ใบกจกรรมท 1

เชอเพลงเพอการคมนาคม

บทท 1 การส ารวจและการผลตปโตรเลยม

เรอง เชอเพลงซากดกด าบรรพ

1. จากภาพยานพาหนะตอไปนใหนกเรยนระบ แหลงพลงงานทใชในการขบเคลอน

พาหนะ แหลงพลงงาน

1.1

รถจกรยาน

.........................ไมใชน ามนเชอเพลง........................

1.2

รถจกรยานยนต

........................ใชน ามนเชอเพลง.........................

1.3

รถยนต

........................ใชน ามนเชอเพลง.........................

1.4

เครองบน

........................ใชน ามนเชอเพลง.........................

1.5

เรอ

........................ใชน ามนเชอเพลง.........................

2. แหลงพลงงานส าคญทเราน ามาใชประโยชนเพอการคมนาคมขนสง คออะไรบาง

ตอบ.........น ามนเชอเพลงและกาซธรรมชาตอด..................................................................................................... ...............................................................................................................................................................................

kruyok

3. ในอตสาหกรรมน ามน มหนวยวดปรมาตรของเหลว คอ บารเรล ดงนน 1 บารเรล มปรมาตรเทากบ ........... 42............. แกลลอนสหรฐ หรอ ............ 158.984.............. ลตร

4. ใหนกเรยนสบคนหาขอมลวา ประเทศไทยเรมใชประโยชนจากเชอเพลงซากดกด าบรรพครงแรกเมอใด อยางไร

ตอบ.....ประเทศไทยเรมใชประโยชนจากเชอเพลงซากดกด าบรรพ เมอป พ.ศ.2431 โดยสงซอน ามนกาดจากประเทศรสเซยเพอใชจดตะเกยงใหแสงสวางแทนการใชน ามนมะพราว............................................................... 5. เชอเพลงดกด าบรรพ คออะไร เกดขนไดอยางไร

ตอบ......เชอเพลงซากดกด าบรรพหรอเชอเพลงฟอสซลเกดจากการแปรสภาพของซากพชและซากสตวทตายและสะสมทบถมอยในชนตะกอนใตผวโลก เปนเวลาหลายลานป ภายใตสภาวะแวดลอมทมอณหภมและความดนสง ท าใหสารอนทรยในชนตะกอนเปลยนสภาพเปนเชอเพลงซากดกด าบรรพ.............................................. 6. เชอเพลงดกด าบรรพมกประเภท อะไรบาง

ตอบ.......ถานหน (Coal) หนน ามน (Oil Shale) และปโตรเลยม (Petroleum)...................................................... 7. ปจจยใดบางทท าใหถานหน หนน ามน และ ปโตรเลยม มลกษณะแตกตางกน

ตอบ......ปจจยทท าใหถานหน หนน ามนและปโตรเลยม มลกษณะแตกตางกนออกไป เนองจากมความแตกตางกนเกยวกบชนดของซากพชและซากสตวทเปนตนก าเนด สภาพแวดลอม สภาพทางธรณวทยาและรวมถงระยะเวลาในการก าเนด เปนตน............................................................................................................................. 8. ใหนกเรยนยกตวอยางแหลงถานหนในประเทศไทย มา 3 ท

ตอบ.......ตวอยางแหลงถานหนในประเทศไทย เชน ทเหมองแมเมาะ จงหวดล าปาง แหลงหนน ามนในประเทศไทย เชน ทอ าเภอแมสอด จงหวดตาก และทอ าเภอล จงหวดล าพน................................................................... 9. ใหนกเรยนสรปการเกดถานหน

ตอบ........การเกดถานหน ถานหนเกดจากการสะสมตวของซากพชเปนปรมาณมากในบรเวณทลม ทมน าทวมขงนงอยตลอดเวลาและมปรมาณกาซออกซเจนนอย ซากพชทสะสมอยในบรเวณดงกลาวจะถกแบคทเรยและเชอราเปลยนสภาพเปนอนทรยวตถ เมอเวลาผานไปชนหนทมอนทรยวตถสะสมตวอยนจะคอยๆ ทรดตวหรอจมลงภายใตผวโลกลกมากขน สงผลใหแรงกดทเกดจากน าหนกของชนตะกอนททบถมอยดานบนมคาเพมมากขนและอนทรยวตถจะมอณหภมสงขน ปจจยตางๆ นท าใหอนทรยวตถแปรสภาพเปนถานหนประเภทตางๆ ถานหนแบงออกเปน 5 ประเภท ตามสมบตและสดสวนองคประกอบของคารบอน โดยเรยงล าดบปรมาณของคารบอนในถานหนจากนอยไปมากไดดงน คอ พต ลกไนต ซบบทมนส บทมนสและแอนทราไซต.................... 10. ใหนกเรยนสรปการเกดหนน ามน

ตอบ......การเกดหนน ามน หนน ามนเกดจากการแปรสภาพของซากพชโดยเฉพาะพวกสาหรายและซากสตวทสะสมอยในหนตะกอนเปนเวลานาน การแปรสภาพดงกลาวเกดขนภายใตอณหภมและความดนสงทสบเนองมาจากการจมตวลงของพนทบรเวณดงกลาวลงสใตผวโลก..........................................................................

kruyok

11. ใหนกเรยนสรปการเกดปโตรเลยม

ตอบ......การเกดปโตรเลยม ปโตรเลยมเกดจากซากสงมชวตทงพชและสตวทสะสมทบถมปนอยกบตะกอนดนทงบนบกและในทะเลเมอหลายลานปกอน ภายใตสภาวะทมกาซออกซเจนนอย ซากสงมชวตเหลานจะถกแบคทเรยและเชอราเปลยนสภาพเปนอนทรยวตถ เมอเวลาผานไปบรเวณดงกลาวจะคอยๆ ทรดตวหรอจมลงภายใตผวโลกลกมากขน และจากแรงกดทเพมมากขนเนองจากน าหนกของชนตะกอนททบถมอยดานบน ตลอดจนอณหภมทสงขน มผลท าใหอนทรยวตถแปรสภาพเปนปโตรเลยม........................................................... 12. ปจจยใดบางทท าใหถานหนแตละประเภทมสมบต และสดสวนองคประกอบของคารบอนแตกตางกน

ตอบ..........ปจจยทท าใหถานหนแตละประเภทมสมบตและสดสวนองคประกอบของคารบอนแตกตางกน ไดแก ความแตกตางของอณหภมและความดนทเกดจากการทรดตวลงของพนททมวตถตนก าเนดถานหนสะสมตวอย.. 13. วตถตนก าเนดของถานหน คออะไร

ตอบ........ซากพชทยอยสลายมาจากตนไมขนาดใหญ ซงจะสะสมตวอยบรเวณรมหรอขอบของทะเลสาบหรอแหลงน าทมขนาดกวางใหญ............................................................................................................... 14. วตถตนก าเนดของหนน ามน คออะไร

ตอบ......สวนใหญเปนพวกสาหราย ซงจะสะสมตวอยในแองของทะเลสาบหรอแหลงน าทมขนาดกวางใหญในสภาวะน านงและลก ปราศจากการรบกวนของการตกตะกอนจากภายนอก (สะสมตวอยในระดบลกกวาถานหน).................................................................................................................................................................. 15. วตถตนก าเนดของปโตรเลยม คออะไร

ตอบ.........ซากพชและซากสตว ทสะสมทบถมปนอยกบตะกอนดนทงบนบกและในทะเล.................................... 16. การเกดถานหน หนน ามน และปโตรเลยม อณหภมและความดนตองเปนอยางไร

ตอบ........อณหภมและความดนสงขน.................................................................................................................... 17. ใหนกเรยนบอกประโยชนของถานหน

ตอบ.......ถานหนใชประโยชนเปนเชอเพลงในการผลตกระแสไฟฟา เชอเพลงส าหรบใหความรอนในอตสาหกรรมตางๆ................................................................................................................................... 18. ใหนกเรยนบอกประโยชนของหนน ามน

ตอบ.......หนน ามนใชประโยชนเปนเชอเพลงในการผลตกระแสไฟฟาและน าไปสกดดวยความรอนจะไดน ามนหนทมลกษณะเหมอนน ามนดบ......................................................................................................................... 19. ใหนกเรยนบอกประโยชนของปโตรเลยม

ตอบ.........ปโตรเลยมใชประโยชนเปนเชอเพลงในการคมนาคมขนสงและใชเปนเชอเพลงในอตสาหกรรมตางๆ นอกจากนนยงน าไปใชในการผลตกระแสไฟฟาและใชเปนวตถดบ ตางๆ ในอตสาหกรรมปโตรเคม...................

kruyok

20. เชอเพลงซากดกด าบรรพ เปนพลงงานทใชแลวหมดไป ตองใชเวลานานหลายลานปจงจะสรางขนมาใหมไดอก ดงนน นกเรยนมวธการใดในการอนรกษพลงงานเชอเพลงซากดกด าบรรพ ตอบ........ในปจจบนการใชประโยชนจากเชอเพลงซากดกด าบรรพโดยเฉพาะปโตรเลยม มแนวโนมทจะถกน ามาใชประโยชนมากขนดวย ปโตรเลยมจงเปนแหลงพลงงานทส าคญในการคมนาคมขนสง ดงนนการใชประโยชนจากปโตรเลยม จงตองใชอยางประหยดมากทสด......................................................................

kruyok

ใบกจกรรมท 2

เชอเพลงเพอการคมนาคม

บทท 1 การส ารวจและการผลตปโตรเลยม

เรอง ปโตรเลยม

1. ปโตรเลยมมองคประกอบใดบาง ตอบ......ธาตไฮโดรเจน (H) และธาตคารบอน (C) และมกาซชนดอนๆ เจอปนอยดวยเลกนอย เชน กาซไนโตรเจน (N2) กาซคารบอนไดออกไซด (CO2) กาซไฮโดรเจนซลไฟด (H2S) กาซออกซเจน (O2) และโลหะหนกบางชนด เชน ปรอท เปนตน........................................................................................................................... 2. ปโตรเลยมแบงตามสถานะไดกประเภท อะไรบาง

ตอบ........แบงตามสถานะได 2 ประเภท คอ 1) น ามนดบ (Crude Oil) มสถานะของเหลว และ 2) กาซธรรมชาต (Natural Gas) มสถานะกาซ ณ อณหภมและความดนปกต.................................................................................. 3. อธบายลกษณะของน ามนดบ กาซธรรมชาต และ กาซธรรมชาตเหลว

ตอบ..........น ามนดบ (Crude Oil) มสถานะของเหลว........................................................................................... ..................กาซธรรมชาต (Natural Gas) มสถานะกาซ ณ อณหภมและความดนปกต................................ ...................กาซธรรมชาตเหลว (Condensate) เปนสารประกอบไฮโดรคารบอนในกลมเดยวกนกบกาซธรรมชาต แตมจ านวนคารบอนอะตอมในโครงสรางโมเลกลมากกวาในกาซธรรมชาต ท าใหเมออยในแหลงกกเกบใตผวโลกซงมอณหภมและความดนสงจะยงคงมสถานะเปนกาซ และจะเปลยนสถานะเปนของเหลวเมอขนมาสสภาพบรรยากาศทผวโลก.......................................................................................................................... 4. ปจจยใดทท าใหปโตรเลยมประเภทตางๆ มลกษณะแตกตางกน

ตอบ...........ปจจยทท าใหปโตรเลยมประเภทตางๆ มลกษณะแตกตางกน คอ องคประกอบของไฮโดรคารบอน ชนดของอนทรยวตถซงเปนตนก าเนดของปโตรเลยม สภาพแวดลอมของแหลงทเกดปโตรเลยม ไดแก อณหภมและความดน และขนอยกบสงเจอปนอนๆ..................................................................................... 5. ใหนกเรยนอธบายลกษณะของหนตนก าเนดปโตรเลยม และตวอยางชนดของหนตนก าเนดปโตรเลยม

ตอบ............ปโตรเลยมทเกดขนใตผวโลกนนมก าเนดจากหนตนก าเนดปโตรเลยม (Source Rock) หนตนก าเนดปโตรเลยมเปนหนตะกอนหรอหนชนทมสารอนทรยแทรกปนอย เมอมการเปลยนแปลงสภาพทางธรณวทยาภายใตความรอนและความดน หรอภายใตสภาพแวดลอมทเหมาะสม สารอนทรยเหลานจะเปลยนสภาพและสลายตวใหปโตรเลยม................................................................................................................ .....................ตวอยางหนตนก าเนดปโตรเลยม เชน หนดนดาน หนโคลน เปนตน...............................................

kruyok

6. สาเหตใด ทท าใหปโตรเลยมเคลอนยายแหลงสะสมตวจากหนตนก าเนดปโตรเลยม ไปยงหนกกเกบปโตรเลยม

ตอบ............สาเหตทท าใหปโตรเลยมเคลอนยายแหลงสะสมตวไปสหนกกเกบปโตรเลยมเกดจากสาเหตตางๆ เชน เกดจากการไหวตวของเปลอกโลกหรอดวยความดนทเกดจากน าหนกของชนหนหรอชนตะกอนตางๆ ททบถมอยในต าแหนงเหนอหนตนก าเนดขนไป................................................................................................... 7. อธบายลกษณะของหนกกเกบปโตรเลยม

ตอบ.............ในธรรมชาต หนกกเกบปโตรเลยมตองเปนหนทมรพรนหรอมชองวางระหวางเมดแร และรพรนหรอชองวางดงกลาวตองลกษณะเชอมตอกน จงท าใหหนสามารถกกเกบปโตรเลยมไวได.................................... .....................หนทมเนอละเอยดแนนหรอไมมรพรนระหวางเมดแร เชน หนปน หนแกรนต กสามารถกกเกบปโตรเลยมไวได โดยเนอหนดงกลาวจะตองมชองวางภายในเนอหน ทเกดจากการละลายของเนอหนดวยปจจยตางๆ ตามธรรมชาตหรอเกดจากแรงทมากระท า เชน แรงจากแผนดนไหว และหากรอยแตกหรอชองวางดงกลาวมลกษณะเชอมตอกน หนดงกลาวนกสามารถกกเกบปโตรเลยมและสามารถใหปโตรเลยมไหลซมผานได .......................................................................................................................................................... 8. อธบายลกษณะโครงสรางแหลงกกเกบปโตรเลยม

ตอบ..............เปนลกษณะโครงสรางทเกดจากการเปลยนรปของชนหน เชน การพบ (Folding) หรอการแตก (Faulting) หรอทงสองอยางทเกดขนกบหนอมปโตรเลยม (Reservoir Trap) และ หนปดกนปโตรเลยม (Cap Rock) ทมกจะสะสมน ามนไว................................................................................. 9. ภายในแหลงกกเกบปโตรเลยม อาจพบไดทงน ามนดบ กาซธรรมชาต น า อยดวยกน ใหนกเรยนเรยงล าดบการเรยงตวจากชนลางสด ไปยง บนสด ของสงทพบภายในแหลงกกเกบปโตรเลยม

ตอบ.............น า น ามนดบ และกาซธรรมชาต...................................................................................................... 10. อธบายการเกดแหลงกกเกบปโตรเลยมโครงสรางรปโคงประทนคว า

ตอบ...............แหลงกกเกบปโตรเลยมโครงสรางรปโคงประทนคว า (anticline trap) มลกษณะรปรางคลายกระทะคว า เกดจากการโคงงอของหนกกเกบปโตรเลยมและหนปดกนปโตรเลยม กาซธรรมชาต น ามนดบและน า จะไหลซมขนไปสะสมตวและเรยงชนแยกออกจากกนอยตรงบรเวณจดสงสดของโครงสราง โดยมหนปดกนปโตรเลยมปดทบอย โครงสรางลกษณะนมประสทธภาพในการกกเกบน ามนดบและกาซธรรมชาตไดดทสด

11. อธบายการเกดแหลงกกเกบปโตรเลยมโครงสรางรปรอยเลอนของชนหน

ตอบ...............แหลงกกเกบปโตรเลยมโครงสรางรปรอยเลอนของชนหน (Fault Trap) โครงสรางลกษณะนปโตรเลยมจะถกกกเกบอยในหนกกเกบปโตรเลยมและถกปดกนโดยหนทมเนอละเอยดแนน ซงหนปดกนดงกลาวเกดจากรอยเลอน ทมลกษณะเปนรอยแตกของหน 2 สวน ทเคลอนทในทศตรงขามและขนานไปกบรอยแตกทเกดขน และหนปดกนดงกลาวจะเคลอนทมาขนาบกบชนหนกกเกบปโตรเลยมท าใหปโตรเลยมทอยในหนกกเกบปโตรเลยมไมสามารถเคลอนทตอไปได ปโตรเลยมจงสะสมตวอยตรงบรเวณรอยเลอนดงกลาว.....

kruyok

ใบกจกรรมท 3 เชอเพลงเพอการคมนาคม

บทท 1 การส ารวจและการผลตปโตรเลยม

เรอง หนตนก าเนดปโตรเลยมและหนกกเกบปโตรเลยม

รายการวสดอปกรณ

ท รายการ จ านวนหรอปรมาณตอกลม 1 แวนขยาย 1 อน 2 หนทราย หนปนและ

หนแกรนต ชนดละ 1 กอน

3 น ามนพช 10 ลกบาศกเซนตเมตร 4 หลอดหยดสาร 1 อน 5 นาฬกาจบเวลา 1 อน

วตถประสงคของการท ากจกรรม

1. อธบายลกษณะของหนตนก าเนดปโตรเลยมและยกตวอยางชนดของหนตนก าเนดปโตรเลยม 2. อธบายสาเหตทท าใหปโตรเลยมเคลอนยายแหลงสะสมตวจากหนตนก าเนดปโตรเลยมไปยงหนกก

เกบปโตรเลยม 3. ทดลอง สงเกต เปรยบเทยบและอธบาย ลกษณะของหนกกเกบปโตรเลยม 4. อธบายความแตกตางระหวางหนกกเกบปโตรเลยมและหนชนดอนๆ

ขนตอนการท ากจกรรม

ตอนท 1 ลกษณะของหนตนก าเนดปโตรเลยม ระดมความคดและอภปรายเกยวกบลกษณะของหนตนก าเนดปโตรเลยม ตวอยางชนดของหนตนก าเนด

ปโตรเลยม และสาเหตทท าใหปโตรเลยมเคลอนยายแหลงสะสมตวจากหนตนก าเนดปโตรเลยมไปยงหนกกเกบปโตรเลยม โดยใชขอมลจากในหนงสอเรยน หนาท 15 ประกอบการอภปราย

kruyok

บนทกผลการท ากจกรรม

หนตนก าเนดปโตรเลยม....ลกษณะของหนตนก าเนดปโตรเลยม คอ ปโตรเลยมทเกดขนใตผวโลกนนมก าเนดจากหนตนก าเนดปโตรเลยม (Source Rock) หนตนก าเนดปโตรเลยมเปนหนตะกอนหรอหนชนทมสารอนทรยแทรกปนอย เมอมการเปลยนแปลงสภาพทางธรณวทยาภายใตความรอนและความดน หรอภายใตสภาพแวดลอมทเหมาะสม สารอนทรยเหลานจะเปลยนสภาพและสลายตวใหปโตรเลยม.............................

ตวอยางหนตนก าเนดปโตรเลยม.......หนดนดาน หนโคลน เปนตน.................................................... สาเหตทท าใหปโตรเลยมเคลอนยายแหลงสะสมตว จากหนตนก าเนดปโตรเลยม ไปยงหนกกเกบปโตรเลยม.......เกดจากสาเหตตางๆ เชน เกดจากการไหวตวของเปลอกโลกหรอดวยความดนทเกดจากน าหนกของชนหนหรอชนตะกอนตางๆ ททบถมอยในต าแหนงเหนอหนตนก าเนดขนไป................................................

ตอนท 2 ศกษาลกษณะของหนกกเกบปโตรเลยม ศกษาลกษณะของหนกกเกบปโตรเลยม ตามขนตอนในหนงสอเรยนหนาท 15-16 การเตรยมตวลวงหนา : ท าความสะอาดตวอยางหนทง 3 ชนด ใหสะอาดและเชดใหแหง ขอแนะน าในการท ากจกรรม 1. ในการหยดน ามนพชลงทผวหนาหน ใหเลอกผวหนาหนทมลกษณะเรยบหรอเปนแองเลกนอย เพอ

ปองกนน ามนพชไหลออกจากผวหนาหน 2. ควรเลอกตวอยางหนทมผวหนาทสดอย 3. หยดน ามนพชลงทผวหนาหนทง 3 ชนด พรอมๆ กน เพอลดเวลาทใชในการทดลอง

kruyok

บนทกผลการท ากจกรรม

ชอหน ลกษณะเนอหน การเปลยนแปลงหลงหยดน ามนพช

หนทราย

เนอหยาบ ประกอบดวยเมดทรายลกษณะกลมหรอเหลยม ทผวหนาของหนสามารถมองเหนรอยตอระหวางเมดแรไดบาง

น ามนพชซมหายไปในเนอหน

หนปน เนอเนยนละเอยดมาก มองไมเหนรอยตอหรอชองวางระหวางผลกแร

น ามนพชยงปรากฏอยทผวหนาของหน

หนแกรนต เนอหยาบ ผลกแรเกาะกนแนนแขง มองไมเหนชองวางระหวางผลกแร

น ามนพชยงปรากฏอยทผวหนาของหน

ค าถามทายกจกรรม 1. หนทง 3 ชนด มลกษณะแตกตางกนหรอไม อยางไร

............หนทง 3 ชนด มลกษณะเนอหนตางกน กลาวคอ หนทรายจะมเนอหยาบ ประกอบดวยเมดทรายทมลกษณะกลมหรอเหลยม ทผวหนาของหนสามารถมองเหนรอยตอระหวางเมดแรไดบาง สวนหนปนมเนอละเอยดมาก มองไมเหนชองวางระหวางผลกแร และหนแกรนตมเนอหยาบ ผลกแรเกาะกนแนนแขง 2. หนชนดใดทสามารถดดซมมนพชได .............หนทรายสามารถดดซมน ามนพชได.............................................................................................

3. หนทสามารถดดซมน ามนพชได มลกษณะเนอหนแตกตางจากหนชนดอนๆ ทน ามาทดสอบอยางไร ..............หนทดดซมน ามนพชได มเนอหยาบ สามารถมองเหนรอยตอระหวางเมดแรไดบาง สวนหนทไมสามารถดดซมน ามนพชได มเนอละเอยดหรอมผลกเกาะกนแนนแขง................................................................ อภปรายและสรปผลการท ากจกรรม ............. ในธรรมชาต หนกกเกบปโตรเลยมตองเปนหนทมรพรนหรอมชองวางระหวางเมดแร และรพรนหรอชองวางดงกลาวตองลกษณะเชอมตอกน จงท าใหหนสามารถกกเกบปโตรเลยมไวได........................................

kruyok

ใบกจกรรมท 4 เชอเพลงเพอการคมนาคม

บทท 1 การส ารวจและการผลตปโตรเลยม

เรอง หนปดกนปโตรเลยมและแหลงกกเกบปโตรเลยม

รายการวสดอปกรณ

ท รายการ จ านวนหรอปรมาณตอกลม

ตอนท 1 หนปดกนปโตรเลยม 1 วาสลน 1 ขวดเลก 2 แกวใสทมลกษณะเปนรปทรงกระบอก 2 ใบ 3 น าสะอาด (ปรมาณขนอยกบขนาดของ

แกวน า) ประมาณ 300 ลกบาศกเซนตเมตร

4 น ามนพช (ปรมาณขนอยกบขนาดของแกวน า)

ประมาณ 300 ลกบาศกเซนตเมตร

5 แผนฟองน าชนดแขง 2-3 ชน 6 กรรไกร 1 อน 7 ดนสอ 2-3 แทง 8 แผนโฟม ขนาดเทากบขนาดของปาก

แกว หนาประมาณ 2 เซนตเมตร 1 อน

9 ดายและเขมเยบผา 1 ชด 10 ไมเสยบลกชน 2 อน ตอนท 2 แหลงกกเกบปโตรเลยม

1 แกวใสทมลกษณะเปนรปทรงกระบอก 1 ใบ 2 น าอดลม (ปรมาณขนอยกบขนาดของ

แกวน า) ประมาณ 300 ลกบาศกเซนตเมตร

3 น ามนพช (ปรมาณขนอยกบขนาดของแกวน า)

ประมาณ 300 ลกบาศกเซนตเมตร

kruyok

วตถประสงคของการท ากจกรรม

1. ทดลองเลยนแบบ สงเกต เปรยบเทยบและอธบายลกษณะของหนปดกนปโตรเลยม 2. ทดลองเลยนแบบ สงเกตและอธบายลกษณะของแหลงกกเกบปโตรเลยม 3. อธบายโครงสรางแหลงกกเกบปโตรเลยมรปแบบตางๆ

ขนตอนการท ากจกรรม

ท ากจกรรม จ าลองหนปดกนปโตรเลยมและแหลงกกเกบปโตรเลยม ตามขนตอนในหนงสอเรยนหนาท 18-21

การเตรยมตวลวงหนา ตอนท 1 หนปดกนปโตรเลยม - ตดและเยบแผนฟองน า ใหมความหนาประมาณ 2 เซนตเมตร

- ค านวณหาปรมาณน าและน ามนพชทใชในการทดลองใหพรอม ซงปรมาณทใชขนอยกบขนาดของแกวน า

ขอแนะน าในการท ากจกรรม ตอนท 1 หนปดกนปโตรเลยม - เพอปองกนแผนฟองน าเอยงเทในขณะดนลงไปดานลางของแกว ใหใชดนสอประมาณ 3 แทง กดไปทแผนฟองน าหลายๆ จด พรอมๆ กน (กระจายจดทกดใหครอบคลมแผนฟองน า) และขณะดนแผนฟองน าลงไปดานลางของแกวใหดนในแนวตงฉาก โดยอาจตดไมเสยบลกชน จ านวน 2 อน ทง 2 อนใหมความยาวเทากบขนาดเสนผานศนยกลางของปากแกวและวางไมเสยบลกชนทง 2 อนในลกษณะตงฉากไปทดานบนของแผนฟองน า (อาจเยบไมเสยบลกชนตดกบแผนฟองน าได) และกดไมเสยบลกชนทง 2 อนดวยปลายดนสอไปยงดานลางของแกวน าในแนวตงฉาก

kruyok

- ขณะดนแผนฟองน าและแผนโฟมลงไปดานลางของแกวน า ใหดนคอยๆ เพอกนน ามนพชกระฉอกออกมานอกแกว

- ในกจกรรมนจะใหน าสะอาดแทนน าทอยภายในแหลงกกเกบปโตรเลยม ใหน ามนพชแทนน ามนดบ แผนฟองน าแทนชนหนทมรพรน แผนโฟมแทนชนหนทมเนอละเอยดแนน การดนแผนฟองน าลงไปยงดานลางของแกวน าแทนแรงดนทเกดจากน าหนกของชนหนตางๆ ททบถมอยในต าแหนงเหนอหนกกเกบปโตรเลยมขนไป

บนทกผลการท ากจกรรม ตอนท 1 หนปดกนปโตรเลยม ............หลงจากเทน ามนพชลงไปในแกวน า น ามนพชจะแยกชนและลอยอยเหนอระดบน า และเมอคอยๆ ดนแผนฟองน าในแนวตงฉากลงไปยงดานลางของแกว น ามนจะคอยๆ ซมผานแผนฟองน าขนมาดานบน แตแกวอกใบหนง น ามนจะไมซมผานแผนโฟมขนมา........................................................................................................ ค าถามทายกจกรรม 1. ต าแหนงการวางชนของน าและน ามนพชในแกวทง 2 ใบ มลกษณะอยางไร ............ชนน ามนจะลอยอยเหนอชนของน า........................................................................................................ 2. แผนฟองน าและแผนโฟม มลกษณะแตกตางกนอยางไร ...........แผนฟองน าจะมรพรน สวนแผนโฟมมลกษณะเปนเนอเดยวกน ไมมรพรน............................................ 3. เมอดนแผนฟองน าและแผนโฟมลงไปยงดานลางของแกวทง 2 ใบ ของเหลวทอยในแกวทง 2 ใบ เกดการเปลยนแปลงแตกตางกนอยางไรบาง จงใหเหตผลประกอบการอธบาย ...........เมอดนแผนฟองน าและแผนโฟมลงไปยงดานลางของแกว น ามนพชจะไหลซมผานชองวางของแผนฟองน าขนไปยงดานบนสด เพราะแผนฟองน ามชองวางใหน ามนไหลซมผานขนมาได แตน ามนพชจะไมสามารถซมผานแผนโฟมทปดกนอยได เพราะแผนโฟมเปนแผนทมเนอแนนเปนเนอเดยวกน ไมมชองวางหรอรพรนทจะใหน ามนพชไหลซมผานขนมาได.......................................................................................................

การเตรยมตวลวงหนา ตอนท 2 แหลงกกเกบปโตรเลยม - ค านวณหาปรมาณน ามนพชและน าอดลมทใชในการทดลองใหพรอม ซงปรมาณทใชจะขนอยกบขนาดของแกวน า

kruyok

ขอแนะน าในการท ากจกรรม ตอนท 2 แหลงกกเกบปโตรเลยม - ควรใชน าอดลมทมสและควรบรรจอยในขวดทยงไมเปดฝาทงไว - ในกจกรรมนจะใหน ามนพชแทนน ามนดบ น าอดลมแทนน าทอยภายในแหลงกกเกบปโตรเลยมและกาซทอยในน าอดลม แทนกาซธรรมชาต

บนทกผลการท ากจกรรม ตอนท 2 แหลงกกเกบปโตรเลยม

..............เมอเทน าอดลมลงไปในแกวแลว น ามนพชจะแยกชนและลอยอยเหนอระดบน าอดลม และฟองกาซจากน าอดลมจะเคลอนทแทรกผานชนน ามนพชขนสดานบนและบางสวนจะเหลอเปนฟองกาซอยภายใน

ชนน ามนพช....................................................................................................................................

ค าถามทายกจกรรม 1. น าอดลม น ามนพชและฟองกาซทอยภายในแกว มการเปลยนแปลงอยางไรบาง ..................น ามนพชซงมความหนาแนนนอยกวาน าจะเคลอนทขนสดานบนสดและฟองกาซจากน าอดลมจะเคลอนทแทรกผานชนน ามนพชขนสดานบนและบางสวนจะเหลอเปนฟองกาซอยภายในชนน ามนพช

อภปรายและสรปผลการท ากจกรรม ....................จากตอนท 1 ชนน ามนจะลอยอยเหนอชนของน า และถามแรงกดทบมาจากดานบน น ามนพชจะไหลซมผานชองวางของแผนฟองน าขนไปยงดานบนสด แตแกวอกใบหนง น ามนพชไมสามารถซมผานแผนโฟมทปดกนอยได และจากตอนท 2 น ามนพชซงมความหนาแนนนอยกวาน าจะเคลอนทขนสดานบนสดและฟองกาซจากน าอดลมจะเคลอนทแทรกผานชนน าและชนน ามนพชขนสดานบนสดและบางสวนจะเหลอเปน

ฟองกาซแทรกอยภายในชนน ามนพช..........................................................................................................

ตอนท 3 โครงสรางแหลงกกเกบปโตรเลยม ใหนกเรยนระดมความคดและอภปรายเกยวกบ โครงสรางแหลงกกเกบปโตรเลยม โดยใชขอมลจากใน

หนงสอเรยน หนาท 24-26 ประกอบการอภปราย ................โครงสรางแหลงกกเกบปโตรเลยมมอยหลายแบบ เชน แหลงกกเกบปโตรเลยมโครงสรางรป

โคงประทนคว า (anticline trap) มลกษณะรปรางคลายกระทะคว า เกดจากการโคงงอของหนกกเกบปโตรเลยมและหนปดกนปโตรเลยม กาซธรรมชาต น ามนดบและน า จะไหลซมขนไปสะสมตวและเรยงชนแยกออกจากกน

kruyok

อยตรงบรเวณจดสงสดของโครงสราง โดยมหนปดกนปโตรเลยมปดทบอย โครงสรางลกษณะนมประสทธภาพในการกกเกบน ามนดบและกาซธรรมชาตไดดทสด ในธรรมชาตนอกจากมแหลงกกเกบปโตรเลยมลกษณะดงกลาวแลว ยงมโครงสรางแบบอนๆ อก เชน โครงสรางรปรอยเลอนของชนหน (fault trap) ซงแหลงกกเกบปโตรเลยมรปแบบหนง ซงปโตรเลยมจะถกกกเกบและถกปดกนโดยหนทมเนอละเอยดแนน ทเกดจากโครงสรางทเรยกวารอยเลอน ซงมลกษณะเปนรอยแตก

หรแนวรอยแตกของหน 2 ฟากซงเคลอนทสมพนธกนและขนานไปกบรอยแตกนน.............................................

kruyok

ใบกจกรรมท 5

เชอเพลงเพอการคมนาคม

บทท 1 การส ารวจและการผลตปโตรเลยม

เรอง การส ารวจปโตรเลยมและการผลตปโตรเลยม

วตถประสงคของการท ากจกรรม 1. อธบายขนตอนการส ารวจปโตรเลยม 2. อธบายการผลตปโตรเลยม 3. อธบายขนตอนการน าปโตรเลยมทผลตไดไปสโรงกลนน ามนดบและโรงแยกกาซธรรมชาต

ขนตอนการท ากจกรรม

1. ใหนกเรยนระดมความคดและอภปรายเกยวกบขนตอนการส ารวจปโตรเลยม โดยใชขอมลจากในหนงสอเรยน หนาท 26-31 ประกอบการอภปราย และน าเสนอขนตอนการส ารวจปโตรเลยม ในแตละขนตอน ตามแผนผงดงตอไปน

kruyok

บนทกผลการท ากจกรรม

.................เราสามารถทราบวาบรเวณใดมแหลงกกเกบปโตรเลยมอยใตผวโลก โดยใชวธการส ารวจปโตรเลยม การส ารวจปโตรเลยมแบงออกเปน 3 ขนตอน คอ 1) การส ารวจทางธรณวทยา 2) การส ารวจทางธรณฟสกส

และ 3) การเจาะส ารวจ......................................................................................................................... ...................เมอพบวาแหลงกกเกบปโตรเลยมคมคากบการลงทนแลว ผประกอบการจะวางแผนในการผลตปโตรเลยม โดยออกแบบการวางหลมผลตปโตรเลยมใหอยในต าแหนงทเหมาะสม และออกแบบอปกรณการ

ผลตเพอใหการผลตปโตรเลยมด าเนนไปอยางมประสทธภาพ.............................................................................

kruyok

2. ใหนกเรยนระดมความคดและอภปรายเกยวกบการผลตปโตรเลยม โดยใชขอมลจากในหนงสอเรยน หนาท 32-34 ประกอบการอภปราย และจดแสดงแผนภาพขนตอนการน าปโตรเลยมทผลตไดไปสโรงกลนน ามนดบและโรงแยกกาซธรรมชาต โดยตดและเรยงล าดบแผนภาพทก าหนดไวให

kruyok

บนทกผลการท ากจกรรม

การเจาะหลมผลตปโตรเลยมมทงการเจาะหลมบนบกและในทะเล น ามนดบทไดจากหลมผลตสวนใหญจะมน าปนอย ซงจ าเปนตองท าการแยกน าออกกอน จากนนจงน าน ามนดบทไดขนสงไปยงโรงกลนน ามนดบโดยเรอหรอพาหนะอนๆ ตอไป สวนกาซธรรมชาตทไดจากหลมผลตจะถกแยกออกเปนกาซธรรมชาต กาซธรรมชาตเหลว น าและกาซคารบอนไดออกไซด จากนนจงน ากาซธรรมชาตทไดไปเพมความดนและสงผานเขาสทอขนสงไปยงโรงแยกกาซธรรมชาต สวนกาซธรรมชาตเหลวจะถกขนสงไปทางเรอไปยงโรงกลนน ามนดบตอไป

kruyok

ใบกจกรรมท 6

เชอเพลงเพอการคมนาคม

บทท 1 การส ารวจและการผลตปโตรเลยม

เรอง แหลงปโตรเลยม และผลกระทบทเกดจากการส ารวจ และการผลตปโตรเลยมตอสงมชวตและสงแวดลอม และแนวทางแกไข

วตถประสงคของการท ากจกรรม 1. อธบายเกยวกบแหลงปโตรเลยมทส าคญของโลกและของประเทศไทย 2. ยกตวอยางแหลงปโตรเลยมทงบนบกและในทะเลของประเทศไทย 3. วเคราะหผละกระทบทเกดจากการส ารวจและผลตปโตรเลยม ทมผลตอสงมชวตและสงแวดลอม 4. แนะน าแนวทางแกไขหรอวธการลดผลกระทบทเกดจากการส ารวจและการผลตปโตรเลยม

ขนตอนการท ากจกรรม 1. ระดมความคดและอภปรายเกยวกบแหลงปโตรเลยม โดยใชขอมลจากในหนงสอเรยน หนาท 36-40

ประกอบการอภปราย และน าเสนอขอมลในประเดนดงตอไปน - แหลงปโตรเลยมทส าคญของโลกและของประเทศไทย - ตวอยางแหลงปโตรเลยมทงบนบกและในทะเลของประเทศไทย

บนทกผลการท ากจกรรม ..................แหลงปโตรเลยมทคนพบแลวทวโลกในปจจบนมประมาณ 30,000 แหลง ซงกระจายอยทงบนบกและในทะเล แหลงปโตรเลยมขนาดใหญและทส าคญของโลกสวนมากพบอยในกลมประเทศแถบตะวนออก

กลาง และเปนสมาชกผสงออกน ามนของโลก (หรอกลมโอเปก) อนไดแก ประเทศซาอดอาระเบย อหราน อรก คเวต การตาร สหพนธรฐอาหรบเอมเรตส กลมประเทศแถบทะเลแครบเบยน ซงไดแก ประเทศเวเนซเอลลา โคลมเบย เมกซโก และตรนแดด รวมทงเอควาดอรในอเมรกาใต ....................................................................... ...................สวนประเทศไทยมแหลงปโตรเลยมทงบนบกและในทะเล มการส ารวจคนพบแหลงปโตรเลยมของประเทศแลว 79 แหลง และท าการผลตอย 41 แหลง โดยแบงเปน....................................................................... ....................1. แหลงปโตรเลยมบนบก 21 แหลง ผลตอย 20 แหลง.......................................................... ....................2. แหลงปตรเลยมในทะเล 58 แหลง ผลตอย 21 แหลง............................................................. ................................................................................................................................................................ ....................ตวอยางแหลงปโตรเลยมบนบกในประเทศไทย เชน แหลงฝาง แหลงสรกต แหลงวเชยรบร แหลงอทอง แหลงก าแพงแสน แหลงกาซน าพอง แหลงกาซสนภฮอม .....................................................

kruyok

.....................ตวอยางแหลงปโตรเลยมในทะเลในประเทศไทย เชน แหลงจสมนและบานเยน , แหลงบวหลวง แหลงนางนวล , แหลงสงขลา , แหลงเอราวณ บรรพต สตล ปลาทอง และ แหลงไพลน , แหลงทานตะวน เบญจมาศ , แหลงบงกช , แหลงอาทตย.............................................................................................................

kruyok

2. ระดมความคดและอภปรายเกยวกบผละกระทบทเกดจากการส ารวจและผลตปโตรเลยม ทมผลตอสงมชวตและสงแวดลอมและแนวทางแกไข โดยใชขอมลจากในหนงสอเรยน หนาท 40-45 ประกอบการอภปราย และน าเสนอขอมลในประเดนดงกลาว

บนทกผลการท ากจกรรม .................ในกระบวนการส ารวจ การผลตและการขนสงปโตรเลยมนน บางกระบวนการหรอบางขนตอนจะมการปลอยสาร เชน การปลอยน าจากกระบวนการผลต หรอการรวของน ามนดบจากการขนสง และการเผากาซตางๆ เพอความปลอดภยและความจ าเปนทางดานเทคนคของกระบวนการผลต เชน การเผากาซมเทน ซงจะท าใหเกดกาซคารบอนไดออกไซด สารหรอกาซทปลอยหรอรวไหลออกมาเหลานอาจมผลกระทบตอสงมชวตและสงแวดลอม ดงนนเพอเปนการลดผลกระทบดงกลาว หนวยงานตางๆ จง ไดออกมาตรการเพอควบคม ปองกนและหาแนวทางแกไขบรรเทาผลกระทบตอสงแวดลอม...........................................................................

kruyok