Samen bouwen aan goud onderwijs - dec 2016

“Samen bouwen aan goud onderwijs” is het thema van deze editie. Met goud doelen we natuurlijk

op de Grunneger sproak waarin goud gewoon goed is, maar in Goud Onderwijs schuilt ook de

ambitie en opdracht die basisscholen, besturen en de Pedagogische Academie delen. In dit nummer

besteden we aandacht aan manieren waarop we hier invulling aan geven. Zoals in onze opleidingen,

in het onderzoek van het lectoraat, maar ook door de Groninger Onderwijsdag (de GROND) en met

onze activiteiten rondom Wetenschap & Technologie en onderwijs aan vluchtelingen. Echt goud is

natuurlijk oud-student Freerk Brouwer die de ‘Mees Kees-verkiezing’ won en zich de leukste leraar

van Nederland mag noemen.

Als iemand ‘goud’ is geweest voor onze opleiding, dan was dat wel onze dean Peta de Vries. Na zeven jaar als dean van de PA is zij afgelopen zomer overgestapt naar de School of Engineering binnen de Hanzehogeschool. Ze heeft veel voor ons betekend. Het meest in het oog springend is de uitstekende visitatie PA in 2015: drie keer Goed scoren is gewoon goud! Verder stond ze aan de wieg van de verbreding van de PA met haar activiteiten

op het gebied van Onderwijs, Onderzoek en Ondernemerschap. Deze drie O’s hebben een fundamentele plek gevonden binnen de PA en weten elkaar uitstekend te vinden. Ook was ze nauw betrokken bij de start van onze nieuwe Master Talentontwikkeling & Diversiteit en de opleiding Ad (Associate Degree) Pedagogisch Educatief Medewerker die volgend jaar van start gaat. Wij wensen haar veel succes in haar nieuwe functie.

Marietta Muhonen volgt Peta op als dean en zal verder vorm en inhoud geven aan de Pedagogische Academie. Zij is sinds 2003 werkzaam bij de Hanzehogeschool Gronin-gen en was als opleidingsmanager verant-woordelijk voor de opleiding Toegepaste Psychologie. Voordat zij haar loopbaan bij de Hanzehogeschool begon, werkte ze als organisatiepsycholoog en ondernemer bij een coöperatief adviesbureau.

Samen bouwen aan Goud Onderwijs kun je niet alleen. De komende jaren gaan we de reguliere opleidingen verder verbeteren om bij te kunnen dragen aan actueel en toekomst-bestendig onderwijs. We doen er alles aan om onze studenten en de starters in het veld een zo optimaal mogelijke begeleiding en een mooie plek in het onderwijs te geven!

MT Pedagogische Academie, Hanzehogeschool Groningen

Oud-student PA meester Freerk Brouwer ‘Leukste meester van Nederland!’Lees verder op pagina 4

Foto

: Mar

ije G

eerts

ma

Marietta Muhonen – Nieuwe dean PA

Onderzoeken en ontwerpen verankerd in Pabo-curriculumWetenschap & Technologie horen thuis in het curriculum van de Pabo. Met dat uitgangspunt zijn

alle Nederlandse Pabo’s tussen 2014 en 2016 aan de slag gegaan. De Pabo van de Hanzehogeschool

heeft dit project vanaf het begin stevig omarmd, maar koos voor een iets andere benadering: die van

Onderzoekend & Ontwerpend Leren. Met succes: Onderzoekend en Ontwerpend Leren is verankerd

in het Groningse Pabo-curriculum.

Het doel van het landelijke project Weten-schap & Technologie in de Pabo was tweele-dig. Het belangrijkste doel was het integraal opnemen van Wetenschap & Technologie in het curriculum van alle Pabo’s. Daarnaast was het de bedoeling om alle Pabo-docenten te professionaliseren op dit gebied, zodat ze bekend zijn met Wetenschap & Technologie en deze kennis goed kunnen overbrengen op de studenten.

Meer dan een vakgebiedDe Pabo van de Hanzehogeschool koos voor de benaming Onderzoekend & Ontwerpend Leren als benadering van Wetenschap & Technologie. Deze term past beter bij onze opvatting over hoe dit domein zich verder kan ontwikkelen. Wij zien Onderzoeken & Ontwerpend Leren namelijk niet als losstaand vakgebied, maar als een didactisch basismodel van houding en vaardigheden die ook relevant is in andere domeinen binnen het curriculum.

Aanpassingen in het curriculumWat betekent deze nieuwe aanpak concreet voor het curriculum van de Pabo op de Hanze-hogeschool Groningen? Een overzicht van de belangrijkste ontwikkelingen:• Binnen het Pabo-onderwijs komt het

Onderzoekend & Ontwerpend Leren in het hele curriculum terug. De cyclus van onderzoek was al stevig verankerd in de leerlijn. Deze leerlijn van 19 EC’s is vanaf het eerste jaar in het curriculum opgenomen en bereidt studenten voor op het doen van onderzoek in hun vierde jaar.

Ad Pedagogisch Educatief MedewerkerNieuwe opleiding van start in 2017

Voor

stel

ling

in h

et k

ader

van

pro

filer

ing

Kuns

t en

Cul

tuur

• Nieuw is dat we nu in het derde studiejaar zowel een verdiepende profilering Science als een verdiepende profilering Kunst & Cultuur aanbieden, allebei sterk gebaseerd op de didactiek van Onderzoekend & Ont-werpend Leren.

• Studenten die Science kiezen, ontwerpen een leerlijn voor een specifiek concept. Daarnaast ontwikkelen ze materiaal om Wetenschap & Techniek te promoten.

• Studenten die voor Kunst & Cultuur kiezen, ontwerpen verschillende voorstel-lingen die worden uitgevoerd voor alle groepen van een basisschool. Verder maken ze een kritische beschouwing over erfgoed-onderwijs op basis van een analyse van hun eigen onderwijspraktijk, het overheidsbe-leid en verschillende theoretische concep-ten. Hiervoor vinden de colleges plaats op een erfgoedlocatie.

• Ook binnen de vakken taal, rekenen en sociale wetenschappen gebruiken we de didactiek van Onderzoekend & Ont-werpend Leren. In elk blok geven we een onderzoeks- of ontwerpopdracht en we benoemen de stappen explicieter.

Professionalisering docentenWe hebben het model van Talentenkracht en de benadering van Onderzoekend & Ont-werpend Leren gebruikt als basis voor het didactisch handelen van de student en de Pabo-docent. Dit handelen is gebaseerd op de volgende drie pijlers:• Ruimte geven door middel van interactie

(juiste vragen stellen).

• Structuur bieden door een wetenschappe-lijke methode te volgen.

• Flexibel ondersteunen door scaffolding (Engelse term; het aanbieden van veel ondersteuning, waarbij leerkrachten de leerstof als het ware in de steigers zetten voor leerlingen).

ZelfobservatielijstDe leden van de projectgroep hebben in samenwerking met het lectoraat een zelfobser-vatielijst ontwikkeld om de eigen kwaliteiten op het gebied van Activerende Didactiek en Onderzoekend & Ontwerpend Leren in te schatten. Deze observatielijst is goed bruik-

baar voor leerkrachten van het basisonder-wijs, Pabo-docenten en studenten. De lijst is ook gebruikt om de docenten op de Pabo te coachen en professionaliseren. Verder is er in 2015 een studiedag met inspirerende work-shops georganiseerd waaraan alle docenten hebben meegedaan.

Voor professionals die werken met jonge kinderen en mbo-studenten die willen doorstuderen, biedt

de Hanzehogeschool Groningen vanaf september 2017 een nieuwe opleiding. De tweejarige hbo-

deeltijdopleiding Associate Degree Pedagogisch Educatief Medewerker (Ad PEM) staat volledig

in het teken van versterking van de leefwereld van het jonge kind van 0 tot 6 jaar en leidt op voor

banen in bijvoorbeeld de kinderopvang, peuterspeelzalen, brede scholen en integrale kindcentra.

De Pedagogische Academie en de Academie voor Sociale Studies hebben de opleiding samen ontwikkeld en het is hun intentie om in september 2017 van start te gaan met een eerste groep. Het gaat om een opleiding op niveau 5, tussen mbo 4 en hbo-bachelor in. Inhoudelijk bevindt de opleiding zich op het snijvlak van het sociale en educatieve domein. De opleiding heeft als doel professionals op te leiden die de gezonde ontwikkeling van jonge kinderen volgen en stimuleren en de door-gaande ontwikkelingslijn van kinderen in de voor- en vroegschoolse educatie en basison-derwijs versterken. Ze leren tegelijkertijd een meer sturende en coachende rol op zich te nemen in hun werk.

Behoefte vanuit werkveld en overheidOverheid en werkveld hebben grote behoefte aan medewerkers die een kwaliteitsimpuls kunnen geven aan de basisvoorzieningen voor jonge kinderen. Zodat ieder kind zich zo optimaal mogelijk kan ontwikkelen. Met de Ad PEM komt de Hanzehogeschool tegemoet aan deze wens. Het regionale werkveld beaamt deze behoefte en heeft actief meegedacht over de inhoud en het profiel van de opleiding.

Vier modulesDe opleiding bestaat uit vier modules van ieder een half jaar. Van deelnemers wordt verwacht dat ze twee dagen per week de beschikking hebben over een relevante werk-/ leeromgeving (betaald of onbetaald), waarin ze aan hun ontwikkeling tot pedagogisch educatief medewerker kunnen werken. Na het behalen van het Ad-diploma kunnen ze door-stromen naar de bachelor Pabo of de bachelor Social Work.

Enkele inhoudelijke puntenTijdens de opleiding leert de aanstaande pedagogisch educatief medewerker kinderen doelgericht in hun ontwikkeling te stimuleren en het pedagogisch klimaat te versterken. Samenwerking binnen de keten en het coachen van collega’s en ouders zijn belangrijke onderwerpen binnen het programma. Ook preventie en lichte vormen van hulp en begeleiding krijgen aandacht. In de laatste module staat het leveren van een bijdrage aan het integraal pedagogisch beleid binnen de organisatie waarin hij werkzaam is centraal. Hij doet voorstellen voor veranderingen en werkt mee aan veranderingen binnen de organisatie op het gebied van opvoeding en ondersteuning.

Huidige stand van zakenMomenteel werkt de projectgroep aan de ontwikkeling van de opleiding. In januari 2017 wordt deze voorgelegd aan de NVAO, de accreditatie verlenende instantie voor het hoger beroepsonderwijs, met als doel de nieuwe opleiding in september 2017 van start te kunnen laten gaan.

Lou Slangen (landelijk projectleider) en Dominique Hoozemans (voorzitter stuurgroep) brachten op 2 februari 2016 een werkbezoek aan de Pabo van de Hanzehogeschool. Hun conclusie luidde als volgt:

“De Pabo van de Hanzehogeschool heeft in het project veel ontwikkelingen aangezet. Het geheel maakt een harmonische en gedegen in het programma verankerde indruk. De praktijk van O&O, talentenkracht uitgangspunten en inhouden zijn stevig met elkaar vervlochten.”

Stud

ieda

g O

nder

zoek

end

en O

ntw

erpe

nd L

eren

bij

de H

ortu

s in

Har

en

Interesse?Vraag de brochure aan via www.hanze.nl/ brochure en plan een bezoek aan onze informatieavond op 26 januari 2017 via www.hanze.nl/informatieavond

Zie voor meer informatie: www.hanze.nl/adpem

Freerk Brouwer is ‘Leukste leraar van Nederland!’Oud-PA Hanzestudent Freerk

Brouwer is ‘Leukste leraar

van Nederland’ geworden. Hij

won de landelijke Mees Kees-

verkiezing.

Meester Freerk geeft les op basisschool De Trime in Beetsterzwaag. De leerlingen van De Trime hadden hem opgegeven voor de wedstrijd en voerden enthousiast campagne voor hem. Dankzij hun inzet kreeg Freerk de meeste stemmen en bleef daarmee de twee andere finalisten nipt voor. Hij ontving de

prijs op 26 november in Utrecht bij de voor-première van de film ‘Mees Kees langs de Lijn’.

De Mees Kees-verkiezing is onderdeel van de campagne ‘Veel Meer Meester!’ die als doel heeft meer jongens en jonge mannen te inte-resseren voor een baan in het basisonderwijs.

Namens alle medewerkers en studenten van de Pedagogische Academie: gefeliciteerd Mees Freerk! Wij zijn heel trots op je!

Wat maakt jou de leukste leraar van Nederland?‘Ik denk vanwege de humor die ik tijdens mijn lessen gebruik. Ik vind het vooral belangrijk dat mijn leerlingen het fijn hebben in de klas en dat ze zich op hun gemak voelen. Dat is voor mij de pedagogische basis. Vaak gebruik ik daarom leermethodes die de kinderen aan-spreken. Zo heb ik deze week met de klas de deelsommen geoefend aan de hand van peper-noten. Geweldig vonden ze dat! Verder begin en eindig ik de dag altijd met een spelletje; de dag goed beginnen én eindigen!’

Waar haal jij je inspiratie vandaan?‘Dat hangt vooral af van de tijd van het jaar en de actualiteit. Ik probeer de kinderen zoveel mogelijk op een leuke manier bij de les te

betrekken. Laatst hadden we een rekenop-dracht BTW berekenen. Toen heb ik een stapel Pikachu-kaarten gekocht en ze gevraagd of ze wisten hoeveel belasting je hierover moet betalen. Nou, ze bleven graag bij de les. Het is prachtig om de kinderen iets te leren vanuit hun eigen belevingswereld.’

Wat is je mooiste herinnering aan je studietijd op de Pabo?‘Het is voor mij nu zeven jaar geleden dat ik aan de Pabo studeerde. Ik heb vooral mooie herinneringen aan de wintersportvakantie met medestudenten. Daarnaast vond ik de lessen Bewegingsonderwijs van Esther Frerichs het allerleukst. Stiekem vind ik dit nog steeds het leukste onderdeel van mijn lesweek. Muziek vond ik het minste vak, alhoewel ik de

muziekdocent Loes wel leuk vond. Zo doe ik nog steeds rond 5 december met de leerlingen haar pepernotensong. Een opdracht op klas-sieke muziek waarbij je precies op de goede ‘noot’ een pepernoot in een bekertje moet laten vallen en ze daarna allemaal tegelijk moet opeten. Zie je het voor je. De kinderen vinden het hilarisch!’

Heb je tips voor onze Pabo-studenten?‘Maak vooral plezier met de kinderen. Dat is volgens mij de beste manier om ze mee te krijgen. Jij legt de basis voor hun verdere leven, dit wordt naar mijns inziens weleens onderschat door de buitenwereld. Daarom moet je een manier gebruiken waarbij je het beste uit jezelf en uit de kinderen kan halen.’

Waarom zouden jongens voor de Pabo moeten kiezen?‘Ik heb zelf voor de Pabo gekozen omdat ik graag met kinderen wilde werken. Daarbij leek lesgeven mij fantastisch. Het is echt een prach-tig beroep. Je voelt jezelf elke dag zelf weer een beetje kind.

En voor kinderen is het belangrijk ook eens een meester voor de klas te hebben. Meesters zijn volgens mij wat meer recht door zee en leggen vaker de verantwoordelijkheid bij de kinderen zelf. Als er ijs op de sloot ligt mogen ze er van mij op. Als ze er doorheen zakken ervaren ze zelf wel hoe koud en vies ze worden!’

‘ Ik heb voor de Pabo gekozen omdat ik graag met kinderen wilde werken. Daarbij leek lesgeven mij fantastisch. Het is echt een prachtig beroep. Je voelt jezelf elke dag zelf weer een beetje kind.’ Interview

met meester Freerk

Foto

: Mar

ije G

eerts

ma

Hoe behouden we startende leerkrachten voor het onderwijs? Die

vraag stond centraal tijdens de vierde editie van de GRoninger

ONDerwijsdag (GROND) op 9 november 2016. De overkoepelende

boodschap was glashelder: het is hard nodig dat alle betrokkenen

meer investeren in startende leerkrachten. Die opdracht geldt

zowel voor besturen en directie als voor de leerkrachten zelf.

Projectleider Heidi Rubingh schetste aan de hand van interviews met jonge leerkrachten wat er is gekomen uit haar deelproject Startende Leerkracht van het programma Versterking Samenwerking. Leerkrachten geven aan tegen welke problemen ze aan lopen. Twee voorbeelden:

“Ik moest naar de gym. Maar ik was nog nooit op de school geweest en wist niet waar het gymlokaal was. De jongens van groep 8 hebben me een hele omweg laten lopen. Gelukkig kwamen er twee meisjes naar me toe die het zielig voor mij vonden.”

“Ik heb voor het onderwijs gekozen omdat ik graag iets voor kinderen wil betekenen. Ik werk nu drie jaar op steeds verschillende scholen en het lukt me niet een band met kinderen op te bouwen. Ik moet altijd de strenge juf zijn omdat ze je uitproberen als je ergens nieuw binnenkomt.”

Eén van de doelen van dit project is het professionaliseren van de begeleiding van startende leerkrachten. Rubingh gaf aan dat de coaches, die vorig schooljaar 38 leerkrachten hebben begeleid, nog ruimte hebben om dit jaar meer leerkrachten te coachen.

Redenen van uitstroomWim van de Grift en Michelle Helms-Lorenz deden onderzoek naar de uitstroom uit het onderwijs en concludeerden dat bijna 20% van de basisschoolleerkrachten binnen vijf jaar de sector verlaat. Dat is onwenselijk in economisch opzicht en vanwege het huidige tekort aan ervaren leerkrachten. Beginnende leerkrachten zijn gebaat bij systematische begeleiding op het gebied van onder andere werkdruk, professionele ontwikkeling en begeleiding in de klas, gericht op het pedagogisch didactisch handelen. Helms: “Steeds meer scholen regelen een coach of mentor voor de starter. Dit is een stap in de goede richting.”

IdentiteitsspanningUit het onderzoek van Marieke Pillen blijkt dat een deel van de leraren het onderwijs verlaat vanwege professionele identiteitsspanningen. Zij ervaren een conflict tussen wat ze zelf relevant vinden (persoonlijke dimensie) en wat ze relevant vinden voor de uitoefening van hun beroep (professionele dimensie). Hierdoor worden ze onzeker. Ze merken dat ze minder passie en betrokkenheid kunnen opbrengen en dat ze de controle over hun handelen verliezen. Het risico op een burn-out en uitval neemt hierdoor toe. Dit is zorgwekkend, blijkt ook uit recente gegevens van het TNO: het burn-outpercentage van de totale beroepsgroep in het onderwijs is 21,3%, veel hoger dan het gemiddelde percentage 14,4 %.

It takes a village to raise a childPedro de Bruyckere is onderzoeker en pedagoog aan de Arteveldehogeschool in Gent. Hij benadrukte dat de hele omgeving invloed heeft op het leren van een kind. De Bruyckere: “Je hebt een heel dorp nodig om een kind op te voeden, dus ook de startende leerkrachten. Maar hoe houd je als starter het vuurtje brandend en voorkom je dat je opbrandt?” Zijn onderzoek toont aan dat de zwakste groep leerlingen het meeste last heeft van het gebrek aan ervaring van startende leerkrachten en het verloop van personeel. Hij vindt dat er meer aandacht moet komen voor de ondersteuning en begeleiding van startende leerkrachten. Hij adviseert deelname aan trainingen specifiek gericht op de kennis en vaardigheden om het werken in de klas te ondersteunen. Ook is het van belang dat starters samen met ervaren leerkrachten de kans krijgen onderzoekend te leren binnen hun eigen klas en worden gecoacht op het omgaan met hun specifieke problematiek.

GRoninger ONDerwijsdagDe startende leerkracht, prikkelen & ontwikkelen!

Listen to the banjo playerManagementtrainer, musicoloog en gitaarvirtuoos Rik Spann vertelde hoe Keith Richards van The Rolling Stones nieuwe inspiratie vond door te luisteren naar ideeën uit de banjo-wereld. Hij koos voor een out-of-the-box-benadering, stemde zijn gitaar op een andere manier en deed nieuwe ideeën op die tot grote hits hebben geleid. Spann gaf aan hoe een jonge, geëngageerde professional zich kan ontwikkelen en leerlingen kan inspireren door zich open te stellen voor alles wat de moderne digitale en virtuele netwerkwereld te bieden heeft. Spann: “Breid je comfort-zone uit op een manier die bij jou past. Ga op zoek naar een vorm van samenwerking waarin veel ruimte is voor persoonlijke ontwikkeling en authenticiteit. Richt je samen op een doel: prachtig onderwijs en zoek vanuit deze energie met een open mind naar antwoorden op de actuele uitdagingen in het onderwijsveld. Zo ontstaat een krachtige, solide en ook flexibele basis, waar iedereen in en om de organisatie, nu en in de toekomst, de vruchten van zal plukken. Want zoals bekend: de wereld van de toekomst is wat onze kinderen ervan maken.”

Boeiende workshopsTijdens vijf workshops richtten de deelnemers zich op verschillende aspecten van de startende leerkracht. De workshop Doorontwikkelen professionaliseringsambitie op alle lagen van de samenwerking van Edmée Suasso

(lerarenopleider bij Saxion Enschede), bestond uit een presentatie en een tafelgesprek ‘Hoe creëren (en benutten) we verduurzaming en wederkerigheid in de samenwerking?’. In Luisteren als het ‘lastig’ wordt door Hugo A. Roele, werd aandacht besteed aan het omgaan met kinderen, ouders en collega’s die verdrietig of boos zijn. In deze workshop konden deelnemers zelf ervaren hoe je gemakkelijker en met meer resultaat met lastige situaties kunt omgaan. In Lesson study van Siebrich de Vries werd een professionaliseringsbenadering op systematische wijze in de eigen lespraktijk bestudeerd, waarbij de focus op het leren van hun leerlingen ligt. Beeldcoaching (Stefan Paauwe, docent Pedagogische Academie) ging over de vele mogelijkheden van videocoaching. De deelnemers gingen zelf aan de slag met videobeelden. Tenslotte werd in Begeleiding van leerkrachten vanuit een identiteitsperspectief (Roy Epping) het werken met identiteitsvragen centraal gesteld. In de onderwijspraktijk is het lastig dit concept concreet te maken. Deze workshop ging om het werken met identiteitsvragen in het kader van professionele ontwikkeling van leraren.

In mei/juni 2017 vindt de afsluiting van het project ‘Versterking Samenwerking Opleidingsschool en Scholen’ plaats met de uitreiking van een magazine waarin eindproducten, waaronder de GROND, worden gepresenteerd. In het najaar van 2017 zal er weer een GROND worden georganiseerd.

Meester StijnTijdens het symposium was de

trailer te zien over een startende leerkracht, Meester Stijn. Scan de

QR-code en bekijk de trailer

Foto

’s: W

oute

r Bre

m

Waar ben je op dit moment werkzaam?‘Dit jaar werk ik op OBS Meander in Gronin-gen, waar ik inval in groep 3 en groep 7. Het is een vrij nieuwe school in de wijk Reitdiep waar ik met alle plezier drie dagen in de week werk.’

Waarom heb je gekozen voor de master Talentontwikkeling & Diversiteit?‘Een nieuwe stad, nieuwe uitdagingen. Zo voelde het voor mij toen ik besloot om naar Groningen te verhuizen. Een levendige stad met veel energie. Hoewel ik al een aantal jaren voor de klas sta, wilde ik graag weer íets gaan doen. Wat dat ‘iets’ zou zijn, wist ik op dat moment nog niet. Nieuwe kennis en vaardig-heden me eigen maken: daar had ik zin in. Mijn oog viel op de master Talentontwikke-ling & Diversiteit en ik was meteen geïnteres-seerd. Het is een master die aansluit op mijn hbo-diploma én qua inhoud leek mij het erg innovatief. Het is vernieuwend je te verdiepen in talenten en het creëren van talentkrachtige omgevingen. Door deze master te volgen kan ik een bijdrage leveren aan nieuwe onderwijs-ontwikkelingen binnen de klas, de school en wellicht ook binnen de onderwijsorganisatie O2G2.’

Wat vind je van de opleiding in het algemeen?‘De opleiding vind ik pittig maar uitdagend, het is tenslotte wel een masteropleiding! In werkcolleges krijgen we theorie aangeboden die we vervolgens bespreken in de Commu-nity of Learning (COL) en diezelfde week nog toepassen in de praktijk. De masteropleiding geeft verdieping, maar is tegelijkertijd ook heel praktisch. Het brengt mij nieuwe inzich-ten en een andere kijk op situaties in de klas. Al na één semester voel ik me er een betere professional door.’

Hoe heb je de eerste periode ervaren?‘De eerste periode begon heel inspirerend met een kick-off waarbij Paul van Geert zijn visie over talent en talentontwikkeling met ons deelde. De toon werd meteen gezet. Wat een inspirerende man! Daarna was het meteen volle bak, wat wij -om eerlijk te zijn- aan het begin nog niet helemaal gewend waren. Toen het gas er eenmaal op zat, hebben we zoveel mooie ervaringen op gedaan in relatief korte tijd. Het eerste echte talentmoment van een medestudent ontroerde zelfs de docente en was een wake-up call voor de rest van onze

De eerste lichting voltijdstudenten van de nieuwe master

Talentontwikkeling & Diversiteit sloot hun eerste module af met

een mini-symposium. 25 deeltijdstudenten en 5 voltijdstudenten

begonnen de master in september met het thema ‘Interactie’.

De voltijdstudenten namen de bezoekers van hun symposium mee

in de wereld van talentontlokkende interactie en gaven zo een

goede indruk van de inhoud van wat deze module te bieden heeft.

Bezoekers kregen een mooi inkijkje in het onderzoekswerk van de studenten. Ze hielden een talentenjacht waarmee ze op speelse wijze lieten zien wat ze hebben geleerd tijdens de module. Het doel van de studenten die het symposium organiseerden, was het delen van hun werk met anderen.

Heeft u of één van uw collega’s interesse in de master Talentontwikkeling & Diversiteit?Vraag de brochure aan via www.hanze.nl/brochure, plan een bezoek aan onze infor-matieavond op 26 januari 2017 via www.hanze.nl/informatieavond of volg een proefcollege tijdens de informatiebijeenkomst op 1 maart 2017 via www.hanze.nl/proefcollege.

In gesprek met masterstudent Marlou Hospes

Studenten sluiten mastermodule af met mini-symposium

Marlou Hospes Masterstudent opleiding

Talent ontwikkeling & Diversiteit

Foto

: Ang

elo

Roga

studiegroep. Het talent van het kind staat niet met grote letters op het voorhoofd geschreven. Het kan heel subtiel zijn, het zit in de kleinste uitingen. In mijn klas ga ik op zoek naar die kenmerken van talent: een ware talentenjacht eigenlijk.’

Wat vond je het leukste onderdeel?‘Wat ik een erg prettige verplichting vind bij deze opleiding, is dat we allemaal een critical friend (senior professional in het onderwijs) en een internationale buddy hebben. Hierdoor ben ik weer in contact gekomen met twee oude bekenden. Ze zijn net zo enthousiast over de master als ik en begeleiden me op afstand. Verder kijk ik ontzettend uit naar de excursie naar Finland die in het voorjaar gepland staat. Finland staat bekend om het goede onderwijs en dat wil ik maar al te graag met eigen ogen zien.’

Wat vond je het moeilijkste onderdeel?‘Voor deze opleiding is het doen van onder-zoek een belangrijk onderdeel. Je sluit het semester onder andere af met een miniscriptie. Ik heb hier weinig ervaring in: het schrijven van een theoretisch kader en het analyseren van gegevens uit grafieken vond ik vrij lastig in het begin.’

Wat heeft je het meest verrast?‘De afsluiting van het semester met het mini-symposium voor Pabo-studenten, deeltijd-studenten van dezelfde masteropleiding en docenten was het meest verrassend. Het doel was kennis die wij afgelopen semester hebben opgedaan over te dragen aan een publiek. Verder mochten wij hier een eigen invul-ling aan geven. Aangezien het voor ons en de docenten de eerste keer was, wisten wij niet goed wat we konden verwachten. Het resultaat was een inspirerend, energiek en waardevol

Lesgeven aan gevluchte kinderenOp verzoek van verschillende schoolbesturen ontwikkelt de

Pedagogische Academie een passend aanbod voor leerkrachten

die lesgeven aan kinderen van vluchtelingen. Projectleiders

Merel Hennink en Herman Veenker zijn bezig dit aanbod op

te zetten en stellen daarbij de eigen kracht en de vragen van

leerkrachten centraal. Het is de bedoeling om in het voorjaar van

2017 van start te gaan met de eerste pilotscholingen.

Binnen veel scholen heeft slechts een kleine groep leerkrachten ervaring en expertise met het lesgeven aan gevluchte kinderen. Deze kennis en ervaring die deze leerkrachten in hun eigen school hebben opgedaan kan de projectgroep gebruiken om een passend aanbod te ontwik-kelen, zodat het mogelijk is om deze expertise ook aan andere leerkrachten over te dragen. Hennink en Veenker brengen deze kennis in kaart door mensen met elkaar in contact te laten komen. Scholen kunnen zo van elkaar leren. Hennink: “We bouwen voort op de kennis en ervaring die leerkrachten al hebben in het omgaan met kinderen. Daarbij gaan we steeds uit van de sterke punten van de leerkrachten en zoeken we aan de hand van ervaren probleemsitu-aties naar oplossingen.”

Kennis en ervaring in kaart brengen en delenDe eerste stap is het formeren van een groep leerkrachten die bereid zijn mee te werken aan dit initiatief. Veenker: “Aan de hand van gesprekken met deze groep brengen we vragen en behoeften in kaart. Daarbij betrekken we de context van de locatie van de school en de lespraktijk van de bevraagde leerkrachten, zodat we een zo volledig mogelijk beeld krijgen van de manier waarop leerkrachten met kinderen van vluchtelingen werken. Ook krijgen we zo een beter beeld van hun sterke punten. Vervolgens brengen we al deze informatie, kennis en expertise bij elkaar. Het gaat erom dat we allemaal zoveel mogelijk profiteren van elkaars deskundigheid.”

Andere behoeftenWellicht zijn hiermee niet alle vragen opgelost. Zo kan er behoefte blijven aan specifieke kennis of aan concrete lesvoorbeelden van handelen. Misschien is er behoefte aan coaching of aan expertise van buitenaf. Het is de bedoeling dat de groep leerkrachten aangeeft welke andere behoeften er leven. Afhankelijk daarvan kunnen Hennink en Veenker in hun eigen netwerk aan de slag gaan om vragen te beantwoorden en kennis te delen rondom het werken met kinderen van vluchtelingen.

Naast deze scholing nam de PA het initiatief om met de Kunstacademie Minerva en het Prins Claus Conservatorium een project te starten om op een andere manier de Nederlandse taal te leren. In dit project wordt gebruik gemaakt van het communiceren middels kunst, cultuur en muziek.

Meer informatie:Neem contact op met Merel Hennink via e-mail m.hennink@pl.hanze.nl of met Herman Veenker via e-mail h.j.j.m.veenker@pl.hanze.nl.

‘ Voor iedereen die hiervoor openstaat en graag voor kinderen zoiets waardevols wil betekenen als het herkennen en stimuleren van talenten, is deze masteropleiding een echte aanrader!’

mini-symposium. We lieten in verschil-lende hoeken kenmerken van talent naar voren komen. Het publiek, beoordeelde in groepjes welk kenmerk van talent zij vonden passen bij de casus. Zo legden verschillende groepjes het kenmerk ‘plezier hebben’ neer bij het indoor boogschieten. Anderen zagen dit juist weer als doorzettingsvermogen. Op die manier lieten we zien dat er meer-dere kenmerken van talent in talentvolle momenten zitten. Het gaat erom dat je die kenmerken kunt herkennen en stimuleren.’

Hoe is de samenwerking met de andere masterstudenten?‘Binnen mijn studiegroep zijn de achter-gronden verschillend: zowel Pabo als ALO. Dat werkt verfrissend, omdat de praktijker-varingen hierdoor ook anders zijn. We zijn met een groepje van vijf studenten waardoor je met sommige opdrachten op elkaar bent aangewezen. Je leert elkaar snel kennen en het fijne is dat je allemaal dezelfde passie deelt. Anders zou je immers nooit aan de opleiding begonnen zijn.’

Zou je de opleiding aanbevelen aan andere en waarom?‘De opleiding brengt niet alleen vernieu-wing binnen je werkveld, je wordt er een rijker persoon door. De kennis en vaardig-heden die je opdoet kun je ook buiten het werkveld toepassen. De opleiding zet in op je persoonlijke ontwikkeling en maakt je bewust van je eigen talenten. Voor ieder-een die hiervoor openstaat en graag voor kinderen zoiets waardevols wil betekenen als het herkennen en stimuleren van talenten, is deze masteropleiding een echte aanrader!’

Studenten sluiten mastermodule af met mini-symposium

Foto

: Ang

elo

Roga

De buitenschoolse opvang (bso) is in Nederland sinds het eind van de twintigste eeuw een nieuwe

pedagogische voorziening waar grote groepen kinderen na schooltijd hun

vrije tijd doorbrengen.

Hoe het alledaagse leven van kinderen in de bso eruit ziet, hoe ze vriendjes maken,

hoe ze samen kunnen spelen en conflicten aangaan en oplossen. Kortom: hoe ze in de bso hun sociale leven in interactie met elkaar gezamenlijk vormgeven, is het onderwerp van dit proefschrift. Een onderwerp dat in de wetenschappelijke literatuur tot nu toe onderbelicht is gebleven. In deze studie is uitgegaan van een sociaal-constructivistische benadering. De sociale ontwikkeling van kinderen wordt in deze benadering gezien als een proces waarin kinderen zelf een actieve rol spelen. Het doel van het onderzoek was dieper inzicht te krijgen in de wijze waarop kinderen hun sociale wereld vormgeven. Daartoe is na een veldverkennende studie in drie deelstu-dies gekeken naar een aantal sociale praktijken in de interactie tussen kinderen. ‘Sociale prak-tijk’ is het centrale begrip in dit onderzoek.

Daaronder worden in deze studie alle handelingspraktijken van kinderen verstaan en hun sequentiële organisatie. Hande-lingspraktijken zijn de manieren waarop kinderen handelingen realiseren om iets te bewerkstelligen, zoals toegang verkrijgen tot een spel van andere kinderen. Door de con-versaties in het kader van entreeonderhan-delingen, conflictgesprekken en regelonder-handelingen tussen kinderen te beschrijven laat deze studie zien hoe de sociale compe-tentie van kinderen in de bso vorm krijgt in een rijkdom aan sociale praktijken, die jonge kinderen gezamenlijk realiseren.

Na haar studie Nederlandse taal en letter-kunde aan de Rijksuniversiteit Groningen werkte Nynke van der Schaaf als onderzoek-ster bij het Expertisecentrum Taal, Onder-wijs en Communicatie van de RuG (1993-2002), waarna zij als docent Nederlands ging werken bij de Pedagogische Academie van de Hanzehogeschool Groningen. Sinds 2006 is zij lid van de kenniskring van het Lectoraat Integraal Jeugdbeleid, van waaruit zij vanaf 2009 een promotieonderzoek mocht uitvoe-ren wat resulteerde in dit proefschrift.

Talentgerichte ontwikkeling op de basisschoolEen dynamische visie op leren en onderwijzen

VERSCHIJNT

IN JANUARI

2017

Kijk eens wat ik kan!Sociale praktijken in de interactie tussen kinderen van 4 tot 8 jaar in de buitenschoolse opvang

Het proefschrift is te downloaden op www.hanze.nl/lectoraatintegraaljeugdbeleid --> kennisbank.

Een hard copy is aan te vragen bij het secretariaat via e-mail lectoraatijb@org.hanze.nl.

Kinderen zijn vaak grenzeloos nieuwsgierig. Ze zijn onderzoekend, stellen vragen waarop je als volwassene soms ook het precieze ant-woord niet weet en ze proberen vol enthou-siasme de wereld om zich heen te begrijpen. Bovendien lijken ze van nature of uit ervaring al heel veel verschijnselen te kunnen ‘onder-zoeken’ en ‘oplossen’. Het is de vraag of wij, volwassenen, ons wel genoeg bewust zijn van wat kinderen eigenlijk allemaal doen en zeggen. Herkennen we hun nieuwsgierigheid als (exact) redeneren, kunnen we de juiste vragen stellen om kinderen verder te boeien? Krijgen kinderen genoeg mogelijkheden om hun interesses en creativiteit verder te ontwik-kelen? Deze vragen staan centraal in dit brede, vakoverstijgende handboek.

Recente (inter)nationale studies wijzen uit dat leerprocessen dynamisch van aard zijn; leren komt in interactie tot stand en de uitkomst is niet voorspelbaar. Een statische opvatting over talent of ontwikkeling, zoals “je hebt een wiskunde knobbel”, blijkt niet langer houd-baar. Talentgerichte ontwikkeling op de basisschool introduceert een procestheorie die praktische handvatten biedt voor het herkennen en sti-muleren van talentvol gedrag. In deze theorie wordt uitgelegd hoe alle kinderen binnen hun eigen mogelijkheden kunnen excelleren. Het

boek gaat in op vijf principes van talentont-wikkeling en de rol van de leerkracht in de talentdriehoek. De ondersteu-nende website bevat opdrachten en links naar verdiepende bronnen en filmpjes. Voor docenten zijn er Powerpoints en een docentenhandleiding beschikbaar.

Talentgerichte ontwikkeling op de basisschool is bedoeld voor (aankomende) leerkrachten, en is ook interessant voor alle andere professionals in het basisonderwijs.

Dr. Herman Veenker is onderzoeker/project-leider Toekomstig talent binnen het lectoraat Integraal Jeugdbeleid en de Pedagogische Aca-demie van de Hanzehogeschool Groningen, Dr. Henderien Steenbeek is lector Leren en Gedrag aan dezelfde academie en universitair hoofddocent ontwikkelingspsychologie aan de faculteit Psychologie van de Rijksuniversiteit Groningen. Dr. Marijn van Dijk is universitair hoofddocent ontwikkelingspsychologie aan dezelfde faculteit. Net als honorair hoogleraar Complexe dynamische systemen in ontwik-keling, opvoeding en onderwijs Prof. Dr. Paul van Geert.

Talentgerichte ontwikkeling in het basisonderwijs – Een dynamische visie op leren en onderwijzen± 200 pagina’s± € 24,50isbn 978 90 469 0549 4

Lectoraat Integraal Jeugdbeleid ontvangt ZonMW-subsidieBegin december is het project

“3D: drie praktijken, drie

perspectieven, drie stappen.

Ervaren effectiviteit van

opvoedingsondersteuning

door 'nieuwe' jeugdprofes-

sionals” goedgekeurd door

subsidieverstrekker ZonMW.

Kinderen zijn voor hun psychosociale ontwikkeling gebaat bij tevreden en competente ouders die ingebed zijn in een steunend netwerk. Niet voor elke ouder is dit vanzelfsprekend.

Daarom loont het om te investeren in de opvoedkracht van ouders en in het creëren van steunende opvoednetwerken. Zeker wanneer ouders sociaal geïsoleerd leven en/of te maken hebben met één of meer risicofactoren (alleenstaand ouderschap, echtscheiding, armoede, werkloosheid) en opvoedvragen. We noemen hen ‘belaste’ ouders. Als deze ouders sterker in hun ouderschap staan en zich gesteund weten door anderen, dan draagt dit bij aan het voorkomen van psychosociale- en gedrags-problemen van hun kinderen.

In dit project worden de volgende vragen onderzocht: • Wat doen jeugdprofessionals in de

praktijk concreet om belaste ouders te steunen en te versterken zonder te bevoogden?

• Hoe wordt dit beleefd door de verschil-lende betrokkenen: professionals, ouders en hun kinderen?

• En vooral: Welke handelswijzen en activiteiten ervaren de jeugdprofessio-nals, belaste ouders en hun kinderen in de nieuwe praktijken als succesvol en wat zijn daarin de werkzame factoren die leiden tot steunende opvoednetwerken en een sterke ouderrol?

In 3D wordt deze vraag onderzocht in drie veelbelovende praktijken, vanuit drie ver-schillende perspectieven en in verschillende stappen. De drie veelbelovende praktijken worden uitgevoerd op drie verschillende plaatsen in het Noorden van het land: 1) Huiskamer Beijum in de stad Groningen; 2) Voor- en Vroegschoolse Educatie en

Opvoedondersteuning in de middelgrote gemeente Hoogeveen;

3) Alleenstaande moedergroepen in een plattelandsgebied van de Oost Groningse gemeente Veendam

In elke praktijk wordt een kenniswerkplaats ingericht, waarin onderzoekers/docenten en studenten, jeugdprofessionals en ouders in co-creatie die praktijk onderzoeken.

Het project wordt uitgevoerd door een con-sortium van het lectoraat Integraal Jeugdbe-leid, Compaen/Tinten, Gemeente Gronin-gen (Dienst Onderwijs, Cultuur, Sport en Welzijn), Stichting Welzijnswerk Hoogeveen en het Universitair Medisch Centrum Groningen (Disciplinegroep Gezondheids-wetenschappen, toegepast Gezondheids-Onderzoek)

Op 3 november jl. vond de promotie plaats van Nynke van der Schaaf van het lectoraat Integraal

Jeugdbeleid van de Hanzehogeschool Groningen.

Dit project valt onder het speerpunt Healthy Ageing van de Hanzehogeschool Groningen

Waar zijn ze gebleven?Als studente had Annemarie Noordam vanaf het begin

belangstelling voor de ontwikkeling van kinderen. Inmiddels

begeleidt ze volwassenen bij hun ontwikkeling. De mooiste

herinneringen aan de opleiding liggen in het buitenland. Haar

stage op Curaçao en afstudeerproject in Zweden had ze nooit

willen missen.

Waarom heeft u destijds voor de Pabo gekozen?‘Tijdens de meao heb ik stagegelopen op een basisschool. Die ervaring vond ik fantastisch en daar ontstond de eerste ‘klik’. Ik vind het prachtig om de ontwikkeling van kinderen te volgen en mijn eigen bijdrage te mogen leveren aan de begeleiding van kinderen naar volwassenheid. De rode draad in mijn loopbaan is het begeleiden van mensen in hun individuele ontwikkeling, alleen doe ik dat nu voor volwassenen.’

Wat vond u het leukste onderdeel van de studie?‘De combinatie van theorie en praktijk. Ik vond het fijn om wat ik leerde meteen in de praktijk te kunnen toepassen. Ook vond ik het lesgeven aan veel groepen een ervaring die ik niet had willen missen.’

Waar heeft u stagegelopen?‘Ik heb in mijn derde jaar stagegelopen op de Borgmanschool in Groningen. En in het

vierde jaar liep ik stage op Curaçao, samen met Arianne Blok. We hebben er een supertijd gehad. Ik heb mijn afstudeerproject samen met Corien Smit in Malmö, Zweden gedaan.’

Welke specialisatie heeft u gevolgd?‘Het jonge kind in het Daltononderwijs.’

Wat bent u gaan doen nadat u uw studie had afgerond?‘Ik ben aan de Rijksuniversiteit Groningen Onderwijskunde gaan studeren. Dat is een bovenbouwstudie van Pedagogiek. Ik wilde meer dan alleen voor de klas staan. Tijdens deze studie maakte ik kennis met de richting Bedrijfsopleidingen. Daarmee ben ik uiteinde-lijk verder gegaan.’

Wat is uw huidige functie en wat houden de werkzaamheden precies in?‘Inmiddels heb ik alweer elf jaar een eigen onderneming (TerSprake). We begeleiden verandertrajecten in diverse organisaties,

zoals ziekenhuizen, theaters, bibliotheken, universiteiten en hogescholen. Dit doen we met behulp van verschillende leerinterventies onder andere op het gebied van leidinggeven, het coachen van teams, klantgerichtheid en ondernemerschap. De ene keer houden we ons bezig met directies en teamleiders en dan weer met teams die dagelijks in contact zijn met de klant. Het gaat in elk geval altijd om het gedrag.’

Heeft u nog contact met studiegenoten en/of docenten?‘Zeker! Met Corien Smit, bijvoorbeeld. Zij is nog steeds een goede vriendin en werkt inmiddels als onderwijskundige op een hogeschool. Ik heb geen contact meer met de docenten.’

Wat is uw mooiste herinnering aan uw tijd als student op de Pedagogische Academie?‘De buitenlandervaringen. Dat was het half jaar op Curaçao en het afstuderen in Zweden. Die ervaringen had ik niet willen missen en kan ik iedereen aanraden. Het verbreedt je horizon enorm.’

Waar bent u het meest trots op?‘Op de ervaring van Curaçao. Arianne en ik wilden daar per se naartoe. We hebben alles zelf geregeld. Met behulp van een lijst in het telefoonboek hebben we zelf scholen aange-schreven, we hebben studiebeurzen aange-

vraagd en vervangende opdrachten geregeld, zodat we langer konden blijven. Daar zaten we op een school in een sociaal arme wijk. Naast onze reguliere stage kregen we de kans om de buitenschoolse activiteiten voor deze school op te zetten, met weinig middelen, maar met groot enthousiasme.’

Heeft u vanuit uw huidige functie ook een connectie met de Pedagogische Academie?‘Nee, wel met de Hanzehogeschool en hoge-scholen in bredere context. We begeleiden allerlei teams bij het verbeteren van de samen-werking, geven diverse Train-de-Trainer Tra-jecten, begeleiden teams bij hun profilering en verzorgen individuele coaching-sessies. Daarnaast geven we incidenteel een gastcol-lege over ondernemerschap en klantgericht-heid. Op die manier zijn er toch nog dwarsver-banden.’

Naam: Annemarie Noordam

Studiejaren: 1991-1995

Huidige functie: directeur TerSprake

Kandidaten gezocht!Wat ben je gaan doen na de Pabo? We zijn op zoek naar alumni die hun verhaal aan ons willen vertellen. Wil je laten weten hoe het je is vergaan na de opleiding? Of weet je iemand die bijzonder geschikt is voor deze rubriek? We horen het graag via e-mail: m.s.wiersma-reigwein@pl.hanze.nl.Dit project valt onder het speerpunt Healthy

Ageing van de Hanzehogeschool Groningen

Foto

: Bar

bara

van

Rijn

Blu

et F

oto

Wéér meer bezoekers op Zpannend Zernike Zondag 2 oktober 2016 vond Zpannend Zernike plaats,

onderdeel van het landelijke Weekend van de Wetenschap.

Op twee locaties van de Hanzehogeschool Groningen, bij EnTranCe en in de Pedago-gische Academie (BrugsmaBorg), stonden de deuren open om vooral kinderen kennis te laten maken met wetenschap en techniek. Bij EnTranCe konden de kinderen en hun ouders allerlei testjes doen op het gebied van energie en bewegen. De Brugsmaborg was met name het toneel van proefjes met betrekking tot Healthy Ageing en Energie.

Met maar liefst 600 bezoekers bij EnTranCe en bijna 1100 bezoekers bij de Pedagogische Academie was het nog weer drukker dan vorig jaar!

COLOFONUitgave:Pedagogische AcademieHanzehogeschool Groningen

Teksten:Mark Terpstra, Henmar Moesker, Martine Dijk, Linda Kuiper, Lisette Schrage, Liane Meijer, Marlou Hospes, Annemarie Noordam, Martine Wiersma-Reigwein

Fotografie:Angelo Roga, Marije Geertsma, Wouter Brem, Barbara van Rijn Bluet Foto, Hollandse Hoogte, Shutterstock

Interviews en eindredactie:Bureau BrouwersMartine Wiersma-Reigwein, Stafbureau Marketing & Communicatie, Hanzehogeschool Groningen

Vormgeving:Canon Nederland

Druk:Marnedrukkers

Oplage:3500

December 2016

De werkveldkrant PArtner verschijnt twee keer per jaar en is een uitgave van de Pedagogische Academie van de Hanzehogeschool Groningen. Neem bij vragen of opmerkingen contact op met Martine Wiersma-Reigwein via telefoonnummer (050) 595 35 74 of e-mail m.s.wiersma-reigwein@pl.hanze.nl.

HANZE-16_133

0

Dit studiejaar is de Pedagogische Academie gestart met

een recordaantal van 58 eerstejaars TOP-studenten. Dat zijn

studenten met een bachelor die na het afronden van een

hbo- of universitaire studie de verkorte voltijdopleiding Leraar

Basisonderwijs (Pabo-TOP) volgen. Allemaal hebben ze een

passende stageplaats gevonden.

Voor het Stagebureau was het nogal een uit-daging om zoveel studenten een stageplek te bezorgen. Tijdens de start van dit studiejaar moest het bureau hiervoor een groot beroep doen op het werkveld. Dankzij een behoor-lijke dosis flexibiliteit en creativiteit van alle partijen is dit gelukt. Mede namens alle TOP-studenten en het Stagebureau: bedankt hiervoor!

Wij verwachten dat deze tendens zich de komende jaren doorzet. Dat is een mooie ontwikkeling voor het basisonderwijs, want het betekent dat steeds meer professionals besluiten om na hun bachelor hun Pabo-diploma te halen.

Heeft u een extra stageplaats beschikbaar binnen uw basisschool? Denk dan ook eens aan een TOP-student. Een TOP-student is vaak een bewuste studiekiezer, met meer werkervaring en is al in het bezit van een BA-diploma.

Interesse?Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Yvonne Tammer of Agnes Sönmez via telefoonnummer (050) 595 35 20 of e-mail stagebureau.pa@org.hanze.nl.

Kijk voor meer informatie over onze TOP-opleiding op: www.hanze.nl/pabo-top

Volg de Pedagogische Academie op sociale media

facebook.com/pabowerkveld@HanzePAinstagram.com/hanzepedagogischeacademie/Alumni Pedagogische Academie Hanzehogeschool Groningen

www.hanze.nl/pedagogischeacademie

Opleidingsaanbod

post-hbo-opleidingen:Leergang bewegingsonderwijsStartdatum: Woensdag 8 februari 2017 Woensdag 7 september 2016

Met de muziek meeStartdatum: Woensdag 7 december 2016Overige data wordt nader bepaald

CultuurbegeleiderStartdatum: Woensdag 27 september 2017Overige data wordt nader bepaald

Coördinator opbrengstgericht werkenStartdatum: Woensdag 20 september 2017Overige data wordt nader bepaald

Coördinator RekenenStartdatum: Woensdag 1 november 2017Overige data wordt nader bepaald

Coördinator TaalStartdatum: Vrijdag 3 november 2017Overige data wordt nader bepaald

Lesgeven aan volwassenenStartdatum: Woensdag 1 maart 2017Overige data: 22 maart, 12 april en 10 mei 2017

Master Talentontwikkeling & Diversiteit (voltijd en deeltijd)September 2017

Associate degree Pedagogisch Educatief Medewerker (deeltijd)September 2017 (onder voorbehoud van accreditatie)

Agenda:26 januari 2017Informatieavond voor Professionals (Stand en voorlichting master en Ad)www.hanze.nl/informatieavond

28 februari 2017Proefcollege Associate degree Pedagogisch Educatief Medewerkerwww.hanze.nl/adpem

1 maart 2017Proefcollege Master Talentontwikkeling & Diversiteitwww.hanze.nl/proefcollege

Mei/juni 2017Afsluiting project ‘Versterking Samenwerking Opleidingsschool en Scholen’ met uitreiking van een magazine waarin eindproducten, waaronder de GROND, worden gepresenteerd. De definitieve datum en aanvullende informatie vindt u binnenkort op www.hanze.nl/versterkingsamenwerking”.

Zie voor meer informatie onze website: professionals.hanze.nl

Stagescholen: Onze TOPpers zijn u dankbaar!