riscos e catástrofes naturais

RISCOS E CATÁSTROFES NATURAISRISCOS E CATÁSTROFES NATURAIS

IES FERMÍN BOUZA BREYIES FERMÍN BOUZA BREY

DEPARTAMENTO DE CIENCIAS NATURAISDEPARTAMENTO DE CIENCIAS NATURAIS

Profesor: Adán Gonçalves GarcíaProfesor: Adán Gonçalves García

1. Risco, Catástrofe e Desastre

Risco naturalRisco natural: calquera proceso natural que represente unha : calquera proceso natural que represente unha

ameza para a vida humana ou os bens materiais.ameza para a vida humana ou os bens materiais.

CatástrofeCatástrofe: efecto perturbador que un proceso natural : efecto perturbador que un proceso natural

extraordinario provoca sobre un territorio e a sociedade que o extraordinario provoca sobre un territorio e a sociedade que o

habita.habita.

DesastreDesastre: consecuencias dun fenómeno cuxa magnitude : consecuencias dun fenómeno cuxa magnitude

provoca cun territorio precise axuda externa en alto grao.provoca cun territorio precise axuda externa en alto grao.

CLASIFICACIÓN DOS RISCOS ATENDENDO A SÚA ORIXE:CLASIFICACIÓN DOS RISCOS ATENDENDO A SÚA ORIXE:

Derivados da dinámica interna.Derivados da dinámica interna.

Derivados da dinámica externa.Derivados da dinámica externa.

1.1. Factores que incrementan os riscos: a man do 1.1. Factores que incrementan os riscos: a man do home.home.

Nalgunhas ocasións, os riscos e as catástrofes intensifícanse por Nalgunhas ocasións, os riscos e as catástrofes intensifícanse por

causascausas

Humanas.Humanas.

Actualmente o mundo é máis vulnerable aos riscos debido a distintosActualmente o mundo é máis vulnerable aos riscos debido a distintos

factores:factores: O crecemento descontrolado.O crecemento descontrolado. O quecemento global (cambios climáticos: grandes inundacións e O quecemento global (cambios climáticos: grandes inundacións e

grandes secas).grandes secas). Menor defensa fronte a erosión (deforestación, desaparición de Menor defensa fronte a erosión (deforestación, desaparición de

arrecifes e mangleirais).arrecifes e mangleirais). Sobreexplotación dos recursos hídricos.Sobreexplotación dos recursos hídricos. A pobreza.A pobreza.

2.2. Análise e planificación dos riscos Análise e planificación dos riscos

Para evitar ao máximo perdas humanas e materiais compre Para evitar ao máximo perdas humanas e materiais compre

establecer medidas mitigadoras.establecer medidas mitigadoras.

Os factores a ter en conta ao estudar un risco son: Os factores a ter en conta ao estudar un risco son: PERIGO, ,

VULNERABILIDADE e e EXPOSICIÓN..

PERIGO : probabilidade de ocorrencia dun fenómeno que pode : probabilidade de ocorrencia dun fenómeno que pode

causar danos nun lugar determinado e dentro dun tempo causar danos nun lugar determinado e dentro dun tempo

específico. específico.

Valórase en graos que miden a magnitude agardada dun Valórase en graos que miden a magnitude agardada dun

fenómeno.fenómeno.

Tempo de retorno:Tempo de retorno: periodicidade coa que se repite un fenómeno. periodicidade coa que se repite un fenómeno.

VULNERABILIDADE : representa o dano en vidas humanas e : representa o dano en vidas humanas e

perdas económicas. Exprésase en tanto por un.perdas económicas. Exprésase en tanto por un.

2.2. Análise e planificación dos riscos Análise e planificación dos riscos

EXPOSICIÓN : representa as persoas ou bens expostos a un : representa as persoas ou bens expostos a un

determinado risco. É moi importante porque ao aumentar a determinado risco. É moi importante porque ao aumentar a

exposición pode incrementarse o dano.exposición pode incrementarse o dano.

O produto do perigo (P) pola vulnerabilidade (V) e pola exposición O produto do perigo (P) pola vulnerabilidade (V) e pola exposición

(E), indica a valoración do risco (R):(E), indica a valoración do risco (R):

R= P x V x ER= P x V x E

2.1. Planificación de riscos: a necesidade de 2.1. Planificación de riscos: a necesidade de empregar medidas.empregar medidas.

A planificación permítenos elaborar medidas para facer fronte aos A planificación permítenos elaborar medidas para facer fronte aos riscos. As medidas poden ser de riscos. As medidas poden ser de predición, de , de prevención ou de ou de corrección..

PREDICIÓN : medidas para saber cando, onde e como se produce medidas para saber cando, onde e como se produce un fenómeno de risco. un fenómeno de risco.

Un exemplo típico son os Un exemplo típico son os mapas de risco.mapas de risco.

MAPAS DE RISCO-INUNDACIÓNSMAPAS DE RISCO-INUNDACIÓNS

MAPAS DE RISCO-SISMICIDADEMAPAS DE RISCO-SISMICIDADE

MAPAS DE RISCO-COLADAS VOLCÁNICASMAPAS DE RISCO-COLADAS VOLCÁNICAS

2.1. Planificación de riscos: a necesidade de 2.1. Planificación de riscos: a necesidade de empregar medidas.empregar medidas.

PREVENCIÓN E CORRECCIÓN : medidas para mitigar os danos ou efectos medidas para mitigar os danos ou efectos dun risco. Poden ser:dun risco. Poden ser:• EstruturaisEstruturais: modifican estruturas xeolóxicas o supoñen facer algún tipo : modifican estruturas xeolóxicas o supoñen facer algún tipo de construcción (p.e. muros de contención, edificios antisísmicos…)de construcción (p.e. muros de contención, edificios antisísmicos…)•Non estruturaisNon estruturais: non implican as actividades anteriores (p.e. plans de : non implican as actividades anteriores (p.e. plans de evacuación, protección civil…).evacuación, protección civil…).

CAUSAS DOS RISCOSCAUSAS DOS RISCOS

A excepción dos riscos cósmicos, todos os riscos producidos por A excepción dos riscos cósmicos, todos os riscos producidos por fenómenos naturais teñen a súa orixe na fenómenos naturais teñen a súa orixe na dinámica terrestredinámica terrestre (interna ou (interna ou externa):externa):Volcáns e terremotos: bordos de placa (procesos internos).Volcáns e terremotos: bordos de placa (procesos internos).Furacáns e inundacións: vento e chuvia (axentes xeolóxicos externos).Furacáns e inundacións: vento e chuvia (axentes xeolóxicos externos).Desprendementos, avalanchas e aludes: combinación de varios axentes Desprendementos, avalanchas e aludes: combinación de varios axentes con participación directa sempre da forza da gravidade.con participación directa sempre da forza da gravidade.

3. Risco volcánico3. Risco volcánico

3.1. Factores de risco volcánico3.1. Factores de risco volcánico

Os factores de risco volcánico pódense agrupar en tres categorías: Os factores de risco volcánico pódense agrupar en tres categorías: tipo de

erupción, , tamaño da poboación afectada e e riscos derivados..

Tipo de erupción: condiciona a perigosidade. Débese ter en conta o : condiciona a perigosidade. Débese ter en conta o tempo tempo

dede retornoretorno e a e a explosividadeexplosividade (viscosidade e volátiles). As máis perigosas (viscosidade e volátiles). As máis perigosas

son as erupcións plinianas.son as erupcións plinianas.

Tamaño da poboación afectada : un incremento da poboación provoca un : un incremento da poboación provoca un

aumento no factor de exposición.aumento no factor de exposición.

Riscos derivados : gases tóxicos, lahares, chuvia de piroclastos… : gases tóxicos, lahares, chuvia de piroclastos…

3.2. Planificación do risco volcánico3.2. Planificación do risco volcánico

Medidas de predición:: baséanse no estudo de baséanse no estudo de precursoresprecursores (fenómenos que anuncian a posibilidade dunha erupción):(fenómenos que anuncian a posibilidade dunha erupción):

- Pequenos tremores (sismógrafos)- Pequenos tremores (sismógrafos)

- Cambios na topografía (teodolitos)- Cambios na topografía (teodolitos)

- Análise de gases (aparecen uns ou outros)- Análise de gases (aparecen uns ou outros)

- Anomalias na gravidade (gravímetros)- Anomalias na gravidade (gravímetros)

- Quecemento nos acuíferos- Quecemento nos acuíferos

- Aumento na temperatura do subsolo- Aumento na temperatura do subsolo Medidas de prevención e corrección: disminúen ou eliminan o : disminúen ou eliminan o

risco e enmárcanse dento das políticas de risco e enmárcanse dento das políticas de ordenación do territorioordenación do territorio::

- Prohibir ou limitar asentamento humanos- Prohibir ou limitar asentamento humanos

- Desviar correntes de lava- Desviar correntes de lava

- Refuxios incombustibles- Refuxios incombustibles

- Tellados inclinados para evitar o afundimento- Tellados inclinados para evitar o afundimento

- Plans de evacuación- Plans de evacuación

3.3 Áreas de risco volcánico3.3 Áreas de risco volcánico

Zonas de bordo de placas: lugares onde están en contacto as : lugares onde están en contacto as

placas litosféricas:placas litosféricas:

- Bordos converxentes: - Bordos converxentes: Zonas de subducciónZonas de subducción (Cinturón de (Cinturón de

fogo do Pacífico) e fogo do Pacífico) e Arcos insularesArcos insulares (arquipélago de Xapón). (arquipélago de Xapón).

- Bordos diverxentes: - Bordos diverxentes: Rift intracontinentaisRift intracontinentais (Rift Valley (Rift Valley

africano) e africano) e Dorsais oceánicasDorsais oceánicas (islandia). (islandia).

Zonas intraplaca : lugares do interior dos continentes con lugares do interior dos continentes con

procesos xeolóxicos especiais:procesos xeolóxicos especiais:

- Hot spots (Puntos quentes): illas Hawai- Hot spots (Puntos quentes): illas Hawai

- Fracturas na litosfera: Macizo Central Francés e illas - Fracturas na litosfera: Macizo Central Francés e illas

Canarias (única zona en España de certo risco volcánico; volcán Canarias (única zona en España de certo risco volcánico; volcán

Teneguía da illa da Palma).Teneguía da illa da Palma).

3.3 Áreas de risco volcánico3.3 Áreas de risco volcánico

4. Risco sísmico4. Risco sísmico

Os efectos dun terremoto dependen de varios factores: magnitude, Os efectos dun terremoto dependen de varios factores: magnitude,

profundidade do foco, construccións, zona afectada…profundidade do foco, construccións, zona afectada…

A variedade nestes factores permítenos comprender porque en determinados A variedade nestes factores permítenos comprender porque en determinados

países un terremoto causa graves danos (por exemplo en Haití) e noutros un países un terremoto causa graves danos (por exemplo en Haití) e noutros un

terremoto semellante non ten un efecto tan devastador (por exemplo os terremoto semellante non ten un efecto tan devastador (por exemplo os

sucesivos terremotos en Xapón).sucesivos terremotos en Xapón).

O Ciclo SísmicoO Ciclo Sísmico

Un terremoto é unha liberación brusca de enerxía (rebote elástico) debido as Un terremoto é unha liberación brusca de enerxía (rebote elástico) debido as

tensións acumuladas nun punto do interior terrestre chamado tensións acumuladas nun punto do interior terrestre chamado hipocentro, o o

punto vertical a éste, localizable na superficie denomínase punto vertical a éste, localizable na superficie denomínase epicentro. Hoxe . Hoxe

sabemos que tras un terremoto hai unha caída na tensión elástica e que antes sabemos que tras un terremoto hai unha caída na tensión elástica e que antes

de producirse o seguinte é preciso unha nova acumulación de tensións, polo de producirse o seguinte é preciso unha nova acumulación de tensións, polo

que os sismos prodúcense de maneira cíclica. No ciclo sísmico diferenciamos que os sismos prodúcense de maneira cíclica. No ciclo sísmico diferenciamos

catro fasescatro fases: período de inactividade, pequenos terremotos, sacudidas : período de inactividade, pequenos terremotos, sacudidas

anteriores e sismo principal con réplicas.anteriores e sismo principal con réplicas.


Os lugares onde se acumulan Os lugares onde se acumulan

tensións no interior terrestre son tensións no interior terrestre son

as zonas de bordo de placa e a as zonas de bordo de placa e a

fracturación e fallado do terreo fracturación e fallado do terreo

que as acompaña, consecuencia que as acompaña, consecuencia

dos movementos entre elas. Esta dos movementos entre elas. Esta

é a razón pola que hai unha é a razón pola que hai unha

relación directa entre os relación directa entre os

fenómenos volcánicos e os fenómenos volcánicos e os

sismos, constituíndo as zonas sismos, constituíndo as zonas

activas da terra.activas da terra.


Os aparellos utilizados para Os aparellos utilizados para detectar a chegada das ondas detectar a chegada das ondas sísmicas que xera un terremoto sísmicas que xera un terremoto denomínanse denomínanse sismógrafos e e proporciónanos gráficas que proporciónanos gráficas que reflicten a “forza” dun sísmo reflicten a “forza” dun sísmo chamadas chamadas sismogramas..

4. Risco sísmico. 4. Risco sísmico.

MAGNITUDE E INTENSIDADE SÍSMICAS:

A forza dun terremoto mídese en magnitudeA forza dun terremoto mídese en magnitude (escala Ritcher) e e intensidadeintensidade (escala Mercalli)..

Magnitude: mide a enerxía liberada por un sísmo. Non depende da Magnitude: mide a enerxía liberada por un sísmo. Non depende da distancia a cal se encontre o observador e determínase calculando distancia a cal se encontre o observador e determínase calculando o logaritmo da amplitude máxima das ondas rexistradas no o logaritmo da amplitude máxima das ondas rexistradas no sismógrafo. Esto último significa que a escala que a mide, a máis sismógrafo. Esto último significa que a escala que a mide, a máis usada é a escala Ritcher, é logaritmica o que nos indica que por usada é a escala Ritcher, é logaritmica o que nos indica que por exemplo un tremor de 7 na escala é 10 veces máis forte que un exemplo un tremor de 7 na escala é 10 veces máis forte que un que chege na escala a 6.que chege na escala a 6.

Intensidade: é un parámetro variable que mide os danos materiais Intensidade: é un parámetro variable que mide os danos materiais e persoais, e incluso os efectos percibidos pola xente. A escala de e persoais, e incluso os efectos percibidos pola xente. A escala de intensidade máis utilizada é a escala Mercalli.intensidade máis utilizada é a escala Mercalli.

4. Risco sísmico.4. Risco sísmico.

4. Planificación do risco sísmico4. Planificación do risco sísmico

Para planificar o risco sísmico é preciso ter un rexistro dos sismos Para planificar o risco sísmico é preciso ter un rexistro dos sismos

que se producen. Como xa sabemos este rexistro é posible grazas que se producen. Como xa sabemos este rexistro é posible grazas

aos sismogramas que orixinan os sismógrafos. Estos aparellos aos sismogramas que orixinan os sismógrafos. Estos aparellos

instálanse en determinados puntos xeográficos (a disposición non é instálanse en determinados puntos xeográficos (a disposición non é

aleatoria, senón baseada nos coñecementos actuais e a experiencia) aleatoria, senón baseada nos coñecementos actuais e a experiencia)

constituíndo as denominadas constituíndo as denominadas estacións sísmicas ou ou observatorios sismolóxicos. Todas estas estacións constitúen a . Todas estas estacións constitúen a rede sísmica

mundial que é esencial para planificar o risco sísmico.mundial que é esencial para planificar o risco sísmico.

As medidas de predición e prevención elabóranse tendo en conta o As medidas de predición e prevención elabóranse tendo en conta o

tremor e os seus riscos derivados (afundimentos, avalanchas, rotura tremor e os seus riscos derivados (afundimentos, avalanchas, rotura

de encoros, inundacións, incendios, tsunamis…)de encoros, inundacións, incendios, tsunamis…)


MEDIDAS DE PREDICIÓN:MEDIDAS DE PREDICIÓN:

- A curto prazo non hai ningún método fiable, e ademais está o problema das falsas alarmas. Non obstante, hoxe sabemos que non ocorren aleatoriamente e mediante modelos estadísticos podemos comprobar que suceden cunha periodicidade constante: en China cada 3000 anos comeza un período de sismicidade con intervalos de 1000 anos de tranquilidade.Polo tanto, a longo prazo, podemos estimar a probabilidae de que se produza un sísmo de grande magnitude.- Outro modelo eficaz de predición é a localización de fallas activas (o 95% dos tremores débense a esta causa).- Indicios dunha probabilidade alta de que se produza un terremoto, os chamados precursores sísmicos:

+ Proliferación de microterremotos.+ Deformacións do solo.+ Longos períodos de tempo sen terremotos.+ Comportamento anormal dos animais.+ Emisión de radón


MEDIDAS DE PREVENCIÓN E CORRECIÓNMEDIDAS DE PREVENCIÓN E CORRECIÓNEncamiñadas a reducir a exposición e a vulnerabilidade. Nun sísmo un dos principais problemas é o derrumbe de construccións que sepulte a xente.

- Medidas Estruturais-Construccións sismorresistentes :+ Contrafortes de aceiro.+ Edificios simétricos e equilibrados (nunca torres KIO)+ Cimentos aillantes.+ Amplos espazos entre edificios.+ En solos duros contrafortes laterais en cruz e cimentos con

caucho (evitan vibracións e permiten oscilacións).+ En solos brandos construccións baixas e non moi extensas.

- Medidas non estruturais :+ Ordenación do territorio.+ Protección civil (plans de evacuación e rescate).+ Educación fronte o risco.

5. Tsunami: a grande onda5. Tsunami: a grande onda

TsunamiTsunami: onda enorme que supón o desprazamento vertical dunha xigantesca masa de auga.Normalmente é o resultado dun grande terremoto con epicentro no fondo do mar (MaremotoMaremoto). Outras causas poden ser o derrubo dun volcán, unha explosión volcánica submariña ou o impacto dun asteroide no mar.

o Predicción e prevención: Os efectos dos tsunamis poden producirse a milleiros de quilómetros do lugar onde se orixinaron. Esto posibilita, as veces, a alerta e evacuacións das poboacións costeiras cara ó interior.

Os sistemas de alerta, como o do Pacífico, constan de varios tipos de instrumentos como os mareógrafos e os tsunamómetros (boias que detectan ascensos/descensos do nivel do mar).

5. Tsunami: a grande onda5. Tsunami: a grande onda

6. Diapiros salinos6. Diapiros salinos

Diapiros salinosDiapiros salinos: son masas de sales (halita ou xeso) acumuladas en : son masas de sales (halita ou xeso) acumuladas en estratosque tenden a ascender debido a súa baixa densidade. estratosque tenden a ascender debido a súa baixa densidade. Nese ascenso poden provocar inestabilidade no terreo e afectar as Nese ascenso poden provocar inestabilidade no terreo e afectar as construccións. Tamén poden supoñer un afundimento por construccións. Tamén poden supoñer un afundimento por disolución das sales.disolución das sales.

Medidas de predicción : elaboración de mapas xeolóxicos destos puntos.

Medidas de prevención :

- Evitar construir nestas zonas.

- Impedir as filtracións de auga.

- Inxectar materias sólidos no ocos (Recheo).

7. Afundimentos7. Afundimentos

Os afundimentos son fenómenos de distinta natureza (poden ser de orixe natural ou antrópico) que supoñen unha subsidenciasubsidencia, se o proceso é lento ou un colapsocolapso se é un derrubamento brusco.

En calquera caso supoñen un risco para as persoas e bens materiais.

Colapsos : son característicos das zonas kársticas de natureza xesífera ou calcárea.

As rochas carbonatadas (calizas) son atacadas pola auga con CO2 .

O xeso é todavía máis soluble ca caliza, aínda que ten menos consistencia e non orixina estruturas tan espectaculares.

Exemplos en España: Cidade encantada de Cuenca

Torcal de Antequera

Sorbas en Almería

Túnel dels Sumidors en Valencia

7. Afundimentos

A disolución das rochas forma ocos, cavernas, galerías… que en superficie pódense expresar en depresión chamadas dolinas e simas.

Outras veces o afundimento é de orixe antrópico, por exemplo debido a afundimentos de galerías mineiras e as máis das veces aínda que a orixe teña condicionantes naturais o detonante e a man do home, por exemplo construccións de encoros, pontes, explosivos en minería a ceo aberto…

Subsidencias : son propias de terreos brandos (arxilas) e poden deberse a extracción de fluidos (auga ou petróleo) ou por unha variación no nivel freático dos acuíferos provocada por exemplo por unha seca.

7. Afundimentos

Métodos de Predición :

- Mapas xeolóxicos para localizar solos potencialmente perigosos.

- Métodos xeofísicos para localizar cavidades interiores (anomalías gravimétricas, estudos de densidade...) e así poder elaborar mapas de riscomapas de risco.

- Ordenación do territorio.

Métodos de Prevención e Corrección :

- Compactación do terreo.

- Recheo de ocos.

7. Afundimentos

Casas colgantes Cidade encantada

Torcal de Antequera Sorbas

7. Afundimentos

Sorbas Túnel dels Sumidors

Túnel dels Sumidors Sorbas

8. Solos Expansivos

Orixínanse en solos compostos por materiais que cambian de volume con certa rapidez por fenómenos de hidratación-retracción. Son moi caracaterísticos dos solos arxilosos.

O habitual é que provoquen perda de asentamento dos edificios, rotura de canos …

Métodos de predicción :

- Mapas de risco elaborados a partir de estudos xeolóxicos.

Métodos de prevención :


- Medidas técnico-estruturais de edificación.

8. Solos expansivos

9. Movementos de dunas

Os movementos de dunas son un risco porque as masas de area

poden invadir núcleos habitados, campos de cultivo e vías de

comunicación.

En España este risco é significativo en puntos concretos (Doñana,

costas de Cádiz e Almería…), pero en países como Exipto ou

Dinamarca chega a enterrar cidades enteiras.

Medidas de predición :

- Fotografía aerea.

- Observación de vexetación enterrada.

- Observación de ventos predominantes.



-Elaboración de mapas de ordenación do territorio.

- Construción de barreiras (p.e.: valos).

- Revexetación.

10. Movementos de ladeira

Os movementos de ladeira, son movementos gravitacionais de

materiais superficiais, e constitúen a orixe de cuantiosos danos

persoais e materiais.

Son riscos mixtos, e dicir, son de tipo natural pero aumentados pola

actividade humana.

Factores Naturais:Factores Naturais: a pendente, a natureza do terreo, a saturación

de auga por excesiva infiltración, e os movementos sísmicos.

Factores Antrópicos:Factores Antrópicos: actividades humanas sobre derrubamentos

antigos, deforestación, urbanización que modifica a circulación

superficial e as pendentes.


Tipos de movementos:

- Desprendementos: caídas de bloques rochosos por gravidade.

- Derrubamentos: movementos de masas rochosas sobre unha

superficie fracturada.

- Fluxos: movementos de materiais bastante soltos.

- Avalanchas: movementos moi rápidos de masas de terra ou

fragmentos rochosos.

- Aludes: derrubamentos de masas de neve. Orixinados porchoivas,

aumento da temperatura, desprazamento de fendas, vibracións,

explosións…(Ver páxina 201 do libro).


Medidas de predición:

- Observación de fotografías aéreas ou terrestres.

- Observación de deformacións de valos, vexetación…

- Observación da morfoloxía do terreo (cambios de

convexidade, marcas de desprazamento…)

- Observación do tipo de rochas que constitúen o terreo.

Medidas de prevención e corrección:

- Medidas de contención (muros, redes, ancoraxes…)

- Construción de drenaxes.


- Revexetación.

- Modificación da xeometría do terreo.

- Aumentar a resistencia do terreo mediante técnicas artificiais

(por exemplo cementar).


Desprendementos


Derrubamentos

Fluxos


AvalanchasAlude

11. Riscos climáticos e meteorolóxicos

Son moi variados: tormentas, treboadas, nevaradas, e furacáns.

A maioría das catástrofes débense aos ciclóns tropicaisciclóns tropicais, inundaciónsinundacións,

secassecas e incendiosincendios.

11.1. Ciclón, furacán e tifón

Ciclón tropical: grandes tormentas que xiran arredor dunha zona de

baixas presións (borrasca ou ciclón) que se forma nas augas

quentes dos océanos tropicais. Podemos falar de varios tipos:

Depresións tropicais ou tormentas tropicais: son ciclóns tropicais

de baixa intensidade.

Furacán: nome que recibe un ciclón tropical con ventos superiores

a 118 Qm no Atlántico e no Nordeste do Pacífico.

Tifón: Nome que recibe un furacán na maior parte do Pacífico e no

Índico.


Os furacáns orixínanse cando a temperatura da auga do mar en

superficie é superior a 26ºC. A esta temperatura a auga evapórase

rápidamente, este vapor de auga ascende e condénsase en forma

de nubes. A liberación da enerxía que se produce provoca fortes

ventos e chuvias intensas (alcánzase rápidamente o punto de punto de

rocíorocío= temperatura a cal se alcanza o punto de saturación-punto de saturación-

humidade relativa 100%).humidade relativa 100%).

O ascender o aire frío pode conter menos cantidade de auga na masa O ascender o aire frío pode conter menos cantidade de auga na masa

de aire, polo tanto diminúe o punto de saturación e en de aire, polo tanto diminúe o punto de saturación e en

consonancia o de rocío, e dicir, nese ascenso o aire enfríase e en consonancia o de rocío, e dicir, nese ascenso o aire enfríase e en

consecuencia alcanza antes a saturación necesaria para a consecuencia alcanza antes a saturación necesaria para a

condensación e precipitación posteriores.condensación e precipitación posteriores.


Os ventos dun furacán sopran nunha espiral que rodea unha zona

central relativamente en calma chamada olloollo.

Pola Forza de CoriolisForza de Coriolis o xiro é antihorario no Norte e horario no Sur.


- Emprego de satélites.

Medidas de prevención e corrección.

- Reforzar as zonas máis flebes das vivendas.

- Utilizar se é posible refuxios subterráneos.


Formación dun ciclón


Tifón en China Onde furacáns?

11.2. Tornado

Tornado:Trebón moi violento caracterizado por unha nube xiratoria en forma de funil. Xérase durante as tormentas eléctricas cando o aire frío obriga ao aire quente a elevarse moi rápidamente. O vento pode chegar aos 500 Qm/h

11.3. Gota fría

Gota fría: son fortes choivas ocasionadas polo embolsamento de aire quente a certa altitude por bolsas de aire frío. Este último descende, por ser máis denso, obrigando ao quente e húmido a descender con él provocando o aumento de nubosidade e das precipitacións dun modo brusco e violento.Son moi habituais en España entre finais de verán e principios de outono.

11.4. Inundacións

É o risco xeolóxico máis destrutivo no mundo.

Hai dous tipos: costeiras costeiras e avenidasavenidas.

Costeiras: debidas fundamentalmente as augas mariñas. Soen ser un risco mixto (as actividades humanas poden acelerar os procesos de erosión e sedimentación que facilitan este riscos).

Os riscos máis importantes son derrumbes, destrucción de praias e zonas urbanizables polo procesos de inundación.


- Fotografía aérea e satélite.

- Medicións de erosión/sedimentación, fluxos e correntes…


- Construción de muros e espigóns.

- Dragados.

- Lexislación e ordenación do territorio.

11.4. Inundacións

Avenidas : tamén soen ser un risco mixto xa que teñen a súa orixe en causas naturais de tipo climatolóxico, pero os danos vense aumentados por causas antrópicas.

Poden deberse a:

- Chuvias torrenciais.

- Precipitacións prolongadas.

- Acumulación de auga por derrubamentos.

- Rotura dun encoro.

Actividades humanas agravantes:

- Asfaltado (impide a infiltración).

- Destrución da vexetación.

- Ocupación de canles de ríos.

11.4. Inundacións Medidas de predición :

- Previsións meteorolóxicas.

- Estudar o tempo de retorno.

- Mapas de risco.


Poden ser estruturais ou non estruturais.

• Estruturais:

- Construción de diques.

- Aumento da capacidade do canle.

- Desvío do canle.

- Reforestación.

- Limpieza de canles.

• Non estruturais:


11.4. Inundacións

- Plans de proteción civil.

- Seguros de danos.

Segundo Protección Civil en España hai 1398 puntos conflitivos nos que soe haber periódicamente importantes inundacións.

11.4. Inundacións

11.4.1. Inundacións- Cambio climático

11.5. Secas

Neste caso o problema é a escaseza de auga, sobre todo cando se prolonga no tempo.

Habitualmente son moi prexudiciais en África, onde son un risco frecuente os seus efectos únense aos dunha pobreza extrema provocando grandes hambrunas. É en menor medida en outras zonas do planeta, Australia, cono sur…

11.6. Incendios

Aínda que non é un risco climático, para que se orixine e se propague teñen que existir certas condicións meteorolóxicas.

Algúns deles prodúcense de forma natural e incluso forman parte da dinámica dalgúns ecosistemas (bosque boreal, pradarías templadas e subtropicais e sobre todo matogueira mediterránea), pero actualmente a gran maioría son provocados polo home, e incluso nos ecosistemas citados son prexudicias porque alteran a ocorrencia desta fluctuación na dinámica poboacional.

Os motivos principais dos incendios provocados son: neglixencia, intencionalidade, emprego inapropiado do solo ou agravamento polo uso de vexetación alóctona.

Ademais da queima dos bosques, os incendios provocan tamén danos nas propiedades humanas e danos persoais.

11.6. Incendios

12. O Risco Cósmico

Entre as causas máis habituais dos fenómenos de extinción masiva é frecuente citar os impactos de meteoritos.

Dependendo das dimensións do asteroide e a localización do impacto, os efectos destes fenómenos poderían ser catastróficos, véndose comprometida moi seriamente a supervivencia de moitas especies.

O certo é, que na actualidade a probabilidade dun suceso destas características e moi baixa, aínda que a frecuencia de impactos non o é tanto (uns 16,5 impactos/ano). A explicación é que son impactos de meteoritos de pequenas dimensións e a gran maioría localízanse en zonas mariñas polo que o risco é mínimo.

En xeral, o risco cósmico asóciase a grandes impactos (meteoritos de máis de 30 Tm de peso) como o que poido provocar a extinción dos dinosaurios fai uns 65 m.a., pero que son moi pouco frecuentes (p.e. miles de veces menor que a probabilidade de que caiga un ascensor).

12. Risco Cósmico

Datos de interese: O último impacto de dimensións importantes que caeu sobre a

Terra foi o de Tungunska (Siberia) en 1908 coa sorte de que arrasou a taiga escasamente poboada (centenares de Km2), os seus efectos serían catastróficos se o impacto se producira unhas horas antes afectando a San Petersburgo densamente poboada.

Este impacto non está probado que fora dun meteorito, xa que non se localizou crater de impacto, especúlase coa posibilidade do impacto dun cometa conxelado que explosionou a certa altitude ou simplemente que o meteorito explosionou en altura.

Na actualidade estánse a levar a cabo estudos serios para determinar o potencial risco de determinados asteroides dos que coñecemos a súa órbita. Refutados científicos como Javier Armentia expoñen que actualmente non coñecemos ningún “apolo” que se dirixa cara nós.

En España o meteorito máis grande (110 Kg) do que se ten constancia caeu en Molina de Segura (Murcia) no ano 1858 e consérvase no Museo Nacional de Ciencias Naturais.

12. Risco Cósmico

riscos e catástrofes naturais

Education