Nr. 321 Hósdagur 8. juli 2004 12,-

Karl verið í samareiðarí í 25 árGóð reiðarí fáa fiski-menn at støðast. Karlhevur verið í sama reið-arí í 25 ár. Síða 17

ÚÚrr SSuuððuurraaffrriikkaa aattttaakkkkaa AAnneettttuu!!SSøøggaann uumm AAnnaannuuSøguliga íkastið hesa ferð er um Ananu, sum í 1935 og -36hevði dupult so stóra manning sum Næraberg.

Krav um, at Búskaparráðiðrættar skeivleikarBúskaparráðið nýtir skeivar fortreytir móti fiskimonnum.

Lorraine við skriviborð-ið hjá Anettu, har honskrivaði lívgandi brøvinitil hennara.

Føroysk vvitjan úúr CCanadaAnfinn og Jytte fóru ung til Canada. Nú eru tey 12, sum erukomin heim at vitja.

Baksíðan

Síða 9

Síða 14

Síða 3

15. juni 2004Í dag eru + 4,3 stig og lotav suðri við regni. SattuaqI kom inn í morgun atlanda krabbar. Teir havafiskað í smá trý samdøgur,men máttu gevast orsak-að av veðri. Krabbin tolirikki so nógv rull, so doyrhann. Teir hava 34.200krabbar í tali, og hava drig-ið gott 2500 teinar. Taðgevur í miðal góð 9 kilouppá teinin, ella íalt góð20 tons.

Grøn l andspos tu r inskrivar hósdagin 10. juni,at nú er rok komið í umuttanskers krabban: APK,reiðarafelagið, “føler sigoverhalet indenom av EU-fiskere”.

Natúruinstituttið hevurført fram, at krabbaveiðanikki er lønandi meir, menkortini gevur landsstýriðkrabbar sum gávu til EU.Manningingarnar hjá okk-um fáa sekkin, tí okkaraskip, tilsamans 5 skip, iðroyna eftir krabbum uttan-skers, hava 1400 tons atfiska av, meðan EU, sumhevur verið her nøkur fyl-gjandi ár við einum skipi,hevur 1000 tons at fiska.Sambært Grønlands Fiske-rikontrol hava okkara 5skip fiskað 1051 tons framtil 10. juli 2004. Tað vilsiga, at okkara skip koma

at fiska kvotuna uppá1.400 tons, áðrenn mán-aðurin er úti. Restina avárinum mugu skipini ligg-ja svínabundin við kei, ogfólkið sent til hús. APKeftirlýsir eina rættvíst býtiav kvotuni ímillum skip-ini eins og tað var í fjør. Átann hátt kann landsstýr-ið seta EU kvotuna niðurtil 269 tons, og so lataokkara skip fáa 800 tonsafturat. Landsstýrið sigur,at EU kvotan er ein parturav fiskaríavtaluna við EU,so har er onki at gera .

So hendi tað, at brenni-oljan fekk eitt spark upp-eftir. Tað komu 12 oyruupp á liturin av gasolju,sum kostaði 2,31 kr.Nú erprísurin 2,43 kr. Petrole-umprísurin var 2,50 kr,núer hann 2,62 pr. litur. Ben-sinprísurin var 2,75 kr.Núer hann 2,87 kr. pr. litur.Sum ískoyti fari eg at loyvamær at skriva, at brenni-evni er tað einasta, sum erbíligt í Grønlandi, so ertað sagt.Um tú skal keypatær vanliga matvørur tilkøliskápið, so fær tú ikkinógv av vanligum við-skera og tílíkum fyri 500kr. Eitt er tó vist, at fáa vitsjálvstýri í Grønlandi, soverður peningurin ikkinógv verdur.

16. juni 2004Í dag eru + 6,1 stig ogstilli. Sattuaq II kom ígjárkvøldi inn at landakrabbar.Teir hava gott 27tons.Teir máttu gevast harsuðuri fyri aldu. Helene Llandar í Aasiaat. Teir havaum 24 tons inni. Teirmáttu eisini gevast vegnaov nógva aldu,sum ikki ergott fgyri krabban í tang-unum. Regina C kom eis-ini inn í morgun at landa.Teir hava gott 400 tons avrækjum inni eftir einariviku, so nóg mikið avrækjum eru at fáa.

17. juni 2004Í dag eru + 8,6 stig stillimen regn. Regina C fórlongu nýggjan túr aftan ádøgurða í dag. Tað hevurgingið avbera væl at land-að rækjurnar. Seinrapartinkom hann við væl avvindi og tað helt á atregna. Annars siga joll-urnar frá, at tað er nógvurstórhvalur inni á firðun-um her um okkara leiðir.Teir hava sæð er knørr,slættibøku ella kúlibøku,og eisini er væl til avsildreka.

23. juni 2004Í dag eru + 4,6 stig. Ímorgun var greytasvart ímjørka, men út á daginvarð av besta veðri inni á,men úti á var væl av norð-anvindi. Sattuaq II kominn í morgun at landa.Teirhava 28 tons av krabbainni.

24. juni (á Jóansøku).Í dag eru + 7,1 stig ogmjørki frá morgunstund-ini. Sattuaq I kom í morg-un inn at landa.Teir havagott 20 tons, og tað eruumleið 39.000 krabbar ítali. Helene L kom tilAasiat í morgun at landa.Teir hava gott 23 tonsinni. Krabbaveiðan har,teir royna, er minkað nak-að. Krabbin er smærri,men har er stór tilgongdav krabba. Tí eru nógvirundirmálarir,og er tí mein-ingin at royna nýggjar

leiðir. Bjal Fighter er kom-in út aftur úr Nanortalik,har hann hevur ligið inni-stongdur av ísi í úti viðtríggjar vikur.

I dag var so eisini dag-urin, tá Dannebrog skuldikoma til Sisimiut. Konga-liga fylgið var fyrst í Iterleqog heilsaði uppá bygda-fólkið í heimbygdini hjáHans Enoksen landsstýris-formanni. Síðan løgdu tey

leiðina higar. Tað gjørdistkolandi stormur av norði,so Dannebrog hevur uttaniva lagt seg eitt sindur ásíðuna av og á.Tey komuhigar uml. kl. 14.30 ogfóru longu avstað aftur kl.21.30, so steðgurin hjáteimum var stuttur. Eg sáikki kongaligu gestirnar,men bert “Dannebrog”.Nú nakað áðrenn skuldufara úr Sisimiut minkaðivindurin, so tað verðurallarhelst ikki tað stórarulli norður eftir hjáteimum.

27. juni 2004Í dag eru + 8,3 stig og

stilli inni á, men útiá ereitt lot av norði. Sermisutskal inn til Manitsok atlanda í morgin. Teir havafult skip. Tað mesta ersekkjarækjur. Annars hev-ur verið at frætt, at teirflestu rækjutrolarnir havafingið upp í eftir stuttaritíð. Fyri tað mesta eru taðsekkjarækjur, ið verða av-reiddar til virkini á landi.Sagt verður, at tað eru

heilt nógvar 40 fót frysti-byngjur, sum eru fullar avsekkjarækjum. Orsøkin erivaleyst tann, at høvdið árækjunum er ikki so vak-urt hesa tíðína, tí tað ersvart.

29. juni 2004Í dag + eru 8,3 stig og lotav norði. Nanok Travlkom inn í morgun atlanda. Teir hava fulla last.Teir hava eisini væl avsekkjarækjum inni. Seinra-partin kom Sattuaq II innat landa krabbar.Teir havagóð 20 tons inni. Lómurvar inni og bunkraði ídag. Eisini teir fóru nýggj-an túr í kvøld. Teir havaverið í Nuuk og gjørt okk-urt smávegis. Tað sigst, atteir smærru rækjubátarnirfáa væl av rækjum. Teireru her í dýpinum. Ein avteimum smærru fekk 36tons niður í gjár. Teirkomu inn í kvøld at landa54 tons av ísaðum rækj-um. Tað vantaðu bert 4

tímar í 2 døgn frá tí, teirbyrjaðu túr, so tað varóføra skjótur túrur.

1. juli 2004Í dag eru + 8,3 stig ogstilli inni á, men tað ernógv run í sjónum. Uttaniva kemur vend í veðri-

num og kanska vit fáaregn aftur.Nanok Travl fórnýggjan túr í dag. Annarshavi eg hoyrt, at Kiliutaqog Polar Nanok hava ver-ið inni í Nuuk og landaðog Natarnaq liggur oglandar í dag.

2. juli 2004Í dag eru + er 6,3 stig ogstilli. Skeljabáturin SonjaKiil kom inn í morgun atlanda. Teir hava 23 tonsav pilkaðum skeljum, summá sigast at vera ein góðurtúrur hjá teimun. Í dagsegði okkara SisimiutRadio, at toskaveiðan viðbotngørnum hevur veriðbrúkilig, síðani fyrra inn-handlingsskipið Frøylinerkom higar um hálvan mai.Russarin, sum kom nakaðseinri, hevur tikið ímóti1200 tonsum av rundumfiski, men støddin kundiverið betri. RækjutrolarinHanseraq var inni í Illu-lisat við umleið 80 tons-um av ísaðum rækjum.

Hesa myndina hevur Kári við Stein sent okkum úr Grønlandi. Fremst í mynd-ini síggja vit teir tríggjar politibátarnar, sum Tórshavnar Skipasmiðja hevurbygt (teir uttastu). Bátarnir eita (frá vinstru) Sissak, Sissak II, Sissak IV ogSissak III. Tað er ikki so ofta at allir eru at síggja samstundis. Í bakgrundinisæst danska kongaskipið “Dannebrog”.

Síða 3Nr. 321 - 8. juli 2004

Krav um rætting í frágreiðinginihjá Búskaparáðnum fyri 2003Føroya Fiskimannafelaghevur sent Búskaparráð-num fylgjandi skriv:

Vísandi til tað orðaskifti,sum hevur verið um skatta-skipanina hjá fiskimonn-um, skulu vit gera vartvið, at vit sjálvsagt taka tileftirtektar, at ráðið um-røður og ger tilmæli umeitt slíkt mál.

Men ein avgjørd fyri-treyt má vera, at niður-støður verða gjørdar viðfyritreytum, sum veruligaeru í samsvari við veru-leikan. Hetta er ikki minstgaldandi, nú formaðurin íráðnum gevur sum frá-greiðing fyri donsku pol-itisku uppíleggingina íhetta mál, at grundgeving-arnar eru funnar á heima-síðunum hjá búskapar-ráðnum og fiskimanna-felagnum.

Við at hyggja at frá-greiðingini hjá búskapar-ráðnum fyri 2003 kannlættliga staðfestast, at hes-ar fortreytir ikki eru lokn-ar í hesum máli.

Víst verður til m.a.hettabrotið:

Við serskipanini fyrisjómenn skeiklar tað al-menna kappingina mill-um ymsu vinnurnar íFøroyum um arbeiðs-megi soleiðis, at býtið av

arbeiðsmegini millumvinnurnar verður eittannað, enn marknaðar-avkastið í teim ymsuvinnunum gevur grund-arlag fyri. Serligi skatta-lættin til sjómenn ger nátt-úrliga munin í løninieftir skatt millum sjó-menn og flest allar aðrararbeiðstakarar ónatúr-liga stóran. Hetta ger, atmeira arbeiðsmegi ennannars leitar yvir mótifiskiskapi. YYvviirr ttííðð vviillhheettttaa ggeerraa,, aatt lløønniinn ííffiisskkiisskkaappii ááððrreennnn sskkaattttvveerrððuurr llææggrrii,, eennnn hhoonnaannnnaarrss hheevvððii vveerriiðð.. ÓÓnnaa--ttúúrrlliiggaa ssttóórraa úúttbbooððiiðð aavvaarrbbeeiiððssmmeeggii íí ffiisskkiisskkaappiivviill ssoossttaatttt ggeerraa,, aatt aarr--bbeeiiððssggeevvaarraarrnniirr íí ffiisskkii--vviinnnnuunnii sslleeppppaa bbíílliiggaarriioogg ttíí uummbbiiððaa mmeeiirraa aarr--bbeeiiððssmmeeggii,, eennnn tteeiirr aannnn--aarrss hhøøvvdduu ggjjøørrtt..

Hesi sjónarmið erugrundað á ein umfatandimanglandi kunnleika tilsáttmála- og setanarviður-skifti hjá fiskimonnum.

Vit vilja vísa á:Tá tað verður sagt, at

fiskimannaskatturin, sumfráliður, fer at gera tað, atreiðararnir fáa bíligari ar-beiðsmegi, so er einkigrundarlag fyri hesum

pástandi, sum heldur ikkiverður undirbygdur ánakran hátt. Hetta kkuunnddiiteoretiskt verið rætt, umfiskimenn fingu tíðarløn,t.d.mánaðarløn sum starvs-fólk, og tað skuldi veriðsamráðast um eina slíkaannaðhvørt ár. Tá kkuunnddiiskattaskipanin ávirkað løn-arkrøvini. Men royndirnarseinastu tíðina hava tóvíst, at evt. skattasømdironga generella ávirkanhava á lønarkrøv.

Men fiskimenn fáa júein prosentpart av veið-ini, sum vanliga er støð-ugur ár eftir ár. Og soleingi hesin verður fast-hildin, er ikki grundarlagfyri umrødda sjónarmiði. Íveruleikanum er parturinhjá fiskimonnum øktur,síðan fiskimannaskatturinvar settur í verk, og tekurtað eisini grundarlagiðundan umrøddu grund-geving.

Fortreytin fyri hesi for-treyt er tískil, at mann-ingarfeløgini skuldu góð-kent at fari niður í pro-sentparti við skattinginisum grundarlagi.Tað finn-ist ikki skuggi av grund-arlagi fyri hesum sjónar-miði, og hetta er í hvussuer eitt øki, har vit metaokkum at hava størri ser-

kunnleika enn búskapar-ráðið. Gongdin síðani1998 hevur víst tað øv-ugta, nevniliga at reiðarar-nir í sáttmála hava góð-kent at gjalda eftirlønar-gjald av sínum parti, ogtessvegna er tann pro-sentparturin av veiðuni,sum skal gjaldast av reið-arum til fiskimenn, øktur.Og tað er so avgjørt einki,sum bendir á, at hettaheldur fer at henda íframtíðini.

Tað finst heldur einkisøguligt grundarlag fyrihesi grundgeving.Vit havafyrr havt fiskimannafrá-drátt, nevniliga frá 1963til 1984, og tað hevur ikkiverið grett, at hetta skalhava ført til bíligari ar-beiðsmegi enn annars.Táfrádrátturin datt burtur,hendi heldur ikki taðmótsatta av hesi orsøk.

Grundað á hesa skeivuniðurstøðu verður komiðtil eina aðra skeiva niður-støðu. Nevniliga, at viðbíligari arbeiðsmegi fáareiðararnir áhuga fyri atseta fleiri fiskimenn ístarv enn neyðugt, oghetta minkar tískil umtøku arbeiðsmegina í øðr-um vinnugreinum. Hettasjónarmið er eisini prógvum eina grundleggjandi

manglandi vitan um løn-arskipanina við fiskiskip-um. Tá reiðarar kortinigjalda sama prosentpart –uttan mun til manning-artal – er tað als ikki íteirra áhuga at seta fleirifólk, og tað hevur heldurikki verið gjørt. Afturat tíeru tað als ikki arbeiðs-gevararnir sum seta fólk-ið, men tað er skiparin.Skipanin virkar á tannhátt, at skiparin, og fyri sovítt manningin, hevuráhuga í at hava fægstmøguligar mans við, tímeira verður tá í inntøkuuttan mun til skatt ellaikki.Tí er manningin altíðtillagað tað arbeiði sumskal gerast.

Tí er heldur ikki grund-arlag fyri pástandinumum, at skattaskipanini skalhava ta umrøddu avlagingav arbeiðmegini sum av-leiðing.

Fyri okkum sær tað útsum, at Búskaparráðiðhevur lagað grundgeving-arnar til niðurstøðuna ímálinum heldur enn tiltað mótsatta. Hetta metavit at vera eitt álvarsmál,sum eisini skaðar trúvirð-ið hjá Búskaparráðnum.

Vit góðkenna heldurikki hesa mannagongd.Viteru altíð til reiðar at hava

orðaskifti um eitt málsum hetta, og vit góð-kenna til fulnar, at onnurhava eina aðra hugsanenn vit á hesum øki. Menhetta orðaskifti skal veragrundað á facts, og hettaer ikki minst galdandi fyribúskaparráðið, har al-menninngurin má havagrund til at halda, atframløgurnar eru sakligagrundaðar.

Tí halda vit, at vit viðfullum rætti kunnu krevja

íí ffyyrrssttaa llaaggii, at frágreið-ingin hjá ráðnum verðurrræættttaaðð, soleiðis at tær for-treytir, sum einki grundar-lag er fyri, verða tiknar úrfrágreiðingini.

ÍÍ øøððrruumm llaaggii krevja vit,at okkara sjónarmið verðatikin inn í frágreiðinginahjá búskaparráðnum fyri2003.

Í fyrsta umfari skuluhesar rættingar/okkara sjón-armið beinanvegin leggj-ast inn á heimasíðuni hjáráðnum, og annars skulutey endurgevast í fyrst-komandi prentaðu útgávuhjá ráðnum.

Vit vænta at frætta seraskjótt aftur!

Við heilsan

Óli Jacobsen

Síða 4 Nr. 321 - 8. juli 2004

Kjartan Hoydal:

Ráðgevingin er skeivKjartan Hoydal er ein av okkara mest royndu fiskifrøðingum. Hann er eisini ein teirra, sum veit mest um fiskidagaskipanina,tí hann var við til at gera hana. Útvarpið hevði um dagarnar eina samrøðu við Kjartan, har hann greiddi frá grundarlagnumfyri fiskidagaskipanini og um hvussu ein fiskifrøðilig ráðgeving átti at sæð út. Vit meta hansara sjónarmið at vera eitt seragott íkast til tað orðaskifti sum hevur verið og er um hetta mál, og endurgeva vit tískil útvarpssamrøðuna í síni heild.

ÚF:Kjartan Hoydal heldurikki, at uppgávan hjá Fiski-rannsóknarstovuni er atmæla til vøkstur ella skerj-ing av fiskidøgum. Honskal heldur koma viðleiðbeinandi kunning útfrá teimum stovnsmeting-um, ið verða gjørdar sam-stundis, sum fiskifrøðing-arnir gera vart við tæróvissur, sum eru í stovns-metingunum.

KH:Tað, sum eg havi sip-að til, er, at tað er genereltí Europa soleiðis, at fiski-vinnumyndugleikarnarvilja hava eitt tal, tað, sumteir kalla fyri mest loyvduveiðu, sum teir vilja slep-pa at býta út til fiski-vinnuna. Tað er øgiligaringt hjá fiskifrøðingumat rokna tað talið ná-greiniliga.

Í Føroyum hava vit ikkibrúk fyri hesum talinum.Tilmælið hjá Fiskirann-sóknarstovuni er bygt átær rapportirnar, sumICES gevur út, ið mæla tilat veiðutrýstið skal verðaeitt ásett fyri hvørt ein-stakt ár.Tað er ikki tað, iðvit hava brúk fyri. Taðsum fiskidagaskipanin upp-runaliga var bygd uppá,var, at vit gjørdu eittroknistykki frá fystani av,har vit roknaðu, hvussunógv hvør skipabólkurlegði trýst á stovnarnar.Sovar uppgávan aftaná tann,at fylgja við, at tað trýstiðfrá hvørjum skipabólkisær ikki vaks. Men grund-að á skipanina í ICES, sogeva teir als ikki ráðgev-ing um fiskiskap longur.Teir geva bert ráðgevingum fiskastovnar. Og taðbert at hyggja eftir fiska-stovnum, men ikki eftir,hvussu veiðiflotin upp-førir seg, tað gevur eintrupulleika við ráðgeving-ini í Føroyum, sum ger, athon er ikki so brúkilig ogikki so løtt at nýta. Og vitverða rakt av tí sama sumaðrastaðni. Vit vita jú, távit hyggja aftureftir,hvussustøðan var. Men akkuráthvar vit eru í dag, er øgi-liga óvist.Tað kann verðabendandi her ella har,men vanliga er øgiligastór óvissa, tí tá tú hygguraftur í tíðina, vistu túnøkurlunda hvar tú vart.So vit enda við tí samatrupulleikanum sum fiski-frøðingarnir í Evropa.Roynt verður at geva eitt

øgiliga neyvt metingartal,hvar vit eru nú. Men met-odan klárar ikki hetta. Soeinfalt er tað.Tað er eing-in tørvur á tí í Føroyum.

ÚF: Men vil hetta siga taðsama sum, at tú heldur atfiskifrøðingarnir í Føroy-um við grundarlag í ICESútrokningunum ikki skulubeinleiðis koma við ein-um tilmæli um so og sonógvan niðurskurð, menheldur siga, at soleiðis erustovnarnir fyri og at umtað er so, eiga vit, at setaonkur tiltøk í verk aveinum ella øðrum slag?

KH: Upprunaliga sjómar-miðið var, at man skuldifylgja við, um tað vístiseg, at upprunaliga út-rokningin fór at víkjanógv frá veruleikanum.T.d. kundi tað vera, at all-ur flotin legði eftir toski-num, ella allur flotin legðieftir upsanum. So kundiman farið at hugt eftirhesum.Tað skal alla tíðinatakast útgangspunkt í fiski-flotanum meira enn fiska-stovninum.Man hevur valtnú at byggja alt á stovns-metingar. Man fylgir fakt-iskt ikki við, hvat hendir ífiskiflotanum, man telurikki upp hvussu nógvardagar,hvør einstakur bólk-ur hevur.Tað brúkar manikki í stovnsmetingum.Tað haldi eg er eitt sindurløgið, tí skipanin verðurgrundað á, at tað var fiski-dagaskipanin, ið varð út-gangsstøðið, og so hugsarman eftirfylgjandi, hvussutað ávirkar stovnarnar. Sovit hava fingið eina ráð-geving, sum ikki rættiligahóskar til fiskidagaskip-anina.

ÚF: Men nú hava vit til-mæli um so og so nógvarfiskidagar, og so kannsigast at sjálvandi skal taðskerjast ella skal tað økj-ast.Tú meinar ikki, at taðer tað,sum er barometrið,um tú fært 10% /15% meirella minni totalt av fiski-døgum sum ger mun?

KH: Sum skrivað í upp-runaliga uppskotinum tilfiskidagaskipanina skalveiðitrýstið uppá stovn-arnar vera eitt meðaltal.Tað kann kanska verðayvir 3 ár/5 ár ella hvat túvilt Tú skalt bara ikki innog stilla uppá skipanina

alla tíðina. Tú skalt ikkiinn at skera niður uppátosk, hýsu ella upsa.Tí taðer tað man vil sleppaburturúr.Men eg havi ennikki sæð, at tað uppruna-liga roknistykkið er víð-ariført. Eg havi ikki sæð,hvussu hvør einkulturskipabólkur belastar skip-anina. Hvar er tað, atveiðutrýstið er vaksið. Vitfáa at vita frá seinastustovnsmetingunum, atveiðutrýstið eftir toski ertrífaldað síðani 1995, ogeftir hýsu er tvífaldaðsíðani 1995 og at taðhevur staðið í stað fyriupsa. Hvar kemur taðveiðitrýstið frá. Er tað einávísur skipabólkur, ellahvussu forklárar man tað.Tað er tað, sum eg haviringast við at forstanda íhesum seinastu stovns-metingunum. Tað skalverða hend ein so ko-lossal øking í veiðitrýsti-num, tá ið skipatalið erlæst,og tá ið fiskidagataliðer farið niður. Tað máskaffast onkur forkláringuppá tað.

ÚF: Vit hava fingið, út frátí sum er hent tey síðstuárini, meir og meir eittglopp millum fiskifrøðinaog fiskivinnuna. Hetta errættiliga óheppið, tá vithugsa um, at tað í veru-leikanum vóru fiskivinn-an og fiskifrøðingarnir,sum saman komu viðskipanini, og sum samanskulu finna útav, hvussuveiðan skal verða øll hesiárini. Hvussu kann manroyna at nærkast aftur?

KH: Eg trúgvi, at Fiski-rannsóknarstovan av góð-um grundum hevur gjørttað valið, at teir plaga atvurdera veiðitrýstið við atgera stovnsmetingar. Taðer ein máti at gera taðuppá. Men sum eg havisagt.Hetta ger,at man oftaveit ov lítið um veiði-trýstið akkurát nú. Tað erikki fyrr enn um eini 3, 4,5 ár at vit vita akkurát,hvat ið veiðitrýsti varð.Meðan fiskidagaskipaninmeira legði upp til,at manhugdi uppá hvat ið hend-ir í flotanum. Henda nakr-ar broytingar í flotanum?Er nakað broytt í fiski-mynstrinum ella er nakaðsum ger, at fortreytirnar,sum vit gjørdu tá í 1995,ikki halda. Tað hava vit

ongantíð fingið gjørt.Taðhevur eingin gjørt síðanitann skipanarnevndin, iðtá sat gjørdi tað rokni-stykkið.Og tað haldi eg ereitt sindur løgið. Taðhevði verið meira sam-band um ráðgevingingekk út frá fiskiflotanumheldur enn frá fiskastovn-unum.Tá, trúgvi eg, hevðisamrøðan millum vinnu-na og fiskifrøðingar ogumsiting verið nógv lætt-ari.

ÚF: Skeiv samanseting avveiðiflotanum - í øllumførum í mun til tað, summan meinti var tannrætta, tá man byrjaði í1996 - kann hava skeiklaðtingini, er tað tað manskal rætta uppá? Og at taðeisini kann verða orsøkintil, at onkur stovnur erverri fyri?

KH: Tað veit eg ikki. Tað,sum eg haldi hevði veriðúhugavert at kanna, er,um skipanin er skeiklað.Er okkurt hent har, sumikki fylgir teimum upp-runaligu ætlanunum? Eronkur bólkur, sum knapp-liga hevur fingið nógvmeira, enn hann skuldifingið? Skipanin við stongd-um økjum,virkar hon ikkiuppá sama máta sum hongjørdi í 1993 og 1994o.s.fr. Slík viðurskifti haldieg, man skuldi farið ogkannað. Tí tú hevur eintrupulleika við skipanini,um fortreytirnar rúka. Vithava ongantíð gjørt taðkanningina: Heldur taðroknistykki vit gjørdu í1994? Er tað framvegisgaldandi. Tí í veruleika-num skuldi tað roknistykkidekkað allar møguligarkeldur til broytingar. Taðdekkar í 10 ár, okkurt so-vorið.Man tosar um ymiskviðurskifti. Stovnsfæið ereitt, og hvat hendir í fiski-flotanum er nakað annað.Og eg hevði nokk skotiðupp, at man byrjaði avnýggjum, har skipanar-nevndin var í 1995, oggjørdi tað roknistykki um-aftur og so siga, hvar eruvit í dag. Tað hevði giviðmeira meining - bæði hjávinnuni og hjá umsiting-ini - rokni eg við.

ÚF: Munurin millum fiski-frøðingarnar og vinnunaer blivin uppaftur størrisíðstu 3 - 4 árini. Vinnan

hevur meira ella minniignorerað tað, sum teiretablerarðu fiskifrøðing-arnir koma við og hevursøkt sær ráð hjá øðrumfiskifrøðingum, sum havaheilt aðrar teoriir, og sumsiga, at man skal fiska sonógv sum gjørligt. Hvatheldur tú, at tann gongdinkann føra til, um honheldur fram?

KH: Tað er sera vanligtaðrastaðni, at vinnufeløgfáa sær fiskifrøðingar, summeta um stovnsmeting-arnar eru rættar.Tað havateir í Danmark, Englandiog Týsklandi og aðra-staðni við.Og eg dugi ikkiat síggja, at tað er nakaðgalið við, at vinnan søkirsær aðra ráðgeving enntað almennu fiskifrøðina.Eg trúgvi ikki, at taðhjálpir, at man líkasumleggur heilt grundleggj-andi mun á teorini. Taðhjálpir ikki uppá sam-røðuna. Um hetta er hent,tí dialogurin er vánaligur,tað dugi eg ikki at siga.

ÚF: Men tú hevur ikkitínar egnu meiningar umein mann sum t.d. JónKristjansson,um hann veru-liga er ein maður sum gervinnuni í Føroyum taðgagn, sum vinnan heldurhon fær burturúr?

KH: Eg haldi ikki, at hans-ara ráðgeving er væl undir-bygd, tað má eg siga. Mankritiserar teir almennufiskifrøðingarnar, men taðhjá Jón Kristiansson ernógv verri undirbygt enntað.Tað eru ógvuliga leys-ir tankar. Um eg var ívinnuni, so hevði eg veriðógvuliga varin at bygtuppá ta tankagongdina.Tað er ikki tørvur á tí. Tífiskidagaskipanin klárarseg fínt uttan Jón Kristj-ansson. Tað er ikki neyð-ugt at hava tær fortreytir,sum hann hevur, fyri atfáa hana at fungera. JónKristjansson kemur inn,tá tú fært tað áhaldandiráðgevingina um, at taðbara skal skerast niður. Sosvarar man aftur uppáonkran máta. Sigur soonkur tað mótsatta, so ertað meira populert. Menfiskidagaskipanin sigurhvørki eitt ella annað.Hon sigur bert tað,at manskal halda veiðitrýstið áeinum ávísum stigi. Tað

vildi verið best fyri allarpartar.

ÚF: Men vit liva í einumglobalum heimi. Á einirástevnu fyri trimum vik-um síðani á Hotel Før-oyum segði tú, at um tú ídag var vísindamaður, sohevði tú farið í verkfall.Hetta var í samband viðkjakið um, hvønn vegfiskifrøðin fer í dag, oghvønn hon stuðlar seg til,og hvussu nógv hon lurt-ar eftir vinnuni. Og eisinium hon viðurkennir mis-tøk og so víðari. Er tað sogalið í dag, at um - sum túsigur - vart ein vísinda-maður so hevði tú farið íverkfall?

KH: Eg hevði roynt atforklára, at tað er í síðstaenda ikki fiskifrøðingar-nir, sum avgera, hvat teirskulu svara uppá.Tað er íveruleikanum umsitingar-nar, teir sum skulu geraregluverkið og lógirnarog kvoturnar og líknandi.Eg hevði svarað teimum,at tað ber ikki til at geratað, teir biða okkum gera.Nevniliga at geva eittneyvt tal, sum skal verðatað rætta talið akkurát í ár.Tað klára vit ikki at rokna,hvussu góða data vithava, og hvussu góðateori vit fáa, so klára vitongantíð at rokna taðneyvt.Tú má finna onkraraðrar mátar at svarahesum spurningum. Taðhevði eg sagt við teir, ogtað sama er galdandi, tá iðvit royna at siga akkurát,hvar vit eru her í Før-oyum.Tað ber ikki til. Einog hvør kann síggja,at taðsvingar so nógv, og at taðheldur so illa akkurát,hvat vit halda í ár. Tað erbroytt aftur til næsta ár,annan vegin og hin vegin.Tað, sum eg vil siga, er, attað er keðiligt at brúktarverða so nógvar kreftir atrokna tøl út, sum øll vita ískipanini eru øgiliga óviss,og so brúka hetta til atregulera fiskiskapin viðstórum fíggjarligum fylgj-um fyri vinnuna. Tað eróheppið. Man má finnaokkurt annað, sum tolirmeira av, sum er meiraeinfalt og sum kortiniheldur veiðitrýstinum inn-an fyri eitt rímiligt mark.Tað haldi eg, at vit havafunnið í Føroyum viðfiskidagaskipanini.

Síða 5Nr. 321 - 8. juli 2004

Frásøgn úr Theresienstadt:

Vóru til egna jarðarferð!Í seinasta blaði høvdu eina hugvekjandi og ræðuliga frásøgnum Menakhem Ben Yami, hvussu hann slapp undan jøda-týningini hjá nasistunum. Samstundis høvdu vit eina frásøgnum konu hansara Hannu, sum var í leguni í Theresienstadt, ogtað sum bjargaði henni var, at hon var ov sjúk at verða send ídeyðan! Vit hava funnið eina frásøgn sum lýsir júst ta støðuhon var í.

Forsøgan er hendan:Donsku jødarnir vórðuleingi spardir fyri týskariatsókn. Men 2. oktober1943 vórðu givin boðum, at nú skuldu teir tak-ast og “óskaðiliggerast”.Hesi tíðindi vóru kominella likin út áðrenn, so taðeydnaðist teimum flestuat flýggja til Svøríkis.Nakrir hundrað jødarvórðu tó tiknir og sendirtil Theresienstadt. Millumhesar var M. Friediger,som var rabbinari í Køb-enhavn. Heimafturkominskrivaðu hann í 1946 einabók um lívið í Theresien-stadt. Hetta er ein skak-andi bók um hvussu hannupplivdi leguna. Tað skalskoytast uppí, at innan-hýsisviðurskifti í legunivórðu skipað av einumjødiskum elstaráð. Limir-nir í ráðnum máttu javnanskiftast út, tí týskararbeindu fyri teimum, sohvørt teri høvdu fingið ovstóra vitan um støðuna

Tað mest hjartaskerandií bókini er tað hann skriv-ar um, tá fólk vórðu sendí deyðslegurnar.Vit endur-geva hetta sum tað erskrivað. Slíkt kann illatýðast. Sagt verður almentum “transporterne”:

5.000 skulu avstaðDen tyske ledelse har veddisse transporter udvisten kynisme, der trodserenhver beskrivelse.

Der var mange ting iTheresienstadt, der gjor-de os desperate, der førtetil, at vore nerver var vedat slå klik. Men noget afdet værste vi oplevede,var transporterne til Pol-en. En af de “højere” SS-officerer Moes dukkedepludseligt op i Theresien-stadt. Det varslede ikkegodt. Han kom fra Berlin.Han bragte altså en elleranden jobspost med sig.Hele ghettoen er i uhørtspænding. Man ser enjudenalste (lim í elstaráð-num) flere gange om dag-en gå til kommandantenog derfra til administra-tionsbygningen. Der er

noget i gære. Klokken er11 om natten. En ordon-nans banker på døren.Ældsterådet skal strakssammenkaldes til møde.En halv time senere er viforsamlet på kontoret hosjudenalste. Vi har en ban-ge anelse om,hvad mødetvil dreje sig om.Inden fireog tyve timer skal derherfra afgå en transportpå 5.000 personer - mænd,kvinder og børn.

Veljast út til deyðan!Vi har nok haft en anelseom, at noget sådant varforestående,men alligevelvar vi lamslåede. Fem tus-ind! På kontorerne, i før-ste række på folkeregis-teret, begynder der nu ethektisk arbejde, for jøder-ne bliver tvunget til selvat udpege ofrene. Derskal tages 5.000 navne udaf kartoteket, og ofreneskal have besked om, atde omgående skal indfin-

de sig i Schleussen, denkaserne, hvor kreaturvog-nene står parat til at føredisse ulykkelige fem tus-ind mennesker afsted påderes sidste rejse.

Hele ghettoen er i op-rør, én kogende hekseke-del. Rædslerne står maletpå alles ansigter. Hvembliver de ulykkelige? 5.000

ud af 50.000, altså hvertiende. Man prøver attælle. Ingen vil være dentiende. Og dog må de5.000 ofre skaffes til veje.

Så er de 5.000 navnetrukket ud. Få timer sen-ere har de alle fået deresindkaldelse. Hver enkelthar sit dødsnummer. Kon-toret bliver belejret. Enfader beder for sin søn,ensøn for sin moder, enbroder for sin søster. Pågaden bliver man stand-set: hjælp, hjælp! Derforetages en revision. Enkok - han er uundværlig.En regnskabsfører: hammå vi beholde. Nevø til etmedlem af ældsterådet -vi kan ikke være bekendtat berede ham sorg. Og såfremdeles. Men hvad nyt-ter det alt sammen - 5.000skal afsted. For hver en,der udskydes, må en an-den afsted. Kampen forlivet er hård, men ingensteder så hård og ubarm-hjertig som her. Efter etdøgns forløb er kampenendt. De 5.000 er uigen-kaldeligt udpeget.

Bjargingin hjá HonnuDog er der endnu et lillehåb: Kontrollægen erklæ-rer:“Nicht transportfahig”.(Ikki førur fyri at “ferð-ast”). Ofret skulle gerneikke dø undervejs. Menchancen er kun minimal.Så begynder vandringenmod “schleussen”.

Lange karavaner bevæ-ger sig gennem ghettoensgader. Ja, langsomt som tilen begravelse. De går tilderes egen begravelse. Endump resignation, somgrænser til fortvivlelse, fyl-der de ulykkelige. Mændbærer deres bagage påryggen, kvinderne holderi den ene hånd en ufor-melig bylt og på armen etbarn, små børn traverefter forældrene,bærendeen slidt kuffert, som denæsten ikke kan slæbe.Invalider humper midt irækkerne, og nogle blin-de føres frem af pårør-ende og venner. Der hør-

es ikke en lyd. Fortvivlel-sen og den opgivendehåbløshed gør dem stum-me. De græder ikke - dekan ikke græde mere.Tårekilderne er udtørret.De vandrer langsomt af-sted og forsvinder bag ka-sernens port. Der venterde i passiv fortvivlelse påtransportens afgang. Ved4-5 tiden om morgenenbegynder indladningen iwaggonerne (tokvognar-nar). De har hver især ennummerplade, som debærer hængt om halsen.Numrene bliver råbt op.Op i vognen! Der føres enskarp kontrol. Komman-danten og hans djævelskemedhjælper fører selv til-synet. De skal have 5.000!I Auschwits, i Birkenau, eteller andet sted i “helve-de”er man indstillet på, atder skal komme 5.000.Der må ikke mangle no-gen, ikke den eneste!Ingen af os ved, hvor dissestakkels mennesker kom-mer hen: “De skal blotkomme i en arbejdslejr!De skal nok få lov til atskrive til deres pårøren-de”.Løgn! Det var vi klareover. Men vi er hjælpe-løse. “Schnell! Schneller!”(skjótt, skjótari). Det går

alt for langsomt. Kom-mandanten er træt, hanvil hjem.“Op med dig dinidiot!”Et slag med pisken.En gammel kvinde besvi-mer. “Smid hende op ivognen” lyder komman-doen. Børn skriger. “Opmed ham i vognen, ellersbliver han skudt som enhund.”

De unge mennesker fra“transportleitung”, derhjælper med ved indlad-ningen, gør alt hvad derstår i deres magt, for atdet skal glide så godtsum muligt. Omsorgsfuldthjælper de gamle op ivognene og forsyner demmed “rejsetæring”. Ogsåbagagen skal med. Mennu skrider kommandan-ten ind. Der er alt formegen bagage. Der erikke plads i vognene.Bagagen må blive tilbage!

Så sætter dødstoget sig ibevægelse. En skingrende,jamrende, klagende tone,som skærer i øret, skærerhelt ind i sjælen. Bagagen,der er blevet tilbage, bli-ver læsset på vogne ogsendt til Tyskernes “Klei-derkammer” (klædna-goymslu).

På den måde blev efter-hånden godt og vel

150.000 personer sendtfra ghetto Theresienstadttil tilintetgørelseslejre iPolen.

….

Blandt dem, der på dennemåde fandt deres død, oghvis jordiske rester spre-dtes som avner for vindeneller blev smidt i floden,var mange hundrede, sompå forskellige videnska-belige eller kommercielleområder havde erhvervetsig uvisnelig fortjeneste,mange, hvis indsats i ver-denskulturen har efter-ladt sig umiskendeligespor. Mange af dem var ien alder, da man medrette kunne nære håb om,at de med deres viden ogevner kunne være til gavnfor menneskeheden.

Efttir er bert at siga, athesar skakandi hendingareru farnar fram í okkaraparti av heiminum fyribert 60 árum síðani. Taðer hugvekjandi. Hetta ernakað sum vit øll havalisið um, men ræðuleik-arnar verða meira livandi,tá ein kann fáa frásøgnum hetta frá einum sumhevur upplivað tað.

Tekning av jødum á veg til sína egnu jarðarferð. Um hálsin hava tey deyðs-nummur.

Tað at Hanna er á lívier eitt undur. Í greininikunnu vit lesa um tærræðuligu umstøður sumbjargaðu henni.

Síða 6 Nr. 321 - 8. juli 2004

70 ára realskúlasamkomaVanligt er at skúlaflokkarhittast aftur við ávís høvi,sum t.d. tá gingin eru 25ár síðani tey fingu prógv.Tann 17. juni var ein slíksamkoma á Hotel Hafnia,men hesuferð var taðheilt øðrvísi, tí hesi, sumhøvdu sett hvørjum øðr-um stevnu á Hotel Hafnia,skuldu hátíðarhalda, at íár vóru liðin 70 ár, síðanitey fingu realprógv í 1934.

Upprunaliga vóru tey10 í flokkinum, men frá-fallið hevur verið rættiligastórt, sum rímiligt er.Kortini eru 5 enn á lívi ogav teimum møtti ÁsaRingberg, Ása Michelsenog Ingeborg Rasmussen.Hanna við Høgadalsá skul-di eisini verið har, menhon hevði fingið forfallsama dag og Regin Dahlbýr í Danmark og tað láikki fyri hjá honum atmøta.

FF Blaðið fór oman áHafnia at heilsa upp áhesi fólkini og var taðsera stuttligt og áhugavertat fáa eitt prát við hesarkvinnurnar, sum hóast tæreru komnar væl til árs,erubæði skilagóðar og bragd-ligar.

Realskúlin var ein part-ur av skúlaskipanini framtil 1960-ini. Eftir at havagingið í kommunuskúla í4 ella 5 ár, kundu næm-ingarnir søkja um at slep-pa í millumskúla.Tey sumstóðu upptøkuroyndinagingu so í millumskúla í 4ár og kundu síðani fara írealskúlan, har tey gingu í1 ár. Eftir lokið realprógvkundi so farast á stud-entaskúla. Tað bar eisinitil at fara á studentaskúlabeinleiðis úr millumskúla-num um tað lá væl fyri atlæra og tað gjørdi tað hjáIngeborg, Hon fór bein-leiðis úr 4. millum og ístudentaskúla.

Tað var 85 ára gamlaÁsa Ringberg, sum hevðiskipað fyri hátíðarhaldi-num.Vit hava fyrr umrøtthana í blaðnum. Hon vardóttir amtmannin Hjalm-ar Ringberg, sum var íFøroyum árini 1929-1936.Hon kennir seg framvegisnæstan um føroying, oghevur javnan vitjað her.Nú hon var og vitjaði íjuni mánaði ynskti honatt nýta hetta kanska sein-asta høvi at hitta sínargomlu floksfelagar.

Beiggi Ásu, Hans hevurí Tórshavnar Skúlasøgueina frásøgn um, hvussutað var at vera danskurnæmingur í Føroyum.Henda frásøgnin lýsir eis-ini, hvussu Ása og henn-ara floksfelagar hava upp-livað hesa tíðina.

Okkurt kundu tær eis-ini leggja afturat, sum t.d.at onkuntíð hendi tað, atonkur næmingur líka sostillisliga hvarv úr skúla-num, og tá var orsøkintann, at skúlapeningurinikki varð goldin.Tað kost-

aði 150 kr. árliga at gangaí realskúlan. Hetta ljóðarkanska ikki av so nógv-um,men var rættiliga nógví kreppuárunum í 1930-unum.

Ása greiðir eisini frá, atLeivur Jóannesarson úrFunningi gekk í samaflokki. Hann var kanskaikki so stinnur í donskum,men hann dugdi væl før-oyskt. Hjá Ásu var taðøvugt, hon dugdi sera vældanskt men ikki so vælføroyskt, so tey gjørdu avat gera gerðabýti, Leivurskrivaði føroysku stílar-nar fyri Ásu, og hon skriv-aði teir donsku fyri Leiv!

Av lærarunum í real-

skúlanum vóru fleiri ser-stakir og gjørdist síðanikendir sum framstandan-di menta- og skúlamenn íFøroyum. Ein danskurlærari, sum hevði einaserstøðu var Vigga Cohr.Hon hevur óivað gjørtmeira fyri føroysku sjálv-stýrisrørsluna, enn nógvirføroyingar hava gjørt.Hon noyddi næmingarnarat tosa danskt, eisini síná-millum, og hetta gjørdihana til eina ímynd av

danskari kúging av før-oyingum og skapti hettaeisini ovursintar tjóðskap-armenn.

Men kanska var eisinieitt sindur av skili í hennikortini.Tí tað at vera køn-ur í donskum gav møgu-leikar at fara í útheimin.

Annars fær frk. Cohrgott ummæli sum skúla-fólk. Hon dugdi væl atlæra frá sær, og hon vístinæmingunum virðing. Oghon kann so als ikki hava

verið nakar fíggindi avføroyingum, tí hon varðverandi í Føroyum allasína tíð. Realistarnir frá1934 hava bert alt gott atbera frk. Cohr.At hon eis-ini var ein persónligheiter einki at ivast í.

Her hittast teir tríggir skúlafelagararnir, sum fyrstu ferð hittust fyri umleið 75 árum síðani. f.v. IngeborgRasmussen, f. Zachariassen, Ása Ringberg og Ása Michelsen, f. Christiansen.

Vit hava ikki funnið nakra mynd av gentunum í hesum realskúlaflokkinum, men hetta er ein mynd avfimleikaliðinum, sum fevndi um fleiri flokkar, eisini flokkin, sum hittist á Hotel Hafnia 17. juni..Frá v. síggja vit: Leivur Jóanesarson, helst Poul (John&Poul) Joensen, Eiler Michelsen, Jens Guttesen, Ingolfá Kamarinum, Therkeldsen, danskur lærari, Esbern Simonsen, Ebbe Muller, Regin Dahl og LeivurChristiansen, ættaður úr Hvannasundi.

Hans Ehler Busk var yvir-lærari frá 1919-34.

Hanna við Høgadalsá hevði glett seg at komavið til hesa samkomu.Men sama morgun

gjørdist hon sjúk, og hon doyði í seinastu viku87 ára gomul.Hanna var eitt skilafólk, sum

tey ið kendu hana minnast við virðing.

Egil Olsen: Ov fá fólk ífiskivinnuni hava útbúgving- At fáir akademikarar eru í fiskivinnuni, er partvístí vinnan ikki hevur dugað nóg væl at seta fólk við,heldur fiskivinnufrøðingurin og formaðurin í ráð-fiskakeyparafelagnum, Egil Olsen, sum er ein teirrasum hevur víst á, at neyðugt er við fleiri akademik-arum í fiskivinnuni.- Fyrr var fiskivinnan ikki so innviklað, og tá varumráðandi at hava dugnaligt fólk til at virka fiskin.Í dag fevnir einstaka virki um nógv meir, eitt núsølu, keyp, innaneftirlit og nógv annað, og tí erumráðandi við vælútbúnum fólki, sigur Egil Olsen.Hann vísir á, at fólk í leiðsluni í dag, stundum erufólk, sum byrjaðu á gólvinum fyri nógvum árumsíðani. - Tað ber til at siga, at leiðslan í stóran munbyggir á drúgvar royndir, heldur enn útbúgving.Men tað skerst ikki burtur at menningin og stórubroytingarnar í vinnuni krevja, at tú eisini hevurvæl útbúgvið fólk í leiðsluni, sigur Egil Olsen.

Síða 7Nr. 321 - 8. juli 2004

Eg var 8½ ára gamal, tá egkom til Havnar seinast íapríl 1929, tí pápi mínskuldi vera amtmaður íFøroyum. Frammanundanhøvdu vit búð í Keyp-mannahavn, har eg gekk í3. flokki í einum skúla,sum lá til Øster Søgadesgymnasium.

Komin til Havnar fór egí fyrireikingarflokkin ímillum- og realskúlanum,har eg gekk skúlaárið1929-30. Síðan gekk eg ímillumskúlan og realskúl-an, haðani eg tók prógv í1936.

Tað var sjálvandi einstór broyting at koma úreinum skúla, har øll tos-aðu danskt, í ein skúla harallir næmingar tosaðu før-oyskt. Vit blivu argað eittsindur í fyrstuni, menhvørki eg ella systir mínÁsa, ið var tvey ár eldri,ella bróður mín, sum vartvey ár yngri enn eg,minnast nakrar trupul-leikar. Undirvísingarmáliðog bøkurnar vóru - tálærugreinin føroyskt varundantikin - á donskum,og allir lærararnir dugduat tosa danskt. Harum-framt vardi tað bert stuttatíð, kanska eitt hálvt ár, soskiltu vit føroyskt, ogskjótt dugdu vit eisini attosa tað. Børn læra skjóttmálið, ið leikbrøður ogsystrar tosa. Eg minnisteinki um, at tað hevðinakran týdning, at pápivar amtmaður.

Sum nevnt var undirvís-ingarmálið danskt, men íteimum lærugreinunum,har vit høvdu føroyskarlærarar, var tað næstan ein

sjálvfylgja, at vit eisinitosaðu føroyskt. Eg minn-ist enn ein tíma, tá ið vithøvdu náttúrusøgu viðRikard Long, at børninigjørdu gjøldur burturúr, tíeg hevði sagt okkurt áføroyskum,og bent orðiniskeivt. Vit høvdu eisiniRikard Long í týskum ogfronskum. Franskt høvduvit bert í realflokkinum.Hinir føroysku lærararnirhjá mær vóru Z. Sørensen(rokning), H. A. Djurhuus(kristni og søga) og Chr.Matras, sum hevði okkumí enskum í realflokkinum.

Um tað varð tosað meiradanskt enn føroyskt íteimum tímunum minnisteg ikki. Eg haldi, at málinivórðu brúkt náttúrligahvørt um annað. Men harlærarin var dani, var sjálv-andi mest tosað á donsk-um. Tó varð eg fyri stutt-um av einum gomlumskúlavini mintur á eina

hending sum vísir, at næm-ingarnir tosaðu í hvussuer sínámillum eisini før-oyskt í teimum tímunum.Hesin drongurin, sum satvið sama borð sum eg,hevði spurt meg um okk-urt á føroyskum - hettavar í einum tíma hjá frk.Cohr - og øði spann íhana, so hon rendi hannútum. Har gekk bert einlítil løta, so kom eg eisiniútum at standa - jú, eghevði sagt við frk.Cohr, ateg hevði eisini tosað før-oyskt.

Frk. Cohr forklagaðimeg fyri pápa, og hannsendi klaguni til próstin,ið var formaður í skúla-kommisiónini. Dahl próst-ur tosaði síðan nøkur álv-arsorð við frk. Cohr, ogsegði henni, at tað varpúra burturvið, at honhevði leikað so í, og máttitað ikki henda aftur. J.Dahl var eisimi lærari hjámær, tí eg var millumteirra, sum høvdu latínsum eykalestur. Hendaundirvísing fór fram úti íSandagerði, og har lærdieg fyrstu latínsku setning-arnar við føroyskum fram-burði.

Tað hoyrir við uppí søg-una, hóast eg eri eitt sind-ur foyur av tí, at eg eittskifti slapp undan at læraføroyskt. Hesum skipaðimamma fyri, hóast pápivar ímóti, og orsøkin var,at karakterurin í føroysk-um dróg miðalkarakterinniður. Í staðin skuldi eg sohava tímar í svenskum!Soleiðis vóru reglurnar.Hetta gjørdist ein serliguppliving, tí tímarnir vóru

á lærarastovuni við HansA. Djurhuus sum lærara.Bara vit báðir. Eg mundiikki læra so nógv avsvenskum,men Hans And-reas var ein hugvekjandimaður. So tað var ikki sogalið kortini.

Hetta vardi bert stuttatíð - eg hugsi, teir mundugera okkurt frávik fráreglunum - og býttisligtvar tað eisini. Eg fór afturí flokkin, men fekk ikkikarakter í føroyskum.Hvørki bróður mín ellasystir mín upplivdu hetta.Bróður mín fekk hampi-ligan góðan karakter íføroyskum í 3. millum,men í 4.millum fekk hannikki karakter.

Ilt er at gera eina lýsingav læraramanningini, menvit fingu so øll eitt hampu-ligt støði at byggja á.Skuldi eg nevnt nakran,sum skaraði framúr, sohevði tað verið Z. Sør-ensen, sum bæði fakligaog pedagogiskt var á ein-um hægri støði enn hinir.Summir av hinum vórukanska litríkari og meiraspennandi sum mennisk-ju, men stinnir pedagogarvóru teir ikki. Skúlin varnógv strangari tá ennhann er í dag, men krops-liga revsing minnist egonga. Gjørdi tú okkurtskeivt, skuldi tú sita eftirella varð rendur útum,men vit vóru jú øll so vælvand tá í tíðini.

RealsskúlinFrásøgnin hjá Hans Ringberg

Realskúlin, sum var bygdur í 1916, er nú partur av Tórshavnar Kommunuskúla.

Frk. Cohr hevur kanska órættvíst fingið eitt keðiligteftirmæli, tí hon noyddi næmingarnar at tosadanskt. Men í dag bera tey, sum kendu hana, samaummæli sum Eiden Müller í sínum endurminn-ingum, har hann sigur: “Frk Cohr, sum vit høvdu ídonskum, hevði ofta orð fyri at vera nóg soharðrend, um ein ikki legði sær nær, men hon skaleiga, at hon var stak nærløgd, og eg og flestu íklassanum bóru henni alt gott sum lærarinna”.

Hans Ringberg, beiggiÁsu, sum greiðir frá síniskúlagongd í realskúla-num.

Tíðindi frá Toll- ogSkattstovu FøroyaViðvíkjandi eftirlønarskipanumLøgtingið gjørdi í 2002 ymsar broytingar í rentu-tryggingarlógini. Tann broyting, sum hevur týdn-ing fyri arbeiðsgevarar og løntakarar, er broytinginviðvíkjandi frádrátti fyri eftirlønarinngjøld hjáløntakarum.

Arbeiðsgevarar skulu nú gjalda løntakarans partav eftirlønargjøldum uttan um afturhaldsskipaninatil eftirlønarkontu hjá løntakarum.

Av tí at eftirlønargjøld nú verða goldin óskattaðinn á eftirlønarkontu, skulu løntakarar ikki longurdraga hetta gjald frá skattskyldugu inntøkuni.

Framskundað skattauppgerðLøntakarar, sum hava arbeiðsgevaraeftirlønarskip-an og bert hava A-inntøku og ongan skattliganfrádrátt, sleppa soleiðis heilt undan at lata sjálv-uppgávu inn. Teir fáa framskundaða skattaupp-gerð, sum Toll- og Skattstovan ger út frá upp-lýsingum í skattaskráunum.

Flestu arbeiðsgevarar hava tillagað seg eftirhesari broyting, men enn eru tó nakrir, sum ikkihava gjørt tað.Toll- og Skattstovan fer tí at heita áhesar arbeiðsgevarar, sum ikki hava broytt manna-gongd, at fáa hetta í rættlag beinanvegin.

Víst verður til lógarbroyting, løgtingslóg nr. 40frá 26.03.2002 um broyting í rentutryggingar-lógini við gildi frá 10.04.2002

Argir, 17. juni 2004Toll- og Skattstova Føroya, Stýrið

Rættingar tilseinasta blaðÍ greinini “Berint var eisini við Ellu”skrivaðu vit, atAnthon Johansen var ein av brøðrunum í Kass.Hetta er ein misskiljing.Tað var bert Bartal sum varúr Kass. Beiggjarnir vóru av Trøðni á Strondum.

Í somu grein var ein mynd av Turkihúsinum hjáCarl á Lag. Her skuldi eisini verið sagt frá,at mynd-in er frá Fornminnissavninum.

Í myndatekstinum á síðu 19 varð sagt, at Per varmaðurin til vinstru.Tað rætta var til høgru.

Á síðu 18 varð sagt, at Støylen bispur var pápa-beiggi Esther Isaksen.Tað rætta var abbabeiggi.

Síða 8 Nr. 321 - 8. juli 2004

Fríggjadagin í farnu vikuundirskrivaðu Sjómanna-deild FFs og Reiðarafelag-ið fyri farmaskip nýggjantvey ára sáttmála, sum ergaldandi frá 1.mars 2004.

Sjálv semjan er endur-

givin í serligari grein, ogskulu vit nema við nøkurhøvuðspunkt.

Sáttmálin er í dag grund-aður á eina 1:1 skipan.Tóber til at gera avtalu viðreiðaran um færri frídagar

og tilsvarandi meira í løn.Høvuðsreglan við ar-

beiðstíðini er, at hon er 11tímar um dagin. Fyri “hot-eldeildina” á “Norrønu” erhon tó framvegis 10 tímar.

Ein vanlig dekkarahýra

fór pr. 1.3.2004 úr kr.14.861 uppí kr. 16.644 og1.3.2005 fer hon uppá kr.18.242.

Hjá tí stóra cateringbólki-num á “Norrønu” fer løninfrá kr. 13.754 upp í kr.

15.349, og verður hettalønin alt sáttmálaskeiðið.

Tað skal verða skoyttuppí, at afturat umrøddulønum skal gjaldast 1,5% ífrítíðarískoyti og 4% í eftir-lønargrunn.

Sjómannadeildin er vælnøgd við sáttmálan. Verð-ur frítíð og løn tikið undireinum, so er tað ikki soheilt galið at sigla.

Sjómannadeild FFs gjørt sáttmála fyri farmaskip

Sjómannadeildin hjá FF hevur hesa nevnd.t.v.Finn Traber,Vilborg Vestergaard... ...Esmar Petersen, Ingolf Jacobsen og Hjørleif Rein.

Í hesi grein verður støðaikki tikin til tað orðaskifti,sum hevur verið millumJákup Mikkelsen, løgtings-mann og formansskapin/-umsitingina í løgtinginumum støðu hansara í lands-stýrismálanevndini um“Jógvan S” málið. Stað-festast kann tó, at eingrundað roynd at haldaløgfrøðini í landstýris-málanevndini upp mótiljósinum er jarðløgd viðharðari hond.

Her er aftur eitt mál,sum vísir, hvussu lætt taðer - við slíkum fjølmiðl-um, sum teimum, vit havaí Føroyum - at jarða eittmál, sum hevur so nógvarleysar endar, sum hettamálið framvegis hevur.

Ein avgerandi spurning-ur av almennum áhuga íhesum máli er, hvørt løg-frøðin í landsstýrismála-nevndini er í samsvari viðtann dómin, sum varðfeldur. Hetta er ein seraavgerandi spurningur, táhugsað verður um, atlandsstýrismálanevndinjúst skal vera trygdin fyri,at landsstýrismenn arbeiðalógliga.

Um hendan spurninginsigur løgtingsumsitinginsera stutt í tíðindaskrivisoleiðis:

Hvat viðvíkir t sam-

svarinum millum niður-støðuna hjá landsstýris-málanevndini og dómi-num í málinum, so kanndómurin, soleiðis sumsakin er førd, ikki nýtasttil at staðfesta nakra and-søgn.

Tann í hesum máli serainhabila Dimmalættinghevur fingið eina útgrein-ing av hesi kryptisku/tor-skildu orðing, sum sigur,at nevndin og rætturinviðgjørdu hvønn sín spurn-ing. “Nevndin segði, atloyvið var givið á skeiv-um grundarlagi, meðanrætturin kom til ta niður-støðu, at landsstýrismað-urin ikki kundi taka eittloyvi aftur, tá hann fyrsthevði givið tað.”

Hetta slúkar tann, eftiregnu meting, professionel-la pressan uttan at kannaeftir, um hetta nú eisini erøll søgan. Tað skuldi júhavt sera stóran almenn-an áhuga, um løgfrøðinhjá landsstýrismálanevnd-ini veruliga er undirkendav rættinum ella ikki, ogum nevndini veruligagevur eina fullfíggjaða lýs-ing av hesum málinum ítíðindaskrivinum.

Hvat sigur dómurin?Vit kunnu bert hyggja atdóminum og grundgev-ingunum fyri honum.Taðfyrsta, sum kann stað-festast, er, at viðgerðin ílandsstýrismálanevndinier ein partur av máls-

viðgerðini og -lýsingini ídóminum.

Síðani kann staðfestast,at í framløguni hjá sak-føraranum hjá “Jógvan S”er høvuðssjónarmiðið, atfiskiloyvið til “Jógvan S”ergivið á einum fullgóðumgrundarlagi. Men sigurhann eisini, at sjálvt umgrundarlagið ikki skuldiverið í lagi, so ber ikki tilhjá fiskimálaráðnum attaka eitt givið loyvið aftur.

Vit hava fyrr endurgiviðgrundgevingarnar hjárættinum í málinum, ogsoleiðis, sum vit lesa tær,gevur rætturin reiðarí-num viðhald í báðumhesum sjónarmiðum.

Her endurgeva vit berttað, sum rætturin sigur

um spurningin, hvørtloyvið var givið lógligaella ikki. Hann sigur:

Sagsøgte (Fiskimálaráð-ið) har ikke bestridt, atdet, som anført af sag-søger (reiðaríið hjá “Jóg-van S”), ved reduktion affiskedagetallet til “JógvanS” blev sikret, at fiskeka-paciteten ikke forøgedes.Efter ordlyden af § 8, stk.3, i lagtingslov om er-hvervsmæssig fiskeri,findes det ikke at være istrid med bestemmelsen,at Fiskimálaráðið lagdevægt herpå ved afgø-relsen om at tillade over-førsel af fiskerettigheder-ne fra “Barið” til “JógvanS”. Der er tale om et lov-

ligt kriterium, og det måsåledes, som sagen erforelagt retten, lægges tilgrund, at anvendelsenaf dette kriterium i sigselv kunne begrunde af-gørelsen.

Hetta er sjálvsagt ein tungorðing, men soleiðis sumvit skilja tað, og hetta erváttað av løgfrøðingum,so staðfestir rætturin, atloyvið varð givið lógliga,meðan landsstýrismála-nevndin sigur tað mót-satta. Tískil er løgfrøðinhjá landsstýrismálanevnd-ini so undirkend, sumhon kann vera. Tað er fyriso vítt einki nýtt í tí, tíhetta samsvarar við aðrarroyndir av hesi løgfrøði.

Tað nýggja er, at tað ereisini grund til at halda, atumrøddu tíðindini frá løg-tingsumsitingini í bestafall eru sera villleiðandi. Íringasta falli eru teybeinleiðis skeiv!

Hetta er sum sagt eisinií samsvari við okkararoyndir av somu nevnd,soleiðis sum blaðið nógv-ar ferðir hevur víst á.

Men slíkt letur seg geraí einum samfelag, harpressan er til fals.Har upp-gávan bert er at endur-geva og ikki at viðgerapolitisk tíðindi.

Hetta stutta tíðindaskrivið viðgerð í sjey reglum við 26 orðum tann sera avgerandi spurningin fyrimetingina av lógarviðgerðina hjá landsstýrismálanevndini, um samsvar er millum niðurstøðuna her ogdómin í Jógvan S málinum.

“Jógvan S” málið:

Sigur løgtingsumsitingin satt?

Síða 9Nr. 321 - 8. juli 2004

Fyrri partur av søguni um skipið Anana:

Framhald á næstu síðu

Í okkara fiskivinnusøgueru nógvir áhugaverdartættir, og nógv vitan umhesar er um at fara ísøguna, tí nú er so mikiðlangt fráliðið, at allir teir,sum vóru við í hesumtættum, eru farnir undirgrønu torvu.

Ein av hesum tættum ersøgan um “Ananu”. Vithava verið so heppin athitta á máli tveir avmanningini, sum vóru viðí 1936, nevniliga SverraMortensen av Argjum ogArnold Jespersen av Tvør-oyri. Sverri var eisini viðskipinum, eftir at tað varðselt, og ta søguna hava viteisini.Vit hava eisini veriðso hepnir at fáa avrit aveini dagbók, sum DánjalThomsen, “Stóribeiggin”,úr Hvalba skrivaði, meðanhann róði út frá Ananu.Hann var ein teirra, sumavreiddi mest av fiski.Aðrar keldur eru m.a.bøkurnar hjá Niels JuelArge “Teir tóku land” og“Teir sigldu úti”og “Banka-bókin” hjá feðgunumJógvani og Niels Juel Arge.

Tá menn byrjaðu atrógva út í Grønlandi frálandi, kom fram hug-skotið um eisini at rógvaút frá skipi. Hetta bar viðsær, at p/f Uvak varðstovnað við 84.000 kr. ípartapeningi. Í nevndinivóru stigtakararnir Chris-tian Holm Jacobsen,Thor-stein Petersen og JógvanKjølbro. Christian Holmvirkaði sum reiðari.

Hvør var ChristianHolm Jacobsen?Í dag eru helst ikki nógvfólk, sum vita nevnivertum ella minnast nakaðserligt til Christian HolmJacobsen, sum var hug-sjónarmaðurin aftanfyriætlanina við Ananu. Taðkann tí vera uppá síttpláss at siga eitt sindurum hann, áðrenn komiðverður til søguna umAnanu. Christian Holmvar nevniliga ein tannfremsti slóðbrótarin í før-oyskari vinnulívsøgu fyrrapartin og um miðjuna avfarnu øld.

Hann var ættaður úrLeynum og gekk ongantíðí skúla. Men hann lærditó, og hetta gjørdi hannhjá Jóan Peturi uppi íTrøð í Kvívík, sum var eintann fremsti mentamað-urin tá í tíðini.

Hann fór til Havnar atlæra til skómakara, ogvirkaði sum slíkur í fleiriár.

Men hann hevði stórarhugsjónir, og her skulu

bert nevnast nøkur avhansara avrikum. Eitt avteimum var, at vit finguokkara fyrsta “Tjaldur” fyrieinum 80 árum síðani, oggjørdist hetta grundarlag-ið fyri ferðamannaflutn-

ingi á føroyskum kjøli.Her fór Christian Holmpersónliga á fund við tannmæta danska vinnulívs-mannin H. N. Andersen,sum var vinmaður viðsjálvan kong. Hann varðso ovfarin av hesum skó-makaranum úr Føroyum,at hann seldi honum fyrstaTjaldur uttan eitt oyra íútgjaldi.

Hann var eisini tannfyrsti, sum fekst við atselja olju í Føroyum, ogsaman við Kjølbro keyptihann fyrsta “Skálaberg”,har bert navnið er ímynd-in av framburði. Hanngjørdist undangongumað-ur í trolaravinnu okkara ínógv ár.

Eisini var tað hann, sumkom við hugskotinum umat stovna Sjóvinnubankaní 1932. Hann gekk undanat fáa fólk at seta parta-pening í, og hansara part-ur lá ikki eftir. Hann vareisini ein av oddamonn-unum at stovna trygging-arfelagið Trygd,sum tá varrættilig nýhugsan, og sumí dag skapar kapping átryggingarøkinum.

Christian Holm sá stór-ar møguleikarnar í sildini,og í 1939 setti hann uppeina sildaverksmiðju íKollafirði, og hann fekkskip at veiða hetta gullið.

Hann var eisini odda-maður í stórhvalaveiðuni.

Hann fór eisini uppí poli-tikk, men tað segðist, athann helt tað ikki veranakað fyri seg og gavst.

Alt gekk ikki eftir vild,men bert av hesi hissinilýsing sæst, at ChristianHolm Jacobsen var einframúr stór persónligheit,sum hevði uppiborið atfingið sína søgu skrivaða,nú tað er “in” at skrivasøgur um frægar vinnu-lívsmenn.

Til stuttleika skulu vitnevna, at Christian Holmer langabbi ta nýggju song-stjørnuna Gunnar Mikkel-sen, sum vann kappingina“Stjerne for en aften”2004.

Keyptu AnanuFelagið Uvak keypti í 1935ein 4.800 tons stórandampara, ið var bygdur í1905, frá einum donskumreiðarí. Skipið æt Anana,sum er grønlendska orðiðfyri móður.Tað kostaði kr280.000 at keypa og vareitt risaskip, sum kunditaka 4.700 t.og hevði 1200hk maskinu, sum kanskaikki ljóðar av so nógvum ídag,men sum var nógv tá.Størsti parturin av fígg-ingini fekst frá danskafiskaríbankanum, meðannýstovnaði Sjóvinnubank-in lat eisini eitt minni lán.

Skipið skuldi byggjastum, so tað kundi hýsateirri stóru manningini,

sum skuldi við. Á fremramillumdekki vóru bygd12 kømur við 10 koyggj-um í hvørjum til útróðrar-menninar. Í matarhøllinikundu 30 mans skaffa. Øllmanningin - uttan hov-meistarin - vóru føroying-ar. Skipari var VictorinusJohannesen úr Oyndar-firði, sum annars hevðisiglt í danska farmaflota-num.

Eitt so stórt skip kravdinógva útgerð. Sum dømikann nevnast, at brúk varfyri 1200 tonsum av salti,1200 tonsum av koli og2000 tonsum av vatni.

Manningin var stór,nevniliga dupult so stórsum á “Næraberg”. Í 1936vóru 160 mans við. Fyrraárið vóru 23 bátar við ogseinna árið 26 bátar.Manningin í 1935 var úrhesum bygdum:

Mykines 1Bø 2Sørvágur 1Kvívík 3Haraldssund 1Eiði 1Ljósá 1Kollafjørður 3Toftir 1Hellurnar 1Norðdepli 1Klaksvík 1Skopun/Skálavík 2Hvalbæ 2Vági 1

Um miðjan juni var fariðavstað, og ferðin til Grøn-lands tók 10 samdøgur.

Mestu tíðina lá skipiðfyri akkeri norðuri á StóraHellufiskabanka, men jústhetta árið gjørdist vána-ligt til fisk og eisini viðr-aði serstakliga illa.

Tá tað leið út í augustmánað og veðrið versn-aði, fóru teir inn í Tov-qussaq, hagar flutnings-skip var komið. Teir skul-du lossa til hetta skipið.Her nýttu teir høvi at faraat rógva út, tí teir hilduseg hava rætt til tað.Fyrsta dagin fingu teireisini nógvan fisk, mendagin eftir var galið. Tákomu verjuskip og noyddunakrar av teimum at blakaallan fiskin yvir borð, tí,sum teir søgdu, høvduføroyingar ikki loyvi atfiska á Tovqussaq leiðini.

Esmar Fuglø var stýri-maður á Ananu. Í sam-bandi við hesa hendinghevði hann eina stuttligasøgu frá beiggja sínumMagnus, sum seinni gjørd-ist seyðabóndi í Grøn-landi.

Esmar skrivar soleiðis:“Útróðrarbátarnir máttu

ikki fiska innanfyri mark,so tað kom fyri, at teirblivu tiknir av donskusjóverjuni, og tá máttuteir kasta fiskin í haviðaftur. Magnus bróður, sum

Søgan um Ananu Síðurnar 9,10, 15 og 16

kunnu takastúr blaðnum

Hetta er søgan um Ananu, sum í 1935 og 1936 hevði dupult so stóra manning sum Næraberghevur í dag. Hetta er eisini ein søga um vinnulívsmenn við hugsjónum, sum vit ikki minst havahavt tørv á - eisini í dag. Í dag hava vit fyrra part av frásøgnini.

“Anana”.

Christian Holm Jacob-sen, ein av okkara frem-stu vinnulívsmonnum,átti eisini hugskotið um"Ananu".

Esmar Fuglø var stýri-maður við.

fiskaði við einum av bát-unum, droymdi eina nátt-ina, at tvær systrar goym-du hann. Dagur kom, ogteir fóru til útróðrar ogfiskaðu innanfyri. Nú særhann danska sjóverjuskip-ið koma, og nú vóru góðráð dýr. Tá sær hann tveysker har nærindis, oghann setur ferð á bátin ogsleppur sær inn millumskerini og sloppið var.Verjuskipið fann hannikki, og Magnus var ikki íiva um, at skerini vórusystrarnar, sum goymduhann í dreyminum oggóðar systrar vóru.”

Stauning kemurupp í leikinÚtróðrarmenninir vilduikki lata hetta um segganga, og sendu teir tífjarrit til danska forsætis-málaráðharran ThorvaldStauning,men í fyrsta um-fari fingu teir einki burturúr hesum.

Tá hetta frættist í Før-oyum, gjørdist ein rættiligøsing, og mótmælisfund-ur var fyriskipaður í Sjón-leikarhúsinum. Har møttueini 650 fólk. og her vórugjørdar tvær fundarsam-tyktir. Onnur var til dan-ska fólkið við áheitan umat taka undir við føroy-ingum og teirra kravi umbetri arbeiðsumstøður íGrønlandi, og eisini um atGrønland varð latið uppfyri føroyingum.

Hin áheitanin var bein-leiðis til forsætismálaráð-ið, har biðið var um víðariræsur í Grønlandi, og atserliga Anana slapp atfiska frá Tovqussaq. Eftirsjey dagar kom hettaloyvið, men tá var Ananafarin út aftur og hevði sofrægan fiskiskapi, at taðvar ikki hildið ráðiligt atrýma.

Besti báturin fekk fyrisummarið 65 tons. Fimmhøvdu omasnfyri 40 t,meðan restin lá millum20 og 40 t.

Mistu bátAnana misti ein bát hettasummarið. Magnus Fugløav Viðareiði var formaðurá honum.Teir høvdu tikiðlínurnar upp, sigldu atborði og reinsaðu fiskin.Tá teir komu til damp-aran, lógu fleiri bátar har.Ein bátur fór frá drukn-holinum, og teir tókukjansin. Tað var myrkt ogglámlýsi frá damparanum.Tá teir komu fram, rendibáturin gronina undir.Teirat oysa og pumpa, ogmotorurin var steðgaður.Tað vóru tríggir mans íbátinim, og teir royndunú at koma burtur fráskipinum, men báturintók framvegis sjógvinn,og tað endaði tí við, athann sakk.

Hóast hetta óhapp heltMagnus, at Anana hóskaðisera væl til útróður viðbátum.

Tann 29. september sáút til at gerast støðugtvánaligt veður, og tí varfarið heim.Veiðan var 810tons, og var hetta ov lítiðtil at fáa endarnar at røkkasaman. Hallið var 100.000ella meira enn partapen-ingurin.

Hendan veturin fórAnana í farmasigling ognæsta árið í 1936 varðlagt avstað aftur til Grøn-lands. Um gongdini ann-ars í 1935 vísa vit til dag-bókina hjá Dánjal Thom-sen, sum er eitt eina-standandi dokument. Úrdagbókini kunnu vit lesasøguna nú næstan 70 áraftaná og fáa søguna, jústsum hann upplivdi hanatá.

Í komandi blaði fara vitat hava frásagnir, sumstava frá túrinum í 1936.Er onkur lesari, sum kanngreiða okkum meira fráAnanu vilja vit sera feginfrætta.

Síða 10 Nr. 321 - 8. juli 2004

Framhald á síðu 15

Dagbog for s/s “Anana”

Juni 193516. Afsejlet fra Thorshavn.Kl. 4.30 Eftm. til Grøn-land. Stille og klart heledagen.

17. Stille Vejr. Sejledestadig vestover.

18. Frisk Kuling NO.Holdt Evangelisk Møde iMessen kl. 8 om Aftenen.

19.Tabte ca.25 tons Kulfra Agterdækket grundetpaa daarligt vejr, sejledestadig Vestover.

20. Lagde til Kl.4 Eftm.grundet paa høj Sø,og varbange for at tabe Baade-ne.

21. Vejret nogenlunde.Begyndte at sejle igen omMiddagen.

22. SV. Haard Vind.Taltemed m/s “Arctick” prTelefon. Meldte styrk 10.S.

23. Sejlede langs Kys-ten. Spredt Is rundt om-kring.

24. Stille Vejr. EnkelteIsbjerge passeres.

25. Stille Vejr.Talte medFæringehavn telefonisk.Meldte at tre færøske Ski-be var indkomne til Havn-en.

26. Halv Fart grundetpaa Kedelskade. Ellersgodt vejr.

27. Ankrede op paaFylla Bank. Satte baade udtil Fiskeri og fiskede heleDagen, ca 2,5 Tons.“Norð-havið” faar 10 Sække Kar-tofler.

28. Fiskede hele Dagen.Kun 4 tons. Sejlede Nord-over om Aftenen.

29. Fiskede ud for dennye Færingehavn; meningen Fisk. Kun 1,5 Tonshele dagen.

30. Maskinskade. Gunn-

ar Danielsen (skipari)kom at faa et Kort overden nye Færingehavn.Sejlede syd paa Fylla Bankigen.

Juli 19351. Sejlede ind mod Kok-øerne. De fleste af Baade-ne inde i Godthaabs Fjor-den. Fiskede ca. 3,5 tons.Sejlede ud paa Fylla Bankom Aftenen.

2. Fiskede hele Dagen

ca. 10 Tons. M/s “Regina”kom med en Patient somblev indlagt paa Hospi-talet

3. Sejlede in mod Kok-øerne. Alle Baade ind omAftenen.

4. Fiskede hele Dagenca. 14 Tons. Sejlede udigen grundet paa Taage ogkunde ikke ligge til Anker.

5. Ankrede paa FyllaBank. Kun faa Baade udemed Line. “Sólbrun” medPost. m/s “Karen” med Pa-tient.

6. 2,5 Tons med Line.M/s “Coronet” efter 12 TdSolarolie. M/s “Carlton”,“Guiding Star” & “Knørr-ur” med Patienter.

7. Sejlede Nord overhele Dagen. Talte med“Magerienni” og havde12000.“Yvonna” 3000. EnFransk Skonnert vildehave Læge ombord, da enMand havde brækket sitBen og sin højre Arm forfjorten Dage tilbage.Tele-graferede ind til Godt-haab at faa “Maagen” ud

efter ham.8. Ankrede paa Store

Hellefiske Bank og fiske-de hele Dagen. 26 Tons.

9. Fiskede til Kl. 4. Eftm.,18 Tons.Tog Baadene indpaa Grund af daarligt Vejr.

10.Anduede Nord over.M/s “Reykjanes” med Pa-tient.

11. Ugunstigt Vejr. En-kelte Baade prøvede atfiske. Fangsten 4,5 Tons.

12. Stille Vejr. Alle Baa-dene ude hele Dagen.Fangsten ca. 23 Tons.“Norðhavið”, 14000, skul-de lægge Fisk op, menvilde vente til senere.

13. Fiskede hele Dagen,men ingen Fisk. Kun 11Tons. M/s “Lizzie” medPatient. Fisket 3500.

14. M/s “Regina” efterudskrevet Patient. M/s“Sólbrún”, m/s “Phebe”og“City of Norwich” holdtmøde Kl. 4. Eftm. G. Dani-elsen (skipari á City) ogKaptejnen af “Regina”talte.

15. Dårligt Vejr med tæt

Dánjal Johan Thomsen, sum skrivaði hesa dagbók,var hvalbingur, føddur í 1908. Hann sigldi sumungur og var millum annað við “City of Norwich”við Gunnar Danielsen sum skipara. Skip og skiparieru bæði umrødd í dagbókini. Hann sigldi eisinivið “Norðfarinum”, har Johan Godtfred var skipari.

Pápi Dánjal Johan var handilsmaður, og tá hanndoyði ungur, tók sonurin við. Dánjal Johan doyðieisini ungur í 1964, og tá tók sonur hansaraJógvan við. Tað er frá honum, vit hava fingið dag-bókina.Her kann verða nevnt, at Jógvan er giftur við Idu,

sum er dóttir Esther Støylen Isaksen, sum var keldatil fyrstu frásøgnini um norðmenninar, sum flýggj-aðu til Føroyar undir krígnum. Dánjal Johan vargiftur við Malenu, sum var av Kirkju.

Vit endurgeva dagbókina hjá Daniel Johan Thomsen, Hvalba, í fullum líki. Hon ereitt áhugavert skjal. Fyri tað fyrsta lýsir hon lívið við “Ananu”, men hon lýsir eisinifiskiskapin eitt summar undir Grønlandi. Her eru nógv skip umrødd, sum hava havtsamband við Ananu, sum hevur virkað sum ein útgerðarhavn. Tey tøl sum eru nevndí samband við hvørt skip er talið av toskum, teir hava veitt. Hetta tal var lætt at geraupp, tí sjálvdráttur var.

Dánjal Johan hevði eina vakra skrift. Her er brot úr dagbókini.

Síða 11Nr. 321 - 8. juli 2004

fleiri myndir á næstu síðu

Á sildaveiðu við “Høgabergi”Ord og myndir: Torleif Johannesen

“Høgaberg”, ið er heima-hoyrandi í Fuglafirði, ereitt av teimum 8 nóta-skipunum í føroyska flota-num. Árið hjá “Høga-bergi” byrjaði við, at teir íjanuar og februar fiskaðumakrel í ES-øki vestan fyri4 stig. Frá 24. februar ogmars mánað út fiskaðuteir lodnu undir Íslandi. Íapríl og mai fiskaðu teirsvartkjaft í føroyskum øki.

Síðst í mai frættist frásildaveiðu í altjóða økimillum Jan Mayen ogSvaldbard. “Saksaberg”gjørdi ein góðan og skjót-an túr í altjóða sjógvieystur frá Jan Mayen.Teirfingu 800 tons av sild í 4køstum.

Kvotur stýrafiskiskapinumSkipari á “Høgabergi” erJógvan Hentze í Gøtu.Hann greiðir frá, at før-oyska sildakvotan í før-oyskum, íslendskum og íaltjóða øki hevur seinastuárini verið 4.500 tons tilhvørt skipið.Harav kunduføroysk skip veiða uml.2.000 tons í norskum økiog við Jan Mayen. Síðstaár var støðan tó tann, atnorðmenn vildu skerjaheildarkvotuna av sild,eisini ta føroysku, og tíbjóðaðu teir føroyingumat veiða “øll”2.900 tonsinií norskum øki, um før-oyingar vildu góðtaka tað.Tað gjørdu teir. Jógvansigur, at ein av orsøkun-um var, at tá teir veiða ínorskum øki, eru teir

nærri landi og kunnu tálanda veiðuna til matnafyri umleid 2 kr. fyri kilo,sum er meira enn dupultso góður prísur, sum tálandað verður til ídnað.Tíverri var tað trupult atsleppa av við sildina íNoregi.

Í ár hevur avtalan viðnorðmenn drigið út, heilttil 15. juni. Tí meintu før-oyingar, at tað var týdn-ingarmikið at veiða sild-ina, meðan hon var í al-tjóða øki, um eingin av-tala bleiv við norðmenn.Fór sildin inn aftur ínorskt øki, uttan at før-oyingar høvdu fiskað kvo-tuna, ella nakað av henni,so stóðu vit veikari í sam-ráðingunum komandi ár.Hálvan juni komu boðum, at føroyingar kunduveiða kvotuna í økinumvið Svaldbard.

Í landnyrðingnordanVit fóru av Fuglafirði 3.juni kl.14. Kósin gekk tívið spenningi í ein land-nyrðing norðan.

Vit kastaðu sunnunátt-ina 6. juni kl. 02.30 á 72,7stigum norður og 6,7 stig-um eystur, sum er uml.mitt ímillum Jan Mayenog Bjarnoynna. Fyrstakastið gav góð 400 tons.Meginpartin av túrinumfiskaðu vit norðeystur úrJan Mayen, tætt við mark-ið til Svaldbard.

Sildin háttaði sær ógvu-liga ymiskt. Viðhvørt helthon seg djúpt um dagin

og kom so upp í sjógvinum kvøldið og um nátt-ina. Aðrar dagar var taðøvut. Stóð hon djúpt, trol-aðu vit, og stóð hon uppií sjónum,brúktu vit nótina.

Sildin var ógvuliga ringat fáast við. Hon stóðdjúpt og var ógvuligastygg. Menn meina, at táskip trola eftir henni,spjaðast torvurnar, og hon

verður stygg og trupul atfáa fatur á.

Fyri at kunna kasta eftirsildini, má toppurin avtorvuni ikki standa djúprienn uml. 35 favnar. Fáaskipini ikki nótina niðurum alla torvuna,so hendirofta tað, at sildin fer áhøvdið niður í dypið, oglítið ella einki verður ínótini.

Nógvir bummarÍ økinum, har vit royndu,vóru føroysk, donsk, ís-lendsk, skotsk, russisk oghálensk skip. Tey hálend-sku skipini vóru stórirverksmiðjutrolarar, sumarbeiddu sildina umborð.Allir skipararnir knarraðuum, at sildin var so styggog stóð so djúpt. Fleiri avskipunum kastaðu nógvar“bummar” (einki í) á rað.Hetta upplivdu vit eisini,men fingu tó uppí skipið,uml. 2.200 tons eftir einigóðari viku.

Heimferðin gekk vælvið frískum vindi aftantvørs. Vit komu á Fugla-fjørð mikumorgunin 16.juni kl. 05.

Sild, lestur ogfótbólturManningin á “Høgabergi”er hugnalig og vinalig atvera saman við. Fleiriteirra hava silgt saman ífleiri ár, fyrst við “JónSigursssyni” og nú við“Høgabergi”. Teir dugavæl at arga og arbeiðauppá hvønn annan, tó íeinum vinaligum anda.Hetta upplivist bæði ádekkinum og í messuni.

Vit vóru burtur tveirsunnudagar. Báðar dag-arnar varð sungið oglestur lisin. Hettar er einfastur táttur umborð.

Hóast EM í fótbólti varheilt niðri í Portugal, sosóu vit dystirnar í sjón-varpinum.“Høgaberg”hev-ur, sum fleiri av teimumstóru skipunum, fylgis-sveinasjónvarp.

Spenningurin í messunivar stórur undir dystun-um. Summir menn slógunevan í knæið ella íborðið, tá “teirra” lið fekkmál, ella var nær við tað,meðan aðrir andaðu lætt-an. Okkurt róp var eisiniat hoyra.Bleiv onkur spæl-ari feldur inni í brots-teiginum, róptu summirbrotspark, meðan aðrirróptu,at viðkomandi skul-di fingið tríggjar Oskar-virðislønir fyri at spælasjónleik.

Tá liðini, sum kokkurinhelt við, spældu,kom góð-gæti á borði. Sum oftastvóru skálirnar tómar, tádómarin bríkslaði dystinav.

Vegna góðan mat, ogkanska ov lítið av rørsl-um, hildu fleiri, at búk-urin stakk nakað langt út.

Umborð á “Høgabergi”kann manningin minkaum búkin - um viljin er tiltað.Teir hava bædi “kondi-súkklur”, vektir og annað,sum teir kunnu venja við.Ynskir onkur ikki sveittanfram í kondirúminum, soer møguleiki fyri at fáahann fram í saunaini, sumer við síðuna av kondi-rúminum.

Jú, jú! Sjómennirnir núá døgum hava tað gott ogspennandi, hóast tað erkeðiligt at vera burturi fráfamilju og vinum stóranpart av árinum. Teir fáaikki tikið lut í nógvum avtí, sum heimafólkið nýtirgott av. Sum dyggastustuðlar undir føroyskasamfelagnum unni egteimum góða hýru.

Takk fyri túrin!

Teir "rætta ryggin" meðan pumpa verður. Frá vinstru: Helgi Djúrhuus, Ólavur?, Rói Didriksen, og Henry Christiansen

Helgi og Amaliel stríðast í pauninum, nú nótin verður drigin inn aftur.

Sangur og lestur eru fastur táttur sunnudagarnar

Síða 12 Nr. 321 - 8. juli 2004

Etast má viðhvørt. Frá vinstru: Haldur Gaardbo kokkur, Rói Didriksen, Regin Petersen, Amaliel Nesá, PeturPetersen, Helgi Djurhuus, Bergur Djurhuus og Jóhannes Hansen

Jógvan Hentze í Gøtu er skipari á Høgabergi.

Tríggir vælnøgdir sjómenn. frá vinstru: Feðgarnir Bergur og Sámal Erik Djur-huus og Ameliel Nesá.

Umborð á Høgabergi høvdu teir rokast.Teir høvdu kastað 6 ferðir “út í eitt” oghøvdu fingi umleið 1500 tons. Tá klokkan var uml. eitt um náttina komkokkurin, aftur í umklæðingarrúmið við feskari suppu, sum kom ógvuliga vælvið. Frá vinstru. Jan Hansen, Jens Chr. Olsen og Gunnar Hentze.

Tey umleið 400 tonsini verða pumpaði inn, oggoymd í tagunum, har hon verður køld.

Sildin verður fyrst pumpa inn í pumpukassan, har sjógvurin verður soldaður frá. Síðani verður sildinleidd gjøgnum sliskur niður í tangarnar.

Síða 13Nr. 321 - 8. juli 2004

Tygum hava móttikið til-mæli frá stovni tygara –Fiskirannsóknarstovuni –og hetta tilmæli hava undir-ritaðu feløg havt til við-gerðar á fundi 16.06.04.

Víst verður til lóginaum vinnuligan fiskiskapog tað er eftir okkaratykki einasta grundarlag,tilmælið skal byggja á.Síðan verður sagt, at til-mælið byggir á stovns-metingar og tilráðingarfrá ICES, og her eru vitgrundleggjandi ósamdir,orsakað av, at ICES sumstovnur als ikki arbeiðirút frá somu grundhug-sjónum, sum fiskidaga-skipanin byggir á.

Boðað verður frá, atstovnsmetingin í 2004vísir, at toskastovnurin álandgrunninum er í mink-ing. Síðani verður pástað-ið, hvørjar fylgjur hettakemur at hava í 2006. Fyriat gera ræðumyndina upp-aftur ógvusligari verðaárstølini 1991 og 1992tikin fram,og tí má “veiðu-trýstið” eftir toski minka.Hetta er eftir okkara tykkisera skaðilig ráðgeving.Allar fráboðanir frá vinnu-

ni og teimum ráðgevar-um, vinnan knýtir seg at,hava longu í 2003 sagt, attoskastovnurin er í mink-ing. Hetta er ikki orsakaðav ov nógvari roynd, men

orsakað av minkandi føði.Tí verður úrslitið av teirriráðgeving, Fiskirannsókn-arstovan kemur við, attoskastovnurin verður ennverri fyri. Vit mæla tí til,at hjálpa toskastovninumaftur á føtur við ikki atminkað um veiðuna, menheldur at umhugsa at økjahana.

Vit eru eisini sera iva-samir um ráðgevingina, iðhevur til endamáls at víð-ka munandi um stongduleiðirnar. Orsøkin er, atongin frágreiðing fyriligg-ur um ta ávirkan, verandistongdu leiðir hava havt á fiskastovnarnar. Hettakundi verið nakað av tíein stovnur sum Fiskirann-sóknarstovan átti at brúktorku og pening uppá, ogvit mæla til, at ferð verðursett á at fáa hesi viður-skifti kannað.

Hóast tað verður sagt,atstovnarnir av hýsu og upsaeru omanfyri “miðalstødd”,so verður mælt til atminka veiðuna. Her eruvit sera ósamdir.Við teirrivitan um verandi føði-grundarlag á landgrunni-num er sera umráðandi,athesir stovnar ikki gerastov stórir, og tí er okkaratilmæli at økja um veiðu-na fyri at halda stovnin áeinum lívfrøðiliga sunn-um grundarlag.

Av tí at toskur og hýsaverða fiskað í einumblandaðum fiskiskapi viðhúki,ber als ikki til bert at

skerja fiskiskap eftir toski.Um hjáveiða hjá teimum,ið fiska tosk skal minkast,so gerst hetta heldur ikkiuttan at skerja upsaveiðu-na.At Fiskirannsóknarstov-an sáar iva um dagaskip-anina við at siga, at ætl-anin vvaarr,, at hon skuldivera sjálvregulerandi, ersera álvarsamt. Vinnan erframvegis av teirri áskoð-an, at skipanin eerr sjálv-regulerandi, og hetta erprógvað aftur og aftur,síðan hon varð sett í verk.At prísurin á hýsu og upsaskulu vera orsøk til, atskipanin ikki kann brúk-ast, kann ikki kallast vís-indalig ráðgeving.

Orsøkin til, at toskurtekur línu, er vánaligurgróður.Tað er tað, okkaravísindaligi stovnur hevurat siga um føðigrundar-lagið. Vit eru samdir í, atføðigrundarlagið hevurikki verið nøktandi sein-astu 2 árini, og vitaninahava vit frá teimum, iðdagliga røkja landgrunnin.Men vit kunnu eisiniboða frá, at somu keldurnú síggja tekin um, atgongdin í løtuni er við atvenda munandi til taðbetra.

Mælt verður til einasokallaða “cod saving”ætlan, ið byggir á, at umikki fullkomið bannkann setast í verk, or-sakað av teirri skipan,vit hava, so skal hendaætlan minka so ógvus-

liga um veiðuna í ein-um 3-5 ára skeiði, attalan í veruleikanum erum, at als ongin veiðaeftir toski má fara fram.Hetta eru ikki ókendsjónarmið. Hetta er einICES ætlan, ið hevur ver-ið gjøgnumførd í Norð-sjónum og Írska Havi-num við vanlukkuligumúrsliti. Um okkara vís-indaligi rannsóknar-stovnur ikki hevur ann-að at vísa á, fara vit atseta spurnartekin viðhansara virði í mun tiltað, hann kostar. Vitmæla til, at ráðharrinbæði politiskt og bú-skaparligt heldur fastvið fiskidagaskipaninasum eina sjálvreguler-andi skipan.Veiðuorkan

er ikki økt seinastu árini– heldur minkað - í ogvið at dagatalið er skertvið 20% síðan byrjan-ina. Hetta hevur ført viðsær, at flotin hevur ikkimegnað at halda fiska-stovnarnar niðri á ein-um lívfrøðiliga javnvig-andi støði.Við versnandiføðigrundarlagi í samatíðarskeiði hevur fylgjanverið, at serliga toskuriner vorðin verri fyri.Tosk-ur verður ikki rak av ovstórum veiðitrýsti, menav tørvandi føði. Vitmæla tí til, at økt verðurum dagatalið, so at taðaftur verður á samastøði, sum tá dagaskip-anin var sett í verk.

Tilmælið byggir eisiniá okkara vitan um, atgróðurin longu er betrienn miðal.

FFøørrooyyaa FFiisskkiimmaannnnaaffeellaagg FFøørrooyyaa RReeiiððaarraaffeellaaggMMeeggiinnffeellaagg ÚÚttrróóððrraarrmmaannnnaa

GrundgevingarFiskirannsóknarstovansetir upp nakrar greining-ar um “veiðusetning ogroynd” og aðrar ítøkiligarviðmerkingar, ið ætlast atstimbra teirra “tilmæli”.

Omanfyri nevndu feløghava í hesum sambandiheitt á óvildugan serfrøð-ing um at gera metingarav støðuni. Hesar niður-støður byggja á sama tal-tilfar, ið bæði Fiskirann-sóknarstovan og ICES nýtasum grundarlag fyri síniráðgeving. Umframt bygg-ja metingarnar á reglu-ligar royndir og kanning-ar, sami serfrøðingur hev-ur gjørt í Føroyum sein-astu árini. Hesar eru hjá-lagdar.

Saman við frágreiðingini hjá Jón Kristjansson hava feløgini sum umboða veiðuliðið sent hetta skriv til lands-stýrismannin í Fiskivinnumálum.

Viðmerkingar hjá veiðufeløgunum

Jógvan Norðbú, skrivari í reiðarafelagnum, handar Bjørn Kalsø, álitið frá vinnufeløgunum.

Kjartan hevur rættVit royna sum vanligt at lýsa málið um komandifiskidagar og tey ymisku tilmælini so fjølbroyttsum gjørligt.Tað mest grundleggjandi eru tey sjón-armið, sum Kjartan Hoydal førdi fram í útvarpi-num, og sum vit endurgeva í blaðnum. Hetta erutey grundleggjandi sjónarmiðini fyri fiskidagaski-panini, nevniliga at talan var um eina skipan, sumí sínum útgangsstøði var mett at vera røtt.

Er nakað sum er galið, so er neyðugt at hyggja atsjálvum grundarlagnum fyri skipanini heldur ennat kvetta nakrar dagar her og der.Tað er hetta, sumeigur at vera grundarlagið fyri støðutakanina hjálandsstýrismanninum.Annars kemur hann at oyði-leggja skipanina! So einfalt er tað.

Síða 14 Nr. 321 - 8. juli 2004

Føroysk vitjan úr CanadaÍ hesum døgum eru nógvvitjandi í Føroyum, ogmillum hesi eru eisininógvir føroyingar, sumkoma heim at vitja klett-arnar.

Millum hesi er ein fam-ilja, sum er sera kend hjáokkara lesarum. Tey eruJytta og Annfinn Mikkel-sen, sum búgva vestanfyrií Canada og hava búð harí nærum 40 ár. Vit hittutey, og teirra, bæði í 2003og 2004, og góvu hesarvitjanir høvi til fleiri á-hugaverdar frásagnir her íblaðnum um tey og teirravirki.

Jytta og Annfinn havaikki verið í Føroyum ímong ár, men nú komutey heili 12 í tali at vitja íFøroyum. Ein bróðurson-ur Annfinn skuldi giftastog vórðu tey øll boðin íbrúdleyp. Tískil eru um-

framt “tey gomlu” við íferðalagnum trý børn, tveyverbørn og fimm barna-børn.

Eldri sonurin,Petur, býrí Toronto eystantil í Cana-da. Hetta er so langt burt-ur, at tá foreldrini skuluvitja Petur, er tað nærumeins langt burtur, og atfara til New York. Petur erverkfrøðingur og arbeiðirhjá Petrol Canada, stóracanadiska oljufelagnum.Hann er giftur við Lindu,sum er dóttir kinesiskarinnflytarar í Canada. Honer útbúgvin apotekari.Teyeiga tríggjar synir: Timo-thy, Jared og Erik. Síðaner tað Jón, sum hevurverið umrøddur her íblaðnum m.a. fyri sítt virk-semi fyri burðadyggarilaksaveiðu. Hann arbeið-ir annars fyri Universityof British Columbia og

hevur júst verið við til atskipa fyri stórari oljuráð-stevnu í Vancouver. Jón ergiftur við Andreu, sum erlærari,og annars av norsk-ari ætt. Tey eiga børniniElsa og Finn.

Yngst er Katrina, sumarbeiðir hjá einum trygg-ingarfelag í Vancouver.

Hesi eru ikki bert før-oyingar av navni, men eis-ini av gavni, sum vit áðurhava greitt frá.Hóast eingiav børnunum eru fødd íFøroyum, so duga tey før-oyskt.Dreingirnir tosa taðheilt væl, meðan Katrinaskilir tað.Annfinn og Jyttehava nevniliga lagt dent áat tosa føroyskt við børn-ini og tað gera tey fram-vegis. Tey hava verið góðumboð fyri Føroyar úti íheimi.

Annfinn er lorvíkingur,men bæði foreldrini vóru

úr Gøtu, pápin úr Syðru-gøtu og mamman úrNorðragøtu. Jytte er koll-firðingur.

Bæði hava stóra ætt, sotey eru nógv sum skuluvitjast. Serliga løgið máhetta kennast hjá børn-unum. Í Canada eiga teyonga ætt, men nú teykoma til Føroyar, eiga teytíggjutals systkinabørnumframt eina rúgvu avøðrum skyldfólki.

Børnini steðga stutt ogfara fyrsta dagin avstaðaftur. Anfinn og Jyttesteðga longri, og fáa teygóða tíð at síggja Føroyarog at síggja hvussu nógvher er broytt, síðan teyfóru higani.

Tað er stuttligt at síggjafamiljuna í Føroyum, eftirat hava hitt tey fleiri ferð-ir í Canada.Vit hava sjálv-sagt eina mynd av teimum.

F.v. aftanfyri: Andrea, Jared, Petur, Timothy, Jón, Linda, Katrina, Jytte og Anfinn.Frammanfyri: Finn, Elsa og Erik.

Jón Kristjánsson hevuraftur verið í Føroyum ogsagt, at tað er bara atfiska nógv, tí fiskurin errak og manglar føði.Vinnan hevur tikið vælímóti hesum boðskapi,men er hann rættur? Taðkann væl hugsast, atvinnan fær minni burtúr,um hesi ráð verða fylgd.

Ov fáir toskar ígóðum tíðumGróðrarlíkindini í havi-num hava verið heldurvánalig seinastu tvey ár-ini og fiskurin er rak. JónKristjánsson sigur, at soer bara at tynna út, so-leiðis at livilíkindini verðafín hjá teimum fiskum,sum eru eftir. Men hvatso tá gróðrarlíkindini íhavinum gerast góð? Táeru ov fáir toskar til atgagnnýta yvirflóðina avføði.Ein toskur kann ikkivera allar staðir í senn ogeta. Føðin fer heldur tilonnur fiskasløg og aðrarverur í havinum. Veiðanav toski gerst minni, ennhon kundi verið.

Ov fáir stórirtoskar til tey ytru økiniTá grunnarnir vera harð-liga troyttir, er toskurinsmáur.Hesir smáu toskareru bert á innaru leið-unum og eta krabbardjór

og nebbasild. Toskuriner harvið avmarkaður tiltær innaru leiðirnar ogkann ikki gera brúk avføðini,sum er longur útiá.Har er ofta nógv til avhvítingsbróðri og svart-kjafti,men teir hava einkiat óttast, tí toskurin er solítil, at hann er einginhóttan. Hvítingsbróðirog svartkjaftur kunnu tíkenna seg tryggar fyritoskinum á uttaru leið-unum. Í staðin eru taðonnur fiskasløg og skap-ningar í havinum, sumgera sær dælt av hesariføði. Veiðan av toskiverður minni, enn honkundi verið.

Lítið kemurburturúr viðhøgum veiðitrýstiPlantugróðurin í havi-num setir mørk fyri,hvussu nógv føði verðurtil fiskin. Um veiðitrýstiðer stórt, fer hendan føðintil smáan fisk. Um veiði-trýstið er minni, kemurtað sama (ella meira)upp á land, men fiskuriner størri. Fiskimenninirkundu oftari sitið heimaí frið og náðum ogkortini fingið líka nógvtons upp á land. Eisini erstórur fiskur skjótari athagreiða og prísurin erbetri.

Petur Steingrund, Fiskirannsóknarstovan:

Toskurin má sleppaat gagnnýta føðinaí havinum

Íslendski fiskifrøðingurinJón Kristjánsson hevurofta ført fram, at toskur“goymist ikki”. Hetta erbeinleiðis skeivt, men ístaðin er tað føðin hjáfiskinum, sum ikki goym-ist.

Toskastovnurinkundi verið størrienn núÍ sjeytiárunum lá toska-stovnurin undir Føroyummillum 80 og 160 túsundtons, meðan hann sein-astu fimm árini bert

hevur verið millum 65 og120 túsund tons. Hyggjavit eftir øðrum toska-stovnum í Norðuratlants-havi eru flestu teirranógv minni, enn teireinaferð vóru. Hetta vísir,at toskur væl kann goym-ast í havinum.

Royndin eftir toskier øktJón Kristjánsson sigur or-søkina vera, at royndineftir toski var nógv størrifyrr enn nú, hóast hannongar kanningar hevur at

halda seg til. Hann letureyguni fullkomuliga afturfyri teimum framstigum,sum hava verið í veiði-tøkni seinastu nógvu ár-ini. Kanningar vísa, at fyriflestu toskastovnar erveiðitrýstið størri nú ennfyrr. At Jón Kristjánssonbeinleiðis sigur ósatt erharmiligt og tænir ikkinøkrum endamáli umupplýsing fyri fólk.

Ikki er møguligt atgoyma føðinaToskur kann goymast í

havinum í nøkur ár, menikki føðin hjá toskinum.Við at troyta toskastovn-in hart, megnar toskurinikki at troyta føðina tilfulnar.Føði so sum nebba-sild goymist ikki, tí honer longu deyð ella etin avøðrum fiski eftir stuttaritíð (ofta minni enn eittár). At halda toskastovni-num niðri er tað samasum at dríva óskynsamastovnsrøkt av t.d. nebba-sild og hvítingsbróðri.Tey annaðhvørt doyggjaella verða etin av øðrum.

Petur Steingrund, Fiskirannsóknarstovan:

Toskurin kann goymast íhavinum, men ikki føðin

Í seinasta sáttmálanummillum FF og reiðara-felagið varð 1.juli settursum freist fyri, at skipiniskuldu fáa hoyriverndar-

móttakarar umborð. Vitfara at biðja fiskimennsiga okkum frá, um hesiviðurskifti ikki erukomin í rættlag.

Freistin farin fyri hoyri-verndarmóttakarar

Tilfar liggur eftir, ið ikkikundi koma við hesaferð. M.a. um tann 84 áragamla professaran, sumer í Føroyum við ungumlesandi,og sum hevur ar-beitt á ríkisumboðnum í1949. Hann var í and-støðu til amtmannin, iðikki vildi stuðla ætlaninaum SEV.

Vit hava eisini havtvitjan av fiskivinnuum-boðum úr New Found-landi, sum hava verið íFøroyum at kanna okk-ara uppboðssøluskipan.Samstundis hava vit tíð-indi um hvussu tað gongstvestan hav.

Vit frætta meira fráLorraine, og so kemur 2.partur av Ananu.

Heta eru nakrar avorsøkunum til at lesa FF-bkaðið, sum av nógvumverður hildið at veraFøroya besta blað. Teyeru fleiri sum bert haldaFF-blaðið.

Næsta blað

Nr. 321 - 8. juli 2004 Síða 15

Framhald á næstu síðu

Taage. Slov Fart Vest over.Ingen Baade ude.

16. Frisk Kuling ogTaage. Alle Baadene ude.Ca. 18 Tons Fisk.

17. Klart og godt Vejr.Sejlede 4 Timer længereind paa Banken; men sløjtmed Fisk kun 15 Tons forhele dagen.Kaptejnen varombord i en fransk Skon-nert at faa Liner & Line-kroge. Kom tilbage medca 50 Liner og 1300Kroge.

18. Taage ellers godtVejr, men ingen Fisk, altsynes som det gaar tilba-ge med fiskeriet,Fangstenkun 10 Tons for hele Dag-en. Begyndte at sejle udved Midnat.

19. Stadig Taage, Ankre-de op Kl 6 om Morgenen,blev forsinket af 3 Portu-gisere, der havde ligget iBaadene et Døgn og kun-de ikke finde Skibet igen.De var ombord ca 1 Time.1ste Styrmand bød demat gaa i Seng, men deturde ikke, og gik saa iBaadene igen. Fiskerietmeget sløjt, det synes atblive værre og værre.Fangsten i Dag kun 6Tons, tog alle Baadene indKl 7-8 begyndte at sejleSyd over.

20. Ankrede op igen Kl6 i Morges, alle Baadeneblev udsat. Frisk Kulingog Taage; klarede op Kl 4Aften. M/s “Svínoy” efter20 Td Olie og m/s “Mari-té” efter 10 Td, hver sine17000 Fisk. Alle Baadeneblev indtaget ved Midnatog Fangsten for hele Dag-en er ca 14 Tons. m/s“Suðuroy”, 8000 Fisk,kom med et Radio at gørei Stand.

21. Sejlede et Par Timerlængere ind paa Kantenaf Banken og Ankrede opigen.M/s “Reykjanes”komefter en Patient, som hav-de ligget syg paa Hospi-talet, havde fisket 8000.M/s “Vesturfarið” kommed 3 Mænd at faa Tæn-der udtaget, og “GuidingStar” at faa vide hvor hansPatient befandt sig; menfik ikke lov at kommeombord paa grund afMæslinger, ellers alt velombord.

22. Satte alle Baadeneud efter Midnat, klart oggodt vejr hele dagen medtemmelig godt fiskeri, ca31Tons. M/s “Sigurfari”efter Olie og m/s “Fagra-nes” efter samme, deresfiskeri meget smaat kun 9& 10000 Fisk, ellers altvel.

23. Frisk kuling til Mid-dag, de fleste af Baadenevar ude, pludselig blevder storm med temmelighøj Sø. Vi fik Ankeret indog lagde Skibet tværs forVinden for at kunne faaBaadene ind igen. “City”

kom med 2 Baade, derikke kunde klare sig opmod Vinden igen. M/s“Karen” havde lige faaetOlie og kom ogsaa meden Baad nemlig JacobBerg. Fangsten for Dagenblev godt 8 Tons tilMiddag. “City” 14000 &“Karen” 16000.

24. Klart og godt Vejr,alle Baadene blev udsatKl. 8 i Morges, og fiskedehele Dagen. Fangsten ca15 Tons.Tog alle Baadeneind igen om Aftenen. M/s“Thurid” kom efter 7 TdrOlie, havde fisket 15000.D/b “Coralia” med Kap-tajnen der havde Blodfor-giftning i den ene Haand.Fisket 13000. Kaptajnenog jeg var om Middagenog Skød Fugle.

25. Stille og klart Vejr,alle Baadene blev udsatKl.6 om Morgenen,og fis-kede til Kl. 8 om Aftenen.Tog alle Baadene ind igengrundet paa ugunstigtVejr. Fangsten 18 Tons.M/s “Sanna” efter 8 Tdr.Olie og 1 Tn. Vand, fisket20000.

26. Diset og friskkuling, satte Baadene ud iMorges Kl. 9 fiskede hele

Dagen; men ingen Fiskkun 11Tons. Tog alleBaadene ud igen omAftenen. Baad No 23 kommed 2 Portugisere, dervilde have Lægehjælp,ellers alt vel.

27. Mildt Vejr og Taage.Alle Baadene blev udsatom 6 Tiden i Morges, ogfiskede hele Dagen.Fangsten blev ca 15 Tons,alle Baadene blev indta-get om Aftenen. M/s“Lizzie”kom efter Olie,ogen Patient der havde lig-get her ombord, menmaatte nu føres videreind til Sukkertoppen,Lissie 13000.

28. Stiv S0, 7. Evangelisk

Møde Kl 4. M/s “Marshall”kom at forhøre sig omhvornaar han kunde ind-skibe Fisk mm. Fisket30000. M/s “Borgin” komat faa 3 Sække Kartofler,fisket 15000. M/s “Hjørdis”at faa Lægen ombord tilen Patient, fisket 23000.

29. Sejlede en Time læn-gere ind paa Banken ogAnkrede op igen. StilleVejr og klart til Kl 2 Eftm.,da blev der Taage og friskKuling, alle Baadene blevindtaget igen om Aftenen,fiskede 15 Tons. Linebaa-den “Blithsome” kom atfaa Lægen til en Patient.Fisket kun 13000 Torskog ca 2 Tons Helleflynder.

30. Stiv NO 7. Begyndteat sejle sydover Kl. 10Formd. Mødte m/s “Hjør-dis” paa Vejen der kommed en Mand, der havdeLungebetændelse og blevlagt ind paa Hospitalet.Ankrede igen Kl 4. 2Baade blev sat ud tilFiskeri, de fleste fiskedefra Damperen, og fik ca. 2Tons, ellers alt vel

31. Stiv NO 5. Satte alleBaadene ud til Fiskeri; ogfiskede til Middag, tog alleBaadene ind igen paa

Grund af Uvejr. Laa ogdrev hele Dagen sydover.“Knørrur” kom med 20tomme Jerntønder, “Al-bert” med 2 Patienter,“Silver Spray” forhørte sigom Olie, fisket 30000.“Fossanes” om Aftenenmed en Patient, der blevlagt ind paa Hospitalet.Fangsten for Dagen ca. 7Tons.

August1. Sejlede Nord paa StoreHellefiske Bank igen, An-krede op Kl. 5 om Aften-en; men ingen Baad blevudsat grundet paa Uvejr.

2. Satte alle Baadene udtil Fiskeri, og fiskede hele

Dagen, nogle med Liner.Fangsten for Dagen godt25 Tons. Tog Ankeret opog sejlede lidt længereind, da Baadene fiskedenær Land, hvor det vistesig at være megen Fisk,kun “Marshall” og “Anana”her.

3. Ankrede igen Kl. 5,satte alle Baadene udigen, alle sejlede ind tilLand undtaget én, derprøvede med Langline.“Maagen” kom pludseligmedens de laa og fiskede,

og kunde desværre ikkekomme udom Mark igen.Chefen befalede at kasteFiskene ud igen, hvilke degjorde. Fangsten for Dag-en blev godt 19 Tons. M/s“Phebe”kom at lande Fiskog faa Olie, Vand og Salt,fisket 34000, blev ikkefærdig grundet paa Uvejr.S/s “Columbus” kom tilFæringehavn i Aften efter7 Dages Rejse.

4. Søndag: Stiv fra NO.Faldende Barometer, lig-ger stadig for Anker. M/s“Lilie”, m/s “Heimdal”komat faa Olie og Vand. M/s“Marshall”, 36000, deovennævnte 32000 og18000.

5. Mandag: Stille Vejr,alle Baadene blev udsat tilFiskeri og fiskede heleDagen med temmeliggodt Resultat ca 36 Tons.M/s “Verdandi” at landeblev ikke færdig grundetpaa Uvejr. “Phebe” blevklar Kl 7 om Aftenen, alleBaadene blev indtaget omAftenen.

6.Tirsdag: Storm fra SV.Sejlede længere ud, omMiddagen blev VejretBedre sejlede ind igen ogAnkrede op Kl. 2 Eftm.

Ingen Baad blev udsat, dader ikke var noget særliggodt Vejr.

7. Onsdag: Stille Vejr,alle Baadene blev udsat tilFiskeri, og fiskede heleDagen ca. 32 Tons. “Regi-na” kom at lande; menblev ikke færdig grundetpaa Uvejr. Tog alle Baa-dene ind.

8. Torsdag: Stille Vejrmed lidt Taage, de flesteBaadene fiskede heleDagen, og opnaaede godtResultat ca 22 Tons.“Carlton” 39000,“Fugloyggin” 28000,“Regina” 28000,“Bjørgvin” 28000,“King Arthur” 32000.

Alle Skibene at lande.9. Fredag: Stiv vind, kun

faa Baade ude grundetpaa Uvejr, blev indtagetom Middagen.“Slater” 38000,“Galathea” 24000,“Silver Bella” 38000,“Marshall” 41000.Alle at lande. “Bjørgvin”fik alvorlig Skade vedSiden af “Anana” da hanskulde fra. Lodsen ind tilHolsteinsborg med “Fugl-oy” efter Vand. Vi hævedeAnkeret ind ved 2 Tidenog lagde Skibet tværs forVinden, sejlede Nord overigen og Ankrede ved 10Tiden om Aftenen. Vejretlidt bedre.

10. Lørdag: Storm. Hive-de Ankeret ind ved 9Tiden Form. og anduedemod Vejret hele Dagenmed fuld Fart paa Maski-nen. Baad No 22 fik enbetydelig Skade paa For-dækket af Sø, der lagdeind over Skibet.

11. Søndag: Storm styr-ke 10.Anduede hele Dag-en. Baad No 22. blev næs-ten fuldstændig knust afSø.Tyk Taage om Aftenen.Et uhyggeligt Vejr overdet hele.

12. Mandag: StadigStorm. Anduede heleDagen. Prøvede at Ankreom Aftenen, men indenMidnat maatte vi faaAnkeret ind igen, da detbegyndte at blæse haardtpaa ny. “Sólbrún” taltemed os, at han havdeintet Salt tilbage. Fisket38000.

13. Tirsdag: Diset. 6Baade forsøgte med Lang-line, men ingen Fisk.“Fugloyggin” efter Olie,“Sólbrún” efter Olie ogSalt. Stille og kart omAftenen.

14. Onsdag: Frisk kulingog tiltagende, Kl. 2 Eftm.Storm, “King Arthur”32000 efter Salt og Olie.“Silverbelle” 38000,“Galathea” 25000,“Bjørgvin” 28000,“Norðfarið” 36000,“Normanner” 58000 at lande o.s.v. men kundeikke gøres klar Grundetpaa Uvejr. Hævede Anke-ret ind Kl 9 om Aftenenog begyndte at Anduemod Vejret.

15. Torsdag: Frisk kul-ing, Baadene blev udsatom Middagen. “Dagny”,30000, at faa Olie. “Salt-aire” at lande,“Bearnaise”44000,“Vesturfarið”35000,“Havfrúgvin” 40000, alleefter Olie.Havfrúgvin sej-lede ind til Holsteinsborgefter Vand med Davidsensom Lods. Kl. 4 Eftm. blevdet daarligt Vejr, Baad-fiskeriet blev ca 7 Tons.

16. Fredag: Frisk Kulingog Taage langt ud paaDagen. “Saltaire”, 37000,kom igen om Aftenen at

Thorstein Petersen varein av stovnarunum ognevndarlimunum í Uvak.

Tað sama var J.F. Kjøl-bro.

Anana við bátum á dekkinum.

Síða 16 Nr. 321 - 8. juli 2004

faa Salt. Godt Vejr omAftenen, ingen Baade ude.

17. Lørdag: Stille Vejrindtil ud paa Middagen,da begyndte Vinden attage til og om Aftenen vardet Storm. Hivede An-keret ind og begyndte atandue mod Vejret. “Mars-hall” landede og fik Olieog Salt.“Bjørgvin”, 32000,“Lizzie”, 25000, “UnionJack”,27000, “Fossanes”,43000,“Skálanes”, 54000,“Sanna”, “Hjørdis” “Morn-ing Star”, de fleste efterOlie m.m.

18. Søndag: Frisk Kul-ing, laa til Ankers heleDagen. Capteinen fra“Godthaab” var ombordog talte ved Mødet.

19. Mandag: UgunstigtVejr, flere Skibe kom atfaa Olie m.m., ingen Baa-de ude , begyndte at sejleSydover om Aftenen.

20.Tirsdag. Ankrede opom Morgenen, godt Vejr,Baadene fiskede hele Da-gen,men ingen fisk,kun 8Tons. Kongshaug kom omMiddagen til os fra Fær-øerne, mange Skibe komat faa Olie og Post omDagen, lidt Taage om Aft-enen.

21. Onsdag. SejledeSydover hele Dagen indtilKl 5 Eftm. Ankrede opudfor den Nordligere Fær-ingehavn. Sendte en Baadind efter Kontroløren forat lodse os ind, efter 2Timer kom de tilbage, oghivede ind med det sam-me, og begyndte at sejleind,Ankrede op i HavnenKl. 10, med alt vel om-bord. Kongshaug kom indefter Midnat.

22.Torsdag.Begyndte atArbejde paa Kul om Mor-

genen. Alle Baadene gikpaa Fiskeri om Dagen, ogfiskede Dagen til Endegodt 20 Tons.

29. Torsdag: Afsejledefra Tovkussak Kl. 6 omAftenen efter at “Maagen”havde givet Ordre ogForhøret var færdigt.

30. Fredag: Sejlede Syd-over til Fylla Bank. Stormog Taage hele Dagen

31. Lørdag: Storm ogTaage hele Dagen andue-de mod Vejret.

September1. Søndag. Stille og Taage.Holdt Dagen fri.

2. Mandag.Alle Baadeneblev udsat til Fiskeri ogfiskede hele Dagen, kun4 tons.“City”, 43.000,“Regina”, 43.000,“Kristianna”, 36.000, og“Arctic” 325 Tus (?),“Tvey Systkin”, 40.000, atfaa Olie m.m.Taage heleDagen.

3. Tirsdag. Stille Vejr ogtyk Taage. Baade fiskedehele Dagen, men ingenFisk ca. 4 Tons. “Lizzie”efter Olie, fisket 34.000.Hørte “Ekliptika” i Tele-fonen fra Østgrønland(var á royndarveiðu).

4. Onsdag. Stille Vejr ogTaage. Hivede Ankeretind. Kl. 8 om Morgenenog sejlede nordover heleDagen.Telegram fra “KingArthur” i Færingehavn omgodt Fiskeri på StoreHellefisk.“Ekliptika”talte itelefonen. Fiskeriet forDagen var 1 Fisk.

5. Torsdag. Ankrede opKl. 8 om Morgenen paaStore Hellefisk, satte alleBaadene ud til Fiskeri ogfiskede til Kl. 3 Eftm.

grundet daarligt Vejr.Fangsten for Dagen 6 Tons.“Austerlitz” kom efterOlie mm, fisket 66.000.

6. Fredag. Stille Vejr ogTaage. Baadene fiskedehele Dagen og fik ca. 18Tons af god Torsk, alt paaLangline. “Polarstjørnan”efter Olie, fisket kun38.000. 3 Franskmændkom ombord, de ville faaet Telegram afsendt, fisket300 Tons.

7. Lørdag. Stille Vejr,diset. Baadene fiskedehele Dagen med temme-lig godt Resultat, godt 23Tons. Et Uheld ramte osom Aftenen idet en Baadder var overfuld af Fisk oghavde lagt til paa Siden afDamperen, sank til Bundefter faa Minutter. “Norð-havið” efter Olie om Aft-enen, fisket 60.000. BaadNr. 12 kom ikke før Kl. 5om Morgenen og havdekastet hele Fangsten over-bord igen.

8. Søndag. Frisk Kulingog tiltagende hele Dagen.“Saint Jacques”, 63.000,efter Olie og “Immanuel”samme. Hivede ind Kl. 6Eftm. og begyndte atandue.

9. Mandag. Stille Vejr,satte Baadene ud omMorgenen og fiskede heleDagen ca. 25 Tons. “Hjør-dis”, 60.000, efter Olie.Om Aftenen “Skarvanes”efter Olie, fisket 62.000.Tog alle Baadene ind omAftenen. Godt Vejr, liggertil Ankers ca 20 Kvartmilud for Holsteinsborg.

10. Tirsdag. Stille ogklart Vejr hele Dagen.Fangsten ca 11 Tons. Togalle Baadene ind omEftermiddagen, da Baro-meteret faldt. Fint Vejr iAften med Maaneskin.

11. Onsdag. Sommer-vejr. Stille og klart heleDagen. Fangsten godt 16Tons. Tog alle Baadeneind om Aftenen. “Karen”

kom med en syg Mand,havde fisket 50.000,ellersalt vel.

12. Torsdag. Stille ogklart Vejr hele Dagen.Satte Baadene ud Kl.5 omMorgenen. Fiskede heleDagen godt 21 Tons. Togalle Baadene ind om Aft-enen, alt vel ombord.

13. Fredag. Stiv fra NO.Intet Fiskevejr. Laa tilAnkers hele Dagen.

14. Lørdag. Storm fraNO. Ligger stadig forAnker. Telegram fra Uvakom tilladelse til at fiskefra Tovkussak. 147 Tonsinde paany.

15. Søndag. Storm fraNO, styrke 8. Ligger stadigtil Ankers.“Saint Jacques”sydover, ellers ingen Skibei sigte. Holdt Dagen fri.

16. Mandag. Stiv fra NO,(styrke) 6. Intet Fiskevejr,ligger stadig for Anker.Talte med “Norðfarið” iAften pr.Telefon. Er hjem-gaaende.

17.Tirsdag. Frisk KulingNO.Fiskede til Middag ca.13 Tons.Tog alle Baadeneind igen, da Vinden varved at tage til. Ligger sta-dig til Ankers.

18. Onsdag. Stiv fra NO.Laa opankret til Kl. 2Eftm. Hivede Ankeret indog sejlede ca. ½ timenordover. Ankrede igenog laa hele Dagen uden atkunne fiske.

19. Torsdag. Frisk Kul-ing fra SV. Satte Baadeneud om Morgenen tilFiskeri og fiskede heleDagen godt 26 Tons. Togalle Baadene ind omAftenen, hivede Ankeretind og sejlede ca. en ½time ind mod Land, hvorvi ankrede op igen.

20. Fredag. Stille Vejrhele Dagen. Fiskede ca.54 Tons for Dagen. Togalle Baadene ind omAftenen og sejlede en ½Time sydover.Ankrede opigen kl. 11.

21. Lørdag. Stille at be-gynde med om Morge-nen. Satte de fleste Baadeud til Fiskeri men blev

efter et par Timer tagetind igen grundet at manventede Storm.Kl.2 Eftm.blev alle Baadene udsatigen, da Vejret var bedre,fiskede ca. 19 Tons. Togalle Baadene ind igen om6 Tiden. Frisk Kuling fraSO.

22. Søndag. Stille ogklart Vejr hele Dagen.Holdt Dagen fri. Evange-lisk Møde Kl. 4 Eftm. Altvel ombord.

23. Mandag. Stille ogklart Vejr. Satte Baadeneud om Morgenen tilFiskeri og fiskede heleDagen godt 39 Tons. Togalle Baadene ind omAftenen og sejlede ca en½ Time nordover. Ank-rede op igen Kl.10 omaftenen.Alt vel.

24. Tirsdag. Frisk Kul-ing. Satte Baadene ud omMorgenen men var nødttil at tage dem ind omMiddagen, da det friskedemere og mere op. Fangs-ten blev ca. 10 Tons.Sejlede en ½ Time nord-over og ankrede op igen.

25. Onsdag. Stiv fraNO. Satte Baadene ud omMorgenen til Fiskeri, mentog dem ind igen efter etpar Timer, da Vejret blevværre. Fangsten blev kun3 Tons. Hivede Ankeretind og sejlede sydover tilTovkussak.

26. Torsdag. Stille Vejr.Kom ind til Tovkussak Kl.10 Form. Satte Baadeneud til Fiskeri. Begyndteligeledes at faa Vand om-bord. Fangsten ca 4 Tons.

27.Fredag.Frisk Kuling.6 Baade tog ud til Fiskeriog opnaaede en Fangstpaa godt 3 Tons. Baro-meteret stærkt faldende.

28. Lørdag. Storm fraSO. Gjorde i stand til atsejle Hjem.

29. Søndag.Afsejlede fraTovkussak kl 9 Formd.Sejlede sydover hele Dag-en med klart og godt Vejr.

30. Mandag. Frisk Kul-ing fra NO. Om Aftenenstiv fra Ø med Regn.Kom-met tværs af Frederiks-haab.Alt vel.

Oktober1. Tirsdag. Stiv fra NO.Sejlet stadig sydover. Kom-met tværs af Julianehåbs-bugten.

2.Onsdag. Frisk fra NO,ellers klart og godt Vejr.Ingen Is. Passeret KapFarvel Kl. 8 Eftm.

3. Frisk Kuling fra NV.Sejlet Østover hele Dagenmed fint Vejr.

4.Stiv fra SO,ellers klartog godt Vejr, sejlet stadigØstover.

Útróðrarbátarnir leggja frá borði í Grønlandi.

Sum tað sæst á dagbókini virkaði Anana eisini sum veitingar- og hjálparskip hjá føroyska fiskiflotanumundir Grønlandi. Her hava skipini "lagt at". Jógvan Waagstein teknaði.

Síða 17Nr. 321 - 8. juli 2004

Sunnudagin 27. juni vareitt hátíðarhald hildiðhjá p/f Meðalsbrekku íVestmanna. Hetta varð ísamband við, at hendandagin hevði Karl Isak-sen í Kvívík verið íreiðarínum í 25 ár.

Karl er trolaramaðurburturav. Meðalsbrekka,ið er reiðarí hjá “Vest-menningi” hevur øllhesi ár trolað eftir ísfiskiundir Føroyum,seinastunógvu árini sum par-trolari. Annars fór Karlsum aðrir dreingir blað-ungur til skips. Fyrstutíðina var hann á garna-veiðu undir Grønlandivið Tórsbúgvanum.

Tað hevur gingist vælvið trolarunum hjá Með-alsbrekku, og er tað eis-ini eini støðugari mann-ingin fyri at takka. Sum

sagt hevur Karl veriðvið í 25 ár, og aðrir havaverið við í uml. 20 ár.Hetta merkir, at reiðarí-ið hevur verið gott atarbeitt fyri.

Karl er samstundis álit-ismaður hjá FF. Hettahevur hann eisini veriðí uml. 25 ár, ella síðanhann var 20 ára gamal.Fyrst var hann sóknar-formaður fyri Kvívíkarsókn, og síðan hevurhann verið sýsluformað-ur fyri Streymoyar sýslu.Tí kann sigast um Karl,at hann er álitismaðurbæði á sjógvi og landi.

Reiðaríið heiðraði Karlvið einum uri og viðeini ferð fyri tvey tilPortugal.

Vit ynskja bæði Karlog reiðaríinum tillukkuvið hesum 25 árunum!

Karl verið í samareiðarí í 25 ár

Karl verður heiðraður av Tummas Christoffer-sen, skipara

F.v.Heidi Petersen, kona Tummas, Karl, Tummasog Henry pápi Tummas.

Tað var fitt av fólki til staðar.

Fiskimenn syndabukkar:Nú eru teir eisini orsøkin tilmanglandi kappingarføri á landi!Seinastu tíðina hevur ver-ið ein sannur ágangur mótiskattaskipanini hjá fiski-monnum. Sjálvsagt viður-kenna vit, at fólk havaeina meining, sum ikkisamsvarar við okkara, umhetta mál. Men tá mugusjónarmiðini vera sakligagrundað, og sjónarmiðinihjá fiskimonnum skulueisini vera við í kjakinum.

Vit skulu ikki hesa ferðkoma meira inn á leiklut-in hjá Búskaparráðnum.Hann er væl lýstur bæði íundanfarnum bløðum ogí blaðnum í dag. Og hanner ikki sannførandi.

Tað, sum er beinleiðisorsøkin til hesa grein, ereitt innslag í Degi og Vikunú um dagarnar. Her varðført fram, at tað er skatta-skipanini hjá fiskimonn-um, sum er ein týðandiorsøk til vánaliga kapp-ingarførið hjá fiskiídnaði-num á landi, sum so nógvverður tosað um. Undir-byggingin av hesum sjón-armiði er ein samrøða viðstjóran í Vinnuhúsinum,Jan Mortensen, sum sigurumrøddu skipan hava lagteitt eyka trýst á arbeiðs-gevararnar undir sáttmála-samráðingunum, og athetta hevur trýst lønirnarso høgt upp, at tað loysirseg illa at framleiða burt-ur úr fisk í Føroyum.

Gomul tíðindiFyri tað fyrsta er tað undr-unarvert, at júst hetta skalgerast ein nýggjheit meirienn eitt ár aftaná, at sein-astu samráðingarnar á pri-vata arbeiðsmarknaðinumendaðu. Nærmasta frá-greiðingin er, at nú skal“onkur” í sjónvarpinumsyrgja fyri at halda grýtu-na á kók fyri at styrkja umtann sera ivasama leik-lutin hjá búskaparáðnumog tess formanni í hesummáli.

Sjónarmiðini hjá JanMortensen undra okkumeisini,og tey vilja vit koma

nærri inn á her. Sjálvsagtveit Jan Mortensen betrienn onnur, hvat veruligagongur fyri seg undir sátt-málasamráðingum. Menat gera fiskimenn til einhøvuðsskurk fyri støðunaí flakavinnuni er nakaðnógv av tí góða fyri at sigatað milt.

Tann, sum fylgir við,veit, at tað eru nógvar or-søkir til, at lønurnar eru,sum tær eru. Tað er íhvussu er einki almentkomið fram um, at fiski-mannaskatturin skal havaspælt ein slíkan leiklut,sum tað her verður róðuppundir.

Taka vit samráðimgar í2001 er tað neyvan nakaðdulsmál, at tað var almen-na lønarlagið, ið førdi tilhækkingarnar tað árið.Ogalmennu lønirnar finguher eitt veruligt hopp,uttan nakað svørðslag fráalmennari síðu. Ein veru-lig grundgeving hjá løn-takarum júst hetta árið,gjørdist eisini stóra hækk-ingin í lønum og øðrumsømdum hjá løgtings-monnum, uttan at teirlótu nakað afturfyri.

Taka vit t.d. samráðing-arnar og verkfallið í 2003,so vita vit, at tað, sum varavgerandi her, var sáttmál-in millum SEV og mask-inmeistarafelagið. Hesingjørdist tann stóru trumf-urin, ikki minst takkaðverið politiskum ódugna-skapi, sum tað ikki skalkomast inn á her.

SEV hevur so ikki veriðkroyst til nakað av Maskin-meistarafelagnum. Sátt-málin var jú gjørdur uttnasemingsstovn.

Hevði tað verið soeinfalt viðkappingarførinum!Eingin ivi er um, at veru-ligu orsøkirnar til gongd-ina í kappingarførinum ívinnuni, eru munandimeira samansettar enntað kann útgreinast í ein-

um stuttum innslagi íDegi og Viku, og vit haldatað vera serdeilis langtúti, at fiskimenn verða út-hongdir á hendan hátt,enntá uttan at møguleikiverður givin fyri øðrumsjónarmiðum.

Vit hildu upprunaliga,at Jan Mortensen í hesuminnslagnum mundi havaverið misbrúktur á einella annan hátt. Kanskavið at teir á SVF høvdufiskað fram eina gamlasamrøðu, sum var tikinupp í samband við sam-ráðingarnar. Men tá hannikki hevur gjørt vart viðnakað, man kortini havaverið talan um “ektaðavøru”.

Tá tað kemur til kapp-ingarførið hjá flakavinnu-ni, so er tað spurningurin,um ikki vinnan heldurskuldi tikið hendurnarupp úr reyvalummanumog veruliga farið til verkaat gjørt nakað munagottfyri at loysa hesar trupul-leikar.Vit kenna nevniligaflakavinnufólk, sum havagjørt hetta, og tey láta alsikki so illa at eftir umstøð-unum.

Eitt vet avdupultmoraliTað tykist, sum at Vinnu-húsið hevur spesialiseraðseg í einføldum og greið-um sjónarmiðum, eins ogbúskaparráðið.

Men tað tykist eisini,sum at Vinnuhúsið berthevur greið sjónarmið, tátað snýr seg um onnur, oger annars prógv fyri, attað lekur eitt sindur mill-um teori og praksis.Vinnu-húsið vil t.d. ikki vita avtíðaravmarkaðum studn-ingi til rækjuskip, so hend-an vinnan møguliga kannbjargast. Hetta er eitt lættsjónarmið, tí Vinnuhúsiðumboðar nevniliga ikkirækjuskipini.

Men hví sigur Vinnu-húsið, ella fyri so vítt eis-ini Búskaparráðið, einki

um FAS, altjóða skipaskrá-setingina, har arbeiðsgev-arum verður veittur einstuðul, sum er 28% avøllum lønum. Hetta ersanniliga ein studnings-skipan, um nøkur er tað.Her er ikki talan um tíð-aravmarkaðan studning,men heldur talan um einavinnu, sum í allar ævir erheft at hesum studningi-num.Uttan hendan studn-ing høvdu vit ikki havtNorrønu og ei heldurnakað farmaskip undirføroyskum flaggi. Menhesi skip eru limir íVinnuhúsinum, so her erskeggið ov nær høkuni.Tíræður um at tiga.

Og hvat við teimum lim-um í Vinnuhúsinum, sumgjalda partafelagsskatt, iðer 20%, og sum tískil ermunandi minni enn alliraðrir borgarar gjalda, ogeisini minni enn parta-feløg í øðrum londumgjalda. Er her ikki talanum mismun og studning!

Og hvat við DIS skipan-ini, har menn undir hesiskipan ikki gjalda eitt oyraí skatt í Føroyum,og hendamanglandi skattainngjald-ing er ein føroyskur stuð-ul til A P Møller o.s.fr.

Vit tora at siga, at vit íFF ásanna, at viðurskiftinií veruleikanum ikki eruso einføld, sum tey kunnusíggja út í lærubókunum.Tí kunnu vit góðkennafrávik frá teimum, tá taðsnýr seg um at varðveitaarbeiðspláss, sum hóaststudning geva eitt íkast tilføroyska samfelagið.

Tað skuldi verið nær-liggjandi hjá Vinnuhúsi-num at havt somu støðu.Ella í hvussu er verið kon-sekvent í síni “greiðu”støðutakan.

Aðra staðni í blaðnum er greitt frábrævi sum FF hevur sent búskapar-ráðnum, og har tað verður víst á bein-leiðis skeivleikar í grundarlagnum fyritilmælinum um at avtaka skattaskipan-ina hjá fiskimonnum.

Nú eru meira enn 14 dagar farnir,ogvit hava einki frætt enn. Men vit roknató við, at svar fer at koma. Búskapar-ráðið hevur tveir møguleikar í sínumvirksemi. Annar er at halda seg vera

“ófeilbarligar” og at vita betri enn øllonnur. Hetta kemur so ikki at styrkjaum trúvirðið hjá ráðnum.

Hin møguleikin er at hava dialog viðteir, sum umboða tey viðurskifti sumráðið ger tilmæli um,so tað í hvussu erkann roynast at hava semju um út-gangsstøðið fyri sjónarmiðini hjá pørt-unum.

Hvønn av hesum møguleikum ráðiðfer at velja fer væl at koma fyri ein dag.

Einki svar frá búskaparráðnum enn

Síða 18 Nr. 321 - 8. juli 2004Síða 18

Frágreiðing hjá Jón Kristjanssonum fiskastovnarnir við Føroyar

InnledningICES har sent ut en anbe-faling om hvordan bestan-der av bl.a. torsk, hyse ogsei skal beskattes i kom-mende fiskeår. FøroyaReiðarafelag, Føroya Fiski-mannafelag og Meginfel-ag Útróðrarmanna harbedt meg vurdere anbefa-lingen og sette fram egetforslag for kommende fis-keår.

Det henvises til ICESegne papirer, men i kort-het så går deres anbefa-ling ut på total ellermeget sterk reduksjon avfiske etter torsk, 17% re-duksjon i fangst av hyseog 30% reduksjon i sei-fangsten.

RådgivningIICCEESS ffoorrssllaagg oomm åå rreedduu--sseerree ffiisskkee eetttteerr ttoorrsskk,,hhyyssee oogg sseeii bbøørr iiggnnoorreerreess..DDeett aannbbeeffaalleess iikkkkee åå rreedduu--sseerree aannttaallll ffiisskkeeddaaggeerr,, ddeettbbøørr hheelllleerr vvuurrddeerreess oommiikkkkee aannttaalllleett sskkuullllee øøkkeessmmeedd 1100--1155%% ii ddeett kkoomm--mmeennddee ffiisskkeeåårr..

Nærmere forklaringer ogbegrunnelse følger herneden.

FiskedagesystemetSystemet ble laget for åholde insatsen, fisketryk-ket, nogenlunde konstantfra år til år. Det skullevære selvregulerende, -hvis bestandene var i godstand ville fangsten væregod, hvis det var mindrefisk i havet ville dettegjenspeile seg i mindrefangster.

Det har vist seg, ifølgeICES, at denne forutset-ning har vært riktig: Denprosentvise andel somhar vært tatt ut har holdtseg nogenlunde konstantunder den tiden fiskeda-gesystemet har vært ibruk, denne andelen harimidlertid økt sterkt fortorsk de siste år, menerICES:

“The management sys-tem with individual trans-ferable days introducedin 1996 had as an objec-tive to maintain the fish-ing mortality at an aver-age of 0.45 for bothplateau cod, haddock,and saithe. The currentassessment shows thatsaithe and haddock have

on average been harvest-ed within this objective,whereas for cod the fish-ing mortality has ex-ceeded the objective andin the most recent yearshas been around doubleof the target.”

I begynnelsen, da antalldager og fordeling på flå-ter ble bestemt, vissteman ikke om dageantalletvar det riktige for a utnyt-te fiskeresursene på denmest forsvarlige måte.Dette skulle tiden få vise.

Fra systemet ble innførtfor 8 år siden er dagean-tallet blitt redusert medomlag 20%.

Fra år 2000 har dagean-tallet og systemet ellersholdt seg nesten konstantog det kan antas at fiske-bestandene og fiskedage-systemet har justert segtil hverandre i denne pe-rioden.

De 3-4 siste årene harimidlertid bestandene avhyse, sei og torsk øket istørrelse, ifølge tradisjo-nelle målinger av fiske-bestande, som basererseg på ilandført fangst.Torskebestanden harmuligens blitt for stor iforhold til fødetilgangen,noe som har gjenspeiletseg i redusert individuellvekt og dårligere kondi-sjon (J.K. 2004).Konklusjonen som mankan trekke er, - at fiske-trykket i denne periodenhar vært for lite.

Det er ikke av det godeat fiskebestandene blirfor store og hvis ikke fis-keintensiteten klarer åholde imot en stor be-standsøkning, - så er denfor liten.

TorskICES mener at fisketrykkpå torsk er alt for stort,mens fisketrykket på hyseog sei er nogenlundeinnenfor rimelige grenser.I et blandet fiske hvor art-ene fanges side om sidegår dette neppe sammen.

Det er en kjensgjerningat torsk har hatt en dårligvekst og kondisjon desiste to år, mens hysa serut til å trives bedre. Tors-ken sulter, derfor trivesden ikke. Sultende fisk ersvak, utsatt for sykdom-mer og predasjon, og fos-vinner og dør i størregrad enn annen og nor-mal fisk. Dette fører tilreduksjon av bestanden, -uten fiske.

Torskebestanden haretter alt å dømme vokstseg over hovedet, blitt forstor, derfor er det for litemat til de enkelte fisk.

Den målte reduksjon avtorskebestanden, somfremkommer i ICES papi-rer kan forklares ved øketnaturlig dødelighet p.g.av sult. Det tilsynelatendeøkte fisketrykk kan for-klares på samme måte.

IICCEESS mmooddeelllleennee ggåårr uutt iiffrraa kkoonnssttaanntt nnaattuurrlliigg ddøøddee--lliigghheett ((MM == 00..22)),, mmeennffoorrddii ddeett eerr ddeenn ttoottaalleeddøøddeelliigghheett ((ZZ)) ssoomm mmåå--lleess,, ssåå sseerr ddeett uutt ttiill,, ffoorrddiiMM eerr kkoonnssttaanntt,, aatt ddeett eerrffiisskkeeddøøddeelliigghheetteenn ((FF)) ssoommøøkkeerr,, nnåårr ii rreeaalliitteetteenn ffiiss--kkeenn ddøørr aavv ssuulltt..

Dette er blitt bekreftetbl.a. ved Canada (SSR2003/18, side 9) hvor detikke foregår noe fiskeetter torsk. Oversiktstrå-linger og merking av torskmåler stor dødelighet, ca60-80%, uutteenn aatt ddeett ffoorree--ggåårr nnooee ffiisskkee.

I gjennom tidene har detvært regelmessige sving-ninger i torskefisket rundtFærøyene (fig. 1).

Fortsetter dette møn-steret som før, kan envente nedgang i torskefis-ket i 2004 og 2005. Detkan så ventes å stige igjeni 2006-7.

Teori uten støtte avundersøkelser:En forklaring fra ICES erat mager torsk biter merepå line enn en normaleller fet torsk.Torsken ermager nå for tiden ogfordi linefiske veier tungti beskatningen av torske-bestanden skal fisketryk-ket ha økt. De mener og-så, med samme argumen-tasjon, at dette gjelder forhyse. Det skulle være rela-tivt enkelt å støtte dettemed undersøkelser, hvorkondisjon av linefangettorsk og trålfanget torskble sammenlignet. Også,hvis dette var tilfellet,skulle antall linefangettorsk øke i forhold til trål-fanget torsk. Det nevnesikke om slike forsøk harfunnet sted.

Det nevnes at sambandmellom produksjon ogdødelighet ikke finnes forsei, - fordi størstepartenav seien blir tatt i trål.

Det er en kjennsgjer-ning at torskefisket rundt

Færøyene har variert gjen-nom tidene på en utroligregelmessig måte (fig.1),Bestanden synes å svingemeget regelmessig, dengår op og ned og – nårman skulle ha grunn til åtro at nå var det slutt, såskyter bestanden opigjen. Fordi fisketrykketer stort hele tiden så kannedgang i bestanden ikkeforklares ved for mye

fiske. Da ville bestandenha gått til grunne forlenge siden. Det må værenoe i fiskebestandenessamspil med naturen somkan forklare dette.

HyseICES siger om hyse:

“Bestanden er i godtbehold og i stand til åprodusere en god rekrut-tering. Fisktrykket er dog

i høyeste laget og bestan-den står i fare for å blihøstet på en ikke bære-dyktig måte.”

Dette begrunnes medifølge ICES ene føre-varprinsipper som tilsiger atfisketrykket på lang sikter for høyt. Dette anbefa-les trass i at gytebestan-den av hyse, ifølge ICES,har tredoblet seg fra 1997,fra 25-80 tus. tonns.

Fig.1. Fangst av torsk på Færøplatået 1961-2003.Fangsten har ikke gått under ca. 20 tusen tonn untatt i årene 1990-1994.Nesten altid er regelen den at etter en fangsttopp, som ligger på 40 tus. tonn gårfangsten ned i 3-4 år for så igjen å stige. Fortsetter dette mønsteret som før, kanen vente nedgang i torskefisket i 2004 og 2005. Det kan så ventes å stige igjeni 2006-7.

Fig. 2. Her ser vi hvordan gytebestand (den hele øvre linjen) og rekrutteringvarierer over tid. Leseren er tillat å vurdere om dette støtter ICES påstand om atdet er nødvendig å ha en stor gytebestand for å få god rekruttering.Det er brukt ICES egne rå tall, men ICES har hevdet at i tidligere rapporter (J.K.2003) var tallmaterialet “manipulert for å få fram” en omvent korrelasjon avdisse to faktorer.

Síða 19Nr. 321 - 8. juli 2004

Hyse har vært i storfremgang over hele N-Atlanteren. Mange menerat dette står i sambandmed stigning av tempera-turen i området. Det ersåledes sterkt økede fore-komster av hyse i Irskehavet, Nordsjøen er tettmed småfallen fem årgammel hyse, bestandenrundt Island er mangedo-blet og arten forekommernå i store mengder vedIslands nordkyst hvor denikke har vært tidligere inoen grad.

Hysa står godt i Barents-havet og bestanden rundtFærøyene er på historiskehøyder ifølge bestands-målinger. På samme tidsynes den mindre varme-kjære torsken å trekkeseg mere mot nord ogvarmekjære arter innva-derer Nordsjøen fra syd.

Torsk og hyse er kon-kurrenter, særlig på ung-

stadiet, da de søker bunnpå samme tid og sted sen-høstes hvor de konkure-rer med hverandre og detilstedeværende fisk. Så-ledes er Nordsjøen så tettmed småfallen, mager ogsulten hyse, 99- årsklas-sen er den største målt isenere tider, at en tor-skyngel har liten sjansefor å overleve i den flok-ken. Torsken vil neppekomme sterkt tilbake førhysebestanden er sterktredusert.

Av den grunnen er detfor torskens skyld megetviktig å opprettholde etstort fisketrykk på hyse.Men ICES ser ikke til å tahensyn av konkurransemellom fiskearter. Debehandler hver art forseg.

SeiHer siger ICES det sammesom siger om hyse:

“Bestanden er i godtbehold og i stand til åprodusere en god rekrut-tering. Fisktrykket er dogi høyeste laget og bestan-den står i fare for å blihøstet på en ikke bære-dyktig måte.”

Allikevel anbefaler deen reduksjon av innsatsenpå 30%. Det er en utroligkonklusjon fordi underdet nåværende fisketrykkhar (gyte-)bestanden øketfra år til år fra 1994, fra60- 120 tus. tonn. hvisman skal tro ICES ene tall.

Referanser:

Jon Kristjansson 2003.Vurde-

ring av fiskerådgivning på

Færøyene 2003.

Jon Kristjansson 2004.Alder

og vekst hos torsk, hyse og sei

fra Færøyene 2003.

Anon, Canada 2003. Stock

Status Report 2003/018

Fig.3. Her vises vekst hos torsk fra 3-4 års alder (hel linje) og rekruttering(prikket linje) som funksjon av tid. Når fisken får nok med mat er veksten godog da er det også god rekruttering. Rekrutteringen synes å være avhengig avfødeforholdene.

Sáttmálin millum nevndu feløg verð-ur longdur við tveimum árum viðfylgjandi broytingum:

Punkt 1.Hjá manning við vanligum farma-skipum hækkar lønin:

1.mars 2004 við 12%1.mars 2005 við 9,6%

Samstundis fer arbeiðstímatalið úr 10upp í 11 tímar.

ViðbøturViðbøtur, sum aðrar reglur ikki erugjørdar fyrri, hækka við 11,6%.

NorrønaSkipsassistentar á Norrønu fáa lønsum ásett í sáttmálanum hjá MF.

Dekkarar við 4 ára starvstíð verðaløntir sum skipsassistentar á 1. stigi.

Aðrir bólkar við "Norrønu" haldaverandi arbeiðstímatal, og teirra lønhækkar 1.mars 2004 við 11,6%.

Fyri allar bólkar, og einstaklingar íbólkunum, er galdandi, at teir kunnugera avtalu við reiðaríð um 11 tímararbeiðsdag við tilsvarandi hækking ílønini.

Punkt 2.Reglurnar fyri sjúkraløn verða hesar:

Eftir 5 ár 4 mánaðirEftir 7 - 5 mánaðarEftir 10 - 6 mánaðar

Punkt 3.Uppsagnartíð minst 1 mánaði fráreiðarí og ½ mánaða frá manning.

Punkt 4.Hjá dekkarum við farmaskipum, excl.Norrøna, íroknað bátsmonnum, kokk-um og smyrjarum v.m. verður yvirtíðroknað eftir 154 tímar fyri eitt 14daga skeið.

Punkt 5 - TangaskipSerlig viðbót verður latin fyri siglingvið tangaskipum og verður kr. 800um mánaðin.

Øll lønarhækkingin fyri sáttmála-skeiðið kemur uppá hýruna frá 1.mars

2004.Fyri tilkallivakt verður fyri hvønn

vaktartíma latið kr. 22.Verður dekkaritilkallaður verður latið úrtíð fyriminst 2 tímar. Við tilkallivakt er atskilja, at dekkari við í mesta lagi 20min. freist kann møta á arbeiðs-staðnum.

Punkt 6 - StarvsaldurViðbót verður latin eftir 3,6 og 9 ár,ávikavist kr.700,kr.1.400 og kr.2.100fyri lønarflokkarnar hjá skipsassi-stentum og uppeftir. Fyri lønarflokk-ar undir hetta er viðbótin ávikavist kr.500, kr. 1.000 og kr. 1.500. Teir sumhava 2 ára viðbót skulu ikki missanakað. Henda regla dettur burtur viðkomandi sáttmála.

Punkt 7 - NorrønaÍskoyti til lønartalvu hjá Norrønu: Oglønarbólkur 4 kemur upp í lønarbólk5.

Punkt 8.Tímalønin fyri lossing verður sett tilkr. 100 pr. tíma.

Punkt 9.Lønin verður regulerað fyri vaktar-skip eftir somu reglum sum í pkt 1.

Punkt 10.§7, stk. 2 verður strikað og stk. 3 skalredigerast samsvarandi.

Protokollat fyri Norrønua.Bólkur verður settur at tryggja, atsomu liviumstøður verða galdandifyri allar skipsassisentar.b.Broytingar skulu ikki gerast íavrokning av arbeiðstíð/mattíð uttanat avtala er gjørd um hetta millumpartarnar.

Tórshavn tann 2. juli 2004

Vegna Reiðarafelagið fyri FarmaskipVegna Føroya Fiskimannafelag

Semja millum Føroya Fiskimannafelag,

Sjómannadeildin og Reiðarafelagið fyri Farmaskip

Fráboðan um seismikkvirksemi

Lýst verður at seismiskar kanningar verða gjørdar innan fyri hesarknattstøður:

61 17' 18'' N 005 59' 12'' W61 16' 24'' N 006 01' 26'' W60 56' 34'' N 005 19' 38'' W60 55' 48'' N 005 21' 24'' W

Felagið Western Geco kannar økið. Byrjað verður........................22.06.2004Arbeiðið tekur væntandi.......2 vikurSkipanavn.............................Geco Tau og Geco BluefinKallibókstavur......................HP7673 / HP8904Heimstaður...........................PanamaFiskiveiðiumboð...................Páll Weihe Samband fæst við skipið á VHF rás 16Upplýsingar um arbeiðið fáast frá Tórshavn Radio, á heimasíðunihjá Sjóbjargingarstøðini, www.mrcc.fo, ella á telefon 351300.

Síða 20 Nr. 321 - 8. juli 2004Síða 20

Góður fiskiskapur íIrmingarhavinumVit høvdu samband við Skálaberg nú um dagarnar.Teir eru staddir í Irmingarhavinum, har teir veiðakongafisk. Látið verður sera væl at fiskarínum.Teirhava mist nakað av tíð, tí reiðskapurin ikki riggaðitil fulnar. Men annars hava teir havt stak góðanfiskiskap.

Umleggingin av uppboðs-søluni heldur framÍ langa tíð hevur verið arbeitt við ætlanina um einauppboðssølun hjá vinnuni sjálvari.Tað hevur eisiniverið umrøtt ætlanir um,at Fiskamarknaður Føroyaskuldi vera ein partur av nýggju uppboðssøluni.

Tað hevur verið eitt sindur av iva um júst hetta.Men aftaná ársaðalfundin hjá fiskamarknaðin ergreitt, at hesin er til reiðar at vera við í hesi ætlan.Tað er eisini greitt, at hinir partarnir í málinum,Føroya Ráfiskakeyparafelag og Føroya Ráfiskaselj-arafelag eisini vilja vera við.

Tá summarfrítíðin er av, verður sett ferð aftur áfyrireikingarnar av umskipanina. Uttan iva komavit tí at síggja nýggju søluskipanina at virka til fuln-ar í hesum árinum.

Síða 21Nr. 321 - 8. juli 2004

Síða 22 Nr. 321 - 8. juli 2004

Óendaligalangt

TToorrlleeiiff JJoohhaannnneesseenn

GGUUÐÐSSOORRÐÐ

Sum eystrið er fjarlagt frá vestri, so hevurhann firrað misgerðir várar frá okkum.

Sálm. 103,12

Eg sat í messuni og tosaði við nakrar sjómenn, sumí áravís høvdu siglt, bæði í eystur og vestur og ísuður og norð.Eg spurdi tá,hvussu langt eystrið erfrá vestri?

Eftir at hava grundað yvir spurningin, segði einteirra, at soleiðis kundi eg ikki spyrja. Skuldu teirkunna svara spurninginum, var neyðugt við einumávísum punkti í eystri og einum í vestri, og sokundu teir mála avstandin ímillum.

Eg endurtók tó spurningin.

Ein annar segði tá, at siglir tú í eystan, so kanst túsigla jørðina runt eystureftir - uttan at møta vestan,og mótsatt. Ella flýgur tú í eystan,kanst tú blíva viðat flúgva í eystan, og á sama hátt í vestan.Tí tað eróendaliga langt frá eystri til vestri.

Eftir at hava tosað aftur og fram um hetta, spurdiein, hví eg spurdi so.

Eg nevndi so ørindi sum stendur omanfyri hesiandaktini.

Dávid var hvørki navigatørur ella flogskipari. Hóasttað, so hevði hann fingið fatur í kjarnuni í gleði-boðskapinum.Líka so ógjørligt tað er at mála eystrifrá vestri, er tað at mála hvussu langt Gud kastarsyndirnar burtur frá tær - tá tú játtar tær fyri hon-um.

Syndirnar eru vanliga ógvuliga nær - píniliga nær.Jesus segði, at út úr hjartanum koma illar hugsanir,manndráp, hordómur, siðloysi, stuldur, rangir vitn-isburðar, spottan... Hettar eru ítøkiligar syndir, sum“klistra” seg at menniskjunum. Tær oyðileggjaviðurskiftini við Gud,skapa fjarstøðu til hann og tilnæstan.

Syndaneyðin er tí størsta neyð mannaættarinnar.

Gleðiboðskapurin er kortini tann, at um tú játtarsyndirnar fyri Gudi, tá er hann trúfastur og rætt-vísur, so at hann fyrigevur tær syndirnar.

Fyrigeving merkir, at Gud kastar syndirnar so langtburtur, at hann hvørki sær tær ella minnist tær.

Eftir at Jesaja hevði játtað syndirnar fekk hann athoyra:

“Nú er misgerð tín burtur og synd tín fyrigivin”

Ger tí sum Dávid, Jesaja, Jóhannes.... og synd tínhvørvur í fyrigevingini.

Mín synd so høg sum fjalli stóðog forðaði mær veg,í Jesu Kristi dýra blóð`tó frelsu átti eg.Gud hevur tikið alla syndog kastað aftan frelsugrind.:/:Gud fyrigevur mær!:/:

Ms.360

Svartkjafturin er summjølið í krukkuniTey eru mong, sum undr-ast á, hvussu væl veiðaneftir svartkjafti hilnast.Hóast veiðan í fleiri árhevur verið fleiri ferðirtað, sum fiskifrøðingarmæla til, so tykist veiðanat halda sær, og tað samaer við stovninum.

Herfyri var ein áhuga-verd grein í FISKARENum hetta evni.Víst verðurá, at í 2003 mæltu fiski-frøðingar til hægst at veiða600.000 tons, meðan re-ella veiðan gjørdist 2,4mill. tons ella fýra ferðirso nógv. Undan hesum varokkurt ár, har mælt varðtil fullkomið bann mótisvartkjaftaveiðu. Fiskifrøð-

ingurin Harald Gjøsæterfrá Havforskningsinstitut-tet váttar, at teir duga ikkiat greiða frá, hvat hendirvið svartkjaftastovninum.Tað sær út sum, at támeira verður fiskað, kem-ur tess meira til.

Fiskifrøðingurin váttar,at hetta minnir ikki sørtum søguna í Bíbliuni umkrukkuna hjá einkjuni íZarepta, sum ikki gjørdisttóm, hvussu nógv ið ennvar tikið úr henni. Viðsvartkjaftinum kunnu frøð-ingar heldur ikki greiðafrá,hví “krukkan”ikki tøm-ist.

Nú mælir ICES til, atveiðan í 2005 verður

1.075.000 tons. Veruligaveiðan kann væl gerastfleiri ferðir hetta tal, mendentur verður lagdur á, athóast umrøddu gongd, soer neyðugt at gera fleirikanningar. Tað eru fleiriteoriir um, hví gongdiner, sum hon er. Ein er, atupphitingin av Atlants-havinum hevur ført tilbetri líkindi hjá svart-kjaftinum at nørast, og tíer hann eisini til á størriøkjum. Ein onnur teori,sum tó ikki er skjalprógv-að, er, at við veiðuni av tígamla fiskinum, hevurverið minkað um kanni-balismuna í stovninum.Táverður minni etið innan-

hýsis í stovninum.Tí er somikið meira eftir til fiski-menn.

Hetta minnir ikki sørtum ta hugsan, sum JónKristjansson hevur umbotnfisk. Gongdin í svart-kjaftinum er eisini í sam-svar við tað, sum JónKristjansson hevur sagtfyri fleiri árum síðani, atmeira ið fór at verða veittav svartkjafti, tess meirafór at koma til.

Undir øllum umstøðumer júst svartkjafturin eittgott dømi um, hvussuringt tað er at siga fyrivist, hvat ið hendir íeinum stovni.

“Næraberg”Størsta føroyska arbeiðsplássið á kjøli og samstundis skúlaskip.

Hjá undanfarnum ættar-liðum var sluppin álitiðhjá ungum dreingjum, iðætlaðu sær sjóvegin. Sein-ni gjørdust tað línuskipog trolarar, har nógv tannstørsti parturin av mann-ingini vóru dreingir, sum

vunnu sær kunnleika sumhásetar (dekkarar).

Serstakliga í árinum2000 sluppu gentur eisinitil skips, og eru tær eisinisera væl egnaðar sum há-setar. Her hava bæði gent-ur sum dreingir verið ser-greinahásetar við “Næra-berg”, har eg sjálvurmynstraði við endan avárinum 2000. Her havi eghavt mítt starv í galluni,síðani eg fór umborð,undantikið ein túr tá egarbeiddi á verksmiðjuni. Ígalluni starvaðist eisinikona mín, sála, í 12 mán-aðar í eitt tvey ára skeið.Sjálvur havi eg verið við í30 mánaðir fram til 10.juni 2004. Hetta tíðar-skeiði meti eg, at eini 700fólk hava verið við, mennog kvinnur frá 12 ymisk-um tjóðum, frá Japan íeystri til Amerika í vestri.

Tískil hava eisini veriðfólk úr øllum norðanlond-um og eisini úr europeisk-um londum so sum Ung-arn, Polen og Russlandi.

Vit hava veitt svartkjaftvið uppisjóvartroli, og altav fiskinum hevur veriðgagnnýtt. Tað verðurframleitt til surimi, fars,butterflyfløk, mjøl og lýsi.Á síðsta túrinum meti eg,at vit komu upp á 110tons í framleiðslu í einumsamdøgrið, alt til matna.Tað hevur tikið fýra ár atútbúgva sergreinafólkini,sum við hesum royndumhava nátt hesum høgaúrtøkutali. Sum sagt er tal-an um sera góða fram-leiðslu av fleirómettaðumfeitti.

Frá 23. januar til 10. junií ár eru framleidd oman-fyri 6.000 tons av lidnarimatvøru.

Manningin er umleið85 fólk á hvørjum túri.Nógv av teimum yngruhava verið í landi stytriella longri tíðarskeið ogvenda síðani umborð aft-ur, og bendir hetta á, attalan er um eitt sera gottarbeiðspláss.

Nú stígir er í vinnuni,og arbeiðspláss fækka erumráðandi at verja borg.Latið okkum - meiri ennnakrantíð - stremba eftirat gagnnýta tað, ið Skap-arin letur okkum fáa úrhavinum. Og tá eg sigi alt,meini eg, at einki skalverða koyrt í havið aftur.

Við bestu summar- oggóðynskju heilsanum

24. 6. 2004

Mikkjal SimonsenSørvágur

Mikkjal hevur arbeitt áflogvøllinum hjá Flog-felag Føroya í mong ár.Hann hevur eisini veriðnevndarlimur í FøroyaArbeiðsgevarafelag. Menso fór hann til skips við“Næraberg” og hevurskrivað hesar áhuga-verdu hugleiðingar umhetta lívið.

Síða 23Nr. 321 - 8. juli 2004st

epha

nsso

ns h

ús

P/F Tórshavnar SkipasmiðjaTlf. +298 31 11 55Fax +298 31 11 25e-mail: info@faroeyard.fo

P/F Skipasmiðjan á SkálaTlf. +298 44 11 55Fax +298 31 44 25e-mail: skala@faroeyard.fo

Vestmanna SkipasmiðjaTlf. +298 42 40 10Fax +298 42 40 05

Runavíkar Mekaniski VerkstaðurTlf. +298 44 70 36Fax +298 44 78 34 www.faroeyard.fo

Við okkurt um 25.000 ymiskum vørum áhyllunum, stendur landsins størsta goymslaav eykalutum til taks hjá føroyska flotanum.Aftanfyri stendur eitt samtak av trimumføroyskum skipasmiðjum og einum mekaniskumverkstaði, ið hevur meir enn seksti ára royndirinnan veitingar til skipaflotan – alt frá smærriumvælingum og viðlíkahaldi til um- og nýbyggingav skipum.

Góðkendir tænastuveitarar av:WärtsiläDeutz-MWMScania & ValmetCallesenUlstein BrattvaagABB-TurbochargersDesmi pumpum

Síða 24 Nr. 321 - 8. juli 2004

Fangin situr í elektris-ka stólinum og bíðar,tá hann knappliga ferat hikstra.“Hevur tú eitt síðstaynski?” spyr fangavør-urin.“Ja” sigur fangin.”Kanst tú ikki kløkkameg við onkrum?”

*****

Konan sigu við mann-in:“Hetta er fjórðu ferðtú fært tær meir uppátallerkin. Ert tú ikkiflóvur av tær sjálvum?”.“Nei, hví tað? Eg sigibara at tað er til tín”.

*****

“Eg havi so nógvar tru-pulleikar” segði sjúk-lingurin við sálarfrøð-ingin. “Eg veit ikki,hvar eg skal byrja.”“Byrja bara við byrj-anini,” segði sálarfrøð-ingurin.“Alt í lagi,” segði sjúk-lingurin.“Í byrjanini skapti eghimmalin og jørðina...”

*****

Ádam og sonur hans-ara gingu fram viðEdens urtagarði.“Hvør eigur hatta stórastykkið, pápi?” spyrsonurin.“Har plagdu mammatín og eg at búgva,”svaraði Ádam.“Áðrennhon át okkum út avhúsunum.”

*****

Sálarfrøðingurin ynsktisjúklinginum tillukkuvið teimum stóru fram-stigunum, hann hevðigjørt í seinastuni.“Kallar tú tað fram-stig?” rópti sjúklingur-in.“Í síðstu viku var egNapoleon - nú eri egeitt null”.

Lorraine úr Suðurafrika vitjar FøroyarFøroya Deild hjá AmnestyInternational hevur jústhavt eina forvitnisliga vitj-an, og var hetta LorraineBritten úr Suðurafrika.Honhevur í nógv ár havt eittserligt tilknýti til Føroyar.Ímyndin av hesum sam-bandi var Anette Wang, iðdoyði fyri tveimum árumsíðani 90 ára gomul, ogsum í nógv ár var seravirkin innan føroysku deild-ina av Amnesty Interna-tional.

Í hesum sambandi hevðihon eitt serligt sambandvið Suðurafrika, har hongjørdist vinkona við Lor-raine, sum var kona einsamvitskufangafanga, sumhon arbeiddi fyri at fáaleysan.Hesin doyði seinni,men einkjan, Lorraine,og báðar døtur hennara,høvdu framvegis sambandvið Anette, sum eisinihevur verið og vitjað teybæði í Bretlandi og Suð-urafrika.

Tá Anetta var deyð skriv-aði Lorraine m.a.“Vit viljaongantíð gloyma tað ar-

beiði, hon gjørdi fyri Am-nesty International. Vitgloyma ikki hennara und-urfullu og eggjandi brøv,hon sendi okkum, tá okk-

ara lív var sera hart her íSuðurafrika. Men mest avøllum vilja vit altíð minn-ast ta undurfullu tíðina vitvóru saman fyrst í Ong-

landi og síðan í Suður-afrika. Tað var eitt for-rættur hjá okkum at havakent hana. Okkara lív varríkað av hesum kenn-skapi. Má hennara vakraog kæra sál hvíla í friði.”

Lorraine hevur hildiðsambandið viðlíka viðfleiri av kenningunum hjáAnettu. Og tá hon á jólumboðaði frá, at hon í summ-ar skuldi vitja beiggja sín íBretlandi kom fram hug-skotið at bjóða henni tilFøroya. Fyrsta grundinvar, at hon við hesumkundi fáa møguleika atvitja landið hjá Anettu,sum hevur havt so stórantýdning fyri hana. Meneisini fyri, at tað skuldigerast møguligt at vísaføroyingum, at sjálvt umvit eru eitt lítið land, kannbera til hjá okkum at geravart við okkum, enntá solangt burtur sum í Suður-afrika. Ferðin kom í lagvið stuðli frá Atlantic Air-ways og sjómansheimið íHavn.

Lorraine kom til Føroyamánadagin og fer avstaðaftur í dag. Hon er eitt avteimum mongu ofrunumhjá apartheid. Maðurinhennara var tikin og hannsat fastur í 8 ár, stóran

part av hesi tíð á kendufangaoynni Robbin Islandsuttanfyri Capetown. Hersat Nelson Mandela eisinií nógv ár. Lorraine slappat síggja mannin hálvantíma eina ferð um mán-aðin. Tá mátti hon fyrstkoyra ein tíma og so siglaein tíma og somu tíð tóktað at koma heim aftur.Við bátunum vórðu kon-urnar koyrdar niður í last-ina saman við fraktini.Taðsigur nakað um ta van-virðing, sum varð vístteimum, Hon var javnan íferðalagi við Winnie Man-dela, sum eisini skuldivitja sín mann.

Skráin hjá Lorraine hev-ur verið nokkso umfatan-di, m.a. hevur hon heilsaðuppá løgmann. Annarshevur hon verið samanvið føroyskum Amnesty-fólki og øðrum kunning-um, og hon letur sera vælat móttøkuni, sum honhevur fingið.

Vit koma seinni at greiðafrá nøkrum av tí, sumLorraine hevur at greiðafrá um Suðurafrika bæðifyrr og nú.

Men í fyrsta umfariynskja vit henni góða ferðaftur til Bretlands ogseinni Suðurafrika.

Lorraine á flogvøllinum saman við Onnu Mariu Persson tv. og Jette Hoydal.

Vit ynskja at takka tykkum øllum,ið á ymiskan hátt gleddu okkum á hjúnarbands-degnum 25.juni.

Vinarliga

Linda og Palli Skorheim

FF-blaðiðwww.fiskimannafelag.fo