ISYU PARA ITIMAIKA-49 NGA ANIBERSARIOKEN PARAMBAK ITI PASKUA TI

GUMIL METRO MANILA

SALUYOTti kakaisuna a pagiwarnak ti gumil metro manila

DISIEMBRE 2015 • TAWEN XVII

Naragsak a pannakarambakti Maika-49 nga Anibersario

ti GUMIL Mero Manila!

Naragsak a Paskua ken Narang-ay a Baro a Tawen

kadagiti Gumiliano ken Gumiliana iti Metro Manila!

saluyotTAWEN XVII BILANG 1

Nasustansia a babasaen para kadagiti mannurat nga Ilokano. Ipabpablaak ti GUMIL Filipinas ken GUMIL Metro Manila nga agopisina iti Lot 5, Blk. 75, Blue Boz St. Rizal, Makati City ken makontak iti 0905-212-0273. Ipatulodyo dagiti sinuratyo iti asseng.tabag@gmail.com iti subject a “Saluyot” tapno saan a matawtaw. Awan ti ma-reject a sinurat basta matiambaan ti panangngaasi dagiti editor. Di pay laeng mabayadan dagiti sinurat ta awan pay ti makukuarta ti GUMIL Metro Manila.

ROY V. ARAGON Issue EditorLEONARDO S. FAGARAGAN StaffARIEL S. TABAG Editorial ConsultantCLES B. RAMBAUD Editorial Consultant

GUMIL AwengPutar ni Pelagio A. Alcantara

IO pluma ti pagilianMannurat KailokuanUtek ni IlokanoRaniag a pagsilawanBiag ken literaturaIsip ken parmataIruknoymi a gupit kenkaLiteratura Ilokana

IIGUMIL, GUMILNagsaway a darangGUMIL, GUMILGil-ayab nagparangAgbiag, agbiagA timek ti KailokuanMannurat pagtamdanBinnatogna dinto maumagSamiweng Samtoy agsaknap

(Uliten ti II)

8:00 AM: Panagsangpet, Panagpalista, Kinnomusta9:00 AM: Rugi ti ProgramaDallot a Kararag: Benn CabacunganGumil Aweng: Honor Blanco CabiePammasangbay: Ariel S. TabagPannakayam-ammo ti Kangrunaan a SangailiBitla ti Kangrunaan a Sangaili: Edgar S. GodinPabuya: Kanta ni Luce Melegrito Tadek ni Vincent Berroy Cha-Cha da Leo ken Zita FagaraganParipa: Ana Liza Gaspar ken Fidel SambaoaPanangibasa Kadagiti Daniw ti Ayat: Richel Dorotan (Bisaya) Perry Mangilaya (Akeanon) Vincent Cab. Berroy (Itneg) Roy V. Aragon (Ilokano) Marcelino Francisco D. Santos (Tagalog)Pannakapadayaw Kadagiti Gumiliano a Nangabak Kadagiti Pasalip 2015Pannakapadayaw Dagiti Nangabak iti 13th RFAAFILPanagsapata Kadagiti Baro a KamengPanagyamanKantaPanagsisinnukat iti SagutPaay-ayam

Mangiturong iti Programa: Neyo E. Valdez

MAIKA-49 NGA ANIBERSARIO KEN PARAMBAK ITI PASKUA

PADAYA PARA ITI NAILIAN A LITERATURADisiembre 13, 2015, 9AMGolfhill Terraces Clubhouse, Manotok DriveOld Balara, Quezon City

KANGRUNAAN A SANGAILI:EDGAR S. GODINEditor, Bisaya Magazine

Ti Padigo ni Gumiliano Kadagiti Ilokano ken FilipinoITI DAYTOY a maika-49 a pannakarambak

ti pannakabuangay ti GUMIL Metro Manila (nabuangay idi Disiembre 12,

1966), napilitayo a tema ti “Padaya Para iti Nailian a Literatura.” Padaya gapu ta maigidgiddan met ti panangrambaktayo a mannurat nga Ilokano iti panagtao ni Apo Jesucristo. Iti biangtayo a mannurat, ti maipadayatayo ket dagiti sinurattayo ken dadduma pay a gannuat para iti literatura ken lengguahe nga Ilokano nga iti daytoy a gundaway, ibinglaytayo para iti sangkapagilian a literatura. No sublianantayo dagiti panggep ti GUMIL Filipinas, ti pannakaina ti GUMIL Metro

MAIKA-48 NGA ANIBERSARIO KEN PARAMBAK ITI PASKUA TI GUMIL METRO MANILA. Dagiti kameng ti GUMIL Metro Manila, ti gunglo dagiti mannurat nga Ilokano iti Kamanilaan, iti panangrambakda iti maika-48 nga anibersario ti GMM ken panangrambakda metten iti Paskua idi Dis. 7 iti Child Jesus College, Caloocan City. Sango, nakatugaw: Michael S. Naidas, Fidel L. Sambaoa, Anna Liza M. Gaspar, Sherma E. Benosa, Juan Al. Asuncion, Roy V. Aragon ken Michelle De Belen. Likud, nakatugaw: Masuli (kakanigidan) ken Jose A. Bragado, presidente ti Child Jesus College (kakanawanan). Likud (agpakanawan): Godfrey T. Dancel, Benn A. Cabacungan, Leodivico P. Masuli (nakatugaw), Martin T. Rochina, Ma. Rose A. Cabie, Eden Cachola-Bulong, Joy Dilan, Liwliwa Malabed (naisangayan a sangaili ken nagsarita), Aileen Serrano (sekretaria ti GMM), Ginalyn Asuncion, Jose A. Bragado (nakatugaw) ken Dionisio S. Bulong. Kalikudan (agpakanawan): Neyo Mario E. Valdez, bise-presidente ti GMM; Ariel S. Tabag, presidente ti GMM; Honor Blanco Cabie, Mark Anthony Ganotice, Rex T. Aquino, Simeon C. Berroy, Red Berroy, Vincent C. Berroy, ken Marcelino Francisco D. Santos.

2 • SALUYOT

Manila, nailanad iti Constitution and By-Laws nga iti panangipatarus ken panang-interpret-mi iti Ilokano, a mangipaay ti GUMIL iti gundaway tapno mapatadem dagiti mannurat nga Ilokano ti plumada; mapabaknang ti Kurditan Ilokano ken ti kultural a tawid; makaipablaak kadagiti sinurat; ken, matarabay dagiti amin a kameng tapno agbalinda a naan-anay a mannurat. Iti bukodmi a biang, dagiti nalawag a pannakaipakat dagitoy a panggep ket (1) pannakaparnuay dagiti seminar ken workshop kas iti Pasnaan (ti GUMIL Filipinas), ti Tungtongan (ti GUMIL Metro Manila), ti Panagkayas iti Balikas (ti GUMIL Cagayan; (2) ti agtultuloy a panagputartayo kadagiti nobela, sarita, daniw, salaysay, ken dadduma

Manipud iti Presidente

SALUYOT • 3

ITI MITING TI GUMIL METRO MANILA a naangay idi Hunio 6, 2015 a sinangaili da Martin T. Rochina (sango, kakanigidan) ken Teresita Viernes-Rochina (sango, maikadua iti kanigid). Sango, agpakanawan, MTR, TVR, Ma. Rosa Atencio-Cabie, Eden Cachola-Bulong ken Linda Lingbaoan-Bulong. Likud, agpakanawan: Honor Blanco Cabie, Leonardo S. Fagaragan, Ariel Sotelo Tabag (presidente ti GMM), Neyo Mario E. Valdez, Faye Q. Flores-Melegrito, Marcelino Francisco D. Santos ken Simeon C. Berroy.

pay a sinurat; (3) ti panagilibro kas iti Tagnawa (ti GUMIL Filipinas) ken ti Pablaakan (ti GUMIL Metro Manila), ken dagiti nadumaduma a babasaen dagiti chapter kas iti Saluyot (ti GUMIL Metro Manila); (4) ti panagtalinaed ti GUMIL a silulukat iti asino man nga interesado iti literatura ken lengguahe. Dinakamattayo ditoyen ti GUMIL Filipinas, ken dagiti kakabsat a chapter, gapu ta mamati daytoy numo a saantayo a mabalin a pagsisinaen dagiti chapter ken sirigentayo laeng ti maymaysa a chapter ta kangrunaan a pagsaksakduan ni GUMIL iti pigsa ket ti panagkakayammet dagiti ramutna (saan laeng a sangana) nga isu dagiti chapter. Ita, saan laengen a nakatalimudok ti imatangtayo kadatayo nga Ilokano wenno no ania ti maaramidantayo iti sangkagimongan nga Ilokano. Ta mamatitayo iti bagbagitayo a nakapudnotayo iti maiparbeng nga aramidentayo: ti agputar para kadagiti Ilokano. Sirsirigentayo metten ti sangkapagilian a pagipadiguantayo kadagiti nalabon ken naruay a partuattayo. Kinapudnona, nakarugitayo pay ketdin. Madaman ti panagipatarustayo kadagiti sinurattayo iti nailian a lengguahe. Adda metten dagiti Kagumilan nga agiliblibro iti man komersial weno indie a wagas— iti lengguahe a Filipino ken Ingles. Kasta met nga agtultuloy ti panagsurat dagiti dadduma a Kagumilan iti Nailian a Lengguahe ket amin dagitoy, paset ti panagipadigo wenno panagpadaya para iti sangkapagilian a literatura.

TUNGTONGAN 6 ti GUMIL Metro Manila a nakatrataran ti maipapan iti panagsurat iti textbook babaen ken ni Jean Abad (maikalima manipud kanigid), autor ken editor dagiti textbook, idi Hulio 25, 2015, a naangay iti Sampaloc, Manila. Nai-soft launch met ditoy ti libro ni GMM VP Neyo Mario E. Valdez a “Kasera 101”. Agpakanawan: Cles B. Rambaud, Rhea D. Berroy, Faye Q. Flores-Melegrito, Ariel S. Tabag, Jean Abad, Neyo Valdez, Leodivico Masuli, Simeon C. Berroy, ken Mark Anthony Ganotice.

TUNGTONGAN 3 KEN ALNAG TI BAGI a libro ni Roy V. Aragon idi Enero 24, 2015 iti Pagtaengan Bulong. Sango, agpakanawan: Martin T. Rochina, Aileen B. Serrano, Eden C. Bulong, Anna Liza M. Gaspar, Rhea D. Berroy, Jose A. Bragado ken Dionisio S. Bulong. Likud, agpakanawan: Mighty C. Rasing, Roy V. Aragon, Ariel S. Tabag, Juan Al. Asuncion, Simeon C. Berroy, Neyo Mario E. Valdez, ken Leo S. Fagaragan.

Naragsak a kablaaw kadagiti Gumiliano ken Gumiliana!-- Luce, Faye, ken Rolly Melegrito

4 • SALUYOT

Umisu la unay daytoy a situasion nga ayantayo iti panagsagsaganatayo iti Maika-50 nga Anibersario ti GUMIL Metro Manila inton umay a tawen. Ta iti dayta a nabalitokan a tawen, natalektayo a mangibaga a nalabon dagiti nabalitokan nga apit dagiti Gumiliano nga inda impempen iti Agamang ni Kurditan Ilokano ken agpapan payen iti Panitikang Pambansa. Kablaaw kadakayo amin, patpatgen a Kagumilan!

--ARIEL S. TABAG

ITI PANAGSAGANA iti Maika-49 nga Anibersario ti GMM, iti miting ti gunglo a naangay iti Sampaloc, Manila idi Nobiembre 9, 2015. Agpakanawan: Marcelino Francisco D. Santos, Rhea D. Berroy, Dr. Zita Nepomuceno-Fagaragan, Anna Liza M. Gaspar, Saniata Noriel C. Tabag, Ariel S. Tabag, Neyo Mario E. Valdez, Leonardo S. Fagaragan, Simeon C. Berroy ken Gabriela Iway Priscilla (ubba ni SCB).

SALUKABLAAW

SALUYOT • 5

SALUDANIW

Daydi Nasinggat a Rabii Ti KannagNi Vincent Cab. Berroy

Anian a nagsinggat daydi rabii ti kannag

A nakaipatayaban ti di agsasaip a ritmo ti Silent Night

Nagkaanay dagiti kontra-kumpas a lata a kiritkirit

Kadagiti namalaybalay a nakakawes iti rutayrutay

Inunorda ti paglayakan ti Actividad ken Bowen Streets

Nagpaspasarakda a nangikitkit-il iti baria

Kadagiti landok a ruangan dagiti natatayag a pader

A naarkosan iti agiddep-aggangat a silaw nga ingget maris.

Ngem anian, di makalunag dagiti naikuadro a ladawan

Kadagiti landok a ruangan dagiti natatayag a pader

Kadagiti nakasango iti agbirbirua a taraon iti lamisaan

Iti panangpadaanda iti daydi nasinggat a rabii ti kannag.

Ket idi dumtengen ti kanito a pinadpadaanan ti amin

Insiwet a naglulumba iti tangatang dagiti mapupuoran a pirak

Sinitaksitak ti ikkis dagiti namalaybalay a nakakawes iti rutayrutay

Ay, napuntaan ti maysa iti bala ti ukom a nayaw-awan!

Naiddepen a naminpinsan daydi nasinggat a rabii ti kannag

Tinebbagdan ti lubong, awanen daydi Silent Night.

EDGAR S. GODINKangrunaan a Sangaili

ken AgsaritaNaipasngay ni Edgar Saldaña

Godin a.k.a. Egay Talipsai, idi Pebrero 28, 1971 idiay Bogo, Cebu ngem dimmakkel idiay Bugho, Loon, Bohol.

Isu ti agdama nga associate editor ti Bisaya, maysa nga aglinawas a Cebuano a magasin nga ipabpablaak ti Manila Bulletin Publishing Corporation, ken sister magazine ti Bannawag. Adun a nadumaduma a pammadayaw iti literatura ti naawatna, a pakaibilangan ti 5th prize iti Feature iti print category ti AIDS Media Award 2000; Doña Modesta-Singson-Gaisano-Dagang Foundation Inc. Poetry Award idi 2001; 3rd prize (ababa a sarita) BATHALAD-Mindanao 2001; 1st ken 3nd prizes (ababa a sarita) BATHALAD-Mindanao 2002; ken second prize iti Carlos Palanca Memorial Awards for Literature 2008 iti ababa a sarita iti Cebuano.

6 • SALUYOT

Ni ARIEL S. TABAG

(Pannakaisurat ti presentasion iti 6th Philippine International Literary Festival iti Davao City idi Nobiembre 20-21 iti panel discussion nga addaan iti tema a “Fiction: The Long and Short of It.”)

DAYTOY a panagibinglay ket mangibinsa no kasano kadi nga agistoria ti maysa a mannurat nga Ilokano— iti maysa nga ababa ken

atiddog nga istoria. Ken segun daytoy iti punto de bista ti maysa a mannurat iti maysa a magasin, ti Bannawag, ti aglinawas a kangrunaan a magasin a pakaipapablaakan dagiti nadumaduma a sinurat iti Kailokuan. Iti daytoy napalabas a walopulo a tawen, agarup amin nga istoria wenno sinurat ket naipablaak iti Bannawag. Ababa man wenno atiddog nga istoria. Ngem ania kadi ti nagdumaan dagitoy? Iti Bannawag, gapu ta inkakaubingak ti nagbasa, nalaka laeng a mapaggidiatko ti ababa ken atiddog nga istoria. Ababa daytoy no aggibus iti maysa a bilang, idinto nga atiddog met no maituloy iti wenno kadagiti sumaruno a bilang. Maysa pay a nadlawko idi nangrugiak nga agbasa, saan laeng iti kinaababa wenno kinaatiddog ti istoria, no di pay ket ti kaadda ti istoria a komiks ken istoria a puro balikas wenno am-ammok itan kas prosa. Malaksid kadagiti sinurat da Reynaldo A. Duque, Cles B. Rambaud, Greg Laconsay ken dadduma pay a maysa wenno dua a diak nainaganan, kaaduan a komiks ket sinurat dagiti mannurat a Tagalog ket naammuak idi maysaakon a mannurat a patarus laeng manipud iti Tagalog. Daytoy ti gapuna a kaaduan a komiks ket diak nagustuan ta nalabit, istoria daytoy dagiti Tagalog nga adda dagiti nakadidillaw a saan a nakail-Ilokano kadagiti istoria ket ngarud, saan nga interesante iti maysa nga Ilokano nga agbasbasa a kas kaniak. Ngarud, malaksid kadagiti komiks a sinurat dagiti Ilokano, dagiti prosa ti pudpudno nga istoria dagiti Ilokano.

Gagangay a makitam kadagiti istoria nga Ilokano dagiti aginaldaw a biag ken ayat ken saning-i ken pannakigasanggasat dagiti Ilokano. Ngem idi naginteresakon iti Kurditan Ilokano ken idi nagangay, nagsursurat metten, nadlawko nga ad-adda nga impangruna dagiti mannurat nga Ilokano dagiti agbasbasa. Nupay ad-adda nga adda wayawaya dagiti nagsursurat iti ababa a sarita ta maysa a bilang met laeng daytoy, pinampanunot dagiti nobelista a magustuan koma dagiti agbasbasa dagiti nobelada ta no saan, ibalakad ni editor wenno ni publisher mismo a yab-ababa laengen ni nobelista ti nobelana. Ta pudno met, ti panagiprenta iti magasin ket maysa a negosio. Isu a no adu ti mangbasa iti nobelam, nawaywayaka laeng a mangyatiddog iti nobelam. Nupay kasta, pinadas met ni mannurat nga Ilokano ti mangsurat kadagiti istoria a mabalin a saan a magustuan dagiti agbasbasa. Dagiti arinunos ti dekada ’50 pay laeng, inruar ni Constante Casabar ti “Dagiti Mariing iti Parbangon,” ti nalabit kaunaan a nobela nga Ilokano a nangtratar iti nakaay-ay-ay a kasasaad dagiti mangmangged nga Ilokano. Kadagiti immuna a bilang ti nobela, madlawmo ti gasang ken tured ti nobela. Ngem iti arinunos daytoy, madlawmo ti panagkambio ti nobela. Adda dagiti sayangguseng a naisikat ti biag ni Casabar nga isu ti gapuna ti pettat a panagsabali ti timbre ti nobela. Nalabit, no saan a naiserye daytoy, mabalin a nasurat daytoy a namantenir ti gasang ken tured ti nobela. Kasta met ti kaso ni Juan S.P. Hidalgo, Jr. Para kadagiti kritiko nga Ilokano, ti nobelana a “Saksi ti Kaunggan” ti maysa kadagiti kapapatgan a nobela nga Ilokano. Ngem segun kadagiti editor ti magasin, saan a nagustuan daytoy dagiti agbasbasa ta kinapudnona, adda dagiti nagsurat iti editorial ket ipaspasardengda ti nobela. Nupay adda met ketdi dagiti nobelista nga isuda ti nangikeddeng iti kaatiddog wenno kaababa ti nobelada. Ti immuna a nobelami nga “Ay, Ni Reberen!,” sinuratko daytoy a siam a chapter sa indatagko iti editorial ti Bannawag. Ket nupay positibo ti feedback dagiti agbasbasa, saankon nga

Kasano nga Agistoria ni Mannurat nga Ilokano?

SALULAYSAY

inyatiddog pay daytoy ta nasurat la ngarud daytoy iti kasta a kaatiddog wenno kaababa. Isu ti gapuna a maysa a karit kadagiti mannurat nga Ilokano a tapno ad-adda a nawaya a makapagsurat segun iti kayatda, masapul a maiwayat dagiti addang wenno wagas a nawaya iti no ania ti kayat dagiti agbasbasa. Maysa a wagas ket ti panangiruar iti nobela iti libro babaen ti indie publishing— ta kadagitoy, awan pay met ti nakasagana a publisher a mangisugal iti kuartana kadagiti sinurat nga Ilokano. Iti sabali a bangir, iti biangko kas maysa a mannurat a mamati a serseriosuek ti panagsurat, nalabit addaakon iti situasion a saankon a kitkitaen no magustuan kadi daytoy dagiti agbasbasa, no di ket sursuratekon ti maysa nga istoria segun iti kasapulan ti istoria. Isu a sakbay a suratek ti maysa nga istoria, maikeddengko nga umuna no ababa daytoy wenno atiddog. Ket kangrunaan a tarabayko iti daytoy ket ti kuna ti maysa kadagiti pagtamdak a piksionista a ni Haruki Murakami a ti panagsurat kano iti ababa a piksion ket kasla panagparnuay iti maysa a hardin idinto a ti panagsurat iti nobela ket kasla panagparnuay iti maysa a kabakiran. Adda dagiti istoria nga iti panagkunak, umanayen ti maysa nga ababa a panagistoria tapno mayistoria dagiti nasken a maistoria. Nangruna ta ti

estilok iti agdama, ad-adda nga ipangpangrunak ti karakter wenno kababalin ti maysa nga agbibiag ken kadagiti kangrunaan a padasna a nangbukel iti katataona iti agdama. Iti sabali a bangir, adda dagiti istoria a masapul nga atiddog. Para kaniak, ti panagsurat iti nobela ket panangbukel iti maysa a lubong nga uray dagiti bambanag a saan a nasken nga isurat, masapul nga ag-exist dagitoy iti dayta a lubong— ket masapul nga ammok met laeng ti mapaspasamak kadagitoy. Ngarud, no ti ababa a piksionko ket ad-adda a kasla bionote wenno curriculum vitae ti maysa a karakter, ti nobela ket lubong a pagsasarakan dagitoy a karakter nga addaan iti nagduduma a bionote wenno CV. Sakbay a gibusak daytoy a presentasion, agyamanak iti NCCA (National Commission for Culture and the Arts) para iti Writer’s Prize a nangatiwan ti “Kapessat ti Bagis” ken iti NBDB (National Book Development Board) a nangipaay iti grant tapno masuratko ti “Panangsapul iti Puraw a Kabalio.” Babaen dagitoy nga ahensia, nasuratko ti dua a nobela a nawaya a nasuratko dagiti bambanag a masapul nga isuratko ket saan a nalimitaran ti kaababa wenno kaatiddog dagitoy. Iti pammatik, nasuratko ti dua a nobela a saan a segun iti panagraman dagiti agbasbasa no di ket iti kasapulan dagiti istoria.

SALUYOT • 7

SALURITA

8 • SALUYOT

ADAYO ti turong dagiti mata ni Isang. Nauneg dagiti agkakamakam a sennaayna a buybuyaen ti aginnem ti tawenna nga anakna. Pasaray

damagen ti ubing iti inana no apay a nakaul-ulimek ken awan reregtaan daytoy a nakatugaw iti sirok ti kayo a pagparpariiranda iti aldaw no kasta a nabara ti darang ti init. Dandanin malpas ti kalgaw ket sumarunon ti lamiis ket no kasta a winter, manmanon ti masarakanna a pagsapulan a kas part time. Malaksid iti panagpaayna iti customer service ken kas kahera iti pagtrabahuanna a pagtagilakuan ti luplupot, agsapul pay iti sabali a pamastrekanna tapno iti kasta maikkanna iti napintas a masakbayan ti bugbugtong nga anakna. Nagaget ni Isang. No mabalin, aramidenna nga aldaw ti rabii tapno awan sardengna nga agobra. Naanus ni Isang kadagiti parokianoda iti pagtagilakuan. Saan a makita ti panagsidungetna uray kasta unayen

a bannog ken puyatna. Kasta met a dina kaunget dagiti kostumerda a nadagullit. Adda kustomer nga ukag nga ukag a di met gumatang. Adda kostumer a mairuarna amin a naka-display iti pagtagilakuan ngem saan met a gumatang. Adda kostumer a maipadasna aminen a bado iti fitting room ngem dina met gayam gatangen. Naanus ni Isang a mangurnos ken mangisubli iti nakai-display-anna. Maysa nga aldaw, inayaban ti manager ni Isang iti opisina daytoy. Adda inyam-ammo ti manager a kabarbaro a makadua ni Isang iti departamento nga ayanna. Maysa a nabaneg a lalaki, natayag, ken rusanger ti langana. Imbaga ti manager nga amin a nangyawatanna a mang-training iti lalaki a kas baro nga empleado iti kompania, awan ti nakaanus. Isu a ni Isang ti pangipasaan ita ti manager iti nasao a lalaki. “Roger, this is Marissa, just call her Isang,” kinuna ti manager. Marissa ti naganna ngem Isang ti nakairuamanen nga awag kenkuana dagiti asideg kenkuana ken dagiti nakatrabahuanna a Pinoy, agramanen ti Puraw a manager. “Hi! Pleased to meet you, Roger” kinuna ni Isang iti lalaki ket inyawatna ti kanawan nga imana. “Nice to meet you, Marissa!” inyisem ti lalaki, “Just call me Isang. That’s what everyone call me.” “Marissa, Roger will be working with you” kinuna ti manager. Immisem ni Isang. Iti costumer service, kayatna nga adda koma katulonganna uray laeng iti kaha. “Good luck” kinuna ti manager nga inpakamakam kadagiti dua idi mapandan iti departamentoda. Rinugian ni Isang ti nagibinsabinsa kadagiti adda iti kaha. Kasla awan naawatan ni Roger kadagiti imbaga ni Isang kenkuana. Tung-ed lattan a tung-ed daytoy. “Give me enough time to learn about this job,” kinuna ni Roger. “No rush, I know it’s not easy to learn what I am doing but just be patient and don’t forget to always say ‘good morning,’ ‘good afternoon,’ ‘good evening’ to customers and also don’t ever, ever, forget to say ‘thank you for shopping’” kinuna ni Isang.

Ni IsangSarita ni Imelda Duque Toledo

SALUYOT • 9

“I’ll remember that,” kinuna ni Roger. Kalpasan a na-orient ti lalaki iti kaha, napanda iti benneg dagiti tagilako a luplupot. “I want you to familiarize the sizes and kinds of our products so customers will be happy to shop here when you are in duty,” kinuna ni Isang. Naulimek ti lalaki a mangsursurot ken ni Isang a mangibinsabinsa manen kadagiti tagilakoda. “How many years you’ve been working in this company?” kinuna ni Roger idi addadan iti bodega a pangiwardasan ni Isang maipapan kadagiti stocks-da. “Been 6 years.” “How much you get every pay day, if you don’t mind?” “Just the minimum wage.” “With this kind of job? I think they should pay you more!” “I’m happy with what I got,” kinuna ni Isang a nakaisem. Nagpatpatangda pay. Adu ti saludsod ni Roger. Naammuanna ti biag ni Isang a kas maysa a single mother. Iti sumaruno nga aldaw, nasapa a simrek ni Isang ta masapul a suruanna ni Roger kadagiti binigat nga aramiden daytoy sakbay nga aglukat ti pagtagilakuan. Imbatina ti anakna iti care taker iti pagnaedanda. “Good morning, Roger!” “Good morning” sungbat ni Roger. Ket simmarunon iti bodega a tinurong ni Isang. “Where do you live?” saludsod ni Roger. Idi kuan kasla nagbuelta: “You may not answer, it’s OK.” “No, no. It’s OK. I live in the drop-in center.” Dimmakkel dagiti mata ti lalaki a nangmatmat ken ni Isang. Kasla salsaludsoden daytoy no nasayaat met la ngata ti panagnaedna iti drop-in a kaduana ti bassit nga anakna? “I used to live in a drop-in before,” kinuna ni Roger idi agangay. “Really? How did you leave the center?” “It’s a long story.” Naistoria ni Roger a maysa idi nga agtagikua iti maysa met la a pagtagilakuan ti lupot ngem na-bankrupt ket itan maysa laengen a gagangay nga empleado kas iti agdama a sursuruan ni Isang ita kadagiti trabaho ti maysa nga ordinario a trabahador. Nakigtot ni Isang iti naammuanna a dati a baknang ni Roger ngem gapu iti bisio ken nadamsak nga ugalina, pinanawan dagiti trabahadorna ket awanen ti mapan aggatang iti pagtagilakuanna.

“That’s why in the first part of your orientation, I told you about the courtesy greetings. That’s one important key to your success in business,” kinuna ni Isang. Iti ababa a panawen a panagkaduada, naammuan amin ni Roger dagiti pasamak iti biag ni Isang. Iti maikalima nga aldaw a panagkadua da Roger ken Isang, kiniddaw ni Roger nga agkitada iti weekend off day iti maysa a restaurant tapno mapakapaginnistoriada a nalaing iti biag ti maysa ken maysa. Aldaw ti Domingo. Ita ti panagsinnarak da Isang ken Roger iti maysa a nalatak a panganan iti downtown ken di unay adayo iti drop-in center a pagnaedan da Isang. Nakigtot ni Isang iti nadanonanna. “Roger, is that you?” Dina mabigbig no ni Roger ti kasangsangona ta nagpukis ken nagibarbas daytoy ket saanen a kas iti dati a langana a nadungrit, barbasan, buokan ken kasla saan nga agdigdigos. Itan ket nakadaldalus, pormal ti aruatna ken takderna a kasla maysa a mabigbigbig iti kagimongan. “I am. But Roger is not my real name, Isang. My name is Andy Anderson.” Saan a mamati ni Isang iti ibagbaga ti lalaki iti kasangona a mangibagbaga itan a maysa ni Isang a maikari a maparaburan nga empleado ta mapagtalkan ken nagaget ken ammona nga ipateg ti kompania a pangpapaayanna.

SALUANUNSIONo kamengka iti GUMIL Metro Manika ket

dika makasurat, makatulongka latta iti Saluyot. Aganunsioka laengen, Kagumilan. Wen, a, tapno adda paggatang dagiti editor iti bond paper ken pagpaseroks iti Saluyot. Maysa a panid: Php500.00; kagudua ti panid: Php300.00; apagkapat ti panid: P200.00.

Siempre, agawatkami met latta iti anunsio manipud kadagiti saan a kameng ti GUMIL Metro Manila.

Tenkio, Apo!

(Adda iti panid 12 ti sipolna)

SALUNOBELA

IDI MAIMATANGAN ni Agaid ti inur-urayna nga isisingising ti init, kasytoy ti panangiladawanna: umuna, inaprosan dagiti raya dagiti bulbulong; apagapaman a naglikig dagiti bulong a kas man

nalag-an a panaglikig ti maysa nga ulo. Naibanag dagiti bimmalitok a bukbukel ti init kadagiti pan-aw nga atep ken kawayan a diding dagiti sagsaguyepyepen a bawi bayat ti panagayus ken panagmaga ti linnaaw iti nalabaga a pingping ti daga a kas man iti linnaaw a pinaguyasna manipud iti bulong a tinapaya ti dakulapna. Nagsalasala ti nasam-it ken nalag-an a bantay-angin a nakiinnabrasa iti lawag agingga a ti lawag ken ti angin nagmaymaysa a nangparnuay iti naubing pay nga agsapa, agsapa a tagtagiurayen dagiti uggot ken busel ken billit kadagiti narasi a sanga ken payak ken kabawiyan iti Lunluno. Intugotan ni Agaid babaen ti nakersang ken napuskol a dakulapna dagiti duogan a ramut a nagpapada a nangpairteng iti daga ken ania man a madalapus ti panagkarayamna iti dalan. Nabasa iti linnaaw ti dakulapna ngem awan aniamanna daytoy. Napunas ti timmangken a tugot ti dara uray kadagiti nauneg nga uged iti dakulapna. Nagkatawa iti panangpanunotna no kasano nga agsepen

dagiti susuop ti lamiis a mangpatignay kadagiti nagpaiduma a rikna a kas iti panagsinnupiat ti apuy ken ti danum, ti sipnget ken ti lawag wenno ti biag ken ti ipapatay. Nabasa dagiti kayo ken dagiti sanga, kuna ti lalaki a makisarsarita iti aglawlaw, ngem itan ti panawen a bumukarkar dagiti saranay ti angin ken kimat iti nasapa a panag-uudan. Nalinayen dagiti taro, bulbul-o ken dadduma pay nga uong iti nalabaga a kudil ti bantay. Manipud iti timmakderan ni Agaid, tantannawaganna ti Lunluno ken ti uming-ingpis a nangisit nga asuk a nagalimpayag manipud kadagiti bawi. Simmang-at ti lalaki iti nangatngato pay a paset ti bakras. Nagpatang iti dakkel a bato a nakakali ti gudua ti bagina iti daga. Simmabat ti nalag-an a bantay-angin ken ti bimmalitok a lawag ket manipud iti timmakderanna, mabalin a maibaga ti siasino man a makakita a simmarut dagiti sinamar iti pakabuklanna, dagiti sinamar nga agturong iti kaunggan iti bantay babaen dagiti pisi ken rengngat dagiti kayo ken nagbaetan dagiti bulong. In-inut nga inyunnatna dagiti takiagna a kas iti tumatayab, kas iti nakitana a panagsagana ti billit iti sanga no kasta a rantaenna ti agtayab. Saan a narasi a kas iti payak,

(Excerpt ti Ilokano-Itneg novel-in-progress ni Rhea Rose D. Berroy a manamnama a malpas ken maipab-laak kas a libro inton 2016.)

Dagiti Timek iti Panunot ni Agaid

10 • SALUYOT

inyunnatna a siwawaya dagiti takiagna. Napalag-anan kadagiti dadagsen a saanna a mainaganan. Tagiimasenna ti umuna a singising ti init. Saanna pay kayat nga umudong iti balayda. Intugaw ni Agaid iti bato. Mariknana itan ti panagkapsut dagiti tumeng ken panagpigerger dagiti imana. Lumabas laeng gayam dayta a nalag-an a rikna. Iti malem wenno ania man a kanito sumangbayto manen dagiti naatir-atir ken nadadagsen nga ulep a mangitinnag iti umbiok nga udan. Agggabsuon dagiti mapampanunotna. Napasanamtek. Nangikur-i-kur-it iti uray ania la ditan a bambanag iti nalabaga a kudil ti daga babaen ti tammudona. Umuna ti natawidna a gansa, dagiti dua nga utik ken manok a pakpakanen ni Sagamang. Dagiti laeng nasisita ti itugotda. No nagasatda, naan-anay a makaadayoda sakbay a maammuan dagiti kapurokanda ti ipapanawda. Nabayagen a kayatna a pumanaw iti daytoy a lugar no saan laeng a gapu ken ni Digay ket ita a naaddaan iti naan-anay a rason, mariribukan met ita kadagiti naglalaok a bambanag. Uray an-anuenna a mangilaksid iti kinapudno, ibagbaga ti darana a saan pay a nakasagana a matay. Nabayag a nakatugaw ni Agaid a mangpampanunot kadagiti nadumaduma a bambanag a rimsua iti panunotna. Pagam-ammuam ta mariknanan ti dagaang a mangap-apros iti ulona ken ti bangir ti rupana. Agrimrimat ti ling-et iti pispisna a nagiinnunna a bummaba iti lamolamo ken paragpagan a barukongna. Iay pay laeng a kalkalbiten ti tianna a mangibagbaga a nakaluto ngatan ni Digay iti pagaayatna a tinuno a karne ti alingo ken nakirog nga innapuy ngem inwagwagna ti bisin a kas iti panagiwagwagna iti dagaang. Linaglagana dagiti ibagana iti yaawidna. Ipettengna a maysa daytoy nga ay-ayam dagiti anito wenno dagiti aningaas. No tagidaksen ni Digay, awan maaramidanna ta saanto pulos a maparaburan ti pagtaenganda. Napasungadan ni Digay ni Agaid iti nagtakderan ti babai iti bangsal ti bawida. Binuybuyana ti panangibanat ti lalaki iti ugat ken ti panangibitin daytoy iti nakadaldalus a saguy apaman a makapangato iti bangsal. Nagtamedtamed ti lalaki iti kaulimekan a langana. Linabsanna ni Digay iti yuunegna iti bawi. Agpayso nga agmamalas ti biagda ita. Agpayso a nasapa a dimteng ti tudo ngem pinerdina met dagiti mulada a pagay. Idi makauneg ni Agaid iti bawi ken nagdalupisak iti sango ti dulang , dina pay laeng inuksot ti nakabarikes nga immuko a kanayonna

nga ibitin iti batog iti asideg ti ruangan. Imbanatna ti immuko iti abayna. Inagawaan ni Digay nga insagad ti naiwaiwa a tinuno a karne ti alingo ken sabali pay a duyog ti kinirog nga innapuy. Iti ruangan, timpuar ni Sagamang a nakadardaras a nagtugaw ken simmango ken ni ummana. Ni Sagamang ti kakaisuna nga anakda. Agsangapulo-ket-innemen a kalgaw ni Sagamang. Agbukbukelen dagiti piskelna. Napigsa a mangan, ket kas mannakidangadang iti panganan, immuna a pinidut ti barito ti kadakkelan nga iwa ti tapa. Nagtungtung-ed ti barito a nagkidem pay a nagngalngal. Immirut ken nagbulged ti pispisna iti panangnanamna iti taraon. Imasenna la unay ti tapa nga alingo uray nakulbet daytoy. “Isaldongno na panagsanapsapno, Sagamang. Lawang nato,” natangken a kuna ti ama iti anakna. “Won, umma.” Nagdumog ti barito. Nabuntog itan ti panangkabukabna iti kinkinnitenna a tapa. “Mannaagkay’ ay dua,” kinuna ni Agaid idi agangay. Naulimek nga inikkan ni Digay iti innapuy ti duyog ti asawana. Induronna nga impasango iti lalaki ti sabali pay a duyog a ti tinuno a karne. Ngem kitkitaen pay laeng ti ama ti anakna. “Paayagakto man si baglan no gidam ta ifafaltik din katafugan ay utiktako. Kayyad kano ya ni Apo Kabunian na natafog ay utik. Man-am-ammatako,” kuna ni Digay. Nagrimat dagiti mata ni Sagamang idi mangegna ti am-amma. Limmaw-ing ken ni innangna. Maysa laeng ti kayatna a sawen dayta. Adu a karne ken basi. Linaw-ingan ni Agaid ti asawana. Naulimek. Nagtamedtamed ngem nabayagen a naamirisna ti umno a panangirugi ti ania man a banag a kayatna nga ibaga. Binugguanna ti imana iti ungot. Limmidem ti danum kadagiti kukona a naseksekan iti daga. Ket rinugian ni Agaid ti agistoria. Manen, inna yistoria dagiti timek iti panunotna iti anakna, iti asawana.

SALUAWISPara kadagiti fans ti Saluyot:Daytoyen ti gundawayyo a makaipablaak

iti kasustansiaan a babasaen iti Amianan. Ipatulodyo itan iti Editorial dagiti putaryo a Salulaysay, Saludyok, Salurita, Saludaniw, Salunobela ken saluduma pay!

SALUYOT • 11

“Isang, you deserve a raise,” kinuna ti lalaki. “What? Are you kidding me?” “I’m serious of what I’m telling you.” Ket impakaammona nga isu ni Andy, ti CEO ti kompania a pagpapaayan ni Isang. “You must be joking!” “I already arranged from the truck company to give you the certificate of ownership of a latest model Toyota Corolla. You need it and your son. And a $12,000 raise each year. And a surprise check of $250,000 for you to start a new life, and a brand new home of your own.” Saan a malapdan ni Isang ti nagarubos a luana iti dina masbaalan a ragsakna kadagiti ibagbaga ti lalaki a sigud nga am-ammona a kas Roger. “You deserve to be happy, Isang. You are a very good worker in my company and that is your reward for being an honest and hardworking employee. You are promoted as the assistant manager.! Saan latta a mamati ni Isang kadagiti ibagbaga ni Andy. Inayaban ni Andy ni Isang ket simrekda iti maysa a function room ti restaurant. Ket ditoy, nadanonda dagiti agur-uray a dadduma pay nga empleado iti kompania. Immulida iti entablado. Inyam-ammo ni Andy ni Isang kadagiti katrabahuanna nga isunan ti assistant manager manipud ita nga aldaw. Adu ti nasdaaw, adu ti naragsakan. Ngem adu met ti limed a naapas ta sigsigpenda dayta a posision ngem ‘tay metten ordinario nga empleado nga uray iti arapaap saanna a pinanggep ti agbalin nga assistant manager.

Barakubak met la ti addan, kadaananen nga ungkayTi malapsi iti kakaisuna a naidarekdek idin a marunggayDitanay kimraang a paraangan. Ngem naayat pay laeng,Piman, a makiinnuper iti no manon kasegsegan a bugguongIti agburek pay met laeng a tayab, iti naanus a dalikan.Aguantaam, sika, bibig, a kasinnultop ‘ta maidungso nga ikingTi duyog, lukotem kad’ pay la ‘ta libbim, nasayaw ket di malislisanTi Insik ‘ta nasabeng a digo ngem nasabor uray di mabetsinan,Pabanerberem ket ‘ta igup, tapnon’ tumingra ‘ta lusiawmo a kunamA gaput’ dimon pannakasilsilindro iti napasaretset wenno naparsik.Panunotem lattan a kaldot’ lauya a baka dayta, aginaldo ken grasia.Panunotem lattan a kalanglangmo ita ti Mesias iti nanumo a kulluongna.

Dagitoy la ti adda a maidasarko, an-anusam, karabukobA malanglanganan iti lanit. Sika met, boksit, agtalnakaA dika ket garadugod a garadugod, anusam laengenTi nabitamina met a galisgalis ti saluyot a bumirawbiraw,Bay-am man ‘ta arungaingmo iti naramraman la koma bassit,Kunam, a namanteka a taba wenno laslasag a nalabbasit.Panunotem laengen a sumalun-atka, mailisika iti alta presion.Panunotem laengen a makainutka, mailiklikka iti alta presio

Isakmolmo a siaayat saan a siaanus, sibabannayat saanA sitatallugod, ayatem kas grasia, ungapem, sika, ngiwat,A nalaing dayta pangalmo, ket arayatem ti maipedped a subo.Sippawem a sirarag-o, sika a dila a natakneng, ikawiwitmoDayta nanakman a panangnanam, dimon ar-arapaapen‘Tay im-impem a raman a dimo met nakaisigudan. Dimo dildillawen,Naimas amin a naimas, yikkis man ti pariok wenno itanubutobTi tayab. Nananam amin a nananam, lauya man a kukod wennoLinambong a paltong. Nasustansia amin a nasustansia,Pinapaitan man a kalding wenno kinilnat a papait.Sagrado amin a sagrado, noche buena man wenno ayuno.Paskua amin a Paskua, natividad man wenno kuaresma.

Yamanem man ketdi, bagi, ‘ta adda pay maisaang a kadennaIti tian ‘ta marunggi ken saluyot. Laglagipem, adu a ling-et,Dayamudom, tabbaaw, pangta, utoy ken kettang ti impuonam:Pinilpilaam dayta iti agmalmalem: imasem ngarud a pangmalem.Panunotem lattan a rumangrang-ay ti ekonomiam.Panunotem lattan a tumibtibker ti republikam.

Noche BuenaNi Roy V. Aragon

SALUDANIW (Sipol ti panid 9)

12 • SALUYOT

Kablaaw iti Maika-49

nga Anibersario ti GUMIL

Metro Manila!

Naragsak a Paskua

ken Nagasat a Baro a

Tawenyo Amin, Apo!

Manipud iti Pamilia

Fagaragan

Maki, Lezi, Zita & Leo

SALURITA

SAANEN a makaanay ti panangyat-atipilna iti puraw nga Sperry Top-Sider a sapatosna iti sakak nga idi damo, aglisilisi iti sirok ti nagayad ti

abbongna a lamisaan a nagsanguanmi. Babaen dagiti sakana, pinasutnan ti sapatosna. Ket idinto a kasla awan bibiangna a mangsussusop ken no kua mangsultop ken no kua mangamil babaen ti dilana iti lumtaw a binukel ti nangisit a sago iti wangawangan ti dakkel ken atiddog, immanguyob nga straw ti inorderna a large a black pearl shake, rinugianna a sagiden ti riknak. Jeremy... inyalikaka ti kaunggak. Impinaspinasna ti nalamuyot a rusok ti dapanna iti bukot ti narusanger a dapanko. Kinammet ti kanawan a tangan-sakana ti bulong ti suotko a sabongsabongan a berde a Havaianas Flip-Flop ket nauksob daytoy iti kanigid a dapanko. Rinugmaan ti dapanna ti dapanko ket inkawalkawal ken inkulukulukolna ti tangan-sakana iti nalabusan a tangan-saka ken ramramay-sakak. Inyilut-ilut ken intagudtagodna dagiti ramayna iti bukot ti dapanko. Sa idi kuan, pinabarusngina ti dapanko ket tiniliw ti tangan-sakana ti mukodko, kiniddisna ti pennet, impababa-impangatona a kineppetan nga inilut manipud katengngaan ti gurongko a gawgaw-aten ti gayadan ti Levi’s a denim plaid shorts-ko, agingga iti kimmol ti mukodko agpasirok iti lukong ti dapanko. Kasla kimmaem nga ipit ti rasa ngem napnuan anat ken ingget lailo. Nagkismakismay ti mukodko ket di makaruk-at, kas man ‘tay nakadakdakkelan ken naglukmeg a bao a tinukkawan ti maysa a naanus ngem panurdursoken a karasaen—inin-inayadna nga inalun-on daytoy, immuna ti ulo, in-inut a nagpauneg agingga a naminpinsan a nagpukaw, aginggat’ murdong ti ipus.

Jeremy, Jeremy, insung-ab ti kaunggak. Napakidemak. Diak napupuotan a pinetpetan iti nairut ti natayag ken nabaneg a baso ti inorderko met a large nga iced tea. Immangesak iti dadakkel. Nagkarayam ti timrem a ling-et iti mugingko, dina inkankano ti lamiis daytoy airconditioned a fastfood chain. Imminumak iti iced tea, babassit a tilmon, tinimtimtimak ti lamiis ti ngiwat ti baso, dinungsodungso ti naburburak a yelo ti bibig ken murdong ti dilak, iduronduronda nga ipulagid ti alsem ken sam-it. Nagkinnayetket dagiti imatangmi. Naginnallawat dagiti perrengmi. Agarup dikamin agkirem. Malaksid no kua iti panagkidem. Nagduaanen dagiti dapanna dagiti dapanko... Nagtigerger ti imak iti nagpatangkenak itan a nakagalgalisen nga aglingling-et a baso ti apaggudua nga iced tea ket diak naaluadan, nalapsut daytoy iti petpetko, naigalis iti dakulapko, natuang iti lamisaan ket napakbo ti linaonna a dagus a nangbabasa iti table cloth, nagayus, nagaruyot, nagtaredted iti suelo. Opss! Migs, sorry! dagusna a tiniliw nga impatakder ti naadasanen a basok. Jeremy, insennaay ti kaunggak. Migs, Miguel, pards, sorry, ha? Nagammimi ti napalet nga isem kadagiti bibigna a binabasana babaen ti murdong ti dilana. Okey lang, Jeremy, pards, inyisem ti kaunggak. Natalnan dagiti napaksuyan a saka iti sirok ti naabbongan a lamisaan.

(Maysa kadagiti sarita a karaman iti Bannuar ken Dadduma Pay a Sarita, umuna a koleksion dagiti sarita ni Roy V. Aragon a manamnama a mairuar inton 2016.)

Abbong

14 • SALUYOT

SALUYOT • 9

SANIATA PUBLICATIONSTa nasken a maipablaak

dagiti naisangsangayan a balikas.

Maika-2 a Salip iti Daniw ti SANIATA PRIZEPanggep ti Saniata Prize ti agbalin a maysa

kadagiti paratignay dagiti mannaniw nga Ilokano nga agparnuay kadagiti baro a langa ti daniw nga Ilokano kabayatan met ti panagbigbigda kadagiti kannawidan a porma ti daniw nga Ilokano.

Narugian iti 2015, tinawen daytoy a pasalip. Maipaayan iti pammadayaw a Hall of Fame ti makayalat iti tallo nga Umuna a Gunggona.

Dagiti Pagalagadan:1. Maysa a daniw laeng ti idatag. Saan a

makedngan ti tema, porma wenno kaatiddog ti isalip a daniw.

2. Masapul nga orihinal, di pay naipablaak, ken nakasurat iti lengguahe nga Ilokano wenno saan a naipatarus manipud iti sabali a lengguahe ti isalip a daniw. No matakuatan a nabalusingsing daytoy a pagannurotan, maibabawi ti gunggona ket maparitanto metten a makisalip ti autor iti ania man a pasalip ti Saniata Prize.

3. Deadline ti panangidatag: Pebrero 28, 2016. Ipatulod babaen ti e-mail ti pakisalip iti asseng.tabag@gmail.com iti subject a “2nd Saniata Prize”

4. Masapul nga agusar iti nagan iti pluma (pen name) ti mannaniw. Iraman ketdi iti e-mail ti kompleto a nagan, numero iti selpon, ken adres ti pagtaengan wenno opisina.

5. Dagiti premio: 1st Prize: Php2,000.00 ken tallo a libro nga Ilokano; 2nd Prize: Php 1,200 ken dua a libro nga Ilokano; 3rd Prize: Php1,000.00 ken maysa a libro nga Ilokano.

6. Mapadayawan dagiti mangabak inton Abril 22, 2016 bayat ti kombension ti GUMIL Filipinas.

7. Makipagtagikua ti Saniata Prize kadagiti mangabak a daniw ket awan sungsungbatanna kadagiti mannaniw no bilang usarenna dagitoy iti ania man a wagas kas iti pannakaipabuya, pannakaipablaak iti magasin wenno libro, ken pannaipaskil iti social media. Agtalinaed ketdi ti copyright iti autor wenno mannaniw.

Panagsagana para iti Nabalitokan a Tawen ti GMM iti 2016.

Maawis amin a Gumiliano ken Gumiliana iti Metro Manila a makipagsagana iti daytoy a naisangsangayan a

selebrasion ti Gunglotayo