przewodnik dydaktyczny -...

1

WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY

PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY

DLA STUDENTÓW I ROKU KIERUNKU LEKARSKO DENTYSTYCZNEgO

I WYDZIAŁU LEKARSKIEGOODDZIAŁU STOMATOLOGII

WARSZAWA 2012 / 2013

2

Opracowanie edytorskie i druk:Oficyna Wydawnicza Warszawskiego Uniwersytetu MedycznegoZam. 346/ 2012 nakład 140 egz. tel. (22) 5720 327

e-mail: [email protected]

Na okładce przedstawiono Godło Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

1

I WYDZIAŁ LEKARSKI

ODDZIAŁ STOMATOLOGII

I ROKKIERUNEK LEKARSKO DENTYSTYCZNY

WarszaWski UniWersytet Medyczny2012 / 2013

2

Spis treści1. NAUCZANIE STOMATOLOGII W WARSZAWIE ................................................. 32. WŁADZE UCZELNI i I WYDZIAŁU LEKARSKIEgO

W ROKU AKADEMICKIM 2012/2013 ...................................................................... 93. PLAN STUDIÓW NA ROK AKADEMICKI 2012/2013 ........................................ 104. ORGANIZACJA ROKU AKADEMICKIEGO 2012/2013 ...................................... 125. ANATOMIA CZŁOWIEKA....................................................................................... 136. BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY ............................................................... 217. ERGONOMIA W STOMATOLOGII ....................................................................... 228. BIOFIZYKA ................................................................................................................. 239. BIOLOgIA ................................................................................................................... 2410. BIOCHEMIA Z ELEMENTAMI CHEMII .............................................................. 2611. HISTOLOGIA, CYTOLOGIA I EMBRIOLOGIA ................................................... 3012. JĘZYK ŁACIŃSKI W MEDYCYNIE ....................................................................... 3613. JĘZYK OBCY W MEDYCYNIE:

język angielski / francuski / niemiecki / rosyjski ..................................................... 3914. JĘZYK POLSKI ............................................................................................................ 4115. MATERIAŁOZNAWSTWO STOMATOLOGICZNE ............................................ 4316. PIERWSZA POMOC MEDYCZNA .......................................................................... 4517. PODSTAWY PSYCHOLOGII LEKARSKIEJ ........................................................... 4618. PROPEDEUTYKA MEDYCYNY UZALEŻNIEŃ .................................................. 4819. ETYKA LEKARSKA Z ELEMENTAMI FILOZOFII ............................................. 5020. HISTORIA STOMATOLOGII.................................................................................... 5221. PSYCHOLOGIA LEKARSKA Z ELEMENTAMI SOCJOLOGII .......................... 5422. PROFILAKTYKA W STOMATOLOGII ................................................................... 5823. PRZYSPOSOBIENIE BIBLIOTECZNE .................................................................... 5924. WYCHOWANIE FIZYCZNE .................................................................................... 6025. ZDROWIE PUBLICZNE ............................................................................................ 6126. INFORMACJE SOCJALNO-BYTOWE .................................................................... 6327. INNE INFORMACJE ................................................................................................. 6328. SKŁAD ZARZĄDU SAMORZĄDU STUDENTÓW WUM

W KADENCJI 2012-2014 ........................................................................................... 64

3

NAUCZANIE STOMATOLOGII W WARSZAWIE

Pierwsze wzmianki o nauczaniu dentystyki w Królewskim Uniwersytecie Warszawskim pochodzą z 1818 roku. Wydział Lekarski tegoż Uniwersytetu kształcił obok lekarzy wyż-szych i niższych, również akuszerów, okulistów i dentystów. Prof. Klemens Nowicki prowa-dził wówczas pierwsze wykłady z zakresu chorób oczu, kości i zębów.

Obok działalności dydaktycznej i naukowej Królewskiego Uniwersytetu Warszawskie-go, pracę naukową prowadziło równolegle powstałe w dniu 6 grudnia 1820 r. Warszawskie Towarzystwo Lekarskie. Skupiało ono w swych szeregach wielu przedstawicieli świata le-karskiego wykazujących zamiłowanie do pracy naukowej. Wśród nich znaleźli się również wybitniejsi dentyści warszawscy, jak Maciej Lewestamm i Jan Anns.

W 1857 r. Uniwersytet zmienił nazwę na Cesarsko-Królewską Medyko-Chirurgiczną Akademię. Akademia miała prawo przyznawania obok stopni lekarskich także stopnie spe-cjalno-praktyczne, a wśród nich stopień dentysty.

Z chwilą powstania Szkoły Głównej, Warszawska Akademia Medyko-Chirurgiczna zo-stała przekształcona w Wydział Lekarski tej szkoły, a następnie w 1869 r. w Cesarski Uni-wersytet Warszawski. Wychowankami tego Uniwersytetu byli m. in.: Bolesław Dzierżawski – założyciel i redaktor pierwszego zawodowego czasopisma pod nazwą „Przegląd Denty-styczny” i Maurycy Krakowski – redaktor „Kroniki Dentystycznej” ukazującej się od 1903 do 1939 r. – autor kalendarza dentystycznego na 1898 r.

W rozwoju szkolnictwa dentystycznego XIX w. pionierską rolę odegrał Petersburg. Tam bowiem Polacy w osobach Tadeusza Ważyńskiego w r. 1882 i Heleny Wougl-Świderskiej w latach dziewięćsetnych założyli pierwsze szkoły dentystyczne i lekarsko-dentystyczne. Stamtąd wyszło sporo polskich lekarzy dentystów posiadających wykształcenie ogólnolekarskie.

Na tych wzorach powstały w Warszawie w ostatnim dziesięcioleciu XIX w. pierwsze prywatne szkoły dentystyczne. Założycielami ich byli: J. Levy (1891 r.), L. Szymański (1897 r.), a następnie A. Tropp i J. Tumarkin. Nauka w szkołach prywatnych trwała 4-5 semestrów i obejmowała wykłady teoretyczne i ćwiczenia praktyczne. Po złożeniu egzaminów przed Komisją Szkolną, a następnie Uniwersytecką absolwenci uzyskiwali dyplom lekarza denty-sty. Tytuł ten otrzymało łącznie około 3000 osób.

Duże znaczenie dla dalszego rozwoju szkolnictwa dentystycznego miała działalność Warszawskiego Towarzystwa Odontologicznego, które równolegle z działalnością szkole-niowo-naukową i organizacyjną wnioskowało do Rektora Uniwersytetu Warszawskiego w sprawie reformy studiów dentystycznych. Postulowało m. in. potrzebę powołania pań-stwowych szkół dentystycznych. Szkołom prywatnym zarzucano zbyt niski poziom na-uczania i dominację celów merkantylnych.

W 1920 roku otwarto w Warszawie Państwowy Instytut Dentystyczny (PID). Pierwszym dyrektorem PID został prof. Franciszek Zwierzchowski.

Trudności finansowe i lokalowe pozwoliły na uruchomienie początkowo tylko trzech ka-tedr. Kierownictwo Katedry Dentystyki Zachowawczej powierzono prof. F. Zwierzchowskiemu, Chirurgii Stomatologicznej dr med. A. Meissnerowi i Techniki Dentystycznej dr med. L. Bren-nejsenowi. Klinika Ortodontyczna powstała dopiero w 1926 roku pod kierunkiem prof. M. Zeń-czaka (ryc. 1).

Nauka w PID była płatna i trwała 4 lata. W latach 1920-1933 Instytut ukończyło 1467 osób otrzymując dyplom lekarza dentysty. PID nie był jednak w pełni szkołą akademicką i nie miał uprawnień do nadawania tytułów naukowych.

4

15 marca 1933 r. na podstawie Ustawy o szkołach akademickich PID zaliczony został do rzędu Wyższych Szkół Państwowych uzyskując nazwę Akademii Stomatologicznej. Pierwszym Rektorem Akademii został prof. R. Nitsch a prorektorem prof. H. Wilga. W skład Rady Profesorów i kadry nauczającej wchodzili m. in. profesorowie: S. Pieńkowski – późniejszy rektor UW, E. Loth, L. Paszkiewicz, J. Modrakowski, H. Wilga, W. Cybulski, A. Meissner, M. Zeńczak, F. Czubalski, T. Janiszewski, M. Konopacki, K. Kaczyński, M. Grzybowski, C. Pawłowski, K. Szepelski, J. Grzybowski.

Wybuch wojny w 1939 r. doprowadził do zniszczenia całego wieloletniego dorobku Aka-demii Stomatologicznej. W okresie okupacji hitlerowskiej wszystkie wyższe uczelnie zosta-ły zlikwidowane. Pomimo oficjalnego zakazu władz powołano w Warszawie konspiracyjną Akademię Stomatologiczną, której rektorem mianowano prof. W. Cybulskiego. W Akademii studiowało około 80 studentów. W nauczaniu zaangażowanych było blisko 30 profesorów i asystentów. Spośród stomatologów wymienić należy m. in. M. Zeńczaka, F. Bohdanowicza, W. Nowaka, J. Zemłową, A. Grzybowską, H. Kozłowską-Morawską i M. Świderskiego.

Dzięki ogromnemu patriotyzmowi, odwadze i poczuciu odpowiedzialności grupy war-szawskich lekarzy – w większości byłych nauczycieli – nauczanie młodzieży akademickiej nie zostało przerwane.

W 1945 roku rozpoczęła działalność jako jedna z pierwszych szkół wyższych Akademia Stomatologiczna w Warszawie. Rektorem uczelni został wybrany 27 grudnia 1945 r. prof. dr wszechnauk lekarskich Marian Zeńczak. Po jego śmierci (1948 r.) obowiązki rektora przejął dotychczasowy prorektor prof. Cezary Pawłowski i pełnił je do 1.09.1949 r.

Uruchomienie uczelni było szczególnie utrudnione z powodu braku kadry, odpowied-niego lokalu oraz sprzętu, materiałów i leków. W budynku przy ul. Narbutta 33 znalazły tymczasową siedzibę cztery katedry stomatologii wraz z sekretariatem uczelni. W organizo-waniu szkoły znaczące zasługi wnieśli prof. M. Zeńczak i Z. Groszewski przy wydatnej pomo-cy i wsparciu ówczesnego dziekana Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Warszawskiego prof. F. Czubalskiego.

Najwyższym organem Kolegialnym Uczelni była Rada Profesorów. W jej skład wcho-dzili profesorowie: Franciszek Czubalski, Roman Poplewski, Juliusz Zweibaum; docenci: Janina Dąbrowska, Kazimierz Kaczyński, dr Franciszek Borusiewicz oraz lek. dent.: Aleksander Ujejski i Janusz Krzywicki jako sekretarz Rady. Funkcję kierownika sekretariatu objął Zygmunt Gro-szewski (zatrudniony na tym stanowisku od roku 1922).

Rada Profesorów na pierwszym posiedzeniu w dniu 9.02.1946 r. powołała na stanowi-sko Kierownika Katedry Dentystyki Zachowawczej lek. J. Krzywickiego, Chirurgii Szczęko-wej doc. dr med. F. Borusiewicza, Protetyki Dentystycznej lek. dent. A. Ujejskiego i Ortodoncji prof. M. Zeńczaka.

Nauczanie przedmiotów ogólnolekarskich odbywało się w katedrach Wydziału Lekar-skiego na zasadach zleconych wykładów i ćwiczeń.

Władze państwowe postawiły Akademii Stomatologicznej niezwykle trudne i ambitne zadanie wyrównania w pierwszym dziesięcioleciu powojennym ubytku kadr lekarskich spowodowanych II wojną Światową.

Studia w Akademii trwały 4 lata. O przyjęcie mogli ubiegać się kandydaci posiadają-cy świadectwo dojrzałości liceów ogólnokształcących. Podstawą przyjęcia na studia były: wynik egzaminu wstępnego, zaangażowanie społeczno-polityczne oraz pochodzenie spo-łeczne kandydatów. Preferencje miała młodzież pochodzenia robotniczego i chłopskiego. Równocześnie przeprowadzano rekrutację studentów na lata następne po przedstawieniu

5

dowodów zaliczeń uzyskanych przed wojną i w czasie okupacji. W latach 1946-1949 dy-plom lekarza dentysty w Akademii Stomatologicznej uzyskało 314 osób.

W roku 1946 studenci reaktywowali działalność organizacji „Bratnia Pomoc Studentów Akademii Stomatologicznej w Warszawie”. Głównym celem „Bratniaka” powstałego na tra-dycjach Państwowego Instytutu Dentystycznego było współdziałanie z władzami uczelni w organizowaniu studiów, niesienie pomocy materialnej młodzieży studenckiej, zaopatry-wanie w pomoce naukowe i materiały do ćwiczeń, wydawanie skryptów, organizowanie wypoczynku dla studentów. W roku 1949 „Bratnia Pomoc” została zlikwidowana i dalszą działalność wśród młodzieży przejęło Zrzeszenie Studentów Polskich.

Dnia 1.09.1949 r. Akademia Stomatologiczna została wcielona jako Oddział Stomatolo-giczny do Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Warszawskiego, a następnie w ramach tego Wydziału przeszła do Akademii Lekarskiej. Dnia 3 marca 1950 r. zmieniono nazwę Akade-mii Lekarskiej na Akademię Medyczną.

Początkowo funkcję kierownika Oddziału Stomatologicznego pełnił z-ca prof. dr med. stom. Mieczysław Jarosz. Minister Zdrowia nie zatwierdził jednak tej nominacji i Senat po-wołał na to stanowisko kierownika Kliniki i Katedry Chirurgii Szczękowej z-cę prof. dr med. stm. Mariana Górskiego. W związku z przejściem na emeryturę kierownika sekretariatu Z. Groszewskiego funkcję tę z dniem 1 stycznia 1950 r. objęła Jadwiga Wexowa.

Nauczaniem przedmiotów stomatologicznych w Oddziale zajmowało się wówczas: 4 zastępców profesorów, 4 adiunktów, 38 starszych i 14 młodszych asystentów. Wykłady zlecone prowadziło nadal 15 osób: 6 profesorów i 6 docentów, 2 doktorów medycyny i 1 ar-tysta rzeźbiarz.

Warunki lokalowe znacznie się poprawiły ponieważ w ostatnich miesiącach 1949 roku przekazano Akademii dom przy ul. Miodowej 18 przystosowany do nauczania stomatolo-gii. W budynku tym znalazły pomieszczenia Katedry i Kliniki Chirurgii Stomatologicznej i Dentystyki Zachowawczej. Zwolnione pomieszczenia przy ul. Narbutta zostały zagospo-darowane przez pozostałe tam Katedry Protetyki i Ortodoncji, które następnie w roku 1952 przeniesiono tymczasowo do zaadaptowanej części budynku mieszkalnego przy ul. Filtro-wej 30, gdzie znajdują się do chwili obecnej.

W roku akademickim 1952 / 53 zmieniono program nauczania dla studentów Oddziału Stomatologicznego. Wprowadzono pięcioletnie studia rozszerzając zakres nauczania przed-miotów ogólnolekarskich.

O przyjęciu na studia stomatologiczne decydował nadal wynik egzaminu wstępnego z biologii, fizyki i chemii poszerzony o naukę o Polsce i świecie współczesnym. Młodzież ze środowiska robotniczo-chłopskiego uzyskiwała preferencje z tytułu swego pochodzenia.

Na czele Oddziału Stomatologicznego stał Kierownik, który początkowo jako jedyny był członkiem Rady Wydziału Lekarskiego. Natomiast od 1953 r. w skład Rady Wydziału Lekarskiego wchodzili wszyscy kierownicy katedr i klinik stomatologicznych.

W latach 1950-1970 Oddział prowadzili: prof. M. Górski (1950-1957), prof. J. Krzywicki (1957-1966), prof. J. Galasińska-Landsbergerowa (1966-1969). W tym okresie kierownictwo Kli-nik sprawowali: Chirurgia Szczękowa – prof. M. Górski, Stomatologia Zachowawcza – prof. J. Krzywicki, Protetyka Stomatologiczna – doc. A. Ujejski, od 1957 r. dr J. Morawski, od 1958 r. i prof. J. Galasińska-Landsbergerowa, Ortodoncji – prof. A. Orlik-Grzybowska.

W 1970 roku utworzony został Instytut Stomatologii. Na stanowisko Dyrektora rektor mianował prof. dr hab. Janinę Galasińską-Landsbergerową.

6

Powołanie Instytutu nawiązywało do tradycji pierwszej polskiej uczelni stomatologicz-nej – Państwowego Instytutu Stomatologicznego.

Instytut został zorganizowany na bazie klinicznej, kadrowej i lokalowej Oddziału. Z czterech podstawowych katedr powstało osiem jednostek dydaktycznych:1. Katedra Chirurgii Szczękowo-Twarzowej, Chirurgii Stomatologicznej i Implantologii

(kierownik prof. Alfred Meissner, od r. 1920, doc. dr hab. n. med. Franciszek Borusiewicz, od r. 1945, prof. Marian Górski, od r. 1950, prof. dr hab. n. med. Leszek Kryst, od r. 1970 i prof. zw. dr hab. n. med. Janusz Piekarczyk, od 1990 r.)

– Klinika Chirurgii Czaszkowo-Szczękowo-Twarzowej (kierownik prof. Alfred Meissner, od r. 1920, doc. dr hab. n. med. Franciszek Borusiewicz, od r. 1945, prof. dr n. med. Fran-ciszek Bohdanowicz, od r. 1947, prof. dr hab. n. med. Leszek Kryst, od r. 1970 i prof. dr hab. n. med. Hubert Wanyura od 1999 r.)

– Zakład Chirurgii Stomatologicznej (kierownik prof. dr hab. n. med. Barbara Juszczyk-Popowska, od r. 1990 i prof. dr hab. n. med. Andrzej Wojtowicz, od 1997 r.)

2. Zakład Stomatologii Zachowawczej (kierownik prof. dr Janusz Krzywicki, od r. 1977 dr n. med. Irena Kozłowska, od r. 1979 doc. dr Maria Wierzbicka, od r. 2004 prof. dr hab. n. med. Elżbieta Jodkowska),

3. Zakład Protetyki Stomatologicznej (kierownik prof. dr Janina Galasińska-Landsber-gerowa, a od r. 1973 doc. dr Eugeniusz Spiechowicz, od r. 1999 prof. dr hab. n. med. Elżbieta Mierzwińska-Nastalska),

4. Zakład Ortodoncji (kierownik prof. dr Antonina Orlik-Grzybowska, od r. 1970 doc. dr Irena Szczepańska, od r. 1986 doc. dr Krystyna Szlachetko i od r. 1989 dr Barbara Siemińska-Piekarczyk),

5. Zakład Stomatologii Dziecięcej (kierownik doc. Katarzyna Grodzka, od r. 1980 doc. dr Maria Szpringer-Nodzak i od r. 1999 dr n. med. Aleksander Remiszewski),

6. Zakład Chorób Błony Śluzowej i Przyzębia (kierownik doc. dr Halina Smosarska, od r. 1980 doc. dr Maria Wierzbicka i od r. 1994 prof. dr hab. n. med. Renata Górska),

7. Zakład Propedeutyki i Profilaktyki Stomatologicznej (kierownik doc. dr Eugeniusz Spiechowicz, a od r. 1973 dr n. med. Tadeusz Bączkowski i od r. 2003 prof. dr hab. n. med. Leopold Wagner),

8. Zakład Radiologii Stomatologicznej i Szczękowo-Twarzowej (kierownik dr n. med. Jan Kozłowski, od 1973 dr n. med. Krzysztof Mlosek, od 1995 r. dr Hanna Markiewicz i od 2002 r. prof. dr hab. n. med. Anatol Dowżenko).

Powołana została Rada Instytutu, której przewodniczył Dyrektor. W jej skład weszli samodzielni pracownicy naukowi, przedstawiciele organizacji politycznych, związków zawodowych, pomocniczych pracowników naukowo-dydaktycznych i organizacji studen-tów. W 1972 roku Rada Instytutu została przekształcona w Radę Naukową o rozszerzo-nych funkcjach i kompetencjach. Jako jedyna w Polsce uzyskała uprawnienia do przepro-wadzania przewodów i nadawania stopni doktora nauk medycznych. W historii polskiej stomatologii został spełniony ambitny postulat nobilitujący warszawski Instytut. Pierwsza publiczna obrona pracy doktorskiej odbyła się w Instytucie w roku 1974, a do chwili obecnej stopień doktora nauk medycznych otrzymało 47 lekarzy.

W analogicznym okresie w Radzie I Wydziału Lekarskiego stopień doktora habilitowa-nego i stanowisko docenta uzyskało 12 pracowników naukowych. Na wniosek uczelni Rada Państwa a później Kancelaria Prezydenta R. P. nadała tytuł profesora 6 osobom.

7

Stopniowo wzrastała liczba nauczycieli akademickich z 84 w roku 1970 do 125 w roku 1994.

W latach 1970-2011 władze Instytutu przedstawiały się następująco:

Okres Dyrektor Zastępca Dyrektora

1970-1973 prof. dr Janina Galasińska-Landsbergerowa dr n. med. Leszek Kryst

1973-1978 doc. dr hab. Leszek Kryst doc. dr hab. Katarzyna Grodzka

1978-1981 prof. dr Leszek Kryst dr n. med. Tadeusz Bączkowski

1981-1993 doc. dr hab. Tadeusz Bączkowski dr n. med. Michał Sołtan

1993-1994 prof. dr hab. Krzysztof Mlosek prof. dr hab. Maria Szpringer-Nodzak

1994-1999 vacat prof. dr hab. Maria Szpringer-Nodzak

1999-2002 prof. dr hab. Tadeusz Bączkowski -

2002-2005 prof. dr hab. Renata Górska -

2005-2009 prof. dr hab. Janusz Piekarczyk -

2009- p.o. prof. dr hab. Elżbieta Mierzwińska-Nastalska -

Od 1970 roku kompetencje i obowiązki dotychczasowych Kierowników Oddziału prze-jęli w Instytucie prodziekani Wydziału Lekarskiego d / s stomatologii:

• doc. dr Irena Szczepańska ......................................1969-1972, • doc. dr Leszek Kryst ..............................................1972-1975, • doc. dr Janusz Komender .......................................1975-1981, • doc. dr Maria Wierzbicka .......................................1981-1986, • doc. dr Janusz Piekarczyk ......................................1986-1992, • prof. dr hab. Tadeusz Bączkowski .........................1992-1999, • prof. dr hab. Hubert Wanyura ..............................1999-2005, • prof. dr hab. Renata Górska ..................................2005-2012,• prof. dr hab. Elżbieta Mierzwińska-Nastalska ......2012- ...

Średnio około 20% studentów bierze udział w pracach Studenckich Kół Naukowych ist-niejących przy Klinikach Chirurgii Szczękowo-Twarzowej, Protetyki, Stomatologii Zacho-wawczej i Ortodoncji. Wielu z nich uzyskało nagrody i wyróżnienia za prace prezentowane na konferencjach krajowych i zagranicznych.

W latach 1950-1994 dyplom lekarza dentysty a od roku 1992 dyplom lekarza stomatolo-ga w Warszawskiej Akademii Medycznej uzyskało 3808 osób.

W Oddziale Stomatologii leczonych jest przeciętnie 95-100 tys. chorych rocznie z ogólną liczbą około 130 tys. różnego rodzaju zabiegów oraz ponad 40 tys. badań radiologicznych.

9

WŁADZE UCZELNI i I WYDZIAŁU LEKARSKIEGO W ROKU AKADEMICKIM 2012/2013

Rektor – Prof. dr hab. n. med. MAREK KRAWCZYK

Prorektorzyds. Dydaktyczno-wychowawczych – Prof. dr hab. Marek Kulusds. Nauki i Współpracy z Zagranicą – Prof. dr hab. Sławomir Majewskids. Klinicznych, Inwestycji i Współpracy z Regionem – Dr hab. Sławomir Nazarewskids. Kadr – Prof. dr hab. n. med. Renata Górska

Dziekan I Wydziału Lekarskiego – Prof. dr hab. n med. Mirosław Wielgoś

Prodziekan I Wydziału Lekarskiego d/s. Oddziału Stomatologii – Prof. dr hab. n. med. Elżbieta Mierzwińska-Nastalska

Prodziekan I Wydziału Lekarskiego d/s. I / II / III r. – Prof. dr hab. n. med. Barbara Górnicka

Prodziekan I Wydziału Lekarskiego d/s. IV / V / VI r. – Prof. dr hab. n. med. Krzysztof Zieniewicz

Prodziekan I Wydziału Lekarskiego d/s. studiów licencjackich – Prof. dr hab. n. med. Kazimierz Niemczyk

Prodziekan I Wydziału Lekarskiego d/s. Przewodów Doktorskich – Dr hab. Paweł Włodarski

Prodziekan I Wydziału Lekarskiego d/s Nauki – Prof. dr hab. n. med. Krzysztof Filipiak

Władze Uczelni urzędują w budynku przy ul. Żwirki i Wigury 61, 02-091 Warszawa.

Dziekanat Oddziału Stomatologiiul. Żwirki i Wigury 61 Budynek Rektoratu, pok. 213 02-091 Warszawa

I–IV – rok Iwona Lipka – e-mail: [email protected], tel.: (22) 57 20 245V rok – mgr Urszula Kordosz – e-mail: [email protected], tel.: (22) 57 20 243.

– czynny codziennie w godz. 10.30-15.00 – faks (22) 5720 273

10

PLA

N S

TUD

IÓW

NA

RO

K A

KA

DEM

ICK

I 201

2/20

13

I Wyd

ział

Lek

arsk

i, O

ddzi

ał S

tom

atol

ogii,

kie

rune

k Le

kars

ko D

enty

styc

zny

– st

udia

jedn

olite

stud

ia s

tacj

onar

ne i

nies

tacj

onar

neR

ok s

tudi

ów I

lic

zba

grup

dzi

ekań

skic

h 5

stud

ia s

tacj

onar

ne: 7

0 st

uden

tów

, stu

dia

nies

tacj

onar

ne: 3

0 st

uden

tów

(w ty

m 5

Eng

lish

Den

tistr

y D

ivis

ion)

, cud

zozi

emcó

w: 4

Naz

wa

prze

dmio

tu(1

– s

emes

tr z

imow

y,2

– se

mes

tr le

tni)

Form

a za

licze

nia

Wym

iar

godz

in

obow

ią-

zują

cych

st

uden

ta

doda

no

z II

lub

III r

oku

w ty

m:

ECTS

Kod

je

dnos

tki

Jedn

ostk

a dy

dakt

yczn

a pr

owad

ząca

zaj

ęcia

Min

imal

na li

czba

st

uden

tów

w g

ru-

pie

na z

ajęc

iach

wyk

.se

m.

ćwic

z.

wyk

.se

m.

ćwic

z.Tr

eści

kie

runk

owe

Mat

eria

łozn

awst

wo

stom

atol

o-gi

czne

(1)

Egza

min

(1)

6015

1530

41s

16Za

kład

Pro

pede

utyk

i i P

rofi-

lakt

yki S

tom

atol

ogic

znej

c.ku

rs20

10

Ergo

nom

ia w

stom

atol

ogii

(2)

zalic

zeni

e30

87

152

1s16

Zakł

ad P

rope

deut

yki i

Pro

fi-la

ktyk

i Sto

mat

olog

iczn

ejc.

kurs

2010

Profi

lakt

yka

w st

omat

olog

ii (1

)za

licze

nie

205

105

41s

17Za

kład

Sto

mat

olog

ii D

ziec

ięce

jc.k

urs

2010

Treś

ci p

odst

awow

eBi

oche

mia

z e

lem

ntam

i che

mii

Egza

min

(2)

125

125

3535

558

1wk

Kat

edra

i Za

kład

Bio

chem

iic.

kurs

2010

Biofi

zyka

(2)

zalic

zeni

e35

109

163

nzm

eZa

kład

Bio

fizyk

i i F

izjo

logi

i C

złow

ieka

c.ku

rs20

10

Biol

ogia

(1)

zalic

zeni

e35

811

163

1 m

14A

Zakł

ad B

iolo

gii O

góln

ej

i Par

azyt

olog

iic.

kurs

2010

Ana

tom

ia c

złow

ieka

(1, 2

)Eg

zam

in (2

)13

520

115

91

m12

Zakł

ad A

nato

mii

Praw

idło

-w

ej i

Klin

iczn

ejc.

kurs

10

His

tolo

gia,

cyt

olog

ia i

embr

io-

logi

a (1

, 2)

Egza

min

(2)

9010

2550

61

m15

Kat

edra

i Za

kład

His

tolo

gii

i Em

brio

logi

ic.

kurs

2010

51w

yZa

kład

Gen

etyk

i Med

yczn

ej20

Pier

wsz

a po

moc

med

yczn

a (1

)za

licze

nie

206

410

21

mc3

Klin

ika

Ane

stez

jolo

gii i

In-

tens

ywne

j Ter

apii

Dzi

ecię

cej

c.ku

rs20

10

Zdro

wie

pub

liczn

e (2

)Za

licze

nie

3030

624

11

m32

Zakł

ad O

piek

i Zdr

owot

nej

c.ku

rs20

Inne

wym

agan

ia

Wyc

how

anie

fizy

czne

(1, 2

)za

licze

nie

6060

2s3

Stud

ium

Wyc

how

ania

Fi

zycz

nego

i Sp

ortu

20

Języ

k ob

cy w

med

ycyn

ie (j

ęzyk

do

wyb

oru:

ang

iels

ki, f

ranc

uski

, ni

emie

cki,

rosy

jski.

obco

kraj

owcy

: j. p

olsk

i) –

(1, 2

)

zalic

zeni

e60

602

s1St

udiu

m Ję

zykó

w O

bcyc

h20

Języ

k ła

cińs

ki w

med

ycyn

ie (1

, 2)

zalic

zeni

e30

302

s1St

udiu

m Ję

zykó

w O

bcyc

h20

11

PLA

N S

TUD

IÓW

NA

RO

K A

KA

DEM

ICK

I 201

2/20

13

I Wyd

ział

Lek

arsk

i, O

ddzi

ał S

tom

atol

ogii,

kie

rune

k Le

kars

ko D

enty

styc

zny

– st

udia

jedn

olite

stud

ia s

tacj

onar

ne i

nies

tacj

onar

neR

ok s

tudi

ów I

lic

zba

grup

dzi

ekań

skic

h 5

stud

ia s

tacj

onar

ne: 7

0 st

uden

tów

, stu

dia

nies

tacj

onar

ne: 3

0 st

uden

tów

(w ty

m 5

Eng

lish

Den

tistr

y D

ivis

ion)

, cud

zozi

emcó

w: 4

Naz

wa

prze

dmio

tu(1

– s

emes

tr z

imow

y,2

– se

mes

tr le

tni)

Form

a za

licze

nia

Wym

iar

godz

in

obow

ią-

zują

cych

st

uden

ta

doda

no

z II

lub

III r

oku

w ty

m:

ECTS

Kod

je

dnos

tki

Jedn

ostk

a dy

dakt

yczn

a pr

owad

ząca

zaj

ęcia

Min

imal

na li

czba

st

uden

tów

w g

ru-

pie

na z

ajęc

iach

Prze

dmio

t do

wyb

oru

(2):

zalic

zeni

e40

2020

3c.

kurs

20

etyk

a le

kars

ka z

ele

men

tam

i fil

ozofi

i,2

mc

Zakł

ad B

ioet

yki i

Hu-

man

isty

czny

ch P

odst

aw

Med

ycyn

y h

isto

ria

stom

atol

ogii,

1 m

eZa

kład

His

tori

i Med

ycyn

yps

ycho

logi

a le

kars

ka z

ele

men

-ta

mi s

ocjo

logi

i2

m8

Zakł

ad E

pide

mio

logi

i

Pods

taw

y ps

ycho

logi

i lek

ar-

skie

j (2)

zalic

zeni

e15

105

22

mb

Zakł

ad P

sych

olog

ii M

edyc

znej

c.ku

rs20

Prop

edeu

tyka

med

ycyn

y uz

ależ

nień

(1)

zalic

zeni

e25

252

1wj

Kat

edra

i K

linik

a Ps

ychi

atry

czna

20

Przy

spos

obie

nie

bibl

iote

czne

(1

)za

licze

nie

22

bibg

Bibl

iote

ka G

łów

na1

Bezp

iecz

eńst

wo

i hig

iena

pr

acy

(2)

zalic

zeni

e4

21

m31

Zakł

ad M

edyc

yny

Zapo

bie-

gaw

czej

i H

igie

nyc.

kurs

2A

BD

ział

Och

rony

Pra

cy

i Śro

dow

iska

c.ku

rs

R a

z e

m:

816

155

177

217

492

55

Prak

tyki

wak

acyj

neFo

rma

zalic

zeni

aty

godn

iego

dz.

ECTS

Prak

tyka

w z

akre

sie

orga

niza

-cj

i och

rony

zdr

owia

zalic

zeni

e2

602

Prak

tyka

leka

rska

na

chir

urgi

i og

ólne

j, in

tern

ie lu

b na

chi

rur-

gii s

zczę

kow

o-tw

arzo

wej

zalic

zeni

e2

603

sum

a EC

TS:

60

12

ORGANIZACJA ROKU AKADEMICKIEGO 2012/2013

SEMESTR ZIMOWY

24.09.2012 23.12.2012 Zajęcia dydaktyczne 13 tygodni

24.12.2012 06.01.2013 Wakacje zimowe

07.01.2013 20.01.2013 Zajęcia dydaktyczne 2 tygodnie

21.01.2012 27.01.2013 Sesja egzaminacyjna zimowa

28.01.2013 03.02.2013 Przerwa semestralna04.02.2013 10.02.2013 Sesja poprawkowa

SEMESTR LETNI


31.03.2013 07.04.2013 Wakacje wielkanocne

08.04.2013 28.04.2013 Zajęcia dydaktyczne 3 tygodnie

29.04.2013 05.05.2013 Wakacje wiosenne


10.06.2013 30.06.2013 Sesja egzaminacyjna letnia

26.08.2013 01.09.2013 Sesja poprawkowa

13

Rok akademicki: 2012/2013Kierunek: Lekarsko DentystycznySpecjalność: -Rok studiów, semestr: I rok, I-II semestr Tryb studiów: Stacjonarne, niestacjonarne.Nazwa przedmiotu: ANATOMIA CZŁOWIEKATyp przedmiotu: obowiązkowyPoziom przedmiotu: średnio-zaawansowanyJęzyk wykładowy: polskiNazwa jednostki dy-daktycznej prowadzą-cej zajęcia oraz dane teleadresowe:

Zakład Anatomii Prawidłowej i KlinicznejChałubińskiego 5, 02-004 Warszawatel. 22 [email protected]

Imię i nazwiskoKierownika Zakładu:

Prof. Bogdan Ciszek

Imię i nazwiskoOsoby odpowiedzial-nej za dydaktykę:

Dr Helena Deszczyńska

Rodzaj zajęć: wykłady, ćwiczeniaLiczba godzin: wykłady: 20 h ćwiczenia: 115 h seminaria: Liczba punktów ECTS: 9 Metody dydaktyczne: Zajęcia w prosektorium mają swoisty charakter i polegają na preparo-

waniu poszczególnych elementów organizmu człowieka, zaznajamianiu się z ich kształtem, budową, położeniem oraz zrozumieniu ich wzajemnej za-leżności. Na drodze analizy dochodzimy do syntezy ciała ludzkiego, szcze-gólnie do znajomości budowy ciała człowieka żywego. Zajęcia odbywają się w kilkunastosobowych grupach z asystentem prowadzącym daną grupę przez cały rok akademicki (nawiązanie do zasady mistrz-uczeń). W trakcie zajęć nacisk kładziony jest na interaktywne omówienie materiału i praktycz-ną weryfikację poznanych struktur anatomicznych na zwłokach. Program klasycznego nauczania anatomicznego jest wzbogacany o szereg elemen-tów anatomii klinicznej i zaznajomienie z metodami badań przyżyciowych jak: endoskopowe badania przewodu pokarmowego (ezofagoskopia, ga-strofiberoskopia, dróg oddechowych (rynoskopia, laryngoskopia, broncho-skopia), dróg moczowych (cystoskopia), gałki ocznej (oftalmoskopia) jak również poprzez badania radiologiczne (bronchografia, arteriografia, flebo-grafia, limfografia) oraz przez stosowanie takich metod jak: ultrsonografia, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny.

Wykłady są wzbogacone obrazami radiologicznymi, USG, CT i MR oraz obrazami uzyskanymi za pomocą niektórych technik endoskopowych. W tym celu Zakład prowadzi współpracę z wieloma Zakładami i Klinikami. Wykłady i ćwiczenia są również wzbogacone metodami wizualnymi przez wykorzystanie filmów i nagrań video.

W toku kształcenia w Zakładzie Anatomii Prawidłowej i Klinicznej podnoszone są kwestie szacunku wobec chorego, jego cierpienia i śmierci, szacunku wobec szczątków ludzkich. W trakcie wykładu inauguracyjnego studenci poprzez powstanie i minutę ciszy czczą pamięć donatorów – osób które ofiarowały swoje ciała na potrzeby nauczania w Zakładzie Anatomii Prawidłowej i Klinicznej.

Wymagania wstępne: Wiadomości z zakresu kursu biologii na poziomie szkoły średniej.

14

Założenia i cele przed-miotu:

Po zakończonym kursie anatomii uwzględniając profil kształcenia stu-dent powinien:

znać mianownictwo anatomiczne polskie i łacińskie, nazwać, opisać topografię i rozwój wszystkich struktur

wypreparowanych w prosektorium, znać czynność tkanek i narządów w warunkach prawidłowych oraz

zależność pomiędzy budową i czynnością narządu, umieć zidentyfikować i określić właściwą nazwę prawidłowej

struktury anatomicznej na wybranych obrazach radiologicznych przeprowadzić analizę ruchów wykonywanych w stawach opisać podstawy anatomiczne uszkodzenia nerwów i ośrodków

nerwowych, znać stosunki topograficzne narządów, zmienność ich budowy,

odmiany i wyciągać z tego własne wnioski, umieć określić granice narządów i rzuty ważnych elementów

(np. zastawek serca) na powierzchnię ciała.Treści merytoryczne przedmiotu:

wykłady (tematy) 1h tygodniowo

I semestr

Osteologia1. Anatomia – przedmiot i rola w nauce i praktyce lekarskiej; ogólna bu-

dowa organizmu ludzkiego. Płaszczyzny, osie. Rodzaje kości. Budowa kości. Rodzaje połączeń kości.

2. Onto i filogeneza czaszki. Czaszka jako całość – ściany, doły i jamy czaszki.

3. Budowa stawu. Podział stawów. Staw skroniowo-żuchwowy. Wybrane zagadnienia z budowy kręgosłupa, klatki piersiowej.

4. Elementy anatomii radiologicznej układu kostno-stawowego, połącze-nia w obrębie kończyny górnej i dolnej.

Ośrodkowy Układ Nerwowy1. Podziały układu nerwowego. Rozwój osobniczy OUN. Podział ontoge-

netyczny i kliniczny mózgowia. Układ komorowy. Krążenie płynu móz-gowo-rdzeniowego. Budowa rdzenia kręgowego. Nerw rdzeniowy. Łuk odruchowy.

2. Drogi i ośrodki czuciowe swoiste. Podział czynnościowy jąder wzgórza. Kora mózgu. Ośrodki korowe.

3. Ośrodki i drogi układu piramidowego.4. Ośrodki i drogi układu pozapiramidowego. Móżdżek. Układ siatkowaty.Głowa-Szyja1. Wybrane zagadnienia z topografii szyi – trójkąty. Przestrzenie między-

powięziowe. Układ tętniczy, żylny i chłonny głowy i szyi.2. Krtań – topografia, budowa, unaczynienie, unerwienie. Nerw twarzowy

– objawy porażenia centralnego i obwodowego.3. Rozwój twarzy. Wady rozwojowe.4. Jama ustna. Zęby stałe i mleczne. Przyzębie.5. Zęby stałe i mleczne (c.d.). Zgryz i zwarcie. Zaburzenia rozwojowe zę-

bów. Gruczoły ślinowe.6. Nerw trójdzielny. Zwoje nerwów czaszkowych.7. Narząd wzroku i narząd przedsionkowo-ślimakowy.

15

Treści merytoryczne przedmiotu:

II semestr

Klatka piersiowa1. Klatka piersiowa i jej podział. Sutek. Drogi odpływu chłonki z sutka.

Dolne drogi oddechowe. Płuca, opłucna. Mechanika i fizjologia oddy-chania. Śródpiersie – ograniczenie i zawartość.

2. Budowa serca. Rozwój serca, wady rozwojowe serca i dużych naczyń. Unaczynienie i unerwienie serca.

3. Metody badania na osobniku żywym. Narządy klatki piersiowej w obra-zach rtg, NMR i CT.

Jama brzuszna1. Ściany jamy brzusznej- miejsca zmniejszonej oporności tych ścian – ka-

nał pachwinowy i udowy – przepukliny. Unaczynienie narządów jamy brzusznej.

2. Rozwój i najczęstsze wady wrodzone układu pokarmowego i otrzew-nej. Ułożenie narządów w jamie brzusznej.

3. Wybrane zagadnienia z budowy i topografii wątroby, trzustki, śledzio-ny. Układ żyły wrotnej – krążenie oboczne.

Narządy moczowo-płciowe1. Przestrzeń zaotrzewnowa i jej zawartość. Wybrane zagadnienia z rozwoju

i budowy układu moczowego. Wady wrodzone. Dno miednicy, krocze2. Wybrane zagadnienia z rozwoju i budowy układu rozrodczego żeńskiego

i męskiego.Grzbiet, Kończyny (dolna i górna)1. Wybrane zagadnienia z anatomii grzbietu i kończyny górnej. Kończyna

górna w obrazach Rtg, CT i MR.2. Wybrane zagadnienia z anatomii kończyny dolnej. Arteriografia, flebo-

grafia, limfografia, NMR, TK.

I sem

ćwiczeniaOsteologia1. Kość czołowa, ciemieniowa, potyliczna, sitowa i klinowa.2. Kość skroniowa, łzowa, nosowa, lemiesz, małżowina nosowa dolna,

kość jarzmowa.3. Szczęka, kość podniebienna, żuchwa, kość gnykowa.4. Czaszka jako całość – ściany, doły, jamy czaszki (jama nosowa, oczodół).

Ciemiączka. Połączenia kości czaszki. Staw skroniowo-żuchwowy.5. Kręgi szyjne, piersiowe, lędźwiowe, kość krzyżowa, kość guziczna. Po-

łączenia kręgów. Kręgosłup jako całość. Żebra, mostek. Klatka piersio-wa jako całość.

6. Łopatka, obojczyk. Kość ramienna, łokciowa i promieniowa. Kości ręki. Połączenia kończyny górnej.

7. Miednica. Kość udowa, kość piszczelowa, kość strzałkowa, rzepka. Ko-ści stopy. Połączenia kończyny dolnej.

8. POWTÓRZENIE MATERIAŁU – ZALICZENIE.

16


ćwiczeniaOśrodkowy Układ Nerwowy1. Podział mózgowia. Opony mózgowia i rdzenia kręgowego. Naczynia

OUN. Powierzchnia zewnętrzna i przekroje rdzenia kręgowego. Nerw rdzeniowy. Krążenia płynu mózgowo-rdzeniowego.

2. Kresomózgowie – powierzchnia zewnętrzna półkul mózgu. Kreso-mózgowie środkowe. Komora boczna. Międzymózgowie – budowa ze-wnętrzna. Komora III.

3. Pień mózgu – powierzchnia grzbietowa i podstawna. Śródmózgowie. Most. Rdzeń przedłużony. Móżdżek. Komora IV. Lokalizacja jąder ner-wów czaszkowych. Miejsca wyjścia nerwów czaszkowych.

4. Płat węchowy, płat limbiczny. Twór i układ siatkowaty. Lokalizacja czynności w Korze mózgu.Drogi czuciowe.

5. Drogi ruchowe. Ośrodki i drogi układu piramidowego. Ośrodki i drogi układu pozapiramidowego. Móżdżek. Układ siatkowaty.

6. Anatomia przekrojów – przekrój pośrodkowy mózgu. Jądra podkoro-we. Istota biała półkul. Anatomia przekrojów w obrazach CT i NMR.


Głowa-Szyja1. Skóra i przydatki skóry. Okolice głowy i szyi. Mięśnie szyi: m. szeroki,

m. mostkowo-obojczykowo-sutkowy, mięśnie podgnykowe i nadgny-kowe. Powięź szyi. Trójkąty szyi. Splot szyjny.

2. Tętnice, żyły i naczynia chłonne szyi i głowy. Nerwy X, XI, XII. Pęczek naczyniowo –nerwowy szyi. Tarczyca i przytarczyce.

3. Krtań. Tchawica. Mięśnie głębokie szyi. Pień współczulny.4. Mięśnie wyrazowe twarzy. Nerw twarzowy. Tętnica twarzowa. Topo-

grafia okolicy przyuszniczo-żwaczowej.5. Mięśnie żucia. Mechanika stawu skroniowo- żuchwowego. Nerw żu-

chwowy.6. Jama ustna. Wargi, policzki, podniebienie, dno jamy ustnej, język. Una-

czynienie i unerwienie.7. Zęby stałe i mleczne. Przyzębie. Nerw szczękowy. Tętnica szczękowa.8. Zęby stałe i mleczne (c.d.). Zgryz i zwarcie. Zaburzenia rozwojowe zę-

bów.9. Gardło, przełyk. Nerw IX. Pierścień chłonny gardła.10. Gruczoły ślinowe – podział, budowa, unerwienie i unaczynienie.11. Zwoje przywspółczulne nerwu trójdzielnego. Miejsca znieczulania ga-

łęzi nerwu V.12. Nos zewnętrzny i jama nosowa. Zatoki przynosowe. Nerw oczny. Na-

rząd wzroku. Nerw wzrokowy II.

II sem

ćwiczeniaGłowa-Szyja cd.14. Topografia przestrzeni międzypowięziowych: skroniowa, podskronio-

wa, policzkowa, skrzydłowo-żuchwowa, podbródkowa, podjęzykowa, przygardłowa i zagardłowa.

15. Narząd przedsionkowo-ślimakowy – n. VIII. Mięśnie gałki ocznej. Nerw III, IV, VI.


17


Klatka piersiowa1. Powtórzenie wiadomości z układu kostno-stawowego klatki piersiowej.

Linie orientacyjne ciała. Okolice klatki piersiowej. Sutek – budowa, una-czynienie, unerwienie. Mięśnie i powięzi klatki piersiowej.

2. Dół pachowy. Jama pachowa i jej zawartość. Splot ramienny. Tętnica i żyła pachowa. Tętnica piersiowa wewnętrzna. Naczynia i nerwy mię-dzyżebrowe.

3. Śródpiersie – podział i zawartość. Przepona. Nerw przeponowy. Grasica. Opłucna. Tchawica i oskrzela. Płuca. Mechanika i fizjologia oddychania.

4. Osierdzie. Serce – budowa ogólna i szczegółowa. Unaczynienie i unerwienie serca. Naczynia wieńcowe. Aorta, pień płucny, żyła głów-na górna i dolna.

5. Przełyk. Pnie błędne. Śródpiersie tylne. Żyły nieparzyste. Naczy-nia i węzły chłonne klp. Pień współczulny. Narządy klatki piersiowej w obrazach rtg, NMR i CT.


Jama brzuszna1. Okolice przedniej ściany brzucha. Mięśnie przedniej ściany brzucha:

mm skośne, poprzeczny, prosty, czworoboczny lędźwi. Budowa po-chewki mięśnia prostego. Miejsca zmniejszonej oporności. Kanał pa-chwinowy i udowy. Splot lędźwiowy.

2. Powierzchnia wewnętrzna przedniej ściany brzucha. Rozwój układu pokarmowego i otrzewnej. Ogólne stosunki otrzewnej i narządów jamy brzusznej. Podział jamy otrzewnej. Podział przewodu pokarmowego i położenie poszczególnych narządów w jamie brzusznej.

3. Pień trzewny. Żołądek – topografia, budowa, unaczynienie, unerwienie i czynność. Jelito cienkie – podział, położenie, budowa, czynność, uner-wienie i unaczynienie. Tętnica krezkowa górna – zakres unaczynienia.

4. Jelito grube – podział, topografia poszczególnych części jelita grube-go, unaczynienie i unerwienie. Wątroba – kształt, położenie, budowa i czynność. Pęcherzyk żółciowy, przewody wątrobowe i przewód żół-ciowy wspólny. Tętnica krezkowa dolna – zakres unaczynienia.

5. Przełyk. Trzustka – położenie, budowa, unaczynienie, czynność. Śle-dziona – położenie, budowa, unaczynienie, czynność. Żyła wrotna, krą-żenie wrotne, krążenie płodowe.

6. POWTÓRZENIE MATERIAŁU i ZALICZENIE.

Narządy moczowo-płciowe1. Pojęcie przestrzeni zaotrzewnowej i zawartość. Mięśnie tylnej ściany brzu-

cha. Splot lędźwiowy Nerki i nadnercza. Moczowód. Aorta brzuszna, jej topografia, gałęzie. Żyła główna dolna – topografia, dopływy. Tętnica bio-drowa wewnętrzna. Część lędźwiowa i krzyżowa pnia współczulnego.

2. Powtórzenie budowy miednicy. Pęcherz moczowy – położenie, topografia, unaczynienie i unerwienie. Narządy płciowe wewnętrzne żeńskie: jajnik, jajowód, macica. Cewka moczowa żeńska. Narządy płciowe zewnętrzne.

3. Narządy płciowe męskie. Gruczoł krokowy. Jądro. Pęcherzyki nasien-ne. Powrózek nasienny. Prącie. Cewka moczowa męska. Moszna. Splot podbrzuszny górny i dolny.

4. Dno miednicy. Krocze i okolica kroczowa. Przepona miednicy i przepo-na moczowo-płciowa – elementy mięśniowe i powięziowe. Przestrze-nie międzypowięziowe miednicy i ich znaczenie. Kanał zasłonowy. Dół kulszowo-odbytniczy i kanał sromowy. Tętnica sromowa wewnętrzna. Nerw sromowy. Podstawy anatomii jamy brzusznej w CT, NMR, USG

5. POWTÓRZENIE MATERIAŁU i ZALICZENIE.

18


Grzbiet, Kończyny (górna i dolna)1. Okolice grzbietu. Mięśnie grzbietu powierzchowne. Mięsień prostow-

nik grzbietu. Kanał kręgowy. Unerwienie skóry karku i potylicy. Okoli-ce kończyny górnej. Mięśnie obręczy kończyny. Nerwy splotu ramien-nego dla mięśni obręczy. Nerwy i żyły podskórne ramienia. Mięśnie ra-mienia. Pęczek naczyniowo-nerwowy ramienia. Nerw pachowy i nerw mięśniowo-skórny.

2. Mięśnie przedramienia, grupa przednia, boczna i tylna. Dół łokciowy. Tętnice przedramienia: promieniowa i łokciowa. Nerw pośrodkowy, nerw łokciowy i nerw promieniowy. Mięśnie kłębu i kłębika oraz mięś-nie środkowe ręki. Miejsc wyczuwania tętna i wkłuwanie się do naczyń.

3. Węzły chłonne pachwinowe. Mięśnie obręczy kończyny dolnej. Mięś-nie uda – grupa przednia, przyśrodkowa i tylna. Trójkąt udowy, kanał przywodzicieli. Tętnica i żyła udowa. Nerw udowy i nerw zasłonowy. Nerwy i naczynia pośladkowe górne i dolne.

4. Splot krzyżowy. Mięśnie goleni – grupa przednia, boczna i tylna. Dół podkolanowy. Nerw kulszowy. Nerw piszczelowy i nerwy strzałkowe. Tętnica podkolanowa i jej gałęzie. Tętnica piszczelowa przednia i tylnia.

5. Kanał kostki przyśrodkowej. Miejsca wyczuwalności tętna i wkłuwania się do naczyń żylnych. Krótkie mięśnie stopy. Objawy porażenia ner-wów kończyny dolnej po ich uszkodzeniu na różnych poziomach.

6. POWTÓRZENIE MATERIAŁU i ZALICZENIE.Metody oceny pracy studenta (forma i warunki zaliczenia przedmiotu):

Warunkiem zaliczenia semestru, roku i dopuszczenia do egzaminu z Ana-tomii jest czynny udział w wykładach i ćwiczeniach oraz uzyskanie zaliczenia z każdego tematu ćwiczeń oraz kolokwiów.

UWAGA! – Aby w pełni wykorzystać czas ćwiczeń student obowią-zany jest przychodzić na zajęcia przygotowany teoretycznie z aktualnego materiału oraz obowiązuje znajomość materiału ze wszystkich poprzednio odbytych ćwiczeń.

Materiał podzielony jest na 7 cykli tematycznych: Osteologia. Ośrodkowy układ nerwowy. Głowa i szyja. Klatka piersiowa, jama piersiowa. Brzuch i jama brzuszna. Narządy moczowo-płciowe. Kończyna górna i dolna.

Cykl osteologii kończy się kollokwium ustno-praktycznym (przy prepa-racie). Ewentualny drugi termin – poprawkowy – ma miejsce w ciągu jednego z kolejnych dwóch ćwiczeń. Termin trzeci (w przypadku nie zaliczenia dwóch poprzednich terminów) może mieć miejsce w drugiej połowie maja przed sesją letnią po zakończeniu kursu anatomii. Pozostałe cykle tematycz-ne kończą się kollokwiami teoretycznymi (test) oraz praktycznymi (szpilki)

Z każdego kollokwium teoretycznego (36 pytań 1 min na pytanie) moż-na uzyskać 36 p, Kollokwium z głowy i szyi składa się z 72 pytań. Tym samym z kolokwiów teoretycznych można uzyskać 252 pkt. w ciągu roku akademickiego.

19

Metody oceny pracy studenta (forma i warunki zaliczenia przedmiotu):

W trakcie każdego kollokwium praktycznego należy rozpoznać 18 struktur oznaczonych wskaźnikami z numerem (szpilka). Czas na roz-poznanie 30 sek. Pierwsze 6 to struktury podstawowe – punkty bazowe: można uzyskać 0 lub 2 pkt a do zaliczenia kollokwium należy rozpoznać 5 z nich tzn. uzyskać 10 pkt. Pozostałe szpilki oceniane są na 0, 1 lub 2pkt). Maksymalna ocena za kolokwium praktyczne to 36 pkt.. Uzyskanie co naj-mniej 10 pkt z części bazowej stanowi warunek niezbędny do zaliczenia po-zostałych punktów. Wynik z części bazowej poniżej 10 pkt oznacza, że tylko te punkty są zaliczone, a dalsza część nie jest oceniana Kollokwium prak-tyczne z głowy i szyi składa się z 36 szpilek (12 bazowych). Należy w jego trakcie rozpoznać 10/12 szpilek bazowych (20 pkt). Uzyskanie co najmniej 20 pkt z części bazowej stanowi warunek niezbędny do zaliczenia pozosta-łych punktów. Wynik z części bazowej poniżej 20 pkt oznacza, że tylko te punkty są zaliczone, a dalsza część nie jest oceniana W sumie w ciągu roku akademickiego można uzyskać 252 pkt. (szczegółowe zasady zdawania czę-ści praktycznej patrz strona www.anatomy.ib.amwaw.edu.pl.).

Kolokwium odbywa się dla wszystkich studentów danego rzutu na po-czątku ćwiczeń. Z chwilą rozpoczęcia kolokwium brak wstępu na sale pro-sektoryjną. Osoby spóźnione tracą termin.

Do zaliczenia kursu anatomii i dopuszczenia do egzaminu niezbędne jest zaliczenie kollokwium z osteologii w I lub II terminie oraz zdobycie z po-zostałych kollokwiów łącznie 164 pkt za kollokwia teoretyczne i 164 pkt za kolokwia praktyczne.

Osoby z niezliczoną osteologią podchodzą do III terminu w końcu maja (patrz wyżej) – jest to termin ostateczny.

Osoby które uzyskały mniej niż 164 p za kollokwia teoretyczne testowe podchodzą w końcu maja do dopuszczającego kolokwium testowego z ca-łości materiału.

Poziom zaliczenia 65%.Osoby które uzyskały mniej niż 164 p za kollokwia praktyczne podcho-

dzą w końcu maja do dopuszczającego kollokwium praktycznego z całości materiału. Warunek pomyślnego zaliczenia to: zaliczenie pkt. bazowych i uzyskanie w łącznej punktacji 65%.

Dopuszczające kolokwia teoretyczne i praktyczne odbywają się po za-kończeniu kursu anatomii – jest to termin ostateczny.Nie spełnienie powyższych warunków oznacza nie zaliczenie roku i nie-dopuszczenie do egzaminu.

Egzamin z Anatomii odbywa się w sesji letniej i składa się z części prak-tycznej i teoretycznej – testowej. Warunkiem zdania egzaminu jest pozytyw-ne zaliczenie obu części. Nie zaliczenie jednej części praktycznej lub teore-tycznej oznacza ocenę niedostateczną z całości egzaminu.

Aby zaliczyć egzamin praktyczny należy uzyskać 36 pkt na 40 w zakresie „punktów bazowych” oraz co najmniej 40 pkt. z pozostałych szpilek. Oznacza to zdobycie 76 pkt na 120 z całości egzaminu. W przypadku nieuzyskania 36 pkt. z części bazowej pozostała część egzaminu praktycznego nie jest oceniania.

Egzamin teoretyczny składa się ze 120 pytań. Aby go zaliczyć należy uzyskać co najmniej 76 pkt.

Suma punktów z egzaminu praktycznego i teoretycznego określa ocenę wg. następującej skali:

152-169 – dostateczny, 170-187 – dość dobry, 188-205 – dobry,206-223 – ponad dobry, 224-240 – bardzo dobry.Termin poprawkowy jest wyznaczony w sesji jesiennej.Osoby, które w I terminie uzyskały wystarczającą do zaliczenia liczbę punk-

tów z jednej części egzaminu w II terminie zdają jedyne część niezliczoną.

20

Literatura obowiąz-kowa:

LITERATURA ZALECANA do wyboru1/ Anatomia Człowieka podręcznik dla studentów W. Woźniak.2/ Anatomia Człowieka W. Sylwanowicz (red. Sokołowska Pituchowa)

PZWL.3/ Anatomia Człowieka A. Bochenek M. Reicher T I-V PZWL (wybrane

rozdziały).4/ Anatomia Ośrodkowego Układu Nerwowego dla Studentów H. Doba-

czewska.5/ Anatomia Kliniczna Głowy i Szyi R. Aleksandrowicz, B. Ciszek PZWL.6/ Zarys Anatomii Człowieka A. Krechowiecki, F. Czerwiński PZWL.7/ Mianownictwo Anatomiczne R. Aleksandrowicz PZWL.

ATLASY KLASYCZNE – przykłady1/ Sobotta Atlas Anatomii Człowieka T I-II dowolne wydanie.2/ Kiss Atlas Anatomii dowolne wydanie.3/ Bertollini Atlas Anatomii dowolne wydanie.4/ Sinielnikow Atlas Anatomii dowolne wydanie.5/ Petra Kopf-Meier dowolne wydanie.6/ Prometeusz dowolne wydanie.

Literatura uzupełnia-jąca:

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA – przykładowe propozycje1/ Anatomia Topograficzna i Stosowana W. Łasiński T I-III PZWL.2/ Anatomia Prawidłowa Człowieka T. Marciniak RU ZSP AM Wrocław.3/ Anatomia Czynnościowa Ośrodkowego Układu Nerwowego B. Gołąb

PZWL.4/ Anatomia Głowy dla Stomatologów W. Łasiński PZWL.5/ Anatomia tom I i II – Lippert Urban & Partner.6/ Anatomia Człowieka A. Bochenek M. Reicher T I-V PZWL.7/ dostępne na rynku słowniki mian anatomicznych.

ATLASY FOTOGRAFICZNE – przykłady1/ Kolorowy Atlas Anatomii Człowieka Mc.Minn i wsp. dowolne wydanie.2/ Anatomia Człowieka Rohen,Yokochi dowolne wydanie.3/ Atlas Anatomii Vajda.

Koło naukowe: Przy ZAPiK działa Studenckie Naukowe Koło Anatomiczne. W Kole pracują sekcje: neuroanatomiczna, anatomii klinicznej płodu i układu ser-cowo-naczyniowego, anatomii narządu ruchu.

Członkiem koła może zostać student, który zdał egzamin z anatomii z wynikiem pozytywnym. Tym samym student odbywający kurs anatomii przewidziany programem studiów nie może być członkiem koła lub jeśli był nim wcześniej musi zawiesić członkostwo do czasu zdania egzaminu w celu uniknięcia konfliktu interesów.

21

BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY

2. Nazwa jednostki prowadzącej zajęcia

Zakład Medycyny Zapobiegawczej i Higieny (we współpracy z Działem Ochrony Pracy i Środowiska WUM)

3. Osoba odpowiedzialna za dydaktykęDr inż. Irena Kosińska

4. Liczba godzin zajęćWykłady: 4 godziny lekcyjne

5. Termin i forma zaliczenia zajęćPo zakończeniu wykładów – sprawdzian pisemny.Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest obecność na wykładach i zaliczenie testu.

6. Cel nauczania:Celem nauczania jest zapoznanie studentów z zasadami bezpieczeństwa i higieny pra-

cy oraz bezpieczeństwem pożarowym w trakcie studiów w Warszawskim Uniwersytecie Medycznym, ze szczególnym uwzględnieniem zagrożeń związanych z odbywaniem zajęć praktycznych.

Przedmiot realizowany jest w ramach Rozporządzenia MNiSzW z dnia 5 lipca 2007 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w uczelniach (Dz.U. Nr 128, poz. 897).

7. Regulamin zajęć brak

8. Tematyka zajęć

Tematyka wykładów:1. Regulacje prawne z zakresu ochrony pracy (prawa i obowiązki studentów w zakresie

bezpieczeństwa i higieny pracy).2. Zagrożenia zdrowia studentów na stanowiskach pracy./nauki w trakcie studiów (fizycz-

ne, chemiczne i biologiczne) i ochrona przed zagrożeniami. Procedura poekspozycyjna w narażeniu na HIV, WZWB, WZWC.

3. Postępowanie w przypadku wypadków i w sytuacjach zagrożeń (pożar, wybuch, awa-ria, zagrożenie terrorystyczne, powódź itp.), zasady ewakuacji z budynków.

4. Zasady udzielania pomocy przedlekarskiej.5. Zasady ergonomii na stanowiskach pracy.

Literatura zalecana:1. Marcinkowski J. (Red.): Higiena, profilaktyka i organizacja w zawodach medycznych,

PZWL, Warszawa 2004.2. Rączkowski B.: BHP w praktyce, poradnik. ODDK Gdańsk, 2006.

22

Rok akademicki: 2012/2013Kierunek: Lekarsko DentystycznySpecjalność: -Rok studiów, semestr: I rok, 2 semestrTryb studiów: Stacjonarne, niestacjonarneNazwa przedmiotu: ERGONOMIA W STOMATOLOGII Typ przedmiotu: Prawno-organizacyjne podstawy medycynyPoziom przedmiotu: Wiedza, umiejętnościJęzyk wykładowy: polskiNazwa jednostki dy-daktycznej prowadzą-cej zajęcia oraz dane teleadresowe:

Zakład Propedeutyki i Profilaktyki Stomatologicznej WUMNowogrodzka 59, 02-006 WarszawaTel.: (22) 625 66 02, Fax.: (22) 825 58 55e-mail: [email protected]


dr hab. n. med. Leopold Wagner prof. nadzw. WUM


dr n. med. Małgorzata Ponto -Wolska

Rodzaj zajęć: Wykłady, seminaria, ćwiczeniaLiczba godzin: wykłady: 8 ćwiczenia: 15 seminaria: 7Liczba punktów ECTS: 2Metody dydaktyczne: Wykłady 1 godz./tydz., całkowita liczba tygodni 8;

Seminaria 2 godz./tydz. (przez 3 tyg.) i 1 godz./tydz. (1 tydzień), całkowita liczba tygodni 4;Ćwiczenia 2 godz./tydz. (przez 7 tyg.) i 1 godz./tydz. (1 tydzień), całkowita liczba tygodni 8.

Wymagania wstępne: Zdolność logicznego myślenia i umiejętność pracy w grupie.Założenia i cele przed-miotu:

Efektem kształcenia jest nabycie przez studenta wiedzy w zakresie planowania pracy zespołu stomatologicznego; organizacji, wyposażenia i prowadzenia gabinetu stomatologicznego, zgodnie z zasadami ergono-mii i bezpieczeństwa pracy; ergonomicznych zasad prowadzenia zabiegów stomatologicznych oraz umiejętności kierowania pracą zespołu w gabinecie stomatologicznym, rozpo-znawania czynników szkodliwych oraz uciążli-wych w miejscu pracy, zamiesz-kania i nauki.


Treści kształcenia obejmują omówienie zasad związanych z ergono-micznym prowadzeniem zabiegów stomatologicznych oraz organizacją pracy w gabinecie dentystycznym, obsługą sprzętu i aparatury stomatolo-gicznej oraz wadami i zaletami pracy przy pacjencie siedzącym i leżącym. Program nauczania obejmuje także charakterystykę zespołu stomatologicz-nego, bezpieczeństwo i higienę pracy w stomatologii, czynniki etiologiczne schorzeń związanych z wykonywaniem zawodu oraz sposoby ich zapo-biegania, źródła stresu i zmęczenia w praktyce stomatologicznej włącznie z metodami odreagowywania sytuacji stresowych.


Forma kontroli wyników nauczania – kolokwium końcowe obejmujące zakres treści merytorycznych przedmiotu.


1. Z. Jańczuk, M Bladowski „Zasady pracy przy leżącym pacjencie” Biblio-teka Quintessence, 2006 r.

2. M. Bladowski „Atlas technik pracy na cztery ręce w stomatologii”. Euro-Direct-Media.

3. Z. Knychalska-Karwan „ Profilaktyka najczęstszych schorzeń stomato-logów związanych z pracą zawodową.” Wyd. Czelej 2007 r.

Literatura uzupełniająca: -

23

Rok akademicki: 2012/2013Kierunek: Lekarsko DentystycznySpecjalność: -Rok studiów, semestr: I rok, II semestr Tryb studiów: Stacjonarne, niestacjonarne Nazwa przedmiotu: BIOFIZYKATyp przedmiotu: ObowiązkowyPoziom przedmiotu PodstawowyJęzyk wykładowy: PolskiNazwa jednostki dy-daktycznej prowadzą-cej zajęcia oraz dane teleadresowe:

Zakład Biofizyki i Fizjologii Człowiekaul. Chałubińskiego 5, 02-004 Warszawatel. (+48 22) 628 63 34


Prof. dr hab. n med. Jacek Przybylski


Mgr Andrzej Marczak

Rodzaj zajęć: Wykłady, seminaria, ćwiczeniaLiczba godzin: wykłady: 10 ćwiczenia: 16 seminaria: 9Liczba punktów ECTS: 3Metody dydaktyczne: Wykład 1 x w tygodniu przez 5 tygodni.

Seminarium 2 godziny.Pierwsze seminarium pogadanka wstępna.Ćwiczenia 4 x 4 godz. przez 4 tygodnie.

Wymagania wstępne: Znajomość fizyki na poziomie szkoły średniej.Założenia i cele przed-miotu:

Poznanie fizycznej struktury układów biologicznych, fizyczne interpretacja ich funkcji.Poznanie fizycznych podstaw metod diagnostycznych i terapeutycznych a także zasad działania aparatury medycznej.


Podstawy teoretyczne biofizyki.Biofizyka układów biologicznych.Wpływ czynników fizycznych na ustrój żywy.


Ustne kolokwium na każdym ćwiczeniu z teorii potrzebnej do jego wykonania.Końcowe kolokwium z zaliczenia materiału z wykładów i ćwiczeń.Test wyboru 60 punktów


1. Materiały do ćwiczeń z biofizyki. Praca zbiorowa.2. Biofizyka. Pod red prof. F. Jaroszyka.3. Podstawy biofizyki. Pod red. Prof. A. Pilawskiego.


1. Wybrane zagadnienia z biofizyki. Pod red prof. S. Miękisza i prof. A. Hendricha.

24

Rok akademicki: 2012/2013Kierunek: Lekarsko DentystycznySpecjalność:Rok studiów, semestr: I rok, semestr zimowyTryb studiów: Stacjonarne, niestacjonarneNazwa przedmiotu: BIOLOGIATyp przedmiotu: ObowiązkowyPoziom przedmiotu: Średnio-zaawansowanyJęzyk wykładowy: PolskiNazwa jednostki dy-daktycznej prowadzą-cej zajęcia oraz dane teleadresowe:

Katedra i Zakład Biologii Ogólnej i Parazytologii, Centrum Biostrukturyul. Chałubińskiego 5, 02-004 Warszawa,tel. (22) 621 26 07,e-mail: [email protected]


Barbara Grytner-Zięcina, prof. dr hab.


Monika Dybicz, dr n. med.

Rodzaj zajęć: Wykłady, ćwiczenia i seminariaLiczba godzin: wykłady: 8 godzin ćwiczenia: 16 godzin seminaria: 11 godzinLiczba punktów ECTS: 3Metody dydaktyczne: Wykłady: 4 tygodnie po 2 godziny.

Ćwiczenia i seminaria: 9 tygodni po 3 godziny.Wymagania wstępne: Student powinien mieć podstawy wiedzy z ekologii, genetyki i parazytolo-

gii, które zostały przekazane w szkole średniej.Student powinien znać podstawy budowy i obsługi mikroskopu.


Na zajęciach z parazytologii student powinien poznać biologię ważniej-szych pasożytów człowieka oraz diagnostykę chorób pasożytniczych.Na genetyce student ma poznać mechanizmy dziedziczenia cech prawid-łowych człowieka oraz chorób i zespołów uwarunkowanych genetycznie, a także ich diagnostykę klasyczną i molekularną.


Wykłady:1. Ekoparazytologia. Pasożytnictwo – podstawowe pojęcia.2. Immunoparazytologia.3. Organizacja i struktura genomu człowieka.4. Klonowanie. Terapia genowa.

25


Seminaria i ćwiczenia:1. Wpływ czynników środowiska zewnętrznego na Trichomonas tenax.2. Pasożyty człowieka, których drogą zarażenia jest jama ustna. Pierwot-

niaki przewodu pokarmowego, wewnątrzkomórkowe i wewnątrztkan-kowe człowieka.

3. Różnorodność źródeł, dróg inwazji i lokalizacji robaków pasożytni-czych człowieka.

4. Pasożyty zewnętrzne, będące źródłem niebezpiecznych chorób dla le-karza.

5. Genetyka mendlowska. Dziedziczenie mitochondrialne. Dziedziczenie wieloczynnikowe.

6. Dziedziczenie jednogenowe cech prawidłowych i patologicznych czło-wieka.

7. Determinacja płci człowieka.8. Mutageneza. Mutacje genowe i chromosomowe.9. Cytogenetyka klasyczna i molekularna. Techniki biologii molekularnej

stosowane w wykrywaniu mutacji i diagnostyce chorób genetycznych człowieka.


Dokumentację samodzielnej pracy na ćwiczeniach stanowią wykonane rysunki i rozwiązane zadania. Do zajęć obowiązuje zeszyt pt. „Materiały do ćwiczeń z Biologii dla studentów I roku Oddziału Stomatologii”. Obec-ność na ćwiczeniach i seminariach jest obowiązkowa. Kontrolę i stopień opanowania materiału stanowi zaliczenie.


1. Ekologia. Jej związki z różnymi dziedzinami wiedzy medycznej pod red. A. Kurnatowskiej. PWN 2001.

2. Parazytologia i akaroentomologia medyczna pod red. A. Deryło. PWN 2002.3. Genetyka człowieka. Rozwiązywanie problemów medycznych.

B.R. Korf. PWN 2003.Literatura uzupełnia-jąca:

1. Zarys parazytologii lekarskiej pod red. R. Kadłubowskiego i A. Kurnatow-skiej. PZWL 1999.

2. Parazytologia w ochronie środowiska i zdrowia pod redakcją E. Lonc. VO-LUMED 2001.

3. Genetyka medyczna. L.B. Jorde, J.C. Carey, M.J. Bamshad, R.L. White. Mosby 2000.

4. Podstawy genetyki medycznej. L.M. Connor, M.A. Ferguson-Smith. PZWL 1998.

5. Biologia molekularna w medycynie – Elementy genetyki klinicznej pod red. J. Bala. PWN 2001.

Koło naukowe: Koło Naukowe przy Katedrze Biologii Ogólnej i Parazytologii podzie-lone jest na dwie sekcje:

– parazytologiczną – studenci zapoznają się z technikami diagnostyczny-mi i oceną zmian patologicznych w narządach żywicieli;

– molekularną – studenci uczą się technik molekularnych i samodziel-nie je wykonują.

Spotkania koła mają charakter indywidualny. Studenci mogą brać udział w badaniach naukowych prowadzonych w katedrze.

26

Rok akademicki: 2012/2013Kierunek: Lekarsko DentystycznySpecjalność: -Rok studiów, semestr: I rok, semestr I i IITryb studiów: Stacjonarne, niestacjonarneNazwa przedmiotu: BIOCHEMIA Z ELEMENTAMI CHEMII Typ przedmiotu: obowiązkowyPoziom przedmiotu: średnio-zaawansowanyJęzyk wykładowy: polskiNazwa jednostki dy-daktycznej prowadzą-cej zajęcia oraz dane teleadresowe:

Katedra i Zakład Biochemii I WLBanacha 1, 02-097 WarszawaTel.: 22 572 06 93, fax: 22 572 06 39e-mail: [email protected]


Prof. dr hab. Anna Barańczyk-Kuźma


Dr n. przyr. Maria Szumiło

Rodzaj zajęć: Wykłady, seminaria, ćwiczenia laboratoryjne – 125 godzinLiczba godzin: Wykłady:

35 godzinyĆwiczenia:55 godzin

Seminaria:35 godzin

Liczba punktów ECTS: 8Metody dydaktyczne: Wykłady: 35 godziny w tym: semestr I – 8 wykładów po 2 godz. (16 godz.)

semestr II – 6 wykładów po 3 godz., 1-2 godziny (19 godz.).Zajęcia seminaryjno-repetytoryjne: 35 godzin w semestrze I i II – 1 x w ty-godniu po 3 godz.Ćwiczenia laboratoryjne: 55 godzin w semestrze I i II – 1 x w tygodniu po 5 godz.

Wymagania wstępne: Student powinien być przygotowany do każdego zajęcia w oparciu o podaną literaturę


Celem zajęć z biochemii jest poznanie budowy chemicznej organizmów żywych, procesów chemicznych i energetycznych zachodzących w tych or-ganizmach, ich współdziałania i regulacji na poziomie molekularnym. Zdo-byta wiedza powinna ułatwić zrozumienie mechanizmów funkcjonowania organizmu człowieka w warunkach fizjologicznych i patologicznych.


Tematy wykładów:Semestr III1. Białka.2. Białka.3. Enzymy.4. Enzymy.5. Utlenianie tkankowe.6. Utlenianie tkankowe.7. Kwasy nukleinowe.8. Kwasy nukleinowe.

27


Semestr IV8. Trawienie.9. Metabolizm węglowodanów.10. Metabolizm lipidów.11. Przemiany aminokwasów.12. Krew.14. Nerka i wątroba.15. Witaminy i hormony.

Tematy seminariów i ćwiczeń laboratoryjnych:

1. Aminokwasy, białka. Aminokwasy – budowa, podział, właściwości. Budowa białek (pierwszo-, drugo-, trzecio- i czwartorzędowa). Typy wiązań chemicznych stabilizujących struktury przestrzenne białek. He-moglobina – budowa hemoglobin prawidłowych i patologicznych. Ko-lageny. Insulina. Metody izolowania białek z materiału biologicznego. Denaturacja białek.

2. Enzymy. Budowa enzymu: apoenzym, koenzym, grupa prostetyczna, centrum aktywne, miejsce allosteryczne, kofaktory. Klasyfikacja enzy-mów. Koenzymy. Mechanizm działania enzymów. Kinetyka reakcji en-zymatycznej (wpływ stężenia enzymu i substratu na szybkość reakcji enzymatycznej, stała Michaelisa – Km). Hamowanie reakcji enzyma-tycznej – typy hamowania. Regulacja aktywności enzymów (ograni-czona proteoliza, regulacja allosteryczna, modyfikacja kowalencyjna). Zjawisko allosterii.

3. Utlenianie biologiczne. Związki wysokoenergetyczne, łańcuch od-dechowy, cykl Krebsa. Pojęcie wiązania bogatego w energię. Związki wysokoenergetyczne i ich rola w metabolizmie komórki (ATP, ADP, fosfoenolopirogronian, fosfokreatyna, 1,3-bisfosfoglicerynian). Cykl kwasu cytrynowego (cykl Krebsa): reakcje, enzymy, źródła acetylo--CoA i szczawiooctanu, wytwarzanie równoważników redukcyjnych, znaczenie cyklu. Oksydacyjna dekarboksylacja α-ketokwasów. Łańcuch oddechowy. Fosforylacja oksydacyjna. Inhibitory łańcucha oddechowe-go: inhibitory transportu elektronów (barbiturany, rotenon, antymycy-na, CN-, CO, H2S), inhibitory fosforylacji oksydacyjnej (oligomycyna, atraktylozyd), związki rozprzęgające łańcuch oddechowy (2,4-dinitro-fenol, dikumarol, gramicydyna).

4. Budowa genomu. Proces replikacji, transkrypcji i syntezy białka. Budowa DNA. Struktura chromatyny. Replikacja DNA: enzymy pro-cesu replikacji (polimerazy DNA, prymaza, ligazy, endonukleazy, topoizomerazy, telomeraza). Transkrypcja DNA: polimerazy RNA, modyfikacje potranskrypcyjne. Budowa i rodzaje RNA. Synteza biał-ka: aktywacja aminokwasów, budowa rybosomów, inicjacja, elongacja i terminacja syntezy białek. Biosynteza białek sekrecyjnych i błono-wych. Antybiotyki – inhibitory syntezy białek. Modyfikacje potransla-cyjne białek.

5. Węglowodany – przemiany. Trawienie węglowodanów. Glikoliza – przebieg w warunkach tlenowych i beztlenowych, bilans energetycz-ny spalania glukozy. Tlenowe przemiany pirogronianu – oksydacyjna dekarboksylacja, transaminacja do alaniny w mięśniach, karboksylacja do szczawiooctanu lub jabłczanu, Wykorzystanie mleczanu. Fermenta-cja alkoholowa. Glukoneogeneza – lokalizacja, substraty, reakcje, enzy-my. Synteza i degradacja glikogenu – regulacja hormonalna w wątrobie i w mięśniach, zaburzenia przemian. Szlak pentozofosforanowy – loka-lizacja, substraty, znaczenie. Przemiany galaktozy i fruktozy.

28


6. Lipidy – przemiany. Trawienie lipidów. Synteza kwasów tłuszczowych (li-pogeneza) – reakcje, enzymy, regulacja. Transport kwasów tłuszczowych do mitochondriów. Proces β-oksydacji. Biosynteza i rola prostaglandyn, prostacyklin, tromboksanów i leukotrienów. Przemiany triacylogliceroli w wątrobie i tkance tłuszczowej. Regulacja hormonalna lipolizy w tkan-ce tłuszczowej (wpływ insuliny, glukagonu i adrenaliny). Biosynteza i rozpad fosfolipidów glicerolowych. Biosynteza i katabolizm choleste-rolu. Kwasy żółciowe: powstawanie, krążenie jelitowo-wątrobowe. Hor-mony steroidowe. Witamina D3 – synteza aktywnej formy i jej działanie na gospodarkę wapniowo-fosforanową. Lipoproteiny osocza. Miażdżyca.

7. Białka – trawienie i wchłanianie. Ureogeneza. Trawienie i wchłanianie białek w przewodzie pokarmowym Aminokwasy egzo- i endogenne, białka pełno- i niepełnowartościowe. Bilans azotowy. Reakcje ogólne aminokwasów: oksydacyjna deaminacja, transaminacja – rola fosforanu pirydoksalu, dekarboksylacja – aminy biogenne. Ureogeneneza – loka-lizacja wewnątrzkomórkowa, reakcje, enzymy, regulacja. Synteza i rola glutaminy w ustroju (mózg, wątroba, nerka).

8. Aminokwasy – przemiany. Katabolizm szkieletów węglowych ami-nokwasów: glicyna, alanina, seryna, arginina, histydyna, fenyloalani-na, tyrozyna, tryptofan, metionina, cysteina, kwas glutaminowy, kwas asparaginowy. Powstawanie i wykorzystanie fragmentów jednowę-gowych (kwas foliowy). Aminokwasy gluko- i ketogenne. Wrodzone wady metaboliczne w przemianie aminokwasów. Biologicznie czynne pochodne aminokwasów: hormony tarczycy, aminy katecholowe, ami-ny indolowe, cholina i acetylocholina. Międzynarządowa wymiana aminokwasów (mięśnie, wątroba, mózg, nerka).

9. Krew. Składniki i funkcje krwi. Białka osocza – prawidłowe i stanów patologicznych. Białka diagnostyczne. Hemoglobina – budowa, udział w transporcie gazów. Transport CO2 we krwi. Równowaga kwasowo--zasadowa. Bufory krwi. Synteza hemu. Katabolizm hemu. Krążenie bilirubiny. Żółtaczki.

10. Witaminy. Hormony. Witaminy grupy B (B1, B2, B3, B6, B12, kwas fo-liowy) – budowa, udział w przemianach, objawy niedoboru. Witamina C – budowa, udział w przemianach (ze szczególnym uwzględnieniem kolagenu). Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (A, D3, K i E) – funkcje fizjologiczne. Udział witaminy D3 w przemianach wapniowo-fosforano-wych. Wpływ hormonów na metabolizm tkanek. Mechanizm działania hormonów steroidowych, białkowych, peptydowych i pochodnych ami-nokwasów. Regulacja hormonalna przemian lipidów, węglowodanów i białek.

29


Student powinien być przygotowany do każdego zajęcia w oparciu o po-daną literaturę.2. Nieobecności należy usprawiedliwiać, a ustalenie ich odrabiania należy

uzgodnić (w jak najkrótszym terminie) z osobą odpowiedzialną za dy-daktykę.

3. Zaliczenie zajęć (obu semestrów), udokumentowane podpisem w in-deksie, odbywa się pod koniec semestru IV (w maju).

4. Warunkiem zaliczenia i dopuszczenia do egzaminu jest:– obecność na wszystkich ćwiczeniach i seminariach,– uzyskanie oceny co najmniej dostatecznej ze wszystkich ćwiczeń i se-

minariów tematycznych oraz trzech sprawdzianów.5. Trzy sprawdziany: I – białka, enzymy, utlenianie tkankowe,

kwasy nukleinowe (listopad).II – cukry, lipidy-statyka, przemiany (marzec).III – przemiany aminokwasów, krew, mocz, wi-

taminy, hormony (kwiecień).Egzamin testowy.


1. R.K. Murray, D.K. Granner, P.A. Mayes, V.W. Rodwell. Biochemia Harpe-ra. PZWL, 2008,

alternatywnie2. E. Bańkowski. Biochemia. Podręcznik dla studentów uczelni medycznych.

Wydawnictwo Medyczne, Urban & Partner, Wrocław, 2009.Literatura uzupełnia-jąca:

1. Skrypty opracowane przez zespół dydaktyczny Katedry i Zakładu Bio-chemii.

Koło naukowe: W Katedrze i Zakładzie Biochemii jest Koło Naukowe, do którego zapra-szani są studenci zainteresowani biochemią i pragnących rozszerzyć swo-je wiadomości z przedmiotu uczestnicząc w posiedzeniach i badaniach naukowych.

30

Rok akademicki: 2012/2013Kierunek: Lekarsko DentystycznySpecjalność: -Rok studiów, semestr: Rok pierwszy, semestr I i IITryb studiów: Stacjonarne, niestacjonarne Nazwa przedmiotu: HISTOLOGIA, CYTOLOGIA I EMBRIOLOGIA Typ przedmiotu: ObowiązkowyPoziom przedmiotu: ZaawansowanyJęzyk wykładowy: PolskiNazwa jednostki dy-daktycznej prowadzą-cej zajęcia:

Katedra i Zakład Histologii i EmbriologiiCENTRUM BIOSTRUKTURY02-004 Warszawa, ul. Chałubińskiego 5 (budynek Anatomicum)STRONA INTERNETOWA: http://histologia.wum.edu.pl

Sekretariat przyjmuje studentów w godz. 9:30-14:00 i w razie potrzeby uma-wia na spotkanie z Kierownikiem Katedry, (tel./fax 22 629-52-82).


Prof. n. med. Jacek Malejczyk


Dr hab. n. med. Paweł Włodarski

Rodzaj zajęć: Wykłady, seminaria, ćwiczeniaĆwiczenia i seminaria z histologii odbywają się w salach mikroskopo-

wych na I piętrze budynku Anatomicum przy ul. Chałubińskiego 5. Wykła-dy odbywają się w sali im. prof. Ludwika Paszkiewicza w tym samym bu-dynku. Seminaria z genetyki medycznej odbywają się w Zakładzie Genetyki Medycznej przy ul. Pawińskiego 3c.

Łączna liczba godzin 85Liczba godzin: wykłady: 10 ćwiczenia: 50 seminaria: 25Liczba punktów ECTS: 6Metody dydaktyczne (organizacja zajęć):

Zajęcia dydaktyczne prowadzone są w formie wykładów, seminariów i ćwiczeń.Egzamin końcowy obejmuje materiał wszystkich zajęć.

Organizacja ćwiczeń i seminariów:1. Studenci przystępują do ćwiczeń przygotowani. Zakres materiału obję-

tego ćwiczeniem jest podany w Programie Zajęć.2. W trakcie ćwiczeń studenci omawiają z asystentem zagadnienia objęte

tematem ćwiczenia oraz oglądają preparaty mikroskopowe, schematy i elektronogramy. Obrazy tkanek i narządów oglądanych pod mikro-skopem należy narysować w zeszycie. Warunkiem zaliczenia ćwiczenia jest obecność na zajęciach, wykazanie się wiedzą z zakresu omawianego tematu oraz wykonanie rysunków preparatów i ich poprawne opisanie.

3. Mikroskopy są rozmieszczone na stołach, lub wypożycza się je pod za-staw legitymacji studenckiej. Po zakończeniu oglądania preparatów na-leży wyłączyć oświetlenie mikroskopu i przykryć mikroskop pokrow-cem. Wynoszenie mikroskopów lub ich części z sal ćwiczeniowych jest zabronione.

31

Metody dydaktyczne (organizacja zajęć):

4. W okresie przedkolokwialnym i przedegzaminacyjnym każda grupa studencka może wypożyczyć komplet preparatów demonstracyjnych. Zestawy można wielokrotnie wymieniać. Przed oddaniem/wymianą ze-stawu, należy uporządkować preparaty wg załączonej listy. Za zgubione i zniszczone preparaty studenci ponoszą odpowiedzialność finansową.

5. W czasie ćwiczeń należy przestrzegać przepisów BHP.Wymagania wstępne: Wiedza z zakresu biologii komórki na poziomie liceum ogólnokształcącego.Cele kształcenia: Celem nauczania Histologii z Embriologią i Cytologią jest zapoznanie

studentów kierunku lekarsko-dentystycznego z budową komórek, tkanek i narządów. W programie przewidziane jest omówienie funkcji komórek i struktur subkomórkowych widocznych w mikroskopie świetlnym i elek-tronowym oraz budowy wszystkich rodzajów tkanek i narządów człowie-ka. W trakcie zajęć studenci poznają powiązania budowy komórek i tkanek z pełnionymi przez nie funkcjami. Stanowi to podstawę do późniejszego na-uczania biochemii, fizjologii i histopatologii. W czasie zajęć przedstawiane są również podstawy biologii molekularnej i podstawowe molekularne me-tody badawcze wykorzystywane we współczesnej diagnostyce medycznej.

Studenci kierunku lekarsko-dentystycznego poznają szczególnie do-kładnie histologię tkanek i narządów jamy ustnej. Wnikliwie omawiana jest budowa i rozwój zęba i przyzębia, błon śluzowych i ślinianek. Dysku-towana jest także budowa kości wyrostka zębodołowego i stawu skronio-wo-żuchwowego. Wykładane są zasady pobierania tkanek do celów trans-plantacyjnych. W czasie zajęć z embriologii omawiane są wczesne stadia rozwojowe zarodka ludzkiego oraz proces formowania się listków zarodko-wych i powstawania pierwotnych tkanek i narządów.Zajęcia z genetyki medycznej poświęcone są omówieniu sposobów dziedzi-czenia i genetycznym uwarunkowaniom wybranych chorób.

Efekty kształcenia- w zakresie wiedzy student:

• zna mianownictwo anatomiczne, histologiczne i embriologiczne w ję-zyku polskim i angielskim;

• zna budowę ciała ludzkiego w podejściu topograficznym (kończyna górna i dolna, klatka piersiowa, brzuch, miednica, grzbiet, szyja, gło-wa) oraz czynnościowym (układ kostno-stawowy, układ mięśniowy, układ krążenia, układ oddechowy, układ pokarmowy, układ moczo-wy, układy płciowe, układ nerwowy i narządy zmysłów, powłoka wspólna);

• opisuje stosunki topograficzne między poszczególnymi narządami;• zna mikroarchitekturę narządów i tkanek oraz tworzących je komórek

i składników macierzy pozakomórkowej;• zna stadia rozwoju zarodka ludzkiego, budowę i czynność błon pło-

dowych i łożyska oraz zna etapy rozwoju poszczególnych narządów;• opisuje gospodarkę wodno-elektrolitową w układach biologicznych;• zna podstawy fizykochemiczne działania zmysłów wykorzystujących

fizyczne nośniki informacji;• opisuje funkcje w strukturach komórkowych i pozakomórkowych li-

pidów i polisacharydów;• zna funkcje nukleotydów w komórce;• zna funkcje genomu, transkryptomu i proteomu człowieka oraz pod-

stawowe metody stosowane w ich badaniu; opisuje procesy replikacji DNA, transkrypcji i translacji, regulacji ekspresji genów;

• zna enzymy biorące udział w trawieniu; zna mechanizm wytwarzania kwasu solnego w żołądku i rolę żółci w procesie trawienia; opisuje mechanizm wchłaniania produktów trawienia;

32

- w zakresie wiedzy student:

• zna procesy takie jak: cykl komórkowy, proliferacja, różnicowanie i starzenie się komórek, apoptoza i nekroza oraz ich znaczenie dla funkcjonowania organizmu; wyjaśnia różnice pomiędzy mitozą i me-jozą;

• zna czynność i mechanizmy regulacji wszystkich narządów i układów organizmu człowieka, w tym: podstawy pobudzenia i przewodzenia w układzie nerwowym; opisuje sposoby przekazywania informacji w organizmie oraz wyższe czynności nerwowe; zna fizjologię mięśni szkieletowych i gładkich; opisuje funkcje krwi i układów krążenia, od-dechowego, moczowego i pokarmowego;

• zna mechanizm działania różnych grup hormonów oraz potrafi scha-rakteryzować konsekwencje zaburzeń w regulacji hormonalnej;

• zna zasady prowadzenia badań naukowych, obserwacyjnych i do-świadczalnych oraz badań in vitro służących rozwojowi medycyny;

• zna metody bankowania komórek i tkanek;• zna podstawowe pojęcia z zakresu genetyki i typy dziedziczenia;• opisuje zjawiska sprzężenia i współdziałania genów;• opisuje prawidłowy kariotyp człowieka, oraz różne typy determinacji

płci;• opisuje budowę chromosomów oraz molekularne podłoże mutagene-

zy;• zna uwarunkowania genetyczne grup krwi człowieka oraz konfliktu

serologicznego w układzie Rh;• opisuje aberracje autosomów i heterosomów będące przyczyną cho-

rób, w tym onkogenezy.- w zakresie umiejęt-ności student:

• obsługuje mikroskop optyczny, także w zakresie korzystania z immer-sji;

• rozpoznaje w obrazach z mikroskopu optycznego lub elektronowego struktury histologiczne odpowiadające narządom, tkankom, komór-kom i strukturom komórkowym oraz dokonuje opisu i interpretacji ich budowy;

• posługuje się w mowie i piśmie mianownictwem anatomicznym, hi-stologicznym oraz embriologicznym;

• analizuje krzyżówki genetyczne oraz rodowody cech i chorób czło-wieka oraz ocenia ryzyko urodzenia się dziecka z aberracjami chro-mosomowymi;

• potrafi podjąć decyzję o potrzebie wykonania badań cytogenetycznych i molekularnych.

- w zakresie kompe-tencji personalno-spo-łecznych:

• powinien znać zasady pracy w zespole;• wykazuje umiejętność i nawyk samokształcenia;• rozumie potrzebę ustawicznego kształcenia;• wykazuje zdolność komunikowania się ze specjalistami reprezentują-

cymi nauki morfologiczne;• potrafi wytłumaczyć podstawowe terminy morfologiczne pacjentowi.

33


Semestr I (zimowy)

Tematy ćwiczeń i seminariów:1. Mikroskop, technika histologiczna.2. Ultrastruktura komórki (1) (mikroskop elektronowy, organelle komór-

kowe).3. Ultrastruktura komórki (2) (chromatyna, podział komórki).4. Molekularne metody badań komórek i tkanek.5. Tkanka nabłonkowa.6. Tkanka łączna właściwa.7. Tkanka chrzęstna i kostna.8. Tkanka kostna, kościotworzenie.9. Tkanka nerwowa, układ nerwowy obwodowy.10. Tkanka mięśniowa.11. Krew i szpik.12. Układ krążenia.13. Seminarium podsumowujące – pokaz preparatów.14. Kolokwium z histologii ogólnej – I termin.15. Kolokwium z histologii ogólnej – II termin.Tematy seminariów z genetyki medycznej:1. Mechanizmy dziedziczenia.2. Choroby twarzoczaszki uwarunkowane genetycznie.Tematy wykładów:1. Embriologia: zapłodnienie, zaplemnienie, rozwój przedimplantacyjny.2. Błony płodowe, łożysko. Kształtowanie się listków zarodkowych.3. Kształtowanie się listków zarodkowych.

Semestr II (letni)

Tematy ćwiczeń i seminariów:1. Gruczoły dokrewne.2. Układ płciowy żeński.3. Układ płciowy męski4. Kolokwium z Embriologii – I termin.5. Układ limfatyczny. Kolokwium z embriologii – II termin.6. Układ pokarmowy (1) – budowa jamy ustnej.7. Układ pokarmowy (2) – budowa i rozwój zęba.8. Układ pokarmowy (3) – przewód pokarmowy.9. Układ pokarmowy (4) – gruczoły układu pokarmowego.10. Układ oddechowy.11. Skóra i przydatki skórne.12. Układ moczowy.13. Seminarium podsumowujące – pokaz preparatów.14. Kolokwium z histologii szczegółowej – I termin.15. Kolokwium – II termin. Przedegzaminacyjny pokaz preparatów.Tematy wykładów:1. Budowa histologiczna jamy ustnej – błona śluzowa.2. Budowa i rozwój zęba – część 1.3. Budowa i rozwój zęba – część 2.4. Ślinianki.5. Centralny układ nerwowy.6. Układ receptorów: ucho wewnętrzne, oko.7. Inżynieria tkankowa, materiały wszczepialne w stomatologii.

34


• Warunkiem zaliczenia ćwiczeń jest obecność na zajęciach i wykazanie się wiedzą z zakresu omawianego tematu.

• Warunkiem dopuszczenia do kolokwium jest zaliczenie wszystkich ćwiczeń.

• Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest zdanie wszystkich kolo-kwiów przewidzianych programem.

• Wszystkie zaliczenia odbywają się w formie testu.• Egzamin końcowy odbywa się po drugim semestrze.• Egzamin składa się z dwóch części: praktycznej i teoretycznej. Ocena

końcowa jest wystawiana na podstawie wyników obu części egzaminu.

Szczegółowe informacje dotyczące warunków zaliczenia zamieszczone są w Regulaminie.


1. Sawicki W.: Histologia, PZWL Warszawa, Wyd. V, 2008.2. Kmieć Z. Histologia i Cytofizjologia Zęba i Jamy Ustnej – Elsevier Urba-

n&Partner Wyd. I, 2007.3. Sadler T. W. Embriologia lekarska, Med Tour Press International, 1993.


1. Antonio Nanci: Ten Cate’s Oral Histology, Development, Structure, and Function, Mosby-Elsevier, 7th Edition.

2. Avery JK i Chiego DJ, Jr.: Essentials of Oral Histology and Embryology: A Clinical Approach, Elsevier 3rd Edition.

3. Wheater – Histologia podręcznik i atlas, Elsevier Urban & Partner 2010, wydanie I polskie.

Koło naukowe: Przy Zakładzie Histologii i Embriologii działa SKN.Opiekunami Koła są dr Izabela Młynarczuk-Biały i dr Ryszard Galus.http://histologia.wum.edu.pl – Studenckie Koło Naukowe.

Regulamin: 1. Obecność na zajęciach jest obowiązkowa.• Dni w których wyznaczono termin odbywania się ćwiczeń i kolo-

kwiów są dniami zajęć obowiązkowych.• Dopuszcza się nieobecności na trzech zajęciach w semestrze, bez

względu na przyczynę nieobecności. Nieobecność na 4 zajęciach po-woduje niezaliczenie semestru.

• Zajęcia niezaliczone z powodu nieobecności lub nieprzygotowania do zajęć należy zaliczyć w formie ustalonej z prowadzącym ćwiczenia.

• Ćwiczenia rozpoczynają się objaśnieniami, na których obecność jest obowiązkowa.

• Spóźnienia przekraczające 15 minut będą traktowane jak nieobecność.2. Warunkiem dopuszczenia do kolokwium jest zaliczenie wszystkich

ćwiczeń.3. Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest zdanie wszystkich kolo-

kwiów przewidzianych programem.• Każde kolokwium można zdawać dwukrotnie. W przypadku niezali-

czenia w obu terminach studentom przysługuje prawo do zdawania w trzecim terminie, uzgodnionym z Radą Pedagogiczną.

• Kolokwium praktyczne należy zaliczyć przed wyznaczonym termi-nem poprawkowym kolokwium testowego.

4. Kierownik Katedry może wyznaczyć egzamin w terminie zerowym Studentom, którzy zaliczyli w pierwszym terminie wszystkie kolokwia i uzyskali z nich średnią nie niższą niż 4,5.

5. Egzamin końcowy odbywa się po drugim semestrze.• Egzamin składa się z dwóch części: praktycznej i teoretycznej, za któ-

re przyznawane są osobne punkty. Ocena końcowa jest wystawiana na podstawie wyników obu części egzaminu.

35

Regulamin: • Niezaliczenie części praktycznej lub teoretycznej skutkuje oceną nie-dostateczną z egzaminu.

• Egzamin praktyczny polega na rozpoznaniu 10 preparatów histolo-gicznych. Minimalna liczba rozpoznanych preparatów wynosi 6. Za każdy dodatkowo rozpoznany preparat Student uzyskuje 1 punkt, a w przypadku rozpoznania 10 preparatów – 5 punktów.

• Kryteria zaliczenia testu określa każdorazowo Kierownik Katedry.• Test zawiera pytania z działu wiedzy ogólnolekarskiej (histologii ogólnej,

szczegółowej i embriologii), oraz pytania z wydzielonego działu zagad-nień, który obejmuje histologię struktur jamy ustnej. Studenci muszą od-powiedzieć poprawnie na co najmniej połowę pytań z każdego działu.

• W pierwszym terminie na ocenę składają się punkty uzyskane z obu części egzaminu. W drugim terminie punkty z egzaminu praktyczne-go nie będą doliczane.

• Studenci, którzy nie zaliczyli części praktycznej egzaminu przystępu-ją do testu, którego pozytywny wynik będzie traktowany jako wynik egzaminu poprawkowego.

• Studenci, którzy zaliczyli część praktyczną, a nie zdali testu, nie mu-szą przystępować ponownie do egzaminu praktycznego w drugim terminie egzaminu.

6. Drugi termin egzaminu odbywa się w sesji poprawkowej. W razie nieza-liczenia tego egzaminu Dziekan może wyznaczyć egzamin komisyjny.

7. W przypadku nieobecności na egzaminie lub kolokwium spowodowa-nej przyczynami zdrowotnymi, Student zobowiązany jest dostarczyć zwolnienie lekarskie w ciągu trzech dni roboczych od dnia wyznaczo-nego egzaminu.

Stanowisko Katedry w sprawie ściągania na egzaminach i kolokwiachŚciąganie na egzaminach i kolokwiach jest naruszeniem zasad etyki

oraz Regulaminu studiów WUM. Osoby aktywnie i biernie uczestniczące w tym procederze będą karane usunięciem z egzaminu, z oceną niedosta-teczną. Dodatkowo Zakład wdroży postępowanie dyscyplinarne wobec osób ściągających.Osoby aktywnie ściągające to osoby, które odpisują wyniki od innych stu-dentów, bądź korzystające w czasie egzaminu z niedozwolonych notatek lub urządzeń elektronicznych służących do komunikowania się lub do przecho-wywania danych. Wnoszenie takich urządzeń na egzaminy jest zabronione.Poprzez bierny udział w ściąganiu rozumie się ułatwianie odpisywania własnych odpowiedzi innym uczestnikom egzaminu. Student jest, zatem zobowiązany dochować należytej staranności, aby uniemożliwić innym od-pisywanie swoich odpowiedzi.Kierownik Katedry obliguje Studentów i Egzaminatorów do ścisłego prze-strzegania tych zasad.Stanowisko Katedry w sprawie formy zaliczenia przedmiotuWszystkie zaliczenia odbywają się w formie testu. Także studenci, dla któ-rych język polski jest językiem obcym podlegają takim samym kryteriom oceny i zdają kolokwia i egzamin w formie testu.

Zajęcia z przedmiotu – Histologia, cytologia i embriologia realizowane są również w Zakła-dzie Genetyki Medycznej, ul. Pawińskiego 3c, 02-106 Warszawa. Tel. (+48 22) 57 20 606.

Kierownik Zakładu: Prof. dr hab. Rafał Płoski

Liczba godzin: 5 godzin seminarium.

36

Rok akademicki: 2012/2013Kierunek: Lekarsko DentystycznySpecjalność:Rok studiów, semestr: I rok, semestr I i IITryb studiów: Stacjonarne/niestacjonarneNazwa przedmiotu: JĘZYK ŁACIŃSKI W MEDYCYNIE Typ przedmiotu: obowiązkowy ogólnyPoziom przedmiotu: zaawansowanyJęzyk wykładowy: polskiNazwa jednostki dy-daktycznej prowadzą-cej zajęcia oraz dane teleadresowe:

Studium Języków Obcychul. Księcia Trojdena 2a, 02-109 Warszawatel.: (22) 57 20 863, Fax.: (22) 57 20 [email protected]


mgr Joanna Ciecierska


mgr Beata Olędzka

Rodzaj zajęć: LektoratŁączna liczba godzin: 30Liczba godzin: wykłady: ćwiczenia: 30 seminaria:Liczba punktów ECTS: 2Metody dydaktyczne (0rganizacja zajęć):

Metody podające:• wprowadzenie informacyjne• objaśnienie lub wyjaśnienie

Metody problemowe:• klasyczna metoda problemowa, omówienie problemu pojedynczego

lub złożonegoMetody aktywizujące:

• dyskusja dydaktyczna związana z wykłademMetody programowe:

• z użyciem podręcznika programowegoMetody praktyczne:

• ćwiczenia utrwalające• ćwiczenia przedmiotowe

Wymagania wstępne: BrakCele kształcenia: Elementarne i wybiórcze poznanie podstaw gramatyki łacińskiej i ter-

minologii medycznej.Przygotowanie do formułowania prostych i złożonych diagnoz me-

dycznych i recept lekarskich.Ukazanie zależności między językiem łacińskim a innymi językami

nowożytnymi.Efekty kształcenia

37


• zna podstawy gramatyki łacińskiej ze szczególnym uwzględnie-niem rzeczownika i przymiotnika.

• zna podstawowe słownictwo łacińskie oraz przedrostki i przyrostki łacińsko-greckie w terminologii medycznej i dostrzega ich podo-bieństwa w języku angielskim i innych językach nowożytnych.

• zna budowę terminów łacińskich występujących w mianownictwie anatomicznym i klinicznym.

• zna terminy łacińskie używane przy sporządzaniu recept i umie sformułować receptę lekarską.

• zna podstawowe terminy i skróty łacińskie używane w diagnostyce i recepturze lekarskiej.

- w zakresie umiejęt-ności student:

• potrafi odmienić przez przypadki rzeczownik i przymiotnik łaciń-ski ze szczególnym uwzględnieniem mianownika i dopełniacza liczby pojedynczej i mnogiej,

• posługuje się terminami łacińskimi występującymi w międzynaro-dowej nomenklaturze medycznej,

• potrafi sformułować receptę lekarską,• posługuje się skrótami łacińskimi używanymi w diagnostyce i re-

cepturze lekarskiej,• potrafi przetłumaczyć i napisać diagnozy medyczne w języku łaciń-

skim i w innych językach nowożytnych, szczególnie w języku an-gielskim, wykorzystując terminy pochodzenia łacińsko-greckiego.

- w zakresie kompe-tencji personalno-spo-łecznych:

Posiada świadomość własnych ograniczeń i umiejętność stałego do-kształcania się w dziedzinie języka łacińskiego.


Kurs języka łacińskiego kończy się zaliczeniem. Podstawę zaliczenia przedmiotu stanowią: udział we wszystkich zajęciach, aktywne uczestni-ctwo w zajęciach oraz pozytywne oceny uzyskane z kolokwiów cząstko-wych i pisemnego testu końcowego. Student ma obowiązek zgłosić się na test pisemny w wyznaczonym terminie. W przypadku niestawienia się w wyznaczonym terminie, bądź niezaliczenia sprawdzianu, studentowi przysługuje jeden termin poprawkowy.Metody oceniania:

• testy krótkiej odpowiedzi,• testy zamknięte prawda-fałsz, dobieranie, testy wielokrotnego

wyboru,• skale ocen – numeryczne, słowne, wg systemu obowiązującego

w WUM,• ocena pracy studenta sformułowana przez prowadzącego zajęcia,• testy otwarte,• tłumaczenie z języka polskiego na język łaciński i z języka łacińskiego

na język polski.Literatura obowiąz-kowa:

Literatura i materiały obowiązkowe:1. Piekarz Marcin: Lingua Latina Medicinalis, Wydawnictwo Medycyna

Praktyczna.2. Kołodziej Anna, Kołodziej Stanisław: Lingua Latina medicinalis. Ćwiczenia

z terminologii medycznej, PZWL.Literatura uzupełnia-jąca:

Książki:1. Kołodziej Anna, Kołodziej Stanisław: Lingua Latina Medicinalis. Podręcz-

nik dla studentów medycyny, PZWL.2. Dąbrowska Barbara: Podręczny słownik medyczny łacińsko-polski i polsko-

łaciński, PZWL.Czasopisma

38

Koło naukowe: -Regulamin: 1) Student ma obowiązek brać udział we wszystkich zajęciach. Nieobec-

ność usprawiedliwia jedynie choroba potwierdzona zwolnieniem lekar-skim (maksymalnie dwa zwolnienia), przedłożonym prowadzącemu w ciągu tygodnia po zakończeniu choroby.

2) Zajęcia rozpoczynają się punktualnie wg planu. Student spóźniony po-wyżej 10 minut będzie uważany za nieobecnego.

3) W przypadku nieobecności student zobowiązany jest do odrobienia opuszczonych zajęć w formie uzgodnionej z prowadzącym zajęcia.

4) Podstawę zaliczenia przedmiotu stanowią: udział we wszystkich zaję-ciach, aktywne uczestnictwo w zajęciach oraz pozytywne oceny uzy-skane z kolokwiów cząstkowych i pisemnego testu końcowego. Student ma obowiązek zgłosić się na test pisemny w wyznaczonym terminie. W przypadku niestawienia się w wyznaczonym terminie, bądź niezali-czenia testu, studentowi przysługuje jeden termin poprawkowy ustalo-ny przez prowadzącego. W przypadku niezaliczenia poprawy studen-towi przysługuje zaliczenie komisyjne.

39

Rok akademicki: 2012/2013Kierunek: Lekarsko DentystycznySpecjalność:Rok studiów, semestr: I rok, semestr I i IITryb studiów: Stacjonarne, niestacjonarne Nazwa przedmiotu: JĘZYK OBCY W MEDYCYNIE:

język angielski / francuski / niemiecki / rosyjskiTyp przedmiotu: obowiązkowy ogólnyPoziom przedmiotu: zaawansowanyJęzyk wykładowy: język angielski/francuski/niemiecki/rosyjski w zależności od wyboruNazwa jednostki dydaktycznej prowa-dzącej zajęcia oraz dane teleadresowe:

Studium Języków Obcychul. Księcia Trojdena 2a, 02-109 Warszawael.: (22) 57 20 863, fax: (22) 57 20 [email protected]



Imię i nazwiskoosoby odpowiedzialnej za dydaktykę:

mgr Marcin Otto

Rodzaj zajęć: ćwiczeniaŁączna liczba godzin: 60Liczba godzin: wykłady: ćwiczenia: 60 seminaria:Liczba punktów ECTS: 2Metody dydaktyczne(organizacja zajęć):

Metody podające:• wprowadzenie informacyjne

Metoda przewodniego tekstu:• wyjaśnienie

Metody problemowe:• omówienie problemu

Metody aktywizujące:• metoda przypadków – analiza struktury języka i języka opisu

przypadków• metoda sytuacyjna (odgrywanie ról)• dyskusja dydaktyczna

Metody eksponujące:• film i nagrania audio

Metody praktyczne:• ćwiczenia językowe utrwalające.

Wymagania wstępne: Opanowanie wybranego języka na poziomie B1 Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego Rady Europy (ocena na świadectwie matu-ralnym lub właściwy certyfikat).

Cele kształcenia: Posługiwanie się wybranym językiem obcym na poziomie min B2 we-dług ESOKJ w zakresie stomatologii, z rozróżnieniem języka tekstów spe-cjalistycznych i komunikacji w środowisku zawodowym oraz języka komu-nikacji z pacjentem.

Efekty kształcenia

40


W wybranym języku obcym• posługuje się mianownictwem anatomicznym i określa budowę

układu stomatognatycznego,• określa czynności fizjologiczne i funkcje narządu żucia,• posługuje się nazwami najczęściej występujących zaburzeń układu

stomatognatycznego,• potrafi określić podstawowe metody diagnostyczne,• posługuje się nazwami instrumentarium i wyposażenia gabinetu

stomatologicznego,• potrafi określić zasady dotyczące higieny i bezpieczeństwa zawodu

lekarza-stomatologa,• potrafi zdefiniować podstawowe jednostki chorobowe jak próchnica,

erozja, abrazja oraz towarzyszące im objawy.- w zakresie umiejęt-ności student:

W wybranym języku obcym• potrafi porozumieć się z pacjentem w zakresie przeprowadzenia

wywiadu chorobowego i badania podmiotowego poprzez umiejętne formuowanie pytań,

• potrafi posłużyć się kartą pacjenta,• potrafi przedstawić związki przyczynowo-skutkowe w zakresie

poznanych chorób,• potrafi rozpoznać podstawowe typy piśmiennictwa medycznego

jak prace kazuistyczne, artykuły poglądowe, prace badawcze.- w zakresie kompetencji personalno-społecznych:

Jest świadomy właściwej postawy wynikającej z relacji lekarz-pacjent, którą potrafi wyrazić przy pomocy języka obcego


Warunkiem zaliczenia każdego semestru jest systematyczny, aktywny udział w zajęciach, obowiązkowa obecność na wszystkich 15 zajęciach w se-mestrze, oraz pozytywne oceny z okresowych prac pisemnych.Forma zaliczenia:

Zaliczenia pisemne – testy otwarte, testy krótkiej odpowiedzi, testy za-mknięte prawda/falsz, dobieranie słownictwa i uzupełnianie luk w tekście, parafraza tekstu, tłumaczenia.

Część ustna – wypowiedzi dotyczące przedstawianych zagadnień.Skala ocen – numeryczna i słowna obowiązująca w WUM.


Język angielskiKinga Studzińska-Pasieka, Marcin Otto – Open your English Wider!, Bestom 2011.Język francuski:Mourlhon-Dallies, Florence, Tolas Jacqueline: Santé-médecine.com, CLE Inter-national 2004.Język niemiecki:Nazarska-Brzeska, Anna: Rund um den Zahn. Deutsch für stomatologische Fachkräfte, BESTOM-DENTOnet.pl, 2005.Język rosyjski:Hajczuk, Roman: Język rosyjski w medycynie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2008.

Regulamin: 1. Studenta obowiązuje obecność na wszystkich 15 zajęciach w semestrze. Nieobecność usprawiedliwia jedynie zwolnienie lekarskie przedłożone prowadzącemu w ciągu tygodnia od jego zakończenia.

2. W przypadku nieobecności student jest zobowiązany do odrobienia za-jęć w formie ustalonej z prowadzącym.

3. W przypadku nie uzyskania zaliczenia w 1 terminie student ma prawo do ter-minu poprawkowego (w okresie do dwóch tygodni po 1 terminie). W przy-padku nie zaliczenia poprawy studentowi przysługuje zaliczenie komisyjne.

4. Terminy zaliczeń są ustalane na początku semestru i podawane do wia-domości studentów.

41

Rok akademicki: 2012/2013Kierunek: Lekarsko DentystycznySpecjalność: -Rok studiów, semestr: I rok, semestr I i IITryb studiów: stacjonarne Nazwa przedmiotu: Język Polski (dla obcokrajowców) Typ przedmiotu: obowiązkowy ogólnyPoziom przedmiotu: średnio zaawansowanyJęzyk wykładowy: JĘZYK POLSKINazwa jednostki dydaktycznej prowa-dzącej zajęcia oraz dane teleadresowe:

Studium Języków Obcychul. Księcia Trojdena 2a, 02-109 Warszawatel.: (22) 57 20 863, fax: (22) 57 20 [email protected]



Imię i nazwiskoOsoby odpowiedzialnej za dydaktykę:

mgr Iwona Wołoszczenko

Rodzaj zajęć: Ćwiczenia Łączna liczba godzin: 40Liczba godzin: wykłady: ćwiczenia: 40 seminaria:Liczba punktów ECTS: 2Metody dydaktyczne (organizacja zajęć):

Metody podające:• wprowadzenie informacyjne• metoda przewodniego tekstu• wyjaśnienie

Metody problemowe:• omówienie problemu

Metody aktywizujące:• metoda sytuacyjna (odgrywanie ról)

Metody eksponujące:• nagrania audio

Metody praktyczne:• ćwiczenia językowe utrwalające.

Wymagania wstępne: Znajomość języka ogólnego wyniesiona z wcześniejszych kursów przygotowawczych.

Cele kształcenia: Posługiwanie się językiem polskim w zakresie medycyny na poziomie średnio zaawansowanym.

Efekty kształcenia- w zakresie wiedzy student:

1. Posługuje się w języku polskim mianownictwem anatomicznym i okre-śla budowę ciała ludzkiego.

2. Określa w języku polskim czynności fizjologiczne układów i narządów człowieka.

3. Posługuje się w języku polskim nazwami najczęściej występujących za-burzeń i jednostek chorobowych.

4. Posługuje się w języku polskim nazwami objawów przedmiotowych i podmiotowych.

5. Posługuje się w języku polskim nazwami oddziałów szpitalnych i ich części.

6. Posługuje się w języku polskim nazwami wyposażenia oddziału szpi-talnego.

42

- w zakresie umiejęt-ności student:

1. Korzysta z podręczników do nauki przedmiotów przewidzianych w programie studiów.

2. Rozumie wykłady i ćwiczenia w języku polskim.- w zakresie kompe-tencji personalno-spo-łecznych:

1. Potrafi nawiązać i utrzymać pełen szacunku kontakt z chorym.2. Posiada świadomość własnych ograniczeń w dziedzinie znajomości ję-

zyka polskiego i umiejętność stałego dokształcania się.Metody oceny pracy studenta (forma i warunki zaliczenia przedmiotu):

Warunkiem zaliczenia ćwiczeń jest systematyczny, aktywny udział w zajęciach, obowiązkowa obecność na wszystkich 20 zajęciach w roku, pozytywne oceny z pisemnego zaliczenia kończącego każdy semestr oraz przedstawienie prezentacji po zakończeniu każdego semestru w oparciu o dodatkową lekturę.

Forma zaliczenia:Zaliczenie pisemne – testy krótkiej odpowiedzi, testy zamknięte prawda--fałsz, dobieranie i uzupełnianie, transformacje zdań i parafraza tekstu.Część ustna – prezentacja jednostki chorobowej.

Skala ocen – numeryczna i słowna obowiązująca w WUM.Literatura obowiąz-kowa:

Książki:J. Lechowicz, J. Podsiadły: Chcę studiować medycynę, Język polski dla cu-dzoziemców. Wydawnictwo Wing, Łódż 1998.Skrypt WUMMaria Janowska Świetlana Sikorska Proszę oddychać! Materiały do naucza-nia medycznego języka polskiego. Część III.


Czasopisma:Medycyna po dyplomie, Medical Tribune Polska.

Koło naukowe: -Regulamin: 1. Studenta obowiązuje obecność na wszystkich zajęciach w roku. Nie-

obecność usprawiedliwia jedynie zwolnienie lekarskie przedłożone prowadzącemu w ciągu tygodnia po zakończeniu choroby.

2. W przypadku nieobecności student jest zobowiązany odrobić zajęcia w formie uzgodnionej z prowadzącym.

3. Podstawę zaliczenia przedmiotu stanowią: udział we wszystkich zaję-ciach, aktywne uczestnictwo, pozytywne cząstkowe oceny oraz pozy-tywna ocena z testu końcowego (część pisemna i ustna)

4. W przypadku nieuzyskania zaliczenia w I terminie student ma pra-wo do terminu poprawkowego (w okresie do 2 tygodni po I terminie). W przypadku niezaliczenia poprawy studentowi przysługuje zaliczenie komisyjne.

5. Terminy części pisemnej i ustnej ustalane są na początku semestru i po-dawane do wiadomości studentów i Rady Pedagogicznej.

43

Rok akademicki: 2012/2013Kierunek: Lekarsko DentystycznySpecjalność: -Rok studiów, semestr: I rok, 1 semestrTryb studiów: Stacjonarne, niestacjonarneNazwa przedmiotu: MATERIAŁOZNAWSTWO STOMATOLOGICZNETyp przedmiotu: Nauki przedklinicznePoziom przedmiotu: Wiedza, umiejętnościJęzyk wykładowy: polskiNazwa jednostki dydaktycznej prowa-dzącej zajęcia oraz dane teleadresowe:

Zakład Propedeutyki i Profilaktyki Stomatologicznej WUMNowogrodzka 59, 02-006 WarszawaTel.: (22) 625 66 02, Fax: (22) 825 58 55e-mail: [email protected]




dr n. med. Krzysztof Wilk

Rodzaj zajęć: Wykłady, ćwiczenia, seminariaLiczba godzin: wykłady: 15 ćwiczenia: 30 seminaria: 15Liczba punktów ECTS: 4Metody dydaktyczne: Wykłady 2 godz./tydz., całkowita liczba tygodni 8;

Seminaria 3 godz./tydz., całkowita liczba tygodni 5;Ćwiczenia 3 godz./tydz., całkowita liczba tygodni 10.

Wymagania wstępne: Umiejętności manualne, wyobraźnia przestrzenna, znajomość fizyki i chemii zgodnie z programem szkoły średniej oraz zdolność logicznego myślenia.


Efektem kształcenia jest nabycie przez studenta wiedzy w zakresie tre-ści merytorycznych przedmiotu oraz umiejętności dokonywania wyboru biomateriałów odtwórczych, protetycznych oraz łączących, w oparciu o ich własności i stosowanie technik adhezyjnych.


Treści kształcenia obejmują: omówienie wyposażenia gabinetu stomato-logiczne-go i instrumentarium stosowanego w zabiegach stomatologicznych; zasady działania sprzętu stomatologicznego, definicję oraz klasyfikację podsta-wowych i pomocniczych materiałów stomatologicznych; omówienie składu, budowy, sposobu wiązania, właściwości, przeznaczenia i sposobu użycia ma-teriałów stomatologicznych oraz właściwości powierzchniowych twardych tkanek zęba i biomateriałów stomatologicznych; definicję zjawiska adhezji i mechanizmów wytwarzania adhezyjnego połączenia oraz procedury ad-hezyjnego przygotowa-nia powierzchni szkliwa, zębiny oraz biomateriałów stomatologicznych. Program nauczania obejmuje także zagadnienia doty-czące mechanizmów degradacji (korozji) biomateriałów stomatologicznych w jamie ustnej i ich wpływu na biologiczne właściwości materiałów.


Cząstkowe zaliczenie poszczególnych ćwiczeń z uwzględnieniem mate-riału podanego na wykładach.Egzamin testowy.


1. Kordasz P., Wolanek Z. „Materiałoznawstwo protetyczno – stomatolo-giczne”, PZWL Warszawa 1980 r.

2. R.G. Craig, J.M. Powers, J.C Wataha –„Materiały stomatologiczne” Urban&Partner Wrocław 2000 r.

3. R.G. Craig –„Materiały stomatologiczne” ” Urban&Partner Wrocław 2008 r.

44


1. „Wprowadzenie do ćwiczeń przedklinicznych z materiałoznawstwa. Materiały stosowane w stomatologii zachowawczej i endodoncji”. Skrypt dla studentów, pod red. E. Jodkowskiej i L. Wagnera, Oficyna Wydawnicza WUM.

2. „Wprowadzenie do ćwiczeń przedklinicznych z materiałoznawstwa. Materiały stosowane w protetyce”. Skrypt dla studentów, pod red. L. Wagnera, skrypt, Oficyna Wydawnicza WUM.

45

Rok akademicki: 2012/2013Kierunek: Lekarsko DentystycznySpecjalność: (-)Rok studiów, semestr: I rok, Semestr I Tryb studiów: Stacjonarne, niestacjonarneNazwa przedmiotu: PIERWSZA POMOC MEDYCZNATyp przedmiotu: Obowiązkowy.Poziom przedmiotu: Średnio zaawansowanyJęzyk wykładowy: PolskiNazwa jednostki dy-daktycznej prowadzą-cej zajęcia oraz dane teleadresowe:

Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Dziecięcejul. Marszałkowska 24, 00-576 WarszawaTel. 22-62-99-418, Fax: 22-628-29-88e-mail: [email protected]


Dr hab. med. Bogumiła Wołoszczuk Gębicka

Imię i nazwisko Osoby odpowiedzialnej za dydaktykę:

Lek med. Włodzimierz Retka – wykładowca

Rodzaj zajęć: Wykłady, seminaria, ćwiczeniaLiczba godzin: wykłady: 6 godz. ćwiczenia: 10 godz. Seminaria: 4 godz. Liczba punktów ECTS: 2Metody dydaktyczne: Wykłady dla całego roku.

Seminaria dla grup studenckich.Ćwiczenia z podziałem na „grupy”.

Wymagania wstępne: Podstawowa znajomość anatomii i fizjologii człowieka na poziomie „maturalnym”.


Nauczenie udzielania pierwszej pomocy. Przezwyciężanie strachu i obaw w kontakcie z chorym czy poszkodowanym człowiekiem.


Nauka zasad resuscytacji (teoria i praktyka). Działanie i obsługa defibry-latora. Zasady zaopatrywania ran i krwotoków. Postępowanie w drgawkach i z chorym nieprzytomnym. Postępowanie na miejscu wypadku. Pierwsza pomoc w oparzeniach i zatruciach.


Zaliczenie na podstawie obecności na zajęciach i aktywnego udziału w seminariach i ćwiczeniach. Na koniec – wykonanie zabiegów resuscyta-cyjnych na manekinach (dorosły i dziecko).


Wybrane rozdziały z:1. Colquhoun M. I inni: „ABC resuscytacji.” Wrocław 2002.2. King C., Henretig F.M. „Podręczny atlas zabiegów ratunkowych u dzie-

ci.” Wrocław, 2003.3. Sefrin P. Schua R. „Postępowanie w nagłych przypadkach” Wrocław 2001.4. Leach, Richard M. „Stany nagłe w zarysie” PZWL 2008.


Wybrane rozdziały z:1. „Podstawy anestezjologii i intensywnej terapii: podręcznik dla

studentów” pod redakcją Z. Kruszyńskiego Wyd. Naukowe Ak. Med. w Poznaniu, 2006.

46

Rok akademicki: 2012/2013Kierunek: Lekarsko DentystycznySpecjalność: -Rok studiów, semestr: I rok, drugi semestrTryb studiów: Stacjonarne, niestacjonarneNazwa przedmiotu: PODSTAWY PSYCHOLOGII LEKARSKIEJTyp przedmiotu: obowiązkowy (ogólny)Poziom przedmiotu: podstawowy Język wykładowy: język polski Nazwa jednostki dydaktycznej prowa-dzącej zajęcia oraz dane teleadresowe:

Zakład Psychologii Medycznej WUMul. Żwirki i Wigury 81a; 02-091 Warszawatel. 225720533;http://zpm.wum.edu.pl/(mapa dojazdu w zakładce „kontakt”)


prof. dr hab. Krzysztof Owczarek

Imię i nazwiskoosoby odpowiedzialnej za dydaktykę:

mgr Magdalena Ł[email protected]

Rodzaj zajęć: wykłady i seminariaLiczba godzin: Wykłady: 10 Ćwiczenia: —- Seminaria: 5Liczba punktów ECTS: 2Metody dydaktyczne: 5 dwugodzinnych wykładów (2 x 45 min.) raz w tygodniu;

jedno zblokowane, pięciogodzinne (5 x 45 min.) seminarium w formie warsztatu grupowego (dyskusja i ćwiczenia, praca w zespołach i parach, praca indywidualna).

Wymagania wstępne: brak wymagań wstępnychZałożenia i cele przed-miotu:

Tematy poruszane w trakcie wykładu stanowią bazową wiedzę psycholo-giczną która rozwijana będzie w kierunku specyfiki pracy lekarza-stomatolo-ga w trakcie zajęć z Psychologii Medycznej w kolejnym roku akademickim.

Zajęcia seminaryjne w głównym stopniu nakierowane są na pracę włas-ną studentów i mają na celu przybliżenie im problematyki, który może być dla nich szczególnie przydatna w okresie przedegzaminacyjnym (radzenie sobie ze stresem, poprawa koncentracji, relaksacja). Doświadczenia zdobyte przez studentów w trakcie warsztatów seminaryjnych wykorzystane zo-staną na zajęciach z Psychologii Medycznej w kolejnym roku akademickim i zintegrowane m.in. z wiedzą na temat pracy z lękiem i stresem u pacjen-tów stomatologicznych.

47


Tematy wykładów:− Wprowadzenie do zagadnień psychologii jako nauki o człowieku.− Osobowość – definicja, kontekst historyczny, wybrane koncepcje opi-

su osobowości, osobowość a pacjent stomatologiczny.− Metody badania psychologicznego w praktyce klinicznej – diagnoza

psychomedyczna, testy psychometryczne i projekcyjne, techniki oce-ny funkcji poznawczych, metody psychofizjologiczne.

− Psychologia rozwoju człowieka – charakterystyka procesów rozwojo-wych człowieka, prawidłowości i zaburzenia rozwojowe.

− Wprowadzenie do procesów poznawczych – przetwarzanie informa-cji u człowieka, procesy poznawcze w perspektywie chronologicznej.

− Procesy motywacyjne i emocjonalne – najważniejsze nurty teoretyczne w psychologii procesów emocjonalnych i motywacyjnych, zachowa-nie człowieka a motywacja.

− Wprowadzenie do psychologii bólu.− Podstawowe zagadnienia w zakresie relacji lekarz-pacjent w stomato-

logii.Tematy seminarium:

− Stres i radzenie sobie ze stresem.− Podstawy treningu relaksacyjnego.− Podstawowe zasady skupiania uwagi i poprawy koncentracji.− Ćwiczenia poprawiające zdolność koncentracji.


Zajęcia wykładowe i seminaryjne zaliczane są na podstawie obecności, jest więc ona obligatoryjna. W razie nieobecności na pojedynczym wykła-dzie student zobowiązany jest do ustnego zaliczenia zajęć na których był nieobecny (na podstawie indywidualnie wskazanej przez prowadzącego literatury oraz przekazanych na wykładzie materiałów dydaktycznych). W razie nieobecności na seminarium student zobowiązany jest do odrobie-nia zajęć w innym terminie (z inną grupą seminaryjną), po wcześniejszym ustaleniu go z opiekunem zajęć.

Literatura obowiązkowa:

1. Gerrig, R.J. & Zimbardo, P.G (2006). Psychologia i życie, Warszawa: PWN.

Literatura uzupełniająca:

1. Bąbel P., Baran A. (2011). Trening pamięci, Warszawa: Wydawnictwo Dilfin2. Hock R.R. (2003) 40 prac badawczych, które zmieniły oblicze psycholo-

gii, Gdańsk: GWP.3. Łukaszewski, W. (2003). Wielkie pytania współczesnej psychologii.

Gdańsk: GWP.Koło naukowe: Anglojęzyczne SKN Komunikacji Interpersonalnej i Międzykulturowej

„SPEAKABLE”.

48

Rok akademicki: 2012/2013Kierunek: Lekarsko DentystycznySpecjalność:Rok studiów, semestr: I rok, semestr ITryb studiów: Stacjonarne, niestacjonarneNazwa przedmiotu: PROPEDEUTYKA MEDYCYNY UZALEŻNIEŃTyp przedmiotu: obowiązkowy Poziom przedmiotu: podstawowyJęzyk wykładowy: polskiNazwa jednostki dy-daktycznej prowadzą-cej zajęcia oraz dane teleadresowe:

Katedra i Klinika Psychiatryczna WUMul. Nowowiejska 27, 00-065 WarszawaTel.: 22 825 12 36 Fax: 22 825 13 15www.psych.waw.pl


prof. dr hab. Marcin Wojnar


prof. dr hab. Marcin Wojnarmgr Małgorzata Abramowska

Rodzaj zajęć: ćwiczenia, seminariaLiczba godzin: Wykłady: Ćwiczenia: Seminaria: 25Liczba punktów ECTS: 2Metody dydaktyczne: Praca w grupach, wykłady, prezentacje, warsztaty, filmy, spotkania

z ludźmi, którzy doświadczyli problemu uzależnienia od substancji psycho-aktywnych („spotkania z rzeczywistością”), wizyty w oddziałach detoksy-kacyjnych, prezentacja praktyczna metod oznaczania substancji psychoak-tywnych w płynach biologicznych.

Wymagania wstępne: Podstawowe wiadomości dotyczące uzależnień od substancji psycho-aktywnych, wiedza wyniesiona ze szkoły, z mediów, z lektur, ewentualnie własne doświadczenia i obserwacje.


Zapoznanie studentów z podstawowymi wiadomościami dotyczącymi etiologii, profilaktyki i terapii uzależnień od substancji psychoaktywnych.


1. Wprowadzenie w problematykę używania środków uzależniających* Substancje uzależniające – psychoaktywne, podstawowe pojęcia – nar-

komania, alkoholizm.* Modele używania – używanie, nadużywanie, używanie szkodliwe,

ryzykowne, uzależnienie, model biomedyczny i psychospołeczny* Mechanizmy i uwarunkowania uzależnienia – biologiczne, psycholo-

giczne, społeczne.* Działanie różnych substancji psychoaktywnych na organizm człowie-

ka – intoksykacja i zespół abstynencyjny.* Epidemiologia, nowe sposoby rozpowszechniania, używania i uzależ-

nienia od poszczególnych substancji w Polsce i na świecie.* Następstwa zdrowotne, społeczne, ekonomiczne i prawne wynikające

z używania substancji uzależniających.* Rola pracowników służby zdrowia, w tym lekarzy, w udzielaniu po-

mocy osobom uzależnionym; rozpoznawanie i leczenie chorób wyni-kających z nadużywania substancji uzależniających.

49


2. Identyfikacja osób używających substancje psychoaktywne* Znaczenie wczesnego wykrywania i leczenia zaburzeń związanych

z używaniem substancji uzależniających.* Badania przesiewowe – wartość diagnostyczna badań przesiewo-

wych, poszczególne narzędzia badań.* Ocena kliniczna osoby używającej substancje psychoaktywne.* Testy toksykologiczne.* Prowadzenie wywiadu w kierunku oceny używania/uzależnienia

od substancji psychoaktywnych – proste pytania diagnostyczne.* Ocena stanu zdrowia – somatycznego, psychicznego.* Rozmowa z pacjentem.

3. Organizacja pomocy osobom uzależnionym* Wczesne interwencje.* Możliwość terapii uzależnień – krótkie interwencje terapeutyczne,

wywiad motywacyjny.* Umiejętność rozpoznania uzależnienia i kierowanie do specjalistycz-

nych ośrodków terapeutycznych.* Poziomy terapii – detoksykacja, intensywne programy terapeutyczne,

zapobieganie nawrotom.* Omówienie dostępności leczenia w Polsce.* Organizacje samopomocowe.* Inne formy pomocy.

4. Organizacja profilaktyki uzależnień* Główne założenia programów profilaktycznych.* Zasadnicze strategie programów profilaktycznych.* Organizacje i jednostki oddziaływania, organizacje, jednostki lokalne,

środowisko rodzinne, szkoła itp.* Zapobieganie następstwom zdrowotnym – profilaktyka zakażenia HIV,

FAS (Płodowy Zespól Alkoholowy), innych wad wrodzonych u płodu.* Zaburzenia psychiczne związane z używaniem substancji narkotycznych.* Spotkania z osobami prowadzącymi programy prewencyjne.

5. Używanie substancji uzależniających a problemy w rodzinie* Rola czynników genetycznych* Problem dzieci osób uzależnionych – konsekwencje rozwojowe i psy-

chologiczne.* Problem dzieci alkoholików.* Współuzależnienie.* Pomoc rodzinom osób uzależnionych.* Spotkania z członkami ruchu AA, AN, ALANON.

Metody oceny pracy stu-denta (forma i warunki zaliczenia przedmiotu):

zaliczenie


Literatura i materiały obowiązkowe: 1) K. Steinbarth-Chmielewska, H. Baran-Furga „Zaburzenia psychiczne i za-

burzenia zachowania spowodowane przyjmowaniem substancji psychoak-tywnych” Centrum Psychologicznej Pomocy Rodzinie, Warszawa 2004.

2) Carlton K. Erickson „Nauka o uzależnieniach” Wydawnictwo Uniwer-sytetu Warszawskiego 2010.


Książki: - Bilikiewicz A. „Psychiatria dla studentów medycyny” Wyd. Lek.

PZWL Warszawa 2009.- Philips R. „Narkotyki” Wyd. Medycyna Praktyczna Kraków 1997.

Czasopisma:„Alkoholizm i narkomania”,„Remedium”,„Serwis informacyjny Narkomania”.

Koło naukowe: Studenckie Koło Naukowe przy Katedrze i Klinice Psychiatrycznej WUM.

50

Rok akademicki: 2012/2013Kierunek: Lekarsko DentystycznySpecjalność: -Rok studiów, semestr: semestr: I rok, semestr letniTryb studiów: Stacjonarne, niestacjonarneNazwa przedmiotu: ETYKA LEKARSKA Z ELEMENTAMI FILOZOFII Typ przedmiotu: Przedmiot do wyboruPoziom przedmiotu: PodstawowyJęzyk wykładowy: Język polskiNazwa jednostki dydaktycznej prowadzącej zajęcia oraz dane teleadresowe:

Zakład Bioetyki i Humanistycznych Podstaw Medycynyul. Żwirki i Wigury 81, 02-091 WarszawaTel/fax. (22) 57 20 568e-mail: zakł[email protected]


Prof. dr hab. n. med. Tomasz Pasierski

Imię i nazwiskoOsoby odpowiedzialnej za dydaktykę:

Prof. dr hab. n. med. Tomasz Pasierski

Rodzaj zajęć: Wykład i seminariumLiczba godzin: Wykłady: 20 Ćwiczenia: 0 Seminaria: 20Liczba punktów ECTS 3Metody dydaktyczne: Nauczany przedmiot podzielony jest na cześć wykładową (20 godz.).

i seminaryjną (20 godz.). Zajęcia odbywają się przez cały semestr letni. Wy-kłady w wymiarze 2 godzin tygodniowo. Seminaria: 10 tygodni dydaktycz-nych po 2 godz. Razem: 40 godzin dydaktycznych.

Wymagania wstępne: Wiedza ogólno humanistyczna.Założenia i cele przedmiotu:

Celem wykładu jest przedstawienie w zarysie dziejów filozofii nasze-go kręgu kulturowego. Analizie podlegają główne stanowiska ontologicz-ne, epistemologiczne, antropologiczne i historiozoficzne, jakie pojawiły się w Europie od czasów presokratyków po współczesną filozofię analityczną.

51


1. Wprowadzenie. Filozofia jako typ poznania i jej działy. Filozofia a na-uka, sztuka i religia. Klasyfikacje nauk. Kryteria spełniane przez nauki przyrodnicze. Zasada weryfikacji i falsyfikacji.

2. Formowanie się problematyki filozoficznej w Grecji. Ateny-Rzym-Jero-zolima. Tales i jońscy filozofowie przyrody. Spór o prazasadę: Heraklit, Parmenides, Demokryt.

3. Sokratejska antropologia i etyka. Moralność cnót. Koncepcja psyche.4. Idealizm Platona. Idealistyczna koncepcja bytu. Natywistyczna koncep-

cja poznania.5. Realizm Arystotelesa. Kategorie. Logika i metodologia nauk przyrodni-

czych.6. Początki Filozofii chrześcijańskiej. Św. Augustyn. Wpływ filozofii gre-

ckiej na myśl chrześcijańską. Platonizm Ojców Kościoła.7. System filozoficzny Św. Tomasza z Akwinu. Powrót arystotelizmu. Ary-

stotelesowska logika i metafizyka w tomizmie. Filozoficzne dowody na istnienie Boga i teoria analogii bytowej.

8. Spór o uniwersalia: zagadnienie istnienia i przedmiotu pojęć ogólnych.9. Filozoficzne szkoły renesansowe.10. Racjonalizm kartezjański. Pytanie o metodę naukową. Poszukiwanie

wiedzy pewnej. „Duch w maszynie”.11. Podstawy nowożytnego empiryzmu. Epistemologiczny program Johna

Locke’a. Rozwój empiryzmu w filozofii Hume’a.12. Filozofia krytyczna Kanta. Aprioryczne formy poznania. Krytyka me-

tafizyki.13. Empiryzm i pozytywizm XIX wieku. Odmiany empiryzmu. Scjentyzm.14. Filozofia analityczna. Koło Wiedeńskie, L. Wittgenstein, B. Russell,

G.E. Moore.15. Filozoficzna szkoła lwowsko-warszawska oraz polska szkoła lekarzyfi-

lozofów.Metody oceny pracy studenta (forma i warunki zaliczenia przedmiotu):

Kolokwium przeprowadzane przez nauczyciela akademickiego, który pro-wadzi seminarium z daną grupą. Zakres pytań obejmuje treści wykładuoraz seminarium.


W. Tatarkiewicz, Historia filozofii (dowolne wydanie).Fragmenty tekstów źródłowych dostarczane studentom przez Internet.


B. Russell, Mądrość Zachodu, Warszawa 1995 (przekład Marka Wichrow-skiego i Witolda Jacórzyńskiego).

Koło naukowe: -

52

Rok akademicki: 2012/2013Kierunek: Lekarsko DentystycznySpecjalność: -Rok studiów, semestr: I rok, II semestrTryb studiów: Stacjonarne, niestacjonarneNazwa przedmiotu: HISTORIA STOMATOLOGIITyp przedmiotu: przedmiot do wyboruPoziom przedmiotu: średniozaawansowanyJęzyk wykładowy: polskiNazwa jednostki dy-daktycznej prowadzą-cej zajęcia oraz dane teleadresowe:

Zakład Historii Medycynyul. Żwirki i Wigury 81, 02-091 WarszawaTel./fax: (22) 57 20 568e-mail: [email protected]


dr Hanna Celnik


mgr Jacek Persa

Rodzaj zajęć: seminaria i wykładyLiczba godzin: wykłady: 20godz Ćwiczenia: 0 Seminaria: 20 godz.Liczba punktów ECTS: 3Metody dydaktyczne: Prezentacja opracowań naukowych dotyczących bieżącej tematyki se-

minarium i analiza źródeł. Prezentacje ikonografii dot. przedmiotu: fotogra-fii, rycin, albumów, reklam zamieszczanych w prasie medycznej XIX i XX wiecznej. Analiza tekstów źródłowych, krytyka źródeł historycznych. Sa-modzielne referaty na zadany temat.Zajęcia odbywają się w semestrze:

▫ seminaria: 1 x w tygodniu po 2 godziny, ▫ wykłady: 1 x w tygodniu po 2 godziny.

Wymagania wstępne: Wiedza z zakresu historii programu nauczania szkoły średniejZałożenia i cele przed-miotu:

Celem nauczania jest zapoznanie studentów z rozwojem: myśli medycz-nej oraz medycyny zabiegowej (a w szczególności stomatologii). Seminaria i wykłady przedstawiają również proces kształtowania się zawodu lekarza dentysty – stomatologa na przestrzeni dziejów.


Tematem wiodącym zajęć jest przedstawienie rozwoju myśli medycznej idącej w kierunku powstania na początku XX wieku stomatologii – upraw-nionej i nowoczesnej dyscypliny nauki. Zadaniem wykładowcy będzie przedstawienie studentom ewolucji medycyny zabiegowej – chirurgii, której częścią składową było zębolecznictwo, począwszy od czasów najdawniej-szych, epokę starożytnych cywilizacji, medycynę arabską, średniowieczną i nowożytną po wiek XVIII, kiedy to nastąpiło wyspecjalizowanie się denty-styki jako odrębnej profesji. Omawiane będą również osiągnięcia XIX i XX -wiecznej medycyny i techniki, dające impuls wzmożonemu rozwojowi dentystyki a w konsekwencji powstania stomatologii oraz poszczególnych jej gałęzi. Demonstrowane ówczesne narzędzia i wyposażenie oraz miejsca pracy chirurgów i dentystów, w kontraście do przygodnej i nieuprawnionej praktyki wędrownych szarlatanów.

53


Seminaria i wykłady obejmować będą również rozwój szkolnictwa me-dycznego oraz odrębnego od czasów średniowiecza kształcenia zawodowe-go w zakresie chirurgii, a od początku XVIII w. dentystyki. Przedstawione również (na marginesie) pojawiające się napięcia i konflikty zawodowe od średniowiecza pomiędzy medykami a chirurgami, jak również w XIX i XX wieku pomiędzy lekarzami dentystami a technikami dentystycznymi.

Ważną częścią przedmiotu są dzieje dentystyki i stomatologii na ziemiach polskich. Omawiany będzie rozwój zębolecznictwa od czasów średniowiecz-nej medycyny klasztornej, nowożytnej chirurgii cechowej w polskich mia-stach. Analizowane nowożytne źródła pisane oraz ikonograficzne zawiera-jące dotyczące przedmiotu. Przedstawiane również dzieje akademickiego nauczania chirurgii i stomatologii w Polsce od końca XVIII do XX w., naucza-nia medycyny i stomatologii w Warszawie w XIX i XX w., w tym powstanie i działalność Państwowego Instytutu Dentystycznego oraz Akademii Stoma-tologicznej, tajne komplety w czasie okupacji. Ponadto przedstawiane będą sprawy zawodowe, tj. unormowania prawne dot. zawodu, ukształtowanie się Izb Lekarsko-Dentystycznych pod koniec lat 30. XX wieczna polska prasa dentystyczna jako źródło do historii nauki i zawodu, wyposażenie polskich gabinetów i pracowni dentystycznych w XIX i XX wieku.

Omawiane będę również dokonania wybitnych jednostek które przy-czyniły się do rozwoju stomatologii na świecie i w Polsce: m.in. Ambrożego Pare, Pierre`a Faucharda, Johna Huntera, Lorenza Heistera, Philippa Pfaffa, Ludwika Perzyny, Józefa Rafała Czerwiakowskiego, Antoniego Cieszyń-skiego, Alfreda Meissnera, Mariana Zeńczaka, oraz wielu innych.


Możliwy sprawdzian pisemny zaliczeniowy lub kolokwium polegające na prezentacji kilku wybranych tematów przez grupę studentów. Ponadto w przypadkach nieusprawiedliwionej nieobecności studentów na zajęciach przygotowują oni referaty na zadany temat, który był poruszany w czasie nieobecności studenta na seminarium.


1. T. Brzeziński, Historia medycyny, PZWL, Warszawa, 1990.2. Wł. Szumowski, Historia medycyny, Warszawa 1994.3. J. Supady, Historia dentystyki w zarysie, Łódź 2010.4. M. Łyskanowski, Z dziejów medycyny polskiej. Warszawa 2003.5. M. Jesionowski, Historia stomatologii polskiej, Warszawa 1971.


1. H. Schott, Kronika medycyny, Warszawa 2002.2. Zawód dentysty- lekarza stomatologa na ziemiach polskich w XIX i XX

wieku, [red.] B. Urbanek, Warszawa-Lublin 2008.3. A. i P. Baron, Stomatologia w malarstwie, Kraków 1999.4. Zarys dziejów chirurgii polskiej, [red.] Wojciech Noszczyk. Warszawa 1989.5. S. Wajs. Wybrane wydarzenia z dziejów stomatologii, „Archiwum Hi-

storii Medycyny 1985 t.48 z. 2, s. 215-268.6. tenże, Wybrane wydarzenia z dziejów dentystyki, Warszawa 1994.7. A.S. Lyons, R.J. Petrucelli, Ilustrowana historia medycyny, Warszawa 1996.

oraz źródła wskazane przez prowadzącego zajęcia.Koło naukowe: -

54

Rok akademicki: 2012/2013Kierunek: Lekarsko DentystycznySpecjalność: -Rok studiów, semestr: Rok I, semestr letni Tryb studiów: Stacjonarne, niestacjonarneNazwa przedmiotu: PSYCHOLOGIA LEKARSKA

Z ELEMENTAMI SOCJOLOGIITyp przedmiotu: Do wyboruPoziom przedmiotu Podstawowy Język wykładowy: Polski Nazwa jednostki dy-daktycznej prowadzą-cej zajęcia oraz dane teleadresowe:

Zakład Epidemiologii Instytutu Medycyny Społecznejul. Oczki 3, 02-007 WarszawaTel.: (22) 629 02 43, Fax: (22) 621 52 56e-mail: [email protected]


Maria Mularczyk-Bal, dr n. med.


Cecylia Łabanowska, dr n. hum.

Rodzaj zajęć: Wykład i seminariumLiczba godzin: wykłady: 20 ćwiczenia: seminaria: 20Liczba punktów ECTS: 3Metody dydaktyczne: Wykłady oraz seminaria 15 tygodni, powiązane tematycznie, na semi-

nariach – omawianie tekstów, analiza dokumentów oraz praca na materia-łach źródłowych związanych z kolejnymi tematami wykładów.

Wymagania wstępne Brak wymagań wstępnychZałożenia i cele przed-miotu:

Głównym celem nauczania jest zapoznanie studentów z podstawową wiedzą socjologiczną dotyczącą społecznych uwarunkowań zachowań czło-wieka, ze szczególnym uwzględnieniem kontekstu medycznego. Program uwzględnia analizę wybranych uwarunkowań z poziomu mikrospołeczne-go oraz makrospolecznego oraz związków między nimi.


Tematyka wykładów oraz seminariów:

1. W jaki sposób myślimy o świecie społecznym.Schematy poznawcze i heurystyki. Zmiany schematów. Błędy w my-

śleniu potocznym (efekt pierwszeństwa, dysonans poznawczy, efekt fał-szywej powszechności, wpływ norm i miejsca w strukturze społecznej). Sądy o przyczynach. Korelacje pozorne. Charakterystyka wiedzy potocznej i naukowej. Jak myśleć porządniej? Metody i techniki badań społecznych. Eksperyment, wywiad, obserwacja. Badania populacyjne. Możliwości gene-ralizowania danych a stopień ich wiarygodności.

2. Socjologia medycyny jako subdyscyplina socjologii ogólnej.Co to jest socjologia? Wyobraźnia socjologiczna. Czym zajmuje się socjo-

logia i na jakie pytania odpowiada. Cele i funkcje socjologii. Koncepcje etio-logii choroby w medycynie. Zmiany w ideologii medycyny. Choroba jako zjawisko społeczne. Pożytki płynące z socjologii dla studentów i praktyku-jących lekarzy. Socjologia jako instrument działań w zdrowiu publicznym.

55


3. Socjologia i społeczeństwo.Społeczeństwo – przedmiot socjologii, orientacje socjologiczne (demo-

graficzna, grupowa, systemowa, strukturalna, aktywistyczna, kulturowa, polowa). Podstawowe orientacje w socjologii. Specyfika nauk o człowieku. Wyjaśnianie w naukach o ludziach a przewidywanie. Samospełniające się proroctwa i prognozy samodestrukcyjne.

4. Społeczeństwo nowoczesne i globalizacja.Klasyczne teorie zmian społecznych: ewolucjonizm, marksizm, teorie

cykli społecznych. Zmiana, rozwój i postęp społeczny. Typy społeczeństw przednowoczesnych. Społeczeństwo przemysłowe. Nowoczesność w ujęciu socjologicznym. Źródła zmian społecznych. Procesy globalizacji – przyczy-ny i konsekwencje. Społeczeństwo ryzyka. Cechy (po)nowoczesności.

5. Kultura jako podstawa życia społecznego.Naukowe i potoczne rozumienie pojęcia „kultura”. Kultura jako zespół

standardów: wartości, normy, ład aksjo-normatywny, wzory kultury. Skład-niki kultury. Kultura symboliczna. Atrybutywne i dystrybutywne rozumie-nie kultury. Typy międzypokoleniowej transmisji kulturowej. Typy prze-kazu kultury – kultura masowa. Wielość i zróżnicowanie kultur. Wymiary odmienności kulturowych: stosunek do czasu, jednostki i grupy, domino-wania i kontekstowości. Dyfuzja kulturowa. Synkretyzm. Pluralizm kultu-rowy. Etnocentryzm a relatywizm kulturowy.. Kulturowe uwarunkowania zdrowia i choroby. Zdrowie jako wartość. Problematyka współzawodnictwa między zdrowiem a innymi znaczącymi wartościami. Wyobrażenia o zdro-wiu i chorobie. Poziom wiedzy a zdrowie i choroba. Postawy wobec ludzi chorych.

6. Socjalizacja i role społeczne.Interakcje a proces stawania się człowiekiem. Wzory męskości i kobie-

cości a tożsamość płciowa. Problematyka roli społecznej. Role społeczne a kształtowanie się tożsamości jednostki. Mechanizmy i stadia procesu so-cjalizacji. Odmiany socjalizacji. Socjalizacja a wychowanie. Jaźń odzwier-ciedlona. Zdrowie i choroba jako pojęcia wyuczone. Rola chorego. Proces stawania się pacjentem. Zachowania w zdrowiu i chorobie. Uwarunkowa-nia biologiczne i kulturowe zachowań ludzkich. Socjobiologia. Geneza za-chowań prospołecznych.

7. Kontrola społeczna i dewiacja. Choroba jako dewiacja społeczna.Pojęcie dewiacji społecznej. Podsystemy aksjo-normatywne. Mechani-

zmy kontroli społecznej. Patologia społeczna a dewiacja społeczna. Typy adaptacji dewiacyjnej. Społeczny i kulturowy kontekst dewiacji: konflikty norm, tworzenie norm akceptacja norm, reakcja na łamanie norm. Teorie przyczyn dewiacji: anomii, konfliktu, zróżnicowanych powiązań, braku kontroli społecznej i naznaczania. Działania a reguły społeczne: nonkon-formizm, legalizm, negatywizm, oportunizm. Funkcje dewiacji w społe-czeństwie. Choroby z piętnem. Choroba jako dewiacja społeczna w świetle koncepcji naznaczania społecznego (etykietowania). Dewiacja pierwotna i wtórna. Stereotypy dewiacyjne. Narkomania, alkoholizm, samobójstwa.

8. Grupa społeczna i zachowania zbiorowe. Jednostka a inni ludzie.Wpływ fizycznej obecności innych na poziom działania jednostek i jego

przyczyny. Zachowania zbiorowe i ich odmiany. Deindywiduacja w tłumie. Odmiany zborowości ludzkich i typy więzi. Kryteria wyróżniające i klasy-fikujące grupy społeczne. Odmiany grup społecznych. Grupy zadaniowe i typy zadań. Małe grupy i procesy grupowe. Spójność grupy i struktury wewnątrzgrupowe. Zjawisko myślenia grupowego. Polaryzacja grupowa. Konformizm informacyjny a normatywny.

56


9. Rodzina a zdrowie i chorobaFunkcje rodziny. Rodzina jako system. Cykl życia rodziny a zdrowie.

Kryteria definiowania rodziny. Rodzina na tle przemian współczesnego świata. Modele i wzory życia rodzinnego. Deinstytucjonalizacja i nowa in-stytucjonalizacja życia w rodzinie. Rodzina a choroba. Znaczenia rodziny w sytuacji zdrowia a choroby. Wpływ choroby na funkcjonowanie rodziny.

10. Socjologiczne aspekty starości i umierania oraz niepełnosprawności.Wiek biologiczny a funkcjonalny. Społeczne aspekty starości. Zadania

rozwojowe starości. Krytyczne wydarzenia życiowe. Potrzeby zdrowot-ne osób starszych. Dyskryminacja ze względu na wiek – przejawy, skutki i przeciwdziałanie.. Nowe spojrzenie na ludzi starszych.. Śmierć jako zjawi-sko społeczne. Pacjent nieuleczalnie chory. Etapy umierania. Miejsce umie-rania: dom, szpital, hospicjum. Cele instytucji medycznych a potrzeby pa-cjentów. Wpływ zasad organizacyjnych na realizację celów. Instytucjonalne uwarunkowania zachowań ludzkich.

11. Modele relacji lekarz-pacjent. Efektywna komunikacja lekarza z pacjentemOgólne zasady komunikacja społecznej. Konflikt, współpraca, nego-

cjacje. Konflikt o sumie zerowej i konflikt motywów mieszanych. Przy-czyny niepowodzeń w komunikowaniu się. Modele efektywnej komuni-kacji. Umiejętności związane z komunikowaniem się. Bariery wewnętrzne i zachowania zakłócające słuchanie. Komunikacja niewerbalna i niespójność przekazu. Przyczyny i konsekwencje niezadowolenia z relacji lekarz-pa-cjent. Modele relacji lekarz-pacjent. Utrudnienia w komunikacji lekarz-pa-cjent i sposoby ich przezwyciężania. Konflikty w kontaktach z pacjentem. Skuteczne rozwiązywanie konfliktów.

12. Struktura społeczna i zróżnicowanie społeczne.Pojęcie struktury społecznej. Wielkie i małe struktury. Rodzaje straty-

fikacji. Warstwy społeczne. Ruchliwość społeczna. Przemiany struktury społecznej w Polsce. Wyniki badań zróżnicowania społecznego. Ruchliwość a świadomość społeczna.

13. Nierówności społeczne a zdrowie.Funkcje i geneza nierówności. Typy kapitału społecznego. Gradacyjne

i dychotomiczne nierówności społeczne. Akceptacja kryteriów nierówno-ści. Ideologie nierówności: egalitaryzm, elitaryzm, merytokracja. Teorie nierówności: funkcjonalna, akumulacji przewag. Stan zdrowia a położenie społeczne. Społeczne i zdrowotne skutki bezrobocia i ubóstwa. Nierówno-ści w korzystaniu ze służby zdrowia. Typy wyjaśnień: naturalna selekcja, deprywacja materialna, deprywacja kulturowa. Uwarunkowania związane z płcią biologiczną i społeczną.

14. System opieki zdrowotnej.Kto odpowiada za ochronę zdrowia? Różnice między systemami ochro-

ny zdrowia. Sposób finansowania usług zdrowotnych i ich organizowania. System ochrony zdrowia jako problem polityczny; konsekwencje różnych opcji modelowych dla lekarzy i pacjentów. Biorcy świadczeń medycznych: pacjent a konsument. Prawa pacjenta. Ustalenia prawne i problemy prze-strzegania ich w praktyce. Ruch konsumencki w medycynie.

57


Podczas ostatnich zajęć przewidziany jest sprawdzian pisemny (esej na jeden z kilku przedstawionych przez wykładowcę tematów).

Od studentów oczekuje się aktywności na zajęciach i posiadania wiedzy z wykładów lub z zalecanej literatury.


Dostarczana studentom przed zajęciami lub w trakcie zajęć.


A. Giddens, Socjologia. Warszawa 2004. P. Sztompka, Socjologia. Kraków 2003.

Koło naukowe: -

58

Rok akademicki: 2012/2013Kierunek: Lekarsko Dentystyczny

Specjalność: -

Rok studiów, semestr: I rok, 2 semestr

Tryb studiów: Stacjonarne, niestacjonarne

Nazwa przedmiotu: PROFILAKTYKA W STOMATOLOGIITyp przedmiotu: Prawno-organizacyjne podstawy medycyny

Poziom przedmiotu: Wiedza, umiejętności

Język wykładowy: polski

Nazwa jednostki dy-daktycznej prowadzą-cej zajęcia oraz dane teleadresowe:

Zakład Propedeutyki i Profilaktyki Stomatologicznej WUMul. Nowogrodzka 59, 02-006 Warszawatel.: (22) 625 66 02, fax: (22) 825 58 55e-mail: [email protected]




dr n. med. Waldemar Głowacki

Rodzaj zajęć: Wykłady, ćwiczenia i seminaria.

Liczba godzin: wykłady: 5 ćwiczenia: 5 seminaria: 10

Liczba punktów ECTS: 4

Metody dydaktyczne: Wykłady 2 godz./tydz. (przez 2 tyg.) i 1 godz./tydz. (1 tydzień), całkowita liczba tygodni 3;Seminaria 2 godz./tydz., całkowita liczba tygodni 10;Ćwiczenia 2 godz./tydz., (przez 2 tyg.) i 1 godz./tydz. (1 tydzień), całkowita liczba tygodni 3.

Wymagania wstępne: Zdolność logicznego myślenia i umiejętność pracy w grupie.


Efektem kształcenia jest nabycie przez studenta wiedzy w zakresie definicji podstawowych pojęć związanych z profilaktyką i promocją zdrowia oraz umiejętności w zakresie przygotowywania programów profilaktycznych, pro-wadzenia edukacji prozdrowotnej i promocji zdrowia jamy ustnej.


Treści kształcenia obejmują zagadnienia związane z promocją zdrowia jamy ustnej, edukacją prozdrowotną oraz profilaktyką w stomatologii.


Cząstkowe zaliczenie w postaci prezentacji własnego programu profilakty-cznego (grupy 2-3 osobowe). Kolokwium końcowe.


1. Z. Jańczuk „Profilaktyka profesjonalna w stomatologii.”, PZWL War-szawa, 2004 r.

2. M. Szpringer- Nodzak „Stomatologia wieku rozwojowego.”, PZWL Warszawa 1992 r.

3. Jańczuk Z.: Podręcznik dla asystentek i higienistek stomatologicznych. Wyd. Lek. PZWL Warszawa 2009.

4. W. Krajewski „Zagadnienia współczesnej profilaktyki stomatologicz-nej.”, Med. Tour Press International, Warszawa 1995 r.


-

59

Rok akademicki: 2012/2013Kierunek: Lekarsko DentystycznySpecjalność: -Rok studiów, semestr: I rok; I semestr Tryb studiów: Stacjonarne, niestacjonarne Nazwa przedmiotu: PRZYSPOSOBIENIE BIBLIOTECZNETyp przedmiotu:Poziom przedmiotu: podstawowyJęzyk wykładowy: polskiNazwa jednostki dy-daktycznej prowadzą-cej zajęcia orazdane teleadresowe:

Biblioteka Główna WUM02-091 Warszawa, ul. Żwirki i Wigury 63informacja tel. (22)116 60 03; 116 60 04e-mail: [email protected]


Irmina Utrata


Irmina Utrata

Rodzaj zajęć: onlineLiczba godzin: Wykłady: Ćwiczenia: Seminaria: 2Liczba punktów ECTS: -Metody dydaktyczne:Wymagania wstępne Wiedza z zakresu podstaw obsługi komputeraZałożenia i cele przed-miotu:

Przygotowanie do samodzielnego i efektywnego korzystania z usług i za-sobów Biblioteki Uczelnianej; kształtowanie umiejętności wyszukiwania informacji o zbiorach bibliotecznych z wykorzystaniem warsztatu informa-cyjnego biblioteki; uświadomienie korzyści wynikających z sięgania po za-soby i usługi bibliotek naukowych; uświadomienie potrzeby ustawicznego kształcenia i rozwoju zawodowego.


1. Organizacja systemu biblioteczno-informacyjnego Uczelni.2. Zakres działania jednostek usługowych Biblioteki Głównej.3. Charakterystyka zbiorów Biblioteki Głównej – rodzaje gromadzonych

dokumentów i ich wartość informacyjna.4. Wyszukiwanie informacji z wykorzystaniem katalogów tradycyjnych

– kartkowych i online.5. Charakterystyka zasobów i usług bibliotek naukowych na terenie War-

szawy.6. Strona www.biblioteki – serwis informacyjny do prezentacji zasobów

i usług Biblioteki Uczelnianej.Metody oceny pracy studenta (forma i warunki zaliczenia przedmiotu):

Test wielokrotnego wyboru, minimum 70% poprawnych odpowiedzi.

Literatura obowiąz-kowa:Literatura uzupełnia-jąca:Koło naukowe:

60

Rok akademicki: 2012/2013Kierunek: Lekarsko DentystycznySpecjalność: -Rok studiów, semestr: I Rok, semestr zimowy i semestr letniTryb studiów: Stacjonarne, niestacjonarne Nazwa przedmiotu: WYCHOWANIE FIZYCZNETyp przedmiotu: Obowiązkowy z możliwością wyboru dyscypliny sportowej lub rekreacyjnej.Poziom przedmiotu: Podstawowy, średnio-zaawansowany, zaawansowanyJęzyk wykładowy: Polski Nazwa jednostki dy-daktycznej prowadzą-cej zajęcia oraz dane teleadresowe:

Studium Wychowania Fizycznego i Sportu02-091 Warszawa, ul. Żwirki i Wigury 81A, tel.: 22.57.20.528,[email protected]


mgr Jerzy Chrzanowski


mgr Bożena Glinkowska

Rodzaj zajęć: ćwiczeniaLiczba godzin: wykłady: ćwiczenia: 60 seminaria:Liczba punktów ECTS: 2Metody dydaktyczne: Metody praktyczne: pokaz, pokaz czynności, pokaz z objaśnieniem, in-

struktaż, ćwiczenia utrwalające. Metoda programowana z użyciem maszy-ny dydaktycznej, pokaz.

Wymagania wstępne Ćwiczenia – zajęcia praktyczne, na które, każdy student ma obowiązek za-pisania się drogą elektroniczną, poprzez Internet, po zapoznaniu się z Ogól-nymi Zasadami Rejestracji na Zajęcia z Wychowania Fizycznego!!! Zajęcia praktyczne w semestrze, odbywają się przez 15 tygodni dydaktycznych w wymiarze 2 godzin tygodniowo.

Założenia i cele przed-miotu

Kultura fizyczna jako ogół uznawanych wartości i utrwalonych zachowań w odniesieniu do ludzkiego ciała. Zapoznanie z budową ciała ludzkiego w ujęciu topograficznym i czynnościowym. Harmonijny rozwój organizmu, wzmacnianie układu ruchowego – stabilizacja budowy ciała, stymulacja układu krążeniowo-oddechowego i nerwowego, hartowanie organizmu na bodźce fizyczne i psychiczne (m.in. odporność na stres).


Rozwój cech motorycznych: siły, szybkości, wytrzymałości, koordynacji ruchowej, zwinności i gibkości. Poznanie nowych i atrakcyjnych form aktywności ruchowej, w tym „sportów całego życia” (indywidualnych i zespołowych), zapewniających ak-tywne uczestnictwo w kulturze fizycznej. Ruch, jako czynnik zapobiegający chorobom i umacniający zdrowie. Właściwe reagowanie na oznaki zachowań antyzdrowotnych i autodestrukcyjnych.

Metody oceny pracy studenta (forma i warunki zaliczenia przedmiotu)

Podstawą uzyskania przez studenta zaliczenia z wychowania fizycznego jest:a) systematyczne uczęszczanie na zajęcia (100% frekwencja),b) aktywny udział w zajęciach, na których obowiązuje strój sportowy,c) udział w testach sprawności fizycznej, zawodach – przewidzianych

w programie zajęć wybranych przez studenta.Literatura obowiąz-kowa:

Zgodna z programem nauczania wybranej dyscypliny sportowej lub rekreacyjnej – prezentowana na pierwszych zajęciach.

Literatura uzupełniająca: jw.Koło naukowe: Studenckie Koło Naukowe „TeleZdrowie”, opiekun mgr Bożena Glinkowska

61

Rok akademicki: 2012/2013Kierunek: Lekarsko DentystycznySpecjalność: -Rok studiów, semestr: I rok, semestr letniTryb studiów: stacjonarne, niestacjonarneNazwa przedmiotu: ZDROWIE PUBLICZNETyp przedmiotu: obowiązkowy, podstawowyPoziom przedmiotu: podstawowyJęzyk wykładowy: polskiNazwa jednostki dydaktycznej prowadzącej zajęcia oraz dane teleadresowe:

Zakład Opieki Zdrowotnej w Instytucie Medycyny Społecznejul. Oczki 3, 02-007 Warszawatel. (+48 22) 629 02 43

Imię i nazwiskoKierownika Zakładu

Dr hab. n. med. Piotr Tyszko

Imię i nazwisko osoby odpowiedzialnej za dydaktykę:

Dr n. med. Urszula Nejno-Borkowska

Rodzaj zajęć: Wykłady i seminariaLiczba godzin: wykłady: 6 ćwiczenia: 0 seminaria: 24Liczba punktów ECTS 1Metody dydaktyczne: Wykłady: 2 godziny tygodniowo, przez okres 3 tygodni.

Seminaria: 2, 4 godziny dziennie przez okres 2 tygodni.Wymagania wstępne:Założenia i cele przed-miotu:

Celem nauczania jest zapoznanie z problematyką zdrowia publiczne-go, a w szczególności regulacji prawnych dotyczących ochrony zdrowia i wykonywania zawodu, a także z możliwościami wykorzystania informa-tycznych baz danych w medycynie.


Tematy wykładów:1. Elementy etyki ogólnej i lekarskiej.2. Medyczne systemy informatyczne i bazy danych.3. Ochrona zdrowia w systemie ubezpieczeniowym.4. Podstawy polityki zdrowotnej, programy zdrowia publicznego.5. Aktualne problemy polityki zdrowotnej w Polsce.

62


Tematy seminariów:1. Geneza i zakres współczesnego zdrowia publicznego.2. Prawa i obowiązki lekarza. Prawa pacjenta.3. Odpowiedzialność karna, cywilna, zawodowa, administracyjna i służ-

bowa lekarza: podstawy prawne, system egzekwowania. Odpowie-dzialność świadczeniodawcy.

4. Kodeks etyki lekarskiej.5. Organizacja i rola samorządu zawodowego lekarzy.6. Współczesne problemy deontologii lekarskiej z uwzględnieniem szcze-

gółowych zagadnień stomatologii.7. Rodzaje dokumentacji medycznej i zasady jej prowadzenia.8. Ochrona danych osobowych.9. Uwarunkowania prawne funkcjonowania zakładów opieki zdrowotnej

i praktyk lekarskich (gabinetu stomatologicznego).10. Formy organizacyjno – prawne zakładów opieki zdrowotnej i praktyk

lekarskich (gabinetu stomatologicznego).11. Wybrane zagadnienia z ekonomiki i finansów zakładów opieki zdro-

wotnej i praktyk lekarskich (gabinetu stomatologicznego).12. Organizacja i zakres opieki zdrowotnej – uprawnienia obywateli wyni-

kające z ubezpieczeń powszechnych. Zakres publicznej opieki stomato-logicznej.

13. Orzecznictwo o czasowej, całkowitej i częściowej niezdolności do pracy oraz niepełnosprawności.

Metody oceny pracystudenta (formai warunki zaliczeniaprzedmiotu):

Warunkiem zaliczenia są: aktywny udział we wszystkich seminariach i zda-nie kolokwium. Kolokwium odbywa się w ostatnim dniu zajęć, w formie ustnej lub pisemnej, uzgodnionej z Zakładem.


1. J. Opolski: Zdrowie Publiczne. Wybrane zagadnienia. Praca zbiorowa pod red. J. Opolskiego. Tom I. Szkoła Zdrowia Publicznego CMKP. War-szawa, 2011. http://www.cmkp.edu.pl/dok_eu/CMKP_Zdrowie_Pub-liczne_T_1.pdf

2. J. Opolski: Zdrowie Publiczne. Wybrane zagadnienia. Praca zbiorowa pod red. J. Opolskiego. Tom II (wybrane rozdziały). Szkoła Zdrowia Publicznego CMKP. Warszawa, 2011. http://www.cmkp.edu.pl/dok_eu/CMKP_Zdrowie_Publiczne_T_2.pdf


1. Brzeziński T.: Etyka lekarska. PZWL, 2002.2. Kautsch M., Whitfield M., Klich J.: Zarządzanie w opiece zdrowotnej.

Kraków, 2001.3. Wskazane artykuły z czasopism: Prawo i Medycyna, Zdrowie Publicz-

ne, Problemy Medycyny Społecznej.4. Ekonomika Medycyny, praca zb. pod red. J. Fedorowskiego i R. Niżan-

kowskiego, Warszawa, 2002.

63

INFORMACJE SOCJALNO-BYTOWE

DZIAŁ OBSŁUGI STUDENTÓW Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

czynny: poniedziałki, wtorki, czwartki i piątki w godzinach 8:00-16:00W ŚRODY NIECZYNNY

Siedziba:

Centrum Dydaktyczne (Kampus Banacha) ul. Księcia Trojdena 2a

02-091 Warszawa

Adres do korespondencji: ul. Żwirki i Wigury 61

02-091 Warszawa

Stypendia i domy akademickie – osoby ubiegające się o przyznanie stypendium lub miejsca w domu akademickim powinny zgłosić się do Sekcji obsługi Studentów jw.

Osoby, które ukończyły 26 lat mogą zgłosić się do w/w Sekcji w celu zarejestrowania się do ubezpieczenia zdrowotnego (z dowodem osobistym).

Szczepienia i badania obowiązkowe – o informację proszę zgłaszać się do Sekcji Obsługi Studentów WUM ul. Księcia Trojdena 2a, Centrum Dydaktyczne, pok. 243,tel. (22) 572 08 15, fax (22) 572 08 21.

INNE INFORMACJEPrzewodnicząca Rady Pedagogicznej i Opiekun I roku:

– ............................................................................................................................................

Za treść zamieszczonych materiałów, odpowiadają poszczególne jednostki w których będą odbywać się zajęcia.

64

Skład Zarządu Samorządu Studentów WUM w kadencji 2012‐2014:

Przewodniczący Tomasz Zawadzki, V rok, I WL kierunek lekarski, Tel. Kom.: 510‐051‐468 Wiceprzewodniczący 1. Marcin Wojciechowski, I rok drugiego stopnia WNOZ, Tel. Kom.: 531‐299‐999 2. Piotr Sobieraj, VI rok, I WL kierunek lekarski, Wiceprzewodniczący, Przewodniczący Komisji Dydaktyki Maciej Pawliszewski, V rok, I WL kierunek lekarski, Tel. Kom.: 531‐299‐999 Przewodniczący Komisji Informacji i Promocji Marcin Wojciechowski, I rok drugiego stopnia WNOZ, Tel. Kom.: 531‐299‐999 Przewodniczący Komisji Kultury Michał Gontkiewicz, VI rok, I WL kierunek lekarski Tel. Kom.: 604‐840‐013 Przewodnicząca Komisji Sportu i Turystyki Ewa Szymczyk, IV rok kierunek lekarski, Tel. Kom.: 509‐296‐222 Sekretarz Marta Pieńkowska, III rok, zdrowie publiczne, Więcej informacji na stronie http://www.samorzad.wum.edu.pl/

Warszawski Uniwersytet Medyczny SAMORZĄD STUDENTÓW

ul. Oczki 5, pok. 307 02-007 Warszawa

tel./faks: +48 22 62 88 306

SKŁAD ZARZĄDU SAMORZĄDU STUDENTÓW WUM W KADENCJI 2012-2014

przewodnik dydaktyczny -...

Documents