rt:t:;l~vx~ - gmina skwierzyna · tendencji demograficznych oraz przedsiębiorczości, ... 1.1.1...
TRANSCRIPT
z dnia 22 października 2013 r.Zatwierdzony przez .
UCHWAŁA NR .BURMISTRZA SKWIERZYNY
z dnia 2013 r.
w sprawie przyjęcia Lokalnego Programu Rewitalizacji dla miasta Skwierzynana lata 2013-2020
Na podstawie art. 18 ust.2 pkt 6 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie
gminnym (tekst jednolity Dz.U. z 2013 r., poz. 594) uchwala się, co następuje:
§l.
Przyjmuje się Lokalny Program Rewitalizacji miasta Skwierzyna na lata 2013-2030,który stanowi załącznik nr l do niniejszej uchwały.
§ 2.
Wykonanie uchwały powierza się Burmistrzowi Skwierzyny.
§ 3.
Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.
Wiceprzewodniczący
Rady Miejskiej
Stanisław Rucki
Id: VAVKO-JJYDW-ANPPR-EJULA-ZSWAW. Projekt
Rt:t:;l~vx~./ Nr rej. RZG·G/2~4
/
Strona l
Uzasadnienie do uchwały Nr ..... .12013
Rady Miejskiej w Skwierzynie z dnia 30 października 2013r.
w sprawie przyjęcia Lokalnego Programu Rewitalizacji dla miasta Skwierzyna
na lata 2013-2020
Lubuski Regionalny Program Operacyjny zakłada w ramach priorytetu IV Rozwój i
modernizacja infrastruktury społecznej. Działanie 4.3 Rewitalizacja zdegradowanych
obszarów miejskich i wiejskich, zakłada możliwość ubiegania się m.in. przez samorządy o
wsparcie finansowe projektów z zakresu odnowy miast. Warunkiem złożenia wniosku jest
posiadanie Lokalnego Programu Rewitalizacji, który będzie dokumentem stanowiącym
podstawę do identyfikacji zintegrowanych projektów rewitalizacyjnych. Zatwierdzone
uchwałą rady miejskiej plany/programy rewitalizacji powinny być przekazane łącznie z
wnioskiem o wsparcie konkretnego projektu do Instytucji Zarządzającej LRPO.
Uznając Lokalny Program Rewitalizacji dla miasta Skwierzyna za kluczowy dokument dla
skutecznego przeprowadzania procesów odnowy społecznej, gospodarczej i przestrzennej
przystąpiono w czerwcu 2013r. do prac nad sporządzeniem Programu. Porównanie badanych
wskaźników, do których należą przede wszystkim poziom ubóstwa, bezrobocia, negatywnych
tendencji demograficznych oraz przedsiębiorczości, wskazała, że obszar Starego miasta to
rejon o najwyższym stopniu degradacji społeczno-gospodarczej. W związku z tym został on
wyznaczony jako obszar do rewitalizacji.
W efekcie szerokich analiz powstał dokument zawierający następujące elementy:
• okres realizacji Lokalnego Programu Rewitalizacji
• Założenia programu rewitalizacji w tym zasięg terytorialny rewitalizowanego obszaru
• Plan finansowy realizacji projektów kluczowych
• Źródła finansowania projektów Lokalnego Programu Rewitalizacji
• System wdrażania Programu
• Sposoby monitorowania, oceny i komunikacji społecznej
Lokalny Program Rewitalizacji to dokument, który planuje działania naprawcze na obszarze
zdegradowanym. Celem tych działań jest wprowadzenie obszaru ze stanu kryzysowego.
Powodzenie rewitalizacji uzależnione jest od zaangażowania się wielu różnych środowisk,
potrzebna jest współpracasamorządu,mieszkańców,przedsiębiorców,organizacji
pozarządowych. W niniejszym dokumencie zaplanowane zostały inwestycje, które zamierza
realizować Gmina Skwierzyna.
Załącznik nr 1
do uchwały Nr …………..
Rady Miejskiej w Skwierzynie z dnia ……………… 2013 r.
w sprawie przyjęcia Lokalnego Programu Rewitalizacji
dla Miasta Skwierzyna na lata 2013-2020
LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI
DLA MIASTA SKWIERZYNA
NA LATA 2013-2020
Skwierzyna, sierpień 2013
2
SPIS TERŚCI
1. CHARAKTERYSTYKA OBECNEJ SYTUACJI NA TERENIE MIEJSKO-WIEJSKIEJ GMINY
SKWIERZYNA ..........................................................................................................................6
1.1 Zagospodarowanie przestrzenne.............................................................................6
1.1.1 Położenie gminy .............................................................................................................................. 6
1.1.2 Struktura gruntów ........................................................................................................................... 7
1.1.3 Uwarunkowania przyrodnicze .......................................................................................................... 9
1.1.3.1 Powierzchnia ziemi i gleby ................................................................................................... 9
1.1.3.2 Zasoby wodne ................................................................................................................... 10
1.1.3.3 Przyroda ............................................................................................................................ 12
1.1.3.4 Powietrze atmosferyczne ................................................................................................... 16
1.1.3.5 Hałas ................................................................................................................................. 18
1.1.3.6 Fale elektromagnetyczne ................................................................................................... 19
1.1.3.7 Energia odnawialna ........................................................................................................... 20
1.1.4 Dziedzictwo kulturowe ................................................................................................................... 20
1.1.5 Infrastruktura techniczna ............................................................................................................... 23
1.1.5.1 Struktura komunikacyjna ................................................................................................... 23
1.1.5.2 Sieć wodociągowa i kanalizacyjna ...................................................................................... 24
1.1.5.3 Energetyka i ciepłownictwo ............................................................................................... 27
1.1.5.4 Gospodarka odpadami ....................................................................................................... 28
1.1.5.5 Telekomunikacja i łączność ................................................................................................ 30
1.1.6 Struktura własności gruntów .......................................................................................................... 30
1.1.7 Zasoby mieszkaniowe .................................................................................................................... 32
1.1.8 Przestrzeń publiczna ...................................................................................................................... 33
1.1.9 Analiza zasobów rekreacyjno-turystycznych ................................................................................... 34
1.1.10 Identyfikacja problemów sfery przestrzennej ............................................................................. 35
1.1.11 Obszary wymagające przekształceń i rekultywacji ...................................................................... 36
1.2 Gospodarka ...........................................................................................................37
1.2.1 Struktura podstawowych branż gospodarki .................................................................................... 37
1.2.2 Zatrudnienie w poszczególnych sektorach ...................................................................................... 39
1.2.3 Identyfikacja problemów w sferze gospodarczej ............................................................................. 40
1.2.4 Analiza możliwości budżetowych dotyczących realizacji przedsięwzięć inwestycyjnych ................... 41
1.3 Strefa społeczna ....................................................................................................44
3
1.3.1 Struktura demograficzna i społeczna .............................................................................................. 44
1.3.1.1 Struktura demograficzna.................................................................................................... 44
1.3.1.2 Struktura społeczna ........................................................................................................... 46
1.3.1.2.1 Struktura wykształcenia społeczeństwa ........................................................................ 46
1.3.1.2.2 Stan i zróżnicowanie dochodowości gospodarstw domowych ....................................... 48
1.3.1.2.3 Poziom przeciętnego wynagrodzenia ............................................................................ 50
1.3.1.2.4 Opieka społeczna .......................................................................................................... 51
1.3.1.2.5 Bezrobocie ................................................................................................................... 54
1.3.1.3 Infrastruktura społeczna .................................................................................................... 56
1.3.1.3.1 Oświata ........................................................................................................................ 56
1.3.1.3.2 Kultura ......................................................................................................................... 57
1.3.1.3.3 Ochrona zdrowia .......................................................................................................... 59
1.3.1.3.4 Organizacje pozarządowe ............................................................................................. 60
1.3.1.3.5 Określenie grup wymagających wsparcia ...................................................................... 63
1.3.1.3.6 Identyfikacja problemów w sferze społecznej ............................................................... 64
2. CHARAKTERYSTYKA OBECNEJ SYTUACJI NA OBSZARZE WYMAGAJĄCYM
REWITALIZACJI W MIEŚCIE SKWIERZYNA .............................................................................65
2.1 Zagospodarowanie przestrzenne...........................................................................65
2.2 Gospodarka ...........................................................................................................68
2.3 Strefa społeczna ....................................................................................................69
3. NAWIĄZANIE DO DOKUMENTÓW STRATEGICZNYCH DOTYCZĄCYCH ROZWOJU
PRZESTRZENNOSPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO REGIONU ...................................................72
4. ZAŁOŻENIA PROGRAMU REWITALIZACJI ...................................................................80
4.1 Okres realizacji Lokalnego Programu Rewitalizacji ................................................80
4.2 Przedstawienie postępu w realizacji programu .....................................................80
4.3 Stan prac nad planowanymi inwestycjami ............................................................81
4.4 Opis dokonanych działań .......................................................................................81
4.5 Główne kierunki działań ........................................................................................84
4.6 Zasięg terytorialny rewitalizowanego obszaru ......................................................84
4.7 Kryteria wyboru obszaru do rewitalizacji oraz kolejność realizacji poszczególnych
przedsięwzięć. ..................................................................................................................87
4
5. PLANOWANE DO REALIZACJI DZIAŁANIA (ORAZ ICH ZAKRES PRZEDMIOTOWY)
W LATACH 2013-2020 NA OBSZARZE REWITALIZOWANYM .................................................90
6. WSKAŹNIKI REALIZACJI PROGRAMU ....................................................................... 107
7. SCHIERARCHIWIZOWANE POTRZEBY I CELE REWITALIZACJI (NADRZĘDNE
I STRATEGICZNE) ................................................................................................................ 108
8. PLAN FINANSOWY REALIZACJI REWITALIZACJI NA LATA 2013-2020
(OBLIGATORYJNIE) ............................................................................................................. 109
9. SYSTEM WDRAŻANIA .............................................................................................. 111
10. SPOSOBY MONITOROWANIA REALIZACJI PROGRAMU, OCENY I KOMUNIKACJI
SPOŁECZNEJ ....................................................................................................................... 113
11. PODSUMOWANIE .................................................................................................... 114
12. SPIS TABEL ............................................................................................................... 115
13. SPIS WYKRESÓW ..................................................................................................... 116
5
WSTĘP
Kontrurbanizacja to zjawisko, które dotyka większości współczesnych polskich miast.
Polega ono na wyludnianiu się miast, czego konsekwencją jest zmiana charakteru i funkcji
przestrzeni miejskich. Problem ten dotyka w szczególności obszarów centralnych, które
utraciły swą pierwotną funkcję. Współcześnie funkcję miejsca wymiany handlowej, spotkań
kupców i rzemieślników przejmują wielkopowierzchniowe obiekty handlowe. Kreatywni i
przedsiębiorczy mieszkańcy mają większe potrzeby, oczekiwania, zarówno w kwestii jakości
przestrzeni, w której żyją, jak i szans na rozwój zawodowy. Dlatego często wybierają małe
osady na obszarach wiejskich, gdzie sami kreują nową przestrzeń. Jeśli nie podejmie się
działań skierowanych na wyhamowanie tego zjawiska, wówczas miasta zamieszkiwane będą
wyłącznie przez osoby nieporadne, patologiczne, dotknięte problemami społecznymi, które
nie utożsamiają się z miejscem, w którym żyją, nie dbaja o przestrzeń, środowisko.
Rewitalizacja - to słowo klucz, remedium na wyprowadzenie obszarów
dysfunkcyjnych z sytuacji kryzysowych, sposób na reurbanizację miast, proces wsparcia osób
znajdujących się w trudnej sytuacji, z powodu ubóstwa, bezrobocia, długotrwałej choroby.
Przywracanie do życia obszarów kryzysowych jest długim, wieloaspektowym i kosztownym
procesem. Jego skuteczność uzależniona jest od współpracy wielu środowisk, sektora
publicznego z prywatnym, mieszkańców i organizacji pozarządowych, na trzech
płaszczyznach: społecznej, gospodarczej i przestrzennej. Wytyczenie obszaru
zdegradowanego i skumulowanie działań rewitalizacyjnych w jego granicach oraz szerokie
zaangażowanie uczestników procesu rewitalizacji dadzą możliwie szybkie efekty. Dlatego
niezwykle istotne w procesie rewitalizacji jest przeprowadzenie analizy wskaźnikowej i
jakościowej umożliwiającej delimitację obszaru rewitalizowanego oraz określenie grup
wymagających wsparcia, a przede wszytskim zaplanowanie działań, które rozwiążą
zidentyfikowane na obszarze problemy.
Instrumentem, który umożliwia komunikację między uczestnikami procesu
rewitalizacji, który określa granice obszaru, identyfikuje problemy i projektuje działania jest
właśnie Lokalny Program Rewitalizacji. Dokument ten powinien być ukierunkowany na
tworzenie korzystnych warunków dla rozwoju obszaru zdegradowanego, aby poprzez efekt
synergii w naturalny sposób ożywiać sąsiednie obszary, a tym samym poprawić jakość życia
wszystkich mieszkańców Gminy.
6
1. CHARAKTERYSTYKA OBECNEJ SYTUACJI NA TERENIE MIEJSKO-
WIEJSKIEJ GMINY SKWIERZYNA
1.1 Zagospodarowanie przestrzenne
1.1.1 Położenie gminy
Gmina miejsko-wiejska Skwierzyna położona jest w północno-zachodniej części
Polski, w Kotlinie Gorzowskiej, stanowiącej człon obszaru Pradoliny Toruńsko-
Eberswaldzkiej, obejmuje część Puszczy Noteckiej. Administracyjnie należy do
województwa lubuskiego i powiatu międzyrzeckiego. Gmina Skwierzyna zajmuje obszar o
powierzchni 285 km², graniczy z gminami: Bledzew, Deszczno, Drezdenko, Międzychód,
Przytoczna, Santok. W jej skład wchodzi 16 miejscowości, w tym siedem sołectw:
Dobrojewo, Gościnowo, Murzynowo, Krobielewko, Świniary, Trzebiszewo, Wiejce oraz
miasto Skwierzyna, w którym mieści się siedziba władz gminy.
Miasto Skwierzyna zajmuje obszar o powierzchni 36 km², co stanowi ok. 11 %
powierzchni gminy. Jego granice określają m.in. rzeki: północną - Warta i zachodnią - Obra.
W Skwierzynie krzyżują się ważne szlaki komunikacyjne, tj. droga krajowa nr 24 – Poznań –
Gorzów i ekspresowa S-3 Wrocław – Szczecin. Blisko stąd do przejść granicznych:
w Kostrzynie nad Odrą –70 km, Słubicach – 80 km oraz Świecku – 90 km. Zaledwie 150 km
dzieli Skwierzynę od Berlina, niedaleko jest też do ważnych ośrodków regionalnych:
Gorzowa Wielkopolskiego – 30 km, Szczecina – 130 km, Zielonej Góry - 80 km, Poznania –
100 km, czy Wrocławia – 250 km.
Miasto Skwierzyna należy do grupy małych miast w Polsce (o liczbie ludności poniżej
20 tys. mieszkańców), które zamieszkuje 9 941 mieszkańców. Pełni funkcję ośrodka
administracyjnego, gospodarczego, edukacyjnego i kulturalnego gminy.
Na krajobraz gminy ważny wpływ ma kompleks leśny Puszczy Noteckiej. Około 68 %
powierzchni gminy stanowią lasy, które są filarem lokalnego przemysłu drzewnego.
Pod względem powierzchni gmina Skwierzyna należy do większych gmin województwa
lubuskiego (10 miejsce na 83 gminy).
7
Rycina 1. Położenie geograficzne Gminy Skwierzyna
Źródło: www.gminy.pl
1.1.2 Struktura gruntów
Analizując strukturę gruntów można uznać, że Gmina Skwierzyna ma charakter
leśno-rolniczy - konstrukcja użytkowania terenu z dominującym udziałem obszarów leśnych
(68 %) i użytków rolnych (24,2 %). Obszary mieszkalne zajmują 0,45 %, tereny przemysłowe
0,14 %, natomiast tereny komunikacyjne stanowią około 1,84 % powierzchni. Niewiele, bo
1,17 % powierzchni gminy zajęte jest przez wody powierzchniowe.
8
Tabela 1 Struktura gruntów w gminie Skwierzyna w 2012 r.
Kategoria użytku Powierzchnia [ha]
Ogółem Gmina Miasto
Użytki rolne 6901 5170 1731
w tym:
grunty orne 3845 2909 936
sady 10 6 4
łąki trwałe 1637 1144 493
pastwiska trwałe 1139 907 232
grunty rolne zabudowane 171 130 41
grunty pod stawami 13 7 6
grunty pod rowami 86 67 19
Grunty leśne oraz
zadrzewienia i zakrzaczenia
19844 18660 1184
w tym:
lasy 19716 18576 1140
grunty zadrzewione i zakrzew. 128 84 44
Grunty zabudowane
i zurbanizowane
772 374 398
w tym:
tereny mieszkalne 130 23 107
tereny przemysłowe 41 6 35
inne tereny zabudowane 30 4 26
zurbanizowane tereny niezabud. 11 4 7
tereny rekreacyjno-wypoczyn. 29 18 11
tereny komunikacyjne 525 313 212
użytki kopalne 6 6 0
Grunty pod wodami 335 252 83
w tym:
powierzchniowymi płynącymi 331 249 82
powierzchniowymi stojącymi 4 3 1
Użytki ekologiczne 38 38 0
Nieużytki 380 311 69
Tereny różne 239 114 125
Powierzchnia ewidencyjna
ogółem 28509 24919 3590
Powierzchnia wyrównawcza x -27 -1
Powierzchnia geodezyjna 28481 24892 3589
Źródło: Zestawienie zbiorcze gruntów wg stanu na dzień 01.01.2013 r., opracowane przez Starostwo Powiatowe
w Międzyrzeczu, udostępnione przez Urząd Miejski w Skwierzynie
Rzeźba terenu gminy jest korzystna pod względem rolniczym, możliwa jest uprawa
roślin bardziej wymagających, jednak niezbędne jest zastosowanie odpowiedniej agrotechniki
i regulacja odczynu gleby.
9
1.1.3 Uwarunkowania przyrodnicze
1.1.3.1 Powierzchnia ziemi i gleby
Gmina Skwierzyna zlokalizowana jest w obrębie nizin nadrzecznych, położonych
w dolnych odcinkach dolin Warty i Noteci oraz otaczających je terenów równin sandrowych
z pasmami wzgórz morenowych. Są to rejony o stosunkowo niewielkich deniwelacjach
i wysokości bezwzględnej rzadko przekraczającej 100 m n.p.m. Morfologię tego obszaru
ukształtowała kilkakrotna transgresja lodowcowa o zróżnicowanym zasięgu. Obszar ten
poddawany był wpływom zlodowacenia bałtyckiego w fazach: leszczyńskiej, poznańskiej
i pomorskiej.
Tereny te cechują krajobrazy o charakterystycznych tarasach i zalewowych dnach
dolin oraz krajobrazy młodoglacjalne z pagórkami. Na bogactwo krajobrazów składają się
obszary zajęte przez łąki, tereny piaszczyste wyższych części dolin, na których występują
pola wydmowe, porośnięte borami sosnowymi, jak również wysokie tarasy lodowcowo-
rzeczne, z charakterystycznymi wydmami o względnej wysokości 20 – 40 m, porośnięte
lasami Puszczy Noteckiej, międzyrzecza Warty i Noteci. Na krajobraz antropogeniczny
obszaru składają się głównie tereny rolnicze, wykształcone na nadrzecznych, zmeliorowanych
łąkach i pastwiskach dolin Warty i Noteci.
Na walory krajobrazowe gminy składają się malownicze przestrzenie terenów doliny
Warty i Obry z siecią kanałów i starorzeczy z otwartymi przestrzeniami łąk, a także rozległe
przestrzenie śródleśnych polan Puszczy Noteckiej.
Gleby rejonu Skwierzyny wykształciły się na skałach akumulacji rzecznej,
lodowcowej i wietrznej. Są to głównie różnej granulacji piaski, gliny zwałowe, iły, torfy oraz
muły. Niemniej przeważają tu gleby bielicowe pochodzenia nieorganicznego typu piaski i
piaski słabo gliniaste. W dolinie Warty i Obry występują mady rzeczne.
Pod względem walorów produkcyjnych przeważają gleby o średniej (kl. IV) oraz
małej (kl. V i VI) wartości bonitacyjnej. Udział gleb mniej urodzajnych jest stosunkowo duży
i sięgający do 49% przestrzeni rolniczej. Wytworzone z piasków luźnych lub słabo
gliniastych, odznaczają się one dużą przepuszczalnością, kwaśnym odczynem, małą
zawartością próchnicy i słabo rozwiniętym kompleksem sorpcyjnym. Udział w strukturze
gruntów ornych wyższych klas bonitacyjnych (kl. III- ok.11 %, kl. IV – ok. 34%) jest
stosunkowo niewielki.
10
Wykres 1 Klasyfikacja gruntów ornych gminy wg klas bonitacyjnych
2,4% 10,1%
16,9%
21,1%28,4%
21,1%
gleby klasy IIIa
gleby klasy IIIb
gleby klasy IVa
gleby klasy IVb
gleby klasy V
gleby klasy VI
Źródło: Program Ochrony Środowiska dla gminy Skwierzyna na lata 2009-2012 z perspektywą do roku 2018
W gminie najlepsze kompleksy gleb występują w okolicach Murzynowa, Warcina,
Gościnowa, Świniarek oraz na wschód od Skwierzyny, natomiast najsłabsze w rejonie
Wiejce, Krobielewko, Nowy Dwór i Krowice. Ogólnie dominującymi glebami są tu gleby
kompleksu żytnio – ziemniaczanego, a słaba jakość gleb wymusza określoną strukturę
zasiewów.
1.1.3.2 Zasoby wodne
Wody powierzchniowe
Osią hydrograficzną gminy Skwierzyna jest rzeka Warta płynąca tu na odcinku od
74,1 km do 113,6 km swej długości. W obrębie tej jednostki znajduje się 39,5 km dolnego
biegu rzeki stanowiąc jej południową granicę. Uregulowane koryto Warty stanowi szlak
żeglowny o szerokości 40 m (szerokość koryta ok. 60-75 m) i głębokości od 0,9 – 1,60 m.
Rzeka jest zaopatrzona w ostrogi - tamy poprzeczne.
Drugim co do wielkości ciekiem wodnym jest rzeka Obra. W granicach
administracyjnych gminy znajduje się jej częściowy odcinek o długości 5,1 km (szerokość
koryta wynosi 8-15 m, głębokość - 0,8-1,6 m). Obra wpada do Warty na 89,3 km w jej lewym
brzegu.
Na terenie gminy Skwierzyna znajdują się punkty pomiarowo-kontrolne prowadzone
przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze prowadzące badania
jakości rzeki Warty i Obry. Według przeprowadzonej oceny stanu jednolitych części wód
11
(JCW) płynących klasyfikacja elementów stanu/potencjału ekologicznego rzek: Warty i Obry
w 2009 r. kształtuje się następująco:
ocena stanu elementów fizykochemicznych – poniżej stanu dobrego;
ocena stanu substancji szczególnie szkodliwych – dobry;
ocena stanu elementów biologicznych – klasa III;
ocena stanu chemicznego – dobry.
Potencjał ekologiczny rzek: Warty i Obry oceniono jako umiarkowany. Ogólnie stan wód
obu rzek uznano za zły ze względu na umiarkowany potencjał ekologiczny.
Badania wykazały, że wody rzeczne na terenie JCW znajdujących się w obrębie gminy
należą do zeutrofizowanych. Wskaźnikiem decydującym o jakości wód były przede
wszystkim związki azotu i fosforu. Wody Warty nie spełniają wymagań określonych dla wód
będących środowiskiem życia ryb w naturalnych warunkach, ze względu na wysokie stężenie
azotynów i fosforu, a także ze względu na niskie stężenie tlenu rozpuszczonego w wodzie.
W granicach gminy znajdują się też podstawowe cieki melioracyjne będące w
zarządzie Lubuskiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Zielonej Górze, Inspektorat
w Międzyrzeczu.
Na terenie gminy Skwierzyna brak jest jezior, a ich częściową rekompensatę stanowią
starorzecza i doły rzeczne odcięte od głównego koryta rzeki Warty i Obry w wyniku prac
regulacyjnych.
Gmina Skwierzyna znajduje się w zasięgu Jednolitej Części Wód Podziemnych nr 42
obejmującej region Warty. Wody podziemne występujące na tym obszarze związane są
z czwartorzędowymi i trzeciorzędowymi poziomami wodonośnymi oraz zasięgiem Głównego
Zbiornika Wód Podziemnych - Pradolina Toruń-Eberswalde (GZWP nr 137).
Poziom gruntowy w warstwach czwartorzędowych występuje w utworach
piaszczysto-żwirowych sandrów, tarasów dolin rzecznych i rynien lodowcowych o zmiennej
miąższości (najczęściej do 10 m, sporadycznie do 40 m). Poziom ten zasilany jest w wyniku
bezpośredniego przenikania opadów atmosferycznych.
Lokalnie w obrębie osadów piaszczysto-żwirowych rozdzielających gliny morenowe
zlodowacenia południowopolskiego od glin zlodowacenia środkowopolskiego występuje
poziom międzyglinowy. Miąższość tego poziomu w obrębie utworów fluwioglacjalnych nie
przekracza 20 m zwiększając się lokalnie do 40 m (w strefie występowania dolin kopalnych
z interglacjału wielkiego). Jest on zasilany na drodze przesączania się wód z poziomu
gruntowego oraz bezpośredniego przenikania opadów przez nadkład glin morenowych.
12
Poziom trzeciorzędowy (mioceński) występuje na całym obszarze JCWPd, jest dobrze
izolowany od powierzchni oraz pozbawiony łączności hydraulicznej z poziomem
czwartorzędowym. Stanowią go głownie piaski drobnoziarniste i pylaste o miąższości
przekraczającej 30 m (najczęściej 10 –20 m, niemniej strop zalega na głębokości od 80 do
110 m).
Na obszarze JCWPd nr 42 poddano szczegółowej analizie parametry fizyczno-
chemiczne w odniesieniu do badanych elementów, dla których wartości stężeń w granicach
stanu chemicznego „dobrego” lub „słabego” określa rozporządzenie Ministra Środowiska z
dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz. U.
Nr 143, poz.896).
Zgodnie z raportem Państwowego Instytutu Geologicznego1, w roku 2011 na
obszarze JCWPd nr 42 zlokalizowano dwa punkty monitoringowe zafiltrowane osadach
czwartorzędowych: punkt 542 w części zachodniej (Murzynowo, gm. Skwierzyna) oraz
punkt 2027 w części wschodniej (Mięcierzyn, gm. Rogowo).
W obu punktach wartość stężeń wszystkich analizowanych wskaźników nie
przekraczała wartości progowej dobrego stanu wód podziemnych i zaklasyfikowano je do III
klasy jakości.
Podsumowanie wyników z punktów pomiarowych nie wykazało przekroczeń wartości
granicznych właściwych dla III klasy jakości, stąd uznano, że jakość wód podziemnych na
obszarze JCWPd nr 42 jest dobra, lecz z niską wiarygodnością, ze względu na małą liczbę
opróbowanych punktów - ocena wykonana dla tej strefy opatrzona została komentarzem
niskiej wiarygodności oceny.
1.1.3.3 Przyroda
Dominującą formą roślinną gminy Skwierzyna są lasy, które stanowią 68% całej
powierzchni gminy. Są to głównie lasy Puszczy Noteckiej, pozostające w administrowaniu
Nadleśnictwa Międzychód, Karwin i Skwierzyna.
1 http://mjwp.gios.gov.pl/g2/oryginal/2013_02/a95a3845f77c6f494cec54fdc171818a.pdf, „Monitoring stanu
chemicznego oraz ocena stanu jednolitych części wód podziemnych w dorzeczach w latach 2009–2011”, Państwowy Instytut Geologiczny
13
Drzewostan Puszczy pochodzi w zdecydowanej większości ze sztucznych nasadzeń
zapoczątkowanych na dużą skalę w II poł. XIX w. z uwagi, iż w przeszłości tutejsze
drzewostany były zniszczone w wyniku potężnej inwazji szkodników (strzygonii chojnówki)
oraz pożarów. W zadrzewieniu leśnym przeważa sosna tworząca zwarte jednogatunkowe
kompleksy leśne (miejscami z domieszką brzozy). Wśród gatunków liściastych największe
znaczenie ma dąb szypułkowy. Drzewostany dębowe często z udziałem świerka i grabu
spotykane są na siedlisku lasu świeżego (Ls). Na siedlisku lasów łęgowych (Lł) dąb tworzy
drzewostany z udziałem lipy, jesionu i wiązu, a na siedlisku lasów wilgotnych (Lw) z
udziałem brzozy i olszy. Dąb bezszypułkowy występuje tu jako domieszka w drzewostanach
na siedliskach nieco uboższych i mniej wilgotnych.
Wśród typów siedliskowych przeważają siedliska borowe, z dominującym borem świeżym
(Bśw), natomiast wśród siedlisk lasowych największy obszar zajmuje las mieszany świeży
(LMśw).
Na terenie Gminy Skwierzyna dominują głównie dwa typy krajobrazów:
krajobraz teras z wydmami porośniętymi zwartym kompleksem leśnym Puszczy
Noteckiej;
krajobraz płaskich den dolinnych rzeki Warty i Obry.
W południowej części gminy, sporadycznie występuje krajobraz równin i wzniesień
morenowych. Sieć dolin rzecznych porasta roślinność łąk i torfowisk. Wzdłuż zamkniętych
akwenów starorzeczy i dołów rzecznych (rekompensujących brak jezior na terenie gminy)
występuje roślinność przybrzeżna i wodna.
W obrębie gminy Skwierzyna uwzględniono wiele form ochrony przyrody. Należą do
nich:
rezerwat przyrody - "Bagno Leszczyny" - o powierzchni 4,04 ha, znajdujący się w
obrębie ewidencyjnym Wiejce. Szczególną ochroną objęty tu został zespół torfowiska
wysokiego (mszar wysokotorfowiskowy) Sphagnetum magellenici (w dwóch
podzespołach) z charakterystyczną fizjonomią i budową kępkowo-dolinkową oraz całym
bogactwem roślinności. Cechą tego zbiorowiska jest umiejętność gromadzenia i
przechowywania wody opadowej. Przedmiotowy zespół podlega ochronie również z listy
Natura 2000.
zespół przyrodniczo – krajobrazowy - "Kijewickie Kierki" - o powierzchni 302,408 ha
(obr. Murzynowo i Gościnowo) mający na celu ochronę walorów estetycznych
i widokowych tego terenu.
14
28 pomników przyrody – specjalną ochroną objęte są tu takie drzewa jak: dąb
szypułkowy, dąb pospolity, platan klonolistny, wiąz pospolity, wiąz szypułkowy, lipa
drobnolistna, jałowiec pospolity, grab zwyczajny, klon zwyczajny, klon jawor. Do
najstarszych drzew zaliczyć należy dęby szypułkowe o obwodzie pnia (na wysokości 1,3
m) dochodzącym do 700 cm w obrębie Świniary i 640 cm w obrębie Murzynowo -
Kijewice.
7 użytków ekologicznych – obejmujących ochroną ekosystemy mające znaczenie dla
zachowania różnorodnych typów siedlisk, użytki: Świniary, Dobrojewo (obr.
Murzynowo), Puszcza (obr. Świniary), Bagno ( obr. Świniary), Małe Łąki (obr. Świniary),
Między Liniami (obr. Krobielewko), Bagno (obr.Wiejce), Leszczyny (obr. Wiejce),
Bagno Przy Torach (obr. Trzebiszewo), Staw Raby (obr. Trzebiszewo) oraz Bagienko
Zamyśl (obr. Wiejce) obejmujące torfowisko międzywydmowe w celu ochrony obszaru
przed uszkodzeniem lub zniszczeniem.
obszary chronionego krajobrazu - "4-Dolina Warty i Dolnej Noteci" oraz "8A-Dolina
Obry" - obejmujące tereny chronione ze względu na wyróżniający się krajobraz
o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowe ze względu na możliwość zaspokajania
potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem oraz pełniące funkcję korytarzy
ekologicznych.
Obszar "Dolina Warty i Dolnej Noteci" – obejmuje obszar o powierzchni 33.888 ha
położony jest w gminach: Deszczno – 1.279 ha, Drezdenko – 6.908 ha, Gorzów Wlkp –
360 ha, Przytoczna – 2.007 ha, Santok – 7.247 ha, Skwierzyna – 4.954 ha, Stare Kurowo –
4.133 ha, Zwierzyń –7.000 ha. Z kolei "Dolina Obry" – zajmuje teren o powierzchni
10.092 ha zlokalizowany w gminach: Bledzew – 4.834 ha, Międzyrzecz – 4.769 ha,
Pszczew – 357 ha, Skwierzyna – 13 2 ha.
Europejska Sieć Ekologiczna NATURA 2000 – w ramach której wyodrębniono:
specjalny obszar ochrony siedlisk (SOO) "Skwierzyna" ( kod obszaru: PLH 080041)
obejmuje obszar o powierzchni 0,3 ha zlokalizowany przy ujściu Obry do Warty.
Na strychu i wierzy neogotyckiego kościoła w Skwierzynie żyje objęta ochroną jedna
z większych kolonii nocka dużego w Polsce północnej.
specjalny obszar ochrony siedlisk (SOO) "Bory Chrobotkowe Puszczy Noteckiej"
(kod obszaru: PLH 080032) zajmuje obszar o powierzchni 2.309 ha w obrębie
leśnictw Karwin i Międzychód i składa się z 5 kompleksów leśnych. Ochroną objęto
tu takie siedliska jak: wydmy śródlądowe z murawami napiaskowymi; niżowe
i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie; torfowiska przejściowe i trzęsawiska
15
(przeważnie z roślinnością z Scheuchzerio-Caricetea); sosnowy bór chrobotkowy
(Cladonio-Pinetum i chrobotkowa postać Peucedano-Pinetum). Na terenie ostoi żyje
gatunek ssaka o pierwszorzędnym znaczeniu dla Wspólnoty – wilk szary (wg
załącznik II Dyrektywy Siedliskowej).
specjalny obszar ochrony siedlisk (SOO) "Ujście Noteci" (kod obszaru: PLH 080006)
– to obszar o powierzchni 3.994,5 ha (w obrębie kilku gminy), ważny dla ochrony
siedlisk muraw kserotermicznych, lasów łęgowych oraz starorzeczy i mulistych
brzegów rzek, w tym cennych siedlisk ziołorośli nadrzecznych. Na obszarze ostoi
usytuowane są stanowiska kilku rzadkich i zagrożonych gatunków roślin w Polsce,
a także w skali regionu, do których zaliczyć należy: Anthericum liliago, Achillea
pannonica, Brachypodium pinnatum, Cnidium dubium, Campanula sibirica, Hedera
helix, Juncus tenageia, Stipa capillata, Salvia pratensis. Znajduje się tu również
rzadkie gatunki płazów takie jak: Hyla arborea i Epidalea calamita. Ostoja ma duże
znaczenie dla ochrony ptaków, występuje tu około 20 gatunków wymienionych
w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej.
obszar specjalnej ochrony ptaków (OSO) "Puszcza Notecka" (kod obszaru:
PLB 300015) - obejmuje 178.255,77 ha w obrębie kompleksu leśnego
w międzyrzeczu Noteci i Warty, będącym częścią Pradoliny Eberswaldzko-
Toruńskiej. Jest to największy na terenie Polski obszar wydm śródlądowych
dochodzących do 98 m n.p.m. W środkowym odcinku obszaru uformowały się wały o
przebiegu południkowym, same wydmy pokryte są głównie monotonnym,
jednowiekowym lasem sosnowym (92%), posadzonym tu po wielkiej klęsce w okresie
międzywojennym, spowodowanej masowym pojawieniem się szkodników owadzich.
W obrębie Puszczy Noteckiej znajduje się ponad płytkich 50 jezior, na ich brzegach
i w zagłębieniach terenu występują torfowiska. Występuje tu wiele gatunków ptaków
(ok. 234 gatunki ptaków, w tym 162 lęgowych), z czego 30 z Załącznika I Dyrektywy
Ptasiej oraz 11 z Polskiej Czerwonej Księgi. Są wśród nich takie jak: bielik, kania
czarna, kania ruda, bąk, podgorzałka, puchacz, rybołów, trzmielojad, gągoł, nurogęś,
bocian czarny, błotnik stawowy, ortolan i żuraw. W ostatnich czasach ostoja ta jest
jedyną stałą ostoją wilka w zachodniej Polsce.
Analizując środowisko przyrodnicze Gminy Skwierzyna należy stwierdzić, że charakteryzuje
się wysokimi wartościami i walorami potwierdzonymi wprowadzeniem szczególnych form
ochrony o znaczeniu ponadlokalnym.
16
1.1.3.4 Powietrze atmosferyczne
Zasadniczymi źródłami zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego na terenie gminy
Skwierzyna jest emisja antropogeniczna, wynikająca z działalności ludzkiej. Emisja naturalna
wynikająca z procesów zachodzących w przyrodzie ma tu znaczenie incydentalne.
Do emisji antropogenicznych należą emisje regularne, pochodzące ze źródeł
punktowych i powierzchniowych o charakterze niskich emisji (lokalne kotłownie), emisje
niezorganizowane głównie o charakterze liniowym z dróg, a także o charakterze obszarowym
na terenie miasta w okresie sezonu letniego. Szczególne znaczenie dla jakości powietrza na
terenie gminy ma spalanie paliw stałych, jak: koks i węgiel, w przypadku użycia
przestarzałych kotłowni, w których spalanie zachodzi w sposób nieefektywny, a są w nie
najczęściej wyposażone obiekty mieszkalne i małe zakłady pracy.
Duża ilość emitorów wytwarzających zanieczyszczenia z kominków o niewielkiej
wysokości powoduje, że zjawisko to wpływa w znaczący sposób na środowisko.
Zanieczyszczenia wprowadzane do atmosfery gromadzą się wokół miejsca powstawania,
którymi zazwyczaj są obszary o zwartej zabudowie mieszkaniowej. Niska emisja jest bardzo
uciążliwa w czasie sezonu grzewczego.
Dużo budynków użyteczności publicznej i mieszkalnej charakteryzuje się znacznymi
stratami ciepła, z uwagi na brak właściwej izolacji ścian i stropów, a także z powodu okien
o wysokim współczynniku przenikania ciepła. W wyniku czego istnieje potrzeba
termomodernizacji takich budynków.
Kolejnym źródłem emisji zanieczyszczeń powietrza jest ruch drogowy. Są to
zanieczyszczenia związane z eksploatacją pojazdów mechanicznych. Największa uciążliwość
tego zjawiska skupia się wokół dróg krajowych i wojewódzkich przebiegających przez miasto
Skwierzyna. Ruch samochodowy powoduje emisję do atmosfery szeregu zanieczyszczeń
gazowych, powstających podczas spalania paliw płynnych w silnikach pojazdów, m.in.:
dwutlenku siarki i azotu, tlenku węgla, substancji pyłowych powstających w wyniku ścierania
nawierzchni jezdni i opon pojazdów.
W mieście Skwierzyna krzyżują się drogi szybkiego ruchu: droga krajowa nr 24 –
Poznań – Gorzów i ekspresowa S-3 Wrocław – Szczecin, na których dochodzi do największej
emisji m.in.: tlenków azotu, tlenku węgla, dwutlenku węgla, pyłów.
Gmina Skwierzyna zaliczana jest do strefy lubuskiej (PL0803), przyjętej do oceny
jakości powietrza.
17
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze w rocznej ocenie
jakości powietrza2 uwzględnia substancje, dla których w prawie krajowym określono
normatywne stężenia w postaci poziomów dopuszczalnych, docelowych i celu
długoterminowego w powietrzu, ze względu na ochronę zdrowia ludzkiego i ochronę roślin.
W 2012 r. oceniając jakość powietrza pod kątem ochrony zdrowia w zakresie
dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, tlenku węgla, pyłu zawieszonego PM 2,5, ołowiu, kadmu,
niklu i ozonu strefę lubuską zaklasyfikowano do klasy A, czyli stężenie zanieczyszczeń na
tym terenie nie przekraczało dopuszczalnych poziomów. Pod względem zawartości pyłu PM
10, benzo(a)pirenu i arsenu parametry zanieczyszczeń zostały przekroczone (Wschowa,
Sulęcin), a obszar strefy zaliczono do klasy C, tj. powyżej poziomu dopuszczalnego.
Przekroczone zostały też wartości ozonu pod kątem poziomu celu długoterminowego,
a wymaganym działaniem jest dążenie do osiągnięcia poziomu celu długoterminowego do
roku 2020.
Pod kątem ochrony roślin strefę lubuską zaliczono do klasy A ocenianą dla dwutlenku
siarki i tlenków azotu, natomiast pod względem ozonu przypisano klasę C, w zakresie
poziomu celu długoterminowego.
Ze względu na przekroczenia dopuszczalnych i docelowych stężeń substancji
w powietrzu występujących w 2012r. pod kątem ochrony zdrowia, ogólnie strefę lubuską
zaliczono do klasy C (jak również pozostałe dwie strefy wydzielone w obrębie województwa,
tj. miasto Zielona Góra i miasto Gorzów Wlkp.).
Oceniając stężenia zanieczyszczeń w powietrzu w 2012 r. na obszarze strefy pod
kątem ochrony roślin stwierdzono stężenia ozonu (wskaźnika AOT40) przekraczające poziom
celu długoterminowego, którego termin osiągnięcia wyznaczono na 2020 rok.
W opracowanym przez WIOŚ raporcie, nie wskazano bezpośrednio Skwierzyny jako
obszaru o przekroczonych parametrach jakościowych powietrza, niemniej zlokalizowana jest
ona w obrębie strefy o przekroczonych stężeniach, dla której powinny być podjęte działania
naprawcze.
Należy mieć na uwadze, że województwo lubuskie ze względu na położenie stanowi
obszar tranzytowy dla samochodów przekraczających granicę zachodnią kraju, łączy także
północno-zachodnią część kraju z jego południowo-zachodnią częścią, stąd oddziaływanie
komunikacyjne na środowisko będzie wykazywało tendencje wzrostowe.
2 Roczna ocena jakości powietrza w województwie lubuskim za rok 2012, WIOŚ Zielona Góra.
18
1.1.3.5 Hałas
Głównym zagrożeniem dla klimatu akustycznego w środowisku skwierzyńskim jest
oddziaływanie komunikacyjnych zewnętrznych źródeł hałasu, w tym przede wszystkim ruchu
samochodowego z ulic stanowiących obsługę dróg krajowych.
W Skwierzynie ruch tranzytowy dróg krajowych przebiega przez miasto ulicami
miejskimi, nieprzystosowanymi do przenoszenia zwiększonego ruchu, powodując uciążliwość
dla mieszkańców. Droga krajowa biegnie ulicami: Poznańską, Stefana Batorego, 2 Lutego,
Gorzowską, z kolei droga ekspresowa S-3 ulicą Międzyrzecką, Stefana Batorego, 2 Lutego
oraz Gorzowską. Obciążenie tych tras jest znaczne, stąd istnieje konieczność budowy
obwodnicy drogowej miasta.
W 2009 r. Delegatura WIOŚ w Gorzowie Wlkp. dokonała oceny natężenia
komunikacyjnego w Skwierzynie3 przy ul. 2 Lutego. Badania prowadzono w dwóch
punktach, przy zabudowie wielorodzinnej, niskiej naprzeciwko szkoły, 10 m od krawędzi
jezdni i 23 m od linii zabudowy. Pomiary w obu punktach były wykonane na terenie
chronionym, terenie zabudowy mieszkaniowej.
Z badań wynikało, że natężenie ruchu w porze dziennej wynosiło 999 pojazdów/h, w
tym 21% pojazdów ciężkich, a w porze nocnej 196 pojazdów/h, w tym 44% pojazdów
ciężkich. Przekroczenia w pierwszym punkcie były 1,5 razy większe od wyników uzyskanych
w punkcie drugim. Dopuszczalny poziom dźwięku w pierwszym punkcie został przekroczony
o 8,9 dB w porze dziennej, natomiast o 15,9 dB w porze nocnej. W drugim punkcie
przekroczenie wyniosło 5,2 dB w porze dziennej i 10,2 dB w porze nocnej.
Głównym źródłem uciążliwości hałasowej był tu przejazd pojazdów ciężkich, których
udział w ilości pojazdów poruszających się na badanym odcinku zwiększał się dwukrotnie
w porze nocnej.
W planach inwestycyjnych związanych z budową drogi ekspresowej S3 ujęta jest
m.in. budowa obwodnicy Skwierzyny (o długości 9 km) zaplanowana na lata 2010 – 2015.
Inwestycja ta znacząco wpłynie na zmniejszenie natężenia ruchu pojazdów, a tym samym na
obniżenie poziomu hałasu w mieście.
Wpływ na poziom hałasu w Skwierzynie ma też linia kolejowa przebiegająca przez
miasto. Niemniej hałas powodowany przez kolej nie wskazuje na występowanie znacznych
przekroczeń, ze względu na swoją specyfikę.
3 http://www.zgora.pios.gov.pl/wios/images/stories/pms/halas/StanKlimatuAkust-2009s.pdf, brak
aktualniejszych danych.
19
Na terenie Skwierzyny nie zanotowano przemysłowych źródeł hałasu. Niemniej
istniejące przedsiębiorstwa podczas wykonywania niektórych prac emitują hałas, jednak nie
jest to uciążliwość stała, czy nawet częsta pozwalająca zakwalifikować tego typu działalność
do szczególnie uciążliwych pod kątem hałasu.
1.1.3.6 Fale elektromagnetyczne
Źródłem promieniowania elektromagnetycznego są zazwyczaj przewody linii
elektrycznych wysokiego, średniego i niskiego napięcia, maszyny zasilane prądem, stacje
transformatorowe, stacje radiowe i telewizyjne i telefonii komórkowej. Na terenie miasta
i gminy Skwierzyna za emitowanie fal elektromagnetycznych odpowiadają przede wszystkim:
linie elektroenergetyczne,
stacje transformatorowe,
stacje bazowe sieci telefonii komórkowej,
urządzenia nadawcze, diagnostyczne i inne.
W strefach ochronnych związanych z występowaniem fali elektromagnetycznych obowiązują
ograniczenia zagospodarowania.
Wartości skutecznych natężeń pól elektrycznych promieniowania
elektromagnetycznego dla zakresu częstotliwości od 3 MHz do 300 GHz, dla miejsc
dostępnych dla ludności4, nie powinny przekraczać 7 [V/m].
W 2011r. WIOŚ w Zielonej Górze przeprowadził badania poziomów pól
elektromagnetycznych w Skwierzynie5 uzyskując wyniki: zmierzona składowa elektryczna
6 –
wynik - 0,77 [V/m], % wartości dopuszczalnej – 11,00. W punkcie pomiarowym nie
stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych.
Prowadzone w poprzednim roku (2010r.) badania na terenie gminy Skwierzyna nie
wykazały także przekroczeń dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych.
Zmierzona składowa elektryczna w Murzynowie wynosiła 0,26 [V/m], natomiast w
Trzebiszewie 0,41 [V/m].
4 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia
okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz. U. Nr 221, poz. 1645 z 2007 r.). 5 http://www.zgora.pios.gov.pl/wios/images/stories/pms/pem/PEM_2011.pdf 6 Średnia arytmetyczna zmierzonych wartości skutecznych natężeń pół elektromagnetycznych promieniowania
elektromagnetycznego dla zakresu częstotliwości co najmniej od 3 MHZ do 3000 MHz uzyskanych dla punktu
pomiarowego.
20
1.1.3.7 Energia odnawialna
W procesie produkcji energii odnawialnej wykorzystywane są niekonwencjonalne
źródła takie jak: promieniowanie słoneczne, biomasa, energia geotermalna, energia
kinetyczna zgromadzona w sile wiatru oraz w wodzie.
W 2008 roku powstał unijny projekt nowej ramowej dyrektywy dotyczącej promocji
wykorzystania odnawialnych źródeł energii (OZE), według której w Polsce do roku 2020
docelowa ilość energii pochodząca z OZE musi wynieść 15 %. Jeśli kraj nasz nie wypełni
zobowiązań, będzie musiał kupować „zielone certyfikaty” od krajów, które mają nadwyżki
produkcji. Udział energii odnawialnej w całkowitej energii sprzedanej odbiorcom końcowym,
w roku 2006 wyniósł ok. 3,8 %. Polska posiada jednak duży potencjał do produkcji energii
odnawialnej głównie z biomasy stałej i biogazu oraz wiatru.
W dokumentach planistycznych gminy Skwierzyna zaleca się stosowanie
nowoczesnych rozwiązań w zakresie pozyskiwania energii m.in. z takich źródeł jak: biomasa,
wiatr i energia słoneczna. Wskazanymi działaniami są też przedsięwzięcia zmierzające do
ograniczania zapotrzebowania na energię cieplną w wyniku przeprowadzania
termomodernizacji budynków, które przyczynią się do wyraźnego oszczędzania energii.
Należy dodać, że odnawialne źródła energii (OZE) stanowią alternatywę dla
tradycyjnych, nieodnawialnych nośników energii (paliw kopalnych). Ich zasoby uzupełniają
się w naturalnych procesach, co praktycznie pozwala traktować je jako niewyczerpalne.
Wykorzystywanie OZE w dużym stopniu zmniejsza szkodliwe oddziaływanie energetyki na
środowisko naturalne, głównie przez ograniczenie emisji szkodliwych substancji do
atmosfery (głównie gazów cieplarnianych).
1.1.4 Dziedzictwo kulturowe
Niejednolitość form dziedzictwa kulturowego w gminie i mieście Skwierzyna jest
efektem działalności grup etnicznych, społecznych i narodów, które zamieszkiwały te ziemie
w ciągu dziejów.
Skwierzyna wyrosła z niewielkiej osady rybackiej, która powstała w miejscu
pradawnej przeprawy rzecznej u ujścia rzeki Obry do Warty. Pierwszy dokument lokacyjny
miasta pochodzi z końca XIII w. W roku 1400 Skwierzyna zostaje zniszczona przez pożar i
traci nadane jej prawa. W 1406 r. król Władysław Jagiełło przywraca nadane miastu
przywileje. Jak na niewielkie miasteczko dzieje Skwierzyny były burzliwe. Była ciągle
21
nękana przez cykliczne przemarsze wojsk – począwszy od husytów w I połowie XV w.,
następnie Brandenburczyków, Szwedów, konfederatów barskich. Po III rozbiorze Polski
została włączona do Prus.
Skwierzyna niszczona była też przez liczne pożary (w 1712 r. miasto spłonęło
doszczętnie), epidemie, zarazy oraz dotkliwe powodzie.
Położenie Skwierzyny przy drodze handlowej ze Szczecina do Poznania ogólnie
sprzyjało rozwojowi tego miasta. W XIX w. wybudowano drogę Berlin –Poznań, następnie
linię kolejową, powstały pierwsze zakłady przemysłowe, m.in.: browar i fabryki cygar.
Po I wojnie światowej pozostała w granicach państwa niemieckiego, natomiast po
II wojnie światowej powróciła do macierzy.
Obecnie na terenie gminy znajduje się wiele cennych zabytków, które zostały ujęte
w Rejestrze Zabytków Województwa Lubuskiego. W mieście Skwierzyna należą do nich
m.in.:
kościół parafialny rzymsko-katolicki p.w. Mikołaja Biskupa, późnogotycki, zbudowany
w XV w. z kamienia i cegły, przebudowany w XIX w., z historycznym wyposażeniem
wraz z XVI – wiecznym obrazem Matki Boskiej z Klewania;
kościół filialny p.w. Najświętszego Zbawiciela, neoromański z wolnostojącą wieżą,
wzniesiony w połowie XIX w. jako kościół ewangelicki, po wojnie – kościół
garnizonowy, a od 1958 r. kościół filialny rzymsko-katolicki;
kamienica mieszczańska przy ul. Rynek 6, murowana, parterowa, wybudowana
w połowie XIX w. przez bogatego kupca niemieckiego, przebudowana w I ćwierćwieczu
XX w.;
spichlerz przy ul. B. Prusa 4, murowany i ryglowy, 3-kondygnacyjny, wybudowany na
początku i rozbudowany w XIX w.;
cmentarz żydowski – kirkut założony w XVIII w., czynny do końca lat 30. XX w.
o pow. 2,23 ha, z 247 macewami.
Na terenie gminy Skwierzyna większość wsi dysponuje zabytkowym układem
przestrzennym (XIV, XVII w.), który zachowany jest do chwili obecnej. Na ich terenie
znajdują się także interesujące obiekty wpisane do rejestru zabytków, należą do nich m.in.:
kościół filialny p.w. Niepokalanego Serca NMP w Murzynowie, wzniesiony w I połowie
XIX w.;
kościół filialny p.w. Matki Boskiej Królowej Polski w Świniarach, zbudowany na
początku XX w, o neogotyckich cechach stylistycznych;
22
neobarokowy pałac wraz z przypałacowym parkiem krajobrazowym w Wiejcach,
z II połowy XIX w. oraz relikt folwarku i budynek dawnego spichlerza ryglowego
z II połowy XIX w.
W obrębie gminy Skwierzyna znajdują się także cenne obiekty nie wpisane do rejestru
zabytków, a odznaczające się sporymi wartościami architektoniczno-przestrzennymi. Są to
m.in.: kościoły filialne w Dobrojewie, Krobielewku, Nowym Dworze, Trzebiszewie; ratusz
w Skwierzynie, budynek poczty i budynek dworca kolejowego w Skwierzynie, domek
myśliwski w Jezierzycach, itd.
W Gminnej Ewidencji Zabytków ujętych jest ponad 300 obiektów zlokalizowanych
w samym mieście Skwierzyna. Są to głównie parterowe, 2- i 3-kondygnacyjne kamienice
mieszczańskie i wille w stylu secesyjnym i modernistycznym oraz inne obiekty pochodzące z
XIX w. oraz z okresu XX-lecia międzywojennego zlokalizowane przy ulicach: Armii
Krajowej, Batorego, Chrobrego, Czerwonego Krzyża, Dąbrowskiego, Demokratycznej,
Drzymały, Dworcowej, Garncarskiej, Głowackiego, Grunwaldzkiej, Gorzowskiej, Jagiełły,
Jaskółczej, Konopnickiej, Kościuszki, Kopernika, Krótkiej, 2-go Lutego, Matejki,
Mickiewicza, Międzyrzeckiej, Moniuszki, Nowowiejskiego, Ogrodowej, Paderewskiego,
Parkowej, Partyzantów, Piłsudskiego, Poprzecznej, Portowej, Powstańców Wlkp.,
Poznańskiej, Prusa, Przemysłowej, Rynku, Rzeźnickiej, Sobieskiego, Sportowej, Szewskiej,
Szpitalnej, Teatralnej, Roosvelta, Waszkiewicza, Wiosny Ludów, Żeromskiego.
Domy mieszkalne, obiekty gospodarskie i użytkowe o charakterze zabytkowym,
pochodzące głównie z końca XIX i początku XX wieku można zlokalizować w: Dobrojewie,
Gościnowie, Jezierzycach, Kijewicach, Krobielewku, Smolarach.
Fakt wpisania danego obiektu do rejestru zabytków skutkuje jego szczególną ochroną.
W Skwierzynie występuje strefa ścisłej ochrony konserwatorskiej, tzw. strefa „A”. Obejmuje
ona głównie zabytkowe centrum śródmieścia Skwierzyny.
Ze względu na niezadowalający stan wielu zabytków konieczne jest podejmowanie
działań rewitalizacyjnych. W złym stanie technicznym pozostaje wiele domów mieszkalnych,
który spowodowany jest brakiem bieżących napraw i remontów.
23
1.1.5 Infrastruktura techniczna
1.1.5.1 Struktura komunikacyjna
Układ dróg przebiegających przez teren miasta i gminy Skwierzyna zapewnia
stosunkowo korzystne powiązania komunikacyjne w obrębie województwa oraz z
pozostałymi regionami kraju.
Gmina ta charakteryzuje się dogodnym położeniem komunikacyjnym w stosunku do
dużych ośrodków przemysłowo-handlowych, takich jak: Gorzów Wielkopolski, Szczecin,
Zielona Góra, Poznań czy Berlin.
Układ komunikacyjny miasta i gminy tworzą:
1. drogi krajowe:
ekspresowa S-3 Wrocław – Szczecin;
nr 24 – Poznań – Gorzów Wlkp;
2. drogi wojewódzkie:
nr 159 - Nowe Polichno - Skwierzyna;
nr 199 - Międzychód – Skwierzyna;
3. drogi powiatowe:
nr 1349F – Trzebiszewo – Rakowo - Skwierzyna;
nr 1351F – Stare Polichno - Murzynowo;
nr 1352F – Osetnica – Gościnowo - Dobrojewo;
nr 1350F – Stary Dworek - Skwierzyna;
nr 1319F – Ociosna – Stary Dworek – Zemsko - Popowo;
nr 1322F – Skwierzyna – Krasne Dłusko – Muchocin (granice województwa).
W obrębie miasta Skwierzyna drogi powiatowe biegną ulicami: Bledzewską,
ulicą w kierunku na Krasne Dłusko, Starodworską i Rzeźnicką, które łącznie stanowią
- 7,100 km.
Drogi powiatowe na terenie gminy Skwierzyna to 7 % dróg, którymi zawiaduje
Zarząd Powiatowy Dróg w Międzyrzeczu7.
4. Drogi gminne8 – stanowią 218,1605 ha, są to drogi śródpolne, drogi dojazdowe, drogi
wewnętrzne, wydzielone pod projektowane ulice lokalne i dojazdowe, projektowane
ciągi pieszo-rowerowe.
7 http://www.miedzyrzecz.zdp.bip.net.pl/?c=410 8 Informacja o stanie mienia komunalnego gminy Skwierzyna według stanu na dzień 31.12.2011r.
24
Stan dróg zarówno wojewódzkich, powiatowych i gminnych nie należy do
najlepszych, świadczą o tym zakresy realizowanych inwestycji (m.in. w Skwierzynie w 2012
r. wybudowano nawierzchnię drogi na ul. Sportowej, Łąkowej, Słonecznej; wyremontowano
jezdnię na ul. Ceglana Góra, ul. Waszkiewicza oraz przeprowadzono remont dróg gruntowych
na terenie gminy), a także dokumenty planistyczne samorządów.
Jednym z celów pierwszorzędnych przyjętych w Strategii Rozwoju Społeczno-
Gospodarczego Gminy Skwierzyna na lata 2007-2015 - aktualizacja średniookresowa z 2011
r. w zakresie infrastruktury, jest podjęcie działań w kierunku poprawy stanu technicznego
dróg przebiegających w granicach administracyjnych gminy. Działania te w szczególności
obejmują: przebudowy i budowy dróg powiatowych i wojewódzkich; przebudowy i budowy
dróg gminnych, budowę obwodnicy.
Należy nadmienić, że budowa nowych dróg - autostrady A2, która przebiega 25 km od
Skwierzyny oraz ekspresowej S-3 do Szczecina - zmieniła sytuację komunikacyjną
i ekonomiczną regionu, między innymi Gmina Skwierzyna przygotowała się do przyjęcia
nowych inwestorów otwierając w południowej części miasta Regionalny Park Przemysłowy
wchodzący w skład Kostrzyńsko-Słubickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej.
Skwierzyna posiada także połączenie kolejowe, które zapewniają kursujące autobusy
szynowe relacji Zielona Góra – Zbąszynek – Gorzów Wielkopolski.
1.1.5.2 Sieć wodociągowa i kanalizacyjna
Źródłem zaopatrzenia mieszkańców Gminy Skwierzyna w wodę są wody podziemne
pozyskiwane za pomocą 8 ujęć zlokalizowanych w miejscowościach: Skwierzyna,
Murzynowo, Świniary, Trzebiszewo, Krobielewko, Skwierzynka (Pola Międzyrzeckie),
Skwierzynka Gaj, Warcin.
Na terenie gminy Skwierzyna usługi w zakresie zaopatrzenia w wodę świadczy Zakład
Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Skwierzynie9, którego jedynym udziałowcem jest
gmina. Spółka ta eksploatuje 73,9 km sieci wodociągowej wraz z przyłączami (1.498 szt.).
Długość połączeń do sieci wodociągowej, tzw. przyłączy, wynosi 17,3 km. Istniejące ujęcia
zabezpieczają aktualne zapotrzebowanie na wodę.
9 http://zwik.skwierzyna.pl/siec-wodociagowa/
25
Według Banku Danych Lokalnych (GUS) w 2011r. z sieci wodociągowej na terenie
gminy korzystało 89,4 % ogółu ludności, w tym w mieście Skwierzyna odsetek ten wynosił
95,5, natomiast na obszarze wiejskim - 66,5.
Gmina Skwierzyna skanalizowana jest głównie w obrębie miasta. Długość sieci
kanalizacyjnej wynosi 37 km. Obecnie z kanalizacji korzysta około 8300 mieszkańców
miasta.
Oczyszczaniem ścieków również zajmuje się Zakład Wodociągów i Kanalizacji w
Skwierzynie, który zarządza Miejską Oczyszczalnią Ścieków w Skwierzynie10
zlokalizowaną
przy ul. Rzeźnickiej. Oczyszczalnia ta jest oczyszczalnią mechaniczno-biologiczną
wyposażoną w instalację do usuwania podwyższonej zawartości biogenów (oddana do
eksploatacji z końcem listopada 2005 r.).
Ścieki z kanalizacji miejskiej doprowadzane są do oczyszczalni kolektorem grawitacyjnym,
natomiast ścieki ze zbiorników bezodpływowych dowożone są taborem asenizacyjnym
i odbierane w kontenerowej stacji zlewnej na terenie oczyszczalni.
Według Banku Danych Lokalnych (GUS) w 2011r. z sieci kanalizacyjnej na terenie
gminy korzystało 65,6 % ogółu ludności, w tym w mieście Skwierzyna odsetek ten wynosił
83,00, natomiast na wsi 0,0.
10
http://zwik.skwierzyna.pl/oczyszczalnia-sciekow/
26
Tabela 2 Wodociągi i kanalizacja w gminie Skwierzyna w latach 2008-2011.
Wyszczególnienie 2008 2009 2010 2011
Wodociągi
Długość czynnej sieci rozdzielczej (km) 58,4 58,4 60,7 61,6
Połączenia prowadzące do budynków
mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania (szt.)
1587 1607 1622 1646
Woda dostarczona gospodarstwom domowym
(dam³)
372,1 361,3 360,0 352,7
Ludność korzystająca z sieci wodociągowej
(os.)
11394 11442 11337 11284
Ludność korzystająca z sieci wodociągowej
w miastach (os.)
9638 9646 9561 9521
Korzystający z instalacji w % ogółu ludności 89,3 89,3 89,3 89,4
Kanalizacja
Długość czynnej sieci kanalizacyjnej (km) 35,1 35,1 35,1 35,8
Połączenia prowadzące do budynków
mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania (szt.)
822 848 863 891
Odprowadzone ścieki (dam³) 414,4 416,9 398 345
Ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej (os.) 8345 8365 8292 8276
Ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej
w miastach (os.)
8345 8365 8292 8276
Korzystający z instalacji w % ogółu ludności 65,4 65,2 65,3 65,6 Źródło: Bank Danych Lokalnych
W analizowanym okresie odsetek ludności korzystający z wodociągów i kanalizacji
wykazuje powolne tendencje spadkowe (spadek liczby ludności), co jednocześnie skutkuje
powolnym spadkiem poboru wody, porównując rok 2008 z 2011 wartość ta spadła o 5,22 %.
Nieznacznie wzrosła długość sieci, zarówno wodociągowej jak i kanalizacyjnej.
Sieć wodociągowa oraz sieć kanalizacyjna jest sukcesywnie modernizowana (m.in.
w zakresie wymiany sieci i armatury z lat 30.) i rozbudowywana przez gminę (m.in. oddano
nowe stacje uzdatniania wody w Trzebiszewie i Świniarach), zgodnie z Wieloletnim planem
rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych na terenie Miasta i
Gminy Skwierzyna w latach 2012-201411
.
11 Uchwała Nr XX/171/12 Rady Miejskiej w Skwierzynie z dnia 22 marca 2012 r. w sprawie zatwierdzenia
Wieloletniego planu rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych na terenie Miasta i
Gminy Skwierzyna w latach 2012-2014, opracowanego przez Zakład Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w
Skwierzynie.
27
1.1.5.3 Energetyka i ciepłownictwo
Gmina Skwierzyna zasilana jest w energię elektryczną z krajowego systemu
elektroenergetycznego 220/110 kV. Sieć energetyczna na terenie gminy jest dobrze
rozwinięta. Odbiorcy zasilani są w energię elektryczną za pomocą magistralnej sieci
napowietrznej średniego napięcia, stacji transformatorowych, a następnie sieci
napowietrznych niskiego napięcia. Linie kablowe zapewniają dostawę energii elektrycznej
bezpośrednio do końcowych odbiorców.
Z sieciowego gazu ziemnego wysokometanowego GZ 50 w gminie Skwierzyna
korzystają głównie mieszkańcy miasta. W Skwierzynie dystrybucją gazu i eksploatacją sieci
zajmuje się Wielkopolska Spółka Gazownictwa Sp. z o.o.
Według Banku Danych Lokalnych w 2011r. na terenie miasta znajdowało się 44,554
km czynnej sieci gazowej, w tym długość czynnej sieci przesyłowej kształtowała się w
granicach 15,478 km, z kolei długość sieci rozdzielczej wynosiła 29,076 km. Liczba
gospodarstw domowych - odbiorców gazu nieznacznie wzrasta. W 2011 r. liczba ta przyjęła
wartość 562 jednostek i w porównaniu z rokiem 2008 (511 jedn.) wzrosła o 9,09%.
Na terenie miasta i gminy Skwierzyna infrastruktura ciepłownicza oparta jest na
elementach funkcjonujących w zintegrowanych systemach lub indywidualne.
Głównym dostawcą ciepła w Skwierzynie jest Zakład Energetyki Cieplnej Sp. z o.o.,
którego gmina jest udziałowcem (49%). Odbiorcami ciepła z systemu miejskiego są przede
wszystkim mieszkańcy bloków wielorodzinnych. ZEC zarządza kotłowniami o łącznej mocy
zamówionej przez odbiorców wynoszącej 6,302 MW. W skład tego zespołu produkcyjnego
wchodzą:
5 kotłowni gazowych o łącznej mocy zamówionej - 1,060 MW,
5 kotłowni węglowych o łącznej mocy zamówionej – 1,952 MW,
2 kotłownie dwupaliwowe: biomasa/węgiel o łącznej mocy zamówionej – 217 MW,
1 kotłownia na biomasę o łącznej mocy zamówionej – 0,073 MW.
Poza zintegrowanym systemem w obrębie gminy i miasta potrzeby cieplne
zaspakajane są przez indywidualne instalacje grzewcze, które cechują się różnorodnością
jeżeli chodzi o rodzaj wykorzystywanego paliwa (paliwa stałe, gaz, olej opałowy, itp.), a
znajdują się w posiadaniu osób prywatnych.
Stopień wyposażenia mieszkań na terenie całej gminy w centralne ogrzewanie
(zintegrowane bądź indywidualne) wyniósł na koniec 2010 r. 72,81 %, (na ogółem 4366
28
mieszkań). W samym mieście Skwierzyna, na 3478 mieszkań, w c.o. wyposażonych było
2708, tj. 77,86 %.
1.1.5.4 Gospodarka odpadami
Gospodarkę odpadami komunalnymi na terenie gminy Skwierzyna organizuje
i nadzoruje Urząd Miejski w Skwierzynie.
Z dniem 1 stycznia 2012 r. weszła w życie znowelizowana ustawa z dnia 13 września 1996 r.
o utrzymaniu czystości i porządku w gminach12
w związku z Dyrektywą 2008/98/WE w
sprawie odpadów, która wprowadziła tzw. „rewolucję śmieciową”. Na mocy tej ustawy
odpady komunalne stają się „własnością” gminy, która zobowiązana jest do zorganizowania
odbioru odpadów od właścicieli nieruchomości i ich zagospodarowania w zamian za
uiszczoną opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Z pobranych opłat gmina
pokrywać będzie koszty funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami. Są to m.in.
koszty związane z: odbiorem i zagospodarowaniem odpadów, obsługą administracyjną,
edukacją.
Gminy obowiązane są ograniczyć masę odpadów komunalnych ulegających
biodegradacji przekazywanych do składowania:
1) do dnia 16 lipca 2013 r. — do nie więcej niż 50% wagowo całkowitej masy odpadów
komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania,
2) do dnia 16 lipca 2020 r. — do nie więcej niż 35% wagowo całkowitej masy odpadów
komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania — w stosunku do
masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r.
Z kolei do 31 grudnia 2020 roku powinny osiągnąć:
- poziom recyklingu i przygotowania do ponownego użycia papieru, metali, tworzyw
sztucznych i szkła – co najmniej 50%;
- poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami
odpadów budowlanych i rozbiórkowych (innych niż niebezpieczne) – co najmniej 70 %.
Od 1 lipca 2013 r. obowiązują nowe zasady odbioru odpadów. Rada Miejska
w Skwierzynie podjęła szereg uchwał w zakresie gospodarki odpadami, dotyczących m.in.
takich zagadnień jak:
12 Wprowadzona ustawą z dnia 1 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach
oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 152, poz.897).
29
znowelizowanie regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie gminy
Skwierzyna;
uchwalenie metody ustalenia opłaty za gospodarowanie odpadami oraz stawki opłaty;
uchwalenie terminu, częstotliwości i trybu uiszczenia opłat za gospodarowanie
odpadami komunalnymi;
ustalenie szczegółowego sposobu i zakresu świadczenia usług w zakresie odbierania
odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości i zagospodarowania tych
odpadów w zamian za uiszczoną przez właścicieli nieruchomości opłatę za
gospodarowanie odpadami komunalnymi.
Uchwalony w ramach „rewolucji śmieciowej” nowy regulamin utrzymania czystości
i porządku w gminie Skwierzyna13
reguluje m.in.: model zbiórki selektywnej odpadów
w zabudowie jednorodzinnej i wielorodzinnej, sprawy związane z częstotliwością i sposobami
pozbywania się odpadów komunalnych z terenów nieruchomości oraz z terenów
przeznaczonych do użytku publicznego.
Dotychczasowy system odbioru odpadów komunalnych funkcjonował w oparciu
o umowy zawierane przez firmy wywozowe z właścicielami nieruchomości i podmiotami
gospodarczymi. Natomiast selektywna zbiórka odpadów odbywała się systemem
„donoszenia” w oparciu o 45 punktów "gniazd" selektywnego zbierania odpadów
komunalnych zlokalizowanych na terenie gminy.
Począwszy od 2012 r. gminy zobowiązane zostały do osiągnięcia poziomów
ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do
składowania14
, a także poziomów recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku
innymi metodami niektórych frakcji odpadów komunalnych15
.
Gmina Skwierzyna w 2012 r. w zakresie poziomu redukcji masy odpadów
komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania uzyskała wynik
62,5 %, redukując o 12,5 % więcej w porównaniu z poziomem wymagalnym (wymagalny
75%). Z równym powodzeniem uzyskała wskazywany poziom recyklingu i przygotowania
13 Uchwała Nr XXXVI/288/13 Rady Miejskiej w Skwierzynie z dnia 21 marca 2013 r. w sprawie przyjęcia
Regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie Gminy Skwierzyna. 14 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 29 maja 2012 r. w sprawie poziomów ograniczenia masy
odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazanych do składowania oraz sposobu obliczania
poziomu ograniczania masy tych odpadów (Dz. U. z 2012 r. poz. 676). 15
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 29 maja 2012 r. w sprawie poziomów recyklingu, przygotowania
do ponownego użycia i odzysku innymi metodami niektórych frakcji odpadów komunalnych (Dz. U. z 2012 r.
poz. 645).
30
do ponownego użycia i odzysku innymi metodami niektórych frakcji odpadów komunalnych.
Poziom recyklingu i przygotowania do ponownego użycia odpadów typu: papier, metal,
tworzywa sztuczne i szkło osiągnięto na poziomie 22,5 % (na wymagane 10 %).
W 2012 r. z terenu gminy Skwierzyna odebrano 3.155,3 Mg odpadów komunalnych
niesegregowanych zmieszanych, z tego 2.073,47 Mg poddano procesowi składowania.
Masa opakowań zebranych, poddanych recyklingowi i przygotowanych do ponownego
użycia kształtowała się następująco: opakowania z tworzyw sztucznych –
113,5 Mg; opakowania z papieru i tektury – 32,8 Mg; opakowania ze szkła – 116,9 Mg,
papier i tektura – 34,1 Mg.
Zebrane odpady trafiały odpowiednio do Zakładu Utylizacji Odpadów Clean City Sp.
z o.o. Międzychód, z którym gmina ma zawarte porozumienie oraz firm skupujących surowce
wtórne.
Jednym z koniecznych elementów do wdrożenia nowych obowiązków w gminach jest
utworzenie punktu selektywnego zbierania odpadów komunalnych w sposób zapewniający
łatwy dostęp dla wszystkich mieszkańców gminy. Gmina Skwierzyna dysponuje odpowiednią
infrastrukturą i zadanie to będzie realizowała w oparciu o zasoby Zakładu Gospodarki
Komunalnej w Skwierzynie zlokalizowanego przy ul. Chrobrego 5.
1.1.5.5 Telekomunikacja i łączność
Na terenie miasta i gminy Skwierzyna usługi stacjonarne w sieci telefonicznej oraz
dostęp do stacjonarnego Internetu świadczą wszyscy znaczący na rynku polskim operatorzy.
Niemniej głównym operatorem telefonii stacjonarnej jest Orange. Teren gminy objęty jest
zasięgiem czterech głównych operatorów sieci telefonii komórkowych: T-Mobile, Orange,
Play, Plus GSM. Na terenie miasta możliwy jest także dostęp do szerokopasmowego łącza
internetowego.
Oprócz renomowanych firm, swoje usługi oferują tu także rodzimi przedsiębiorcy
z długoletnim doświadczeniem w branży telekomunikacyjnej.
1.1.6 Struktura własności gruntów
Od początków transformacji ustrojowej, czyli od 1990 r. obserwuje się wyraźną
tendencję wzrostu powierzchni gruntów stanowiących własność gospodarstw prywatnych
31
z trendem spadkowym zasobów Skarbu Państwa. Restrukturyzacji uległy Państwowe
Gospodarstwa Rolne, które zajmowały znaczną część użytków rolnych gminy.
Strukturę własności gruntów gminy Skwierzyna na koniec 2012 r. prezentuje poniższa tabela,
według najważniejszych grup podmiotów ewidencyjnych16
.
Tabela 3 Struktura własności gruntów gminy Skwierzyna na koniec 2012 r.,
według najważniejszych grup podmiotów ewidencyjnych
Wyszczególnienie Obszar ogółem
(w ha)
31.12.2012r.
w tym grunty w gminie
(w ha)
w tym grunty w mieście
(w ha)
Grunty zasobu własności
rolnej Skarbu Państwa 22362 20326 2036
Grunty gmin i związków
międzygminnych 477 217 260
Grunty osób fizycznych 4959 3870 1089
Grunty spółdzielni 11 9 2
Grunty kościołów i związków wyznaniowych
2 1 1
Grunty powiatów 35 24 11
Grunty województw 55 44 11
Grunty będące przedmiotem własności osób
niewymienionych wyżej
(m.in. grunty spółek prawa handlowego)
408 379 29
Powierzchnia ewidencyjna
gruntów 28509 24919 3590
Źródło: Wykaz gruntów sporządzony przez Starostwo Powiatowe w Międzyrzeczu,
udostępniony przez Urząd Miejski w Skwierzynie
W strukturze własnościowej ogółu gruntów w gminie Skwierzyna dominują grunty
należące do Zasobów Skarbu Państwa, które stanowią ok. 78% ogółu powierzchni (68 %
gruntów gminy to lasy). Na drugim miejscu plasują się nieruchomości rolne osób prywatnych,
których areał jest znacznie niższy i wynosi 17,39 %. Marginalny charakter mają grunty
będące własnością spółdzielni oraz kościołów i związków wyznaniowych - spółdzielni 0,03
%, kościołów – 0,00 %.
Grunty stanowiące własność gminy Skwierzyna stanowią 1,67 % ogółu areału, w tym
w mieście Skwierzyna jest ich 0,91 %.
16 Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa w sprawie ewidencji gruntów i budynków
z dnia 29 marca 2001 r. (Dz. U. Nr 89 poz. 454).
32
1.1.7 Zasoby mieszkaniowe
Gmina Skwierzyna posiada bazę mieszkaniową, która pod koniec 2010 roku liczyła
4366 mieszkań. Porównując rok 2007 z rokiem 2010 należy stwierdzić, że liczba mieszkań
wzrosła o 94 jednostki, izb o 441, natomiast całkowitej powierzchni użytkowej mieszkań o
9635 m2.
Tabela 4 Zasoby mieszkaniowe latach 2007-2010 w gminie Skwierzyna
Wyszczególnienie 2007 2008 2009 2010
Mieszkania ogółem 4272 4320 4351 4366
Izby 16242 16445 16614 16683
Powierzchnia użytkowa mieszkań (m²)
286059 290180 294119 295694
Zasoby gminy 345 - - -
Zasoby spółdzielni mieszkaniowych 617 - - -
Zasoby zakładów pracy 458 - - -
Zasoby osób fizycznych 2851 - - -
Pozostałe podmioty 1 - - - Źródło: Bank Danych Lokalnych
Z danych wynika, że w 2007 roku najwięcej, bo 66,73% wszystkich mieszkań w gminie
należało do osób fizycznych. Na drugim miejscy plasowały się zasoby spółdzielni
mieszkaniowych, a ich udział w strukturze własnościowej mieszkań wynosił 14,44 %.
Zasoby mieszkaniowe gminy to 8,07 % ogółu zasobów. Ogółem liczba mieszkań wykazuje
tendencje wzrostowe, porównując rok 2010 z rokiem 2007 to wzrost ten wynosi 2,16 %.
Tabela 5 Mieszkania wyposażone w instalacje techniczno-sanitarne
Wyszczególnienie 2009 2010 2011 2012
Mieszkania ogółem 4351 4366 - -
Wodociąg 4220 4235 - -
Ustęp spłukiwany 4007 4022 - -
Łazienka 3900 3915 - -
Centralne ogrzewanie 3164 3179 - -
Gaz z sieci 526 537 - - Źródło: Bank Danych Lokalnych
W 2010 r. ponad 97,00 % mieszkań w gminie Skwierzyna zaopatrzonych było w bieżącą
wodę, 89,67 % wyposażonych w łazienkę, a 72,81 % lokali jest centralnie ogrzewane.
Biorąc pod uwagę okres budowy budynków mieszkalnych na terenie gminy
Skwierzyna zdecydowana większość mieszkań znajduje się w obiektach wybudowanych
33
przed rokiem 1989. Według NSP przeprowadzonego w 2002 r. na 3393 mieszkań, jedynie
594 wybudowanych było po 1989 r.
W 2010 r. na terenie gminy Skwierzyna zlokalizowanych było 77,85 % mieszkań
wzniesionych przed 1989 rokiem, w tym w mieście Skwierzyna – 76,10%.
1.1.8 Przestrzeń publiczna
Władze samorządowe zainteresowane utrzymaniem atrakcyjności inwestycyjnej
i stworzeniem dobrych warunków życia dla mieszkańców dbają o zadowalający stan
przestrzeni publicznych.
Stan przestrzeni publicznej gminy Skwierzyna można określić jako zadawalający. O
jego ciągłym doskonaleniu świadczą inwestycje prowadzone na jej terenie. Gmina skutecznie
modernizuje i przebudowuje drogi i ulice zwiększając ich przepustowość i zapewniając
bezpieczeństwo jazdy – samodzielnie oraz przy udziale innych samorządów (powiatu,
województwa). Niemniej układ uliczno - drogowy miasta Skwierzyna nadal charakteryzuje
się:
brakiem obwodnicy zewnętrznej wyprowadzającej ruch tranzytowy poza obszar
miasta,
ograniczoną liczbą miejsc postojowych w mieście,
zdegradowanymi technicznie ulicami, placami (m.in. plac przy Ratuszu, płyta rynku),
brakiem dróg rowerowych.
Obiekty publiczne oraz szkoły są systematycznie modernizowane i remontowane.
Stan infrastruktury społecznej ulega stopniowej poprawie i należy mieć świadomość, że w tej
kwestii trzeba pracy i wieloletnich nakładów. Pewnych zaszłości nie da się wyeliminować na
przestrzeni kilku lat. Stan techniczny wielu budynków będących własnością osób fizycznych,
w tym zlokalizowanych w centrum miasta Skwierzyna jest także niezadawalający.
Zagospodarowanie terenów zielonych w Skwierzynie jest wystarczające, aby spełniały
one swoje funkcje estetyczne i rekreacyjne. Przyczynia się do tego położenie miasta i gminy
pod względem przyrodniczym oraz istniejąca baza rekreacyjna. Niemniej centrum miasta
wymaga nowych aranżacji przestrzeni zielenią.
34
1.1.9 Analiza zasobów rekreacyjno-turystycznych
Położenie gminy Skwierzyna w obrębie kompleksu Doliny Warty i Dolnej Noteci,
Doliny Obry oraz jej niski stopień uprzemysłowienia stwarzają dogodne warunki do
wypoczynku, turystyki i rekreacji. Korzystne połączenia drogowe i kolejowe, lasy i rzeki
stanowią o atrakcyjności gminy dla turystyki i wypoczynku. Poznanie walorów
krajobrazowych ułatwia sieć znakowanych szlaków turystycznych – pieszych i rowerowych
oraz kajakowych.
Na terenie miasta i gminy nie brakuje interesujących obiektów architektonicznych,
które obejmują: kościoły, zespoły urbanistyczne, zespoły dworsko-parkowe oraz inne obiekty
i zabudowania. Niemniej podstawą rozwoju turystyki rekreacyjno-wypoczynkowej jest baza
noclegowa i jakość oferowanych usług.
Według Banku Danych Lokalnych, w roku 2012 w gminie Skwierzyna funkcjonowało
51 podmiotów gospodarczych prowadzących działalność związaną z zakwaterowaniem
i usługami gastronomicznymi (dla porównania 2009 r.- 43 podmioty).
Tabela 6 Obiekty noclegowe w gminie Skwierzyna
Wyszczególnienie 2009 2010 2011 2012
Turystyczne obiekty noclegowe (ob.) 3 4 4 5
Miejsca noclegowe (msc) 230 230 242 245
Korzystający z noclegów 5576 6117 5628 5607
Udzielone noclegi 8352 7825 8192 7524
Hotele (ob.) 1 1 1 1
Miejsca noclegowe (msc) 70 58 70 58
Korzystający z noclegów 2212 1459 2029 1043
Udzielone noclegi 2908 1924 2839 1880
Motele (ob.) 0 1 1 1
Miejsca noclegowe (msc) 0 12 12 12
Korzystający z noclegów 0 1105 1161 1655
Udzielone noclegi 0 1348 1185 1657 Źródło: Bank Danych Lokalnych
Z danych wynika, że w analizowanym okresie liczba miejsc noclegowych w gminie
utrzymuje się na porównywalnym poziomie z niewielkimi wahaniami, natomiast liczba
korzystających z noclegów wykazuje tendencje spadkowe. Liczba korzystających z miejsc
noclegowych w 2012 r. zmniejszyła się o 14,62 %, w porównaniu z rokiem 2009. W tym też
okresie liczba miejsc w obiektach noclegowych zwiększyła się o trzy jednostki.
35
Tabela 7 Obiekty noclegowe w mieście Skwierzyna
Wyszczególnienie 2009 2010 2011 2012
Obiekty noclegowe (ob.) 2 2 2 3
Miejsca noclegowe (msc) 110 98 110 113
Korzystający z noclegów 2452 1514 2053 1480
Udzielone noclegi 3454 2008 2866 2416 Źródło: Bank Danych Lokalnych
Tendencję spadkową obserwuje się w liczbie korzystających z noclegów w samym
mieście Skwierzyna (w 2012 r. z noclegów korzystało o 39,65 % mniej niż 2009 r.).
Działalność gospodarczą na terenie gminy Skwierzyna prowadzą liczne restauracje,
pizzerie, bary, puby i kawiarnie. Ich liczba jest wystarczająca, biorąc pod uwagę rozmiary
miasta i gminy oraz potencjał turystyczny. W samym mieście oprócz licznych, interesujących
zabytków znajdują się obiekty sportowe i rekreacyjne (stadion, hala i boiska sportowe),
podnoszące atrakcyjność turystyczną Skwierzyny.
1.1.10 Identyfikacja problemów sfery przestrzennej
Główne problemy w sferze zagospodarowania przestrzennego gminy wymagające
niezwłocznej interwencji to:
zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego i rosnący poziom hałasu
spowodowane przebiegiem głównych tras ruchu tranzytowego przez miasto;
duże natężenie ruchu samochodowego, w tym tranzytowego, ze względu na brak
obwodnicy;
zły stan techniczny dróg;
zdegradowane technicznie ulice, place w mieście (m.in. plac przy Ratuszu, płyta
rynku);
zła jakość wód powierzchniowych, oceniona ze względu na ich umiarkowany
potencjał ekologiczny;
duży odsetek mieszkań wybudowanych przed 1989 rokiem, ponad 77,85 %
mieszkań (stan na 2010 r.);
zaniedbania w zakresie wykorzystywania alternatywnych źródeł energii;
degradacja techniczna, estetyczna, a także społeczna wielu obiektów
zabytkowych;
wahania w sektorze usług turystycznych, w tym w zakresie liczby korzystających
z noclegów na terenie całej gminy Skwierzyna, co może świadczyć o
niezadawalającej jakości usług turystycznych i około turystycznych.
36
1.1.11 Obszary wymagające przekształceń i rekultywacji
W województwie lubuskim rewitalizacja dotyczy zdegradowanych obszarów
miejskich. Niemniej wyjątek stanowią tu tereny powojskowe, poprzemysłowe oraz
popegeerowskie, które mogą znajdować się na obszarach wiejskich. Stąd też wspierane są
działania obejmujące odnowę środowiska fizycznego, rewitalizację terenów
poprzemysłowych, powojskowych, popegeerowskich oraz propagowanie przedsiębiorczości.
Zarówno obszary powojskowe, poprzemysłowe jak i popegeerowskie są automatycznie
kwalifikowane jako zdegradowane.
Na terenie gminy Skwierzyna obszarami kwalifikującymi się do rewitalizacji i
ubiegania się o szczególną pomoc finansową na realizację zadań z nią związanych są: miasto
Skwierzyna oraz miejscowości mające status osiedli popegeerowskich: wieś Murzynowo,
wieś Świniary, osada Kijewice, osada Warcin, osada Rakowo.
Wieś Murzynowo jest dużą wsią sołecką z osiedlem popegeerowskim. Łącznie
zamieszkuje tu 877 mieszkańców. Także wsią sołecką z osiedlem popegeerowskim są
Świniary z liczbą mieszkańców wynoszącą 406 osób. Pozostałe trzy miejscowości
popegeerowskie to osady: Kijewice, w których zamieszkuje 32 osoby, Warcin z 34 i
Rakowo 37 mieszkańcami.
Skwierzyna pełni funkcję ośrodka administracyjnego, gospodarczego, edukacyjnego
i kulturalnego gminy, czyli „serca” gminy. Jej ranga wymaga odpowiednio zagospodarowanej
przestrzeni publicznej zaspakajającej potrzeby zarówno lokalnego środowiska jak i
przyjezdnych. Aby miasto było postrzegane jako atrakcyjne i konkurencyjne, w jego
strukturze powinny znaleźć się bezpieczne i wielofunkcyjne miejsca. Dlatego też działania
naprawcze, prewencyjne oraz rozwojowe należy rozpocząć od centrum gminy.
Mimo, że obszary popegeerowskie również kwalifikują się do wsparcia, to w ramach
niniejszego dokumentu wsparciem został objęty tylko jeden obszar popegeerowski, który
zlokalizowany jest w granicach administracyjnych miasta Skwierzyna. Priorytetowo
potraktowano obszar miasta i tu zostały zaplanowane działania w ramach LPR. Dla obszarów
popegeerowskich natomiast zaplanowano działania naprawcze w ramach Planów Odnowy
Miejscowości, z możliwością pozyskiwania środków zewnętrznych na ich realizację w
ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich.
37
1.2 Gospodarka
1.2.1 Struktura podstawowych branż gospodarki
Gospodarka jest wiodącą dziedziną w rozwoju gminy, determinującą poziom
dobrobytu ludności. Z kolei o sile gospodarki danego regionu i jego potencjale decyduje
liczba i struktura skutecznie działających podmiotów gospodarczych.
Wśród ogółu podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w gminie Skwierzyna
największą grupę stanowią podmioty prywatne. Porównując dane w latach 2009-2012 należy
stwierdzić, że ogólna liczba jednostek tego sektora była zmienna, a głównym powodem
wahań były zmiany w liczbie jednostek działalności gospodarczych prowadzonych przez
osoby fizyczne. W roku 2012 na ogólną liczbę podmiotów wynoszącą 1265 jednostek, 96,44
% to jednostki sektora prywatnego.
Tabela 8 Podmioty gospodarcze wg form własności w latach 2009 – 2012
Podmioty gospodarki
narodowej (w jedn. gosp.) 2009 2010 2011 2012
Ogółem 1167 1228 1184 1265
sektor publiczny 40 42 39 45
sektor prywatny 1127 1186 1145 1220 Źródło: Bank Danych Lokalnych, GUS
Liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych na terenie gminy Skwierzyna
wykazuje wahania, na przemian, ich liczba raz wzrasta raz spada. Niemniej na koniec 2012 r.
odnotowano najwyższy ich wzrost, do 1265 podmiotów, a porównując z rokiem 2009 był to
wzrost na poziomie 8,4 %.
Największy udział w budowaniu struktury skwierzyńskiego rynku należy do
podmiotów gospodarczych sekcji G (handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów
samochodowych, włączając motocykle). Liczba tych podmiotów w badanym okresie
wykazywała tendencje spadkowe, w 2010 r. wynosiła 350 jednostek, niemniej w 2012 r.
spadła o 10,58 %.
Do prężnie rozwijających się sekcji zaliczyć należy także sekcję L (Działalność związana
z obsługą rynku nieruchomości), F (budownictwo), sekcję C (przetwórstwo przemysłowe),
sekcję H (Transport i gospodarka magazynowa) oraz sekcję Q (Opieka zdrowotna i pomoc
społeczna). Rok 2012, w porównaniu z rokiem 2009 przyniósł im odpowiednio, dla: sekcji C
wzrost o 17,17 %, sekcji L wzrost o 84,27 %, sekcji Q wzrost o 50,98 % liczby
podmiotów, oprócz sekcji F i H, gdzie liczba jednostek utrzymuje się na porównywalnym
poziomie.
38
Tabela 9 Liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w gminie Skwierzyna
w latach 2009-2011
Podmioty wpisane
do rejestru Regon wg sekcji PKD 2007 2009 2010 2011 2012
Ogółem 1167 1228 1184 1265
Sekcja A - Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo 57 57 50 50
Sekcja B - Górnictwo i wydobywanie 0 0 0 1
Sekcja C - Przetwórstwo przemysłowe 99 105 107 116
Sekcja D – Wytw. i zaopatryw. w energię elektr., gaz,
parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów
klimatyz.
1 2 2 2
Sekcja E - Dostawa wody; gospodarowanie ściekami
i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją 3 5 4 5
Sekcja F - Budownictwo 149 143 132 143
Sekcja G - Handel hurtowy i detaliczny; naprawa
pojazdów samochodowych, włączając motocykle 340 350 331 313
Sekcja H - Transport i gospodarka magazynowa 82 82 86 83
Sekcja I - Działalność związana z zakwaterowaniem
i usługami gastronomicznymi 43 44 42 51
Sekcja J - Informacja i komunikacja 20 21 20 20
Sekcja K - Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 31 33 32 31
Sekcja L - Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości
89 103 105 164
Sekcja M - Działalność profesjonalna, naukowa
i techniczna 46 53 46 47
Sekcja N - Działalność w zakresie usług
administrowania i działalność wspierająca 24 27 27 30
Sekcja O - Administracja publiczna i obrona narodowa;
obowiązkowe zabezpieczenia społeczne 8 8 7 7
Sekcja P - Edukacja 32 31 30 34
Sekcja Q - Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 51 68 71 77
Sekcja R - Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją
17 18 20 17
Sekcja S i T – Pozostała działalność usługowa oraz
Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników;
gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby
75 78 72 74
Źródło: Bank Danych Lokalnych, GUS
Najwięcej jednostek, bo ok. 25 % ogółu podmiotów, działa w sekcji handlowej. Trzy
przeważające branże: handlowa, budowlana i przetwórcza (C, F, G) stanowią łącznie ponad
45 % liczby działających podmiotów na skwierzyńskim rynku gospodarczym.
Niemniej wskaźniki GUS w zakresie: liczby podmiotów wpisanych do rejestru
REGON na 10 tys. ludności (w 2009 r. – 910 jedn., w 2012 r. -1004 jedn. gosp.) oraz osób
fizycznych prowadzących działalność gospodarczą na 100 osób w wieku produkcyjnym (w
39
2009 – 10 jedn., w 2012 r. 11 jedn.) mogą świadczyć o niskim poziomie aktywności
gospodarczej oraz niskim stopniu przedsiębiorczości ludności gminy Skwierzyna.
1.2.2 Zatrudnienie w poszczególnych sektorach
Ważnym elementem oceny skali prowadzonej działalności gospodarczej jest struktura
liczby przedsiębiorstw według liczby zatrudnionych osób. Według informacji zawartych
w Banku Danych Lokalnych, w 2012r. w gminie Skwierzyna, największy udział w strukturze
przedsiębiorstw miały małe i średnie firmy z dominacją mikroprzedsiębiorstw (struktura ta
również typowa dla całego lubuskiego).
Tabela 10 Podmioty gospodarki narodowej wg klas wielkości
Klasy wielkości 2009 2010 2011 2012
Podmioty gosp. n. -
ogółem 1167 1228 1184 1265
0 - 9 1092 1155 1118 1214
10 - 49 65 62 56 45
50 – 249 9 10 10 6
250 - 999 1 1 0 0
Źródło: Bank Danych Lokalnych, GUS
Na terenie gminy znajdują się na duże zasoby leśne (68% powierzchni), stąd szansę
rozwoju ma przemysł drzewny. Funkcjonuje tu kilka zakładów związanych z obróbką
drewna, produkcją wyrobów z drewna oraz usługowych zakładów stolarskich wyrabiających
m.in. meble. Do większych przedsiębiorstw związanych z branżą drzewną należą:
Gorzowskie Fabryki Mebli SA; Polifor Sp. z o.o.; Soowod Tartak Sp. z o.o.; Las
Skwierzyna-Gorzów Sp. z o.o.
Firmy związane z innymi branżami to: PPUH W-D Sp. z o.o.; Asgatec Sp. z o.o.;
PHU River, jednostki budżetowe gminy, banki, Nadleśnictwo Skwierzyna, jednostka
wojskowa, itp.
Wielkość zatrudnienia w gminie wykazuje wahania. Porównując dane analizowanego
okresu należy stwierdzić, że wartość ta sukcesywnie rosła do 2011 r. przyjmując wartość
2472, a następnie spadła o 8,38 %.
40
Tabela 11 Liczba pracujących w gminie w latach 2009-2012
Wyszczególnienie 2009 2010 2011 2012
Pracujący ogółem 2264 2362 2472 2265
w tym
mężczyźni 999 1061 1109 1008
kobiety 1265 1301 1363 1257
Źródło: Bank Danych Lokalnych, GUS
Tabela 12 Pracujący w 2011 r. wg sektorów i branż17
Wyszczególnienie Gmina Skwierzyna
Ogółem miasto
Pracujący ogółem 2472 2367
w tym kobiety 1363 1316
Sektor publiczny 652 609
Sektor prywatny 1820 1758
Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybołówstwo 110 92
Przemysł i budownictwo 1193 1147
Handel i naprawa pojazdów samochodowych, transport i gospodarka magazynowa, zakwaterowanie
i gastronomia, informacja i komunikacja
508 491
Pozostałe usługi 661 637 Źródło: GUS, http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/zg/ASSETS_Podregiony_2012_22.pdf
W gminie Skwierzyna 95,75 % pracujących to zatrudnieni z terenu miasta.
Zdecydowanie dominuje tu sektor prywatny zatrudniając w wymiarze gminy 73,62 % ogółu
pracujących. Przemysł i budownictwo to branże angażujące najwięcej ludzi, w skali gminy
odsetek ten wynosi 48,3. W handlu, przy naprawie pojazdów samochodowych, w transporcie
i gospodarce magazynowej, w zakwaterowaniu i gastronomii oraz informacji i komunikacji
pracuje 20,5 % zatrudnionych.
Źródłem utrzymania ludności na terenach wiejskich gminy jest również rolnictwo.
Według spisu rolnego przeprowadzonego w 2010 r. funkcjonowało tu 465 gospodarstw
rolnych, z tego 382 gospodarstwa prowadziły działalność rolniczą. Struktura gospodarstw
rolnych należy do rozdrobnionych (tylko 75 gospodarstw to jednostki powyżej 15 ha).
1.2.3 Identyfikacja problemów w sferze gospodarczej
17 Według faktycznego miejsca pracy; bez podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób oraz
pracujących w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie - dane szacunkowe na podstawie PSR 2010.
41
Główne problemy w sferze gospodarczej gminy to:
niski poziom aktywności gospodarczej mieszkańców oraz niski stopień
przedsiębiorczości;
wahania w liczbie działających podmiotów gospodarczych, z minimalną tendencją
wzrostową w ostatnich latach, co wskazuje na dużą liczbę małych firm, które nie
posiadają kapitału pozwalającego na rozwój, bądź też rezerw umożliwiających
utrzymanie się na rynku podczas spadków koniunktury;
wahania w liczbie zatrudnionych, tendencje spadkowe w 2012 r.
1.2.4 Analiza możliwości budżetowych dotyczących realizacji przedsięwzięć
inwestycyjnych
W celu wprowadzenia w życie założeń niniejszego dokumentu, gmina Skwierzyna
planuje zabezpieczyć odpowiednie środki na realizację projektów rewitalizacyjnych, w
których bierze udział. Na potrzeby niniejszego Lokalnego Programu Rewitalizacji
przeprowadzona została analiza sytuacji finansowej w gminie, wykazująca możliwość
sprostania zadaniom nakreślonym w Programie oraz zapewnienie trwałości realizowanych
projektów.
W latach 2009 - 2012 dochody gminy charakteryzowały się tendencją wzrostową.
W roku 2011 dochody te nieznacznie zmalały, by w 2012 znów wzrosnąć. W roku 2012
przyrost dochodów wzrósł o 12,36 % w porównaniu z rokiem 2009.
Wykres 2 Dochody budżetowe gminy Skwierzyna w latach 2009-2012
35,17
39,5237,9738,03
33,00
34,00
35,00
36,00
37,00
38,00
39,00
40,00
2009 rok 2010 rok 2011 rok 2012 rok
Mili
on z
ł
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych
42
Wydatki w gminie Skwierzyna począwszy od 2009 r. również wykazywały tendencję
wzrostową osiągając wartość ponad 40,5 mln w 2012 r., porównując je z rokiem 2009
wzrosły 4,89 %.
Wykres 3 Wydatki budżetowe gminy Skwierzyna w latach 2009-2012
38,66
39,4539,68
40,55
37,50
38,00
38,50
39,00
39,50
40,00
40,50
41,00
2009 rok 2010 rok 2011 rok 2012 rok
Mili
ony z
ł
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych
Konsekwencją aktywności władz lokalnych w zakresie realizacji nowych inwestycji są
wahania wydatków majątkowych inwestycyjnych. Ulegały one zmianom w całym
analizowanym okresie. Spadek wydatków majątkowych inwestycyjnych nastąpił po 2009 r.,
niemniej w następnych latach utrzymywały się na porównywalnym poziomie z niewielkimi
odstępstwami. W porównaniu z 2009 r., w 2012 r. były one niższe o 31,89 %. Należy tu
podkreślić, że wydatki inwestycyjne stanowią ważny aspekt w działalności gminy, mają
przynosić efekty w przyszłości i służą powiększaniu majątku publicznego.
43
Wykres 4 Wydatki ogółem a wydatki majątkowe inwestycyjne gminy Skwierzyna
0,00
10000000,00
20000000,00
30000000,00
40000000,00
50000000,00
wydatki majątkowe
inwestycyjne
6804888,99 4376041,95 4285524,46 4635366,51
wydatki pozostałe 31856191,55 35069377,05 35390737,60 35917568,43
2009 rok 2010 rok 2011 rok 2012 rok
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych
Wykres 5 Sytuacja finansowa Gminy Skwierzyna w latach 2009-2012
-10,00
-5,00
0,00
5,00
10,00
15,00
20,00
25,00
30,00
35,00
40,00
45,00
Mili
ony z
ł
dochody 35,17 38,03 37,97 39,52
wydatki 38,66 39,45 39,68 40,55
deficyt -3,49 -1,41 -1,70 -1,03
2009 rok 2010 rok 2011 rok 2012 rok
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych
Sytuacja finansowa gminy Skwierzyna w latach 2009 – 2012 była zmienna, przez
cały analizowany okres wydatki dominowały nad dochodami, czego efektem był ujemny
wynik finansowy, niemniej po 2009 r. corocznie malał. W 2012 r. uzyskano negatywny wynik
budżetowy o 70,46 % niższy, w porównaniu z 2009 r.
Rada Miejska w Skwierzynie podejmując uchwałę Nr XXXI/254/12 z dnia 20 grudnia
2012 r. w sprawie uchwały budżetowej Gminy Skwierzyna na 2013 rok określiła dochody
44
gminy na poziomie 38 907 938,62 zł, zaś wydatki na kwotę 37 927 553,20 zł. Przewidziano
nadwyżkę budżetu w wysokości 980 385,42 zł, którą przeznacza się na spłatę zaciągniętych
kredytów.
W celu określenia stanu finansów publicznych Gminy Skwierzyna zbadano wartości
odpowiednich wskaźników. W 2013 r. wartości wskaźników nie przekroczą poziomów
dopuszczalnych w ustawie o finansach publicznych (art. 169 i 170, Dz. U. z 2005 r. Nr 249
poz. 2104), tj.: 60% dla wskaźnika łącznego długu do dochodów oraz 15% dla wskaźnika
obsługi długu. W latach 2014 – 2026 zostanie zachowana relacja, o której mowa w art. 243
ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych.
Pomimo przewagi wydatków nad dochodami w analizowanym okresie, Gmina nie
przekroczyła ustawowych wskaźników finansowych. Pozytywną opinię w tym przedmiocie
wydał Skład Orzekający Regionalnej Izby Obrachunkowej w Zielonej Górze w uchwale
Nr 17/2013 z dnia 8 stycznia 2013r. w sprawie opinii o prawidłowości planowanej kwoty
długu Gminy Skwierzyna. Niemniej kwota długu gminy jest wysoka - 47,29 % (na
dopuszczalne 60 %) i wymaga szczególnego monitorowania przez organy gminy.
Biorąc pod uwagę również wysoki dług publiczny gminy niemożliwe będzie
sfinansowanie przez Gminę całego szeregu działań rewitalizacyjnych. Niniejszy dokument
zawiera, oprócz projektów finansowanych i utrzymywanych przez gminę, również projekty
innych uczestników procesu rewitalizacji, z których część będzie miała możliwość ubiegania
się o pożyczkę w ramach środków pomocowych. Połączenie działań władz lokalnych z
działaniami lokalnej społeczności umożliwi zatem finansową realizację założeń Lokalnego
Programu Rewitalizacji dla Miasta Skwierzyna oraz pozwoli utrzymać jego rezultaty.
1.3 Strefa społeczna
1.3.1 Struktura demograficzna i społeczna
1.3.1.1 Struktura demograficzna
Na dzień 31 grudnia 2012 r. w obrębie gminy miejsko-wiejskiej Skwierzyna
zamieszkiwało 12601 osób. Na przestrzeni ostatnich 4 lat odnotowano spadek liczby
mieszkańców, a w efekcie również spadek gęstości zaludnienia z 45 osób na km2 do 44 osób
na km2 w 2011. Współczynnik feminizacji społeczeństwa gminy Skwierzyna w 2009 r.
wynosił 105 kobiet na 100 mężczyzn, wzrósł do 106 w 2010 r. i utrzymuje się na tym
poziomie.
45
W obrębie samego miasta Skwierzyna, na przestrzeni analizowanego okresu,
obserwuje się także spadek liczby mieszkańców. W porównaniu z rokiem 2009, w 2012 r.
liczba mieszkańców obniżyła się o 1,71 % i przyjęła wartość - 9941.
Tabela 13 Ludność wg faktycznego miejsca zamieszkania w gminie Skwierzyna w latach 2009-2012
Wyszczególnienie 2009 2010 2011 2012
Ludność ogółem 12820 12692 12621 12601
w tym miasto 10113 10014 9969 9941
Mężczyźni 5217 5197 5165 5151
Kobiety 4896 4817 4804 4790
Źródło: Bank Danych Lokalnych, GUS
W analizowanym okresie wyraźne tendencje spadkowe zauważa się wśród ludności w wieku
produkcyjnym, w 2012 r. liczba ta osiągnęła wartość 8353, w porównaniu z 2009 r. był to
spadek o 312 osób, czyli o 3,6 %.
W okresie objętym badaniem zauważa się niepokojące zjawisko polegające na sukcesywnym
spadku (o 7,56 % w roku 2012 do 2009 r.) liczby osób w wieku przedprodukcyjnym
i produkcyjnym , na rzecz grupy osób w wieku poprodukcyjnym (wzrost o 17,07 % w roku
2012 do 2009 r.). Sytuacja ta jest charakterystyczna dla ogółu społeczeństwa polskiego.
W obecnym czasie proces starzenia się społeczeństwa nie przynosi negatywnych skutków,
jednak w przyszłości może spowodować zbyt duże obciążenie demograficzne i zatrzymanie
rozwoju gospodarczego.
Tabela 14 Liczba ludności wg ekonomicznych grup wieku w latach 2009-2012
Wyszczególnienie 2009 2010 2011 2012
Ludność ogółem 12820 12692 12621 12601
w wieku
przedprodukcyjnym 2503 2369 2310 2314
w wieku produkcyjnym 8665 8588 8492 8353
w wieku poprodukcyjnym 1652 1735 1819 1934
Źródło: Bank Danych Lokalnych, GUS
Na nieciekawą sytuację demograficzną gminy Skwierzyna wskazuje niewątpliwie wskaźnik
przyrostu naturalnego oraz ujemne saldo migracji.
46
Tabela 15 Przyrost naturalny w gminie Skwierzyna w latach 2009-2012
Wskaźnik na 1000 ludności 2009 2010 2011 2012
Urodzenia żywe 11,0 9,7 11,8 9,9
Zgony 8,5 7,7 9,6 7,9
Przyrost naturalny 2,4 2,0 2,3 2,1
Źródło: Bank Danych Lokalnych
Odnotowano dodatni wskaźnik przyrostu naturalnego, który utrzymuje się na niewielkim
poziomie, z wartością w 2012 r. - 2,1. Natomiast minusowe saldo migracji utrzymuje się
od czterech lat, optuje przy wysokich wartościach: -68, -100, -48.
Tabela 16 Migracje na pobyt stały w latach 2009-2012
Wyszczególnienie 2009 2010 2011 2012
Saldo migracji
wewnętrznych -28 -74 -94 -49
Saldo migracji
zagranicznych 15 6 -6 1
Ogółem saldo migracji -13 -68 -100 -48
Źródło: Bank Danych Lokalnych
Z powyższego wynika, że spadek liczby ludności jest skutkiem utrzymującego się
ujemnego salda migracji, przy nieznacznym przyroście naturalnym.
1.3.1.2 Struktura społeczna
1.3.1.2.1 Struktura wykształcenia społeczeństwa
Bardzo ważnym elementem świadczącym o kondycji społeczeństwa jest jego
wykształcenie, które jest elementem charakteryzującym zasoby regionu, gdyż wskazuje na
przyszły potencjał wykształconych i wykwalifikowanych pracowników. Obecnie sprostanie
wyzwaniom cywilizacyjnym wymaga stworzenia społeczeństwa nowoczesnego, o jak
najwyższym poziomie wykształcenia, aktywnego społecznie i gospodarczo.
47
Wykres 5 Struktura wykształcenia ludności 18
, wg NSP 2002
8% 4%8%
21%
25%
30%
4%
wyższe
policealne
średnie ogólnokształcące
średnie zawodowe
zasadnicze zawodowe
podstawowe ukończone
podstawowe nieukończone i
bez wykształcenia
Źródło: Bank Danych Lokalnych
Przewaga osób z niskim wykształceniem wpływa niekorzystnie na rozwój
gospodarczy miasta. Osobom tym trudniej jest znaleźć pracę i są bardziej podatne na
problemy związane z patologiami i ubóstwem.
Struktura wykształcenia mieszkańców gminy Skwierzyna wskazuje na wyższy udział
kobiet w strukturze wykształcenia policealnego, średniego, podstawowego ukończonego,
podstawowego nieukończonego oraz bez wykształcenia. W grupie z wykształceniem
wyższym i zasadniczym zawodowym dominują mężczyźni.
Tabela 17 Ludność gminy Skwierzyna według płci i poziomu wykształcenia19, wg NSP 2002
Rodzaj wykształcenia Ludność
Ogółem Mężczyźni Kobiety
Wyższe 865 439 426
Policealne 442 139 303
średnie razem 3051 1390 1661
średnie ogólnokształcące 829 224 605
średnie zawodowe 2222 1166 1056
zasadnicze zawodowe 2583 1553 1030
podstawowe ukończone 3181 1374 1807
podstawowe nieukończone i bez
wykształcenia 392 141 250
Źródło: Bank Danych Lokalnych.
18 Brak danych w BDL w zakresie ostatniego NSP 2011. 19
Brak danych w BDL w zakresie ostatniego NSP 2011.
48
Liczba osób korzystających ze szkół położonych na terenie gminy Skwierzyna przedstawiona
została w poniższej tabeli.
Tabela 18 Szkolnictwo w gminie Skwierzyna w latach 2009-2012
Wyszczególnienie Liczba ob. Liczba uczniów w latach Absolwenci
2009 2010 2011 2012 2009 2010 2011 2012
Szkoły podstawowe 4 697 677 648 621 148 125 111 120
Gimnazja 1 450 424 370 345 150 131 151 127
Zasadnicze szkoły
zawodowe 1 146 136 164 - 57 54 48 -
Szkoły zawodowe (licea
profilowane, technika) 2 531 443 407 367 77 111 105 114
Licea ogólnokształcące 1 196 167 175 141 66 82 41 65
Szkoły policealne 1 0 21 27 42 0 0 8 26 Źródło: Bank Danych Lokalnych
Preferowanymi kierunkami kształcenia wśród nastoletniej młodzieży są kierunki
oferowane przez szkoły zawodowe (liceum profilowane i technikum), które dają swoim
uczniom oprócz matury możliwość uzyskania kwalifikacji zawodowych w takich zawodach
jakie nie są proponowane w innych typach szkół ponadgimnazjalnych. W 2011 r. ponad
połowa (52,65 %) uczniów w skwierzyńskich szkół ponadgimnazjalnych uczyła się w
średnich szkołach zawodowych.
Niemniej konsekwencją utrzymującego się minusowego salda migracyjnego oraz
nieznacznego przyrostu naturalnego jest odczuwalny spadek liczby uczniów we wszystkich
typach szkół.
1.3.1.2.2 Stan i zróżnicowanie dochodowości gospodarstw domowych
Według danych NSP20
z 2002 r. w gminie Skwierzyna znajduje się 22,6 %
gospodarstw domowych powiatu międzyrzeckiego, w tym zamieszkuje 23,1 % rodzin
z dziećmi.
20 Brak danych w BDL w zakresie ostatniego NSP 2011.
49
Tabela 19 Liczba gospodarstw domowych i rodzin z dziećmi w gminie Skwierzyna w 2002 r.
Obszar Gospodarstwa
domowe
Rodziny z dziećmi
Powiat międzyrzecki 19305 9594
Gmina Skwierzyna
w tym: 4363 2218
obszar wiejski 3446 1786
miasto Skwierzyna 917 432
Źródło: Bank Danych Lokalnych
W wyniku procesu zanikania wielopokoleniowych gospodarstw domowych w całym
kraju również w gminie Skwierzyna dominują gospodarstwa jednorodzinne, wśród których
ponad 42,5 % to gospodarstwa 4 i więcej osobowe. Na terenie miasta nie występują
gospodarstwa domowe nierodzinne 4 i więcej osobowe.
Tabela 20 Stan gospodarstw domowych w gminie Skwierzyna w 2002 r.
Gospodarstwa domowe Liczba
Ogółem 4363
Jednorodzinne ogółem 3227
Jednorodzinne 2 osobowe 944
Jednorodzinne 3 osobowe 910
Jednorodzinne 4 i więcej osób 1373
Dwurodzinne 176
Trzy i więcej rodzinne 3
Nierodzinne ogółem 957
Nierodzinne 1 osobowe 900
Nierodzinne 2 osobowe 48
Nierodzinne 3 osobowe 7
Nierodzinne 4 i więcej
osobowe 0
Źródło: Bank Danych Lokalnych
Według NSP 2002 największy odsetek stanowiły gospodarstwa domowe utrzymujące
się z dochodu pracy najemnej (poza rolnictwem) – 46,94 % ogółu gospodarstw domowych
utrzymujących się z pracy.
Wśród gospodarstw domowych utrzymujących się z niezarobkowych źródeł pracy
największą grupę stanowiły gospodarstwa utrzymujące się głównie z emerytury pracowniczej,
kombatanckiej i pochodnej – 20,0 %, renty z tytułu niezdolności do pracy – 10,61 %, renty
rodzinnej – 4,26 % oraz zasiłku dla bezrobotnych – 3,34 %.
Ponad 41,05 % gospodarstw domowych wskazało jako swoje główne źródło dochodu
niezarobkowe (emerytury, renty, zasiłki, itd.).
50
Tabela 21 Główne źródła utrzymania gospodarstw domowych w Skwierzynie w 2002 r.
Źródło utrzymania Liczba gospodarstw
domowych
Praca najemna poza rolnictwem 1768
Praca najemna w rolnictwie 46
Praca na rachunek własny poza rolnictwem 280
Praca na rachunek własny w rolnictwie 93
Emerytura pracownicza, kombatancka i pochodne 873
Emerytura rolna 96
Renta z tytułu niezdolności do pracy 463
Renta socjalna 11
Renta rodzinna 186
Zasiłek dla bezrobotnych 146
Zasiłek pomocy społecznej 46
Inne niezarobkowe źródło 116
Źródło: Bank Danych Lokalnych
W gminie Skwierzyna, podobnie jak i na obszarze całego kraju, poziom
zróżnicowania dochodów poszczególnych gospodarstw domowych jest znaczący.
Do czynników negatywnie wpływających na poziom dochodów należy zaliczyć przede
wszystkim: wysoką stopę bezrobocia (21,3% w powiecie), niewielki odsetek osób
utrzymujących się z pracy na rachunek własny (8,54 %) i wysoki udział w ogólnej liczbie
gospodarstw domowych gospodarstw wskazujących jako swoje źródło dochodu: emerytury
pracownicze, kombatanckie i renty (37,33 %). Wskaźnik gospodarstw domowych
utrzymujących się ze źródeł innych niż praca jest niski i wynosi 2,65 %. Całość rzutuje na
ogólny poziom dochodów lokalnej społeczności.
1.3.1.2.3 Poziom przeciętnego wynagrodzenia
Według Banku Danych Lokalnych przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto
w powiecie międzyrzeckim wynosi 2 988 zł i plasuje się na drugim miejscu w porównaniu
z powiatami wchodzącymi w skład Podregionu gorzowskiego. Porównując wynagrodzenie,
o którym wyżej mowa do przeciętnego wynagrodzenia dla całego województwa lubuskiego
(w 2011r. – 3 074 zł) należy stwierdzić, że stanowi 97,20 % jego wielkości, natomiast w
relacji do średniej krajowej (3 399 zł) wynosi 87,90 % jej wartości.
51
Wykres 6 Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto (w PLN) wg powiatów w 2011 r.
3 276
2 988 3 068 3 031
2 621
3 0743 300
0
500
1 000
1 500
2 000
2 500
3 000
3 500
Powiat
gorzowski
Powiat
międzyrzecki
Powiat słubicki Powiat
strzelecko-
drezdenecki
Powiat
sulęciński
Województwo
lubuskie
Polska
Źródło: Bank Danych Lokalnych
1.3.1.2.4 Opieka społeczna
Pomoc społeczna jest istotnym zadaniem własnym gminy i stanowi mechanizm
przeciwdziałania patologiom, umożliwiający pobudzenie aktywności zawodowej
mieszkańców.
O wielkości i charakterze zapotrzebowania mieszkańców danego środowiska na usługi
w zakresie pomocy społecznej decydują różnorodne czynniki, wśród których na początek
wysuwają się przyczyny: społeczne, demograficzne i ekonomiczne.
W latach 2009 – 2012 z pomocy społecznej w gminie Skwierzyna korzystało
corocznie średnio 730 rodzin, czyli ponad 1800 osób.
52
Tabela 22 Powody, liczba rodzin i osób objętych pomocą społeczną w latach 2009-2012
Powód trudnej sytuacji życiowej
Ilość rodzin w danym roku Ilość osób w rodzinie
w danym roku
2009 2010 2011 2012 2009 2010 2011 2012
Ubóstwo 583 356 367 424 1550 824 835 912
Sieroctwo 0 1 2 2 0 4 6 5
Bezdomność 14 14 16 21 22 17 19 22
Potrzeba ochrony macierzyństwa,
w tym:
120 62 58 63 489 310 296 297
- wielodzietność 59 40 37 31 299 231 218 184
Bezrobocie 482 386 412 427 1350 1039 1074 1042
Niepełnosprawność 278 196 203 178 669 412 436 362
Długotrwała lub ciężka choroba 250 131 157 151 584 254 312 292
Bezradność w sprawach opiekuńczo-
wychowawczych, w tym:
144 68 83 92 436 230 274 310
- rodziny niepełne 124 53 63 71 351 152 176 204
- rodziny wielodzietne 26 11 14 16 113 63 80 89
Przemoc w rodzinie 5 1 2 3 15 3 5 9
Alkoholizm 71 32 54 111 143 57 108 192
Narkomania 1 0 2 6 3 0 5 11
Trudności w przystosowaniu do życia
po zwolnieniu z zakładu karnego
9 3 8 18 20 3 10 28
zdarzenie losowe 4 1 2 3 7 3 3 7
Sytuacja kryzysowa 3 0 3 1 9 0 7 1
Klęska żywiołowa 0 0 0 0 0 0 0 0 Źródło: Opracowanie Ośrodka Pomocy Społecznej w Skwierzynie
Zasadniczym powodem wnioskowania o pomoc z systemu pomocy społecznej było
ubóstwo, w 2012 r. aż 424 razy wskazywano na tę dysfunkcję. Kolejnymi czynnikami, które
najczęściej uzasadniały przyznanie środków pomocowych, były: bezrobocie,
niepełnosprawność, długotrwała lub ciężka choroba, bezradność w sprawach opiekuńczo –
wychowawczych oraz alkoholizm. Niemniej w wielu przypadkach w jednej rodzinie
występuje łącznie kilka sytuacji problemowych.
Dane dotyczące przyczyn, dla których część mieszkańców Skwierzyny nie jest
w stanie zaspokoić swoich potrzeb samodzielnie, świadczą o istnieniu niekorzystnych zjawisk
społecznych, a niektóre z nich dotykają stosunkowo dużej liczby osób i rodzin.
Problemy socjalne osób i rodzin rozwiązywane przez Ośrodek Pomocy Społecznej
w Skwierzynie przekładają się na wydatki realizowane przez budżet samorządu. Koszty te są
znaczne, niemniej od 2010 r. wykazują tendencje spadkowe. W 2012 r. spadły one w
stosunku do 2010r. o 4,8 %. W tym też roku procentowy udział wydatków na zadania z
zakresu pomocy społecznej w ogólnych wydatkach z budżetu gminy stanowiły 21,44 %.
53
Tabela 23 Wydatki Gminy Skwierzyna na zadania z zakresu pomocy społecznej
w latach 2009-2012
Rok
budżetowy
Wydatki w Działach: 852 Pomoc
społeczna i 853 Pozostałe zadania w
zakresie polityki społecznej – ogółem (w
zł)
2009 7 540 796,82
2010 9 138 187,84
2011 8 828 380,92
2012 8 698 482,80 Źródło: Bank Danych Lokalnych
Odpowiedzią samorządu na istniejące w środowisku potrzeby osób
niepełnosprawnych, osób z przewlekłą chorobą psychiczną i niepełnosprawnością
intelektualną było utworzenie przez tutejszy samorząd Środowiskowego Domu Pomocy,
którego ideą jest podtrzymywanie i rozwijanie umiejętności osób uczestniczących w zajęciach
terapeutycznych, zmierzające do ich pełnego usamodzielnienia. Istotną formą działalności
placówki jest także wspieranie rodzin osób niepełnosprawnych oraz współpraca z wieloma
instytucjami i organizacjami.
Tabela 24 Placówki stacjonarnej pomocy społeczne w Skwierzynie
Wyszczególnienie Jedn. miary
Lata
2009 2010 2011 2012
Placówki ob. 1 1 1 1
Domy pomocy społecznej ob. 1 1 1 1
Miejsca szt. 47 47 47 47
Mieszkańcy Osoba 47 47 47 47
Źródło: Bank Danych Lokalnych, GUS
Z danych zawartych w tabeli wynika, że placówka pomocy społecznej w Skwierzynie
utrzymuje liczbę miejsc na równym poziomie. Obsada mieszkańców (100 %) wskazuje na
zapotrzebowanie środowiskowe związane z koniecznością sprawowania opieki
specjalistycznej.
O istniejących problemach środowiskowych świadczy też funkcjonowanie placówki
opiekuńczo-wychowawczej wsparcia dziennego Świetlicy Środowiskowej "U Kubusia
Puchatka". Rocznie w świetlicowych zajęciach bierze udział około 40 dzieci.
Oprócz zadań statutowych, Ośrodek Pomocy Społecznej od 2008 r. realizuje, w
ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, projekt pn.: "Rozwój i upowszechnianie
54
integracji przez Ośrodek Pomocy Społecznej w Skwierzynie". Prowadzone w ramach
aktywizacji społecznej praktyczne zajęcia dostosowane są do indywidualnych potrzeb i
zainteresowań beneficjentów końcowych. Tylko w 2012 r. w przedmiotowym projekcie
wzięło udział 36 osób.
1.3.1.2.5 Bezrobocie
O sytuacji społeczno-gospodarczej i ekonomicznych warunkach życia świadczy
niewątpliwie skala bezrobocia rejestrowanego i jego cechy.
Według danych GUS, na koniec 2012 r. w Powiatowym Urzędzie Pracy było
zarejestrowanych 1035 bezrobotnych z terenu gminy Skwierzyna. Wartość ta zwiększyła się
w porównaniu z rokiem 2009 o 9,52 %.
Tabela 25 Bezrobotni zarejestrowani wg płci (stan na 31. XII)
Bezrobotni zarejestrowani
wg płci 2009 2010 2011 2012
Bezrobotni ogółem 945 943 923 1035
Mężczyźni 481 449 441 519
Kobiety 464 494 482 516
Źródło: Bank Danych Lokalnych
Od 2009 r. tendencje zwyżkowe wykazuje także wartość wskaźnika liczby bezrobotnych
zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym, w 2012r. w stosunku do 2009 r.
wartość ta wzrosła o 13,76 %.
Tabela 26 Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym
w latach 2008-2011
Wyszczególnienie 2009 2010 2011 2012
Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności
w wieku produkcyjnym ogółem
10,9 11,0 10,9 12,4
Mężczyźni 11,2 12,1 12,0 13,1
Kobiety 10,7 10,0 9,9 11,8
Źródło: Bank Danych Lokalnych
55
Tabela 27 Bezrobotni powiatu międzyrzeckiego wg gmin – XII 2012
Gminy
Liczba
bezrobotnych Z prawem
do
zasiłku
Do
25
roku życia
Pow.
50
roku życia
Długotrwale
bezrobotni
Bez kwalifikacji
zawodowych
Liczba
mieszk.
w gminie
Ogółem w tym kobiety
Bledzew 446 221 86 92 104 252 173 4573
Miasto i Gmina
Międzyrzecz 1964 981 440 343 498 1038 600 25175
Gmina Przytoczna
500 255 120 98 112 271 188 5719
Gmina Pszczew 372 184 70 85 83 216 167 4223
Miasto i Gmina
Skwierzyna 1030 514 236 198 271 543 416 12601
w tym miasto 764 377 185 147 206 376 290 9941
Miasto i Gmina
Trzciel 543 293 127 106 137 288 181 6558
POWIAT 4873 1079 922 1205 2599 1725 58849 Źródło: Sprawozdanie PUP w Międzyrzeczu za rok 2012
Analizując powyższe dane należy stwierdzić, że samorząd skwierzyński jest drugim
pod względem liczby mieszkańców samorządem w powiecie międzyrzeckim. W strukturze
bezrobocia również plasuje się na drugim miejscu zarówno pod względem liczby
bezrobotnych, w tym bezrobotnych kobiet; bezrobotnych z prawem do zasiłku; osób
długotrwale bezrobotnych; bez kwalifikacji zawodowych; do 25 roku życia oraz po 50 roku
życia.
W strukturze bezrobotnych najliczniejszą grupę bezrobotnych tworzą osoby między
25 a 50 rokiem życia stanowiącą 54,46 % pozostających bez pracy. Wskaźnik osób po 50
roku życia kształtuje się w granicach 26,31%, natomiast osób młodych do 25 roku życia
wynosi -19,22 %. Wśród bezrobotnych dominują mężczyźni - 50,10% ogólnej liczby
bezrobotnych.
Pod względem wykształcenia, w 2012 r. wśród bezrobotnych w powiecie
międzyrzeckim znaczny odsetek stanowią bezrobotni bez kwalifikacji zawodowych - 35,39%.
W gminie Skwierzyna jest on jeszcze wyższy i wynosi 40,38 % ogółu bezrobotnych w
gminie.
Analizując wysokość stopy bezrobocia (relacja do aktywnych zawodowo) to powiat
międzyrzecki na koniec czerwca 2013 r. zajmował drugie miejsce w podregionie gorzowskim
z wartością: 21,3% (przy czym w podregionie gorzowskim stopa ta wynosiła 14,2%,
w województwie 13,2%), co lokuje ten rejon w grupie kilku powiatów w województwie
o wartości wskaźnika przekraczającej 20%.
56
Ogólny poziom bezrobocia rejestrowanego nie świadczy, że jest ono problemem
społecznym. Jednakże związane jest najczęściej z niekorzystnymi cechami
charakteryzującymi wewnętrznie strukturę tego zjawiska, takimi jak: długotrwałość, brak
kwalifikacji zawodowych osób bezrobotnych, uwarunkowania wiekowe, itp.
1.3.1.3 Infrastruktura społeczna
1.3.1.3.1 Oświata
Inwestycja w oświatę to inwestycja w społeczeństwo. Jakość kapitału ludzkiego
w odniesieniu do najmłodszego pokolenia, dzieci i młodzieży, odgrywać będzie szczególną
rolę w rozwiązywaniu trudnych problemów coraz bardziej starzejącego się społeczeństwa.
W gminie Skwierzyna infrastruktura oświatowa wymaga modernizacji, chociażby
w zakresie termomodernizacji. Niemniej stan techniczny placówek nie odbiega znacząco od
obowiązujących standardów. Władze gminy dbają o wysoką jakość kształcenia oraz
o dostępność i dobry stan techniczny obiektów oświatowych, w tym sportowo –
rekreacyjnych. Poniższe zestawienie prezentuje funkcjonujące placówki na terenie gminy.
Tabela 28 Placówki oświatowe w gminie Skwierzyna
Rodzaj placówki Placówki
Kluby dziecięce Klub Dziecięcy
ul. A. Mickiewicza 26 Skwierzyna
Przedszkola
Zespół Edukacyjny w Skwierzynie, ul. A. Mickiewicza 26
w tym:
- Przedszkole integracyjne "Gromadka Misia Uszatka"
4 oddziały przedszkolne przy szkołach podstawowych
Szkoły
podstawowe
Zespół Edukacyjny w Skwierzynie, ul. A. Mickiewicza 26,
w tym:
- Szkoła Podstawowa z klasami integracyjnymi
Szkoła Podstawowa w Murzynowie, ul. Kościelna 7
Zespoły szkół
i gimnazja
Gimnazjum im. Władysława Jagiełły
w Skwierzynie, ul. Stefana Batorego 14
Szkoły ponad-
gimnazjalne
Zespół Szkół Technicznych im. Stanisława Lema
w Skwierzynie ul. Poznańska 13, w tym:
- Technikum Zawodowe
- Szkoła policealna - Liceum Ogólnokształcące dla dorosłych
Zespół Szkół Ogólnokształcących, ul. Mickiewicza 1
Skwierzyna, w tym:
- Liceum Ogólnokształcące im. Ireny Sendler
Centrum Kształcenia Praktycznego w Skwierzynie ul. A.
Mickiewicza 3 Źródło: Dane Urzędu Miejskiego w Skwierzynie
57
Wszystkie szkoły wyposażone są w sprzęt komputerowy i dostęp do Internetu. Liczba
uczniów przypadająca na jeden komputer z dostępem do Internetu przeznaczony do użytku
uczniów stale maleje, w gimnazjum wartość ta spadła o 61,67 % porównując rok 2012 z
2009.
Tabela 29 Liczba uczniów przypadająca na jeden komputer z dostępem do Internetu
przeznaczony do użytku uczniów
Wyszczególnienie 2009 2010 2011 2012
Szkoły Podstawowe
11,81 11,28 11,17 10,53
Gimnazja 32,14 30,29 13,21 12,32
Szkoły zawodowe bez policealnych 14,10 12,06 11,90 -
Technika 8,38 6,60 5,75 -
Licea ogólnokształcące 3,92 3,34 3,50 -
Źródło: Bank Danych Lokalnych, GUS
1.3.1.3.2 Kultura
Skwierzyński Dom Kultury jest centrum edukacji artystycznej realizującym zadania
z zakresu wychowania, edukacji kulturalnej, upowszechniania kultury wśród dzieci,
młodzieży oraz dorosłych. Zasadniczym celem tej jednostki jest rozwijanie potrzeb
kulturalnych mieszkańców, upowszechnianie i promocja kultury lokalnej, wychowanie przez
sztukę, a także tworzenie warunków do rozwoju amatorskiego ruchu artystycznego oraz
pobudzanie zainteresowania wiedzą i sztuką. W SDK można rozwijać swoje zainteresowania
w sekcjach: muzycznej, plastycznej, literackiej, wokalnej, fotograficznej i teatralnej.
Na terenie gminy działa aż 5 zespołów tanecznych, tj.:
Stowarzyszenie Przyjaciół Skwierzyńskiego Zespołu Tanecznego Nowinka,
Stowarzyszenie Przyjaciół Studia Tańca Remix,
Klub Tańca Towarzyskiego Fantazja,
Zespół Tańca Ludowego Obrzanie,
Zespół Tańca Sport Mix.
Są wśród nich zespoły znane, ze sporym dorobkiem, takie, które niedawno rozpoczęły
swoją działalność i takie, które wznowiły swą działalność po latach.
58
Zespół Nowinka jest zespołem z największym dorobkiem. W ciągu swojej 20-letniej
działalności wykonał około 200 tańców w kraju i za granicą.
Do reaktywowanych zespołów należy Zespół Tańca Ludowego „Obrzanie", który
wraz z kapelą również odnosi sukcesy, m.in. w lipcu tego roku zdobył główną nagrodę na
XVII Festiwalu Współczesnej Kultury Ludowej w Kamieniu Pomorskim.
Do corocznych lokalnych imprez organizowanych przez dom kultury należą: Koncert
Noworoczny, Koncert Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy, Ferie Zimowe, konkursy
recytatorskie, m. in. im. ks. Jana Twardowskiego, Festiwal Dzieci Śpiewających, Przegląd
Małych Form Teatralnych, majówki, Dni Skwierzyny, Wakacyjne Spotkanie z Kulturą,
M.A.S.H.- zlot militariów, święto folkloru "Na swojską nutę", dożynki gminne, Spotkanie ze
Świętym Mikołajem.
Skwierzyński Dom Kultury nawiązuje współpracę ze stowarzyszeniami i instytucjami
pozarządowymi, m.in. jest współorganizatorem festynów i imprez integracyjnych.
Biblioteka Miejska w Skwierzynie pełniąca funkcję gminnej biblioteki, posiada 3 filie
biblioteczne: w Murzynowie, w Świniarach i Trzebiszewie. Biblioteka dysponuje:
wypożyczalnią dla dorosłych, wypożyczalnią dla dzieci, czytelnią ogólną, czytelnią
czasopism. Funkcjonuje tu też punkt książki mówionej i czytelnia internetowa. Jej zasoby
mają charakter uniwersalny, obejmują zarówno literaturę polską i obcą, piśmiennictwo
popularno-naukowe, publikacje o profilu regionalnym, zbiory specjalne jak i czasopisma
fachowe i popularne. Niemniej obserwuje się spadek liczby czytelników, W 2012 r.
w porównaniu z 2009 r. było ich mniej o 16,28 %.
Tabela 30 Placówki biblioteczne w latach 2009 – 2011
Wyszczególnienie 2009 2010 2011 2012
Biblioteki i filie (ob.) 4 4 4 4
Księgozbiór 45301 44128 44407 43499
czytelnicy w ciągu roku 1665 1595 1469 1394
wypożyczenia księgozbioru (wol.)
na 1 czytelnika 29,9 31,8 31,5 30,5
Źródło: Bank Danych Lokalnych
Biblioteka jest jednostką skomputeryzowaną. Do utrwalonych form pracy należą m.in.:
wystawy, konkursy, promocje regionalnego środowiska literackiego, popularyzacja literatury
dla dzieci i młodzieży.
59
Ośrodek Sportu i Rekreacji w Skwierzynie jest instytucją świadczącą usługi w zakresie
organizacji imprez sportowych, rekreacyjnych, integracyjnych, festynów i wypoczynku dzieci
i młodzieży. Do jego podstawowych zadań należy: gospodarowanie terenami i urządzeniami
sportowymi i rekreacyjnymi; organizacja imprez sportowych i rekreacyjnych; wypoczynku
dzieci i młodzieży; prowadzenie działalności gospodarczej .
Ośrodek dysponuje:
terenami i urządzeniami sportowymi i rekreacyjnymi: 2 boiska piłkarskie, bieżnia
lekkoatletyczna, boisko do piłki plażowej, boisko wielofunkcyjne, skatepark, Otwarta
Strefa Rekreacji Dziecięcej;
pokojami gościnnymi 2,3,4-osobowymi (łazienka, TV);
kawiarnią z zapleczem kuchennym;
siłownią i kortem tenisowym.
Jednostka ta posiada duże doświadczenie w organizowaniu zawodów sportowych - zawodów
o randze lokalnej, regionalnej, ogólnopolskiej oraz światowej. Od lat pełni funkcję
koordynatora zawodów sportowych na szczeblu powiatu międzyrzeckiego.
Corocznie Ośrodek jest organizatorem zimowego i letniego wypoczynku dla dzieci
i młodzieży z terenu gminy Skwierzyna. Katalog zajęć dla uczestników wypoczynku jest
szeroki, OSiR zaprasza m.in. na: lodowisko z wypożyczalnią łyżew, kuligi, wyjazdy na basen,
zajęcia świetlicowe, ligi w grach sportowych, letnie olimpiady lekkoatletyczne, gry i zabawy
ruchowe. Z usług Ośrodka korzystają m.in.: biegacze na orientację z Poznania i Wrocławia,
piłkarze z Łodzi, tenisiści stołowi z województwa lubuskiego.
Do dyspozycji OSiR oddano następujące nieruchomości:
Stadion, ul. Sportowa 1, Skwierzyna;
Stanica wodna, ul. Przybrzeżna, Skwierzyna;
Obiekty sportowo-rekreacyjne, ul. Sportowa 7, Murzynowo;
Otwarta Strefa Rekreacji Dziecięcej przy ul. Batorego w Skwierzynie;
Tor Kartingowy - Plac CKP, ul. Mickiewicza 3, Skwierzyna.
1.3.1.3.3 Ochrona zdrowia
Jednym ze wskaźników wyznaczających jakość życia mieszkańców jest ochrona
zdrowia, w tym dostępność i jakość oferowanych usług medycznych.
60
Podstawowa opieka zdrowotna świadczona jest głównie przez lekarzy rodzinnych
(indywidualne praktyki lekarskie oraz zespoły lekarzy rodzinnych w ramach zakładów opieki
zdrowotnej), a także pielęgniarki i położne środowiskowo-rodzinne. Mieszkańcy gminy
Skwierzyna korzystają z placówek opieki zdrowotnej zlokalizowanych na terenie miasta.
Według Banku Danych Lokalnych, w 2011 r. funkcjonowało tu 5 niepublicznych
zakładów opieki zdrowotnej. Liczba osób przypadających na 1 zakład wynosiła: 2 524,
łącznie jednostki te udzieliły 38639 porad.
Gmina posiada udziały (10,17 %) w jednej z jednostek, tj. w Niepublicznym Zakładzie
Opieki Zdrowotnej "Szpital im. Dr nauk medycznych Radzimira Śmigielskiego" Sp. z o.o.,
która jest jednostką w ramach Grupy Nowy Szpital. Grupa ta jest największą w Polsce siecią
prywatnych szpitali świadczących usługi w ramach powszechnego ubezpieczenia. W swojej
ofercie Zakład ten ma kompleksową opiekę medyczną: od podstawowej opieki zdrowotnej
poprzez specjalistyczne badania i porady, aż po leczenie szpitalne (121 łóżek).
W analizowanym roku działało też 6 ogólnodostępnych aptek, zaś wskaźnik liczby
ludności przypadającej na jedną aptekę wynosił: 2 104 osoby.
1.3.1.3.4 Organizacje pozarządowe
Podstawowym kierunkiem funkcjonowania organizacji pozarządowych jest działalność
społeczna i wolontariat. Gmina Skwierzyna posiada wieloletnie tradycje współpracy
z organizacjami pozarządowymi. Na jej terenie działa wiele organizacji pozarządowych, które
prowadzą działania nakierowane na obszary problemowe, odczuwalne w środowisku
mieszkańców. Celem funkcjonowania tych inicjatyw obywatelskich jest zaspokajanie
specyficznych potrzeb mieszkańców, bądź podejmowanie problemów o małym zasięgu, które
umykają uwadze i możliwościom realizacyjnym administracji publicznej.
Organizacje pozarządowe opierają się w znacznej mierze na nieodpłatnej pracy członków
-wolontariuszy, są rzecznikiem interesów różnych grup społecznych, niosą pomoc
potrzebującym, udzielają rady i wsparcia.
Na terenie gminy Skwierzyna działają organizacje, które stanowią bazę dla rozwoju
lokalnych społeczności skupiając najaktywniejszych i najwrażliwszych na sprawy
społeczne obywateli skwierzyńskiego środowiska.
61
Tabela 31 Organizacje pozarządowe na terenie gminy Skwierzyna
Strefa działania
organizacji
pozarządowych
Przykładowe organizacje
Pomoc
społeczna Polski Komitet Pomocy Społecznej Klub Seniora w Skwierzynie,
Zdrowie
Towarzystwo Walki z Kalectwem Koło Terenowe w Skwierzynie,
Polskie Stowarzyszenie Diabetyków - Koło w Skwierzynie,
Klub Abstynenta "Zdrój",
Sport
Klub Orientacji Sportowej Modrzew,
Skwierzyński Klub Sportowy "Pogoń" Skwierzyna,
Uczniowski Klub Sportowy "Moto-Kart" w Skwierzynie,
Klub Sportowy "SOKÓŁ" Świniary,
Zakładowy Ludowy Klub Sportowy Budowlani Murzynowo,
Kultura
Stowarzyszenie Przyjaciół Studia Tańca "Remix"
Stowarzyszenie Przyjaciół Skwierzyńskiego Zespołu Tanecznego
"Nowinka"
Organizacje
społecznościowe
Stowarzyszenie "Nasz Dom",
Stowarzyszenie Przyjaciół Sołectwa Murzynowo "Moja Wieś a w Niej...",
Kuźnia Inicjatyw Społecznych "Awangarda",
Stowarzyszenie Inicjatyw Społeczno - Gospodarczych "Obra - Warta",
Edukacja
Uniwersytet Trzeciego Wieku Filia w Skwierzynie,
Lubuskie Stowarzyszenie Pomocy Szkole, Skwierzyńskie Koło "Dać
Szansę",
Inne
Stowarzyszenie Gospodyń Wiejskich w Trzebiszewie,
Stowarzyszenie "Jedność Patriotyczna" im. Romana Dmowskiego,
Stowarzyszenie Dzieci Wojny Oddział Skwierzyńsko - Międzyrzecki,
Związek Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych,
Nadobrzański Klub Płetwonurków "Obra",
Skwierzyńskie Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami "Zwierzaki
Niczyje",
Towarzystwo Zdrowego Kręgosłupa "Ruckgrad" Polska,
Związek Drużyn ZHP w Skwierzynie. Źródło: http://www.skwierzyna.pl/dla-mieszkancow/stowarzyszenia-i-ngo.html
Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego
i o wolontariacie nałożyła na organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego
obowiązek corocznego uchwalania programów współpracy z organizacjami pozarządowymi.
Gmina Skwierzyna posiada wieloletnie tradycje współpracy z tymi podmiotami. Corocznie
zatwierdzane i realizowane są stosowne programy. Formy współpracy są z roku na rok
poszerzane i udoskonalane. Obecnie jest to zróżnicowany zestaw działań i środków mających
na celu jak najszersze zaangażowanie obywateli w zarządzanie Gminą, przez przekazywanie
możliwie największej liczby zadań publicznych do realizacji organizacjom pozarządowym.
Rada Miejska uchwałą Nr XXIX/210/12 w dniu 29 października 2012 r. zatwierdziła
Program Współpracy Gminy Skwierzyna z organizacjami pozarządowymi na 2013 rok,
62
w którym zadeklarowała wolę współpracy z tymi jednostkami w sferze zadań publicznych na
zasadach pomocniczości, suwerenności stron, partnerstwa, efektywności, uczciwej
konkurencji i jawności. Przedmiotowy Program określa priorytetowe zadania publiczne
przyjęte do realizacji przy współpracy z organizacjami pozarządowymi.
Tabela 32 Zadania publiczne w 2013 r. realizowane przy udziale organizacji pozarządowych oraz
wysokość środków przeznaczonych na realizację Programu
Priorytetowe zadania
publiczne Uszczegółowienie zadania Kwota (zł)
Zadania z zakresu pomocy społecznej
Pomoc rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej
oraz wyrównywanie szans tych rodzin i osób, w tym:
wspieranie aktywności emerytów, rencistów,
pomoc osobom starszym znajdującym się w trudnej
sytuacji życiowej.
15 000,00
Zadania z zakresu działalności
na rzecz osób
niepełnosprawnych
Integracja środowisk ludzi niepełnosprawnych.
Wspieranie aktywności środowisk osób
niepełnosprawnych.
Organizowanie uroczystości, imprez, spotkań
podejmujących problematykę niepełnosprawności.
5 000,00
Zadania z zakresu nauki,
edukacji, oświaty i wychowania
Organizacja imprez charytatywnych wspierających
i promujących uzdolnioną młodzież.
Wspieranie procesów edukacyjnych poprzez
pomoc materialną uzdolnionym uczniom szkół gminnych.
3 000,00
Zadania z zakresu kultury,
sztuki, ochrony dóbr kultury
i tradycji
Organizacja festiwali, konkursów, przeglądów,
imprez służących rozwojowi działalności kulturalnej
i artystycznej.
Wspieranie amatorskiego ruchu artystycznego.
Działania mające na celu ochronę i popularyzację
materialnego i niematerialnego dziedzictwa kulturowego Gminy Skwierzyna.
Ochrona miejsc pamięci.
90 000,00
Zadania z zakresu
upowszechniania turystyki
Organizacja konkursów, przeglądów, imprez oraz
innych form służących popularyzacji turystyki i
promocji gminy.
8.000,00
Zadania z zakresu ekologii
i ochrony zwierząt oraz ochrony
dziedzictwa przyrodniczego
Działania mające na celu ochronę praw zwierząt
i przeciwdziałania bezdomności zwierząt. 10 000,00
Zadanie z zakresu ratownictwa
i bezpieczeństwa publicznego Organizacja ćwiczeń ratowniczo - gaśniczych.
6 000,00
Środki na realizację Programu - ogółem 137 000,00 Źródło: Program Współpracy Gminy Skwierzyna z organizacjami pozarządowymi na 2013 rok
Na realizację w/w przedsięwzięć w 2013 r. Gmina Skwierzyna przeznaczyła kwotę
137 000 zł. Analizując zabezpieczenie finansowe realizacji rocznych programów współpracy
(na etapie uchwalania Programu) należy stwierdzić, że przyjęta wartość ma w porównaniu do
2011 r. (131 600 zł) charakter zwyżkowy, kwota ta wzrosła o 4,1 %.
63
W 2013 r. gmina powierzyła realizację swoich zadań m.in. takim organizacjom jak:
Klub Sportowy Fantazja, Stowarzyszenie Przyjaciół Studia Tańca "Remix", Stowarzyszenie
Przyjaciół Skwierzyńskiego Zespołu Tanecznego "Nowinka", Stowarzyszenie "Nasz Dom",
PKPS – Klub Seniora, Skwierzyńskie Towarzystwo Ochrony Zwierząt, Uniwersytet
Trzeciego Wieku Filia w Skwierzynie.
Jednostki samorządu terytorialnego mają możliwości prawne współpracy z
organizacjami pozarządowymi także na podstawie innych ustaw, m.in. ustawy z dnia 25
czerwca 2010 r. o sporcie (Dz. U. Nr 127, poz.857 z późn.zm.). Na wsparcie finansowe zadań
z zakresu rozwoju sportu w 2013 r. gmina Skwierzyna zaplanowała 100 000,00 zł. (w 2012 r.
136.000,00 zł). Kluby sportowe niedziałające w celu osiągniecia zysku mogły ubiegać się o
dotację na realizację zadań z zakresu rozwoju sportu w ramach zadania nr l : Prowadzenie
szkolenia sportowego oraz
zadania nr 2: Organizacja i udział w zawodach i rozgrywkach sportowych. W wyniku
przeprowadzonego postępowania konkursowego wykonanie tych zadań powierzono
Zakładowemu Ludowemu Klubowi Sportowemu "Budowlani" Murzynowo, Klubowi
Sportowemu Fantazja, Uczniowskiemu Klubowi Sportowemu Moto–Kart, Stowarzyszeniu
LIONS, Uczniowskiemu Klubowi Sportowemu Unia w Skwierzynie.
1.3.1.3.5 Określenie grup wymagających wsparcia
Przedmiotem realizacji założeń Programu Rewitalizacji jest wsparcie wszystkich osób
zamieszkujących tereny dysfunkcyjne gminy, w szczególności grupy osób dotknięte
problemami społecznymi. Celem rewitalizacji jest bowiem m. in. rozwiązywanie problemów
społecznych.
Grupy społeczne wymagające największego wsparcia w ramach programu
rewitalizacji to te, które zidentyfikowano w wyniku działalności ośrodka pomocy społecznej.
Najważniejszymi zidentyfikowanymi problemami społecznymi w Skwierzynie są:
bezrobocie, ubóstwo, długotrwała lub ciężka choroba, niepełnosprawność oraz alkoholizm.
Wśród osób dotkniętych ubóstwem zazwyczaj dochodzi do patologii społecznych związanych
m.in.: z przestępczością, alkoholizmem, narkomanią, problemami wychowawczymi.
Rozwój gospodarczy miasta Skwierzyna, również ten związany z rozwojem turystyki
i poprawą jego atrakcyjności, powinien przynieść poprawę jakości życia mieszkańców oraz
wzrost dochodów społeczności lokalnej.
64
Drugą z najważniejszych grup wsparcia są przedsiębiorcy, którzy wiążą dużą nadzieję
z rewitalizacją miasta. Realizacja projektów miejskich planowanych w ramach niniejszego
dokumentu powinna skutkować m. in. powstaniem nowych działalności gospodarczych oraz
rozwojem istniejących, czego konsekwencją będą nowe miejsca pracy, a tym samym
przeciwdziałanie problemom: bezrobocia i ubóstwa.
W konsekwencji, działania rewitalizacyjne powinny przyczynić się do stworzenia
nowych miejsc pracy, tworzenia więzi społecznych, poczucia identyfikacji z miejscem
zamieszkania, przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu.
1.3.1.3.6 Identyfikacja problemów w sferze społecznej
Główne problemy w sferze społecznej gminy to:
starzenie się społeczeństwa, co potwierdza rosnący udział w strukturze mieszkańców
osób w wieku poprodukcyjnym, przy jednoczesnym spadku populacji w wieku
przedprodukcyjnym i produkcyjnym;
ujemne saldo migracji, potwierdzające odpływ wykształconej młodzieży do większych
ośrodków miejskich i za granicę;
niski poziom wykształcenia mieszkańców;
stosunkowo duży odsetek gospodarstw domowych utrzymujących się z niezarobkowych
źródeł utrzymania;
wzrost dysproporcji w poziomie życia mieszkańców - wzrost grupy rodzin zagrożonych
wykluczeniem społecznym;
utrzymujące się bezrobocie, wykazujące niewielkie tendencje wzrostowe;
potrzeba termomodernizacji obiektów oświatowych;
malejąca liczba uczniów w szkołach.
65
2. CHARAKTERYSTYKA OBECNEJ SYTUACJI NA OBSZARZE
WYMAGAJĄCYM REWITALIZACJI W MIEŚCIE SKWIERZYNA
2.1 Zagospodarowanie przestrzenne
Na obszarze przeważa zabudowa typowo mieszkaniowa co łączy się z jego podstawową
funkcją. Przeważają tereny wielofunkcyjnego mieszkalnictwa z usługami o charakterze
nieuciążliwym oraz wielofunkcyjne mieszkaniowe, usługowe bądź mieszkaniowe. W
południowej części obszaru zlokalizowana jest strefa wielofunkcyjna usługowa z
dopuszczeniem funkcji produkcyjnej oraz wielofunkcyjna produkcyjna z dopuszczeniem
usług w tym wielkopowierzchniowych obiektów handlowych. Właśnie w tym miejscu działa
Regionalny Park Przemysłowy zlokalizowany przy drodze ekspresowej nr 3.
Przez obszar wyznaczony do rewitalizacji przebiegają najważniejsze szlaki komunikacyjne:
Droga krajowa 24 (ul. Poznańska, Stefana Batorego, 2 lutego, Gorzowska)
Droga ekspresowa 3 ( ul. Międzyrzecka, Stefana Batorego, 2 Lutego, Gorzowska)
Z punktu widzenia komunikacji duże znaczenie odgrywa zlokalizowany w południowej
części obszaru dworzec kolejowy. Przez południową część obszaru przebiega linia kolejowa.
Główne funkcje obszaru:
Mieszkaniowa;
Edukacyjna;
Administracyjna;
Publiczna;
Kulturalna;
Usługowa;
Produkcyjna.
Na obszarze zdegradowanym znajdują się ważne z punku widzenia mieszkańców obiekty:
1. Publiczne:
Urząd Miasta i Gminy;
Powiatowy Urząd Pracy w Międzyrzeczu Referat w Skwierzynie;
Ośrodek Pomocy Społecznej;
Dom Pomocy Społecznej;
2. Oświatowe:
66
Przedszkole Integracyjne „Gromadka Misia Uszatka”;
Przedszkole wojskowe nr 84;
Zespól Edukacyjny;
Gimnazjum im. Władysława Jagiełły;
Zespół Szkół Ogólnokształcących;
Centrum Kształcenia Praktycznego;
Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna;
3. Kulturalne:
Skwierzyński Ośrodek Kultury;
Biblioteka Skwierzyńskiego Ośrodka Kultury;
4. Opieki zdrowotnej:
NZOZ Poradnia dla dzieci;
Poradnia lekarza rodzinnego;
Szpital im. R. Śmigielskiego;
5. Miejskie zakłady:
Zakład Gospodarki Komunalnej;
Zakład Wodociągów i Kanalizacji;
6. Kościoły rzymskokatolickie:
Kościół p.w. św. Mikołaja Biskupa
Kościół p.w. św. Zbawiciela
7. Komisariat Policji;
8. Ochotnicza Straż Pożarna.
Obszar rewitalizowany ma duże znaczenie także z punktu widzenia turystyki. Właśnie w jego
granicach znajdują się najważniejsze zabytki w Skwierzynie, wpisane do Rejestru Zabytków
Województwa Lubuskiego, tj.:
kościół parafialny rzymsko-katolicki p.w. Mikołaja Biskupa;
kościół filialny p.w. Najświętszego Zbawiciela;
kamienica mieszczańska przy ul. Rynek 6;
spichlerz przy ul. Prusa 4;
cmentarz żydowski – kirkut.
67
Na obszarze znajdują się również obiekty wpisane do Gminnej Ewidencji Zabytków, a w śród
nich m.in.:
Ratusz miejski;
Kamienice przy ul. Rynek 1, 2, 4-8, 19, 21;
Szpital przy ul. Szpitalnej 5;
Skwierzyński Ośrodek Kultury przy ul. Teatralnej 5;
Koszary- zespół zabudowy przy ul. Waszkiewicza;
Dworzec przy ul. Dworcowej.
Teren rewitalizowany charakteryzuje się gorszą sytuacją mieszkaniową niż średnia dla
województwa lubuskiego. Analiza wskaźnika liczby budynków mieszkalnych sprzed 1989
roku w stosunku do ogólnej liczby budynków mieszkalnych wykazała, że wartość tego
wskaźnika dla obszaru jest o 3% wyższa, niż wartość przedmiotowego wskaźnika dla
województwa. Z 871 budynków mieszkalnych 793 zostało wybudowanych przed 1989
rokiem.
Wykres 7 Liczba budynków przed 1989 rokiem
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Miasta
68
Problemy zidentyfikowane w sferze przestrzennej:
Zły stan techniczny budynków mieszkalnych i duży odsetek budynków mieszkalnych
wybudowanych przed 1989 rokiem;
Duże natężenie ruchu samochodowego, w tym tranzytowego;
Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego i wysoki poziom hałasu, spowodowany
przebiegiem ruchu tranzytowego przez obszar;
Zły stan techniczny dróg oraz występowanie ulic o nawierzchni gruntowej;
Zły stan techniczny i wizualny centralnego placu Skwierzyny jakim jest Rynek;
Zły stan techniczny obiektów użyteczności publicznej.
2.2 Gospodarka
Wskaźnik liczby zarejestrowanych podmiotów gospodarczych wykazuje, że na obszarze
zdegradowanym jest ich zdecydowanie mniej niż wynosi średnia dla województwa. Na
obszarze zarejestrowane zostały 463 podmioty, co w przeliczeniu na liczbę mieszkańców daje
6,43, natomiast średnia dla województwa wynosi 10,5.
Wykres 8 Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Miasta
69
Do najważniejszych podmiotów gospodarczych na terenie rewitalizowanym należą:
EAS Einhaus Anlagenservice Sp. z o.o.;
Gorzowska Fabryka Mebli SA;
Poliflor Sp. z o.o.;
PPHU „W-D” Sp. z o.o.;
Las Skwierzyna-Gorzów Sp. z o.o.;
Asgatec Sp. z o.o.;
Problemy zidentyfikowane w sferze gospodarczej:
Niski stopień przedsiębiorczości;
Niewykorzystany potencjał turystyczno-rekreacyjny.
2.3 Strefa społeczna
Obszar zdegradowany zamieszkuje 7163 osoby, co stanowi 66 % mieszkańców całego miasta
i prawie 53% ludności całej gminy. Największym problemem w strefie społecznej jest duża
liczba przestępstw i wykroczeń. Zdarzeń takich było 280. Po przeliczeniu wskaźnika jego
wartość wynosi 39,09 i jest o około 2% wyższa niż wartość referencyjna tego wskaźnika dla
województwa.
Wykres 9 Liczba przestępstw i wykroczeń
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Miasta
70
Lepszą sytuację można zaobserwować w przypadku przestępczości nieletnich. Jest ona o 47%
niższa niż średnio dla całego województwa. Wartość wskaźnika wyniosła 12,15 przy tylko 87
zarejestrowanych zdarzeniach.
Wykres 10 Liczba czynów karalnych popełnionych przez nieletnich
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Miasta
Wyznaczony obszar, który zostanie poddany rewitalizacji zamieszkuje duża liczba osób
korzystających z pomocy społecznej. Z 7163 mieszkańców tego terenu aż 663 korzysta z
pomocy społecznej. Jednakże po dokonaniu analizy wskaźnikowej, wartość tego wskaźnika
dla obszaru jest mniejsza niż wartość wskaźnika dla województwa.
71
Wykres 11 Liczba osób korzystających z pomocy społecznej.
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Miasta
Problemy zidentyfikowane w sferze społecznej:
Wysoki wskaźnik przestępczości;
Duży odsetek osób zagrożonych wykluczeniem społecznym;
Złe warunki mieszkaniowe;
Potrzeba termomodernizacji obiektów oświatowych;
Nieodpowiednio doposażone ośrodki kształcenia.
72
3. NAWIĄZANIE DO DOKUMENTÓW STRATEGICZNYCH DOTYCZĄCYCH
ROZWOJU PRZESTRZENNOSPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO REGIONU
Lubuski Regionalny Program Operacyjny na lata 2007-2013
Głównym celem Lubuskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007 –
2013 jest: „stworzenie warunków wzrostu konkurencyjności województwa poprzez
wykorzystanie regionalnego potencjału endogenicznego oraz przeciwdziałanie marginalizacji
zagrożonych obszarów, w tym obszarów wiejskich, przy racjonalnym gospodarowaniu
zasobami i dążeniu do zapewnienia większej spójności województwa”. Wspomniany cel jest
realizowany przez cele szczegółowe, którym są:
rozwój cywilizacyjny i wzrost konkurencyjności regionu przede wszystkim poprzez
inwestycje w projekty infrastrukturalne o dużej wartości dodanej,
rozwój gospodarczy województwa poprzez zintegrowanie działań dla tworzenia
warunków sprzyjających wzrostowi inwestycji na poziomie regionalnym i lokalnym,
prowadzących do wzrostu zatrudnienia,
utrzymanie wysokich standardów ekologicznych przez poprawę funkcjonowania
infrastruktury ochrony środowiska przyrodniczego,
stworzenie atrakcyjnych i bezpiecznych warunków życia w województwie lubuskim
poprzez poprawę jakości i dostępności usług edukacyjnych oraz zdrowotnych oraz
znoszenie dysproporcji między dynamicznymi centrami wzrostu, a terenami
marginalizowanymi, w tym rozwój obszarów wiejskich,
wzrost znaczenia turystyki i kultury jako czynnika stymulującego rozwój gospodarczy
i społeczny województwa przez rozwój regionalnej oferty turystycznej oraz
wykorzystanie potencjału kulturowego.
Priorytetami Lubuskiego Regionalnego Programu Operacyjnego są:
1. Rozwój infrastruktury wzmacniającej konkurencyjność regionu.
2. Stymulowanie wzrostu inwestycji w przedsiębiorstwach i wzmocnienie potencjału
innowacyjnego.
3. Ochrona i zarządzanie zasobami środowiska przyrodniczego.
4. Rozwój i modernizacja infrastruktury społecznej.
5. Rozwój i modernizacja infrastruktury turystycznej i kulturowej.
6. Pomoc techniczna.
73
W Lubuskim Regionalnym Programie Operacyjnym na lata 2007 – 2013 zadania
związane z rewitalizacją i mieszkalnictwem są realizowane w ramach Priorytetu IV „Rozwój
i modernizacja infrastruktury społecznej”, Działanie 4.3 „Rewitalizacja zdegradowanych
obszarów miejskich i wiejskich”. W ramach Działania 1.2 „Tworzenie obszarów aktywności
gospodarczej i promocja gospodarcza” mogą być realizowane także projekty rewitalizacyjne
na obszarach zdegradowanych, związane z kompleksowym uzbrojeniem terenów
przeznaczonych pod inwestycje, ujętych w Lokalnych Programach Rewitalizacji.
Aktualizacja Strategii Rozwoju Województwa Lubuskiego z horyzontem czasowym do
2020 roku
Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego wyszczególnia najważniejsze kierunki,
które są kluczowe dla rozwoju całego województwa, jak również określa cele i priorytety dla
jego rozwoju. Wizja rozwoju województwa lubuskiego jest oparta na założeniu, iż szeroko
rozumiane otoczenie regionu nie zostanie dotknięte długotrwałym załamaniem
gospodarczym, oraz że procesy społeczno-gospodarcze będą przebiegały zgodnie
z prawidłowościami współczesnego modelu rozwoju. Zakłada się, że region ten dobrze
wykorzysta walory środowiska i położenie w Europie, gospodarka rozwinie się w szybkim
tempie m.in. poprzez stworzenie nowych, atrakcyjnych miejsc pracy oraz poprawienie stanu
infrastruktury technicznej, społeczeństwo stanie się zinformatyzowane, a województwo
będzie działać aktywnie na rzecz integracji europejskiej.
Wizja przyszłości województwa, przy uwzględnieniu uwarunkowań wewnętrznego
i zewnętrznego rozwoju, stanowi tło dla wyboru celów strategicznych, a poprzez nie także
promowanych działań. Celami tymi są:
zapewnienie przestrzennej, gospodarczej i społecznej spójności regionu,
podniesienie poziomu wykształcenia społeczeństwa, zwiększenie potencjału
innowacyjnego nauki oraz informatyzacji społeczeństwa,
rozwój przedsiębiorczości oraz działania mające na celu podniesienie poziomu
technologicznego przedsiębiorstw i ich innowacyjności dzięki współpracy z nauką,
efektywne, prorozwojowe wykorzystanie zasobów środowiska przyrodniczego
i kulturowego.
W ramach działań związanych z rewitalizacją obszarów zdegradowanych istotny jest
cel pierwszy dążący do zapewniania przestrzennej, gospodarczej i społecznej spójności
74
regionu. Osiągniecie tego celu zakłada się m.in. przez wspomaganie procesów rewitalizacji
miast i obszarów wiejskich oraz wspieranie działań na rzecz zwiększania tożsamości
regionalnej. Działania, które składają się na realizacje ww. priorytetu to:
modernizacja infrastruktury transportowej oraz zwiększenie dostępności
komunikacyjnej regionu,
udoskonalenie i rozbudowa infrastruktury technicznej i komunalnej poprawiającej
warunki życia oraz podnoszącej atrakcyjność inwestycyjną obszarów aktywności
gospodarczej,
udoskonalenie i rozbudowa infrastruktury społecznej – w szczególności w sferach:
edukacji, opieki zdrowotnej, kultury i pomocy społecznej,
usprawnienie systemu transportu publicznego z wykorzystaniem partnerstwa
publiczno-prywatnego,
wspomaganie procesów rewitalizacji miast i obszarów wiejskich,
podejmowanie działań na rzecz zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich,
uzyskanie trwałych efektów płynących ze współpracy transgranicznej i
międzyregionalnej,
wspieranie działań na rzecz zwiększania tożsamości regionalnej.
Strategia Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Międzyrzeckiego
Strategia Zrównoważonego Rozwoju dla Powiatu Międzyrzeckiego została stworzona
w związku z realizacją zadań rozwojowych istniejących, podstawowych problemów
występujących w omawianym regionie. Natomiast miernikiem skuteczności realizacji zadań
jest przede wszystkim poprawa życia ludności oraz wzrost wymiernych wskaźników
określających poziom rozwoju powiatu.
Projekcją przyszłości powiatu jest wizja jego rozwoju, do której dąży samorząd
i społeczność. „Powiat Międzyrzecki to szczególnie atrakcyjny region położony wśród lasów
i jezior. (…) Powstają nowe oczyszczalnie ścieków, większość miejscowości jest w pełni
skanalizowana oraz wdrożono już racjonalny system gospodarki odpadami. (…) Środowisko
naturalne, skuteczna promocja zasobów oraz atrakcyjne oferty inwestycyjne przyciągają
przedsiębiorców, lokujących swój kapitał na terenie powiatu. (…) Dynamicznie rozwija się
rynek szeroko pojętych usług. (…) Dzięki wszechstronnej i efektywnej współpracy
samorządu powiatu, gmin i województwa udaje się zrealizować duże inwestycje (budowa
75
obwodnicy Międzyrzecza i Skwierzyny), na których sfinansowanie uzyskano wsparcie
z funduszy europejskich. (…) Mieszkańcy znajdują zatrudnienie w lokalnych firmach
i zakładach. Niewielki procent pozostających bez pracy uczestniczy w programach
aktywizacyjnych, korzystając z tzw. aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu”.
Wyzwania dla Powiatu Międzyrzeckiego zawarte w strategii to:
integracja społeczna i kulturowa oraz zapewnienie przestrzennej spójności powiatu,
podniesienie poziomu edukacyjnego społeczeństwa oraz wykorzystanie dziedzictwa
kulturowego regionu,
racjonalne wykorzystanie zasobów środowiska naturalnego zgodnie z zasadą
zrównoważonego rozwoju,
zapewnienie pomocy osobom i rodzinom w przezwyciężaniu trudnych sytuacji
życiowych.
Przedstawione wyzwania są ze sobą ściśle powiązane, ponieważ dotykają głównych
problemów społecznych, wskazując sposoby ich rozwiązania oraz prezentują możliwości
samorządu powiatowego. Założenia Lokalnego Programu Rewitalizacji wpisują się
w założenia celu pierwszego, który zakłada, że zapewnienie sprawnego systemu komunikacji
i poprawa stanu infrastruktury drogowej wywrze pozytywne skutki społeczne ułatwiające
dojazdy do pracy, szkół, szpitali. Stworzy dogodne warunki do lokowania nowych inwestycji
na terenie powiatu, co poprawiłoby sytuację na rynku pracy. Z wyzwaniem tym związane są
również inne działania polegające na:
budowaniu tożsamości społecznej mieszkańców powiatu,
wszechstronnej współpracy z gminami i województwem,
promocji gospodarczej i społecznej gmin powiatu.
Strategia Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Gminy Skwierzyna na lata 2007-2015
Strategia jest podstawą rozwoju Gminy Skwierzyna określająca jej misję oraz cele
i kierunki działania do 2015 roku, które przyczyniają się do przełamywania problemów
gospodarczych i społecznych oraz do podniesienia konkurencyjności gminy. Misją gminy
jest: „Gmina Skwierzyna – Obszar zintegrowanej społeczności sprzyjający rozwojowi małej
i średniej przedsiębiorczości oraz turystyce kwalifikowanej w oparciu o naturalne walory
krajobrazowe, zasoby naturalne i tradycje kulturalne. Bezpieczna gmina z zorganizowaną
infrastrukturą oświatową i pełną ofertą możliwości inwestycyjnych zapewniających
76
sukcesywny wzrost poziomu życia mieszkańców”. Misja jest również opisem wizji gminy
oraz głównego pola działania w najbliższych latach. Realizację wizji zapewni zrównoważony
rozwój przy poszanowaniu dla historii, zachowaniu dziedzictwa kulturowego i aktywnej
ochronie środowiska naturalnego, dobre warunki dla mieszkańców gminy w zakresie
dostępności pracy, mieszkania, dostępności do oświaty, kultury i kultury fizycznej, służby
zdrowia oraz poczucie bezpieczeństwa, standard życia zbliżony do średniego standardu życia
w krajach Unii Europejskiej, aktywną współpracę z ośrodkami w obszarze Środkowego
Nadodrza, wyposażenie gminy w składniki infrastruktury technicznej trwale zwiększającymi
jej konkurencyjność.
Cele oraz kierunki działania w Gminie Skwierzyna podzielono na pięć obszarów
strategicznych:
infrastruktura:
podjąć działania w kierunku poprawy stanu technicznego dróg przebiegających w
granicach administracyjnych gminy,
podjąć działania w kierunku budowy i poprawy stanu technicznego sieci wodno-
kanalizacyjnej,
podjąć działania w kierunku budowy i rozbudowy bazy sportowo-rekreacyjnej,
gospodarka:
stworzyć warunki dla efektywnego wykorzystania Funduszy Strukturalnych UE i
innych pozabudżetowych źródeł finansowania inwestycji publicznych,
stworzyć warunki dla zwiększenia konkurencyjności gminy na tle gmin sąsiednich,
wykorzystać tereny przeznaczone pod budownictwo na terenie gminy dla szybszego
rozwoju różnych form mieszkalnictwa,
przestrzeń:
podjąć działania w kierunku wykorzystania położenia gminy,
podjąć działania na rzecz tworzenia i aktualizowania dokumentów planistycznych
dających na bieżąco podstawy do realizacji nowych inwestycji,
podjąć działania w kierunku odnowy zabudowy miejskiej i obszarów wiejskich wraz
z rewitalizacją dóbr kultury oraz dziedzictwa kulturowego,
społeczność:
podjąć działania na rzecz przeciwdziałania wykluczeniom społecznym i zwiększania
integracji mieszkańców gminy,
przeciwdziałać występującym na terenie gminy patologiom społecznym,
77
stworzyć warunki dla lepszego wykorzystania potencjału ludzkiego i pobudzenia
aktywności społecznej mieszkańców,
ekologia:
przeciwdziałać zanieczyszczeniom środowiska naturalnego wynikającym z gospodarki
odpadami,
podjąć działania w kierunku poprawy architektury zieleni i zadrzewień na terenie całej
gminy,
tworzyć warunki do zmiany sposobu pozyskiwania energii cieplnej przez
indywidualne gospodarstwa domowe.
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy
Skwierzyna
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy jest
podstawowym instrumentem realizacji polityki przestrzennej na obszarze gminy, w tym
lokalnych zasad zagospodarowania przestrzennego. Natomiast główne cele strategiczne
rozwoju społeczno-gospodarczego określają cele i kryteria gospodarowania przestrzenią.
Studium zawiera strategię rozwoju przestrzennego, którego głównym celem jest:
„zapewnienie ładu przestrzennego w tworzeniu warunków do realizacji celów rozwoju
w obszarze gminy”. Głównym założeniem strategii rozwoju przestrzennego jest zapewnienie
warunków rozwoju uwzględniających ład przestrzenny w tym:
ład ekologiczny:
dostosowanie przeznaczenia i użytkowania terenów do odporności biologicznej
środowiska,
zapewnienie możliwości przestrzennych realizacji inżynieryjnej ochrony środowiska,
ład funkcjonalny:
uwzględnienie uwarunkowań przyrodniczo-kulturowych w rozwoju zabudowy i
zagospodarowania,
poprawa dostępności komunikacyjnej i warunków bezpieczeństwa ruchu,
w kształtowaniu wewnętrznych powiązań pomiędzy miejscami zamieszkania, pracy i
wypoczynku,
kształtowanie systemów inżynieryjnych w sposób ekonomiczny i zapewniający dobrą
obsługę ludności i gospodarki,
78
ład w zagospodarowaniu i zabudowie w zakresie zapewniającym ochronę walorów
krajobrazowych co przyczynia się do wzrostu wartości nieruchomości.
Gminna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Skwierzyna na lata
2013-2020
Gminna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych ma stanowić podstawę do
realizacji względnie trwałych wzorów interwencji społecznych podejmowanych w celu
poprawy zjawisk występujących w obrębie danej społeczności, które oceniane są negatywnie.
Dokument charakteryzuje w szczególności działania publicznych i prywatnych instytucji
rozwiązujących kwestie społeczne podejmowane dla poprawy warunków zaspokojenia
potrzeb przez wybrane kategorie osób i rodzin. Strategia rozwiązywania problemów
społecznych jest wyrazem zintegrowanego planowania społecznego. W najbardziej ogólnym
ujęciu oznacza sposób osiągania wyznaczonych celów poprzez sterowanie procesem rozwoju,
integracji, polityki społecznej.
W ramach omawianej strategii wyróżniona następujące cele:
Wyrównywanie szans rozwojowych dzieci i młodzieży,
wspieranie rodziny w wypełnianiu jej funkcji, w tym szczególnie opiekuńczo -
wychowawczej oraz zapewnienie dzieciom i młodzieży z rodzin ubogich pomocy
socjalnej,
zwiększenie dostępu do różnych form edukacji, dóbr kultury, kultury fizycznej,
zapewnienie dzieciom i młodzieży niepełnosprawnej dostępu do edukacji i
rehabilitacji,
promocja zdrowia,
Zapobieganie wykluczeniu społecznemu osób i rodzin oraz ich integracja ze
społeczeństwem,
przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu osób niepełnosprawnych poprzez
zatrudnienie i likwidację barier architektonicznych,
profilaktyka i rozwiązywanie problemów uzależnień,
przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka
oraz ich integracja ze społeczeństwem,
Doskonalenie systemu wsparcia społecznego,
79
dostosowanie infrastruktury do potrzeb osób zagrożonych wykluczeniem społecznym
i wykluczonych,
doskonalenie zawodowe służb społecznych,
Wspieranie rozwoju społeczeństwa obywatelskiego,
rozwijanie współpracy z organizacjami pozarządowymi,
zapobieganie dyskryminacji, ksenofobii, rasizmowi i związanej z nimi nietolerancji.
80
4. ZAŁOŻENIA PROGRAMU REWITALIZACJI
4.1 Okres realizacji Lokalnego Programu Rewitalizacji
Ramy czasowe Lokalnego Programu rewitalizacji dla Miasta Skwierzyna to lata 2013-
2020. Taki choryzont czasowy uzasadniony jest z kilku względów, m. in.:
rewitalizacja jest wieloaspektowym, wielopłaszczyznowym, kosztownym i
czasochłonnym procesem; nie można go planować w krótkim choryzoncie
czasowym;
planowane działania powinny być spójne z dokumentami strategicznymi wyższego
rzędu; dokumenty te obejmują perspektywę do 2020 r,, np.: Aktualizacja Strategii
Rozwoju Województwa Lubuskiego z horyzontem czasowym do 2020 roku;
nowy okres programowania funduszy europejskich obejmuje lata 2014-2020,
fundusze europejskie nadal stanowią zasadnicze źródło finansowe dla rozruchu i
rozwoju rewitalizacji w Polsce.
4.2 Przedstawienie postępu w realizacji programu
Z uwagi na fakt, że Gmina Skwierzyna nie opracowała wcześniej Programu Rewitalizacji
nie można ptrzedstawić postępu prac w jego realizacji. Niemniej podejmowane były działania
o charakterze rewitalizacyjnym, których realizacja wynikała z założeń innych dokumentów
strategicznych i operacyjnych Gminy Skwierzyna. Działania te zostały opisane w punkcie:
Opis dokonanych działań.
Niniejszy dokument delimituje granice obszaru rewitalizowanego, diagnozuje problemy
społeczno-gospodarczo-przestrzenne, określa cele rewitalizacji oraz sposoby rozwiązania
zdiagnozowanych problemów poprzez szereg planowanych do realizacji inwestycji.
Prace nad Lokalnym Programem Rewitalizacji rozpoczęły się w maju 2013 roku. W tym
czasie pozyskiwane były niezbędne dane do przeprowadzenia analizy sytuacji na terenie
gminy. Do tego zadania powołany został zespół ds. rewitalizacji, którego zadaniem jest nie
tylko praca nad przygotowaniem dokumentu, ale także późniejsze monitorowanie jego
wdrażania. Członkowie zespołu rewitalizacji zajmowali się hierarchizacją działań, które są
najpilniejsze do przeprowadzenia na obszarze rewitalizowanym, a jednocześnie w sposób
zdecydowany wpłyną na poprawę obecnej sytuacji. W sierpniu 2013 roku przeprowadzone
zostały konsultacje z mieszkańcami gminy. Równolegle realizowane są prace nad
81
dokumentacją projektową dla inwestycji dotyczącej rewitalizacji rynku oraz budowy dróg
dojazdowych na terenie Regionalnego Parku Przemysłowego.
4.3 Stan prac nad planowanymi inwestycjami
Stan prac nad planowanymi inwestycjami jest zróżnicowany. Dla części projektów,
szczególnie tych zaplanowanych do realizacji w najbliższym roku, zostały podjęte
działania związane z przygotowaniem dokumentacji projektowej. Na kilka inwestycji
gmina stara się pozyskać dofinansowanie z LRPO lub innych programów operacyjnych.
Najbardziej zaawansowane są prace nad projektem rewitalizacji rynku. Powstała
dokumentacja projektowa i jeszcze w 2013 roku gmina będzie ubiegała się o
dofinansowanie realizacji tego projektu z LRPO.
Projekt ten ma kluczowe znaczenie dla obszaru, gdyż wpłynie pozytywnie nie tylko na
poprawę estetyki przestrzeni publicznej, ale także ożywienie gospodarcze centrum miasta.
W przypadku drugiego projektu, który gmina planuje realizować w najbliższym czasie, tj.:
budowa dróg dojazdowych na terenie Regionalnego Parku Przemysłowego, został złożony
wniosek o dofinansowanie z Działania 1.2 LRPO. Inne inwestycje są jeszcze w fazie
przygotowywania, szczególnie te, których okres realizacji planowany jest na lata
późniejsze.
4.4 Opis dokonanych działań
Prace nad Lokalnym Programem Rewitalizacji rozpoczęły się w maju 2013 roku
jednakże już wcześniej gmina prowadziła wiele działań o charakterze rewitalizacyjnym.
Przede wszystkim były to działania wynikające z celów strategicznych gminy, a także
takie, na które udało się uzyskać dofinansowanie z programów operacyjnych. W ten
sposób zostały zrealizowane działania, których realizacja nie byłaby możliwa bez udziału
środków zewnętrznych. Nie tylko gmina realizuje inwestycje wpływające na poprawę
sytuacji w obszarze rewitalizowanym, przyczyniają się do tego także działania innych
podmiotów funkcjonujących w Skwierzynie.
Projekty zrealizowane i w trakcie realizacji.
Lp. Nazwa projektu Stan prac Pomiot realizujący Finansowanie
1. Skwierzyna otwarta na
rzekę. Zagospodarowanie
turystyczne brzegu Warty w
Skwierzynie wraz z
wykonaniem drogi
dojazdowej
W trakcie realizacji – wykonano remont części
ulicy Rynek na odcinku prowadzącym do koryta
Warty (2013 rok), planowane jest jeszcze
wykonanie do końca bieżącego roku ciągu
pieszo-jezdnego wzdłuż koryta Warty o łącznej
długości ok. 240 mb.
Gmina Skwierzyna Dofinansowanie z PO
RYBY
2. Siłownia plenerowa –
sposób na aktywną
integrację mieszkańców
Skwierzyny
W trakcie oceny wniosku – do tej pory zostały
przeprowadzone inne prace związane z poprawą
stanu parku Waszkiewicza m.in. wykonano małą
infrastrukturę oraz poprawiono stan oświetlenia.
Kolejnym etapem jest powstanie siłowni
plenerowej
Gmina Skwierzyna Projekt ubiega się o
dofinansowanie z PROW
3. Wykluczenie cyfrowe (PO
IG)
Projekt pozytywnie przeszedł ocenę i znajduje
się na liście rezerwowej - projekt zakłada zakup
sprzętu komputerowego dla osób zagrożonych
wykluczeniem cyfrowym, szczególnie dla
mieszkańców obszaru zdegradowanego.
Gmina Skwierzyna Projekt ubiega się o
dofinansowanie z PO IG
4. Udostępnienie turystyczne i W trakcie oceny wniosku – projekt zakłada Gmina Skwierzyna Projekt ubiega się o
83
promocja kirkutu w
Skwierzynie
promocję kirkutu a także łatwiejszy dostęp do
miejsca dla potencjalnych turystów
dofinansowanie w ramach
PROW
5. Promocja atrakcji
przyrodniczych Gminy
Skwierzyna
Gmina Skwierzyna Projekt ubiega się o
dofinansowanie w ramach
PROW
6. Remont kościoła p.w. św.
Mikołaja
w Skwierzynie
Wniosek rekomendowany do przyznania
dofinansowanie- projekt zakłada przede
wszystkim remont dachu zabytkowego, XIV w.
kościoła, który znajduje się w centrum miasta i
jest jednym z najważniejszych zabytków
Skwierzyny.
Parafia
Rzymskokatolicka pw.
św. Mikołaja
Ul. Plebańska 1
66-440 Skwierzyna
Projekt ubiega się o
dofinansowanie w ramach
PO RYBY
7. Remont Skwierzyńskiego
Ośrodka Kultury –
biblioteka
Projekt w trakcie realizacji- w ramach projektu
zaplanowano kompleksowy remont pomieszczeń
bibliotecznych wraz
z wymianą wyposażenia. Dalszym etapem prac
jest remont SOK.
Skwierzyński Ośrodek
Kultury
Dofinansowanie w ramach
Programu Wieloletniego
Biblioteka Plus
8. Szlaki do nordic walking Projekt zrealizowany – powstały cztery szlaki do
nordic walking na terenie Gminy Skwierzyna z
czego jeden znajduje się w obszarze
rewitalizowanym
Gmina Skwierzyn Dofinansowanie w ramach
PO RYBY
4.5 Główne kierunki działań
Postwawowym założeniem programu rewitalizacji jest poprawa sytuacji na obszarze
zdegradowanym. W tym celu zostały zidentyfikowane problemy, a także zaplanowane
działania, które stanowią odpowiedź na występujące problemy. Z uwagi na wieloaspektowość
tego procesu wyznaczono główne kierunki tych działań. Najważniejszym jest zapewnienie
szybkiego rozwoju gospodarczego na obszarze. W tym celu powstał zintegrowany projekt
uzbrojenia stref inwestycyjnych. Również pozostałe inwestycje, szczególnie związane z
remontami dróg i przestrzeni publicznej dążą do realizacji tego zadani. Poprawa stanu i
udostępnienie mieszkańcom przestrzeni publicznej to kolejny kierunek działania gminy. W
pierwszej kolejności rewitalizacji poddany zostanie skwierzyński rynek jako najważniejsze
miejsce przestrzeni publicznej. Równie ważne jest podniesienie warunków i jakości
kształcenia dzieci i młodzieży. Planowane są nie tylko remonty placówek oświatowych, ale
także doposażenie centrów kształcenia. Działania jakie założono w programie rewitalizacji
nie ograczniczają się tylko do projektów wpływających na wzrost gospodarczy czy warunki
kształcenia. Planowane jest także zwiększenie oferty kulturalnej dla mieszkańców co
umożliwi wyremontowanie ośrodka kultury. W celu poprawy sytuacji na obszarze
zdegradowanym przy jak najlepszym wykorzystaniu jego potencjału, planowane działania
ukierunkowane są na:
wzroście gospodarczym,
udostępnienie nowej jakości przestrzeni publicznej,
modernizacji i budowie infrastruktury drogowej,
poprawie jakości życia mieszkańców.
4.6 Zasięg terytorialny rewitalizowanego obszaru
Obszar rewitalizowany zlokalizowany jest całkowicie w granicach administracyjunych
miasta Skwierzyna. Został on delimitowany na podstawie analizy wskaxnikowej oraz
włączony został w jego granice obszar popegeerowski, który zgodnie z Wytycznymi do
tworzenia lokalnych Programów Rewitalizacji dla województwa lubuskiego na lata 2007-
2013, kwalifikuje się z definicji, bez konieczności przeprowadzania analizy wskaźnikowej.
85
Ryc. 2 Zasięgo obszaru rewitalizowanego
86
Granica obszaru zdegradowanego biegnie wzdłuż ulicy Gorzowskiej do skrzyżowania
z ul. Parkową, dalej tą ulicą do zbiegu z ul. Krótką, następnie ul. Grunwaldzką i od
skrzyżowania z ul. Waszkiewicza, dalej ponownie ul. Grunwaldzką, fragmentem ul.
Paderewskiego i ul. Kopernika, dalej wzdłuż torów kolejowych i ul. Międzyrzecką aż do ul.
Chopina. Następnie ul. Jana Pawła II , ul. Poznańską, ul. Roosvelta i Przemysłową. Później
ul. Garncarską i ul. Mostową, przekracza rzekę Wartę i nadal ul. Mostową biegnie do ul.
Przybrzeżnej. Od ul. Przybrzeżnej w kierunku południowo – wschodnim ponownie w stronę
rzeki, przekracza Wartę i biegnie aż do ul. Rzeźnickiej i dalej tą ulicą do skrzyżowania z ul.
Gorzowską.
Ulice znajdujące się na obszarze: 2 Lutego, 9 Maja, Arciszewskiego, Armii Krajowej,
Batorego, Bema, Chopina, Chrobrego, Czerwonego Krzyża, Dąbrowskiego, Demokratyczna,
Drzymały, Dworcowa, Działoszyńska, Fredry, Garncarska, Gimnazjalna, Głowackiego,
Gorzowska (od 2 Lutego do Parkowej), Grunwaldzka, Grynickiego, Hetmańska, Jagiełły,
Jana Pawła II, Jana XXIII, Kaletki, Kolbe, Kolejowa, Konopnickiej, Kopernika, Krajewskiej,
Krótka, Łokietka, Marysieńki, Matejki, Mickiewicza, Międzyrzecka, Moniuszki, Mostowa (
od Za Wartą do Ronda Wojska Polskiego), Niepodległości, Nowowiejskiego, Ogrodowa,
Orna, Paderewskiego, parkowa, Partyzantów, Piłsudskiego, pl. Kościuszki, Plebańska,
Portowa, Powstańców Wielkopolskich, Poznańska (od Ronda Wojska Polskiego do Jana
Pawła II), Prusa, Przemysłowa, Przybrzeżna, Ratuszowa, Rondo Wojska Polskiego,
Roosvelta, Runge, Rynek, Rzeźnicka (od 2 Lutego do torów kolejowych), Słowackiego,
Sobieskiego , Szewska, Szpitalna, Śmigielskiego, Teatralna, Traugutta, Waszkiewicza,
Wiosny Ludów, Wyszyńskiego, Żeromskiego
Obszar popegeerowski znajduje się w południowej części miasta. Zlokalizowany jest
w przy ul. Pola Międzyrzeckie, gdzie powstaje tzw. strefa górna przy węźle komunikacyjnym
Skwierzyna południe. Aktualnie funkcjonuje tutaj prywatne gospodarstwo rolne, a na
obszarze przeważa zabudowa mieszkaniowa. Jest to teren peryferyjny, nie zostały tutaj
zlokalizowane żadne budynki użyteczności publicznej. Jego największą zaletą jest bliskość
drogi ekspresowej nr 3, a co za tym idzie bardzo dogodna lokalizacja dla potencjalnych
inwestorów. Właśnie dlatego zaplanowane jest powstanie w tym miejscu strefy inwestycyjnej
tzw. górnej. Jednym z projektów rewitalizacyjnych jest uzbrojenie strefy, szczególnie w sieć
wodno – kanalizacyjną, w celu zwiększenia atrakcyjności tego terenu.
87
4.7 Kryteria wyboru obszaru do rewitalizacji oraz kolejność realizacji poszczególnych
przedsięwzięć.
Na podstawie przeprowadzanej analizy wskaźnikowej sytuacji w Mieście Skwierzyna
został wyznaczony obszar wymagający rewitalizacji. Charakteryzuje się on sytuacją
gospodarczo-społeczną zdecydowanie gorszą niż średnia dla województwa lubuskiego. W
ramach rewitalizacji przewidziany jest szereg działań, które mają na celu poprawę obecnej
sytuacji. Ich kolejność zaplanowana została zarówno na postawie najważniejszych
problemów zidentyfikowanych na obszarze zdegradowanym jak i możliwości realizacji. W
pierwszej kolejności będzie przeprowadzona rewitalizacja rynku (lata 2014 – 2015), budowa
dróg dojazdowych do Regionalnego Parku Przemysłowego (2013-2016), remont ul.
Roosevelta, Przemysłowej, Demokratycznej (2014), termomodernizacja Zespołu
Edukacyjnego w Skwierzynie (2014-2015), remont ul. Powstańców Wlkp. (2015), remont
Skwierzyńskiego Ośrodka Kultury (2015-2016), doposażenie i remont jednostki OSP w
Skwierzynie (2015-2017), uzbrojenie tzw. górnej strefy (2015 – 2017). W późniejszych latach
zrealizowane zostaną pozostałe działania.
Metodologia obliczania wskaźników.
Wytyczne do tworzenia Lokalnych Programów Rewitalizacji dla Województwa Lubuskiego
na lata 2007-2013 prezentują katalog 5 kryterów, w ramach których wymienionych jest 7
wskaźników, na podstawie których należy przeprowadzić analizę w celu określenia granic
obszaru rewitalizowanego. Dane niezbędne do wyliczenia wartości wskaźników nie są
danymi ogólnodostępnymi, dlatego też pozyskanie ich jest trudne i czasochłonne. Na potrzeby
niniejszego opracowania udało się pozyskac dane do zbadania 5 wskaźników:
liczby osób korzystających z zasiłków pomocy społecznej na 1000 mieskzańców;
liczby przestępstw na 1000 ludności;
czynów karalnych osób nieletnich na 1000 nieletnich;
liczby zarejestrowanych podmiotów gospodarki na 100 osób;
liczby budynków mieszkalnych wybudowanych przed 1989 rokiem do ogólnej liczby
budynków mieszkalnych.
A dostarczyli je:
Urząd Miejski w Skwierzynie;
Komisariat Policji;
Ośrodek Pomocy Społecznej.
88
Wartość trzech z pięciu analizowanych wskaźników pozwoliła na spełnienie kryterium
uznania obszaru za zdegradowany i tym samym zaplanowania na nim działań naprawczych.
W1 - Liczba osób korzystających z zasiłków pomocy społecznej
Kryterium: Wysoki poziom ubóstwa i wykluczenia.
Wskaźnik: Liczba osób korzystających z zasiłków pomocy społecznej na 1 tysiąc ludności.
Średnia dla województwa: 104
Średnia dla obszaru: 92,56
Wartość dla obszarów objętych wsparciem: Odchylenie powyżej wartości referencyjnej
Brak spełnienia kryterium.
W2- Liczba przestępstw
Kryterium: Wysoki poziom przestępczości i wykroczeń.
Wskaźnik: Liczba przestępstw na 1 tysiąc ludności.
Średnia dla województwa: 38,4
Średnia dla obszaru: 39,09
Wartość dla obszarów objętych wsparciem: Odchylenie powyżej wartości referencyjnej.
Spełnienie kryterium
W3- Czyny karalne osób nieletnich
Kryterium: Wysoki poziom przestępczości i wykroczeń.
Wskaźnik: Czyny karalne osób na 1 tysiąc ludności.
Średnia dla województwa: 25,7
Średnia dla obszaru: 12,15
Wartość dla obszarów objętych wsparciem: Odchylenie powyżej wartości referencyjnej.
Brak spełnienia kryterium.
W4- Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarki
Kryterium: Niski wskaźnik prowadzenia aktywności gospodarczej.
Wskaźnik: Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarki 100 osób.
Średnia dla województwa: 10,5
Średnia dla obszaru: 6,46
Wartość dla obszarów objętych wsparciem: Odchylenie poniżej wartości referencyjnej
Spełnianie kryterium.
89
W5- Liczba budynków wybudowanych przed 1989 rokiem
Kryterium: Porównywalnie niski poziom wartości zasobu mieszkaniowego.
Wskaźnik: Liczba budynków wybudowanych przed 1989 rokiem do ogólnej liczby
budynków.
Średnia dla województwa: 88,1
Średnia dla obszaru: 91,04
Wartość dla obszarów objętych wsparciem: Odchylenie powyżej wartości referencyjnej.
Spełnienie kryterium.
90
5. PLANOWANE DO REALIZACJI DZIAŁANIA (ORAZ ICH ZAKRES
PRZEDMIOTOWY) W LATACH 2013-2020 NA OBSZARZE
REWITALIZOWANYM
W celu poprawy sytuacji na obszarze zdegradowanym zaplanowanych zostało pięć
projektów zintegrowanych - pięć grup projektów powiązanych tematycznie, tj.:
inwestycje drogowe
adaptacje do zmian klimatu i poprawa zarządzania ryzykiem
ochrona środowiska oraz efektywne wykorzystanie zasobów naturalnych i
kulturowych
infrastruktura społeczno-edukacyjna
uzbrojenie stref inwestycyjnych
Działania zaplanowane do realizacji, w celu polepszenia sytuacji na obszarze
zdegradowanym, nie zostały jednoznacznie podzielone na działania, które wpłyną na
poszczególne sfery. Z uwagi na specyfikę procesu rewitalizacji nie jest możliwe jednoznaczne
wyodrębnienie tych, które bezpośrednio wpłyną tylko i wyłącznie na gospodarkę czy sferę
społeczną. Działania napędzające gospodarkę i zachęcające inwestorów do prowadzenia
działalności na terenie Skwierzyny dadzą rezultaty także w sferze społecznej. Zmniejszone
zostanie dzięki temu bezrobocie, a co za tym idzie poprawi się jakość życia mieszkańców. Z
tego powodu planowane inwestycje zostały pogrupowane w pięć wyżej wymienionych
projektów zintegrowanych, których wykonanie stanowi priorytet w przypadku działań
rewitalizacyjnych na obszarze zdegradowanym.
W ramach zaplanowanych projektów zintegrowanych przewiduje się pozyskiwanie środków
na ich realizację z Lubuskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013 oraz
w ramach nowej perspektywy finansowej, tj. w latach 2014-2020. Zadania w ramach
projektów zintegrowanych będą realizowane również ze środków własnych Gminy.
Adaptacje do
zmian klimatu i
poprawa
zarządzania
ryzykiem
Infrastruktura
społeczno-
edukacyjna
Inwestycje
drogowe
Ochrona
środowiska oraz
efektywne
wykorzystanie
zasobów
naturalnych i
kulturowych
Strefy
inwestycyjne
1.1
Doposażenie i
remont jednostki
OSP w
Skwierzynie
2.1
Remont
pomieszczeń
przedszkoli
gminnych przy ul.
Mickiewicza i
Waszkiewicza.
3.1
Remont ulic:
Roosevelta,
Przemysłowej,
Demokratycznej
4.1
Remont ratusza
5.1
Budowa dróg
dojazdowych na
teren Regionalnego
Parku
Przemysłowego w
Skwierzynie.
4.2
Remont
Skwierzyńskiego
Ośrodka Kultury
2.2
Remont obiektu
OPS w
Skwierzynie
2.3
Remont obiektów
ZST oraz CKP, w
tym doposażenie
pracowni nauki
zawodu w CKP
2.4
Termomodernizacj
a Zespołu
Edukacyjnego w
Skwierzynie
3.2
Rewitalizacja
nawierzchni Rynku
wraz z ulicą
Niepodległości
3.3
Remont ul.
Powstańców Wlkp.
3.4
Budowa dróg na
terenie osiedla
Olszynki w
Skwierzynie.
3.5
Budowa ulicy
Marysieńki
3.6
Budowa ulicy
Grynickiego
3.7
Budowa ulicy
Bema
5.2
Uzbrojenie tzw.
górnej strefy.
Tabela 33 Planowane działania na obszarze rewitalizowanym
Inwestycje Działania
przestrzenne
Działania
gospodarcze
Działania
społeczne
1.1 Doposażenie i remont jednostki OSP w
Skwierzynie
2.1 Inwestycje w infrastrukturę opieki nad dziećmi
i osobami zależnymi: remont pomieszczeń
przedszkoli gminnych przy ul. Mickiewicza i
Waszkiewicza.
2.2 Inwestycje w infrastrukturę opieki nad dziećmi
i osobami zależnymi: remont obiektu OPS w
Skwierzynie
2.3 Komplementarne i zintegrowane inwestycje w
infrastrukturę służącą do szkoleń zawodowych:
Remont obiektów ZST oraz CKP, w tym
doposażenie pracowni nauki zawodu w CKP
2.4 Termomodernizacja Zespołu Edukacyjnego w
Skwierzynie
3.1 Remont ulic: Roosevelta, Przemysłowej,
Demokratycznej
3.2 Rewitalizacja nawierzchni Rynku wraz z ulicą
Niepodległości
3.3. Remont ul. Powstańców Wlkp.
3.4 Budowa dróg na terenie osiedla Olszynki w
Skwierzynie.
3.5 Budowa ulicy Marysieńki
3.6 Budowa ulicy Grynickiego
3.7 Budowa ulicy Bema
4.1 Remont ratusza
4.2 Remont Skwierzyńskiego Ośrodka Kultury
5.1 Budowa dróg dojazdowych na teren
Regionalnego Parku Przemysłowego w
93
Skwierzynie.
5.2 Uzbrojenie terenów pod inwestycje i
tworzenie/rozbudowa terenów inwestycyjnych,
inwestycje dotyczące infrastruktury komunalnej:
uzbrojenie tzw. górnej strefy
Szczegółowa lista projektów przewidzianych do realizacji
Adaptacje do zmian klimatu i poprawa zarządzania ryzykiem
Do projektów związanych z adaptacją i poprawą zarządzania ryzykiem na ternie obszaru
rewitalizowanego obecnie wpisuje się jedna inwestycja. Doposażenie jednostek ochrony
przeciwpowodziowej w gminie Skwierzyna będzie miało pozytywny wpływ nie tylko na
obszar rewitalizowany, ale również na teren całej Gminy.
Projekt 1.1
Doposażenie i remont jednostki OSP w Skwierzynie
Opis projektu
Projekt dotyczy zakupu wyposażenia jednostki OSP (samochody gaśnicze, specjalistyczny
sprzęt ratunkowy), a także modernizację samego budynku. Obiekt nie jest użytkowany
wyłącznie przez OSP, ale również przez organizacje pozarządowe. Stanowi miejsce
integracji i rozwoju lokalnych inicjatyw, które po przeprowadzeniu remontu będzie lepiej
wykorzystywane.
Lokalizacja projektu
ul. Drzymały 1
Harmonogram realizacji projektu
2015-2017
94
Wartość ogólna projektu (w zł)
500 000
Gmina będzie się starać o dofinansowanie projektu z programu Lubuskie 2020
Infrastruktura społeczno-edukacyjna
Realizacja projektów związanych z infrastrukturą społeczno-edukacyjną ma na celu zarówno
podniesienie jakości kształcenia w szkołach na ternie rewitalizaowanym (przede wszystkim
przez ich doposażenie), ale także poprawę warunków w jakich uczą się dzieci i młodzież. W
tym celu zaplanowano szereg remontów i termomodernizacji obiektów oświatowych oraz
Ośrodka Opieki Społecznej.
Projekt 2.1
Inwestycje w infrastrukturę opieki nad dziećmi i osobami zależnymi: remont pomieszczeń
przedszkoli gminnych przy ul. Mickiewicza i Waszkiewicza.
Opis projektu
Projekt dotyczy remontu dwóch przedszkoli: w Zespole Edukacyjnym przy ul. Mickiewicza
oraz obiektu przejętego od Wojska Polskiego przy ul. Waszkiewicza. Inwestycja polegać
będzie na remoncie budynków przedszkoli oraz ich termomodernizacji.
Lokalizacja projektu
ul. Mickiewicza 26 , ul. Waszkiewicza 17
Harmonogram realizacji projektu
2017-2018
Wartość ogólna projektu (w zł)
95
1 000 000
Gmina będzie się starać o dofinansowanie projektu z programu Lubuskie 2020
Projekt 2.2
Inwestycje w infrastrukturę opieki nad dziećmi i osobami zależnymi: remont obiektu OPS w
Skwierzynie
Opis projektu
Inwestycja przewiduje remont Ośrodka Pomocy Społecznej w Skwierzynie przy ul. Batorego
15. W ramach projektu zakłada się wyremontowanie pomieszczeń, elewacji, wymianę
pokrycia oraz zagospodarowania terenu wokół obiektu.
Lokalizacja projektu
ul. Batorego 15
Harmonogram realizacji projektu
2018-2019
Wartość ogólna projektu (w zł)
2 000 000
Gmina będzie się starać o dofinansowanie projektu z programu Lubuskie 2020
Projekt 2.3
Komplementarne i zintegrowane inwestycje w infrastrukturę służącą do szkoleń
zawodowych: Remont obiektów ZST oraz CKP, w tym doposażenie pracowni nauki zawodu
w CKP.
Opis projektu
Projekt dotyczy remontu dwóch obiektów: budynku Zespołu Szkół Technicznych przy ul.
96
Mostowej w Skwierzynie oraz budynku Centrum Kształcenia Praktycznego przy ul.
Mickiewicza w Skwierzynie. W ramach inwestycji przewiduje się remont elewacji obiektów
oraz doposażenie Centrum Kształcenia Praktycznego.
Lokalizacja projektu
ul. Mickiewicza 3 oraz ul. Poznańska 13
Harmonogram realizacji projektu
2017-2019
Wartość ogólna projektu (w zł)
5 000 000
Gmina będzie się starać o dofinansowanie projektu z programu Lubuskie 2020
Projekt 2.4
Termomodernizacja Zespołu Edukacyjnego w Skwierzynie
Opis projektu
Projekt dotyczy termomodernizacji budynków Zespołu Edukacyjnego w Skwierzynie, w
skład którego wchodzi przedszkole i szkoła podstawowa.
Lokalizacja projektu
ul. Mickiewicza 26
Harmonogram realizacji projektu
2014-2015
Wartość ogólna projektu (w zł)
97
5 300 000
Finansowanie projektu:
2014 r. – dofinansowanie z LRPO 1696249,54 zł, środki własne 424062,38 zł
2015 r. – dofinansowanie z LRPO 2332343,12 zł, środki własne 848124,77 zł
2016 r. - refundacja 5% z płatności końcowej 212031,19 zł
Inwestycje drogowe
W latach 2014-2020 planuje się przeprowadzić kilka inwestycji z zakresu budowy i remontu
dróg. Na szczególną uwagę zasługuje inwestycja dotycząca budowy dróg na terenie
Regionalnego Parku Przemysłowego w Skwierzynie, gdyż poprawi ona dostępność oraz
atrakcyjność tego terenu dla inwestorów. Pozostałe inwestycje wpłyną na jakość dojazdów
dla mieszkańców miasta, ponieważ część z zaplanowanych do remontu dróg jest w złym
stanie technicznym, a pozostałe to drogi gruntowe, na których przy większych opadach, ruch
samochodów jest utrudniony. Realizacja tych projektów będzie miała pozytywny wpływ nie
tylko na estetykę przestrzeni publicznej, rozwój gospodarczy, ale również na ochronę
środowiska, m,in, poprzez skrócenie czasu dojazu oraz ograniczenie hałasu
komunikacyjnego.
Projekt 3.1
Remont ulic: Roosevelta, Przemysłowej, Demokratycznej.
Opis projektu
Remont w/w ulic zakłada wymianę nawierzchni bitumicznych, a także remont i budowę
nowych chodników przy w/w ulicach. Remont ulicy Roosevelta zostanie wykonany na
odcinku od zjazdu do marketu LIDL do skrzyżowania z ulicą Demokratyczną. Remont ulic:
Demokratycznej i Przemysłowej zostanie wykonany na całym ich odcinku. W chwili obecnej
nawierzchnia w/w ulic jest w bardzo złym stanie technicznym.
Lokalizacja projektu
98
Ulice: Roosevelta, Przemysłowa, Demokratyczna
Harmonogram realizacji projektu
2014
Wartość ogólna projektu (w zł)
1 115 000
Wnioskowanie o dofinansowanie 50 % z NPPDL
Projekt 3.2
Rewitalizacja nawierzchni Rynku wraz z ulicą Niepodległości
Opis projektu
Projekt zakłada kompletną przebudowę placu wokół Ratusza w Skwierzynie. Nawierzchnia
ulicy wokół placu wykonana zostanie z kostki granitowej, zlikwidowana zostanie trylinka
betonowa. W ramach zadania zostanie również przełożona nawierzchnia ulicy
Niepodległości oraz pojawią się miejsca parkingowe.
Lokalizacja projektu
ul. Rynek
Harmonogram realizacji projektu
2014-2015
Wartość ogólna projektu (w zł)
1 000 000
Wnioskowanie o dofinansowanie z LRPO o 850 000 zł
Poniesione koszty w roku 2013 na dokumentację projektową 60 000 zł
99
Projekt 3.3
Remont ul. Powstańców Wlkp.
Opis projektu
Remont ulicy Powstańców Wlkp. obejmował będzie budowę kanalizacji deszczowej oraz
wymianę nawierzchni ulicy od łącznika z DK3 do skrzyżowania z ulicą Niepodległości. W
chwili obecnej brak kanalizacji deszczowej oraz nawierzchnia bitumiczna stwarzają bardzo
duże problemy z wodami opadowymi, cierpią na tym elewacje budynków znajdujących się
wzdłuż w/w ulicy. Również nawierzchnia ulicy jest bardzo mocno zdegradowana ze względu
na brak odprowadzenia wód opadowych.
Lokalizacja projektu
ul. Powstańców Wielkopolskich
Harmonogram realizacji projektu
2015
Wartość ogólna projektu (w zł)
950 000
Zadanie realizowane ze środków własnych, w przypadku pojawienia się takiej możliwości
gmina będzie starała się pozyskać dofinansowanie ze środków zewnętrznych.
Projekt 3.4
Budowa dróg na terenie osiedla Olszynki w Skwierzynie.
Opis projektu
Rozpoczęcie oraz zakończenie budowy dróg na terenie osiedla Olszynki. Na osiedlu
Olszynki prawie wszystkie drogi, poza ulicą Krajewską, posiadają nawierzchnie gruntową
bądź tłuczniową. Coroczne nakłady na zakup kruszywa i równanie dróg na osiedlu Olszynki
100
nie przynoszą długotrwałego efektu i co pół roku należy powtarzać powyższe zabiegi. Do
wykonania jest około 1200 mb dróg oraz kanalizacji deszczowej.
Lokalizacja projektu
Osiedle Olszynki
Harmonogram realizacji projektu
2017-2018
Wartość ogólna projektu (w zł)
2 100 000
Projekt realizowany będzie ze środków własnych.
Projekt 3.5
Budowa ulicy Marysieńki
Opis projektu
Zadanie polega na budowie ulicy Marysieńki na całej jej długości. Zakres robót obejmuje
wykonanie nawierzchni z kostki betonowej oraz kanalizacji deszczowej na odcinku około
160mb. Na chwilę obecną ulica posiada nawierzchnię gruntową.
Lokalizacja projektu
ul. Marysieńki
Harmonogram realizacji projektu
2020
Wartość ogólna projektu (w zł)
300 000
101
Na realizację zadania Gmina Skwierzyna mogłaby ubiegać się o dofinansowanie z NPPDL
na poziomie 50% (w przypadku jego kontynuacji).
Projekt 3.6
Budowa ulicy Grynickiego
Opis projektu
Zadanie polega na budowie ulicy Grynickiego na odcinku od drogi krajowej nr 3 do ulicy
Sobieskiego. Zakres robót obejmuje wykonanie nawierzchni z kostki betonowej na długości
100mb. Na chwilę obecną ulica posiada nawierzchnię gruntową.
Lokalizacja projektu
ul. Grynickiego
Harmonogram realizacji projektu
2020
Wartość ogólna projektu (w zł)
140 000
Na realizację zadania Gmina Skwierzyna mogłaby ubiegać się o dofinansowanie z NPPDL
na poziomie 50% (w przypadku jego kontynuacji).
Projekt 3.7
Budowa ulicy Bema
Opis projektu
Zadanie polega na budowie ulicy Bema na odcinku od skrzyżowania z ulicą Paderewskiego
do skrzyżowania z ulicą Grunwaldzką. Zakres robót obejmmuje wykonanie nawierzchni z
kostki betonowej oraz kanalizacji deszczowej na odcinku około 210mb. Na chwilę obecną
102
Ochrona środowiska oraz efektywne wykorzystanie zasobów naturalnych i
kulturowych
W ramach niniejszego projektu zintegrowanego zakłada się dwa główne działania: remont
Ratusza oraz Ośrodka Kultury. Poprzez przeprowadzenie prac zmniejszone zostaną koszty
utrzymania tych budynków, emisja dwutlenku węgla jak również poprawi się ich stan
wizualny. Są to jedne z ważniejszych miejsc dla mieszkańców. W Skwierzyńskim Ośrodku
Kultury prowadzone są działania na rzecz rozwoju kultury, a po przeprowadzonych pracach
taką funkcje będzie pełnić również Ratusz.
Projekt 4.1
Remont Ratusza
Opis projektu
Projekt dotyczy remontu wnętrza zabytkowego ratusza miejskiego w Skwierzynie
wybudowanego w 1840 r. W ramach inwestycji zakłada się dwa główne działania:
pierwszym jest wymiana instalacji, drugie działanie ma na celu wyeksponowanie
ulica posiada nawierzchnię gruntową.
Lokalizacja projektu
ul. Bema
Harmonogram realizacji projektu
2020
Wartość ogólna projektu (w zł)
350 000
Zadanie realizowane ze środków własnych.
103
historycznego charakteru Ratusza poprzez remont i udostępnienie piwnic oraz stworzenie w
nich Izby Pamięci Polsko – Niemieckiej.
Lokalizacja projektu
ul. Rynek 1
Harmonogram realizacji projektu
2016-2017
Wartość ogólna projektu (w zł)
1 500 000
Gmina będzie się starać o dofinansowanie projektu z programu Lubuskie 2020
Projekt 4.2
Remont Skwierzyńskiego Ośrodka Kultury
Opis projektu
Projekt zakłada remont Skwierzyńskiego Ośrodka Kultury, w ramach którego będzie
przeprowadzona modernizacja pomieszczeń pracowni artystycznych. Głównym celem
projektu jest utworzenie miejsca, które będzie służyć rozwojowi kultury na terenie
Skwierzyny. W ramach inwestycji planowany jest także zakup wyposażenia sali
widowiskowej, co umożliwi organizację wydarzeń kulturalnych dla mieszkańców
Skwierzyny. Aktualnie wykonywany jest remont biblioteki, która mieści się na terenie SOK.
Lokalizacja projektu
ul. Teatralna 5
Harmonogram realizacji projektu
2015-2016
104
Wartość ogólna projektu (w zł)
2 000 000
Wnioskowanie o 85 % dofinansowania z PO RYBY, wkład własny 15 %
Strefy inwestycyjne
Projekt zintegrowany w zakresie stref inwestycyjnych powstał w celu uatrakcyjnienia
Skwierzyny, a przede wszystkim obszaru rewitalizowanego, dla potencjalnych
przedsiębiorców. W ramach niego zakłada się dwa główne działania dotyczące terenów
znajdujących się w pobliżu S3 i DK 24 polegające na budowie dróg dojazdowych lub sieci
wodno-kanalizacyjnej.
Projekt 5.1
Budowa dróg dojazdowych na teren Regionalnego Parku Przemysłowego w Skwierzynie.
Opis projektu
Inwestycja została podzielona na dwa etapy w latach 2013 – 2016.
W roku 2013 zostaną zbudowane drogi dojazdowe na terenie Regionalnego Parku
Przemysłowego. Zadanie jest istotne, gdyż Inwestorzy już zakupili działki na terenie RPP,
Zadanie realizowane będzie ze środków własnych.
W roku 2014 – 2015 nastąpią kolejne etapy budowy dróg na terenie Regionalnego Parku
Przemysłowego. Na realizację zadania Gmina Skwierzyna ubiega się o dofinansowanie z
LRPO w ramach działania 1.2.
W latach 2016 - 2017 planowane jest dokończenie budowy dróg dojazdowych na teren
Regionalnego Parku Przemysłowego. Po zakończeniu budowy wszystkie działki na terenie
parku będą miały zapewniony dojazd, co pozwoli na ich szybszą sprzedaż potencjalnym
105
Inwestorom. Zadanie realizowane byłoby ze środków własnych.
Lokalizacja projektu
Regionalny Park Przemysłowy, ul. Międzyrzecka
Harmonogram realizacji projektu
2013-2016
Wartość ogólna projektu (w zł)
3 784 000 zł.
Częściowo zadanie będzie realizowane ze środków własnych – 270 000 zł w roku 2013,
kolejne etapy, czyli lata 2014-2015 gmina będzie się ubiegała o dofinansowanie z LRPO na
pokrycie kosztów inwestycji. (50% z Działania 1.2 LRPO). Kolejny etap uzbrajania terenów
gmina wykona ze środków własnych. Jeżeli pojawi się możliwość wnioskowania na
podobnych zasadach jak obecnie w LRPO, czyli 50 % dofinansowania gmina będzie
ubiegała się o nie ubiegała.
Projekt 5.2
Uzbrojenie terenów pod inwestycje i tworzenie/rozbudowa terenów inwestycyjnych,
inwestycje dotyczące infrastruktury komunalnej: uzbrojenie tzw. górnej strefy
Opis projektu
Projekt dotyczy wykonania sieci wodno-kanalizacyjnej dla terenu tzw. górnej strefy w
Skwierzynie (tereny inwestycyjne przy węźle drogowym Skwierzyna-Południe). Z uwagi na
dobrą lokalizację terenów inwestycyjnych tzw. górnej strefy, położonych tuż przy węźle
komunikacyjnym planowanej drogi S3 zakłada się wykorzystanie tego terenu do rozwoju
gospodarczego Skwierzyny. W tym celu najważniejszym elementem inwestycji jest
uzbrojenie terenu, głównie w sieć wodno – kanalizacyjną, aby uatrakcyjnić go dla
potencjalnych Inwestorów
106
Lokalizacja projektu
Węzeł komunikacyjny Skwierzyna-Południe
Harmonogram realizacji projektu
2015-2017
Wartość ogólna projektu (w zł)
1 000 000
Gmina będzie się starać o dofinansowanie projektu z programu Lubuskie 2020
107
6. WSKAŹNIKI REALIZACJI PROGRAMU
Tabela 34 Wskaźniki produktu
Kod wskaźnika
Nazwa wskaźnika Wartość
wskaźnika bazowa
Wartość wskaźnika docelowa
Jednostka miary
P.61.1.1 Liczba zrewitalizowanych obszarów 0 2 sztuk
R.61.1.1 Liczba nowych przedsiębiorstw
zlokalizowanych na zrewitalizowanych
obszarach
0 2 sztuk
D.P.4.3.12 Liczba budynków poddanych
rewitalizacji 0 10 sztuk
D.P.4.3.9
Liczba wybudowanych
/wyremontowanych/zmodernizowanych/
przebudowanych placów, alejek,
ścieżek, tras, szlaków turystycznych na
terenie rewitalizowanym
0 1 sztuk
Tabela 35 Wskaźnik realizacji
Kod wskaźnika
Nazwa wskaźnika
Wartość
wskaźnika
bazowa
Wartość
wskaźnika
docelowa
Jednostka miary
D.R.4.3.1 Liczba osób objętych procesami
rewitalizacyjnymi 0 7163 osoba
D.R.4.3.5 Liczba osób korzystających ze
zrewitalizowanych obiektów 0 12601 osoba
D.R.1.2.6
Liczba przedsiębiorstw funkcjonujących
na obszarach inwestycyjnych,
powstałych w wyniku realizacji
projektów
0 2 sztuk
108
7. SCHIERARCHIWIZOWANE POTRZEBY I CELE REWITALIZACJI
(NADRZĘDNE I STRATEGICZNE)
Potrzeby i cele do osiągnięcia w strefie przestrzennej:
Modernizacja i zagospodarowanie przestrzeni publicznej;
Poprawa jakości dróg;
Zmniejszenie natężenia ruchu;
Modernizacja budynków użyteczności publicznej;
Potrzeby i cele do osiągnięcia w sferze gospodarczej:
Wzrost przedsiębiorczości;
Wykorzystanie potencjału turystycznego miasta;
Podniesienie jakości zaniedbanych dotąd miejsc.
Potrzeby i cele do osiągnięcia w sferze społecznej:
Ożywienie społeczno – gospodarcze;
Poprawa jakości życia mieszkańców;
Zapobieganie zjawisku wykluczenia społecznego;
Zmniejszenie przestępczości;
Zwiększenie poziomu kształcenia dzieci i młodzieży;
Ułatwienie działania organizacjom pozarządowym.
8. PLAN FINANSOWY REALIZACJI REWITALIZACJI NA LATA 2013-2020 (OBLIGATORYJNIE)
Inwestycje 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
1.1 Doposażenie i remont jednostki OSP w
Skwierzynie 500 000 zł
2.1 Inwestycje w infrastrukturę opieki nad
dziećmi i osobami zależnymi: remont
pomieszczeń przedszkoli gminnych przy ul.
Mickiewicza i Waszkiewicza.
1 000 000 zł
2.2 Inwestycje w infrastrukturę opieki nad
dziećmi i osobami zależnymi: remont obiektu
OPS w Skwierzynie
2 000 000 zł
2.3 Komplementarne i zintegrowane inwestycje
w infrastrukturę służącą do szkoleń
zawodowych: Remont obiektów ZST oraz CKP,
w tym doposażenie pracowni nauki zawodu w
CKP
5 000 000 zł
2.4 Termomodernizacja Zespołu Edukacyjnego
w Skwierzynie 5 300 000 zł
3.1 Remont ulic: Roosevelta, Przemysłowej, 1 115 000 zł
110
Demokratycznej
3.2 Rewitalizacja nawierzchni Rynku wraz z
ulicą Niepodległości 1 000 000 zł
3.3. Remont ul. Powstańców Wlkp. 950 000 zł
3.4 Budowa dróg na terenie osiedla Olszynki w
Skwierzynie. 2 100 000 zł
3.5 Budowa ulicy Marysieńki 300 000 zł
3.6 Budowa ulicy Grynickiego 140 000 zł
3.7 Budowa ulicy Bema 350 000 zł
4.1 Remont ratusza 1 500 000 zł
4.2 Remont Skwierzyńskiego Ośrodka Kultury 2 000 000 zł
5.1 Budowa dróg dojazdowych na teren
Regionalnego Parku Przemysłowego w
Skwierzynie.
3 784 000 zł
5.2 Uzbrojenie terenów pod inwestycje i
tworzenie/rozbudowa terenów inwestycyjnych,
inwestycje dotyczące infrastruktury
komunalnej: uzbrojenie tzw. górnej strefy
1 000 000 zł
9. SYSTEM WDRAŻANIA
System wdrażania decyduje o skuteczności realizacji założeń Lokalnego Programu
Rewitalizacji. Pierwszym etapem wdrażania Lokalnego Programu Rewitalizacji będzie
przyjecie omawianego dokumentu uchwałą Rady Miejskiej w Skwierzynie. Również
ewentualne zmiany wprowadzane do dokumentu czy aktualizacje będą wymagały takiej
uchwały.
Odpowiedzialnym za wdrażanie Programu oraz jego realizację będzie Zespół ds.
Rewitalizacji Miasta Skwierzyna. Zespół ten będą tworzyć pracownicy Urzędu Miejskiego, a
także przedstawiciele partnerów społecznych i gospodarczych. Do zadań Zespołu należeć
będą m.in.:
monitorowanie postępów realizacji działań zaplanowanych do realizacji w ramach
Lokalnego Programu Rewitalizacji,
ocena efektywności realizowanych projektów,
badanie nasilenia stanów kryzysowych na obszarze dysfunkcyjnym,
przyjmowanie propozycji nowych inwestycji rewitalizacyjnych oraz gromadzenie
innych informacji niezbędnych do ewentualnej aktualizacji Programu,
prowadzenie działań informacyjnych i publikacji informacji na temat realizacji
Lokalnego Programu Rewitalizacji,
zbieranie danych statystycznych i finansowych na temat postępów wdrażania oraz
przebiegu realizacji projektów w ramach Programu,
przygotowywanie raportów okresowych oraz raportu końcowego w roku 2020.
Koordynacją pracy Zespołu ds. Rewitalizacji zajmował się będzie Burmistrz Miasta
Skwierzyna. Będzie on wydawał decyzje oraz zarządzenia w ramach działań
rewitalizacyjnych na wyznaczonym obszarze, zgodnie z obowiązującymi przepisami. Dla
właściwej oceny Zespół może tworzyć grupy robocze, korzystać z opinii niezależnych
ekspertów lub usług innych instytucji.
Mając na uwadze wielopłaszczyznowy charakter Lokalnego Programu Rewitalizacji
przenikający różne sfery życia lokalnego, ważnym elementem jest zaangażowanie jak
największej liczby podmiotów uczestniczących w tym procesie oraz odpowiednia
komunikacja między nimi. W związku z tym, uczestnikami procesu rewitalizacji będą m.in.:
112
podmioty gospodarcze, mieszkańcy miasta, wspólnoty mieszkaniowe, organizacje
pozarządowe, podmioty świadczące usługi z zakresu edukacji dzieci, młodzieży i dorosłych.
Za wdrażanie poszczególnych zadań - inwestycji wpisanych do Lokalnego Programu
Rewitalizacji odpowiedzialne będą podmioty realizujące te inwestycje.
Jednostkami odpowiedzialnymi za realizację zadań inwestycyjnych Gminy
Skwierzyna będą Wydziały Urzędu Miejskiego Skwierzyny (Referat Finansowo-Budżetowy,
Referat Inwestycji i Ochrony Środowiska, Referat Organizacyjny i Spraw Społecznych,
Referat Rozwoju, Promocji i Współpracy Zagranicznej, Inspektor ds. Zamówień
Publicznych). Do ich obowiązków będzie należało zlecanie i nadzór nad wykonywaniem
dokumentacji projektowych, studiów wykonalności i wniosków aplikacyjnych, zapewnienie
nadzoru inwestorskiego, przygotowywanie i przeprowadzanie przetargów, zapewnianie
właściwej promocji oraz prowadzenie dokumentacji projektów w sposób umożliwiający
kontrolę.
113
10. SPOSOBY MONITOROWANIA REALIZACJI PROGRAMU, OCENY
I KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ
Aby zapewnić prawidłową realizację Programu przeprowadzony zostanie monitoring
postępów we wdrażaniu niniejszego projektu. Systematyczne monitorowanie Programu
polega na zbieraniu i analizowaniu danych ilościowych i jakościowych dotyczących jego
wdrażania. Prawidłowy przebieg procesu monitorowania pozwala m.in. na bieżąco śledzić
postęp finansowy programu, odpowiednio wcześnie reagować na występujące trudności
i nieprawidłowości oraz pozyskiwać dane niezbędne w procesie oceny, przyczyniając się
w konsekwencji do zapewnienia odpowiedniej jakości wdrażania.
Monitorowanie obejmuje dwie kategorie: monitoring rzeczowy, jak i finansowy.
Pierwsza kategoria informuje o postępach w realizacji Programu i poszczególnych projektów,
zapewnia realizację jego celów oraz umożliwia osiągnięcie odpowiednich wskaźników
produktu i rezultatu. Z kolei druga kategoria służy zbieraniu informacji o finansowych
aspektach rewitalizacji oraz prawidłowemu podziałowi środków i ich pełnemu
wykorzystaniu. Ponadto program będzie podlegał corocznemu monitorowaniu oraz ocenie
wdrażania za pomocą wskaźników produktu i rezultatu dla projektów realizowanych w
ramach Lubuskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013.
Wszystkie projekty realizowane w ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji zostaną
objęte jednolitą procedurą w zakresie kontroli. Odpowiedzialnym za monitorowanie
projektów będzie Zespół ds. Rewitalizacji. Coroczne monitorowanie i ocena wdrażania
Programu będzie nadzorowana przez Burmistrza Miasta Skwierzyna i Radę Miasta. Istotne
znaczenie będzie miała ocena przebiegu realizacji zadań zawartych w Programie oraz
ewentualne interweniowanie w przypadku stwierdzenia opóźnienia lub nieuzasadnionej
rezygnacji z realizacji zadania. W związku z tym Burmistrz Miasta Skwierzyna oraz Rada
Miasta pełnią kluczowe funkcje w stymulowaniu realizacji Programu.
Dodatkowo każdy projekt zostanie wyposażony w „kartę oceny realizacji”, która
zawierać będzie m.in. zestawienie odpowiednich wskaźników ilościowych i jakościowych
właściwych danemu projektowi.
W celu pozyskania jak największej rzeszy zwolenników Programu stosuje się sposoby
komunikacji społecznej, które polegają na przekształcaniu i przekazywaniu informacji na
temat założeń Programu pomiędzy poszczególnymi jednostkami czy grupami w związku
114
z dynamicznym osiąganiem zamierzonych celów. Takie podejście ułatwi nawiązanie dialogu
pomiędzy partnerami procesu rewitalizacji, zapewni współpracę z instytucjami
zaangażowanymi w monitorowanie i realizowanie Lokalnego Programu Rewitalizacji w
zakresie działań informacyjnych i promocyjnych, także przy wykorzystaniu nowoczesnych
technologii, poprzez wymianę informacji i wspólne przedsięwzięcia.
Sposobami komunikacji społecznej, które przyczynią się do pozyskania jak
największej liczby zwolenników Lokalnego Programu Rewitalizacji to:
Sposoby komunikacji bezpośredniej:
konferencje, seminaria, wykłady, warsztaty, prezentacje (propagujące informacje na
temat Programu oraz o możliwościach wykorzystania środków finansowych w ramach
LRPO na lata 2007-2013),
rozmowy telefoniczne,
kontakt e-mailowy.
Sposoby komunikacji pośredniej:
publikacje, broszury informacyjne, ulotki, reklamy, plakaty, materiały audio-wizualne,
wywiady w mediach, kontakty z dziennikarzami prasy, radia, telewizji,
informacja na stronie internetowej – tekst Lokalnego Programu Rewitalizacji będzie
zamieszczony na stronie Biuletynu Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego
Skwierzyny.
Szczególne znaczenie będzie miała współpraca ze środkami masowego przekazu, aby
w ten sposób promować Program w celu pozyskania partnerów dla jego realizacji.
11. PODSUMOWANIE
Lokalny Program Rewitalizacji to dokument, który planuje działania naprawcze na
obszarze zdegradowanym. Celem tych działań jest wyprowadzenie obszaru ze stanu
kryzysowego. Powodzenie rewitalizacji uzależnione jest od zaangażowania wielu różnych
środowisk, potrzebna jest współpraca samorządu, mieszkańców, przedsiębiorców, organizacji
pozarządowych. W niniejszym dokumencie zaplanowane zostały inwestycje, które realizować
będzie Gmina Skwierzyna. Mamy nadzieję, że promocja dokumentu i informacje na temat
postępu działań rewitalizacyjnych, a przede wszystkim widoczne efekty tych działań zachęcą
innych partnerów do włączenia się w proces rewitalizacji.
115
12. SPIS TABEL
Tabela 1 Struktura gruntów w gminie Skwierzyna w 2012 r. ...................................................8
Tabela 2 Wodociągi i kanalizacja w gminie Skwierzyna w latach 2008-2011. ........................26
Tabela 3 Struktura własności gruntów gminy Skwierzyna na koniec 2012 r., ........................31
według najważniejszych grup podmiotów ewidencyjnych .....................................................31
Tabela 4 Zasoby mieszkaniowe latach 2007-2010 w gminie Skwierzyna ..............................32
Tabela 5 Mieszkania wyposażone w instalacje techniczno-sanitarne ...................................32
Tabela 6 Obiekty noclegowe w gminie Skwierzyna ...............................................................34
Tabela 7 Obiekty noclegowe w mieście Skwierzyna ..............................................................35
Tabela 8 Podmioty gospodarcze wg form własności w latach 2009 – 2012 ...........................37
Tabela 9 Liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w gminie Skwierzyna ...........38
w latach 2009-2011 ..............................................................................................................38
Tabela 10 Podmioty gospodarki narodowej wg klas wielkości ...............................................39
Tabela 11 Liczba pracujących w gminie w latach 2009-2012 .................................................40
Tabela 12 Pracujący w 2011 r. wg sektorów i branż ..............................................................40
Tabela 13 Ludność wg faktycznego miejsca zamieszkania w gminie Skwierzyna w latach
2009-2012 ............................................................................................................................45
Tabela 14 Liczba ludności wg ekonomicznych grup wieku w latach 2009-2012 .....................45
Tabela 15 Przyrost naturalny w gminie Skwierzyna w latach 2009-2012 ..............................46
Tabela 16 Migracje na pobyt stały w latach 2009-2012 ........................................................46
Tabela 17 Ludność gminy Skwierzyna według płci i poziomu wykształcenia, wg NSP 2002 ....47
Tabela 18 Szkolnictwo w gminie Skwierzyna w latach 2009-2012 .........................................48
Tabela 19 Liczba gospodarstw domowych i rodzin z dziećmi w gminie Skwierzyna w 2002 r.
49
Tabela 20 Stan gospodarstw domowych w gminie Skwierzyna w 2002 r. .............................49
Tabela 21 Główne źródła utrzymania gospodarstw domowych w Skwierzynie w 2002 r........50
Tabela 22 Powody, liczba rodzin i osób objętych pomocą społeczną w latach 2009-2012 .....52
Tabela 23 Wydatki Gminy Skwierzyna na zadania z zakresu pomocy społecznej ................53
w latach 2009-2012 ..............................................................................................................53
Tabela 24 Placówki stacjonarnej pomocy społeczne w Skwierzynie .......................................53
Tabela 25 Bezrobotni zarejestrowani wg płci (stan na 31. XII) ..............................................54
116
Tabela 26 Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym 54
w latach 2008-2011 ..............................................................................................................54
Tabela 27 Bezrobotni powiatu międzyrzeckiego wg gmin – XII 2012 ....................................55
Tabela 28 Placówki oświatowe w gminie Skwierzyna ............................................................56
Tabela 29 Liczba uczniów przypadająca na jeden komputer z dostępem do Internetu ...........57
przeznaczony do użytku uczniów ..........................................................................................57
Tabela 30 Placówki biblioteczne w latach 2009 – 2011 ........................................................58
Tabela 31 Organizacje pozarządowe na terenie gminy Skwierzyna ......................................61
Tabela 32 Zadania publiczne w 2013 r. realizowane przy udziale organizacji pozarządowych
oraz wysokość środków przeznaczonych na realizację Programu ..........................................62
Tabela 33 Planowane działania na obszarze rewitalizowanym.............................................92
Tabela 34 Wskaźniki produktu ............................................................................................ 107
Tabela 35 Wskaźnik realizacji ............................................................................................. 107
13. SPIS WYKRESÓW
Wykres 1 Klasyfikacja gruntów ornych gminy wg klas bonitacyjnych ....................................10
Wykres 2 Dochody budżetowe gminy Skwierzyna w latach 2009-2012.................................41
Wykres 3 Wydatki budżetowe gminy Skwierzyna w latach 2009-2012 ..................................42
Wykres 4 Wydatki ogółem a wydatki majątkowe inwestycyjne gminy Skwierzyna ................43
Wykres 5 Sytuacja finansowa Gminy Skwierzyna w latach 2009-2012 .................................43
Wykres 5 Struktura wykształcenia ludności , wg NSP 2002 ....................................................47
Wykres 6 Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto (w PLN) wg powiatów w 2011 r. .....51
Wykres 7 Liczba budynków przed 1989 rokiem ....................................................................67
Wykres 8 Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych ............................................68
Wykres 9 Liczba przestępstw i wykroczeń ............................................................................69
Wykres 10 Liczba czynów karalnych popełnionych przez nieletnich .......................................70
Wykres 11 Liczba osób korzystających z pomocy społecznej. ................................................71