pulse trefdag: anne snick over geld en de commons
DESCRIPTION
Anne Snick werkte mee aan het boek ‘Maak uw buurt uitmuntend’ – over het lokaal opzetten van complementaire muntsystemen.Zij doet al meer dan tien jaar onderzoek naar de thema’s solidaire economie, gelijke kansen en duurzaamheid. Tevens is ze Board member van de Club of Rome-EU chapter, en lid van de Universiteit voor het Algemeen Belang. Zij deelt in deze sessie ook haar visie op commons en complementaire munten. Het geldsysteem is tot nu toe gecentraliseerd (monopolie van bankengeld), maar daarnaast verschijnen vandaag ook lokaal gecreëerde en beheerde muntkringen. Gemeenschapsmunten zijn een voorbeeld van de wijze waarop de gemeenschap zelf de ‘governance’ van het collectieve goed (de publieke ruimte, het sociale weefsel, zorg en welzijn) in handen neemt.TRANSCRIPT
Commons en geld
Anne Snick
PULSE netwerkdag, 23 oktober 2014
1. Waarom commmons based economy?Kantelingen in de context op macro-niveau
Uitdagingen en
nieuwe benaderingen
voor economisch handelen
We ‘weten’ het, maar doen niets
Of we doen iets, maar met averechts effect(Bron: Dennis Meadows, Club of Rome nov. 2011)
X X XGroottebevolking
Aantal ‘kapitalen’
per persoon/
consument
Aantal resources
per‘kapitaal’
Percent lineair versus
circulair
Sociale, culturele & economische innovatie (‘transitie’)
Veranderen van systeem
Technologische innovatie(‘meer van hetzelfde’)
Het systeem ‘verbeteren’
Lock-in
2. Sociale en economische innovatie vandaag
Van functie naar subsysteem…
en terug!
De term ‘economie’ in systeemperspectief
• Economie = functie vh maatschappelijk systeem, nl. resources zo benutten dat ieders noden bevredigd worden (= DOEL).
• Taak van “de economie” als maatschappelijk subsysteem : infrastructuur, bedrijven, geldsysteem, wetgeving … (= MIDDEL).
• Lock-in: groei monetair-economisch subsysteem is zelf (politiek) doel geworden (doel = BBP = €)
• Economische innovatie = bijdragen tot planetair welzijn/collectief goed als (duurzaam) systeem
Systeemdynamiek
Elk subsysteem heeft de natuurlijke neiging zichzelf in stand te willen houden (in concurrentie met andere subsystemen)
Tijdens de aardappelraid in Wetteren was er een tegenbetoging van Save Our Science, wetenschappers die opkomen voor vrijheid
van onderzoek (o.a. naar ggo’s )
Is wetenschap doel op zich, of een middel voor een hoger
systeemdoel? Waarom/waartoe innoveren we (vandaag)?
Governance : bewaken van hogere systeemdoelenOf: ontwikkelen van sociale & economische modellen
in balans met andere subsystemen / planetaire systeem
Ecologisch/planetair systeem
Samenleving (concept ‘arbeid’)
‘de’ (privé?)
economie
3. Commons based economy
Ontwikkelen van nieuwesociaal-economische modellen
in de actuele historische context
€
Werknemers / Kostwinners
Arbeidsmigratie
IndustrieDoel =
privéwinst
Professionele zorg-
verstrekkers
Zorgarbeid in privésfeer/ geen sociale rechten
Risico’s: ziekte/invaliditeit, werkloosheid door ontslag/ouderdom
INDUSTRIELE SAMENLEVING: succesvol in een bepaalde historische context
Publieke dienst-
verlening
Lokale handelaren
€ Beleid
Sociale zekerheid
Sociale rechten
Arbeid = jobs
= emploi
€
(Hooggeschoolde) werknemers
Automatisering Globalisering
Professionele zorg
Zorgarbeid in privésfeer/ geen sociale rechten /
eenoudergezinnen / armoederisico
Nieuwe & structurele “risico’s”: kinderen, ziekte/invaliditeit,
werkloosheid
KENNISECONOMIE: verschuivingen in het systeem
Publieke dienst-
verlening
Lokale handelaren
€ Beleid
(Schaarsse) kennis- en
dienstenjobs
InformatiseringWWW
Structurele werkloosheid Migratiestromen
VergrijzingVerzuring
Mondige burgersSociaal kapitaal
Vrijwilligers-werk
Inspraak
MilieuproblemenVervuiling
Uitputting grondstoffen
€
(Hooggeschoolde) werknemers
DelocalisatieCloud design3D-printing
Zorgarbeid in privésfeer
Cocreatieve initiatieven –
commonseconomy
COCREATIEVE ECONOMIE : economische innovatie ‘van onderuit’
Publieke dienst-
verlening
Lokale bedrijven
€ Beleid
Sociale zekerheid
Kennis- en dienstenjobs
WWWSocial networks(delen en ‘liken’)
Mondige burgersTijd en goesting ‘op overschot’
Gespecialiseerde zorg
Andere systemen voor
ruil en valorisatie
Professionele zorg
4. Geld in de Commons based economy
Van ‘geld als schaars bezit’
naar ‘geld als een collectief goed’
Rol van geld in dit systeemverhaal
Slechts één geldsysteem officieel erkend (hefboom voor beleid) €, $, £… (monopolie van banken)
Positieve interest: zet iedereen in concurrentie “privé-winst = economisch rationeel”
Leidt tot artificiële schaarste (arbeid) en artificiële rijkdom (grond-stoffen voor speculatie)
Leidt tot extreme privatisering, tot uitholling van de collectieve ruimte en sociale ongelijkheid
Zelfde geldsysteem gebruiken voor ‘collectieve’ doelen = dweilen met de kraan open(cf. “vermarkting” van de cultuur)
Lokale muntsystemen: vertrekken van een ‘common’ doel en passen muntontwerp eraan aan
Commons als gemeen-goedvergt ‘collectiviseren’ van monetair systeem
• Geldsysteem opnieuw tot gemeenschappelijk goed maken (tégen monopolie bankengeld)
• Geldsystemen opnieuw inzetten voor collectieve doelen (gemeenschapsmunten)
• Geldsysteem als geheel van afspraken in de gemeenschap door de lokale gemeenschap.
• Monetair systeem: van ‘monopolie’ naar ‘ecosysteem van complementaire munten’
• Geldsysteem zelf beheren als een commons.