Rwy’n gwybod am awtistiaeth

Dyma Gynllun‘Rwy’n gwybod am awtistiaeth’

Wrth drafod awtistiaeth, rydyn ni’n cynnwys pobl ac arnyn nhw anhwylderau’r sbectrwm

awtistaidd a Syndrom Asperger.

Gall awtistiaeth effeithio ar blant, pobl ifanc ac oedolion.

Allwn ni ddim gwella awtistiaeth ond, trwy ddysgu amdani, gallwn ni ei deall er lles pobl

mae’n effeithio arnyn nhw.

Ydych chi o’r farn bod modd gweld a oes gan rywun awtistiaeth yn ôl yr olwg sydd arno?

Does dim modd gweld a oes awtistiaeth gan rywun yn ôl yr olwg sydd arno.

Mae pob un o’r plant, y bobl ifanc a’r oedolion sydd ag awtistiaeth yn wahanol, a gallai rhai

brofi mwy o anawsterau nag eraill.

Mae plant, pobl ifanc ac oedolion sydd ag awtistiaeth yn ei chael yn anodd deall a

gwneud rhai pethau.

Dyma gipolwg ar y rheiny...

CyfathrebuAllwch chi nodi’r amryw ffyrdd o ddangos sut rydyn ni’n teimlo neu beth rydyn ni’n meddwl

amdano?

Eich llygaid (edrych ym myw llygaid rhywun i ddangos eich bod yn gwrando neu edrych yn gas ar rywun pan

foch chi’n grac)

Eich wyneb (gwenu, gwgu ac ati)

Eich corff (megis croesi’ch breichiau pan

foch chi’n ddig)

Eich dwylo (bawd i fyny, clapio)

GeiriauBlah blah blah

Ydy’n amlwg bod rhywun yn ddig?

Pan fo rhywun yn ddig, bydd yn:• Cau ei ddyrnau• Syllu• Gwgu• Gweiddi• Chwysu• Troi’n goch, o bosibl

Mae plant, pobl ifanc ac oedolion sydd ag awtistiaeth yn ei chael yn anodd dyfalu sut

mae rhywun yn teimlo neu beth mae’n meddwl amdano trwy edrych arno.

Felly, efallai na fyddan nhw’n sylweddoli eich bod yn grac, yn drist neu’n cael hwyl pan foch

chi’n siarad â nhw.

Dylech chi geisio defnyddio geiriau bob amser i ddangos sut rydych chi’n teimlo wrth siarad â

phobl sydd ag awtistiaeth.

Pa eiriau fyddai orau? Os dywedwch chi rywbeth heb fod o difrif, fe

fydd plant, pobl ifanc ac oedolion sydd ag awtistiaeth yn ei chael yn anodd deall hynny.

Allwch chi nodi unrhyw bethau mae pobl sydd heb awtistiaeth yn eu dweud heb fod o ddifrif?

Dyma rai enghreifftiau:

Mae’n anhygoel

Fe ddaw yn ôl ymhen eiliad

Pryd o dafodMae ’y mhen

yn troi

Mae hi’n wallgof

Hel dy draed

Wrth siarad â phlant, pobl ifanc ac oedolion sydd ag awtistiaeth, mae’n bwysig -

Cyfleu’r ystyr yn eglur

CyfeillionMae plant, pobl ifanc ac oedolion sydd ag

awtistiaeth yn hoffi cwmni ffrindiau. Yn aml, fodd bynnag, maen nhw’n ei chael yn

anodd hel a chadw ffrindiau. Y rheswm dros hynny yw na fyddan nhw’n

gwybod sut rydych chi’n teimlo bob tro nac yn sylweddoli eich bod wedi diflasu neu eu bod

yn swnio braidd yn od ichi.

Yn aml, mae plant a phobl ifanc sydd ag awtistiaeth yn ffrindiau ffyddlon.

Gallwch chi eu helpu trwy ddefnyddio geiriau sy’n eu galluogi i ddeall sut rydych chi’n teimlo

a’u dysgu nhw sut i sgwrsio gyda phlant a phobl ifanc eraill.

Dychymyg

Mae plant, pobl ifanc ac oedolion sydd ag awtistiaeth yn ei chael yn anodd defnyddio eu

dychymyg weithiau.Er enghraifft, chwarae ysgol fach neu fod yn frenin a brenhines, dychmygu beth yw’ch barn chi amdanyn nhw neu hyd yn oed sut y bydd

lleoedd a gweithgareddau newydd.

Sut y gallwch chi helpu?• Chwarae gêmau lle nad oes angen dychymyg

megis lwdo, dal, rasio neu esgil.• Bod yn garedig ac yn amyneddgar a’u holi a

ydyn nhw’n deall y gêm cyn dechrau.• Defnyddio’ch geiriau i esbonio sut rydych chi’n

teimlo a pham rydych chi’n gwneud rhywbeth.

Byw yn ôl trefnMae rhai plant, pobl ifanc ac oedolion sydd ag awtistiaeth yn hoffi gwneud yr un pethau yn yr

un modd neu ar yr un amser bob dydd.

Mae’n bosibl na fyddan nhw’n hoffi newidiadau ac y byddan nhw’n disgwyl i’r un pethau

ddigwydd yn ôl yr un drefn bob dydd.

Gall newidiadau godi braw ar bobl sydd ag awtistiaeth, weithiau.

Allwch chi nodi unrhyw

newidiadau allai boeni plant sydd ag awtistiaeth yn yr ysgol?

Dyma rai newidiadau allai boeni plant sydd ag awtistiaeth yn yr ysgol:

• Athro gwahanol• Gwyliau’r ysgol• Adeg y Nadolig (ymarferion, cyngherddau a

phartïon)• Gwibdeithiau’r ysgol• Disgyblion newydd• Symud i ystafell ddosbarth arall• Eistedd mewn lle gwahanol

Synhwyrau

Allwch chi enwi’r pum synnwyr?

Dyma nhw:

GweldClywed

ArogleuoBlasu

Cyffwrdd

Efallai y bydd synhwyrau plant, pobl ifanc ac oedolion sydd ag awtistiaeth yn fwy agored.

O ganlyniad, gallan nhw fod yn ofnus mewn lle swnllyd neu wrth glywed sŵn megis peiriant

sychu dwylo.Efallai na fyddan nhw am i neb gyffwrdd â nhw,

nac yn gallu goddef golau cryf a rhai mathau o wynt a blas.

O achos yr anawsterau hynny, bydd plant, pobl ifanc ac oedolion sydd ag awtistiaeth fod yn

bryderus ac yn ofnus, weithiau.

Os ydyn nhw’n bryderus, efallai y byddan nhw’n ymddangos yn swil, yn wylo neu’n ymguddio. Ar adegau eraill, gallen nhw weiddi neu daflu

pethau.

Rydych chi wedi dysgu llawer am awtistiaeth. Gallwch chi helpu trwy fod yn garedig ac yn amyneddgar a chofio popeth rydych chi wedi’i

ddysgu.

Llongyfarchiadau!!!

Rydych chi’n gwybod am awtistiaeth!