riglyne vir die voorbereiding van werkstukkemaar tweedens deur die volgehoue bedagsame gebruik van...
TRANSCRIPT
RIGLYNE VIR DIE VOORBEREIDINGVAN WERKSTUKKE
W M BothaDepartement Biblioteek- en Inligtingkunde
P H du ToitAfdeling OnderrigontwikkelingBuro vir Akademiese Steundienste
Akademiese InligtingsdiensKopiereg 1999 (Hersien)
Universiteit van Pretoria
I N H O U D
VOORWOORD .......................................................................................
MISSIE ... ..............................................................................................
1. INLEIDING ………. ........................................................................ 1
2. VOORGRAADSE NAVORSINGSVAARDIGHEDE ....................……... 12.1 LITERATUURSTUDIE...............................................................…... 12.1.1 Tipes inligtingsbronne ......................................................………. 22.1.1.1 Menslike inligtingsbronne .............. ......................................….…. 22.1.1.2 Institusionele inligtingsbronne ......... .........................................…. 22.1.1.3 Navorsings- en ontwikkelingsverslae ..........................................… 22.1.1.4 Tydskrifte................................................................................… 22.1.1.5 Koerante.............................................................................….…. 22.1.1.6 Monografieë en handboeke.........................................................… 22.1.1.7 Parate naslaanwerke ................................................................….. 22.1.1.8 Oudiovisuele materiaal................................................................... 22.1.1.9 Elektroniese media........................................................................ 22.1.1.10 Ontsluitingshulpmiddels vir inligtingherwinning ............................,,. 22.2 TAALGEBRUIKSVAARDIGHEDE .................................................… 32.2.1 Leesvaardigheid ......................................................................… 32.2.2 Skryfvaardigheid .....................................................................… 42.2.2.1 Objektiwiteit ...........................................................................… 42.2.2.2 Sistematiese aanbieding ............................................................… 42.2.2.3 Bondigheid ..............................................................................… 42.2.2.4 Taalgebruik .......................................................................……….. 42.2.2.5 Die skryfproses ....................................................................…….. 4
3. DIE STRUKTUUR VAN DIE WERKSTUK .......................................... 63.1 DIE BUITEBLAD ............................................................................... 63.2 DIE INHOUDSOPGAWE .. ............................................................…….. 63.3 OPGAWES VAN TABELLE, FIGURE EN BYLAES ............................…………. 63.4 DIE SAMEVATTING (SINOPSIS) .........................................................… 63.5 DIE TEKS .. ................................................................................… 63.6 BRONNELYS . .............................................................................…. 63.7 BYLAES . ...........................................................................……….. 6
4. TEGNIESE VERSORGING .........................…………………………….. 64.1 STRUKTUUR VAN DIE TEKS ............................................................… 64.1.1 Die inleiding .. ....................................................................…….. 64.1.2 Behandeling van die onderwerp .. ................................................. 74.1.3 Die slot.. ......................................................................………….. 74.2 ALGEMENE TEGNIESE ASPEKTE .. ....................................................… 74.2.1 Opskrifte .. ............................................................................….. 74.2.2 Numering .. ............................................................................….. 74.2.3 Tabelle en grafiese voorstellings .. ............................................... 74.2.3.1 Tabelle .. .................................................................................... 74.2.3.2 Grafiese voorstellings .. ............................................................... 7
5. DIE HARVARD-METODE VAN VERWYSING .................................. 85.1 INLEIDING .. .........................................................................……… 85.2 VOORBEELD VAN BRONNE WAT IN DIE TEKS VERMELD WORD .....................… 85.3 DIE BRONNELYS .. ........................................................................... 85.3.1 Boeke .. ...................................................................................… 85.3.1.1 (a) ‘n Boek deur een outeur.....................................................….
(b) ‘n Boek met ‘n subtitel.. .........................................................….(c) ‘n Latere uitgawe ...................................................................
999
5.3.1.2 ‘n Boek deur twee outeurs ............................................................ 95.3.1.3 ‘n Boek deur meer as twee outeurs ............................................... 95.3.1.4 ‘n Boek waarvan die outeur nie vermeld word nie ........................... 95.3.1.5 ‘n Boek met ‘n instelling, organisasie, vereniging, ens. as outeur ....... 95.3.1.6 ‘n Staats- of owerheidspublikasie .. ....................…..................…… 95.3.1.7 Verrigtinge/handelinge van konferensies, ens ................................. 105.3.1.8 ‘n Boek met ‘n redakteur of samesteller as outeur .......................... 105.3.1.9 ‘n Boek van ‘n outeur deur ‘n ander vertaal .........……………………… 105.3.1.10 ‘n Boek waarvan die outeur nie vermeld word nie en wat vertaal is .. 105.3.1.11 ‘n Boek wat deel vorm van óf ‘n reeks óf ‘n uitgawe met ‘n naam
waaronder boeke as afsonderlike titels verskyn …………………......... 105.3.1.12 ‘n Bydrae van ‘n outeur in ‘n werk geredigeer deur ‘n ander ............. 115.3.1.13 Akademiese verhandelings en proefskrifte. ..................................…. 115.3.2 Artikels en ensiklopedieë ............................................................. 115.3.2.1 ‘n Artikel deur een outeur . ........................................................... 115.3.2.2 ‘n Artikel deur twee outeurs ......................................................... 115.3.2.3 ‘n Artikel deur meer as twee outeurs .. ..................................…...... 115.3.2.4 ‘n Artikel waarvan die outeur nie vermeld word nie ......................... 115.3.3 Artikels in tydskrifte ................................................................... 115.3.3.1 ‘n Artikel deur een outeur ........................................................... 125.3.3.2 ‘n Artikel deur twee outeurs ........................................................ 125.3.3.3 ‘n Artikel deur meer as twee outeurs………………………………………. 125.3.3.4 ‘n Artikel waarvan die outeur nie vermeld word nie ………………….... 125.3.4 Koerantberigte/-artikels ................................…………………………. 125.3.4.1 ‘n Artikel/berig onder ‘n outeursnaam……………………………………… 125.3.5 Ander bronne ..............................................................………….. 125.3.5.1 ‘n Afgerolde stuk.........................................................…………… 125.3.5.2 Briewe................................................................................……. 125.3.5.3 Mikrovorm.......................................................................………. 125.3.5.4 ‘n Klankopname ………………………………………………………………. 125.4 VOORBEELDE VAN VERWYSINGSVARIANTE IN DIE TEKS ……………………….. 125.4.1 Verwysing na ‘n outeur wat meermale in ‘n jaar gepubliseer het …… 125.4.2 Verwysing na ‘n outeur wat in verskillende jare gepubliseer het 135.4.3 Verwysings na outeurs met dieselfde van ………………………………. 135.4.4 Verwysing na ‘n bydrae deur ‘n outeur in ‘n werk geredigeer deur ‘n ander
………………………………………………………………………….. 135.4.5 Verwysing na meer as een outeur op een gegewe plek 135.4.6 Verwysing na ‘n bron waarvan die eerste beskrywingselemente nie ‘n
outeur is nie ………………………………………………………………….13
5.5 DIE INTERNET……………………………………………………………………. 13
6. SLOT....................................................................…………………… 14
BRONNELYS .. ....................................................................... 15
VOORWOORD
Die verskaffing van riglyne oor die samestelling van werkstukke en bliografieë is versoekewaarmee die Inligtingkundiges in die Akademiese Inligtingsdiens daagliks te kampe het.Hierdie riglyne is dus op versoek van die Akademiese Inligtingsdiens van die Universiteit vanPretoria deur mnr W M Botha, Departement Biblioteek- en Inligtingkunde en mnr P H duToit, Afdeling Onderrigontwikkeling saamgestel.
Die doel hiermee is om studente eerstens bewus te maak van die verskeidenheid vaninligtingsbronne wat bestaan en wat elkeen vir hulle in hul studies kan beteken. Tweedensword die verwysingstegniek wat deur die Internasionale Standaarde-organisasie (ISO)aanvaar is, voorgehou. Die notering van bibliografiese gegewens by enige navorsing moetby die UP-student ‘n lewenswyse word. Ons vertrou dat hierdie riglyne daartoe sal bydra.
A PienaarLeier: Groep BemarkingAKADEMIESE INLIGTINGSDIENS
MISSIE
Ons is die inligtingsdiens vir studente en personeel wat streef na akademiese uitnemendheid.
GEDRAGSKODE
Kragtens die Grondwet van die Republiek van Suid-Afrika, Wet No. 200 van 1993, Hoofstuk 3(Fundamentele Regte), Artikel 23 het elke mens die reg van toegang tot inligting en vir die aanwen-ding daarvan vir sy eie lewensbehoeftes.
Die Akademiese Inligtingsdiens ondersteun die beginsel van die mens as outonome persoon wat vaninligting afhanklik is om sinvolle besluite te neem en as sulks ‘n inligtingverwerker en gebruiker is.
Die volgende waardes geld:
Die vryheid tot die verkryging van inligting wat die vrye vloei van en vrye toegang tot inligting impli-seer. Dit bring ook mee dat die Akademiese Inligtingsdiens onderneem om die toeganklik-heidsmaking tot inligting deur waardetoegevoegde prosesse soos die identifisering, herwinning,organisering en bewaring van inligting, ongeag van die vorm waarin die inligting mag voorkom, teondersteun. Dit laat die gebruiker die geleentheid om met alle inligting tot sy beskikking sy keuses temaak.
Die Akademiese Inligtingsdiens erken:
§ die akademiese en intellektuele vryheid van die individu wat beteken dat daar geen sensuur is nie§ dat die individu se privaatheid gerespekteer sal word§ dat konfidensialiteit rakende persoonlike inligting gehandhaaf sal word en§ dat gebruikers bona fide studente van UP sal wees§ dat ander gebruikers afkomstig sal wees van instansies met wie UP formele vennootskappe ge-
sluit het
Die Akademiese Inligtingsdiens en studente erken ook ons sosiale verantwoordelikheid teenoor diegemeenskap wat impliseer dat ons inligting na die beste van ons vermoë en met die hulpbronne totons beskikking, toeganklik sal maak en bewaar. Dit berus op die waarde van mededeelsaamheid watdui op wedersydse respek en omgee vir mekaar. Dit bring mee dat elkeen by die ander se welsynbetrokke is en hom nie inligting, byvoorbeeld deur die beskadiging of vervreemding daarvan salontneem nie.
Van die ander rolspeler, die gebruiker, kan verwag word om by die benutting van die dienste enfasiliteit van die Akademiese Inligtingsdiens die volgende te onderneem:
§ geen misbruik sal van dienste en fasiliteite gemaak word nie§ goeie verhoudinge en begrip vir mede-gebruikers sal gehandhaaf word§ in kommunikasie met die personeel en mede-gebruikers sal eerlikheid en deursigtigheid gehand-
haaf word§ by oortreding van die voorgeskrewe gedragslyne word die oortreder onderwerp aan die kanale
van monitering wat daarvoor geskep is.
MOTIVERING
Toe die Univesiteit van Pretoria op 10 Februarie 1908 sy beskeie begin in Kya Rosa, ‘n woonhuis inSkinnerstraat, gemaak het, was daar ‘n kernversameling van boeke wat gegroei het tot wat jullevandag hier sien: ‘n pratige gebou met ‘n uitstekende voorraad en toegerus met ‘n elektronieseinfrastruktuur met personeel wat graag die inligtingryke wêreld vir alle Tukkies toeganklik wil maak.
Wat het ons alles? Die Akademiese Inligtingsdiens bestaan uit die Akademiese Inligtingsentrum volakademiese inligtingsmateriaal en die Studiesentrum, met studie-sitplekke vir 1200 studente. Verderis daar ses buitekampusse met dienseenhede wat ingestel is op die spesifieke inligtingsbehoeftes vanstudente op dié kampusse. Op die Witbank en Hammanskraalkampusse word daar tansbehoeftegedrewe versamelings ontwikkel.
Hoe kry ons dit reg? Eerstens, met die steun van die Hoofbestuur van die Universiteit van Pretoria,maar tweedens deur die volgehoue bedagsame gebruik van die versamelings en fasiliteite deurTukkie dosente en studente – soos julle – oor die afgelope 91 jaar.
Die gedragskode, wat deur julle self aanvaar is, is ons riglyn van optrede om hierdie kosbare klei-nood vir ons nageslag nie net te bewaar nie, maar ook verder te ontwikkel as ‘n nasionale bate.
Dankie dat jy ook omgee.
1. INLEIDING
Een van die doelstellings met universi-têre opleiding is om die studentakademies-wetenskaplik te vorm. In systrewe na uitnemendheid wil dieUniversiteit van Pretoria sy voorgraadsestudente skool in die beoefening van diewetenskap. Dit beteken dat dievoorgraadse student in die geleentheidgestel sal word om onder begeleidingvan die dosent, selfstandig ‘nwerkopdrag (as ‘n navorsingsprojek indie kleine) te kan uitvoer.
Ten einde as wetenskaplike sy pleklangs medevakwetenskapbeoefenaarste kan inneem, moet universiteitstudentegedurende hul opleiding blootstelling kryaan die tipiese wetenskaplike werkwyse.By wyse van werkopdragte word diestudent die uitdaging gebied om hom tewaag aan die vakliteratuur, word hygestimuleer om krities te dink, sake selfte evalueer en sy eie interpretasiegestuktureerd en duidelik geformuleerdin geskrewe vorm weer te gee.
‘n Hoë premie word op die selfwerk-saamheid van die student geplaas. Vandie student word verwag om sykreatiewe vermoëns tot volle ontplooiingte bring wanneer hy hom met oorgawewy aan die voorbereiding en skryf vansy werkstukke. Inderdaad wil die stelriglyne wat in hierdie handleiding vervatis, daartoe bydra dat die voorgraadsestudent van UP hulle al hoe meerselfstandig sal wend tot die uitvoer vanopdragte.
Die doel met hierdie handleiding is omdie student te help om aan die volgendeeise wat aan hom gestel word, te kanvoldoen, naamlik die:
§ opsoek, versamel en aanteken vantoepaslike feitemateriaal;
§ sif en beoordeel van feitemateriaalten einde die essensiële van minderbelangrike vakinhoud te onderskei;
§ sinvolle verwerking van versameldegegewens in ‘n logiese geheel-stuk-tuur;
§ juiste en korrekte rekenskap vanwaar die gegewens vir die werkstuk
gevind is en hoe dit deur ‘n leserteruggespoor kan word by wyse van‘n verwysingstelsel.
Die bedoeling is dat hierdie riglyne saldien as breë, basiese beginsels wat ingedagte gehou moet word wanneer ‘nwerkstuk voorberei moet word. Dit isvan uiterste belang dat elke student,hiermee saam, hom deeglik sal verge-wis van die voorskrifte wat geld vir ‘nspesifieke departement of vak. By diefinale beoordeling van die werkstuk deurdie dosent, word van ‘n bepaalde stelbeoordelingskriteria gebruik gemaak watdeeglik in berekening gebring moet wordby die skryf van ‘n werkstuk. Indienhierdie kriteria nie vooraf deur diedosent bekend gemaak word nie, is ditdie plig van elke student om dit eersdeeglik uit te klaar.
Die skryf van ‘n werkstuk bied aan elkevoorgraadse student ‘n heerlikeuitdaging, wat met die nodige verant-woordelikheid aanvaar moet word.
2. VOORGRAADSE NAVORSINGS-VAARDIGHEDE
2.1 LITERATUURSTUDIE
As eerste stap in die proses vanwerkstukvoorbereiding (as ‘n kleinnavorsingsproses) word ‘n literatuur-studie gedoen. ‘n Literatuurstudie is ‘nsistematiese en volledige soektog virgepubliseerde materiaal oor ‘n spesi-fieke onderwerp. Die voorgraadse stu-dent moet egter kennis neem dat,benewens gepubliseerde materiaal, ‘npersoon wat feitelike inligting kan ver-strek, byvoorbeeld, ook as belangrikebron kan dien. Waar die geleentheidhom voordoen, behoort studente vansulke bronne gebruik te maak, byvoor-beeld besprekingsessies en konferen-sies waar resente inligting deur vak-spesialiste beskikbaar gestel word.
Landman (198O:35) wys daarop dat in-dien ‘n deeglike literatuurstudie waaraangenoegsame tyd gewy word, nieplaasvind nie, daar slegs sprake kanwees van oppervlakkige en naiewenavorsingswerk. In aansluiting hierbywys De Wet, Monteith, Steyn en Venter(1981:39) op die belangrikheid van ‘ndeeglike en goed beplande
2
literatuurstudie waardeur ‘n duidelikeperspektief op die nuutste navorsings-resultate, beste navorsingsmetodes enaktualiteit van die navorsing oor diebetrokke onderwerp verkry kan word.
In breë trekke kan ‘n literatuurstudie intwee fases verdeel word, naamlik:
§ die opsporing van bronne en§ sin en betekenisgewing aan feite-
materiaal.
Elke student moet deeglik vertroud weesmet die belangrikste naslaanbronne eninligtingstelsesl wat tot sy beskikking isten einde relevante bronne te kanopspoor. By die interpretasie vanfeitemateriaal is leesvaardighedeessensieel, asook die wyse waarop diestudent die literatuur benader endeurwerk. Vervolgens word hierdieaspekte verder toegelig.
2.1.1 Tipes inligtingsbronne(vergelyk Brassel et al: 1988:4-7)
2.1.1.1 Menslike inligtingsbronne‘n Menslike inligtingsbron is ‘n individuwat oor sekere spesialiskennis beskik,byvoorbeeld dosente, navorsers, kon-sultante. ‘n Register van deskundigesaan UP word byvoorbeeld jaarliks saam-gestel. Dit kan dien as 'n nuttigeontsluitingshulpmiddel.
2.1.1.2 Institutionele inligtingsbronneDit is primêre inligtingsbronne en wordmeestal deur nasionale, streeks- enplaaslike owerhede, asook internasio-nale organisasies uitgegee. Dit sluitonder andere, amptelike verrigtinge enverslae van vergaderings, wette, hofbe-slissings en jaarverslae in.
2.1.1.3 Navorsings- en ontwikkelings-verslae
Kennis van individue in organisasiessoos tersiêre instellings, die WNNR,RGN en staatsdepartemente kan vervatwees in die persoon self, finale verslae,vorderingsverslae, verhandelinge,proefskrifte en skripsies.
2.1.1.4 TydskrifteWetenskaplike tydskrifte verskyn perio-diek en bevat gewoonlik gespesiali-seerde inligting, deur kundiges geskryfen beoordeel. Dit verteenwoordig ge-woonlik die jongste ontwikkelinge op ‘n
bepaalde vakgebied en bevat primêreinligting.
2.1.1.5 KoeranteKoerante bevat gewoonlik resenteinligting op alle terreine in die vorm vannuus oor plaaslike, nasionale en inter-nasionale gebeure. Die betroubaarheidmoet egter ter wille van wetenskaplikenavorsing gekontroleer word.
2.1.1.6 Monografieë en handboekeDit bevat inligting wat reeds in anderbronne gepubliseer is en word derhalweas sekondêre bronne beskou. Dit geedie stand van ontwikkeling van ‘nbepaalde vak of onderwerp weer enword as belangrikste inligtingsbronne virstudente beskou.
2.1.1.7 Parate naslaanwerkeVoorbeelde hiervan is ensiklopedieë,statistiese oorsigte, woordeboeke, bio-grafiese bronne, jaarboeke en almanak-ke, gidse, adresboeke en atlasse
2.1.1.8 Oudiovisuele materiaalInligting word al hoe meer ook by wysevan klankmedia, videomateriaal enskyfiemedia beskikbaar gestel.
he2.1.1.9 Elektroniese mediaInligting byvoorbeeld volteks tydskrif-artikels, kan ook elektronies bekomword
2.1.1.10 Ontsluitingshulpmiddels vir inlig-tingherwinning
Voorbeelde van hierdie sekondêre inlig-tingsbronne is bibliografieë (wat ookelektronies op databasisse toeganklikis), indekse en ekserptydskrifte.
2.2 TAALGEBRUIKSVAARDIGHEDE
Om sin en betekenis te kan gee aanbestudeerde inligtingbronne, moet stu-dente taalgebruiksvaardig wees. Taal-gebruiksvaardigheid is ‘n essensiëlefaset in navorsing, want
“…human beings are made to learnconversationally” en “Language is abody of words; but it is also a subtle andcomplicated instrument for combiningwords to express out thoughts” (Du Toit1987:4).
saamgestel. Dit kan dien as ‘n nuttigeontsluitingshulpmiddel.
3
Van studente word verwag om kritiesmet vakliteratuur te kan omgaan. ‘nSensitiwiteit ten opsigte van taalgebruikmoet by studente bestaan.
2.2.1 Leesvaardigheid
“Lesers moet geleer word om krities telees, want daardeur word die denkegeprikkel” (Bischoff, 1987:6). Raygor(1980:154) wys daarop dat studentedaarop ingestel moet wees ”…todiscover the author’s purpose in writinga passage and try to think criticallyabout what the author has written”. Diestudent moet in staat wees om dieessensies uit die literatuur, wat relevantis vir sy werkstuk, te kan selekteer enaanwend.
Du Toit en Orr (1987) wys op vierverskillende leesvaardighede, naamlikloerlees, vluglees, komprehensief enkrities lees. Met loerlees (“scanning”)word bedoel “… the kind of reading thatyou do in order to obtain a specific fact,or piece of information” – ‘n blitsigemanier van lees waardeur die aandagtoegespits word op ‘n spesifieke woord,frase of feit (Du Toit & Orr, 1987:3).
Vluglees word gebruik wanneer leestydbeperk is. Elke woord word nie geleesnie, maar die leser is daarop ingestel omdie basiese gedagte waaroor ‘nparagraaf handel, vas te stel. Botha(s.j., p.33-34) stel voor dat met dieinhoudsopgawe van ‘n boek of ekserpvan ‘n tydskrifartikel begin word.Vluglees behoort nie sonder bepaaldevoorafgestelde vrae gedoen te word nie.
“Comprehensive reading is the kind ofreading that you do when you need tohave a thorough, detailed understandingof a piece of writing” (Du Toit & Orr,1987:14). Hier word stadiger enversigtiger gelees om die boodskap van‘n teksgedeelte te verstaan. Diehoofgedagte(s), ondersteunende detail,voorbeelde en illustrasies is hierbelangrik.
Krities lees is ‘n intensiewe leesstrategieom die idees (intensie) van die skrywerte evalueer. By kritiese lees wordgefokus op wat die skrywer sê. ‘nSensitiwiteit vir die invloed van dieskrywer op die leser is van belang – dit
behoort nie sonder meer aanvaar teword nie. Belangrik hier is die volgende:“The most important skill in criticalreading, is asking questions (Du Toit &Orr, 1987:24).
Die belangrikste vrae wat beantwoordmoet word, is die volgende:
§ Wie is die skrywer? Wat is sy be-roep, posisie, kwalifikasies, onder-inding en bevoegdheid om oor dieonderwerp te skryf?
§ Wat is die doel van die artikel ofnavorsing?
§ Vir wie is die artikel geskryf? Is ditgerig op die algemene publiek, sko-liere, beleidmakers, professioneleberoepsbeoefenaars, ensovoorts?Word die benadering in die skryfstylof taalgebruik weerspieël? Indienwel, waarom?
§ Is die skrywer objektief of maak hyaannames wat nie rasioneel regver-digbaar is nie of nie op die navor-singsresultate gebaseer is nie?
§ Watter metodes is gebruik om data teversamel? Is inligting op persoonlikemening of ervaring gebaseer, of is ditdie resultaat van onderhoude,literatuurstudies, vraelyste,laboratoriumeksperimente, gevalle-studies, gestandaardiseerde per-soonlikheidstoetse, ensovoorts?
§ Wat is die gevolgtrekkings wat dieskrywer maak? Is die gevolgtrek-kings in ooreenstemming met dieresultate van die navorsing? Indiennie, waarom nie? Indien wel, waar-om?
§ Hoe vergelyk die studie met soort-gelyke studies? Is dit in ooreenstem-ming met reeds aanvaarde kennis?Is daar enige spesifieke studies,filosofiese denkrigtings, ensovoorts,waarmee die studie ooreenkom ofteenstrydig is?
§ Is daar toepaslike byvoegings ofbylaes by kaarte, foto’s, dokumente,toetse, vraelyste? Indien nie, hoekomnie? (Engeldinger 1988: 197).
4
Alhoewel hierdie vrae nie altyd almalbeantwoord kan word nie, bied dit ‘nriglyn waarvolgens krities lees ontwikkelkan word.
2.2.2 Skryfvaardigheid
By die skryf van ‘n werkstuk word ‘nwetenskaplike skryfstyl vereis. Kenmer-kend van ‘n sodanige skryfstyl is dievolgende (Fakulteit Ekonomiese enStaatswetenskappe 1987:11)
2.2.2.1 ObjektiwiteitInhoud wat in ‘n werkstuk weergegeeword, moet vry wees van aanvegbare enonakkurate stellings en bewerings. Ditmoet ook vry wees van stellingswaarvan die bron onbekend oftwyfelagtig is. Wanneer subjektiewespekulasie of intuïsie voorkom, moet ditas sodanig geïdentifiseer word.
Ten opsigte van objektiwiteit is ditbelangrik om te onthou dat die stof altydonpersoonlik aangebied word.Verwysings na “ek”, “my” en “ons” moetvermy word. Redaksionele kom-mentaar, byvoorbeeld “my kursivering”of “my onderstreping” is as uitsonderingop hierdie reël aanvaarbaar.
2.2.2.2 Sistematiese aanbiedingDie ordelike aanbieding van inhoud in ‘nsistematiese raamwerk, dui op ‘n weten-skaplike ingesteldheid. Die afdelings ofonderafdelings moet logies geordenwees en ‘n logiese verloopverteenwoordig. Hierdie onderafdelingsis die onderverdeling van die stof insamehangende eenhede en moetgenommer word.
2.2.2.3 BondigheidElke argument, sin, woord, ensovoortsmoet geëvalueer word om vas te stel ofdit sê wat dit moet sê en of dit werkliknodig is. Dit is baie moeiliker om ‘nomvattende saak bondig te stel as om ‘nuitgebreide relaas te gee. Bondigheidvereis goeie voorbereiding en insig indie onderwerp.
2.2.2.4 TaalgebruikDie leesbaarheid en verstaanbaarheidvan die werkstuk word bepaal deur dieskrywer se taalgebruik. Daar moetnoukeurig op die volgende gelet word:
- Die spelling en sinkonstruksie moetvoldoen aan die algemene taalreëls
- Gedagtes moet duidelik, ondubbel-sinnig en verstaanbaar weergegeeword.
- Hoogdrawende sowel as plat taal-gebruik moet vermy word.
- Direkte vertalings behoort nie voor tekom nie. Woorde, begrippe entegniese vakterme moet betekenisvolverklaar word.
- Die werkstuk moet maklik verstaan-baar en vloeiend lees.
(Benewens bogenoemde moet studentehulle vergewis van departementelevoorskrifte ten opsigte van die gebruikvan afkortings en die SI-stelsel (metri-sering); die skryf van getalle, simbole,vreemde woorde, kursiewe en vetdruk,onderstreping, ensovoorts).
2.2.2.5 Die skryfprosesBy die skryfproses self is dit belangrikom te let op die onderskeid wat Du Toit(1987:154) maak, naamlik ‘nvoorskryffase, inventarisering, opstelling(konsep), hersiening en redigering. “Thewriting process usually begins longbefore you ever sit down to startscribbling or typing” (Ibid.) Dit behelsonder andere, metodes soos vryeskryfwerk, leeswerk en lewensonder-vindinge. Hierna kan ‘n inventarisgemaak word van inligting wat tot ophierdie stadium ingewin is. Aan diehand van hierdie inventaris kan oor-gegaan word tot die skryf van ‘n eerstekonsep. Dit is belangrik om aan hierdieeerste konsep te skaaf ten einde ‘n stukin sy uiteindelike vorm te kan skryf.Hersiening van die stuk, wat meebringdat gekyk word naparagraaforganisering, voorbeelde endie logiese gedagtegang, is derhalwenoodsaaklik. Eers nadat ‘n geskrewestuk herhaaldelik deurgewerk is, kanfinale redigering en proeflees gedoenword. Dan word daar gekonsentreer opspelling, punktuasie, uitleg, numering,opskrifte, ensovoorts.
Om bogenoemde skryfproses suksesvolte laat verloop, kan die volgende metodeom stof te versamel, van groot waardewees (Duminy 1975:4-6)
� Raadpleeg eers die algemenewerke ten einde ‘n breë oorsig oordie tema te kry. Dit stel die navorser
5
in staat om ‘n voorlopige raamwerk,wat kan verander, op te stel. ‘nGoeie ensiklopedie kan nuttiggebruik word. Gewoonlik is daaraan die einde van artikels ‘nbibliografie van werke wat geraad-pleeg kan word. Van die algemenenaslaanwerke kan oorgegaan wordna literatuur wat die tema inbesonderheid behandel.
� Behalwe waar anders vereis, is ditwenslik om die nuutste uitgawe van‘n boek te raapleeg.
§ Die rangskikking van die stof watversamel is, kan probleme oplewerindien nie reg te werk gegaan wordnie. Indekskaartjies kan handig tepas kom by die maak van aanteke-ninge.
� Gestel die tema is: “Nelson Mandela,op pad na presidentskap”. Dieeerste werk wat geraadpleeg is, wasbyvoorbeeld: Mandela, Nelson. TheLong Walk to Freedom. Die eerstegroep kaarte is ‘n lys van bronne watgeraadpleeg is en dit word aan dieeinde van die werkstuk, alfabeties,volgens skrywer, weergegee en diekaart bevat die volgende gegewens:
Mandela, N. 1996. The Long Walk toFreedom. Cape Town: Timmins
Van inligting wat versamel is, kanafgelei word dat daar drie belangrikefases in Mandela se lewe is,byvoorbeeld:
- Plattelandse jeugjare – 1918 +- Johanesburgse dae - 1940 +- hoogverrraad verhoor – 1956 +
Vir elk van hierdie fases word ‘nafsonderlike kaart gemaak metbeskrywings of notas wat gebruikgaan word. ‘n Kort beskrywing vandie bron waarin dit verkry is, word ookaangedui (bv Mandela p60)
Die volgende boek wat gelees word,word op dieselfde wyse hanteer,byvoorbeeld Kane-Berman, J.1993.Political violence in South Africa.Johannesburg: South AfricanInstitute of Race Relations.
Daar is nou twee stelle kaarte: eenstel wat die benutte bronne in
alfabetiese volgorde volgens outeurweergee en die tweede stel wat dieonderwerp in die verskillende hoof-momente, fases en onderafdelingsweergee.
Dit lyk so:
Stel 1:
Kane-Berman, J.Political Violence in South Africa. Johan-nesburg: South African Institute of RaceRelations, 1993
Mandela, N.The Long Walk to Freedom: theautobiography. London:
Abacus, 1995.Meredith, M. Nelson Mandela, a biography. London: Hamish Hamilton, 1997
Stel 2:
Plattelandse Jeugjare 1918+
Johannesburgse dae 1940+
Hoogverraad verhoor1956+
3. DIE STUKTUUR VAN DIE WERKSTUK
Spesifieke voorskrifte deur departe-mente moet konsekwent nagevolg word.Die volgende elemente behoort deel uitte maak van elke lwerkstuk:
3.1 DIE BUITEBLAD
Indien ander departementele voorskrifteten opsigte van die buiteblad nie geldnie, behoort die volgende inligtingdaarop te verskyn:
� Die titel van die werkstuk
6
� Besonderhede van die student:voorletters en van, studentenommer,studierigting en vakkursus
3.2 DIE INHOUDSOPGAWE
Die inhoudsopgawe is ‘n weergawe vanal die opskrifte (met hul nommers) wat indie teks voorkom, asook diebladsynommers waarop dit verskyn (asvoorbeeld hiervan dien die inhouds-opgawe in hierdie handleiding).
3.3 OPGAWES VAN TABELLE, FIGURE EN
BYLAES
Indien enige tabelle, firgure of bylaesdeel uitmaak van die werkstuk, word nadie inhoudsopgawe ‘n volledige opgawedaarvan verskaf. Die nommers van dietabelle, figure of bylaes, hul opskrifte,byskrifte of onderskrifte en diebladsynommers moet verstrek word. Asopskrifte kan die volgende gebruik word:"Opgawe van tabelle", “Opgawe vanbylaes”.
3.4 DIE SAMEVATTING (SINOPSIS)
Hierdie element wat deel behoort tewees van ‘n werkstuk, gee die inhoud inminder as 200 woorde weer. Alhoewelhierdie deel nie in alle departemente asnoodaaklik geag word nie, bied die skryfdaarvan om die kern van die inhoudsaam te vat. Daarbenewens versterk so‘n sinopsis die wetenskaplike karaktervan ‘n werkstuk.
3.5 DIE TEKS
Die teks is die eintlike inhoud waaropdie onderwerp betrekking het. Ten ein-de dit sinvol, logies en maklik ver-staanbaar aan te bied, word die inhoudverdeel in afdelings en onderafdelings.(Vergelyk afdeling 4 van hierdiehandleiding.)
3.6 BRONNELYS
As volgende element word ‘n alfabetieselys van bronne wat benut is vir diesamestelling van die inhoud en waarnaverwys is in die teks, ingesluit.(Vergelyk afdeling 5 van hierdiehandleiding.)
3.7 BYLAES
Indien van bylaes in die werkstuk ge-bruik gemaak word, word dit as laasteelement tot die werkstuk bygevoeg.Sulke bylaes bestaan gewoonlik uitinhoude of resultate wat die gang enleesbaarheid van die teks sal versteurindien dit in die teks ingevoeg sou word.
4. TEGNIESE VERSORGING
4.1 STRUKTUUR VAN DIE TEKS
(Fakulteit Ekonomiese en Staatsweten-skappe 1987:4)
4.1.1 Die inleiding
Die inleiding dien as aanloop tot diebehandeling van die tema van die werk-stuk. In geval van ‘n blote teoretieseondersoek van ‘n bepaalde tema, wordslegs die agtergrond vir die temageskets en die tema in perspektiefgestel deur byvoorbeeld die waarde ofbelang daarvan vir die vakgebied uit telig, te verduidelik hoe dit by die breërekennisveld inpas, ensovoorts. Indiendaar sprake is van ‘n empirieseondersoek, moet verduidelik word wataanleiding gegee het tot die onder-hawige probleem, hoekom dit ‘n pro-bleem is en wat die doel met dieondersoek is.
4.1.2 Behandeling van die onderwerp
Hierdie gedeelte bevat die uiteensettingen bespreking van die tema. Dit salbestaan uit afdelings en onderafdelingsna gelang van die stuktuur van dieonderhawige verskynsel(s). Dieordening moet gerig wees op ‘n logieseuiteensetting van die onderwerp.
4.1.3 Die slot
Elke werkstuk word afgerond met ‘nsamevatting, gevolgtrekkings en/of aan-bevelings. Die logiese wat in diebehandeling van die onderwerp gevolgis, moet tot ‘n sinvolle einde gevoerword.
4.2 ALGEMENE TEGNIESE ASPEKTE
7
Watter werkswyse ookal ten opsigte vandie volgende gevolg word, is ditbelangrik om daarop gerig te wees omdeurgaans konsekwent te wees.
4.2.1 Opskrifte
Afdelings en onderafdelings moet altydvoorsien word van toepaslike opskrifte.Die formulering daarvan sal afhang vandie inhoud van die afdeling ofonderafdeling, maar toepaslikheid enbondigheid moet telkens die kriteriawees. Die volgende riglyn kan hier ge-volg word. Opskrifte van afdelings wordin hoofletters geskryf, terwyl dieopsfkrifte van onderafdelings geskryfword volgens die vereistes van die taal-reëls, byvoorbeeld ‘n hoofletter aan diebegin van die opskrif en by eiename;verder kleinletters.
4.2.2 Numering
Die gebruik van ‘n desimale notasie ishandig. Dit bring mee dat afdelings metnatuurlike getalle genommer word,byvoorbeeld 1, 2, ensovoorts, terwyl dieeerste vlak van onderafdelings met 1.1,1.2, ensovoorts genommer word; dietweede vlak weer met 1.1.1, 1.1.2, enso-voorts en die derde vlak met 1.1.1.1,1.1.1.2, ensovoorts. Dit is verkieslik datnie van meer vlakke van onderafdelingsgebruik gemaak word nie, ten einde dieleesbaarheid en struktuur van die tekseenvoudig te hou.
4.2.3 Tabelle en grafiese voorstellings
4.2.3.1 TabelleDie doel met tabelle is om gegewenskort, bondig en oorsigtelik voor te stel.Die gegewens wat in ‘n tabel verskyn,moet gevolglik in ‘n betekenisvolleverband staan en sorgvuldig geklassifi-seer en gerangskik word, sodat die tabelsonder moeite gelees en verstaan kanword. Ter wille van die vloei van dieteks is dit raadsaam om ‘n tabel bo-aanof onderaan die bladsy te plaas waaropdie eerste verwysing daarna voorkom.
4.2.3.2 Grafiese voorstellingsGegewens word dikwels grafies voor-gestel om ‘n beter globale of oorsigtelikebeeld te kry van tendense of
verskynsels. Dit is belangrik om teonthou dat “They should reinforce thewritten word, and can sometimescommunicate better than words alone”(Felt 1981:102). Die oordeelkundigegebruik en samestelling van grafiesevoorstellings is derhalwe belangrik. Netsoos ‘n tabel, moet die grafiesevoorstelling noukeurig georden word.Na grafiese voorstellings, wat grafieke,sketse, skematiese voorstellings,ensovoorts insluit, word verwys as“Figuur 1”, “Figuur 2”, ensovoorts.
5. DIE HARVARD-METODE VANVERWYSING
5.1 INLEIDING
In enige geskrif waarin inligting uit andergeskrifte of inligtingsbronne gebruik ofsulke bronne genoem word, moet diebetrokke bronne in besonderhede erkenof vermeld word. Hierdie erkenning ofverwysing kan op verskillende manieregedoen word. Verskeie vakgebiede,uitgewers en tydskrifte het met verloopvan tyd tradisies, konvensies en stylehiervoor ontwikkel, wat die strewe naeenvormigheid strem. Individue hetdikwels ook sterk voorkeure.
Daar was lank geen internasionaal aan-vaarde standaard waarvolgens inwetenskaplike geskrifte na literatuur watby die samestelling daarvan geraad-pleeg is, verwys moet word nie (Botha1980). Die Internasionale Standaarde-organisasie (ISO) het nou so ‘nstandaard gefinaliseer: ISO 690:Documentation – Bibliographic referen-ces – Content, form and structure.(Suid-Afrika word in daardie gesagheb-bende liggaam deur die SABS, wat inhierdie verband met verskeie belang-hebbende instansies in die land skakel,verteenwoordig.)
Die omvang en toepassingsveld van diestandaard word soos volg geformuleer:
“Hierdie Internasionale Standaard spesi-fiseer die elemente wat ingesluit moetword in bibliografiese verwysings na
8
gepubliseerde monografieë envervolgpublikasies, en na hoofstukke,artikels, ens. in sulke publikasies. Ditverskaf ‘n voorgeskrewe volgorde virelemente van die verwysing en stelkonvensies vir die transkripsie enaanbieding van inligting wat aan diebronpublikasie ontleen is. Die stan-daard is bedoel vir gebruik deur outeursen redakteurs by die samestelling vanbibliografiese verwysings wat tot ‘n tekstoegevoeg word, en by die formuleringvan sitate binne die teks wat verwys na‘n verwysingsbronnelys. Die standaardis nie daarop ingestel om as ‘n volledigespesifikasie vir bibliografiese beskrywingsoos wat verwag kan word van biblio-teke, beskrywende anlitiese bibliograwe,indekseerders, ens. te dien nie.
Die standaard dek verwysings na ge-publiseerde bronne in sowel gedrukte asnie-gedrukte vorm”.
Dit bied voorskrifte vir die tweegangbaarste metodes van verwysings,een waarvan soms ook die Harvard-metode genoem word.
5.2 VOORBEELD VAN BRONNE WAT IN DIE TEKS
VERMELD WORD
Die Harvard-metode bestaan daaruit datna items in ‘n bonnelys verwys word,deur dit in verkorte vorm – outeur enjaar van publikasie – tussen hakies indie teks te vermeld:
Maltha (1977:3) beweer dat ‘n halfeeugelede, die navorsers op ‘n bepaaldegebied almal mekaar geken hetOF‘N Halfeeu gelede het alle navorsers op‘n bepaalde gebied mekaar geken(Maltha 1977:3).
Die verwysing tussen hakies staan opbladsy 3 van die werk van Maltha watsoos volg in die bronnelys vermeldstaan. Let op die plek wat die datuminneem – direk na die naam van dieouteur – en voor die kursivering van dietitel:
MALTHA, D.J. 1977. Literatuuronder-zoek en schriftelijk rapporteren.Wageningen: Pudoc.
Volgens een tradisie word die tweede enlatere reëls van die verwysingsingespring:
MALTHA, D.J. 1977. Literatuuronder zoek en schriftelijk rapporteren. Wageningen: Pudoc.
5.3 DIE BRONNELYS
Die bronnelys is ‘n lys van diepublikasies en ander inligtingsbronnewaarna in ‘n geskrif verwys word. Ditword alfabeties gerangskik volgens dieeerste element van die beskrywingdaarvan (byvoorbeeld die outeur).
Vervolgens word gespesifiseer hoe dieelement in so ‘n bibliografiese beskry-wing weergegee moet word en in wattervolgorde. Na elke spesifikasie wordverskillende voorbeelde verskaf.
5.3.1 Boeke
Die gegewens vir elke inskrywing van ‘nboek in die bronnelys word in dievolgende volgorde verskaf:
� outeur (van en voorletters in hoof-letters) geskei deur ‘n komma)
� jaar van uitgawe� titel (kursief, vetdruk of onderstreep)� uitgawe (behalwe eerste)� plek van uitgawe� uitgewer� aantal volumes of bladsye wat die
werk in geheel beslaan (opsioneel)� reeksvermelding (tussen hakies, op-
sioneel)(Die taal waarin die betrokke werkgeskryf is, moet in die verwysingsdaarna gehandhaaf word.)
5.3.1.1 (a) ‘n Boek deur een outeurKINGDON, J. 1997. The Kingdon fieldguide to African mammals. San Diego:Williams.
(b) ‘n Boek met ‘n subtitelGIBSON, R. 1997. Prisoner of power:the Greg Blank story. Johannesburg:Clarke.
(c) ’n Latere uitgawePHELPS, R.P. 1993. A Guide toresearch in music education, 4th ed.Metuchen: Scarecrow.
5.3.1.2 ‘n Boek deur twee outeurs
9
Volgens die standaard moet, as dienaam van meer as een outeur in diebron verskyn, die naam wat dieprominentste vertoon, eerste aangete-ken word. As gelyk prominensie aan diename verleen word, moet die naam wateerste verskyn, eerste aangetekenword.
KHUMALO, V & THELA, T. 1995.FEINMAN, G.M. & PRICE, T.D. 1992.
5.3.1.3 ‘n Boek deur meer as tweeouteurs
BOSMAN D.B., VAN DER MERWE, I.W.& HIEMSTRA, L.W. 1975.
In plaas van die vermelding van al drieof meer name, kan net die eerste naammet et al gebruik word (et al kan ookmet e.a. weergegee word).
5.3.1.4 ‘n Boek waarvan die outeur nievermeld word nie
Modern historians on British history:1485-1945: a critical bibliography. 1970.Ithaca, NY: Cornell University Press.
5.3.1.5 ‘n Boek met ‘n instelling,organisasie, vereniging, ens asouteur
Mediese Navorsingsraad…British Museum…Community Elections Evaluation…Wetenskaplike en Nywerheidsnavor-singsraadIn die geval van ‘n “ondergeskikte”liggaam word die liggaam na ‘n puntvermeld:
� University of Cape Town. Facultyof Law…
� Imperial Chemical Industries. PaintDivision…
� Eglise Reformée. SynodeNational…
� South African BroadcastingCorporation. Library…
5.3.1.6 ‘n Staats- of owerheids-publikasie
Suid-Afrika. Kommissie van ondersoekna die universiteitswese. 1974. Hoof-verslag. Pretoria: Staatsdrukker.
South Africa. Department of Constitu-tional Development. 1993. Negotiatinga democratic South Africa. Pretoria:Government Printer.
Suid-Afrika. Departement van Na-sionale Opvoeding. 1971. Jaarverslagvir die tydperk 1 November 1970 tot 31Desember 1971. Pretoria:Staatsdrukker.
South Africa. Ad Hoc Select Committeeon Establishment of Commission onGender Equality. 1995. Report. CapeTown: Government Printer.
South Africa. Department of Informa-tion. 1976. South Africa 1976: officialyearbook of the Republic of SouthAfrica. 3rd ed. Pretoria: TheDepartment.
Transvaal. 1958. Ordinances. Pretoria:Government Printer.
Cape of Good Hope. 1951. Themunicipal ordinance for the Province ofthe Cape of Good Hope, no. 19 of 1951annotated by G.H. Randell and K.C.Bax. Durban: Butterworth.
5.3.1.7 Verrigtinge/handelinge (“pro-ceedings”) van konferensies, ens.
International conference on scientificinformation (1958: Washington D.C.).1959. Proceedings. Washington D.C.:National Academy of Sciences, NationalResearch Council.
Conference of British teachers ofmarketing at advanced level (3rd: 1968:Harrogate). 1969. Proceedings.Lancaster: University of Lancaster.
South African National HydrologicalSymposium. 1993. Proceedings:Hydrology in developing regions… TheRoad Ahead. Edited by S.A. Lorentz,S.W. Kienzle and M.C. Dent. Pieter-maritzburg: University of Natal.
John Dalton and the progress ofscience: Papers presented to a con-ference of historians of science held inManchester 19-24 September, 1966, tomark the bicentenary of Dalton’s birth.Edited by D.J.L. Caldwell. 1968.Manchester: Manchester UniversityPress.
Columbia University School of LibraryScience, 1969. Workshop on theteaching of classification (1st: 1968:Columbia University School of Library
10
Science). New York: ColumbiaUniversity School of Library Science.
The Dewey Decimal ClassificationSystem: outlines and papers. 1968.Edited by M.F. Tauber, C.J. Frarey & C.Batts. New York: Columbia University.
5.3.1.8 ‘n Boek met ‘n redakteur ofsamesteller as outeur
Die vermelding word onder die titel vandie werk gemaak en die naam na dietitel vermeld.
Keywords in evolutionary biology.Edited by E.F. Keller. 1992. Harvard:University Press.
5.3.1.9 ‘n Boek van ‘n outeur deur ‘nander vertaal
MAYR, H. 1992. A guide to fossils.Translated by D. Dineley & G. Windsor.Princeton: University Press.
5.3.1.10 ‘n Boek waarvan die outeur nievermeld word nie en watvertaal is
Anonymous. The song of Roland.Translated by F.B. Lanquines. 1960.New York: Macmillan.
5.3.1.11 ‘n Boek wat deel vorm van óf‘n reeks óf ‘n uitgawe met ‘nnaam waaronder boeke asafsonderlike titels verskyn
MCDONALD, L.C. 1968. Westernpolitical theory. Part 1: Ancient andmedieval. New York: Harcourt.
a. Deel van ‘n reeksCLAPP, V.W. 1964. The future ofthe research library. Urbana:University of Illinois Press.(Phineas W. Windsor Series inLibrarianship, no.8.)
Grundlagen der praktischenInformation und dokumentation: eineEinführung. 1972. Herausgegebenvon K. Laisiepen, E. Lutterbeck undK.H. Keyer-Uhlenried. München-Pullach: Verlag Dokumentation.(DGD-Schriftenreihe, Band 1.)
b. Deel van ‘n uitgawe onder ‘ngemeenskaplike naamJAMES, H. The Ambassadors. 1985.Oxford: Oxford University Press.(The World’s Classics.)
PASCAL, B. 1941. Pensées andThe provincial letters. New York:Random House. (The ModernLibrary.)
5.3.1.12 ‘n Bydrae van ‘n outeur in ‘nwerk geredigeer deur ‘n ander
POTGIETER, F.J. 1980. Navorsingsme-todologie in die historiese navorsing. InInleiding tot die opvoedkundigenavorsingspraktyk. Geredigeer deurW.A. Landman. Durban: Butterworth.p.243-271.
ROWLAND, J.F.B. 1975 Chemicalstructure retrieval. In Handbook ofspecial librarianship and informationwork. Edited by W.E. Batten. 4th ed.London: Aslib, p.376-387.
BELING, G. 1972. MathematischeGrundbegriffe. In Grundlagen derpraktischen Information und Doku-mentation: einde Einführung. Heraus-gegeben von K. Laisiepen, E. Lutterbeckund K.H. Meyer-Uhlenried. München-Pullach: Verlag Dokumentation. (DGD-Schriftenreihe, Band 1), p.556-581.
5.3.1.13 Akademiese verhandelings enproefskrifte
Hierdie publikasies is meestal nie in diegewone sin van die woord uitgegee nie.Die standaard gee geen spesifiekevoorbeelde of voorskrifte van hierdiesoort nie. Die beginsels van diestandaard en bestaande ander konven-sies is hier van toepassing gemaak.
BRADLEY, J.E. 1970. Die Mandlakazi;‘n ondersoek na enkele kultuuraspekte.MA-verhandeling. PotchefstroomseUniversiteit vir Christelike HoërOnderwys.
SMITHERS, R.H.N. 1970. The mam-mals of Botswana. DSc thesis. Univer-sity of Pretoria.
5.3.2 Artikels in ensiklopidieë
‘n Artikel in ‘n ensiklopedie word in dievolgende volgorde van gegewensbeskrywe:
� outeur(s) (hoofletters)� titel van die artikel� naam van die ensiklopedie (kursief,
onderstreep of vetdruk)� uitgawe (behalwe eerste)
11
� plek van uitgawe� uitgewer� bladsy(e) waarop die artikel verskyn
5.3.2.1 ‘n Artikel deur een outeurHASSELHOFF, A. 1975. Illuminatedmanuscripts. Encyclopaedia Britannica,vol.12, p.95-100.
UNDERWOOD, V.P. 1955. Verlaine.Chambers Encyclopaedia, vol. 14,p.185-187.
POORTMAN, J.J. 1940 Ja 22.Encyclopaedisch handboek van hetmoderne denken, geredigeerd door W.Banning et al. 3de, geheel herzienedruk, p.258-359.
5.3.2.2 ‘n Artikel deur twee outeursVARLEY, D.H. & IMMELMAN, R.F.M.1972. Libraries. Standard Encyclo-paedia of Southern Africa, vol.6, p.618.
5.3.2.3 ‘n Artikel deur meer as tweeouteurs
Hier kan ook soos by 5.3.1.3 aangedui,van et al gebruik gemaak word.
5.3.2.4 ‘n Artikel waarvan die outeurnie vermeld word nie
Phoenicia. 1958. The EncyclopaediaAmericana, vol. 6, p.28.
5.3.3 Artikels in tydskrifte
‘n Artikel in ‘n tydskrif word in dievolgende volgorde van gegewensbeskrywe:
� outeur(s) (hoofletters)� jaar van uitgawe� titel van artikel� naam van die tydskrif (kursief,
vetdruk of onderstreep; dit magafgekort word volgens die ISO-standaard ISO4)
� maand, seisoen, jaartal� volume� nommer� bladsy waarop die titel verskyn
5.3.3.1 ‘n Artikel deur een outeurZüRN, M. 1998. The rise of inter-national environmental politics. WorldPolitics, July 1998, vol.50, no.4, p.617-649.
PAVLOV, S. 1998. Sofia’s choice.Bulletin of the Atomic Scientists, May/June 1998, vol. 54, no.3, p.52-57.
5.3.3.2 ‘n Artikel deur twee outeursLATTEUX, M. & THIERRION, G. 1938.Semi-discrete context free languages.International journal of computer mathe-matics, March 1938, vol.8, p.3.
5.3.3.3 ‘n Artikel deur meer as tweeouteurs
Kyk die opmerking by 5.3.2.3COCKLIN, C., GRAY, E.A. & SMIT, B.1983. Future urban growth and agri-cultural land in Ontario. Applied geogra-phy, April 1983, vol.3, no.2 p.91.
PEMPERTON, J.K., OJALA, M. &GARMAN, N. 1998. Head to Head:Searching the web versus traditionalservices. Online, May/June 1998,vol.22, no.3, p.24-28.
HAMILTON, J.B. & HOCH, D. 1997.Ethical standards for business lobbying.Business Ethics Quarterly, July, 1997,vol.7, no.3, p.117-129.
5.3.3.4 ‘n Artikel waarvan die outeurnie vermeld word nie
Administration of technical informationgroups. 1959. Canadian journal ofchemistry, January 1959, vol.30, no.1,p.7-14.
5.3.4 Koerantberigte/-artikels
‘n Item in ‘n koerant word net soos ‘ntydskrifartikel behandel. Die gegewensword in die volgende volgorde verskaf:
� outeur(s) (hoofletters in die geval van‘n artikel/opskrif van die berig)
� jaar� titel van die artikel� titel van die koerant� datum van uitgawe� bladsy(e)
5.3.4.1 ‘n Artikel/berig onder ‘nouteursnaam
PETERSON, C. 1987. Falklanders fearweakening of UK resolve. PretoriaNews, 21 January 1987, p.12
BUYS, W. 1987. Motorversekering:polishouers nou voor twee keuses ge-stel. Beeld, 26 Januarie 1987, p.9.
12
5.3.4.2 ‘n Naamlose berigRed-light row: council split over call toset up legalised brothels. 1987. SundayTimes Metro, 1 January 1987, p.1.
5.3.5 Ander bronne
Die standaard dek nie manuskripte enander ongepubliseerde materiaal nie enin hierdie geval is die beginsels van diestandaard toegepas in ooreenstemmingmet ander bestaande konvensies
5.3.5.1 ‘n Afgerolde stukSMITH, J.B. 1972. Vertaling as ‘n be-roep. Reproduction, Pretoria, October1972.
5.3.5.2 BrieweELAZAR, D. 1998. Letter to WaltCrawford, Israel Aircraft Industries,1 June 1998.
5.3.5.3 ‘n MikrovormCHU, G.C. & SCHRAMM, W. 1967.Learning from television. Bethesda, Md.: ERIC Document ReproductionService, ED 014900.
5.3.5.4 ‘n KlankopnameMandela, N. 1996. Interview with Maxdu Preez, SABC, 14 April 1996.
5.4 VOORBEELDE VAN VERWYSINGSVARIANTE
IN DIE TEKS
5.4.1 Verwysing na ‘n outeur wat meermalein ‘n jaar gepubliseer het
Brown (1976a) het bevind dat … maarhy wysig sy standpunt later (1976b) deur...
5.4.2 Verwysing na ‘n outeur wat inverskillende jare gepubliseer het
Shear het herhaaldelik (1960, 1961a,1961b, 1965) beklemtoon dat …
5.4.3 Verwysings na outeurs met dieselfdevan
E. van Wyk (1972:14) kom onafhankliktot dieselfde insig as T. van Wyk(1970:3) wat beweer dat …
5.4.4 Verwysing na ‘n bydrae deur ‘nouteur in ‘n werk geredigeer deur ‘nander
Tegniese verslae word gewoonlik niegedruk nie (Rowland 1975:383) maar …(hier word verwys na die voorbeeld in5.3.1.12):
ROWLAND, J.F.B. 1975. ChemicalStructure retrieval. In Handbook ofspecial librarianship and informationwork. Edited by W.E. Batten. 4th ed.London: Aslib, p.376-387.
5.4.5 Verwysing na meer as een outeur opeen gegewe plek
Dit stem ooreen met verskeie anderskrywers (Blake 1965; Doyle 1965;Smith,1966; Zuary 1967) en ‘n menskan …
5.4.6 Verwysing na ‘n bron waarvan dieeerste beskrywingselelement nie ‘nouteur is nie
In ‘n kritiese bibliografie Modern Histo-rians, p.22 word beweer … (hier wordverwys na die voorbeeld in 5.3.1.4:
Modern historians on British history:1485-1945: a critical bibliography. 1970.Ithaca, NY: Cornell University Press.
5.5 DIE INTERNET
Die Internet is nie ‘n netwerk op sy eienie maar ‘n term wat gebruik word om ‘ngroep verskillende netwerke wêreldwyd,wat op so ‘n wyse gekoppel is dat dit as‘n enkele netwerk funksioneer, tebenoem. Die Internet is dus ‘nkombinasie van duisende rekenaarnet-werke wat miljoene mense dwarsdeurdie wêreld bereik. Die benutting van dieInternet as inligtingsbron vir studentekan nuttig wees aangesien dit altydbeskikbaar is, en meer en meer inligtingdaagliks toegevoeg word.
Aangesien die Internet oorspronklik virrekenaarspesialiste ontwerp is was ge-bruikersvriendelikheid nie as deel vandie ontwerp ingesluit nie, en gevolglik isdie inligting nie georganiseerd soos watdit in inligtingstelsels voorkom nie.Gevorderde metodes van inligtingher-winning (byvoorbeeld Archie, Veronica,Gopher, www) word nou op die Internet
13
ontwikkel ten einde toegang tot diekatalogi van die belangrikste bibliotekeen argiewe moontlik te maak.
Verwysings na bronne op die Internet
Daar moet ook na inligting wat op dieInternet verkry is, volgens voorgeskrewereëls verwys word. Die volgendeelemente moet oorweeg word:
� outeur� titel van artikel� titel van tydskrif of monografie� tipe medium� datum van publikasie� volume nommer/bladsye� beskikbaarheid� datum geraadpleeg
Voorbeelde:
World Wide Web Sites
Burka, Lauren P. “A Hypertext History ofMulti-User Dimensions.” MUD History.http://www.ccs.neu.edu/home/lpb/mud-history.html (5 Dec. 1994).
Gopher sites
Quittner, Joshua. “Far Out: Welcome toTheir World Build of MUD.” Published inNewsday, 7 Nov. 1993.gopher/University of Koeln/About MUDs,MOOs and MUSEs in Educa-tion/Selected Papers/newsday (5 Dec.1994).
electronic mail (e-mail)
Thomson, Barry. “Virtual Reality.”Personal e-mail (25 Jan. 1995).
6. SLOT
Om ‘n wetenskaplike werkstuk te moetskryf, bied aan die voorgraadse studentdie geleentheid om kreatief metvakinhoud om te gaan. Ten einde ’nwerkstuk wetenskaplik te verantwoord,moet aan bepaalde kriteria voldoenword. Voorafgaande riglyne wil aan diestudent van UP ‘n raamwerk biedwaarvolgens werkstukke voorberei engeskryf kan word. Met inagneming vanspesifieke departementele voorskrifte,
behoort studente ten minste aandag tegee aan die verskillende fasette wat inhierdie handleiding behandel is.Studente moet krities ingestel weesteenoor dit wat hulle in werkstukke wilkommunikeer en hoe hulle ‘n bepaaldeboodskap wil oordra.
14
BRONNELYS
BISCHOFF, B.P. 1987. Taalvaardigheid in die moedertaal van eerstejaar-studente aandie Technikon Pretoria. Peritus, vol.3 no.1, p.4-8.
BOTHAS, W.M. 1980. Verwysingstegniek-literatuurondersoek-biblioteekgebruik. UP-dosent, vol.1, no.2, p.31-34.
BOTHA, W.M. s.j. Inligtingkunde 110. Wetenskaplike metodes, afleiding enkonsensus: literatuurondersoek en verslag-skrywingstegniek. Departement Biblioteek- enInligtingkunde, Universiteit van Pretoria.
BRASSEL, M. et al. 1988. Opleiding in die gebruik van inligtingsbronne. Pretoria:Universiteit van Pretoria, Biblioteekdiens.
DE WET, J.J. et al. 1981. Navorsingsmetodes in die Opvoedkunde. Durban:Butterworth.
DUMINY, W.W. 1975. Wenke vir die skryf van ‘n werkstuk. 2de hersiene uitgawe.Pretoria: Universiteit van Pretoria, Merensky-biblioteek.
DU TOIT, A.P. & ORR. 1987. Achiever’s handbook. Johannesburg: Southern BookPublishers.
ENGELDINGER, E.A. 1988. Bibliographic instruction and critical thinking: thecontribution of an annotated bibliography. RQ, Winter 1988, vol.28, no.2, p.195-202
Fakulteit Ekonomiese en Staatswetenskappe. 1987. Riglyne vir die voorbereiding vanwerkstukke. Universiteit van Pretoria.
FELT, T.E. 1981. Researching, writing and publishing local history. Nashville: AmericanAssociation for State and Local History.
LANDMAN, W.A. 1980. Inleiding tot die opvoedkundige navorsingspraktyk. Durban:Butterworth.
2
LEWIS, B.R. et al. 1982. The development of communication skills, under adoptivelycontrolled conditions. PLET, vol.19, no.2, p.85-97.
NATIONAL BUSINESS EDUCATION ASSOCIATION. 1998. Yearbook: integrating theInternet into the Business Curriculum. NBEA.
RAYGOR, A.L. et al. 1980. Systems for study. New York: McGraw-Hill.
15