SAĞLIK ve İNSAN / HAZİRAN 201362

Dijitalin her sektörde olduğu gibi sağlık sektöründe de giderek artan önemi, bu alanda yapılan yatırımla-rın da artmasına sebep oluyor. Sağlık alanında her an yeni teknolojilerin ortaya çıkması, dijital dünyanın sağ-lık sektörüyle iç içe geçtiğinin bir göstergesi. Öyle ki, salgın hastalık-lar Google sayesinde önlenebiliyor, Microsoft’un Kinect teknolojisi felçli hastaların tedavisinde kullanılıyor ve geliştirilen 3D yazıcılar hayat kurtara-biliyor. Bu yazımda, son zamanlarda sağlık alanında yaşanan dijital geliş-melerden birkaçını sizinle paylaşmak istiyorum:

Salgın Hastalıklar Google ve Sosyal Medya Sayesinde Önlenebiliyor

Şu sıralar, dünyada sağlık ile ilgili haberlerin en başında Çin’de tekrar ortaya çıkmaya başlayan Kuş Gribi vakaları yer almakta. H7N9 Kuş Gribi olarak isimlendirilen, bir önceki sal-gından farklılıklar gösteren hastalı-ğın 36 kişinin ölümüne sebep olduğu bilinmektedir. Gribin yayılmasına en-gel olabilmek ya da en azından baş-langıç noktası ve yayılma şeklini göz-lemleyebilmek için sosyal medyanın, mobil teknolojinin, salgın hastalık takip uygulamalarının ve internette bulunan, “big data” olarak tanımla-nan büyük verinin kullanılabileceği düşünülüyor.

Economist dergisinin veri editörü Kennet Cukier ve Oxford Üniver-sitesi‘nde bulunan Prof. Mayer-

Schonberger, CNN’de yaptıkları bir röportajda internet ve mobil tekno-lojinin bu salgınlarda nasıl kullanıla-bileceğini anlattı.

Cukier: “Şu an elimizde ilk salgında olduğundan çok daha fazla bilgiye sahibiz. Bu bilginin kaynağı ise mobil teknolojilerle daha artmış olan sosyal medya verileridir. Bu oldukça yeni bir şey.”

Prof. Mayer-Schonberger: ” Bir önceki salgını düşünelim; Atlanta’da bulu-nan Salgın Hastalıklar Kontrol Merke-zi, gribin nerelerde yaygın olduğunu belirlemek istemişti. Bunun için de ulaşabildikleri tüm sağlık uzmanları-na, kuş gribi belirtilerini her gördük-lerinde merkeze haber vermelerini is-temişti. Gerekli bilgiyi tam anlamıyla toparlayabilmeleri yaklaşık iki haftayı bulmuştu. Bu süre ise bir salgında

!"#$%&'(&)#!*& (%+,-././&0)1)+!#&+(%/2#21)#(-) !"#$%!&'(# )*+,+-.

Tek Doz Dijital ve Social Touch Kurucusu

çok uzun ve kritik sonuçlara sebep olabilecek bir süreç. İşte bu süreçte Google, yeni bir fikirle gerekli bilgiyi çok daha kolay ve etkili bir şekilde elde edilebileceğini düşündü.”

Google, elli milyon arama terimini araştırıp bir araya getirerek, bir kore-lasyon kurdu. Bu terimlerin arasından belirlenmiş 45 tanesinin incelenerek, salgının nerelerde ortaya çıkabilece-ğinin tahmin edilebileceğini ortaya çıkardı.

Görüldüğü gibi internet, sosyal med-ya ve mobil teknolojilerin sağladığı bilgi salgın hastalıkların yayılmasının önlenmesinde anahtar role sahip.

Akıllı Telefonlar Virüs ve Bakterileri Tespit Etsin İstemez miydiniz?

Illinois Üniversitesi‘nde bulunan araştırmacılar tarafından iPhone ta-banlı yeni bir biosensör geliştirildi. 50.000 dolarlık bir laboratuvar spekt-rofotometrenin (Spektrofotometre, moleküler biyolojide sıkça kullanılan bir çeşit fotometredir. Çözelti içeri-ğindeki maddenin miktarının bulun-masında kullanılır.) yapabileceği iş, iPhone’a entegre edilen 200 dolarlık bir ek cihaz sayesinde gerçekleştire-bildi.

Oluşturulan bu biosensör, uygun ya-zılımla birlikte çalışarak, gıda madde-lerinin üzerinde bulunan virüs, bak-teri, toksin, protein ve hatta alerjen maddeleri bile tespit edebilmektedir. Akıllı telefonun kamerasını, bir spekt-rofotometreye çevirmeyi başaran araştırmacılar, bu sayede çoğu işle-min çok daha ucuza yapılabileceğini iddia ediyor.

Oldukça ses getiren ve bazı ulusla-rarası dergilerde makaleleri çıkan bu projenin Android tabanlı akıllı telefonlar için de geliştirilmesi plan-lanıyor. Android işletim sisteminin, açık kaynak kodlu yapısı sayesinde, projenin daha da geliştirilebileceği-ni savunan araştırmacı Kenneth D. Long, uygulama ve biosensörün bu sayede eksik vitamin değerlerini dahi ölçebileceğini söylüyor.

3D Yazıcı Aracılığıyla Hayat Kurtarabilir mi?

Michigan Üniversitesi’nde bulunan araştırmacılara göre bu sorunun cevabı, evet. Bu cevabın ilginç bir hikâyesi var. Kaiba Gionfriddo isimli bebek, doğduğunda akciğerlerin-deki hava yollarından biri, her nefes alış verişinde zarar görerek parça-lanma riskine girmekteydi. Bu prob-lemin doğuştan olduğu fark edilen bebek, nefes alıp veremediği için neredeyse hayatını kaybediyordu. Uzun bir süre doktorların çabala-rı ve cihazlar sayesinde nefes alıp verebildi. Bu duruma bir çare bu-lunması gerektiğinde hemfikir olan Michigan Üniversitesi’nde bulunan araştırmacılar ve doktorlar bir araya gelerek özel bir maddeden yapılmış, esnek ve küçük bir parça dizayn etti-ler. İleri teknoloji bir 3 boyutlu yazıcı aracılığıyla oluşturulan bu parçanın en önemli özelliği, yapıldığı madde sayesinde vücutla beraber büyüye-cek olması. Yaklaşık bir 3 yıl içinde Kaiba’nın vücudunun bu parçayı ta-mamen kabul edeceği öngörülüyor.

Eşi benzeri olmayan bir problemle karşılaşan doktorların yine eşi benze-

ri olmayan bir çözüm yolu ile Kaiba’yı tedavi etmiş olmaları, dünyada bü-yük takdir topladı. Tabii ki teknoloji-nin gelişmiş olması ve bu teknoloji-lerin nasıl kullanılacağının bilinmesi ise, tüm bu süreçteki asıl kilit nokta-dır. Kaiba şu an 19 aylık ve eskisinden çok daha rahat bir şekilde nefes alıp verebiliyor.

Bir sonraki sayıda görüşmek üzere,

* Sağlık ve İnsan Dergisindeki ilk yazımla sizlere merhaba diyorum. Beni tanımayan-lara kısaca kendimden bahsedeyim. Son 3 senedir sağlık ve ilaç sektörünün dijital teknolojileri, sosyal medya ve interneti na-sıl kullandığını takip eden ve bununla ilgili fikirler, projeler geliştiren, ilaç sektöründe 10 sene yöneticilik yapmış bir tıp dokto-ruyum. Bundan böyle her ay bu sayfalarda sizlerle bu alandaki güncel gelişmeleri pay-laşacağım. Yazılarıma katkıda bulunmak isterseniz bana bu adreslerden ulaşabilirsi-niz: www.twitter.com/sertacdoganay

sdoganay@socialtouch.com.tr

SAĞLIK ve İNSAN / HAZİRAN 2013 63