rak piersi fakty polskie i małopolskie
DESCRIPTION
Rak piersi fakty polskie i małopolskie. Leszek Kołodziejski Konsultant Wojewódzki w dziedzinie Chirurgii Onkologicznej. Rak piersi - Polska. Zachorowalność 52/100 tys. Umieralność 25/100 tys. Wzrost zachorowalności 1970 - 1994 2,42% rocznie. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
Rak piersi fakty polskie i małopolskie
Leszek Kołodziejski Konsultant Wojewódzki
w dziedzinie Chirurgii Onkologicznej
Rak piersi - Polska
• Zachorowalność 52/100 tys.• Umieralność 25/100 tys.
• Wzrost zachorowalności 1970 - 1994
2,42% rocznie
Rak piersi – Polskazachorowalność roczna
Polska -15000Województwo małopolskie –
1000Kraków - 400
Wyleczalność raka piersi
• Polska 50%• Kraków 55%• „stara” UE 66%• Kraje Skandynawskie 80%
Wyleczalność raka piersi
5 – letnie przeżycie chorych na raka piersi w krajach europejskich [na podstawie GLOBOCAN 2000].
•Polska 20%•Kraje Skandynawskie 80%
Wykrywanie „wczesnego”
raka piersi
Rak piersi - Polska
I stopień wg. TNM - 5%
II stopień wg. TNM - 45%
III stopień wg. TNM - 40%
IV stopień wg. TNM - 10%
Przyczyny późnego wykrywania raka piersi w Polsce
• późne zgłaszanie się chorych z objawami
• zaniedbywanie samobadania• zaniedbywanie mammografii• braki edukacji onkologicznej• niska dostępność mammografii
Przyczyny niezadowalających wyników leczenia raka piersi
w Polsce• lekceważenie objawów przez chore i lekarzy• niewykorzystywanie możliwości istniejących
placówek służby zdrowia (profilaktyka wtórna)
• mylenie możliwości diagnostycznych mammografii i ultrasonografii
• zaniedbywanie systematycznych badań• bierna postawa – oczekiwanie na darmowe
„akcje”
Rak piersi - Polskacm
1,0
0.5
0 1 2 3 4 5 6 7 lat
Wielkość guza
Rak piersi - badania przesiewowe
• rak piersi osiąga średnicę 1 cm po ok. 6 latach
• mammografia może wykryć rozrost nowotworowy, który ma średnicę 2-3 mm
• wydolność MMG wynosi ok. 90%
• 93% kobiet, u których rozpoznano raka piersi
przekroczyła 40 r.ż.
Polskie fakty
• 80% chorych zgłasza się do lekarza średnio 7 miesięcy po zauważeniu
pierwszych objawów choroby
• 55% chorych leczonych jest przez lekarzy przed skierowaniem do leczenia
onkologicznego z niewłaściwym pierwszym rozpoznaniem przez 6 miesięcy
Kobiety o niepodwyższonym ryzyku zachorowania na raka
piersi
• samobadanie piersi przed 25 rż (1x m-c)
• badanie przez lekarza od 30 rż (1x rok)
• mammografia co 1-2 lat od 40 rż• USG piersi jako badanie
uzupełniające
W Polsce …
• Systematyczne samobadanie piersi - 10 % kobiet
• Regularne badanie mammograficzne - 10 % kobiet
• Badanie piersi przez lekarza - wyjątkowo
Genetyczne czynniki ryzyka w raku piersi
• Mutacje genów BRCA1 i BRCA2 - ok. 2% populacji (75% przed 40 r.ż.) - mutacja BRCA1: 50% ch. na raka piersi - mutacja BRCA2: 30% ch. na raka piersi - wzrost ryzyka zachorowania na raka jajnika
Widoczne oznaki raka piersi
• wypuklenie skóry przez guz• wciągniecie skóry/brodawki• naciekanie/ owrzodzenie skóry• „skóra pomarańczy”
Rozpoznanie raka piersi interdyscyplinarne
• chirurg• radiodiagnosta• patolog
Leczenie raka piersi interdyscyplinarne
• chirurg• raditerapeuta• chemioterapeuta
Czynniki prognostyczne i warunkujące racjonalne
leczenie raka piersi • zaawansowanie pTNM• typ histologiczny i stopień
złośliwości• receptory
Leczenie radykalne raka piersi
zależy od zaawansowaniaChirurgia:• radykalna amputacja piersi• leczenie oszczędzające pierś (BCT)• leczenie oszczędzające pachę (SN)
Rak piersi - leczenie chirurgia
Zakres leczenia i sposób ustalamy na podstawie: - stopnia zaawansowania klinicznego wg TNM - postaci histologicznej guza * rak naciekający * rak nie naciekający (DCIS, LCIS )
BCT- leczenie oszczędzające pierś
• wycięcie guza piersi z potwierdzonym histologicznie marginesem zdrowych tkanek
• wycięcie węzłów chłonnych pachy lub dopracowana procedura SN
• radioterapia pozostawionej reszty gruczołu piersiowego z dodatkowym „ boostem” na lożę po wycięciu guza
Rak piersi - leczenie
W Polsce …
• Co druga chora rozpoczyna leczenie w III lub IV stopniu zaawansowania raka
• > 80 % amputacji piersi• ~ 10 % leczenie oszczędzające pierś
(BCT)• ~ 1 % leczenie oszczędzające pachę
(SN)
Względne przeciwwskazania do BCT
• młody wiek - poniżej 38 r.ż.• rozległe mikrozwapnienia dookoła guza• guz większy niż 3 cm średnicy• nieokreślony guz w badaniu MMG• drugostronna mastektomia• znacząco obciążający wywiad rodzinny
w kierunku raka piersi • centralna lokalizacja guza
Rak piersi - biopsja węzła „wartownika”Definicja: pierwszy węzeł w układzie chłonnym pachy do
którego spływa chłonka z danego obszaru gruczołu piersiowego Cel: ocena histologiczna układu chłonnego pachy pozwalająca na rezygnację z limfadenektomiiMetoda: podanie radiokoloidu znaczonego Tc 99 z kilku wkłuć do gruczołu piersiowego w przeddzień operacji. Podczas operacji identyfikacja największego wychwytu i wycięcie węzła z histologicznym badaniem doraźnymCzułość : 93-98 % Możliwość takiego leczenia tylko w ośrodkach wyspecjalizowanych po zdobyciu własnego doświadczenia!
Dobrze przeprowadzona operacja chirurgiczna w raku
piersi to:• niezbędnie konieczne okaleczenie z możliwie
najlepszym efektem kosmetycznym• maksymalne ograniczenie ilości powikłań • stworzenie warunków do dobrej kontroli
miejscowej • uzyskanie pełnej informacji o zaawansowaniu
miejscowym i regionalnym choroby
Leczenie uzupełniające operację raka piersi
• miejscowe - napromienianie• systemowe - chemioterapia
hormonoterapia
Badania obrazowe• mammografia – najważniejsze badanie• ultrasonografia – badanie
uzupełniające
Przed badaniem obrazowym konieczne badanie fizykalne!
Nigdy nie należy wykonywać w/w badań zamiennie!
Mammografia badanie wykrywające raka
piersi
• przesiewowa – u bezobjawowych• diagnostyczna – u klinicznie
podejrzanych
Mammograficzne podejrzenie raka piersi
• guzek spikularny• skupisko mikrozwapnień• zaburzenia architektoniki gruczołu
Ultrasonografia
• młode kobiety• diagnostyka zmian łagodnych• weryfikacja zmian ogniskowych
niebadalnych klinicznie
Wątpliwości co do charakteru zmian w piersi rozstrzyga
biopsja wycinająca z badaniem histopatologicznym
– rozpoznanie ostateczne!
Rak piersi - badania przesiewowe
• prawidłowe samobadanie piersi 1 raz w miesiącu od 20 r.ż.
• USG piersi co 24 miesiące od 30 do 39 r.ż.• MMG piersi + badanie fizykalne piersi
- pierwsze badanie w 40 r.ż. - następne co 18 miesięcy - koniecznie ze zdjęciami z poprzednich MMG - w razie trudności diagnostycznych USG
MMG - znaczenie kliniczne
• kontrola piersi (tzw. profilaktyka wtórna)• rozpoznawanie patologii onkologicznej piersi• wybór zakresu operacji (BCT v. MR)• lokalizacja zmian podejrzanych - „kotwiczka”• kontrola drugiej piersi (pacjentki po leczeniu onkologicznym)
Przyczyny niskiej wczesnej wykrywalności nowotworów
złośliwych w Polsce • bardzo słabe uświadomienie społeczne o rzeczywistym
zagrożeniu nowotworami złośliwymi
• lekceważenie objawów zarówno przez chorych jak i lekarzy
• brak odpowiedniej wiedzy na temat możliwości profilaktyki pierwotnej i wtórnej nowotworów
• opóźnianie właściwej diagnostyki i leczenia
• nie wykorzystanie potencjału badań przesiewowych ustalonych dla wybranych nowotworów
Badania obrazowe
• zła interpretacja /nadmierna ufność w badanie/• nie wykonanie MMG przy podejrzanych
klinicznie węzłach chłonnych pachy• oparcie diagnostyki obrazowej tylko o badanie
USG przy podejrzeniu raka piersi• nie wykonanie badań oceniających potencjalną
możliwość rozsiewu procesu nowotworowego /USG j.brzusznej- wątroba, rtg klatki piersiowej- płuca, scyntygrafia kośćca- kości/
Opóźnienie leczenia raka piersi
w Polsce (M. Pawlicki 2002)
• średnio ogółem 5 miesięcy• zła interpretacja 4 miesiące
objawów przez lekarza• metody niekonwencjonalne 3 miesiące
(20% chorych!)
Leczenie niekonwencjonalne (wg. M. Pawlickiego 2002)
Co 5 pacjent w Polsce:• diety (głodówki)• leki roślinne (huba, aloes, torf, zioła)• mocz• pierwiastki śladowe• psie sadło• nafta• okłady• drażnienie elektryczne i magnetyczne• Bioenergoterapiaefekt: 5 000 zgonów rocznie
Cele edukacji onkologicznej kobiet
• wyrobienie nawyków systematycznych badań (samobadanie + mammografia + lekarz)
• obniżenie poziomu lęku przed wykryciem raka (amputacja piersi)
Korzyści: – wczesne wykrywanie – leczenie oszczędzające – poprawa wyleczalności
Rak piersi u młodych kobiet
przebiega bardzo agresywnie
Axelrod D i wsp. Breast cancer in young women J Am Coll Surg 2008, 206,1193.