ser det alvorleg ut?

– Ja.

Det låg bak dei no, men speglane fanga framleis opp det pulserande

blålyset frå politibilen. Sofie pusta. Inn gjennom nasen, ut gjennom

munnen.

55

snik

le

sing

Kategori

– Du såg det, ikkje sant?

– Eg såg noko. Men eg kan ikkje seie kor skadd ho var.

– Så det var ei kvinne?

Han nikka. – Eg er ganske sikker på det.

Armen hadde vore brun og spinkel. Var det hovudet hennar han

hadde skimta innanfor det splintra glaset? Eller mante han det

fram? Ein bøygd nakke, eit hovud som hang framover, hår som fall

ned, skjulte ansiktet.

– Korleis sat ho? Blødde ho?

– Sofie, hald opp.

Dei køyrde taust vidare, glei gjennom dei nye, effektive tra-

fikkmaskinene. Gatene smalna, bygardane reiste seg, fortau og

vegbane flaut over med syklistar, ungar på sparkesyklar, hundar

som dansa hit og dit i banda sine. Sofie saktna farten, blinka seg inn

i Jens Bjelkes gate, måtte stoppe for ein ungeflokk. Ein barnehage

på tur. Alle med små, grøne refleksvestar, to og to, hand i hand,

skravlande og opprømte. På veg mot Veksthuset, eller kanskje

Tøyenbadet. Bak den vesle flokken låg gata som ein tunnel av lys.

Sofie slo ned solskjermen. Nabolaget deira kunne vise seg som to

heilt forskjellige verder frå den eine dagen til den neste.

5 6

snik

le

sing

mARiTA LiABØ

(f. 1971) har skrive ei rekkje bøker og antologibidrag for vaksne og barn. Ho arbeider som fjernsynstekstar for NRK, og var tidlegare spaltist i Dagbladet og Dag og Tid.

Les om boka

på s. 23

5 7

snik

le

sing

Kategori

utdrag frå

pUSTepROBLem

pisset hennar luktar verre enn piss. Ho må drikke meir vatn,

hatar denne lukta, hatar luktene kroppen produserer. Dei står

ikkje i stil med det ytre. ”Skam, skam, på veggen der, kven er finast

i lokalet her?” Kroppen er ureieleg. Ho vil at han skal gi henne

glede, berre glede. Ho har ikkje grisebust, har ikkje problem med

knea eller ryggen, er sjeldan dårleg i magen, blir gravid når ho vil,

har aldri abortert, ja, ho er som skapt for å formeire seg, blir ikkje

spysjuk, har ikkje fått bekkenløysing, har ikkje dissemage. Ho

føder gladeleg igjen, vil ha ein stor familie, mengder av kjærleik.

Før var ho einsam, sjølv blant folk. På førelesningar og lesesalar

og dansegolv og strender. Har ein ungar rundt seg, er ein aldri

einsam. Ho skal leve lenge, bli bestemor til mange. Ho må le: Ho

skal bli bestemor, med grått hår, eit godt fang, opne armar. Det er

umogleg å førestille seg. Livet som pensjonist. Jostein og ho. Han

ville ha nekta rungande, hadde ho sagt at ho vil ha ein unge til.

Men så er det ho som sit med kroppen. Ho kan ta ut spiralen kva

tid som helst. Blir ho gravid, så blir ho gravid. Blir ho ikkje gravid,

sigrar naturen. Ho kan dra han ut her og no. Det er ikkje verre enn

å dra ut ein tampong, har ho høyrt. Tråden er berre litt tynnare. To

tynne trådar. Det gjer ikkje vondt, seier dei. Nokon tar i døra, vil

inn. Ho skal berre føre peikefingeren inn, kjenne etter, ja, kjenner

tråden, får tak i tråden, trekker forsiktig, kjenner motstand, ventar

på ei ilande smerte, stålset seg. Ho som vil inn, bankar på. Hallo.

Folk må tole å vente litt.

– Går det bra der inne? spør mennesket.

Han er ute. Ein liten dings. Ein pinne med litt ståltråd. Litt

kvitt slim.

– Gi meg tretten sekund, roper ho. – Tel til tolv.

5 8

snik

le

sing

Ho kastar spiralen i søppelbøtta, dyttar han ned under haugen

av papir, vaskar hendene, smiler til seg sjølv i spegelen, kjenner

seg yr, yrare enn på lenge. I fri flyt. Ho må nyte det. Ho blir tidsnok

ei av kjerringane ingen snur seg etter. Jostein, derimot, skal elske

henne til ho døyr, og ho skal aldri vere utru igjen, ikkje eingong

kline med nokon. Det var idiotisk, det i stad, og no skal ho gå.

(...)

Han kjem til henne i storfriminuttet, står og heng utanfor

døra til arbeidsrommet, rettar seg opp idet ho kjem ut for å gå til

pauserommet for å ete.

– Lærar, seier han, har dette blikket igjen.

Ho smiler kjølig, men kjenner seg valen. Det er ikkje ofte

ein elev oppsøker henne i storfriminuttet. Då går dei gjerne til

nærmaste senter eller matbutikk. Nicholas speler gjerne fotball, er

alltid i lag med ein gjeng, er populær. Han har foreldre med gode

jobbar, har ho inntrykk av. Han manglar ikkje noko. Kanskje han er

bortskjemd.

– Eg må snakke med deg, seier han.

Ho nikkar, liksom spørjande, og han tar eit steg nærmare.

Vettet kan komme til å dampe vekk i den reine, varme pusten

hans.

– Ikkje her, legg han til. – Ein annan stad.

Fredrik kjem ut, stryk forbi dei, går i retning pauserommet.

– Vi har eit grupperom.

Og ho går, og han følger etter.

Ho kjenner seg nesten rusa. ”Vi har eit grupperom.” Er det så

smart?

Ho er liksom ferdig med grupperommet, skal ikkje ned dit

igjen, bør stoppe opp, tenke seg om, eller skyve tankane unna,

tanke på tanke: Jostein ser på henne, ligg i hovudet ein stad, skyt

5 9

snik

le

sing

Kategori

blikk. Han står vel ute i naturen ein stad. Dei filmar omtrent berre

ute. Ho burde oppsøke naturen, ta med ungane ut i naturen. Ho

burde gå i fjellet, aleine. Jostein sa ho burde ta ein tur heim til for-

eldra sine, berre ho, ta ein pause. Men kva skal ho gjere der? Sitte i

ein stol og tenke? Sjå på tv? Gå gatelangs, møte gamle kjenningar,

prate overflatisk? ”Ja, vi må ta ein øl, men ikkje i kveld, for eg må

drikke te og reflektere. Eg har nemleg vore veldig usikkeleg, og

ektemannen min har sendt meg hit, kanskje fordi han elskar meg,

kanskje fordi han har slutta å elske meg?” Ho burde ta ein tur til

London eller noko, der ingen kjenner henne. Men ho kan ikkje sjå

for seg det heller. Gå og tenke, sitte og tenke, men ikkje på pub,

ikkje drikke ein jævla sider eingong, aleine. Ho vil ikkje vere aleine.

Ho må knyte band, skal vere open, sjølv for elevar. Han vil berre

snakke med henne. Og dei møter ingen i trappa, ingen i kjellaren.

Ho bankar på døra inn til grupperommet, opnar, og han går

inn, og ho lukkar døra bak seg, slår ikkje på lyset, blir berre ståande

med ryggen mot døra, kjenne leppene prikke, hjernen sitre. Han

står midt imot, alvorleg. Han er ikkje like sjølvsikker no.

Same kor kule dei er, er dei sarte, usikre, usjølvstendige.

– Ja? Kva var det du ville snakke med meg om?

Og han opnar munnen, som for å seie noko, men nei.

Ho må lukke auga, blir sliten av dette. All vurderinga. All

avveginga.

Men no står ho eingong her. Vil han ha henne, skal han få hen-

ne. Ho skal seie opp, skal ut av sporet ho har rota seg inn i, finne

eit nytt spor. Dei skal heller få sakne henne. Kompetansen hennar.

Det sorglause lynnet. Ho skal finne ein ny skule ein heilt annan

stad, lyse opp der. Og ikkje slik. Ho skal vere fagleg kompetent. Ein

god pedagog.

Og ho ser jo det, idet ho opnar auga igjen, at alt han vil, er å ta

steget fram, og han gjer det.

60

snik

le

sing

61

e-b

øk

er

e-bøker

e-BØKeR FRÅ SAmLAGeTFrå 2010 har vi gitt ut det meste av ny norsk prosa for ungdom og vaksne på e-bok samstundes med papirboka, og det kjem stadig nye e-bøker frå backlistkatalogen.

e-bøkene er til sals mellom anna påiBookstore www.ebok.nowww.ark.nowww.norli.nowww.tanum.nowww.bokkilden.nowww.digitalbok.nowww.haugenbok.nowww.bokkilden.no

62

e-b

øk

er

63

ba

rn

e- o

g

un

gd

om

sbø

ke

r

Barne- og

ungdomsbøker

Barne- og ungdomsbøker

6 4

ba

rn

e- o

g

un

gd

om

sbø

ke

r

nivå einny i leseland

Bøkene eignar seg for barn som nett har byrja å lære å lese.

Bøkene har lita tekstmengd og mange illustrasjonar, og teksten er direkte kopla til bileta. Barna lærer å lese både tekst og bilete.

Enkel og kort tekst, korte setningar, 5–10 ord per side.

nivå trelesevennen

Bøkene eignar seg for barn som byrja å knekke lesekoden, men som enno ikkje er uthaldande i lesinga.

Tekstmengda aukar, og lesaren møter nokre vanskelege ord. Teksten er delt i kapittel for å skape pausar i lesinga. Bøkene har illustrasjonar på kvar side.

Korte tekstar, korte til middels lange setningar, 30–50 ord per side.

nivå tokom i gang

Bøkene eignar seg for barn som klarer å lese små tekstmengder.

Tekstmengda aukar litt. Historiene har framleis mange illustrasjonar, og teksten er direkte kopla til bileta.

Enkel og kort tekst, korte setningar, 15–25 ord per side.

nivå fireleseproffen

Bøkene eignar seg for barn som jamt over har knekt lesekoden og byrja å bli uthaldande i lesinga.

Tekstmengda aukar, og historiene er meir komplekse. Lesaren møter nokre vanskelege ord. Teksten er delt i kapittel med illustrasjonar på kvar side.

Middels lange tekstar, middels lange setningar, 70–90 ord per side.

LeSeTReninG pÅ App!Lesetrening på app! Gode historier, fengjande tema, lettlesen tekst. Underhaldande og engasjerande lettleshistorier som er tilpassa barnas interesser og lesekunnskap.

Leseland, for barn som lærer å lese

65

ba

rn

e- o

g

un

gd

om

sbø

ke

r

leseland stimulerer og inspirerer ferske lesarar. Dette er gode historier med enkel tekst og sjarmerande illustrasjonar delte inn i fire ulike lesenivå. Bøkene vil finnast både som appar og papirbøker.

Leseland-appane kan lastast ned frå Googleplay og App-store. Vinteren 2015 kjem det 15 nye Leseland-papirbøker.

• Fire lesenivå basert på barnas leseerfaring

• Tilpassainnhald,tekstmengdogordforråd

• Lettlesneskrifttyparsomfremjarleseflyten

• Spreke,fargerikeillustrasjonar

• Forbådeleseflinkeoglesesvakebarn

• Forbådegutarogjenter

66

ba

rn

e- o

g

un

gd

om

sbø

ke

r

SAmLAGeTS BiLeTBOKSKATT– no som bok-appar

Den nynorske bildebokskatten tilgjengeleg i appen Samlaget Barnebøker

bokhylla gjer den rike bildebokskatten til Samlaget tilgjengeleg på digitalt format, alt frå Ein motig maur av Tarjei Vesaas til Jakob og Neikob-bøkene av Kari Stai. Rundt 50 titlar er klare hausten 2014, inkludert dei 8 Leseland-appane. Bokhylla kan lastast ned frå App-store og Google-butikken. E-bøkene har lydspor for teksten, lydeffektar, og nokre av dei har animasjonar. Lettlestbøker i Leseland-serien vil også vere tilgjengelege frå bokhylla.

67

ba

rn

e- o

g

un

gd

om

sbø

ke

r

68

ba

rn

e- o

g

un

gd

om

sbø

ke

r

mARi OG mAGnUS FÅR K AT T

i den tredje boka om Mari og Magnus får dei oppfylt ein stor draum: Dei får ein kattunge! Tippi er den finaste pusen i verda, og dei lover å passe godt på ho. Men så ein dag – gløymer dei å lukke døra når dei går ut for å leike med Jonas!

Den enkle historia rommar store kjensler og dramatikk, og ender hel-digvis godt. Ei bok som vil sjarmere og engasjere små lesarar! i sbn: 9788 2 5 2 1 8 2 6 0 6 | k r 1 5 9 ,–

SmÅBARnSSeRie 3–6 ÅRFrå Mari og Magnus hos bestemor

Kategori

69

ba

rn

e- o

g

un

gd

om

sbø

ke

r

mARi OG mAGnUS OG SmOKKe TJUVen

mari og magnus går i same barne-hage. Ein dag skjer det noko mystisk. Då småungane skal kvile er alle smokkane borte! Kanskje det er ein smokketjuv i barnehagen? Det er nok best dei spionerer litt. Og held vakt.

i sbn: 97882 5 2 1 8 0 2 7 5 | k r 1 5 9 ,–

mARi OG mAGnUS FLy T TAR inn

mari og magnus er søsken. Mari er fem år, og Magnus er nesten fire. I den første boka har dei nettopp flytta inn i eit nytt hus. Det står kassar over-alt, og ingen finn sakene sine. Kor har for eksempel bamsen til Magnus blitt av? Mens dei leitar, kjem ein ny flyt-tebil til køyrande. Det er dei som skal bu i den andre halvdelen av huset, som har stått tom. Kanskje Mari og Magnus får nokon å leike med?

i sbn: 9788252179811 | k r 159 ,–

Dette er gode bøker for de aller minste.

Cathrine Krøger, Dagbladet

Spennende historie og velkjente utfordringer.

Bladet Mamma

Gjenkjenneleg barnehagedrama med fint driv.

Gerd Elin Stava Sandve, Dagsavisen

Finst også som

appar!

70

ba

rn

e- o

g

un

gd

om

sbø

ke

r

inger landsem og ruth lillegraven

mARi OG mAGnUS HOS BeSTemOR Ei koseleg forteljing om første gongen ein skal sove borte

mari og magnus skal overnatte heiman-frå for første gong. Det er både skummelt og fint, men heldigvis er det bestemor og hun-den dei skal overnatte hos! Denne fjerde og siste boka i den sjarmerande serien om søskena Mari og Magnus har alt eit vellykka bestemorbesøk skal ha: aking, bollebaking og trygge, gode bestemor når kvelden kjem med heimlengt …

inger landsem (f. 1950) har illustrert ei lang rekkje barnebøker og skulebøker. Ho jobbar òg som bilet-kunstar og har mange utstillingar bak seg.

ruth lillegraven (f. 1978) debuterte med den kri-tikarroste diktsamlinga Store stygge dikt i 2005. I 2013 fekk ho Brageprisen for diktsamlinga Urd. Bøkene om Mari og Magnus er dei første barnebøkene hennar.

bi l e t bok | k r 1 5 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 2 5 0 7 | i sa l

Dette er en koselig bok som handler om den første gangen man skal sove borte. Historien er enkel, lærerik, litt spennende og passe lang. Inger Landsem har laget fine, detaljrike illustrasjoner, som gir en god visualisering av historien. Det er lett å forstå hva som skjer. Denne flotte boken er liten, og ikke større enn at den passer i en barnehånd. Den egner seg svært godt til høytlesning, og som godnattbok etter en lang og aktiv dag. Mari og Magnus hos bestemor er en varm og god bok for de aller minste barna. Beate Ellingsen, HeartArt

dei andre bøkene i serien (finns også som appar):Mari og Magnus f lyttar innMari og Magnus får kattMari og Magnus og smokketjuven

Kategori

7 1

ba

rn

e- o

g

un

gd

om

sbø

ke

r

kari stai

JAKOB OG neiKOB OG DeT TOmme ROmmeTEndeleg er radarparet Jakob og Neikob tilbake!

«Jakob og Neikob er bestevenner og bur i lag i eit høgt hus. Jakob bur i første etasje, og Neikob bur i andre. Men på loftet er det heilt tomt.

– Vi treng ein sambuar, seier Neikob.»

radarparet Jakob og Neikob er tilbake, og denne gongen skal dei fylle det tomme loftet sitt med ein sambuar. Men det som byrjar som eit felles prosjekt for to venner, ender i uvennskap. For første gong er beste-vennene blitt verstevenner.

Den tredje boka om Jakob og Neikob handlar om dei store tinga i livet: vennskap, forsoning og ikkje minst jul.

kari stai (f. 1974) kjem frå Inderøy i Nord-Trøndelag. Ho er illustratør, forfattar og biletkunstnar. For dei to andre bøkene om Jakob og Neikob har ho mellom anna fått Kulturdepartementets debutantpris, Brageprisen og Kritikarprisen. Bøkene er selde til fleire land, mellom anna India, Danmark og Frankrike.

bi l e t bok | k r 2 2 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 3 6 4 1

u t g . aug us t

s jå m e i r om ja kob o g

n e i kob på n e s t e si de

Finst også som

appar!

7 2

ba

rn

e- o

g

un

gd

om

sbø

ke

r

enDeLeG eR RADARpAReT JAKOB OG neiKOB TiLBAKe!

Kategori

7 3

ba

rn

e- o

g

un

gd

om

sbø

ke

r

MINNAR OM...

JAKOB & neiKOB AppAR kari stai har vunne både Brageprisen og Kritikarprisen og Kulkturdepartementets barnelitteraturpris for bøkene om Jakob og Neikob. Dei er også omsette til mange språk. Dei første to bøkene finst som appar, også i ein engelsk versjon; Yesper and Noper. k r 49,-

JA!

nei!

JAKOB OG neiKOBk r 229 ,–

i sbn : 9788252170870

JAKOB OG neiKOB. T JU V en SL ÅR TiLBAKek r 229 ,–

i sbn: 97 8 8 2 5 2 1 8 0 4 8 0

Appane er å få kjøpt i

App Store og

Google Play

74

ba

rn

e- o

g

un

gd

om

sbø

ke

r

erna osland inger lise belsvik (ill.)

UnDeR ein STein ei bok om små dyrLøft på ein stein!

mange dyr likar seg der det er mørkt og vått, og derfor gøymer dei seg under steinar. Her ligg dei stille og trur at ingen veit om dei. Men så kjem du! Du løfter på ein stein og straks ser du dei: billene, edderkoppane og makkane.

Erna Osland har laga ei fagbok om virvellause småkryp som mellom anna spretthale, saksedyr, løpebille, skrukketroll, tusenbein og skolopender.

Boka er illustrert av Inger Lise Belsvik.

erna osland (f. 1951) debuterte i 1987 med ung-domsromanen Natteramnen og har skrive ei rekkje kritikarroste bøker for barn, ungdom og vaksne. Osland er frå Høyanger, men bur på Byrkenesøy i Sogn.

inger lise belsvik (f. 1961) er grafikar, teiknar, illustratør og forfattar. Ho meistrar den fine balanse-gangen mellom tolking og meddikting, og ho har fleire gonger vunne gull i konkurransen «Årets vakreste bøker».

fa k ta f or ba r n | k r 2 4 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 4 9 9 0

i sa l

Kategori

7 5

ba

rn

e- o

g

un

gd

om

sbø

ke

r

odd nordstoga (red.)

SOnG FOR DeG OG meGSongskattar, viser og populære songar

odd nordstoga, ein av våre mest populære musikarar, artist, låtskrivar og komponist, er redaktør for boka og har gjort eit breitt utval som vi trur alle songglade vil ha stort utbyte av.

Denne boka er ein songskatt for born i alle aldrar, både i førskule og barneskule. Her er eit godt utval av songar på nynorsk og dialekt, både dei gamle, gode norske songane, moderne viser og folkeviser, stev og stubbar, nyare songar, songar til skjemt og høgtid.

Her er songar frå den tradisjonsrike, gamle songskatten frå Vinje, Garborg og Sivle, men også nyskrivne melodiar til både eldre og nyare, kjende og ukjende tekstar. Utanlandske songar er omsette, og ikkje minst inneheld boka fleire songar som har vorte store slagerar. Fleire av Nordstoga sine eigne populære songar er også med.

Songane er illustrerte med omtanke og teft av Hilde Hodnefjeld og Inger Lise Belsvik. Dette er ei ny og utvida utgåve av Songbok for deg og meg.

odd nordstoga (f. 1972) er musikar, artist og forfattar. Barn kjenner musikken hans mellom anna frå kjende seriar på barne-TV. I 2004 fekk han Spelle-mannsprisen for plata Luring, og har skrive ei rekkje populære songar for både born og vaksne.

songbok | k r 2 9 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 3 4 5 0

i sa l

s jå m e i r av bok a

på n e s t esi de

7 6

ba

rn

e- o

g

un

gd

om

sbø

ke

r

«Tida går fort. For elleve år sidan kom denne songboka ut for fyrste gong. Den gongen var det tjue år sidan Samlaget hadde gjeve ut ei songbok for barn. Song for deg og meg har vore ein stor suksess. Og for underteikna er boka spesiell, sidan det var til den eg komponerte melodien til Kveldssong for deg og meg. Song for deg og meg er meint som ei bruksbok! Me vonar den også i «nyoppussa» utgåve vil koma til nytte i klasse-rom, barnehage eller heime.»

Odd Nordstoga i forordet til Song for deg og meg

Kategori

7 7

ba

rn

e- o

g

un

gd

om

sbø

ke

r

Blåmann

Blåmann, Blåmann, bukken min,tenk på vesle guten din!Bjørnen med sin lodne fellkan deg taka seint i kveld.Gamle Lykle, moder di,seint kom heim med bjølla si.Så ikring seg ho mund' sjåliksom der var fare på.

Det såg ut som der var naud,kanskje no du ligger daud.Tidt du dansa kringom meg,mangt eg rødde då med deg

når eg låg som blind og dauv,grov du på meg med di klauv;ja, du ville vekkja megopp til leiken din med deg.

Du var sprek og glad og god,all mi ros du vel forstod.Tidt du veit eg sa til deg:«Han veit meir enn mata seg.»

Blåmann, Blåmann, svar meg no,mekra med ditt kjende ljod!ikkje enno, Blåmann min,må du døy frå guten din.

7 8

ba

rn

e- o

g

un

gd

om

sbø

ke

r

tone nørvåg

pOLiTiHUnDen FALK pÅ FARLeG OppDRAGRadarparet Hanne og Falk på leit etter sakna gut

ei ny lettlesen og spennande bok om politihunden Falk og politidama hans, Hanne. Denne gongen må dei ut på leiting etter 11-åringen Mathias. Han er forsvun-nen i løpet av natta, og Falk og Hanne må leite etter spor i snøkavet. Kan Mathias vere kidnappa? Dette oppdraget kan bli farleg!

Dette er den tredje boka i serien om etterforskarparet Falk og Hanne.

Boka er illustrert av teikneserieskapar og illustratør Odd Henning Skyllingstad.

tone nørvåg har vore politi på Sunnmøre i mange år og kjenner stoffet sitt godt. Ho skildrar både politiarbei-det og livet med hund med innsikt og humor, og det er tydeleg at ho elskar begge delar.

6- 9 år | k r 1 8 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 2 5 5 2

u t g . se p t e m be r

Kategori

7 9

ba

rn

e- o

g

un

gd

om

sbø

ke

r

magnhild bruheim

mOTORSyKKeL-mySTeRieTFørste bok i spenningsserien om Stian og Stine

stian og stine er like gamle og bur i same huset, dei er stesøsken som nettopp har vorte del av ein ny familie.

Men å få ein ny bror eller søster er ikkje alltid like lett! Då er det flaks at både Stian og Stine likar å løyse mysterium.

Ein kveld skjer det noko mystisk i nabo-laget, og jakta på svaret fører Stian og Stine opp i fleire skumle situasjonar.

Magnhild Bruheim har skrive ein en-gasjerande spenningsroman for dei yngre lesarane, og heldigvis blir det fleire bøker om søskena Stian og Stine og alle mysteria dei rotar seg opp i!

magnhild bruheim (f. 1951) frå Skjåk i Gudbrands-dalen debuterte med kriminalromanen Varselet i 1997 og har sidan skrive fleire bøker både for vaksne og ung-dom. Ho har arbeidd som journalist i fleire avdelingar i NRK, både i Oslo og Lillehammer. Dei siste åra har ho livnært seg som forfattar og frilansjournalist. Bruheim er busett på Lillehammer.

9- 12 å r | k r 1 9 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 4 8 5 3

u t g . aug us t

Ny

spenningsserie

for mellom-

trinnet

80

ba

rn

e- o

g

un

gd

om

sbø

ke

r

bertram & schulmeyer

COOLmAn OG KAikai har sin heilt eigen Skybert, nemleg Coolman, som aldri lar han vere i fred, og som steller i stand den eine katastrofen etter den andre. Vår helt Kai kjem opp i dei vanskelegaste og mest utrulege situasjonar på grunn av ei irriterande og uregjerleg storesøster og usynlege Coolman som alltid kjem med dårlege råd og sett Kai i knipe.

Livet med Coolman er aldri kjedeleg, og heller aldri lett!

I Coolman og Kai er det kort mellom latterbrøla, og dei som er fan av Pingles Dagbok vil få nye yndlingar, nemleg Cool-man og Kai!

Omsett av Ragnar Hovland.

rüdiger bertram (f. 1967) er frilans-journalist og forfattar. I tillegg til å skrive barnebøker, skriv han komedie og satire for film og fjernsyn. Coolman-serien som han har skapt saman med Heribert Schulmeyer, har hatt stor suksess i Tyskland og er seld i 50 000 eksemplar.

heribert schulmeyer (f. 1954) er illu stratør og teikneseriefantast. Saman med Rüdiger Bertram har han hatt stor suksess med bøkene om Coolman, som til no har seld i 50 000 eksemplar i Tyskland.

9– 13 år | k r 1 9 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 0 7 7 0

i sa l

Kategori

81

ba

rn

e- o

g

un

gd

om

sbø

ke

r

laura djupvikillustrert av åshild irgens

GOD DAG, HeRR JUL!Moderne juleforteljing

malin og veslesøstera Molla har flytta inn i eit gammalt trekkfullt hus, i ein by dei så vidt kjenner og utan pappa. Alt er annleis, men jula kjem vel uansett. Eller gjer ho det?Ifølgje Onkel Thor kjem det heilt an på engelen Gabriel og ei rekkje andre ting om det i det heile blir jul. Og lenger ned i gata bur Henrik, den spesielle guten som kan alt om ord.

Kvifor landar det heile tida nye juletre utanfor huset til naboen? Og kva er det naboen gøymer der inne?

Englane kan umogleg ordne alt åleine. Så Malin må trå til, saman med Molla og Henrik og fleire til.

Laura Djupvik har skrive ei vakker og moderne juleforteljing, fylt med varme og undring.

laura djupvik (f. 1970) er forlagsarbeidar, skribent og forfattar. Ho kjem frå Gurskøy på Sunnmøre, men bur no i Lier ved Drammen. Ho debuterte med romanen Båten er så liten i 2004. I 2008 fekk ho Guro Sandsda-lens litteraturpris for barneboka Hundre appelsinar og ein fiolin. Djupvik kom med romanen Kvitt (Kolon forlag) i 2013.

9- 12 å r | k r 1 9 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 6 8 2 6

u t g . se p t e m be r

82

ba

rn

e- o

g

un

gd

om

sbø

ke

r

robert muchamore

CHeRUB. GJenGKRiGenBok nr. 8 i den bestseljande agentserien CHERUB

det er gjengane som styrer den britiske underverda, og då det bryt ut krig mellom to av dei, eksploderer valden i gatene. Politi-et treng rask informasjon om det som skjer, og James Adams har kontaktane som skal til for å infiltrere den aller farlegaste gjengen, for han jobbar for CHERUB.

Dette er den åttande CHERUB-boka. Serien har vunne litterære prisar og blitt ein internasjonal suksess.

Omsett av Øystein Rosse.

robert muchamore (f. 1972) jobba som privat-etterforskar i mange år, men slutta då bøkene hans gjorde suksess. Han er no utgitt på over tjue språk og har selt fleire millionar bøker.

f rå 1 2 år | k r 1 8 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 7 5 4 8 6

i sa l

Kategori

83

ba

rn

e- o

g

un

gd

om

sbø

ke

r

robert muchamore

SØVn - GJe nG ARen9. boka i den spennande CHERUB-serien

eit passasjerfly eksploderer over Atlanteren og 345 menneske døyr. Etter-forskinga kan tyde på terrorisme, men politiet står heilt fast.

Ein fortvilt tolvåring ringjer til politiet og seier at han trur far hans står bak eksplosjonen. Det kan vere eit gjennombrot, men dei har ingen bevis, og guten har ein bakgrunn prega av vald og kjenslemessige problem. Lauren Adams og Jake Parker blir sende for å undersøkje saka, men dei kan ikkje fordra kvarandre. Imens har James problem heime på CHERUB …

Dette er den niande CHERUB-boka. Serien har vunne fleire litterære prisar og blitt ein internasjonal suksess.

Omsett av Øystein Rosse.

9- 12 å r | k r 1 8 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 5 1 7 1

u t g . se p t e m be r

Les også Rekrutten, Kokain-kongen, Flukta, Drapet, Heilag galskap, Mennesket og dyret, Slått ut og Gjengkrigen. Rekrutten finst òg som grafisk roman.

8 4

ba

rn

e- o

g

un

gd

om

sbø

ke

r

ingunn røyset

Dei eT iKKJe SJOKOLADe-pÅLeGG i KRiGenSpanande tidsreise til 2. verdskrig

dagny gruer seg til den første skuleda-gen på ny skule. Det blir verre enn venta.Ho vaknar opp til håplause klede, fæl skule-mat, uleselege bokstavar på tavla, rampete gutar og jenter som mobbar.

Å ønske seg tilbake til krigen var kanskje ikkje så lurt likevel, tenker Dagny, når tyske soldatar marsjerer utanfor skuleporten og bombene smell over hovudet.

Heldigvis har ho mormor si venninne Belinda. Og ho Rikka.

Ingunn Røyset har skrive ein gripande barneroman der ei jente frå vår tid blir sendt på ei spennande tidsreise tilbake til eit Noreg i krig i januar 1945.

ingunn røyset (f. 1965) er utdanna sosionom, make-up-artist og landbruksavløysar og har jobba som sosialkurator, stylist og budeie. Den mangfaldige bak-grunnen har ho dei siste 15 åra brukt i jobben som jour-nalist. Ingunn er opphavleg frå Hareid på Sunnmøre, men bur no på Flø i Ulstein kommune. Ho debuterte med Prins Storm i 2012.

9- 12 år | k r 1 9 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 4 2 9 7

u t g . aug us t

Kategori

85

ba

rn

e- o

g

un

gd

om

sbø

ke

r

kari smeland

SiRKUS SpeTAKKeLVarm fortelling om om vennskap, kjærleik og saknet etter mor

vesle ada elskar livet på landevegen saman med dei to rufsete sirkusonklane sine. Sirkus Spektakulær er det trivelegaste og beste vesle sirkuset ein kan tenke seg. Men ein dag blir idyllen broten. Den ekle sirkusdirektøren Rottekjeften vil ha Sirkus Spektakulær vekk frå landevegen, og i byen bak dei taggete fjella byrjar kampen om sirkustrona og jakta på ei mor Ada ikkje hugsar.

Sirkus Spetakkel er ei varm, humoristisk og nydeleg forteljing om kampen mellom dei greie, og dei som ikkje er fullt så greie, om vennskap, kjærleik og saknet etter mor.

Illustrert av Bibbi Omtveit.

Eg vert så glad kvar gong eg møter ein ny helt. Særleg når helten er ei modig lita sirkusjente med bustete hår og kjempestort hjarta.Hege Rognøy Fossåskaret, Barn i Byen

kari smeland (f. 1984) kjem frå Kviteseid i Telemark. Ho bur i Oslo og jobbar som bibliotekar. Smeland debuterte med Familien Kråkestup og nyset i nabohuset i 2011. Boka har blitt omsett til dansk, fransk, tysk og tsjekkisk.

9– 12 å r | k r 2 2 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 4 3 5 8

i sa l

Historia som Kari Smeland har skrive, er varm og truverdig. Ho handlar om vennskap, om felles-skap og om saknet etter foreldre.Judith Sørhus Litlehamar, Pirion

8 6

ba

rn

e- o

g

un

gd

om

sbø

ke

r

anne viken

eLiSe OG mySTeRieT pÅ HeSTeØyASpenning for dyreglade!

nysgjerrige og dyreglade Elise er ute på sitt tredje oppdrag med veterinæron-kelen Kalle, og heller ikkje denne gongen blir det roleg på vakt. Denne gongen er dei i veterinærteneste på vakre Hesteøya, og Elise har fått med seg venninna si Karin.

I det påskeroa skal senke seg over den idylliske øya i havgapet skjer merkelege ting. For på Hesteøya forsvinn islandshestar på mystisk vis, innflyttarar og bygdefolk står mot kvarandre, og midt oppi det heile svik Karin Elise når Elise treng henne mest.

Reinspikka spenning for dyreglade lesarar frå ti år og oppover.

dei andre bøkene i serienElise og mysteriet på hesteklinikkenElise og mysteriet med dei døde hestane

anne viken (f. 1979) er veterinær, statsvitar, bloggar og skribent. Ho debuterte i 2012 med den første boka i den spennande serien om Elise, Elise og mysteriet med dei døde hestane.

9– 12 år | k r 2 2 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 4 5 5 6

i sa l

Veterinær Anne Viken har skutt blink med denne serien om den hesteinteresserte Elise.Anne Cathrine Straume, NRK (om årets bok)

Kategori

8 7

ba

rn

e- o

g

un

gd

om

sbø

ke

r

lene kaaberbøl

ViLLHeKS. FienDeBLODKven er venn og kven er fiende?

i denne femte og nest siste boka om villheksa Clara, må Clara redde den siste ramnen i verda. For utan ramnar blir Clara berre ei heilt alminneleg villheks, ja kanskje ikkje det ein gong. I jakta på å redde ramna-ne må Clara legge ut på ei vill og farleg reise, kor ho sjølv må finne ut kven som er venn og kven som er fiende.

Fiendeblod er femte bok i serien om Clara. Villheksserien handlar om Claras kjærleik til dyr, og den harde kampen ho kjempar for å overleve som villheks, i ei verd der magi ikkje akkurat er barnemat.

Omsett av Øystein Rosse.

dei andre bøkene i serienVillheks. FiendeblodVillheks. BlodsungenVillheks. Kimæras hemnVillheks. Viridians blod

lene kaaberbøl (f. 1960) starta karrieren sin som forfattar i ein alder av 15 år. Sidan den gong har ho skrive ei rekkje bøker, mellom anna serien om Skammarens barn, som blir film i 2015.

fa n ta s y | k r 1 9 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 5 1 3 3 (n n)

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 5 1 4 0 (bm)

i sa l

nynorsk

Fiendeblod

LENE KAABERBØL

Finst på både bokmål

og nynorsk

8 8

ba

rn

e- o

g

un

gd

om

sbø

ke

r

lars mæhle

LAnDeT UnDeR iSen. DØDe BOKAleo rubin, Den utvalde, får ei grufull utfordring: Smalvik er igjen truga, ogdifor må Den utvalde reise frå heimstaden Smalvik til Karnak, tempelet lengst sør i Landet under isen. Leo må vere der innan vintersolkverv, det aller mørkaste døgneti året. Og han får eit umogleg val: Døden. For han sjølv. Eller for vennane sine. Deter ei hemmeleg sekt, Soltempelordenen, som står bak. Og sektleiaren, den nådelause Hathor, skjuler seg ein stad i Smalvik.

Sekta førebur dommedag, saman med ein veksande hær livsfarlege kappekattar. Men først må dei få fatt i «Dødeboka», protokollen med svara på dødens gåter.

Dødeboka er oppfølgjar til Mæhles store suksess frå 2009, Landet under isen, som blei tildelt Kulturdepartementets littera-turpris, Uprisen, Fabelprisen og også vart nominert til Brageprisen.

lars mæhle (f. 1971) kjem frå Sunndalsøra på Nord-møre. Mæhle debuterte med ungdomsromanen Keepe-ren til Tunisia i 2002. Den prislønte filmen Keeper’n til Liverpool (2010), er basert på denne boka. Mæhle har skrive fleire bøker for barn og unge, og fekk sitt store gjennombrot med fantasyromanen Landet under isen i 2009.

fa n ta s y | k r 2 4 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 4 2 7 3

i sa l

Boka er en page turner av dimensjoner, og jeg leste den ut i løpet av et par dager. Umulig å legge fra seg. Absolutt umulig!Bokbloggar, Bokhylla mi

Ny bok i spennings-

serien Landet under isen

Kategori

8 9

ba

rn

e- o

g

un

gd

om

sbø

ke

r

asbjørn rydland

KAmpen Om KeRVADDen fjerde boka om Drakeguten!

«Det har gått to år sidan Tåka la seg over Kervad og landsbyfolket for første gong forstod kva for gåver Koll hadde fått frå Nordavinden. Koll treng alt han har av kløkt og krefter for å halda landsbyen trygg. Men er det nok? Kvifor vender ikkje landsbyen seg til han for hjelp? Og kven er eigentleg fienden? Berre Vinden veit.»

i bok fire om Drakeguten held den spennande forteljinga om Koll, Kervad og kampen om rikdom fram.

dei andre bøkene i serienDrakeguten Med eld i hjartet. Drakeguten IIMørkemanaren. Drakeguten III

asbjørn rydland (f. 1976) er frå Seim i Hordaland og bur i Oslo. Han fekk Nynorsk barnebokpris for serien om Drakeguten i 2012.

fa n ta s y | k r 2 7 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 4 7 4 7

u t g . se p t e m be r

90

ba

rn

e- o

g

un

gd

om

sbø

ke

r

marjun s. kjelnæs

SKRiV i SAnDen Truverdig om skiftane ungdomsliv

«kvelden er svart kulde. Súni byrjer å gå, han ser ut på havet, tenker på stranda, at han burde gå ned der, burde skrive dei orda som skal til, skrive dei i sanden og la havet suge dei i seg og skylje dei inn på kvar einaste strand i heile verda.»

Skriv i sanden handlar om ei helg, 10 ungdommar og korleis 10 par auge opplever den same helga, men på ti ulike vis.

Denne kollektivromanen skildrar på ein ærleg og truverdig måte ungdomslivet som kan svinge frå bibelgruppe til himmelro-pande festing, frå glede til djup fortviling. Vi møter mellom anna guten Súni som er forelska i jentefuten Tróndur, gudfryktige Ingunn som brått oppdagar at det kan vere vanskeleg å tilgi, og Rebekka som langsomt sklir vekk frå venner og sjølve livet, fordi ho sluttar å ete. Kjelnæs skriv fram ein lågmælt desperasjon, noko som gjer dette til ei

u ng dom | k r 1 9 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 4 8 7 7

i sa l

marjun syderbø kjelnæs (f. 1974) bur og arbeider som forfattar på Færøyane. Kjelnæs har skrive i mange sjangrar, og Skriva í sandin vann Nordisk Skolebiblio-tekarforenings barnebokpris 2011 og var nominert til Nordisk Råds litteraturpris for barn og unge!

Det er ei sterk skildring av unge menneske som har ulike problemstillingar knytt til det å leve. Så om du vil kjenne att, forstå eller mimre: Eg anbefaler Skriv i sanden til alle som er – eller ein gong har vore – ungdommar. Terningkast 6.Sara Myhren Kornberg, framtida.no

verkeleg god ungdomsbok for alle nordiske ungdommar.

Omsett frå færøysk av Lars Moa.

Kategori

91

ba

rn

e- o

g

un

gd

om

sbø

ke

r

linn t. sunne

ALT DU KAn ØnSKe DeGTett på den vanskelege kjærleiken

Siri kan berre ikkje la vere å møte Andreas som sender henne meldingar som får det til å krible i henne, sjølv om ho er kjærast med Jens.

Har ein lov til å gjere det slutt med nokon som har det vanskeleg, sjølv om ein eigentleg vil?

Dobbel brageprisvinnar Linn T. Sunne skriv lett og tett på om ung kjærleik og psykisk sjukdom.

linn t. sunne (f. 1971) debuterte som barnebok-forfattar i 2000, og har sidan fått mange begeistra lesarar. Ho har vunne Skolebibliotekarforeningens litteraturpris og Brageprisen to gongar.

u ngdom | k r 2 2 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 2 5 2 1

u t g . aug us t

92

ba

rn

e- o

g

un

gd

om

sbø

ke

r

terje torkildsen

ARRFJeSForrykande sjøroman

i april 1812 oppdagar førstereisguten Ejner Tevig og resten av mannskapet om bord på den norske skuta Haabet ein engelsk brigg i Nordsjøen. Kanonbåtkrigen med England er på sitt hardaste og fleire tusen norske sjømenn blir tekne til fange og sende i den engelske prisonen. Kapteinen på Haabet bestemmer likevel at dei skal kapre den engelske briggen. Det burde dei absolutt ikkje gjort.

Arrfjes er ein forrykande historisk sjøroman for ungdom, skrive av den doble Upris-vinnaren Terje Torkildsen.

terje torkildsen (f. 1971) debuterte i 2008 med ungdomsromanen Marki Marco som han vann Uprisen for. I 2009 kom den første boka i firebokserien DYSTOPIA. Han vann Uprisen for andre gong med Dystopia III i 2012.

u ngdom | k r 2 4 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 6 6 1 1

u t g . se p t e m be r

Ny bok frå dobbel

U-pris vinnar

93

fak

ta o

gd

ok

um

en

tar

Fakta og

dokumentar

Fakta og dokumentar

9 4

fak

ta o

gd

ok

um

en

tar

jostein fet

STemmeR FRÅ ei FJeRn TiDForteljingar om bøker, viser, magiske formlar og merkelege teikn 1550–1814jostein fet har dokumentert korleis vanlege folk på bygdene las langt meir enn det vi før har trudd.

I Stemmer frå ei fjern tid fortel Fet le-vande om fleire bøker frå den dansk-norske elitens litteratur, bøker som på forunderleg vis hamna i allmugehender og fekk ein særskild funksjon der.

Her lærer vi å kjenne ein ukjend ber-genshumanist, vi får smakebitar av eit ka-tekismeverk på 8000 sider (!), vi er med på å analysere ei av dei aller eldste folkevisene i landet. Ei ukjend verd opnar seg i kapitla om magiske formlar og nokre utydde teikn på veggen av ei sengebu.

jostein fet (f. 1924) er litteraturhistorikar og littera-tursosiolog. Han har vore dosent og undervisningsleiar ved Høgskulen i Volda. Viktigaste forskingsområdet hans har vore bondeallmugens litterære liv mellom 1600 og 1850. Fleire av bøkene hans er blitt ståande som viktige referanseverk i norsk og skandinavisk litteratur-forsking.

h i s t or i e | k r 4 9 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 4 2 6 6

i sa l

Kategori

95

fak

ta o

gd

ok

um

en

tar

alfred fidjestøl

FRÅ ASKeR TiL eDen Askerkretsen 1897–1924Om dei som endra Noreg

den såkalla Askerkretsen rundt Arne og Hulda Garborg og Marta og Rasmus Steinsvik på Labråten i Hvalstad i Asker, var ein kulturpolitisk maktfaktor som har vore med å endre og påverke korleis Noreg ser ut den dag i dag.

Eit lite og skiftande miljø bygde opp den riksdekkande landsmålsavisa Den 17de Mai, det alternative nasjonalteatret Det Norske Teatret, ein reetablert folkedans- og bunadstradisjon og sette i verk ei rad større omsetjingsprosjekt, frå Homer til Holberg. Dei arbeidde med å gjere det norske folket meir heime i sitt eige land, samstundes som dei etter opprivande oppvekstar og vaksen-liv freista å etablere personlege heimar for seg sjølve og familiane sine.

Berre kilometer unna den parallelle Lysakerkretsen, omkring mannsidolet og

alfred fidjestøl (f. 1973) er journalist og forfattar og har tidlegare gjeve ut bøkene Hans Jonas. Ein intro-duksjon (2004), Eit halvt liv. Ein biografi om Per Sivle (2007) og jubileumssoga Trass alt. Det Norske Teatret 1913 – 2013.

h i s t or i e | k r 3 4 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 4 5 9 4

u t g . se p t e m be r

polfararen Fridtjof Nansen, putla ein sjukeleg og hypokondrisk gjeng landsmålspionerar i åkeren, og freista å omskape ein konkret hage i Asker til ein Edens hage for det nye Noreg.

9 6

fak

ta o

gd

ok

um

en

tar

solveig aareskjold

LeSeBOK FOR JenTeRFrå Homer til The Hunger Games Tøffe jenter gjennom 3000 år

for tre tusen år sidan drøymde ei ung jente om å møte den store kjærleiken, og fann ein skipbroten utlending som var heilt avhengig av henne. Dette utdraget frå Odysseen står først i denne boka. Deretter følgjer tekstar frå romartida, vikingtida, renessanse og barokk, attenhundretal og nittenhundretal, fram til Suzanne Collins’ The Hunger Games frå 2008. Trass i kvin-nefrigjeringa har det til no vorte henta fram lite eldre litteratur med jenter i hovudrolla.

Målet med Lesebok for jenter er at ung-dom og foreldre, elevar og lærarar, skal bli kjende med litteratur der jenter og kvinner jaktar på lukka på lik linje med gutar og menn. Dei leiter etter kjærleik, dei søkjer mot det ukjende, eller mot trygge stillingar i sitt eige samfunn. Somme av dei flyt ovan-på, andre møter utfordringar som krev alt dei har av kraft og vågemot, og endå litt til.

solveig aareskjold (f. 1949) er forfattar og essayist og har i ei årrekkje arbeidd med å gjere eldre litteratur kjend for vår tids lesarar. Sist utkomne bok er Valkyrje-song. Vikingtida i spenn frå Bysants til Island (2012).

l i t t e r at u r h i s t or i e

k r 2 9 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 1 3 4 0

i sa l

Kategori

97

fak

ta o

gd

ok

um

en

tar

gunnar myklebust

iSHAVeT pelsdyrfangst og vågemotDraumen om det store varpet

ishavet har hatt ei uimotståeleg dragning på nordmenn i fleire hundreår. Ei kald og mektig øydemark som med overveldande prakt og nådelaus natur har lokka generasjonar av eventyrarar og fangstfolk. Villige til å utfordre det ukjente for eit utkome. Eller berre for å oppleve det. I spinkle farkostar eller primitive vinterhyt-ter sette norske fangstmenn livet på spel for draumen om det store varpet.Ishavssoga er full av dramatiske historier om dei som ville og våga, om nyfiken utferdstrong og ufatteleg vågemot. Om dei som lykkast og kom heim, nokre som berre kom heim – og mange som vart igjen der ute. I denne boka losar Gunnar Myklebust oss gjennom fleire hundre år med norsk fangsthistorie, frå veidemennene i mellom-alderen til den internasjonale kampanjen som knekte norsk selfangst. Boka er utstyrt med mange flotte fotografi og illustrasjonar.

gunnar myklebust (f. 1950) er journalist og forfattar. Han har vore utanriksmedarbeidar i NRK, og var i perioden 1993–1997 NRKs korrespondent i USA. Han har tidlegare skrive boka Tungtvannssabotøren om Joachim Rønneberg.

h i s t or i e | k r 3 9 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 4 1 4 3

u t g . se p t e m be r

Boka har ei liste over alle skutene som drog til ishavet.

s jå m e i r av bok a

på n e s t esi de

9 8

fak

ta o

gd

ok

um

en

tar

utdrag frå ishavet. pelsdyrfangst og vågemot

«Langfredag flytta dei over i ei ny snøhole dei hadde

grave i skavlen. Dei feira innflyttinga med å dele den

siste sardinboksen. påskedag gjekk den siste boksen

med kjøt og erter, utspedd med reinlav. Kokt denne

gongen. Dei var samde om at den smakte svært godt

og skulle bli dei til mykje glede.

no var det åtte veker sidan dei drog frå Kvade-

huken – dei talde ikkje dagar lenger, berre veker.

Og dei såg slutten på matlageret. Dei rekna på det

kvar einaste dag. «Vår eneste tanke og interesse hele

dagen er mAT...». Dagsrasjonen var nede på ein

boks reserveproviant, som dei delte og åt saman

med litt poteter. på denne måten skulle dei klare seg

til 1. mai, om så galt skulle vere at dei ikkje greidde å

skyte ein einaste fugl. Berre kaffi hadde dei bra med.

Og dei gledde seg over kvar kopp, som dei av og til

kvikka opp med ein bit gammalost.»

Kategori

9 9

fak

ta o

gd

ok

um

en

tar

10 0

fak

ta o

gd

ok

um

en

tar

morten søberg

RAppORT FRÅ FinAnS DepAR-Te menTeT ei stats sekre tær reise Frå innsida av Noregs mektigaste departement

fram til regjeringsskiftet 2013 var Morten Søberg statssekretær for banksaker i Finans-departementet. Denne boka er hans rapport frå dei tre åra han var i toppen av det mekti-gaste departementet i Noreg.

I skuggen av ei global finanskrise reiser Søberg frå sentrum av London til Longyear-byens periferi, til nokre av verdas største sen-tralbankar og mindre sentrale bankar på tvers av landegrenser og tidssoner: Noregs Bank, The First Bank of the United States, Snåsa Sparebank og Den norske Handelsbank.

Søberg har skrive ei viktig bok om spørs-mål som gjeld oss alle: Korleis fungerer eigen-leg bankar? Kvifor må dei regulerast og kva samfunnsansvar har dei? Som i dei tidlegare bøkene sine, kombinerer Søberg solid fagleg innsikt med ei uvanleg formidlingsevne.

morten søberg (f. 1969) kjem frå Trondheim og arbeider som direktør for samfunnskontakt i Sparebank1 Gruppen. Han var statssekretær i Finansdepartementet i tre år fram til regjeringsskiftet hausten 2013. Søberg er samfunnsøkonom. Han har tidlegare gitt ut dei kritikarroste bøkene Senatet som aldri vart. Essay frå Stortinget (2009) og Sverdrups ekko. Parlamentariske undersøkingar (2010).

e s say | k r 3 1 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 3 0 9 2

i sa l

Morten Søberg bringer et nytt ref leksjonsnivå til den politiske debatten.Klassekampen

En liten godbit for alle med interesse for politikk og historie.Roger Scherva, Dagsavisen

Kategori

101

fak

ta o

gd

ok

um

en

tar

jon hellesnes

meininG?Religions kritikk og filosofi hos nietzsche og GarborgNy og viktig bok om religionskritikk

då interessa for Friedrich Nietzsche vakna første gongen, var Arne Garborg ein av dei som bles i luren. Han tok imot sterke impulsar frå Nietzsche, men utan å ende som servil disippel.

Filosof Jon Hellesnes tek her for seg religionskritikken hos både Nietzsche og Garborg. Dei to er ulike i tilnærminga si, og ulikskapen viser at det kan finnast fleire variantar av religionskritikk, alt etter kva filosofi den nærer seg av. Han meiner det er misforstått toleranse, og rett og slett farleg, å gjere religionskritikk tabu, fordi forfallsformer av religion i dag utgjer dødelege ideologiar.

I denne boka blir den diskursive religi-onskritikken som Arne Garborg leverte i 1880-åra, undersøkt og presentert for første gong, etter å ha vore sletta frå det kulturelle

jon hellesnes (f. 1939) er forfattar og professor eme-ritus i filosofi ved Universitet i Tromsø. Han har fått to litterære prisar og ein formidlingspris, og æresdoktorat ved Universitetet i Bergen.

de bat t | k r 3 4 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 4 5 7 0

i sa l

minnet. Hellesnes kommen-terer også relativt kjende inn slag i Garborgs forfattarskap. Han argumenterer for at dei religionskritiske og kultur-filosofiske skriftene til «den fremste norske intellektuelle ved førre hundreårsskiftet» er høg aktuelle i dag.

102

fak

ta o

gd

ok

um

en

tar

siri helle

HAnDLe ReTT Lure val i ein matbransje full av juksFor deg som tek maten på alvor

på matbutikken tek me mange val. Ber-re ei heilt ordinær syltetøyhylle kan skapa hovudbry. Kva skal eg velja? Mat er næring, sosialisering, økonomi og arbeidsplassar, men mat òg ei rekke val: Kva er sunnast? Kva er mest berekraftig? Kva er rett pris å betale? Agronomen og matentusiasten Siri Helle gir lesaren møte med gjengangarar frå norske matbord og matbutikkar. Ho trekkjer fram vanlege produkt og diskuterer berekraft, dyrevelferd, marknadsføring og tilsetjingsstoff.

Dette er ei bok som skal hjelpe lesaren til å bli ein bevisst forbrukar. Siri Helle er ei hjelp på handleturen. Etter å ha lese boka er det lettare å svare på spørsmålet: Kva er bra mat både for verda og meg?"

siri helle (f. 1982) er utdanna agronom i økologisk landbruk frå Sogn jord- og hagebruksskule. Ho har arbeidd som avløysar og gardsarbeidar. Helle har bakgrunn frå miljørørsla. Ho er frilansjpurnalist og har fast matspalte i avisa Dag og Tid.

sa m t i d o g de bat t | k r 2 9 9 ,–

i sbn : 9 7 8 8 2 5 2 1 8 6 8 6 4

u t g . ok t obe r

Debutant

Kategori

103

fak

ta o

gd

ok

um

en

tar

ellen kristvik

i KReFT OG KJÆRLeiK ettertankarGripande og innsiktsfullt om alvorleg sjukdom

to menneske har nyleg funne kvarandre, i godt vaksen alder. Jostein Nerbøvik og Ellen Kristvik står i startgropa til eit liv i lag då den inngripande meldinga slår inn i liva deira: Kreften hans har spreidd seg frå den mørke føflekken som for lengst er fjerna. Dette er ei bok om dei tre åra som følgde, ei tid prega av alvorleg sjukdom. Det er ei forteljing om det å få kreft og bli innskriven i det norske helsevesenet, å bli forelska og ta konsekvensane av det, og om alt som skjer på ein gong.

Forteljinga om ei utfordrande sjuk-domstid er fletta saman med forfattarens ettertankar, korleis det som skjedde fortonar seg ti år etterpå.

ellen kristvik (f. 1955) er forskar på Avdeling for helsetenesteforskning (HØKH) på Akershus Univer-sitetssjukehus. Ho er antropolog og har òg bakgrunn som sjukepleiar. Det siste forskingsprosjektet hennar handla om helsetenesta sitt møte med alvorleg sjuke kreftpasientar, noko ho tidlegare også har jobba med som sjukepleiar.

sa m t i d | k r 3 2 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 4 9 6 9

u t g . se p t e m be r

Debutant

104

fak

ta o

gd

ok

um

en

tar

gunnar grytås

KVOTe-BAROnARKvotebaronar. Privat rikdom – utarma kyst

historiene frå kysten er ulike. Mange handlar om privat rikdom skapt på kort tid. Andre om forfall og avmakt i samfunn der kvotebaronar og konsesjonsadel har skaffa seg arvesølv på billigsal. Nye klasseskilje har oppstått i ei næring der solidariteten ein gong var så viktig.

I dag spør folk korleis fisken, ein felles ressurs så kjapt er blitt spekulasjonsobjekt. Samtidig som vi no for alvor innser kor verdifulle kvotene og konsesjonane er, flyt verdiane bort frå kysten.

Mange har utpeika Kjell Inge Røkke og tidlegare fiskeriminister Svein Ludvigsen som agentar for privatiseringa. Men også Arbeidarpartiet og Norges Fiskarlag har eit stort ansvar for ein politikk som har samla kvoter og konsesjonar på stadig færre hender.

Havlandet har gått på børsen, kysten er utarma samstundes som eksporten frå fiskeri-Noreg nærmar seg 100 milliardar

gunnar grytås (f. 1943) er forskar ved Norges fis-kerihøgskole, Universitetet i Tromsø. Han har arbeidd som forfattar og journalist, mellom anna i Nordlys, Dagens Næringsliv og Fiskeribladet. Han har skrive ei rekkje bøker om fiskeripolitikk og kystkultur, blant anna historia til Noregs Råfisklag frå 2013. Grytås er også ein av forfattarane av fembandsverket Norges fiskeri- og kysthistorie.

sa m t i d o g de bat t | k r 3 2 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 4 9 8 3

u t g . ok t obe r

i året. Noreg har som mål å vera «verdens fremste sjømatnasjon», men kva slags fiskeristormakt vil vi bli?

Kategori

105

fak

ta o

gd

ok

um

en

tar

utdrag frå kvotebaronar

«Fram til sommaren 2005 var skipsreiar John Fredriksen frå etter-

stad i Oslo, ein vanleg arbeidargut med uvanlege evner, mest kjend

for å ha den største flåten av tankskip og boreriggar i verda. Så tok

han på relativt kort tid to-tre grep som gjorde han til den største

lakseoppdrettaren i verda. Fredriksen hadde meir enn nok pengar,

og mange vart kjøpte ut av økonomiske problem og søvnlause

netter. ikkje minst hadde dei største norske bankane all grunn til å

takke mannen som vart kalla «Storeulv».

men slett ikkje alle forstod omfanget av det som hadde skjedd

då «Storeulv» hadde forsynt seg og skulle fordøye alle dei små og

mellomstore fiskane han hadde slukt. nett no var dei som laksen

brukar å vere etter å ha overvintra i ei kald elv, bleike og slunkne

om buken. Det hasta med påfyll av frisk kapital, men det var god

von om berging. Kåre Valebrokk tok likevel sjansen på ein spådom

då han kommenterte børsraida i Aftenposten: Snart ville mange

oppdage at det ikkje var marine Harvest som var flagga heim til

noreg, men heller pan Fish med retten til gratis bruk av norske

naturressursar som var flagga ut til Kypros.

Kypros var landet der skipsreiarar og andre globale kaksar

årleg kunne spare enorme summar i skatt, samanlikna med noreg.

Fredriksen hadde berre forakt til overs for gamlelandet, norsk

mentalitet og norske styresmakter spesielt. Kort tid etter at alle

sider ved laksefusjonane var politisk godkjent, hadde han likevel

ikkje mykje godt å seie om den unike velviljen han hadde møtt i eit

intervju med Dagens næringsliv. (...)

«Landet har utspilt sin rolle 100 prosent med det skattesystemet.

Jeg kommer ikke til å investere en krone mer i Norge. Det er rart.

Andre steder jubler de. Jeg er kypriot nå. I Singapore elsker de oss. I

Norge er det bare djevelskap», sa han i intervjuet.»

10 6

fak

ta o

gd

ok

um

en

tar

benedicte maurseth

Å VeRA inGenTinG Sam talar med spele-mannen Knut Hamre som liten gut kakka Knut Hamre på dørene til alle naboane i Granvin i Hardan-ger. Han stod utføre med felekassen i handa. Han berre måtte spela for seg sjølv og for andre. Sidan den gong har livet hans handla om å spela hardingfele og å læra dette vidare til nye generasjonar.

Knut Hamre (f. 1952) er rekna for å vera ein av dei fremste utøvarane på hardingfele i dag. Han er ein felepoet og ein felemeister. Benedicte Maurseth har i 23 år samanhen-gande vore Hamre sin elev og er i dag sjølv ein framifrå og velkjend felespelar. Når ho ser attende er det samtalane som har vore det viktigaste i opplæringa.

Dette er ei bok med samtalar om blant anna kunst, dikting, medkjensle og mystikk mellom meisterspelemannen Knut Hamre og hans elev, Benedicte Maurseth. Boka tek for seg kva det vil seie å føre vidare kunn-skap og handverk gjennom generasjonar.

Med føreord av Jon Fosse.

benedicte maurseth (f. 1983) kjem frå Eidfjord i Hardanger, men er busett i Bergen. Ho byrja å spele hardingfele åtte år gamal. Maurseth er musikar, kom-ponist og skribent. Ho blei i 2007 kåra til Årets unge folkemusikar.

f ol k e m usi k k | k r 3 4 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 3 1 9 1

i sa l

Debutant

Kategori

10 7

fak

ta o

gd

ok

um

en

tar

ottar grepstad

HiSTORiA Om iVAR AASenTre opplag i 2013 – no i pocket!

historia om ivar aasen er standard-verket som fortel mykje nytt og uventa om det du trudde du visste om Ivar Aasen.

Ivar Aasen reiste lenger enn Marco Polo, hadde bøker på minst 20 språk og hugsa alt han hadde lese éin gong. Han var bonde-sonen og vegarbeidaren som moderniserte Noreg, grunnla den nynorske diktekunsten og blei ein internasjonalt respektert språk-forskar.

Berre 22 år gamal bestemte Ivar Aasen seg for å finne det språket som alt var på folkemunne, og gjere dette til det norske språket. Offentleg sa han det først 16 år sei-nare, og laga seg ein grenselaust ambisiøst arbeidsplan. Lesaren blir med Aasen landet rundt og livet gjennom i arbeidet hans med å oppfylle planen. Rekk han det han må få gjort?

Boka fekk strålande kritikkar då ho kom ut i 2013 og vart nominert til Kritikar-prisen. Denne nye utgåva inneheld mange bonussider med ukjent stoff, tidstavle og komplette kjeldelister.

ottar grepstad (f. 1953) er direktør i Nynorsk kul-tursentrum og forfattar. Han har gitt ut ei rekkje bøker om språk og litteratur, historie og samfunn, kultur og politikk.

bio gr a f i | k r 1 7 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 6 6 5 9

u t g . aug us t

Pocket

s jå m e i r av bok a

på n e s t esi de

10 8

fak

ta o

gd

ok

um

en

tar

Kategori

10 9

fak

ta o

gd

ok

um

en

tar

utdrag frå historia om ivar aasen

Ivar Aasen kryssa aldri noka landegrense. Tanken på ei

utanlandsreise dukka ikkje opp før i 1875: Eg har også

lenge hatt lyst til å reise til Stockholm eller København og

videre omkring, skreiv han til bror Jon i 1875. Det var blitt

så lett å kome seg utanlands, men jeg har ikke givet mig

Tid. Mest handfast hadde tanken vore i 1856. Då tenkte

han å dra til Danmark. Slik gjekk det ikkje. Vinje hadde

vore i England og hadde tenkt seg til USA. For Aasen blei

utlandet einast skriftstader i form av bøker og blad på

mange språk.

Grepstad lykkes med oppgaven til

terningkast seks, for sjelden har jeg

vel lest en biografiforfatter som viser

tilsvarende oversikt og forståelse for

sitt stoff. Samtidig som han lykkes

med å kombinere rikt engasjement,

stor fortellerglede og skarpe analyser.

Ut av dette kommer det en fortelling

om en mann og et livsverk som ikke

har sitt like i Norges historie.

Sindre Hovdenakk, Verdens Gang

Ottar Grepstads bok av året,

Historia om Ivar Aasen, er mer enn

velskrevet, den er formfornyende

(...) Grepstad gjør ikke skam på den

litterære og kulturelle tradisjonen

han står i. Språket er preget av lun

humor og fyndig språklek.

Ivo de Figueiredo, Morgenbladet

110

fak

ta o

gd

ok

um

en

tar

bård vegar solhjell

SJAKK – ei KJÆRLeiKS-HiSTORieSjakkens magi – fortalt av ein entusiast

heile livet har politikaren Bård Vegar Solhjell vore djupt fascinert av sjakk. I barndomen var han ein talentfull sjakk-spelar, seinare vart sjakken meir som ein hemmeleg lidenskap.

I denne boka forklarer Solhjell enkelt og underhaldande kvifor stadig fleire elskar sjakk. Han skriv om sjakkens historie og framtid. Om kvar sjakk kjem frå, dei store profilane og om sjakk i film, musikk og i politikk.

Dette er ei bok for alle nysgjerrige som sit med ubesvarte spørsmål etter OL og VM. Ei bok for deg som vil forstå meir av eit av verdas eldste og mest utbreidde spel.

Med føreord av Hans Olav Lahlum.

bård vegar solhjell (f. 1971) frå Sunnfjord i Sogn og Fjordane, er utdanna statsvitar. Han har vore kunnskapsminister 2007–2009 og miljøvernminister 2011–2012. I dag er han stortingsrepresentant for SV frå Akershus og nestleiar i SV. Han er gift, har tre born og bur i Son i Akershus. Han har tidlegare gitt ut Solidari-tet på ny (2011).

sa m t i d | k r 2 9 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 6 6 0 4

u t g . ok t obe r

Kategori

111

fak

ta o

gd

ok

um

en

tar

agnes ravatn

OpeRASJOn SJØLVDiSipLinSjølvhjelpsbok for deg som ikkje kan fordra sjølvhjelpsbøker

sjekkar du Facebook på mobilen mens du les godnatthistorier for ungane? Har du konsentrasjonsvanskar og manglan-de impulskontroll? Ikkje-eksisterande treningsvanar og eit kosthald lagt opp etter innfallsmetoden? Då er denne boka for deg!Mangel på sjølvdisiplin er eit problem stadig fleire merkar på kropp og sinn. Slik var det òg for forfattar Agnes Ravatn, som i mange år var ein kronisk utsetjande inter-nettslave, med frynsete livsstil og altfor høg kvilepuls. Heilt til ho bestemte seg for å ta eit grep.

Resultatet er ein vitskapleg fundert og praktisk guide til korleis du kan gjenvinne viljestyrke og sjølvkontroll. Operasjon sjølvdisiplin er ei gjenkjenneleg og under-haldande bok spekka med råd om korleis du kan bryte dårlege vanar, arbeide konsen-trert, få gode rutinar, og meir fritid utan dårleg samvit.

agnes ravatn (f. 1983) debuterte med romanen Veke 53 (2007). Ravatn har gitt ut fleire kritikarroste og prislønte bøker, og ho er kjend for si særeigne, vittige stemme og skarpe blikk for menneskeleg svakheit. For Veke 53 (2007) fekk Ravatn Natt & Dags Bergenspris for beste bok i 2007. Ravatns andre roman Fugletribunalet (2013) hausta gode kritikkar og vann både P2-lyttaranes romanpris og Ungdommens kritikarpris.

sa m t i d | k r 2 5 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 6 6 7 3

u t g . se p t e m be r

Boka passar like godt for studentar og folk i kontoryrke, som for deg som har vondt for å knyte på deg joggeskoa, eller har ein hang til å småete.

11 2

fak

ta o

gd

ok

um

en

tar

gunnar garfors

198 – mi ReiSe TiL ALL VeRDAS LAnDReisegalskap – impulsivitet sett i system

gunnar garfors er den einaste nordmannen som har vore i alle land i verda. Utferdstrongen og eventyrlysta har resultert i sære opplevingar og ville påfunn, som Guinness-rekord etter besøk i fem verdsdelar på éin dag.

Han reiser ofte på impuls og opplever verda i møte med dei han treffer under-vegs. Då skjer det uventa og spennande ting, anten han er aleine eller saman med gode kompisar. Boka inneheld historier frå kvart einaste land i verda, og er meint som inspirasjon til alle som vil på noko anna enn pakketurar.

Garfors har òg laga fleire lister, som dei 25 minst besøkte landa i verda, dei fem favorittlanda hans i kvar verdsdel, dei 10 favorittbyane, dei farlegaste landa og kva land som har dei flottaste kvinnene. Han gir gode råd om kvifor og korleis reise til stader du knapt visste om.

gunnar garfors (f. 1975) er opphaveleg journalist, som no jobbar med distribusjon av digitalradio i NRK. Han er kjend som quizmaster frå Nitimen på NRK P1, og skriv om reise i utanlandske aviser og magasin samt på sin eigen nettstad garfors.com

r e i se bok | k r 3 2 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 4 5 8 7

u t g . se p t e m be r

Debutant

Kategori

113

fak

ta o

gd

ok

um

en

tar

jon hjørnevik (f. 1970) er forfattar og komikar frå Voss. Han debuterte med den humoristiske diktsam-linga I ein sofa frå Korea i 2001 og har sidan halde fram med å skrive dikt om usikkerheit, tabbar og triste opple-vingar, men også om kjærleik, draumar og glede.

jon hjørnevik

HeimeKOnTOR i GRAVFeRDA Surt tankegods mellom to svarte permar

ingenting fungerer lenger. Vi treng nytt Lexington sengesett. Klestativet står ikkje beint. Vi manglar purreløk i kjøleskapet. Ingen vil ta ut av oppvaskmaskinen. Det er gjennomført dårleg stemning.

Tida strekk rett og slett ikkje til. Det vert verre og verre å skilje jobb frå privatliv. Det vert verre og verre å skilje liv og død. Det må jobbast natt og dag, til og med i gravferda.

Avstanden mellom Bergen og Oslo blir større og større. Oslo-arrogansen veks. Hel-se og omsorg vil heller ikkje ha noko med kvarandre å gjere. Verda er inne i ein dårleg periode på alle plan. Det er hår i dusjen. Og det er krig.

Jon Hjørnevik har gått på ein smell. No har han samla sitt sure tankegods mellom to svarte permar.

h u mor | k r 2 2 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 25 2 1 8 4 7 3 0

i sa l

11 4

fak

ta o

gd

ok

um

en

tar

lasse skjønning andersen

GRAUTFrukost, middag, dessert Grauten er tilbake!

graut var på norsktoppen i hundrevis av år, men så vart grauten nesten borte frå kosthaldet vårt. No er grauten på full fart tilbake på tallerkenen.Og graut er mykje meir enn havregraut!

I Danmark har grautgründer Lasse Skjønning Andersen utvida forståinga vår av «graut» og viser at den er noko meir enn traust kvardagsfrukost. Skjønning Andersen har starta populære grautbarar i Danmark. Med boka Graut, som har blitt ein suksess i Danmark, tek han no «graut- bølgja» til Noreg.

I denne lekre kokeboka får du ei enkel innføring i korleis variere og løfte grauten til nye kulinariske høgder, både til frukost, middag og dessert. Boka inneheld 67 nyska-pande oppskrifter og er flott biletlagt.

lasse skjønning andersen (f. 1989) er særleg oppteken av det nordiske kjøkenet, både det gamle og det nye, men nyttar seg òg av dei beste oppskrif-tene frå heile verda i eigne versjonar. Han driv verdas første grautbar, GRØD, i Jægersborggade på Nørrebro i København.

kok e bok | k r 3 2 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 5 3 1 7

i sa l

Kategori

115

fak

ta o

gd

ok

um

en

tar

kathrine gregersen

STRiKK meiR TiL nØSTeBARn Flotte nye oppskrifter frå populære Nøstebarn

boka Strikk til nøstebarn kom i 2007 og vart ein formidabel suksess. No kjem oppfølgjaren! Kathrine Gregersen har utvikla nye oppskrifter og laga boka Strikk meir til nøstebarn. Ingen av oppskriftene er publiserte tidlegare. Plagga er også denne gongen prega av begeistringa for det enkle og praktiske. Gregersen likar fine og gode bruksplagg som er enkle og artige å strikke. Denne boka inneheld flest oppskrifter til barn og fleire til vaksne enn den første boka, men også gode babyoppskrifter.

Dei fleste oppskriftene er lette å strikke, men på nokre er det litt meir å bryne seg på. Garnet er det same gode: merinoull, silkeull og angoraull frå Nøstebarn. Nøstebarn bru-kar rein ull som ikkje er kjemisk behandla. Det gjer det trygt både for miljøet og for oss som skal strikke og bruke plagget. Garnet er godt å strikke av og det er eit vell av fine fargar å velje i.

kathrine gregersen (f. 1975) er utdanna faglærar i kunst og handverk. Ho starta opp Nøstebarn-butikken i Oslo, og arbeidde i mange år med produktutvikling og marknadsføring for Nøstebarn. Kathrine Gregersen held kurs og inspirasjonsforedrag for ungdom og vaksne. Gregersen har tidlegare gitt ut boka Strikk til nøstebarn (2007) og Brukt på nytt (2008).

hobby | k r 2 9 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 4 9 1 4

u t g . se p t e m be r

s jå m e i r av bok a

på n e s t esi de

116

fak

ta o

gd

ok

um

en

tar

S T R i K K m e i R T i L n Ø S T e B A R n

Kategori

11 7

fak

ta o

gd

ok

um

en

tar

S T R i K K m e i R T i L n Ø S T e B A R n

Flotte nye

oppskrifter

frå populære

Nøstebarn

118

fak

ta o

gd

ok

um

en

tar

iSLAnDSK STRiKKFørste strikkebok på norsk med islandske mønster

klassiske islandske strikkeplagg er trendy som aldri før. Den vakre islandsgensaren er eit eigna plagg i eit røft, nordisk klima.

Islandsk strikk er ei bok med kring 60 tradisjonelle, men òg moderne oppskrifter for kvinner, menn og barn. Boka inneheld mange variantar av den klassiske islandske ullgensaren, men også mindre prosjekt som sokkar, vottar og skjerf.

Oppskriftene i boka er frå 1950-talet og fram til i dag og er laga i samarbeid med den einaste garnprodusenten på Island, Istex. I dag opplever garnprodusenten eit stort oppsving, noko den tradisjonelle mønstra ullgensaren skal ha mykje av æra for.

Islandsk ullgarn er billig og enkelt å få tak i på nettet.

hobby | k r 3 4 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 6 8 7 1

u t g . se p t e m be r

Kategori

119

fak

ta o

gd

ok

um

en

tar

i S L A n D S K S T R i K K

1 20

fak

ta o

gd

ok

um

en

tar

Høgare utdanning

1 2 1

hø

ga

re

ut

da

nn

ing

Høgare utdanning

heming gujord og per arne michelsen (red.)

nORSK LiTTeRÆR ÅRBOK 2014 årboka består som vanleg av artiklar som oppsummerer det litterære fjoråret og litteraturvitskaplege artiklar om likt og ulikt. I årets utgåve skriv Nora Simonhjell, Kristoffer Juul-Larsen og Trond Haugen høvesvis om poesi-, prosa- og kritikkåret. Lars Handesten skriv om Kim Leine som vann Nordisk råds litteraturpris for roma-nen Profeterne i Evighedsfjorden.

Elles kan ein finne artiklar om biletbø-ker, om litteraturen og litteraturfaget, om vitneskildringar, om ishavslitteratur og om forfattarar som Henrik Wergeland, Olav Aukrust, Dag Solstad, Helle Helle og Karl Ove Knausgård.

heming gujord er førsteamanuensis ved Institutt for lingvistiske, litterære og estetiske studier, Universitetet i Bergen.

per arne michelsen er dekan ved Høgskolen i Bergen, avdeling for lærarut-danning og førsteamanuensis i norsk.

l i t t e r at u rv i t sk a p

k r 329 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 4 6 3 1

u t g . se p t e m be r

1 2 2

hø

ga

re

ut

da

nn

ing

dag seierstad

FOLKeT SA neinorsk eU-motstand frå 1961 til i dagJubileumsbok frå Nei til EU i høve folkerøystinga i 1994

i november 2014 er det tjue år sidan folkefleirtalet sa nei til medlemskap i EU. Det vil Nei til EU feire med ei illustrert jubileumsbok om EU-kampen. Boka følgjer den norske EU-debatten frå det første de-monstrasjonstoget rundt Stortinget i mars 1962 og fram til folkerøystinga i november 1994.

Her er alle milepælane og høgdepunkta med, båtstafetten, markeringa i Ullensvang, historia til alle fylkeslaga, markeringa i Tromsø, stjernemarsjen og sist men ikkje minst – gledestårene valnatta. Og som ein raud tråd gjennom framstillinga får forfat-taren fram kva kampen eigentleg handla om. Kven sto mot kvarandre desse åra – og korleis blei EU-motstanden organisert? Kva sto debatten om og korleis blei det mo-bilisert dei siste vekene? Og sist men ikkje minst: Kvifor vann nei-sida til slutt?

Boka er gjennomillustrert i fargar.

dag seierstad (f. 1936) er forfattar, samfunnsdebattant og politisk rådgivar for SVs stortingsgruppe om EU/EØS. Seierstad har tidlegare vore utgreiings-leiar i Nei til EU, leiar i Oppland Nei til EU og landsstyremedlem i SV.

h i s t or i e | k r 3 4 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 7 8 1 2 8

u t g . ok t obe r

Kategori

1 23

hø

ga

re

ut

da

nn

ing

gunnar danbolt (f. 1940) er professor emeritus i kunsthistorie ved Univer-sitetet i Bergen. Han har gitt ut ei rekkje bøker og artiklar om kunst og kunsthis-torie og er ein ettertrakta formidlar i fleire fora.

gunnar danbolt

FRÅ mODeRniSme TiL DeT KOnTempORÆReTendensar i norsk samtidskunst etter 1990gunnar danbolt er kjent for det norske folk gjennom det populære radio-programmet Kunstreisen. I denne boka gir han oversikt over trendar og utviklingstrekk i den norske kunstverda dei siste tjue åra.

Den nye kunsten etter 1990 blir ikkje lenger kalla moderne eller postmoderne, men contemporary eller kontemporær. Det-te er blitt eit nytt internasjonalt uttrykk for tendensar i kunsten dei siste tjue åra, men kva det inneber, er ikkje eintydig, og det er det forfattaren vil utforske. Trendane blir presenterte og drøfta gjennom kunstnarar og deira verk, og sett inn i ein kunstteoretisk kontekst.

Boka er rikt illustrert.

k u ns t h i s t or i e | k r 4 8 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 7 9 4 4 6

i sa l

s jå m e i r av bok a

på n e s t esi de

1 2 4

hø

ga

re

ut

da

nn

ing

utdrag frå modernisme til det kontemporære tendensar i norsk samtidskunst etter 1990

«Kva betyr eigentleg ein tendens? Reint språkleg kjem ordet av

det latinske verbet tendere, som kan omsettast med å strekke

seg etter eller bevege seg i retning av, men det har på norsk fått

fleire avleidde betydningar, som tilbøyelegheit, hensikt, retning

og straumdrag. Og det er i den siste betydninga – som straum-

drag – vi kjem til å bruke det i vår samanheng. Dermed skulle

det vere klart kva boka kjem til a handle om, nemleg straumdrag

i kunsten i Noreg i dei siste to tiåra.

Så langt høyrest det greitt ut, for det er utan vidare gitt at det

finst ulike straumdrag i dagens norske kunst. Men når vi skal

begynne å skilje dei ut og namngi dei, oppdagar vi at det er langt

frå så enkelt som ein kanskje umiddelbart kunne tru. Hadde

kunsten vore eit botanisk felt, ville vi relativt lett ha komme

fram til kva blomster og planter som var mest karakteristiske for

akkurat dette området, vi kunne lage ein statistikk over det og

med utgangspunkt i den skrive om botaniske tendensar. Men

kunstfeltet er ikkje eit statisk felt, slik vi gjerne trur at ei eng kan

vere det – det er i høgste grad dynamisk. Kunstnarane har ikkje

røter, dei bevegar seg nesten heile tida i mange ulike retningar

og inngår forbindelsar som i enkelte tilfelle varer lenge, i andre

tilfelle svart kort. Det som stod fram som eit nokolunde klart

straumdrag eitt år, kan derfor neste år ha endra kurs, eller delt

seg opp i fleire nye straumdrag, osv.»

Kategori

1 25

hø

ga

re

ut

da

nn

ing

Danbolt har en pedagogisk evne som er få akademikere for-unt: Han klarer å gjøre det komplekse forståelig uten at det blir banalt. I tråd med dette er denne boken en innføring i ny norsk kunst både for «dummies» og «smarties». Øystein Sjåstad, Bildekunst

1 2 6

hø

ga

re

ut

da

nn

ing

steinar imsen

FOLK OG LAnD i Den nORRØne VeRDA CA 900 TiL 1450i forskinga om vikingtidas rikssamling og mellomalderens statsutvikling har det lenge vore diskutert når nordmennene blei ein nasjon. Ytterpunkta i diskusjonen har på den eine sida vore tradisjonalistane som hevder at nordmennene er ein gammal nasjon. Dei er blitt skulda for essensialisme. På den andre sida står modernistane; dei hellar til at den norske nasjonen slik vi opp-fattar han meir eller mindre vart konstruert av historikargenerasjonane etter 1814. Men korleis såg vikingtidas og mellomalderens menneske på samtidas nordmenn?

I denne boka utforskar Steinar Imsen kva førestillingar og omgrep som blei nytta om folk og landområde i skriftlege kjelder i denne perioden, og då ikkje berre i Noreg men i alle landområde innanfor den norrøne verda.

steinar imsen (f. 1944) er professor i eldre historie ved Institutt for historie og klassiske fag ved NTNU. Hans arbeidsfelt er seinmellomalderen og tidleg moderne tid (1536- ca. 1800).

h i s t or i e | k r 2 2 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 7 0 2 1

u t g . nov e m be r

Kategori

1 2 7

hø

ga

re

ut

da

nn

ing

nils olav østrem

nORSK UT VAnDRinGS-HiSTORieopp gjennom historia har det vore fleire utvandringsbølgjer frå Noreg, mellom anna til Nederland og Amerika. I denne boka tar forfattaren for seg den norske utvandringa frå 1600-talet og framover, med særleg vekt på den store utvandringa til Amerika.

Medan forskarar tidlegare la vekt på økonomiske årsaker til utvandring, legg ein i dag sterkare vekt på kulturelle årsaker til migrasjon. I boka viser forfattaren at kon-takt med gamlelandet gjennom brev, slekts-nettverk og kjedemigrasjon var med å skape ein sjølvforsterkande kultur for utvandring. Og i denne utvandrarkulturen blei det å emigrere oppfatta som både akseptert og ønskjeleg for å oppnå betre kår.

Den nye reviderte utgåva er oppdatert med ny migrasjonshistorisk forsking og med ny litteratur på feltet.

nils olav østrem (f. 1961) er professor i historie ved Universitetet i Stavanger. Østrem har tidlegare publisert ei rekkje artiklar og bøker, mellom anna avhandlinga Utvandrarkultur: ei migrasjonshistorisk undersøking av Skjold prestegjeld 1837–1914.

h i s t or i e | k r 2 2 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 4 9 5 2

u t g . i sa l

1 2 8

hø

ga

re

ut

da

nn

ing

jens johan hyvik

TOKULTURLÆRA i nORSK HiSTORiei siste halvdelen av 1800-talet blei oppfatninga av at Noreg var delt i to kulturar sentral i den norske nasjons-byggingsprosessen. På den eine sida stod ein elite kjenneteikna av klassisk danning, tilknyting til det danske skriftspråket og med familiære røter i utlandet, og på den andre ei bondebefolkning med folkeleg kultur, norsk talespråk og familiære røter i Noreg

I denne boka viser Jens Johan Hyvik korleis denne tokulturlæra blei brukt i kulturell og politisk strid i Noreg på 1800-talet, og kva innverknad ho hadde på nasjonsbyggingsprosessen.

jens johan hyvik (f. 1972) er førsteamanuensis i moderne historie ved Høgskulen i Telemark.

h i s t or i e | k r 2 2 9 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 4 6 1 7

u t g . nov e m be r

Kategori

1 29

hø

ga

re

ut

da

nn

ing

kjetil børhaug, jonas christophersen og tone aarre

inTRODUKSJOn TiL SAmFUnnS-KUnnSKAp Fagstoff og didaktikk (3. utgåve)Ny revidert utgåve av innføringsbok i samfunnskunnskap og samfunnskunn-skapsdidaktikk.

i boka gir forfattarane ein brei introduk-sjon til sentrale emne i samfunnskunnskap for heile grunnskuleløpet. Boka tar opp emne som samfunnsvitskapleg metode, sosialisering, familie, fleirkulturelle tilhøve, globalisering, økonomi, demokrati og norsk og internasjonal politikk.

I den nye utgåva er demokrati, og men-neskerettar omhandla i eigne, nyskrivne kapittel. Globaliseringsperspektivet er lagt vekt på gjennom heile framstillinga.

kjetil børhaug er tilsett ved Universitetet i Bergen, jonas christophersen og tone aarre er tilsette ved Høgskulen i Bergen. Dei har alle tre lang erfaring i lærarutdanninga.

lær a ru t da n n i nga

k r 410 ,–

i sbn: 9 7 8 8 2 5 2 1 8 6 5 4 3

u t g . aug us t

130

hø

ga

re

ut

da

nn

ing

Bli

abonnent!

Send SMS med

SYNOGSEGN

+ NAMN

til 2080

utdanning | side 2–3

Over heile landet får vi gigantiske skular. I prosessen vert gode fagmiljø øydelagde, skriv Kaj Skagen.

DAG OG TID

film Nebraska er tilgjort komisk. | side 26–27

I Austerrike får bøndene pengar for å pleie landskapet. | side 8–11

ukraina | side 12–13

Val. No kontrollerer russiske separatistar åtte millionar innbyggjarar i aust og kan vinna presidentvalet i heile Ukraina, skriv Andrej Kurkov.

etikk | side 25

Innvandring. – Vi nyttar born til å syna andre at det ikkje løner seg å koma til Noreg. Det er umoralsk, seier Sturla Stålsett.

sjakk | side 21

Turnering. I Aserbajdsjan måtte verdsmeis-teren Magnus Carlsen stå for underhaldninga, skriv Dag og Tids sjakkekspert Atle Grønn.

essay | side 22–23

fri vekeavis for kultur og politikk

a-avis

VIKINGTIDSMUSEUM | side 18–19

Nybygg. Det nye, store vikingtidsmuseet på Bygdøy satsar på å opna dørene i 2018 og få ein million gjester i året.

Foto: Morten Holm / NTB scanpix

fordeling: Den blåblå regjeringa tok bort arveavgifta og kalla det skattelette. I røynda får mange ein sterkt auka arveskatt.

skatt | side 4–5

Den ukjende skatteauken

Foto: Håkon Mosvold Larsen / NTB scanpix

ISSN 0803-3340

9 7 7 0 8 0 3 3 3 4 0 1 5

1 8

«Sjølvsagt, Señora», sa eg spakt og kjende meg brått både arbeidslaus og alkoholisert.Erik Fosnes Hansen rapporterer frå spania

nr. 18 2.–8. mai 201453. årgang kr 45,-

SYN

OG

SEGN

Svarsending nr. 30460092 O

SLO

Ja! Eg vil bli abonnent på Syn og Segn og får siste utgåve – og ei gåve på kjøpet!

q Agnes Ravatn: Stillstand

q Marit Eikemo: Samtale ventar

q Aina Basso: Fange 59. Taterpige

EG YNSKJER FØLGJANDE ABONNEMENT:

qPrivat kr 410,- qStudent/elev kr 350,- qInstitusjon/bedrift kr 500,-

Namn _________________________________________________________________________________________________________________________________

Adresse ______________________________________________________________________________________________________________________________

Postnummer ______________________ Poststad ____________________________________________________________________________________

E-post _________________________________________________________ Mobil _____________________________________________________________

q Astrid S. Dypvik: Det var DDR

q Dag og Tid gratis i tre månader!

q Treak: Tradisjonsrik einebærkaramell

✁

KRYSS AV FOR VELKOMSTGÅVE:

SYN OG SEGN OVERRASKAR OG UTFORDRAR DEG.

SYN OG SEGN GJEV DEG LESESTOFF DU IKKJE VISSTE AT DU VILLE LIKE.

SYN OG SEGN – OM ALT – PÅ NYNORSK.

Som ny abonnent

får du ei gåve på

kjøpet!

Bli abonnent!

Send SMS

SYNOGSEGN

+ NAMN

til 2080!

a b o n n e r på

TIDSSKRIFT FOR KULTUR, SAMFUNN & POLITIKK

Du kan også bestille abonnement på www.synogsegn.no eller sende ein SMS med SYNOGSEGN + NAMN til 2080

131

syn

og

seg

n

Syn og segn

n y e TA n K A R S K A R p e p e n n A R m e i R Å L e S e

Syn og Segn er eit av dei eldste og mest tradisjonsrike allmennkulturelle tidsskrifta i dag, stifta av Arne Garborg og Rasmus Flo i 1894.

Syn og Segn er i dag eit av få tidsskrift på nynorsk, og er i dag ein aktiv premissgjevar i det breie offentlege ordskiftet.

Tidsskriftet er i dag både eit korrektiv og supplement til kulturdekninga i norske medium. Det gjer Syn og Segn til eit av dei viktigaste tidsskrifta i Noreg.

Syn og Segn vart kåra til Årets tidsskrift 2010, og Årets nordiske tidsskrift same året. I 2014 feirar Syn og Segn 120 år.

Velkommen som ny lesar!

Knut Aastad BråtenRedaktør

Meir på www.synogsegn.no

- syn og segn rett i postkassa – fire gonger i året

- 400 sider sakprosa kvart år

- bøker frå samlaget til reduserte prisar

utdanning | side 2–3

Over heile landet får vi gigantiske skular. I prosessen vert gode fagmiljø øydelagde, skriv Kaj Skagen.

DAG OG TID

film Nebraska er tilgjort komisk. | side 26–27

I Austerrike får bøndene pengar for å pleie landskapet. | side 8–11

ukraina | side 12–13

Val. No kontrollerer russiske separatistar åtte millionar innbyggjarar i aust og kan vinna presidentvalet i heile Ukraina, skriv Andrej Kurkov.

etikk | side 25

Innvandring. – Vi nyttar born til å syna andre at det ikkje løner seg å koma til Noreg. Det er umoralsk, seier Sturla Stålsett.

sjakk | side 21

Turnering. I Aserbajdsjan måtte verdsmeis-teren Magnus Carlsen stå for underhaldninga, skriv Dag og Tids sjakkekspert Atle Grønn.

essay | side 22–23

fri vekeavis for kultur og politikk

a-avis

VIKINGTIDSMUSEUM | side 18–19

Nybygg. Det nye, store vikingtidsmuseet på Bygdøy satsar på å opna dørene i 2018 og få ein million gjester i året.

Foto: Morten Holm / NTB scanpix

fordeling: Den blåblå regjeringa tok bort arveavgifta og kalla det skattelette. I røynda får mange ein sterkt auka arveskatt.

skatt | side 4–5

Den ukjende skatteauken

Foto: Håkon Mosvold Larsen / NTB scanpix

ISSN 0803-3340

9 7 7 0 8 0 3 3 3 4 0 1 5

1 8

«Sjølvsagt, Señora», sa eg spakt og kjende meg brått både arbeidslaus og alkoholisert.Erik Fosnes Hansen rapporterer frå spania

nr. 18 2.–8. mai 201453. årgang kr 45,-

SYN

OG

SEGN

Svarsending nr. 30460092 O

SLO

Ja! Eg vil bli abonnent på Syn og Segn og får siste utgåve – og ei gåve på kjøpet!

q Agnes Ravatn: Stillstand

q Marit Eikemo: Samtale ventar

q Aina Basso: Fange 59. Taterpige

EG YNSKJER FØLGJANDE ABONNEMENT:

qPrivat kr 410,- qStudent/elev kr 350,- qInstitusjon/bedrift kr 500,-

Namn _________________________________________________________________________________________________________________________________

Adresse ______________________________________________________________________________________________________________________________

Postnummer ______________________ Poststad ____________________________________________________________________________________

E-post _________________________________________________________ Mobil _____________________________________________________________

q Astrid S. Dypvik: Det var DDR

q Dag og Tid gratis i tre månader!

q Treak: Tradisjonsrik einebærkaramell

✁

KRYSS AV FOR VELKOMSTGÅVE:

SYN OG SEGN OVERRASKAR OG UTFORDRAR DEG.

SYN OG SEGN GJEV DEG LESESTOFF DU IKKJE VISSTE AT DU VILLE LIKE.

SYN OG SEGN – OM ALT – PÅ NYNORSK.

Som ny abonnent

får du ei gåve på

kjøpet!

Bli abonnent!

Send SMS

SYNOGSEGN

+ NAMN

til 2080!

a b o n n e r på

TIDSSKRIFT FOR KULTUR, SAMFUNN & POLITIKK

Du kan også bestille abonnement på www.synogsegn.no eller sende ein SMS med SYNOGSEGN + NAMN til 2080

13 2

syn

og

seg

n

TiT T eLReGiST eR

198 – mi reise til all verdas land 112Alt du kan ønske deg 91Andvake-trilogien 13–15Arrfjes 92Billie 31, 33Bruken av gjedde 22Cherub. Gjengkrigen 82Cherub-serien 82, 83Coolman og Kai 80Daudmannaland 25Dei et ikkje sjokoladepålegg

i krigen 84Den beste hausten er etter

monsun 17Den mørke porten 48Det skulle vere sol, vi skulle reise

til Łódź 16Elise og mysteriet på Hesteøya 86Evig grønt er 27Finne ly 10Folk og land i den norrøne verda ca.

900 til 1450 126Folket sa nei. Norsk EU-motstand frå

1961 til i dag 122For deg 34Fredens frosne hjarte 19–21Frå Asker til Eden. Askerkretsen

1897–1924 95Frå modernisme til det kontempo-

rære. Tendensar i norsk samtids-kunst etter 1990 123–125

Fugletribunalet 49God dag, herr jul! 81

Graut. Frukost, middag, dessert 114Handle rett. Lure val i ein matbransje

full av juks 102Hav 42Heimekontor i gravferda 113Historia om Ivar Aasen 107–109I kreft og kjærleik. Ettertankar 103Introduksjon til samfunnskunnskap.

Fagstoff og didaktikk (3. utgåve) 129

Ishavet. Pelsdyrfangst og vågemot 97–99

Islandsk strikk 118, 119Jakob og Neikob-bøkene 71–73Kampen om Kervad 89Krigens skugge 46Kveldsvævd 12Kvotebaronar 104, 105Landet under isen. Dødeboka 88Lesebok for jenter. Frå Homer til The

Hunger Games 96Linnés dystre lærdom 28Lånt stas 30Mari og Magnus-bøkene 68–70Meining? Religionskritikk og filosofi

hos Nietzsche og Garborg 101Motorsykkelmysteriet 79Norsk litterær årbok 2014 121Norsk utvandringshistorie 127Når ein engel går gjennom scenen og

andre essay 43Olav H. Hauges vakraste dikt 35Om kvelden blir namna

ropa heim 40Operasjon sjølvdisiplin 111

ReGiSTeR

133

re

gist

er

Register

Politihunden Falk på farleg oppdrag 78

Pusteproblem 23, 57–59Rapport frå Finansdepartementet.

Ei statssekretærreise 100Se ilden lyse over jord 26Sirkus Spetakkel 85Sjakk – ei kjærleikshistorie 110Sju dagar i august 11, 53–55Skriv i sanden 90Smådjevlane 29Song for deg og meg 75Songfuglen 47St. Olav-komplekset 24Statsminister-boka 41Stemmer frå ei fjern tid. Forteljingar

om bøker, viser, magiske formlar og merkelege teikn 1550–1814 94

Strikk meir til nøstebarn 115–117Søvngjengaren 83Tokulturlæra i norsk historie 128Under ein stein 74Vidareutdanning i lys og skugge 38Villheks. Fiendeblod 87Vitseutsegner 39Woyzeck 44Å vera ingenting. Samtalar med

spelemannen Knut Hamre 106

FORFAT TARReGiST eR

Andersen, Lasse Skjønning 114Basso, Aina 10Bertram, Rüdiger 80

Bildøen, Brit 11, 52, 53Bjørlykke, Oskar Stein 34Bruheim, Magnhild 79Büchner, Georg 44Børhaug, Kjetil 129Christophersen, Jonas 129Danbolt, Gunnar 123–125Djupvik, Laura 81Fet, Jostein 94Fidjestøl, Alfred 95Fosse, Jon 12–15, 42, 43Fox, Paula 30Garfors, Gunnar 112Gavalda, Anna 31–33Gregersen, Kathrine 115–117Grepstad, Ottar 107–109Grytås, Gunnar 104, 105Gujord, Heming 121Hauge, Olav H. 35–37Helle, Siri 102Hellesnes, Jon 101Hjørnevik, Jon 113Hyvik, Jens Johan 128Imsen, Steinar 126Jensen, Eva 38Kaaberbøl, Lene 87Kaldhol, Marit 16Karlsvik, Mette 17Kjelnæs, Marjun S. 90Kolden, Ragnhild 19–21, 46Kristvik, Ellen 103Lantto, Markus 22Leikvoll, Jan Roar 47Liabø, Marita 23, 56, 57Lillegraven, Ruth 68–70

13 4

re

gist

er

Maurseth, Benedicte 106Michelsen, Per Arne 121Muchamore, Robert 82, 83Myklebust, Gunnar 97–99Mæhle, Lars 28, 48, 88Nordstoga, Odd 75, 76Nørvåg, Tone 78Oikonomaki, Anne Bergset 29Osland, Erna 74Ravatn, Agnes 49, 111Rein, Arild 24Ritsos, Jannis 39

OmSeT JARReGiST eR

Bakke, Tove 30Brunvoll, Arve 39Fosse, Anna 27Fosse, Jon 27, 44Hovland, Ragnar 80Moa, Lars 90Rosse, Øystein 82, 83, 87

iLLUST R ATØRReGiST eR

Belsvik, Inger Lise 74, 75Hodnefjeld, Hilde 75Landsem, Inger 68–70Omtveit, Bibbi 85Schulmeyer, Heribert 80Skyllingstad, Odd Henning 78Stai, Kari 71–73

FOTOReGiST eR

Tove K. Breistein 7, 10, 11, 17, 19, 20, 23, 25, 28, 41, 46, 47, 48, 85, 86, 88, 89, 91, 115

Tom A. Kolstad 12, 13, 42, 43 Øyvind Eide 16, Per Kristian Nygård 22 Asbjørn Jensen 24 Kateryna Babkina 26 Le Dilettante 31, 32 Herborg Pedersen 34 Jan Kløvstad 35 Studio Snorre 38 Benedicte Skarvik 40, 71, Agnete Brun 49, 111 Paal Audestad 67 Lene Løtvedt 74 Siri Vaggen Olsen 74 Gudmund Moren 79 Friedrich Oetinger 80 Turid Kristensen Vevatne 81 Sam Jones 82 Hugo Opdal 84 Sanne Berg 87 Gitte C. 90 Marius Vervik 92 Kjetil Tandstad 94 Cecilie Seiness 95 Linda Cartridge 97, 112 Knut Brautaset 101 Marit Brennset 102 Moment Studio 103 Lars O. Flydal 107

Kategori

135

re

gist

er

Stig Weston 110 Siri Waggen Olsen 113 Claes Benthien 114 Lucia Gardin 27

13 6

re

gist

er

13 7

ko

nta

kt

Kontakt

138

ko

nta

kt

FØLG OSS pÅ:

www.twitter.com/samlagetwww.facebook.com/samlagetwww.instagram.com/detnorskesamlagetog abonner på nyheitsbrev på www.samlaget.no

KontaKt oSS

Siri IfarnæssVikarierande sals- og marknadssjef

(Sals- og marknadssjef Anne Liv Tresselt er i permisjon til januar 2015.)

Mobil: 950 29 198 s.ifarnaess@samlaget.no

Karin HelgøyInformasjonssjefMobil: 970 19 865k.helgoy@samlaget.no

Eva RekveSalskonsulentMobil: 924 39 248e.rekve@samlaget.no

Maren Ingeborg HvamstadMarknadskoordinatorMobil: 412 26 449m.hvamstad@samlaget.no

Christine SchwarzInformasjonskonsulentMobil 958 13 389c.schwarz@samlaget.no

ligg dei to byltane ho drassar med seg og Åsleik spørom det er hennar saker og ho seier ja og han lyfterdei opp og så seier han kom og så går dei bortoverBryggja i Bjørgvin, han Åsleik i Vika og ho Alidamed vesle Sigvald på armen går attmed kvarandrebortover Bryggja i Bjørgvin og ingen av dei seiernoko og så går Åsleik inn i eit smau og Alida blir gå-ande etter han og ho ser dei stutte beina hans gjeralange steg, og ho ser slaga på den svarte jakka hansstå ut frå låra hans og ho ser den svarte skyggeluvahans trekt langt ned i nakken og i hendene ber handei to byltane hennar og så stoggar Åsleik og hanser mot henne og så nikkar han med hovudet inn ieit smau og så byrjar han å gå inn i smauet og Alidagår etter og mot brystet held ho han vesle Sigvald oghan søv sin trygge og søtaste svevn og så opnar Ås-leik ei dør og held henne open og Alida går inn ogho ser ned og så ser ho opp og ho ser eit avlangtrom med mange bord og så kjenner ho lukta avrøykt kjøt og steikt flesk og så godt luktar det at hoi eitt no kjenner beina svikta under seg, men hopressar vesle Sigvald mot brystet og samlar seg, sam-lar seg ja, og så står ho der støtt, men så god ei luktav mat det har ho vel aldri før kjent, tenkjer Alida,og kvifor dreg no han Åsleik henne med inn hit,som om ho pengar hadde til å kjøpa seg mat for,ikkje ein einaste slant det har ho vel, tenkjer Alidaog ho ser at folk sit og et, og så god ei lukt av røykt

14

Kveldsvævd ferdig_A 12.12.13 10.23 Side 14

eldre enn deg, men eg minnest deg frå du jentungevar, seier han

Eg vaksen, du jentunge, seier hanHugsar du meg ikkje att, seier hanJau, jau då, seier Alidaog visst minnest ho vel Åsleik, men ikkje som

anna enn ein av dei vaksne karane som stod der ogprata saman, og ho minnest at han budde i Vika,han og mora, men så mykje meir er det ikkje, ten -kjer ho, for han var eldre enn henne, kanskje tjue-fem år eldre, noko slikt, kanskje meir, så han var tildei vaksne å rekna han, tenkjer ho

Men kvifor sit du her, seier ÅsleikEin stad må ein då sitja, seier AlidaHar du ingen stad å bu, seier hanNei, seier hoDu bur ute, seier hanEg må vel det, når eg ikkje har hus, seier AlidaDu og ungen din, seier hanJa vi må vel det, seier hoOg du er så tynn, har du ikkje mat å eta heller,

seier hanNei, seier hoI dag har eg ikkje ete, seier hoMen reis deg, kom, bli med meg, seier hanog Åsleik tek under eine armen hennar og han

hjelper henne opp på beina og så står Alida der medvesle Sigvald på armen og nede ved føtene hennar

13

Kveldsvævd ferdig_A 12.12.13 10.23 Side 13

2014

| Bøker fra Sam

laget

www.sam

laget.no