pychopatologia ogÓlna część ii

PYCHOPATOLOGIA OGÓLNA

część II

Małgorzata Urban –Kowalczyk

Magdalena Kotlicka-Antczak

Klinika zaburzeń Afektywnych i

Psychotycznych UM w Łodzi

Zaburzenia aktywności ruchowej

ILOŚCIOWE:

• Pobudzenie

• Spowolnienie

• Osłupienie

JAKOŚCIOWE:

• Katapleksja

• Katatonia

• Katalepsja

• Manieryzmy

• Grymasowanie

• Posturyzmy

• Echopraksja

• Tiki, Apraksje

Pobudzenie

Różnego stopnia zwiększenie szybkości i nasilenia

zmienności form aktywności motorycznej tj. ogólnej

ruchliwości, mimiki, gestykulacji, ruchów lokomocyjnych,

wypowiedzi.

• Niepokój ruchowy – nasilona postać pobudzenia, brak

możliwości wyciszenia się. W skrajnym pobudzeniu

aktywność staje się bezproduktywna.

• Raptus – nagły, gwałtowny wybuch pobudzenia

przerywający stan osłupienia.

• Pobudzenie w różnych zaburzeniach psychicznych:

maniakalne, psychotyczne, katatoniczne, reaktywne,

organiczne, związane z używaniem SPA.

Spowolnienie

Różnego stopnia zmniejszenie szybkości i ograniczenie

zmienności form aktywności motorycznej tj. ogólnej

ruchliwości, mimiki (hipomimia), gestykulacji, ruchów

lokomocyjnych, wypowiedzi.

• Stupor (osłupienie) – skrajna postać spowolnienia.

Ruchy spontaniczne, reakcje na bodźce i kontrola

czynności fizjologicznych zamierają. Pojawia się

mutyzm. Może narastać stopniowo lub gwałtownie.

• Spowolnienie w różnych zaburzeniach psychicznych:

depresyjne, psychotyczne, katatoniczne, organiczne,

reaktywne, związane z używaniem SPA


• Katapleksja – nagła utrata napięcia mięśniowego

prowadząca do upadku (narkolepsja).

• Grymasowanie – stereotypowe nadawanie ekspresji

mimicznej twarzy wyrazu zaskakującego,

niedostosowanego, nienaturalnego, dziwacznego.

Grymasowanie podlega woli chorego

(różnicowanie z ruchami mimowolnymi).

• Manieryzmy – przypominają grymasowanie, ale poza

mimiką obejmują całe zachowania ekspresyjne: gesty,

postawę ciała, poruszanie się, ubieranie, wypowiedzi.

Podlegają woli chorego. • Posturyzmy – przyjmowanie niezwykłych, dziwacznych, niefizjologicznych

pozycji ciała


• Tiki – nagłe, szybkie, stereotypowo powtarzające się ruchy

różnych, ograniczonych grup mięśni. Nie podlegają woli

chorego. • Tiki głosowe – mimowolne wypowiadanie słów, dźwięków.

• Zespół Gillesa de la Tourette'a – tiki ruchowi i głosowe, koprolalia.

• Apraksje – niemożność wykonania (lub prawidłowego

wykonania) prostego ruchu lub złożonej sekwencji ruchów,

mimo zachowania sprawności mięsni i zrozumienia

polecenia. Są następstwem organicznego uszkodzenia

OUN, głownie w okolicy ciemieniowo – potylicznej i ciała

modzelowatego. Przykłady: apraksja oralna, okoruchowa,

rysowania, ubierania się, chodzenia.

Katatonia

• Schizofrenia katatoniczna ≠ katatonia

Katatonia nie jest swoista dla schizofrenii

Inne przyczyny katatonii: • Depresja psychotyczna

• Zaburzenia konwersyjne

• Katatonia polekowa (neuroleptyki)

• Ostra śmiertelna katatonia

• Opryszczkowe zapalenie mózgu

• Zatrucie tlenkiem węgla

• Organiczne uszkodzenia mózgu

;

;

Katatonia - parakinezy

• Katalepsja

• Zastyganie - objaw

„poduszki powietrznej”

• Giętkość woskowa

• Negatywizm

czynny

bierny

• Objawy echa :

echopraksja (gesty)

echomimia (mimika)

echolalia (słowa)

• Automatyzm nakazowy

• Automatyczna uległość

Katatonia - parakinezy

Catatonic Schizophrenic, 1894, Dr. H. Cruschmann, Leipzig, Germany

From A Morning’s Work: Medical Photographs from the Burns Archive & Collection, 1843-1939

Zaburzenia świadomości

ILOŚCIOWE

Senność patologiczna

Sopor

(stan przedśpiączkowy)

Śpiączka (coma)

JAKOŚCIOWE

Przymglenie

Zmącenie

Zwężenie

Ilościowe zaburzenia świadomości

• Senność (somnolentia) – silna tendencja do zasypiania,

na tle ogólnie zmniejszonej aktywności, spowolnienia,

nieostrości spostrzegania i pojmowania. Kontakt z

chorym jest zachowany, ale może wymagać silniejszych

lub powtarzalnych bodźców.

• Stan przedśpiączkowy (sopor) – znaczne pogłębienie

senności. Kontakt z chorym można nawiązać jedynie za

pomocą bardzo silnych bodźców, zwykle na krótko i w

sposób niepełny.

• Śpiączka (coma) – wyłączenie przytomności. Głębokość

określana za pomocą stopnia zniesienia odruchów oraz

innych reakcji ruchowych czy autonomicznych. GSC = 15 (pełna przytomność); GSC = 3 (głęboka śpiączka)

Jakościowe zaburzenia świadomości

PRZYMGLENIE


PRZYMGLENIE

• Odczucie nieostrości, niedokładności, trudności oceny

odległości i wzajemnych relacji przestrzennych przedmiotów

w polu widzenia. Spostrzeganie wymaga większego wysiłku.

• Kontakt jest trudny, wymaga powtarzania bodźców, czasem

odpowiedź nie następuje. Zachowanie, ruchy, wypowiedzi

są spowolniałe, reakcje następują z opóźnieniem, mogą być

nieadekwatne, nietrafne.

• Proste bodźce obierane szybciej niż złożone.

• Po przebyciu zwykle fragmentaryczna niepamięć.

• Zaburzona orientacja w czasie i miejscu, w głębszym

przymgleniu także do własnej osoby.


ZMĄCENIE


ZMĄCENIE

• Dominują zaburzenia spostrzegania – fragmentaryczność,

zniekształcenie konturów i kształtów sprzyjające powstawaniu

zniekształceń percepcji, iluzji, omamów.

• Pojmowanie i interpretacja zachowań mogą być silnie zniekształcone i

zmienne – łatwo powstają wtórne nastawienia urojeniowe,

nieoczekiwane i silne zmiany nastroju, z przewagą lęku, czasem euforii

lub dysforii.

• Kontakt z pacjentem jest trudny, urywkowy, nierzeczowy, a w

głębszych zaburzeniach urywa się całkowicie. Pacjent może błędnie

postrzegać i interpretować rolę czy intencje rozmówcy.

• Po przebyciu fragmentaryczna niepamięć.

• Zaburzona orientacja w miejscu i czasie, w głębszych zaburzeniach

także do wlanej osoby.


ZWĘŻENIE


ZWĘŻENIE

• Znacznie ograniczony lub zniesiony kontakt z

otoczeniem. Nawiązanie kontaktu z chorym jest

praktycznie niemożliwe.

• Zachowanie i reakcje pacjenta mogą być całkowicie

niezrozumiałe i nieproporcjonalne w stosunku do realnej

sytuacji.

• Po przebyciu występuje całkowita niepamięć.

• Orientacja, oceniana na podstawie zachowania pacjenta,

wydaje się głęboko zaburzona we wszystkich aspektach.

Objawy nieuzasadnione wynikami badania

(niewyjaśnione dolegliwości somatyczne)

• Niejednorodna grupa objawów – najczęściej skarg i

dolegliwości somatycznych, które w obiektywnej ocenie

lekarskiej, nie mają podstaw do wystąpienia u danego

pacjenta.

• Uwarunkowane psychogennie lub emocjonalnie.

• Nieświadome dążenie do pozostawania w roli osoby

chorej, spowodowane tzw. korzyściami wtórnymi

(psychicznymi lub społecznymi)



Zaburzenia pod postacią somatyczną (somatoformiczne)

• Objawy somatyzacyjne – różnorodne, uporczywe

dolegliwości cielesne, skłaniające chorego do ciągłego

wykonywania kolejnych badań, konsultacji oraz zwykle

nieskutecznych prób leczenia. Uwaga chorego

koncentruje się na samych dolegliwościach.

• Objawy hipochondryczne – uporczywe przypuszczenia

lub przewidywania dotyczące wystąpienia poważnej,

czasem śmiertelnej choroby, których nie zmieniają

zapewnienia lekarzy ani negatywne wyniki badań.

Uwaga chorego koncentruje się na zagrożeniu chorobą.



Objawy konwersyjne – dysocjacyjne zaburzenia czucia i

ruchu nieuzasadnione wynikami badania

neurologicznego. Mogą dotyczyć różnych zmysłów i

rodzajów czucia.

• Zakres i charakterystyka objawów nie pokrywają się z

unerwieniem i typową charakterystyką znanych,

prawdziwych zaburzeń neurologicznych.

• Przykłady: porażenia, niedowłady, niemożność

wyprostowania się, napady rzekomopadaczkowe,

ustawienie tułowia w łuk, afonia.



Objawy dysocjacyjne – mniej lub bardziej wyraźna utrata

świadomej kontroli nad przeżywaniem i zachowaniem

„odszczepienie od świadomego funkcjonowania”:

• Amniezja dysocjacyjna – niemożność odtworzenia

pewnych wspomnień

• Fuga dysocjacyjna – nieświadome, względnie zborne

podróże lub wędrówki do pewnych miejsc.

• Stany transu lub opętania

• Osobowość mnoga

• Zespół Gansera – odpowiedzi na pytania jaskrawo

opaczne, ale przybliżone do prawdy, np. 2+2=5



Agrawacja – przedstawianie własnych, realnych objawów

chorobowych jako cięższych poprzez wyolbrzymianie,

przejaskrawianie, akcentowanie ujawnianych skarg,

dolegliwości oraz podkreślanie ich znaczenia.

Udawanie choroby • Pozorowanie choroby (zespół Münchhausena):celowe i świadome wytwarzanie

objawów choroby somatycznej lub psychicznej w celu uzyskania jakiś świadczeń

medycznych. Pacjent nie jest w stanie zapanować nad wielokrotnym,

powtarzającym się inicjowaniem tych impulsywnych zachowań podejmując

czasem zachowania ryzykowne dla zdrowia lub życia.

• Symulacja – świadome i celowe wytwarzanie objawów jakiś zaburzeń,

podejmowane w sposób planowy i kontrolowany, bez jakiejkolwiek impulsywnej

motywacji w celu uzyskania korzyści, najczęściej prawnych lub materialnych.

Upośledzenie umysłowe

Nieosiągnięcie charakterystycznego dla wieku poziomu

sprawności intelektualnej. • Upośledzenie lekkie (IQ 50-69) – umożliwia względnie sprawne

funkcjonowanie w zwykłych warunkach życiowych. W trudniejszych konieczna

jest pomoc i opieka. Możliwe jest ukończenie szkoły specjalnej i zdobycie

prostego zawodu.

• Upośledzenie umiarkowane (IQ 35-49) – uniemożliwia samodzielność,

wymaga pomocy i opieki także w zwykłych warunkach. Możliwe opanowanie

prostych czynności i umiejętności samoobsługi. Sprawność fizyczna może być

względnie dobra. Mowa zwykle jest zaburzona, ale umożliwia porozumiewanie

się.

• Upośledzenie znaczne (IQ 20 - 34) – większy stopień niesprawności ruchu i

mowy niż w/w. Znacznie utrudnione codzienne funkcjonowanie i

porozumiewanie się. Mniejszy zakres samoobsługi i aktywności.

• Upośledzenie głębokie (IQ < 20) – znaczna niesprawność ruchowa, brak

mowy spowodowane ciężkim uszkodzeniem OUN. Uniemożliwia samodzielne

zaspokajanie podstawowych potrzeb życiowych. Wymaga stałej opieki i

pielęgnacji.

Zespół depresyjny

Objawy podstawowe:

• Obniżenie nastroju

• Zmniejszenie energii/aktywności

lub zwiększona męczliwość

• Utrata zainteresowań, anhedonia

Objawy dodatkowe: poczucie winy, zaburzenia

poznawcze, myśli rezygnacyjne lub

suicydalne, tendencje suicydalne,

pobudzenie lub spowolnienie ruchowe, lęk,

skargi somatyczne, zaburzenia rytmów

biologicznych.

Zespół depresyjny - przypadek

Pacjentka l.43 skarżyła się, że nie potrafi się już niczym cieszyć i utraciła

wszelkie zainteresowania. Nie potrafi już nic odczuwać w stosunku do

swojego męża i dzieci. Utraciła poczucie własnej wartości, nie potrafi się na

niczym skoncentrować, pogorszyła się jej pamięć, co doprowadziło do

poważnych problemów w pracy. Skarżyła się na brak energii i od 10 dni

przestała chodzić do pracy. W domu stopniowo wycofała się ze wszelkich

aktywności. Rano leży długo w łóżku. Nie ma apetytu, schudła 4 kg. W

ostatnich tygodniach zamartwiała się sprawami, które wcześniej nie były dla

niej ważne. Mąż opisał ją jako kobietę energiczną, aktywną, dobrze

zorganizowaną.

Objawy wiodące zespołu depresyjnego:

• Obniżony nastrój

• Utrata zainteresowań

• Zaburzenia napędu/zwiększona męczliwość

Zespół maniakalny

Objawy podstawowe:

• Podwyższenie nastroju lub

znaczna drażliwość

• Podwyższenie napędu lub

niepokój ruchowy

• Przyspieszenie toku myślenia

aż do gonitwy myślowej Objawy dodatkowe: znaczna rozpraszalność

uwagi, zaburzenia koncentracji,

wzmożenie działań popędowych,

zaburzenia aktywności celowej,

zaburzenia rytmów biologicznych

(zmniejszona potrzeba snu), nastawienie

wielkościowe. Mogą występować omamy i

urojenia zwykle zgodne z nastrojem.

Zespól maniakalny - przypadek

51 letni mężczyzna pracujący jako kucharz w restauracji, w ostatnich dniach

staje się coraz bardziej agresywny, a dotąd był osobą bardzo łagodną.

Prawie wcale nie sypia i przez całe noce przebywa poza domem. Zrobił

debet na koncie bankowym i nie daje się odwieść od kupna kolejnych

zepsutych samochodów. W niemożliwym do zahamowania potoku słów

opowiada o swoich przedsięwzięciach, planach na „nowe życie”. W trakcie

badania pacjent tracił panowanie nad sobą, krzyczał, że nie jest wariatem i

nie musi się przed nikim tłumaczyć. Twierdził, że zwolni się z pracy i będzie

naprawiał stare samochody. Spodziewa się z tego tytułu ogromnych

zysków, a żona próbuje z zazdrości udaremnić jego plany.

Objawy podstawowe:

• Dysforia

• Pobudzenie ruchowe

• Przyspieszenie toku myślenia, słowotok

Zaburzenia rytmów biologicznych, zaburzenia aktywności celowej,

popędów

Zespół paranoidalny

Objawy podstawowe:

• Urojenia nieusystematyzowane

(odsłonięcia, owładnięcia,

oddziaływania)

• Omamy lub omamy rzekome

(zwykle słuchowe)

Zespół paranoidalny =

schizofrenia paranoidalna

Zespół paranoidalny - przypadek

22 – letni mężczyzna zmienił się w czasie ostatnich 2 miesięcy. Stał się bardzo

nieufny, czuje się atakowany i czasem mówi niedorzecznie, „bez sensu”,

„od rzeczy”. Twierdził, że otrzymuje wiadomości od obcych sił i musi

wykonywać czynności jakie są mu nakazywane. Czuje się jak zdalnie

sterowany. Podczas badania był bardzo zaniepokojony. Nie mógł spokojnie

siedzieć ani skoncentrować się na rozmowie. Czasem zupełnie

nieadekwatnie odpowiadał na pytania. Prawidłowo podawał datę, dane

personalne. W czasie rozmowy 2 razy przerywał rozmowę i odwracał się za

siebie, ponieważ usłyszał, że ktoś nazwał go idiotą, bo siedzi spowiada się

konowałowi.

Objawy zespołu paranoidalnego:

• Doznania urojeniowe – urojenia oddziaływania

• Dialogi, głosy komentujące, rozkazujące, ugłośnienie

myśli

• Zaburzenia poczucia własnego „ja”

Zespół otępienny

Globalny, trwały spadek sprawności intelektualnej w

następstwie rozlanego, nieodwracalnego uszkodzenia

mózgu. Typowe objawy to narastające ograniczenia:

• pamięci i uczenia się

• zdolności rozumowania, liczenia, abstrahowania,

pojmowania nowych sytuacji, planowania działań

• kompetencji językowej i komunikacyjnej

• orientacji w czasie, przestrzeni, sytuacji, własnej

tożsamości (zaawansowane stadium)

Ponadto regułą są zmiany uczuciowości i motywacji

skutkujące zmianami osobowości i postępującym

spadkiem samodzielności.

Zespół otępienny - przypadek

63 –letni ogrodnik od 2 lat ma problemy z pamięcią, początkowo były

nieznaczne, ale obecnie stają się coraz silniejsze. Zapominał o sprawach,

które przed chwilą szczegółowo omawiali, stale szukał kluczy od

mieszkania, dokumentów. Od kilku miesięcy stale pyta o aktualną datę, nie

potrafi dotrzymać ustalonych terminów. Nie pamięta nazwisk sąsiadów i

pracowników. Pozwolił przedstawicielowi handlowemu sprzedać sobie 6

kołder, mimo że zamówił tylko 1.Podczas urlopu wielokrotnie nie potrafił

odnaleźć drogi do hotelu. Nie radzi sobie z praca ogrodnika, która wykonuje

od 40 lat. Musiał iść na zwolnienie lekarskie.

Podstawowe objawy:

• Zaburzenia pamięci

• Pogorszenie przynajmniej 1 funkcji poznawczej

• Zaburzenie codziennego funkcjonowania

Zespół majaczeniowy

• Ostra psychoza z

zaburzeniami świadomości

(zaburzenia jakościowe typu

przymglenia).

• Może wystąpić w każdym

wieku, ale najczęściej pojawia

się po 60 rż

• Zawsze w pierwszej kolejności

należy wykluczyć przyczyny

somatyczne !!!

ZABURZENIA:

Świadomości

Uwagi

Spostrzegania

Myślenia

Pamięci

Aktywności

psychoruchowej

Emocji

Rytmu sen-

czuwanie

Majaczenie - objawy

• Niepokój, pobudzenie psychoruchowe

• Bezsenność, wahania nastroju

• Drażliwość, zwiększona wrażliwość zmysłowa

• Dezorientacja w czasie miejscu, a czasem także co do

własnej osoby

• Omamy wzrokowe, potem także słuchowe, iluzje

• Urojenia, zwykle prześladowcze

• Znaczne pogorszenie lub brak kontaktu z otoczeniem

• Falujące zaburzenia świadomości (rano lepiej,

wieczorem gorzej)

• Zwykle całkowita niepamięć psychozy, czasem wyspy

pamięciowe

• Sen końcowy (terminalny)

Zespół majaczeniowy - przypadek

Pogotowie przywiozło do szpitala psychiatrycznego 86 letnią pacjentkę,

ponieważ od 2 dni staje się coraz bardziej agresywna. Nie śpi przez całe

noce, nie chciała nic jeść ani pić. Pacjentka poruszała się o kulach

łokciowych. W czasie badania była niespokojna, głośno mówiła, wulgarnie

przeklinała. Nie chciała odpowiadać na pytania lekarza, w końcu

powiedziała: „No czego ty jeszcze ode mnie chcesz?” Dalej mówiła: „Znowu

mnie zabrali przez Kamińską, ta złodziejka nie da mi żyć normalnie”.

Kontakt z pacjentką był utrudniony. Nie potrafiła powiedzieć podać aktualnej

daty. Dane personalne podawała prawidłowo, ale twierdziła, że jest w domu

u swojego syna. Posadzona na fotel próbowała podnosić z podłogi

nieistniejące przedmioty.

Ważne informacje

• Podłoże somatyczne

• Zespół otępienny

• Leki (głównie o działaniu antycholinergicznym)

pychopatologia ogÓlna część ii

Documents