revista mesadÈra deth c.n.l. dera val d'aran · Çò de saforcada sin te!': 640092 25530...

Num.8

seteme/octobre 1.992

•

REVISTA MESADÈRA DETH C.N.L. DERA VAL D'ARAN

Entrevista

•

Coll3boracions

Carles

AG d'Aran - Toti. Revista Messadèra Deth CNL Dera Val d'Aran (Vielha) 00/09/1992 - Página 1

Comercant! Otelèr! Hè conéisher I

eth tòn establiment en tot

amassà-te ara campanha de

normalisacion lingiiistica der

aranés per miei de: Pannèus,

papèrs de sucre, bosses de

crompa, listat de prètzi, cartes

de menú, targetes, aubarans,

eca, eca.

Es vòsti clients ac demoren, e

era Val d'Aran tanben!

Aranés òc, brembà-te 'n!


REVISTA MESADtllA DETH C.N.L. IlF.RA VAL D'A RAN

CONSELH GENERAU D'ARAN

DIRECCION GENERAU DE POLITICA LINGUISTICA

DERA GENERALITAT

EDITE

DE CATALONHA

C.N.L. dera Val d'Afan Çò de Saforcada sIn Te!' : 640092 25530 Vielha

DIRECCION Frederic Vergès Bartau

CONSELH DE REDACCION Manuela Ané Brito Joan Leja Cadena

ESTAMPE Copinart CI Castèth. sIn 25530 Vielha

PORTADA Vie lha ans a

DEPAUS LEGAU L-I092- 1991

Era Direccion e elh Conselh de Redoccion non S 'ideniifiquen pas loslemp oomb es opinions e articles que vien sigruu!i,

SOMARI ___ _

EDITORJAU ENTREVISTA COLLABORAClONS CARTES ATH D1RECTOR

3 4 6

14

EDITORIAU

A mesura qu 'auançam en colar deth temps, un

demore de prumèr tot estonat e dempús era

vergonha mès grana l'entornege, quan pense que

dempús de lèu dus ans qu' a estat reinstaurat eth

nòste Conselh Generau d' Aran e declarada oficiau

era nòsta lengua occitana (aranés) laguens deth

territòri d' Aran, bères institucions araneses non

agen pas encara assimilat e desvelhat ad aguesta

realitat institucionau de hèr presenta era lengua

autoctòna ena documentacion administratiua

laguens d' Aran e ena relacion des institucions

araneses tamb es sòns ciutadans; non sajam pas de

hicar laguens d'un madeish sac a totes es'

institucions , mès mos vedem obligats d'aguest

C.N.L., pera foncion qu'a encomanada e per

aquerò que represente, a denonciar publicamenl

era actitud negligenta de quauqui uns des nòsti

representants que hèn a gésser des sòn s

departaments municipaus comunicacions tara

ciutadan ia ena mès blossa lengua castelhana o

catalana, respeclables coma quinsevolh auta, mès

que non ei pas era lengua pròpia deth país d' Aran

e qu' ei era qu' a de besonh deth trabalh de toti

entara sua normalisacion .

D'aciu eslant aperam alh sens comun entà que toti

aqueri qu'an ua responsabilitat laguens es nòstes

institucions prenen part actiua en ahèr dera

normalisacion dera lengua pròpia d' Aran, non

sonque pelh sòn cargue senon coma ciutadan

aranés, donc, se non èm nosati madeishi capables

de respectar çò qu 'ei nòste, qui ac harà alavetz?

Toti 3


Entrevista Eth 30 de seteme se barrèc

eth plaç entà formular es corresponentes reclamacions ara exposicion publica deth PEIN (Plan d'Espacis di interh Naturau) en Burèu Comarcau deth Departament d'Agricultura , Ramaderia e Pesca de Vielha.

Eth PEIN ei un esturmeut d e planiricacion territoriau damb doble foncion:

• Definir un hilat d'espacis naturaus d'interh.

• Adoptar es mesures eotara proteccion d'aguesti espacis.

Entrevistam ath Senhor Emili Aledan coma Baile der Ajuntament de Les e Conselh~r en Conselh Generau d'Aran, entà que mos ac/arisque punts sus aguest Plan .

1.- Senhor Emili, qulei eth P EIN?

Elh PEIN ei un Plan entara Proteccion econservacion d 'espais que meriten ua atencion especiau deraadministracion pessòns valors scientifics, ecologics, paisagistics, culturaus, sociaus, didactics, recreatius entà evitar atau eth sòn deteriorament. Açò evidentament v6 d íder que quinsevolha actuacion sus aguesti espacis a de compdar damb et h beneplacit dera administracion e per tant a d'èster campalibla damb çò que prevé elh PEIN.

2.- Coma a!èc!e agues! plan ara Val d' Aran?

Pensi qu'era Vald' Aran compde damb ua plan importanta riquesa miei ambientau que hè fòrça ans que patís ua destruccion dirècta e indirècta. Es critèris seguits entath nòste paísara ora d 'elaborar aguest tipe de plan an estat pro seriosi per part des tecnics encargats d 'amiar acapaguest trabalh . Pertant donc, a simple vista es parçans afectadi peth plan son a excepcion de bèth cas, es corrècti, encara que serie ideau que tota era Val d' A ran siguese de proteccion especiau, mès açò ei ua utopia.

3.-Sedesprén dessues paraulcs qu'eth PEIN ei positiu, e fòrça de besonh entà conservar eth miei naturau d' Aran?

Emili Medart , ba ile de Les e COllselh~r deth COlISelh Gellerau

d'Arml

Evidentament açò ac cau avalorar possitivament. Cau tier en compdequ 'esaranesi viuem en un país damb un paisatge, ues montanhes, ua fauna e ua flòra qu 'en definitiua supause era visita de grana quantitat de toristes, uns toristes que son eth guanhapan de fòrça gent. En tot conservar era natura, conservaram tanben eth

- 4 -

torisme.

Ara ben. non mos cau enganhar; non n'i a pro damb elaborar un plan . Aquelh ei elh prumèr pas mès, se dempús. des paraules non vien es òbres, non s'ac vau era pena. Me referisqui a que, s'entà portar tà deuant aguest Plan non mos balhen es recorsi economics entà hè-lo efectiu non se harà arren . Se resulte Qu'un parçan ei declarat protegi t e despús non se dòtea Aran des mieis entà mantiélo net entà evitar per exemple possibles huecs, pògacausaauram apraiat.

En resumit creigui qu'açò ei un plan europèu en çò que hè alh contengut, damb ua bona distribucion des espacis, exceptat de bèth cas, ara calera demorar que'n sigue igual de bon ara ora d'atamí-mos era administracion es recorsi economicsentà portà-lo entà bona fin.

4.- Parle de bèra excepeian, ara ora de definir es critèris de seleccion des parçansa protegir. Quines son aqueres excepcions?

Ebé que me referisqui sustot ath Plan de Beret , ua zòna Que clarament auie d'entrar en aguest plan, e peth contrari non ei ne nomentada.

Aciu, coma acostume a passar tot soent , primen mès es interèsi especulatius e urbanistics Que non pas es interèssi miei ambientaus, çò que trè credibilitat a un plan qu'en principi ei pro bon, mès que claudique deuant es interèssi economlCS. Ei era etèrna


contradiccion: Peruapart es tecnics hèn eth sòn traba1h seriosament e per auta i son esgovemants qu'an e ra d a rrèra paraula que malurosament plan soent non amlen es causes coma cau .

S.- Ara ei eth moment de presentar es aUegacions ath Plan, vosté coma alcalde de Les e president der Ajuntament per tant n'a quauquarren a ronnular?

En municipi de Les eth PEIN senha1e ues zònes a protegir q ue ar Ajuntament e ajo, personaument, que acompanhè as tecnics quan realisèren esestudis, mossemblen pro corrèctes, mèscomaja èdit tot depenerà de se reaument compdam damb es mieis de besonh entà poder amiar a cap aque ra proteccion.

Mès, è de díder, ja non coma alcalde, senon coma membredeth Conselh Generau d'Aran, encara qu'ena oposicion, coma secretari generau de U. A., prepausèrem ar

equip de govèrn dera maxima insti tucion aranesa, de préner canes en aguest ahèr, per considerar que i a un detècte de forma important ara ora d ' expausar publicament aguest plan.

6.- Quin ei dancaqueth delècte de ranna e que prepausatz ath respècte?

En prumèr lòc pensam qu'era exposicion publica deth PEIN, s'auesse auut de hèr en cadun des ajuntaments e pedanies dera Va1 d' Aran e auesse auu t .. èster coordinada peth Conselh. Eiclarqu 'era màger pan des montanhes d' Aran son de propietat comunau e per tant es vesins d'Aran an tot elh dret d'èster consultadi e escotadi en aguest ahèr. Creigui qu'impausà-mos quauQuarren que mos pòt afectar pregondament ei un aUle viatge atemptar contra era nòsta identitat.

Per tant deuant d 'açò nosati prepausèrem en Conselh Generau era impugnacion totau deth plan

per pan de toti es Ajuntaments dera Val; Elh Conselh a de préner pan activa en tot assabentar non sonque as ajuntaments senon a tot tipe de societats, caça e pesca, juntes vesinaus, eca ... Non cau desbrembar qu' aguesta in sti lucion a de velhar e trabalhar pera integritat deth territòri e des nòsti drets seculars.

7.- E entà acabar, coma vé vasté era situacion deth nòste territòri en çò que hè ath sòn miei ambientau?

En aguesl moment quinsevolha persona qu'estimeera tèrra, se pòt encuedà-se'n se quina ei era situacion. Creigui qu'ara per ara era administracion hè mens peth nòsteauviatge miei ambientau Que quan non auíem eraautonomia. Es nòsti bosqui son ma1auts, vielhs; era actiuetat agricòla e eth bestiar a estat un sector absoludament desbrembat e açò en un fotu r non massa luenhant acpagaram car, se non se i met lèu remèdi.

PERRUQUERIA BAR - CAFETERIA

el ArnaJs, num. : I 25530 VIELHA

- 5 -

Avenguda delh Pas d 'A rr6 num .: /4 25530 VIELHA


Collaboracions ER OCCITAN: PASSAPÒRT TARA EURÒPA

Gilabèrt Narioo

Gi/abèrt Narioo neishut en Ba/asun (Biarn J 928). Despús des estudis segondaris en Onès, se'n va entà Paris III estudiar Angles e era carrèro d'Ensenhament, mès renoncie còp sec pera masificacion dera capital.

Vin! Q/lS en esrrangèr li I/è" a préner conciéncia deTa sua venadèra identitaJ occitana. En relacion damb Marcèl SaillfBezard, Secretari dera Escòla GaslOn Febus, mane elh sòn prumèr poèma "Reclams", "Las Palomas" e un cande IILo Gardapesca de Ba/ansun". Desp ús se junh damb era associacion Per Nosle, er lnsluul d'Estudis Occitans. Tanben escriu rèxtes de cançons entàs "Los de Nadau", "Los Pagalhons" e Marcèl Amont.

Ara retirat en Jurançon, ath cant de Pau , se passe era màger pan delh sòn temps a escriuer e ensenhar era lengua d'òc aquiu a on Io demanen, aU/am en Fraflça coma en estrangèr ja que parle perfictament er Angles, er espanhòu e eth grèc modèrne.

QUE CAU PARLAR MÈ'S D'UA LENGUA

Era dubertura des frontères, eth desvolopament des escambis comerciaus e culturaus, obligue es que son encargats de tractar

aqueri escambis a conéisher mès d'ua lengua.

Mès d'ua lengua, e tot prumèrer anglés .

Pr'amor qu'er anglés qu'ei era lengua mès internacionau. Non ei pasera lengua intemacionau ideau mès eth monde anglofòn qu'ei privilegiat.

A despiet deth progrès aguestes darrères annades der esperanto, que vò èster lengua d 'escambis de tota era planèta en un futur, non ei

Gilabèn Narioo

pas encara prèsta entà suplantar er anglés en sòn ròtle en dia d'aué.

ETH BILlNGUlSME BEN.HASENT

Era faiçon mès bona de parlar ben dues lengues ei de practicà-Ies dera prumèra enfança enlà, cada dia, pertot. Eth ben deth bilinguisme qu'ei visible, qu'ei immense. Que hè guanhar temps

·6·

ath mainatge, que li da mès intelligéncia, ua dubertura d'esperit mès grana. Toti es psicològs de renòm qu I ac an ensenhat enes sòn s escrits e articles.

Qu'ei ua gimnastica intellectua e fisica en un còp (adaptacion des organs vocaus) qu'eth mainatge practique inconscientament e que li permet d'aquerir dus manères de pensar diferentes e era possibilitat de prononciar fonèmes fòrça disparièrs. Atau eth mainatge sem en estat de passar a ua tresau e autaments a ua quatau lengua. Qu'ei eth mejan mès eficaçcapath multilinguisme.

Ath delà d'açò, qu 'a estat provat per estudis seriosi hèti per uns psicolinguistes americans qu 'es bilingues perfèctesan resultats mès boni en matematiques que non pas esmonolingues. Qu'an, eramàger part, er esperit mès inventiu, mès creatiu .

Aguesti auantatges plan coneishu ts expliquen qu'eth bilingUisme sigue de mòda.

QUIN BILINGUISME ENTÀ DEMAN?

Quan nosau que traba1ham entara defensa e entara promocion dera lengua occitana didem que cau instituir enes nòstes escòles, es nòsti ostaus, ena vida publica, eth biJingíiisme francés-occitan, es nautes esfères, es responsables der ensenhament, es òmes pòlitics, que se mo'n arrissen . Que diden, aquera idia qu'ei retrograda, passatista e quitaments reaccionà.ria. Que denèguen ar


occitan era sua qualitat de lengua de part sancera çò qu 'explique eth sòn rasonamentapriòri, equehèn apréner er anglés en lòc de hèr apréner era nòsta lengua.

Tau ei era responsa deth Poder as nòstes legitimes reivindicacions.

Qui a rason? E cau entà apréner melhor er anglés eli minar er occi tan coma ac vò eth Poder o cau ath contrari institu·ir legauments eth bi1ingUisme francés-occitan que nosati reclamam?

D'aqueri dus bilingUismes, eth que vò impausar er Estat e eth que nosati reclamam, quin ei eth mès eficaç, eth mès rendable?

En octobre de 1947, entàs 19 ans, eth bacalaureat en sac, que partia entà hèr de mèstre en Sent Germain en Laye. S'èra capable d'ensenhareth francés as mainatges d'aquera rica banlèga parisenca, qu'auria, m'auie dit er inspector primari, un trebucdamber accent. E òc! Eth mèn accent ~ ~ basco e rocalhós de Carcasona' I coma m'ac an di.t soent per París, non agradaue pas. Mes mau en balas que sigueren es exercicis as quaus me someteren entà remedià 'co Ath cap de tres dies, umiliat, escamussat, que dimissionè der ensenhament entà demorar en casa, en Balansun, eth dia prasmara deth servici militar.

Un an mès tard, ara fin de 1948, despús d 'auer passat pes escòles militares de Sent Maixent e de Saumur a on m'auia guanhat eth grad d'aspirant de resèrva, qu'èra

en Alemanha. Que m'envièren entà seguir un estagi en çò des americans en vista dera liurason venidera d' un modèl nauèrde carri d'assaut ara armada francesa. Ath cap de quauques ores de cors, er instructor american que medidec:

-Que virats de plan en agnlés, qu'auetz un bon accent, que vatz a hèr de repetidor de cors enlàs vòsti collègues francesi pr'amor non pòden pas seguir.

E atau, eth mèn .• accent basco de Carcassona", en lòc d'èster ua trava, que devenguec un auantatge entà parlar anglés, ua lengua que sabia sonque per çò que n 'auia podutapréner en Collègi Moncada en Ortès.

Quan non auetz que vint ans, aquerò que vos hè pensar. En cors des vint annades passades arron perestrangèr, eth bilingíiisme francés-occitan dera enfança que m 'a favorit fòrça entà apréner es lengiles estrangères qu'è auut de practicar en es mies activitats professionaus, er anglés, eroolòf, er espanhòu, eth grèc modèm.

Passant-se es annades, en veir era madeisha devirada erasa en çò de collègues e amics bilingues comajoderaenfançaenlà, bretons, basqui, alsacians. frisons, occirans. irlandesi, galleses, caralans, grècs. africans. que me metí a díder per tot, d'ua faiçon informau prumèr, mès despús 1977 d'ua manèra mès seriosa despús d'auer liejut sus ~ ~ La Vie Frallçaise, l'Opinion" deth 28 de noveme de 1977, un article deth quan m 'acontentarè de liegé-

- 7 -

vo' n un traçòt

. .. " Erh sòn accent tolosenc valent-Ii ua allergia integrau e com ua afasia a prepaus de la lenga anglesa, eth Sr. Cavaillé non podec que deishar es sòns collègues anglesi desbordar d'eloqiiéncia e Io Sr. Girauder, erh president d'Air France. hèr ua especrac/osa contraofensiua ara Charles Boyer"

(Tèxt originau: ... "Son accenr toulousain lui

volant une aJlergie intégrale erh comme una aphasie à propos de la langue anglaise ... ").

Er article signat Pierre Meutey que tractaue deth vòl inaugurau der avion Concorde a Nava YÒrk.

Qu'escriu! a Pierre Meutey entà didé-li que, alh mèn saber, er accent occitan non ère pas ua trava entà parlar anglés e qu'er accent ponchut non daue pas cap d'auantatge, pas mès entà parlar anglés que tà parlar espanhòu .. . o occitan . Non vos estonarè pas se vos digui que jamès recebí ua responsa. Çò dit en aqueth passatge que pòt semblar anodin, entà un parisian, mès qu'ac considèri com fòrça grèu pr'amor qu'ei racisme tot natre. Non ei pas eth nivèu de coneishença der anglés deth Sr. Cavaillé qu'ei en question, qu'ei eth sòn • ~acce/U tolosenc". E gosaram díder era madeisha causa deth prumèr ministre espanhòu o deth president dera Republica Grèca que an fin finala un accent que non el pas guaire aluenhat deth nòste?


ETH BILINGUISME ANGLES-FRANCES A NOSTE: UTOPIA. CRIME. DANGER

Eth bilingíiisme francés-anglés Qu ' impausen enes nòstes escòles resulle d'ua volentat politica deli berada, d' ua mauconeishença tolau dera realitat culturau deth nòste pafs que pòt desvocar sonque sus ua vision irrealista deth futur. Quines familhes poderen assegurar ath mainatge un seguit vertadèr, concrèt, quotidian dera lengua anglesa entà abastar un bi1ingíiisme perfècte? Dehòra d'ua minoritat privilegiada, non vedem pas qu ' ac poderie assumir. E se volem a tota fòrça qu 'es mainatges practiquèssen quotidianaments era lengua anglesa, imaginem es despenes Que resultarien d'aqueth ensenhament en estagis, larèrs anglesi, salaris d'ensenhants, de repetidors ... Qu'ei ua utopia , un dangèr tara nòsta economia. E en suposar de qu'ac pogam abastar, de Que conviuen de consia es dues lengGes ena vida vidanta, dehèt mès gran que serà eth dangèr. Prumèr pr'amor aqueth bilingi..iisme francés-anglé s eliminarà definitiuament era nòsta lengua occitana çò que serà un crime de genocidi. E tanben pr'amor era confrontacion quotidianadelh francésederanglés quevirarà fataumentsen auantalge d'aguesta e en desavuantatge deth francés, era vielha istòria dera terrissa e deth topin de hèr. Er anglés qu'ei ua lengua hòrta. expressiua, ua lengua plasenta a en téner, eufonica, plasenta a parlar, ua lengua que tot eth mond volene saber parlar. En aquera

confrontacion, eth francés non poderie que pèrder es piu mes, e encara mès plumes pr'amor que se 'n pèrd dejà pro peth pegulhèr de daubuns jomalistes que non saben pas mès díder que un avion s'esgtaisha se non de que's ~ . craisha". e peth peguèr de toti es que farcissen es sòns rapòrts e expausats de tèrmes anglesi en pensar atau de hè-se a valer. Que son pècs que minen era lengua francesa.

Era volentat des occitanistes qu'ei d'arribar a un bi1inguisme perfècte francés-occitan, dongasa conservar era integritat deth francés autan plan com der occitan'. pr'amor qu 'ei eth nòste interès, pr'amor atau es mainatges que poiràn apréner fòrça mès de prèssa e fòrça mès plan er anglés, qu 'ac sai per experiéncia.

Er anglés, mès tanben er espanhòu en aguest país! E eth basc des prumèrs vesins! Com vos ac è dit , es possibilitats auherides peth bilingGisme que son Immenses.

Eth francés non a pas arren a crànher der occital'l, qu 'ei tot ath contrari, Ric de 160.000 arradits, er occitan qu 'ei ua lengua ena quau eth francés pòt encara pusar coma ac a hèt pendent es sègles passadi, en tot començar peth mot amor, un des mès emplegats dera Jengua francesa. Que i pòt pusar sense risques, pr'amorqu'es mots occitans que son de mès bon debèrzer que non pas es hardware, software, riming, brie.fing, turnaver, KnO\v-how,f1ow-sheer, cashflow ... e que'n dèishi, com sò

- 8 -

arretirat non pas mès up ro date.

Entà anar cap Euròpa, de cap ath mond , qu 'ei eth bilingGisme francés-occitan que cau instituir en casa nòsta. Volé-se acantonar en un bilingGisme francés-anglé s qu'ei gahar un camin estret, emboçat, danger6s , conhit de trebucs . Practicar Io bilinguisme francés-occitan qu'ei préner ua via larga, dubèrta sus eth mond, qu'ei préner era autorota, qu'ei préner er avion.

Pr'amor eth bilingGisme ei ua propedeutica en sentit qu'entenen Pèire Bordieu, Evelina Channeux: qu'ei ua manipulacion eficaça de concèptes linguistics quaus que siguen es lengues compausant un bilinguisme vertadèr.

Es Calandretes .qu'ac ensenhen cada dia. Es resultats desenquèstes des regions quadres deth sud dera Françaqu'acatèsren. Es de Besièrs edeTolosaqu'an tanben introdusit ua lresau lenga (er anglés e eth rus) en C.M lesresultats que i son excellents.

ER OCCITAN QU'El MÈS EUROPÈU. MÈS RENDABLE.

a) Pera fonetica.

Eth francés, pera fonetica, ei ua lengua marginau en Euròpa. Ath contrari er occitan, pera sua fonetica, que permet de passar mès aisidaments qu'eth francés entàs autes lengues europees.

Tot prumèr pr'amor er occitan que possedfs diftongues nombrosi. Mots anglesi coma pie e . pai "),


pound e 'paund), take e' teik' '), white (" hwait") , dough e ' dou"), mouse ("maus"), wheat c' hwit"), non presenten pas cap dificultat de prononciacion tath que sap díder elh pair, eth pau, elh leI, ahoalh, elh huec, elh dòu, es maus, elh hoel.

Laguens deth domèni occitan, eth gascon que possedís era H aspirada, com er alemand, com er anglés. Eth que sap dfder es haus (les hetres) que saberà díder sense dificultateth mOlanglés" house" oaIemand •• Haus" (mai san) que se pronóncien parièr.

En partir dera H aspirada que mos ei facil a nosati de passar ara CH alemanda o erai (gi) espanhòla e de prononciar corrèctaments Jaca.

Ena boca d' un francés delh nòrd, eth mot house devierà plan soenl " aus" e autan plan" 3-6s" en dues sillabes. Aquera incapacitat de prononciar es H aspirade, e d'articular corrèctament es diftongues Que hè es francesi deth nòrd ridiculs quán parlen anglés. Non hèn pas cap diferéncia enteT

hill (costal at) e ili (malaut). Es gascons, e toti es occitanofòns, mercés as contactes qu 'an damb eth gascon, que saben hèr aquera diferéncia.

Que son tanben ridiculs es òmes politics o es presentadors des canaus de television per èster cuelhuts de plan, quan an de prononciar mots estrangèrs: es nòms patronimics que son sistematicaments deformats.

Lapeyre (Lapèira) que de ven " Lapère", Bayler (Vailel) que deven ~ ' B~/é", Bayron (Vairon) que de ven " Bérou ..... Era capitala delh Liban ~ ' Beirul " o " Bairut" com se pron6ncie en Liban, en Par(s que s'arredus(s a " Bérout". Ethgranfilmalemand en episòdis Heimal qu 'ei redusil a , 'Ema". Eth nòm deth secretari generau dera ONU, Pérez de CuéUar", desformat dejà per ua accen tuac ion incorrècta des dues compausants deth nòm sus era dusau sillaba quan eraaccentuacion se hè sus era prumèra, que deven, ena boca des mès nautes instàncies franceses ' ' Perèz-de Cu-e-la,"! E per madeisha escadença, era LL (elle) espanhòla qu'ei tanben desformada, ignorada. E quan escotam un reportatge esportiu sus un rencontre intemacionau que i a tostemps de qué arrir, tant es comentators francesi desformen, esgarrauishan es nòros.

Nosati, es occitans, que sabem prononciar corrèctaments era R coms esespanhòus, es portuguesi, es basqui, es catalans, es alemands, es russi...e tin finala, aquera R apicau qu'ei tanben era nòsta, qu' ei fòrça mès pròp dera R anglesa que non pas era R uvulara grassejada que hè arreconéisher enter mila eth francés deth nòrd que parle anglés.

Com èm capables de hèr era diferéncia enler era sèra (era selIe) e era sèrra (Ia colline), que podem diferenciar tanben es mOIs espanhòus pera (poire) e perra (chienne). Eth francés deth nòrd non ac pòt pas hèr.

- 9 -

Com auem demorat mès ath ras des arradils latines, que sabem, sense bric de di ficultat, prononciar ara fin deth mot es sil1abes atones en a, e, i, o, u. Com èm capables de díder era montanha, era plaja, que sabem, naturauments d(der la montaiia, la playa, com Biarritz, Aramis, Castèlnòudari, moIs accentuats sus era avantdarrèra sillaba e qu'es francesi deth nòrd desformen sistematicaments en accentuà-lessuseradarrèra. Qu'an tanben dificultats enòrmes entà di ferenciar es mots grècs iéros (vielh) e ieròs (robuste), entà accentuar corrèctaments Mikis TeoderàKis, PérezdeCuéUarquan entà nosati non ei pas bric dificil.

En occitan, era S deth plurau qu'ei prononciada e sensibla, com en anglés, equitaments enes nòOls pròpris com en anglés. Saber prononciar era S des huelhes des arbes des avengudes des viles qu 'ei sabé-les prononciar ena fras.a the leaves ofthi avenues ofthe towns. Laguens dera frasa corresponenta en francés, les feuilles des arbres des avenues des vil1es es S deth plurau que desapareishen, çò que hè créi sher es dificul tats que t rapen es francesi deth nòrd tà mestrejar er anglés.

b) Pera sintaxi

Es paramètres comparatius non se limiten pas ara fonetica.

Coma en anglés, es occitans qu'emplèguen regularaments elh preterit ena conversacion usuau.

Exemple:


Entà ua accion passada que se debanèsse en ua unitat de temps acabada que didem: er an passat (est 'an passat) que visitè Barcelona. En anglés: last year I visited Barcelona. Era lenga francesa que non emplègue pas mès eth preterit orauments que diderà en aqueth casj'ai visité e non pasje visitai.

Damb es vèrbes de movement, qu'auem ua construccion que d' aviada mos permet d' abordar er anglés.

Exemple:

Que corró escaUrs enjós. era traduccion anglesa qu'ei: he ran dowsfairs een francés: i1descendit les escaliers en courant.

Que poderíem multiplicar es exemples:

~lIadar arriu capsús" /10 swim up Ihe river/ remOnIer la rivière a la nage,' cavaucà 's enlà/IO ride awayl s'é/oigner à cheva/;

~ ~que garrapetè pera humenèja en.hora " (M . Camelat , Vita Vitanta) he climbed OUI of Ihe chimney/ il sorrir en escaladant la cheminée.

Observem qu'eth vèrbe exprimint eth moviment, eth hèt de córrer en prumèr exemple, ei un vèrbe actiu en occitan (que corrie) com en anglés (he ran) . En francés qu 'auem un gerondiu (en courant) , donc en quauqua sòrta un complement de circonstància, çò qu'amuishe ua faiçon de pensar diferenta quan

era nòsta s'apàrie plan damb era faiçon depensaranglesa. Es vèrbes de moviment que son nombrosi, que son frequents, çò que mos hè es causes faciles a nosati entà parlar anglés.

Tà çò dera concordança deth temps eretada deth latin, qu 'a desapareishut bèlh temps a deth francés usuau que n'a deishat que traces insignificantes. Aquera concordança des tempsi qu'ei rigorosa en occitan, ua ajuda entà apréner fòrces autes lengues.

Exemple:

Era lengua francesa que ditz: je désirequ'el fassebeau eje voudrais qu'il fasse beau, en emplegarenes dus cassi eth vèrbe faire dera subordonadaath subjontiu present quan damb eth condicion'au serie corrècte de díder: je voudrais qu' il fit beau , en estar eth vèrbe dera subordonada en aqueth cas ath subjontiu imperfècte.

Mès aguest qu'ei queigut en desbremb quan ei viu e rigor6s en occitan , E vertat ei , se didem : que desiri que hesque bèth , damb eth condicianau ena principau que dideram: que valeria que hesse bèth.

Que son es que practiquen es, segons diden, ~ ~ patuès " o ~ ~ lengues minoritàries" que saben sense forçar aplicar era règla dera concordança des tempsi. E aquera practi ca que les permet d'apréner de pos es autes lengues latines.

QU'El UA QUESTION DE

- JO -

DIGNITAT DE CÒR

Entenem-mos de plan: non ei pas question entà nosati d ' ensenhar er occitan as nòsti mainatges sonque entà Que parlen mès ben er anglés e es autes lengues europees. Que volem qu'es nòsti mainatges parlen occitan pr'amor qu'ei era nòsta lengua, pr'amor, com toti es pòbles deth mond que mos agrade exprimí-mos ena nòsta lengua, qu'aimam d'entené-la enes pòts des nòsti mainatges; pr'amor que volem que non siguen estrangèrs en sòn país , pr'amor que sabemqu'ei un hèt sociologic plan coneishut- de qué seràn mès dinamics, qu ' auràn mès de volentat entà vfuer e tà enterpréner ath país, en tot desvolopà-ne era economia.

En lòc de víuer en chètres imitadors de modèls impausats, en tòc d 'autoespudí's com es nòsti pairans -o daubuns eJegits- que seràn eri madeishi, sense complèxes, fièrs des sues arradits , dera sua cultura, dubèrts de cap ath mond.

Non podem pas mès d'obligàmos a desai mar elh nòste país , era nòsta cultura. Qu'ei ua question d'aunor, de dignitat , de còr.

Mès, pramor que en tot parlar occitan e francés que poiràn accedir mès plan as autes lengues d'Euròpa, digem-ac hòrt e clar e hèm acarar era propaganda estupida que descredite era nòsta lengua, metem fin ad aqueth terrorisme intellectuauoficiau que mos hique eth dobte enes nòsti


cervèths e mos trè era fidança en nosati madeishi.

OCCITAN + CATALAN= UN ESPACI DE PAGERA EUROPÈA.

Non insistiram pas sus eth parentiu evident enter er occitan e" es autes lengíies romanes. pera fonetica occitana, era sintaxi, eth vocabulari, era posic ion geografica. Quan mès va, mès nombrosi son es estrangèrs qu'aprenen prumèreroccitan entà accedir mès aisidaments ar espanhòu, ath portugués, ar italian, ath francés. Era nòsta lenguaqu'ei ensenhada enes universitat s a1emandes. angleses, hongreses, americanes, japoneses etc ...

Es nòsti cosins catalans, non pas cap dificultat entà compréner era nòsta lengua e reciprocraments . Quauqui lingíiistes considèren quitaments eth catalan coma ua des arrames der occitan tot parièr com elh lengadocian o elh gascon. E non perdem pas de vista qu'er ensemble cuJturau e economic occitano·catalan constituÍs ua importanta "region" europèa damb es sòns 260.000 Km2 e es sòns 25 milions d'estatjants, importanta tanben pera sua posicion privilegiada en centresud dera Euròpa.

Ena Espanha federau, Catalonha que va ensús. Aqueth dinamisme comence d'auer efèctes positius en Perpinhan sus er ensemble dera Catalonha delh Nòrd, maugral qu'ac estofe eth centra1isme francés. Aqueth dinamismenon poderà

qu'estene's com plap d'òli per Dccitània. Dejà, era petita Val d'Aran, damb es sòns 6000 estagants, que gaudís, laguens dera administracion catalana , d'ua autonomia economica e cu1turau envejabla. Era lengua occitana, en sa formagascona, que servís de faiçon oticiau.

Catalonha non ei pas era unica en territòri der Estat espanhòu: eth basc e eth galician que i son tanben considerats coma lengíies nacionaus de part sancera çò qu'implique mèdias utilisant aqueres lengíies.

ETH CENTRALISME FRAN· CES QU'El RETRO·GRADE

Que'n cau díderdera França, un pars que palrS despús delh segle XVllIau, sus elh plan culturau, d'ua obsession unificadora faussaments progressista? Que cau díder deth país des Drets der Dme que concebís era unitat com ua monstruosa uniformisacion, com ua maquina d'esglaishar es diferéncies?

Que cau díder dera fobia manifestada envèrs era nòsta lengua peth poder parisenc, deu mesprètz oficiau entà ua lengua rica de 160.000 arradits qualificada de "patuès' I e ena quau eth francés a tant pausat en cors des segles?

Que cau díder, enfin, d'un cenlra1isme que non a pas encara comprenut qu'era soleta unitat valedera ei era que se bastís sus eth respècte des diferéncies?

Despús 1945 , pròp de quaranta

. II .

projèctes de lei an estat elaborats entà dar un estatut oficiau as lengíies minorisades de França. Arren siguec jamès djscutit ena Amassada Nacionau quina que siguesse era majoritat.

En 1981 . en Lorient, Francés Mitterand qu'auie prometut solemnaments un • • statu t des langues et cu1tures de France" damb ascenssion ara escòla, ara ràdio, ara television, ara vida publica. Er ensenhament der occitan non ei pas encara bric estructurat ne en pri mari neen segondari. Quan son prenudes ues iniciatiues, pes Calandretes perexemple, er Estat, quan tinançaràes escòles privades, arrefuse eth sòn desvolopament mès non hè pas arren entà desvolopar er ensenhament der occitan enes escòles publ iques. Er estat non vò pas ne hèr ne deishar hèr. fin finala, era escòla laica e publica qu'aurà d'èster era escòla de toti , de totes es lengues deth país, qu'ei eraescòla privada dera soletacullura francesa en ua França que totun a estat tostemp pluriculturau.

En çò que tanh ara television, eth tempsd 'occitan susFR3 Tolosa qu 'aquitaments baishat. Que n 'èm a 20 ORES PER AN, quan er ensemble des canaus totalise mès de50.ooooresen francés. Tradusit en percentatge, aquerò que da en tar occitan 0'04 % e tath francés 99'96%. Se pòt parlar dejustlcia? De libertat? De fratemitat? E ja qu'ei minima aqueth temps d'antena, que pòt arribar qu'ua emission occitana programada si gue suprimida en darrèr moment,


sense preavfs, per simpla tintèina deca soberaniadireccion parisenca de FR3.

Eca Republica , que se vò des Drets der Ome, que contunhe d 'aplicar un edicte descriminatòri, delh poder monarquic absolul. vielh de mèsdequate sègles, eque jògue a contunhar en jòc deca mensonja-promessa.

CONCLUSION

Era condescendéncia deth poder parisenc envèrs era nòsta lengua qu 'ei quasiments caricatura.

Que planhem esjoeni que , sense èster conscients, hèn eth jòc deth centralisme depreciador que, credentdedesliurà-see d' engrandíse en espudir era sua lengua e eth sèm accent, s'alienen, se redisissen e se marginalisen per ignorància.

Que den6ncien era passivitat e quitaments era mauvolença des ensenhants e educators de tota traca que participen ena aquera a1ienacion, enaaqueradegradacion culturau.

Esestats-nacions deth segle XIX dera fin dera dusau guèrra mondiau, es qu 'an hèt era Comunitat Economica Europèa, que viuen encara en dia d'aué jos eth jun inconscient o conscient deth centra1isme, excepcion hèta dera Alemanha Federau ara quau es aliats impausèren en 1945 eth sèm estatut federau -e qui de plan se'n pòrte- e Espanha que, en 1978, a confirmat es auançades d'abantes dera guèrra civila

espanhòla.

Enter aq ue res naClons, e r inven tai re deth centralisme absolut , er estat-nacion francés qu'ei unpaís egocentric que non pòl concéber qu'ua part delh sòn territòri possedisse ua cultura , ua lengua, que non s'inscriu pas laguens der exclusiu monolitisme centrau.

Aqueth monoli ti sme que poirie èster simbolisat pera devisa dera dreta asi rosa der enter-duesguèrres a prepaus dera comunautat judiva francesa: . ~ un bonjudiu ei un fran cés que s' a desbrembatd'èster judiu" .

Donc un bon occitan ei un francés que s'a desbrembat d ' è~ter

occitan.

Eth desvolopament des lengGes minoritàries territorialisades qu' ei era hidança d'un desvolopament dera sensibilitat federali sta, garanta deca unitat.

Esteroccitan , francés , europeu , ei donc inaceptable? Eque pensam de quecaleriedíder mès finaments:

.. èster occitan e franc és e europeu ... " o mès finaments encara se vòlen:

•• èster bearnés e gascon e occitan e francés e europeu ... "

Era actitud der Estat francés qu'ei eth refúsen maine lingGistic, cu lturau, eth refú s der enradicamentgeografi c. Qu'ei era exclusion, era mediocritat, un ensenhament qu'ei tara cultura çò que daubuas charras cafeteries son tara gastronomia : uniforme,

- 12 -

insipide, sensejamès corresp6ner as varietats, as gusti locaus.

Era cultura qu 'ei eth frut deca addicion de complementaritats e non pas era exclusion des diferéncies.

Qu'èm plan conscients nosati de que possedim en nosati tot çò que mos cau entà abastar era rea1itat culturau europea, entà participar actiuaments atau com èm en gran concèrt europeu. Badonc, tot que se passe coma se, entà parlar d'un biaish concrèt, se'n prepausavan de copà-mos es mans e es pès e de remplaçà-les per protèsis .• made in París" en déder:

qu e vei ratz , atau que marcharatz melhor, que guanharatz mès plan" .

Que non se dè.ishen pas hèr! Drin de coratge, drin de dignitat, parlem occi tan!

Er aviénerdeth paísque'n depen.

Gi/abèn Narioo

Lexic: Ben .hasent, plan.hasent: benefic.

Arron: ath tom de. Hèra: plan, fòrça. Biais: l1W1èra, sòrta. Botl -;: hiqué-i, metf-i. Natre: blos, pur. Monde: gent . Pegulhèr, peguèr: pegaria, I1W1ca de coneishença. CrlJnher: crénher, auer pòu r . Pusar: chuca r . préne r de quauquarren. Debèrur: digerir , avalar. Conllit de trebucs: remplit de trebucs, de broncs, de dificulta ts. Ahoalh: vòl d' audèths, de moscaria; fig . cantièr de caU5eS. Aisit, -ida: de bon hèr. En .hl>ra: end ehb ra . Estronhar. esaJaishar. Mensonja: mentida. Aslr6s, -0$0: odiosa, verinosa. Quasiments: lèu.

( I): Escbles mai raus occitanes en estat francés.


Collaboracions Adiu Mossen Pau

Eth dimenge 13 de seteme entàs ueil deth ser, auec 1òc eoa glèisa de Les ua solèmna missa d'adiu a Mossen Pau, concelebradaper toti es caperans dera Val d' Aran.

Aguest òme plen d' umanitat vedec emocionat coma gent de tot eth pbble de Les e tanben de Canejan, Sausen, Bossòste Vielha, amplie era glèisa entà acompanhà-Io en aqueri emotius moments.

Mès de 30 ans ath servici des nòstes comunautals l 'an hèt meritós dera estimacion de toti.

Siguec aguesta ua celebracion religiosa plan beròia, cantada pera corau dern parrbquia e seguida per toti es assistents en uns librets que se repartiren e a on se recuelhien es cançons e moments ·der acte. Era part finau siguec era mès emotiua: Lúcia, era nòsta cantaira volec hè-Ii a Mossen Pau un aumenatge e pugèc entar autar damb era sua guitarra entà cantà-li ua sentida cançon, en miei d'un impresionant silènci .

Mossen Amiell de Vielha hec, despús liurament d 'un present ath caperan de Les en nòm de toti es caperans dera Val d' Aran e didec ues paraules d 'anim ed 'esperança

entath sacerdòt.

Mossen Joan liegec tanben un escrit en nòm des feligresi e amics de Bossòst a on rebrembauen es ans enes quaus er aumenatjat estèc en Bossòst.

Nombroses persones de Les

Mossén Pau en ua/oncion religiosa

premaniren paraules de sentiment pera partida deth sòn amic e destaquèren es val ors umans d'un òme plen de bondat e sensibilitat. Barrèc er acte eth bai le de Les, Emilio Medan en tot dar un sentit

- 13 -

adiu a Mossen een tot hè-li entrèga en nòm de tot eth pbble d'ua imatge en plata dera Mair de Diu, damb ua inscripcion Que didie: , 'Eth temps non escamparà dera memòria çò qu'as semiat: Amor, Entrèga e Amistat, gràcies" .

Damb ua dançada de balhs aranesi a cargue de Es Corbilhuèrs de Les, e vin de missa e galhetes entà toti es assistents se metec punt finau ad aguest dia plen de tristor mès de tanben de gòi pr'amor der amor que tostemp amassarà a Mossen Pau damb es sòns amics dera Val d'Aran.

Es pa rau les que tiegeratz a cont unhacion formen par d'un des parlaments que se prononcièren aqueth dia en aumenatgea Mossen de Les:

., Mossen Pau , te mo'n vas; dilhèu non avaloraram coma cau ce qu'as significat entad aguest pbbleenquia que non t'auésquem entre nosati. Era tua foncion sace rdotau a estat aunèsla, límpia e res-pon sabla, mès es tues

accionscomaòme. coma persona, coma èster uman ei çò que mès t' auem de reconéi~here arregraí-te.

Tu as agut tostemp ua paraula d'esperança, d'amistat, d'anim e


de patz entad aqueri que te mos auem apropat. Damb eth tòn lenguatge planèr. mos as sabut descorbir era eséncia des causes e desahèrs quotidians. E entà parlar damb tu O escotà-te non cal ier vier entà missa. Tu as vengut entàs nòstes cases. mos as coneishut ena intimitat des nòstes familhes e aquiu t'as hèt un membre mès. Aqueth arrir permanent que te puge deth còr enq uias pòts e es uelhs se transforme e transmet ar instant fortalesa . serenitat e puresa d'esperi t, tot ath viatge!!!

Hè pògui dies en Ràdio Les, t 'entrevistàuem damb quinze questions simplese intimes sus era tua persona. Tu mos diguís que volies que se te rebrembèsse coma ua persona justa. Ebe, ben segur, mossen que te rebrembaram! Coma just, sinzèr e coma fòrça d'autes causes que te caracterisen: Molti

de nosati te portaram ena memòria coma eth mossen de toti; tu non n'as hèt de distincions: ne praubi ne arrics, ne bravi ne dolenti, ne practicants ne non practicants . Un sacerdòt amic. Aqueth a estat eth 'òn lèma.

Sò aciu aué pr'amor que voi didéte en nòm de fòrça gent que t'acompanhe, quet'estimam eque te didem adiu damb eth còr sarrat pera tri stor.

Malurosament te'n vas: Aguest país e aguestes persones peth qui e pes que tu as dat tanti ans dera tua vida deisham que te' n vages.

Donques ...... que li daram -mos preguntàuem- en aguest dia ath nòste bon caperan?

En tot que un bon presen t VQS

cercàuem. en nòste còr ua auta

flor bèra auem trobat.

Ei er AMOR: Era flor mès flairosa de tot eth Pirinèu

Aquera flor tan rica e tan preciosa a es arra'itz en còr deth Rei deth Cèu.

Vo'la dam en aguest solèmne dia en tot pensar que vau mès qu'era plata e er aur, Diu en hèsque tà tostemp fòrta cadia quedamb eth còr vòste amasse eth nòste còr! !!

Damb aguestes paraules de Condò, vos didem adiu . En casa nòsta i aum tostemp un Jòc entà recebé-te Mossen. Non l'ac desbrembes e non mos desbrembes. "

Mutluela Am~ Brito

Cartes ath director RECOMPENSA

Ena exposicion de pentura e escultura cellebrada en Tolosa eth passat mes d'agost e damb era participacion de 160 artistes admetuts, francesi e d 'auti palsi , enter eri Espanha, s' a autrejat a ra nòsta professora, Ma JoséBentz i Oliver, era midalhad 'argent ei a díder eth 2au. lòc.

Voleria hèr constalar era satisfaccion qu 'elh hèt a produsit enter miei des sòns alumnes era mereishuda recompensaja que, ath delà des sues dòts arti stiques . l'a ben guanhada peth sòn trabalh dedicat ar art e ara cultura en aguesta Val d' Aran aon, sensedubtea hèt nèisher en molti eth chepic e responsabi litat artistica.

Per molti ans Madamme Bentz -coma t' apèren en França- e fòrça entà imità-te!

Ua alumna.

ARREGRAIMENT:

Sénhers,

Nos agradariá far passar aqueste article en la vòstra revista: L' Associacion Occitana del Quebèc organisèt un estagi de lengadocian per una setmana, en junh de 1992. balhat per Gilabèrt Narioo, gascon d 'origina mas perfèctament "bilingGe". que vengèt a Montreal per l 'ocasion. L'estagi èra en l'Universitat Concordia de Montreal. Èrem dotze estudiants: i avià d'occitans vertadièrs que vivon al Quebèc fò rças ans a e que volián tornar trobar la lenga dels aujòls (pair-sénhers); tanben i aviá dequebequeses "pura lana" interessals en la lenga nòstra per lor profession - linguista, traductors e professors de literatura francesa . . . e un anglofòne american professor de lenga romancha! Avèm tOli plan aimat aquela setmana d'estudis; avèm legit . avèm parlat e avèm arrit mercés a las interessantas leçons del nòstre professor. Contunharem de parlar la lenga nòstra! Sflvia Ferrié. secrelària. Associacion Occitana del Quebèc. 429, Qvellue Viger eSI, Momreal (Quebèc, Canada) H2L 2N9

- 14 -


EDICIONS DETH C.N.L. DERA VAL D'ARAN

CONDES (Col/eccion "Era Gabarra" Editoria" Era Galèra):

I . - Era legenda de Guilhèm Tèlll (0) 2. - Era Auca d'Òr (*) 3. - Era Gargolha sabellla (0) 4. - Eth anhèth nere (0) 5. - Era esrèla verda (*) 6. - Erll pintor detll velll (*) 7. - Açò ei arrats compdars (*) 8. - Erh monard Chimino ("'J 9. - Era h~sra en humarau. JO. - Erh shamwnl explorador. I I. - Eth diable presomit. 12.- Es Qvenrures de Flor e de Mosqueta. 13.- Ena barca de Pare. 14. - Es cartes de Còia. 15. - Bernat erh vèrme. 16.- Era rafa Rita. 17. - Nòa. 18.- Ero viroleta e era camisa de dramir. 19.- Aurelhes de conilh. 20. - Era susmauta des joguefs. 21. - Agues1i dies refresque pes rardes.

Eth pR IZ per unitat ci de 225 pt.ll . e 3 ucmpl ... 600 pta.

COMICS (Editoriau Nabau , Barcelona) PINOCHO (Aranés-Catalan) (*) HEIDI (Aranés-Catalan) (0)

ALI BABA TOMSAWYER ROBIN HOOD

ELh pRIZ ci de 600 J>u, .

(*) Non dcmorcn cxcmpl'llI d '.gUCiti titol.

PUBLICACIONS

CORS D' ARANÉS 1.000 J>u"

ESCRÍUER ARANÉS 300 Pta .

ARAN PES CAMINS DERA NÒSTA ISTÒRIA 600 P\a.

FORMULARIS ADMINISTRA TIUS 300 PI.I .

V ACANCES EN ARANÉS 225 P1a .

MUSICA D' ARAN 1.000 Puo .

PETIT DICCIONARI

Ièr, CONCORS LITERARI DE NARRAClON 1990

""' ,... • 1000 ARREPERVÈRIS COMENTATS, 1200,.. .

• RACONDES BRACS 900 .....

• 450 MOTS 300 .....

PUBLICACIONS A GÉSSER:

- Recuelh des òbres corresponentes ath 2au Concors Literari 1.991

COMICS (Editoriau Nabau)

- ROBINSON CRUSOE

HUELHETONS:

- TOTI, Noticiari Aranés. Colleccion de 91 numeròs,

- ERA CODINA ARANESA, Recèptes tradicioflQus.

- TRJPfIC: Es drets IingUistics des ciuwdalls el/a Val

d 'Ara".

CONTRIBUÍS ARA CAMPANHA DE

SENSIBILISACION DAMB: - Samarretes. - Pega-solets. - Para-soleis talh coche. - Calenda ris.

MATERIAU INFORMATIC:

• VORA (Verificador Ortografic der Arallés)

Toti 15


ESCOTATZ E GUARDATZ

TV~ ""~'''O a .. .. .. ~ . , . , TELEVISIÓ DE L

(\ - ~ CATALUNYA, S.A. C>~ :$-'"

c>?

Toti es diuendres entàs 14,00 ores.

Liegetz

REVISTA MESADÈRA DETH C.N.L. DEU VAL D'ARAN

Soscriue-te-i! collabòra damb toti eri.


revista mesadÈra deth c.n.l. dera val d'aran · Çò de saforcada sin te!': 640092 25530...

Documents