przew metod 5 latki v wydruk 2013 03 25

PORADNIK METODYCZNYRELIGIA

Przew_Metod_5_latki__V_wydruk__2013_03_25_.indd 1 2014-12-09 10:17:29

Opracował zespół: Danuta Jackowiak, Katarzyna Maciejewska,Paweł Maciejewski, Jolanta Maciołek, ks. Jan Szpet, Małgorzata Wituła

Poradnik metodyczny do nauczania religii rzymskokatolickiejwedług podręcznika nr AZ-03-01/10-PO-1/11, zgodnego z programemnauczania nr AZ-0-01/10.

Recenzenci:ks. prof. dr hab. Stanisław Dziekoński, dr Elżbieta Dziwosz

NIHIL OBSTATPoznań, dnia 20 czerwca 2011 rokuks. dr Adam Sikora, Cenzor

IMPRIMATURPoznań, dnia 20 czerwca 2011 rokuN. 3476/2011bp Marek Jędraszewski, Wikariusz Generalnyks. prałat Ireneusz Dosz, Kanclerz Kurii

Projekt okładki: Adam PiasekIlustracje: Katarzyna ŚliwińskaSkład i łamanie: TINTA usługi wydawniczeRedakcja wydawnicza: Hanna Hilbert

Utwory znajdujące się na płycie wykonuje zespół YCHTISdziałający przy Parafii NMP i św. Bartłomieja w Piekarach Śląskich.

© Copyright by Drukarnia i Księgarnia Świętego Wojciecha Sp. z o.o.,Poznań 2011

ISBN 978-83-7516-406-0 (książka + płyta CD gratis)

Wydawca: Drukarnia i Księgarnia Świętego Wojciecha Sp. z o.o.Wydawnictwo Święty Wojciech, ul. Chartowo 5, 61-245 Poznańtel. (61) 659 37 13, [email protected]

Zamówienia: Dział Sprzedaży i Logistykiul. Chartowo 5, 61-245 Poznańtel. (61) 659 37 57 (-58, -59), faks (61) 659 37 [email protected] ● [email protected] ● www.mojeksiazki.pl

Druk i oprawaWrocławska Drukarnia Naukowa PAN im. Stanisława Kulczyńskiego Sp. z o.o.


5

Drodzy Katecheci!

Oddajemy do Państwa rąk pakiet edukacyjny do nauczania religii dzieci pięcioletnich. Zestaw ten składa się z : – podręcznika ucznia; – poradnika metodycznego; – płyty CD.

W kształceniu religijnym na poziomie przedszkola, wychodząc stopniowo od codziennych doświadczeń, prowadzimy dzieci ku odkrywaniu Osoby Boga. Jak czytamy w programie: „Doświad-czenia te stanowią bowiem fundament stopniowej inicjacji w życie wiarą (…)”.Podstawowym celem wychowania religijnego dzieci w wieku przed-szkolnym jest ukazywanie Boga jako Dawcy wszelkiego dobra.Założenia te znalazły swoje odzwierciedlenie w nowym progra-mie (AZ–0–01/10) i w treściach kształcenia zawartych w pakiecie edukacyjnym.

1. Struktura treści podręcznika ucznia

Treści przedmiotowe są zawarte w pięciu rozdziałach (analogicznie do układu treści zamieszczonych w programie nauczania religii).

Rozdział I: Wspólnota dzieci Bożych1. Kto stworzył świat?2. Piękny świat mówi nam o Bogu3. Człowiek jest wyjątkowy4. Przez chrzest weszliśmy do wspólnoty dzieci Bożych

W rozdziale tym przybliża się prawdę o Bogu Stwórcy wszelkie-go stworzenia, który w szczególny sposób wywyższył człowieka. Dzieci dowiadują się o miłości Boga do człowieka oraz o potrzebie dzielenia się miłością z bliźnimi. Ukazany został sakrament chrztu świętego, wprowadzający człowieka do wspólnoty dzieci Bożych.


6

Rozdział II: Rodzina dzieci Bożych spotyka się z Bogiem i sza-nuje znaki religijne 5. W jaki sposób Pan Bóg do nas mówi? 6. Moi bliscy 7. Jak możemy rozmawiać z Panem Bogiem? 8. Uczymy się modlić 9. Z moimi bliskimi modlę się do Boga 10. Modlitwa różańcowa11. Księga Pisma Świętego12. Jak mamy słuchać, gdy mówi do nas Bóg?13. Niedziela to wyjątkowy dzień14. „Aniele Boży, Stróżu mój...”15. Święci należą do rodziny dzieci Bożych

Celem tego rozdziału jest: zapoznanie dzieci z Bożym słowem za-wartym w Piśmie Świętym, ukazanie znaczenia modlitwy, kształ-towanie postawy szacunku do materialnych znaków religijnych, zapoznanie z religijnym znaczeniem niedzieli.

Rozdział III: Bóg Ojciec dał nam Pana Jezusa16. Pan Bóg zapowiedział Zbawiciela17. Co wiemy o narodzeniu Pana Jezusa?18. Święta Bożego Narodzenia19. Pan Jezus uczy nas kochać Boga20. Syn Boży ogłosił światu Dobrą Nowinę21. Troskliwy Pasterz22. Pan Jezus jest zawsze z nami

Podjęto tu problematykę związaną z prawdą o Wcieleniu, o reli-gijnym przeżywaniu świąt Bożego Narodzenia. Przybliżono przy-kładowe fragmenty Dobrej Nowiny.

Rozdział IV: Jesteśmy uczniami Pana Jezusa i chcemy Go na-śladować23. Pan Jezus posłał do ludzi apostołów24. Uczniowie Pana Jezusa25. Pan Jezus jest naszym Przyjacielem.


7

Skoncentrowano się tu na zagadnieniu powołania apostołów oraz sposobach realizacji zadań uczniów Jezusa we współczesności. Podkreślono znaczenie umacniania przyjaźni z Chrystusem.

Rozdział V: Razem z Panem Jezusem słuchamy Boga Ojca i wielbimy Go26. Wielki Tydzień27. Zmartwychwstanie – Wielka Noc28. Oczekujemy Ducha Świętego29. Procesja Bożego Ciała30. Matka Pana Jezusa uczy nas miłości

W rozdziale tym przybliża się prawdę o tajemnicy zbawienia oraz kształtuje się świadomość znaczenia Mszy Świętej. Omówiono zagadnienie obecności Ducha Świętego oraz wielbienia Jezusa w Eucharystii. Ukazano rolę Matki Bożej – uczącej modlitwy i zawierzenia.

2. Założenia konstrukcyjne podręcznika

Każdy z 30 tematów składa się z trzech części, oznaczonych symbolami A, B, C. Katecheta znający możliwości intelektualne swych uczniów, jak również stopień zaangażowania religijnego ich rodziców, określa ilość czasu, jaką należy przeznaczyć na dany te-mat. Nauczyciel ma możliwość wyboru realizacji tematu na jednej godzinie dydaktycznej, dwóch bądź trzech jednostkach.Poszczególne części: A, B, C – pełnią określone funkcje: – część A – ilustracja w poglądowy sposób wprowadza w oma-

wiane zagadnienie; – części B i C – zawierają zadania do wykonania, których celem

jest pomoc dziecku w lepszym, pełniejszym zrozumieniu da-nych zagadnień.

Podkreślić należy, że teksty komentarzy i poleceń przeznaczone są do odczytania przez katechetę lub rodziców.


8

3. Poradnik metodyczny

W poradniku zamieszczono propozycje rozwiązań metodycznych dotyczących wszystkich tematów znajdujących się w podręczniku ucznia. Adekwatnie do konstrukcji podręcznika zachowano tu po-dział poszczególnych katechez na części: A, B, C.Ponieważ kształcenie dziecka w wieku przedszkolnym najlepiej prowadzić w formie zabaw i gier, dlatego w poradniku przedsta-wiono wiele propozycji takich zajęć. Nie są to jedyne rozwiązania, autorzy mają jednak nadzieję, że staną się one choć w części przy-datne w pełnieniu tak odpowiedzialnej misji, jaką jest głoszenie słowa Bożego małym dzieciom.

4. Płyta CD

Płyta CD dołączona do poradnika metodycznego zawiera nastę-pujące utwory przeznaczone do wykorzystania podczas katechezy przedszkolnej: 1. Kto stworzył? 2. Wróbelki małe kocha Bóg 3. Radośnie żyć na świecie 4. Dzieckiem Bożym jestem ja 5. Przepraszam Cię, Boże 6. Dobrze, że jesteś 7. Bóg kocha mnie 8. Dzisiaj w Betlejem 9. Mój Zbawiciel10. Czytaj Biblię11. Panie Jezu, zabierzemy Cię do domu12. Sercem kocham Jezusa13. Jak rozpoznać mam Chrystusa?14. Oto jest dzień15. Gdy Pan Jezus był malutki16. Pan Jezus także mamę miał17. Święta Maryjo, Królowo18. Gdy na morzu wielka burza19. W imię Ojca i Syna

I

WSPÓLNOTA DZIECI BOŻYCH


I

WSPÓLNOTA DZIECI BOŻYCH


11

1. Kto stworzył świat?

Część A

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:podręcznik, płyta CD, odtwarzacz CD

1. Katechezę rozpoczynamy od obejrzenia ilustracji zamieszczo-nej w podręczniku, w części A. Kierując uwagę dziecka na szczegóły ilustracji, pytamy:• Co najbardziej zainteresowało was w przedstawionej ilu-

stracji?• Dlaczego właśnie ten element wzbudził waszą uwagę?• Jakie kolory widzimy na obrazku?

Rozmowę podsumowujemy stwierdzeniem, że świat i wszystko, co się na nim znajduje, zostało stworzone przez Pana Boga.

2. W dalszej części katechezy zapraszamy dzieci do zabawy tech-niką dramy: „Stworzenie świata”.

W pierwszym etapie przydzielamy każdemu dziecku odpo-wiednią rolę – wskazujemy, że jedno z nich będzie słońcem, inne gwiazdą… Poszczególne role odzwierciedlają wszystkie dzieła stworzenia. Dzieci zastanawiają się, w jaki sposób mogą za pomocą gestów odegrać rolę przydzielonego im zjawiska, zwierzątka, rośliny bądź człowieka.

W drugim etapie tłumaczymy reguły zabawy – wyjaśniamy, że dziecko, na znak dany przez katechetę, podnosi się i stara się gestem wyrazić swoją rolę.

Zabawie może towarzyszyć podkład muzyczny – np. Bolero Ravela.

Przebieg zabawy:−wszystkie dzieci siadają na dywanie i przez dłuższą chwi-

lę zachowują absolutną ciszę – dobrze byłoby, gdyby cisza trwała na tyle długo, by dzieci zaczęły się niecierpliwić;

−włączamy podkład muzyczny i prosimy poszczególne dzie-ci o powstanie (według kolejności stwarzania przez Pana


12

Boga, opisanej w Rdz 1: niebo, ziemia, morze, drzewa, kwiaty, słońce, księżyc, gwiazdy, zwierzęta, ludzie).

3. Omawiając z dziećmi zabawę, pytamy:• Jak czuliście się w ciszy, która była znakiem pustki?• Co czuliście, odgrywając swoją rolę?

4. Zachęcamy dzieci, by jeszcze raz przyjrzały się ilustracji za-mieszczonej w części A. Pytamy:• Kto stworzył świat?• Jaki jest świat dany ludziom przez Pana Boga?

5. Na zakończenie katechezy wspólnie dziękujemy Panu Bogu za stworzony świat.

Część B


1. Przypominając treść poprzedniej katechezy, pytamy:• Kto stworzył świat?• Co stworzył Pan Bóg?

2. Uczymy dzieci słów tylko jednej zwrotki piosenki Kto stworzył (utwór nr 1 na płycie):

Kto stworzył mrugające gwiazdki? (3x) Kto stworzył mrugające gwiazdki? Nasz Ojciec Bóg.

3. Następnie uczymy gestów do piosenki. Przykładowo:– Kto stworzył – dzieci w powietrzu kreślą znak zapytania

(znak ten można narysować na tablicy);– mrugające gwiazdki – dzieci podnoszą ręce w górę i na

zmianę otwierają i zamykają dłonie;– nasz Ojciec Bóg – dzieci wskazują dłonią górę.


13

4. Wspólnie śpiewamy piosenkę, wykorzystując zapamiętane ge-sty. Śpiewając kolejny raz, możemy poprosić, by dzieci wyko-nywały tylko gesty.

5. Zachęcamy dzieci, by wykonały ćwiczenie w podręczniku, w części B (odszukanie odpowiednich naklejek).

6. Na zakończenie katechezy dzieci prezentują efekty swojej pracy.

Część C

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:podręcznik, płyta CD, odtwarzacz CD, piłeczka

1. Podsumowując treść katechez o stworzeniu, organizujemy kon-kurs na „Mistrza pamięci”:

– dzieci siadają na dywanie;– zadajemy pytania; wskazane dziecko udziela odpowiedzi

(np. katecheta może rzucać do wybranego dziecka piłeczkę). Przykładowe pytania lub polecenia:

• Wymień jak najwięcej elementów znajdujących się na ilu-stracji w części A.

• Co wkleiłeś do ilustracji w części B?• Przypomnij słowa piosenki Kto stworzył?• Pokaż gesty do piosenki Kto stworzył?• Zaśpiewaj piosenkę Kto stworzył?• Czego dowiedziałeś się o Panu Bogu na poprzednich kate-

chezach? Po zakończeniu konkursu podsumowujemy go i nadajemy ty-

tuł(-y) „Mistrza pamięci”.2. Nauka słów i gestów kolejnych zwrotek piosenki Kto stworzył?:

Kto stworzył falujące morze? (3x) Kto stworzył falujące morze? Nasz Ojciec Bóg


14

Kto stworzył fruwające ptaszki? (3x) Kto stworzył fruwające ptaszki? Nasz Ojciec Bóg.

Kto stworzył ciebie i mnie? (3x) Kto stworzył ciebie i mnie? Nasz Ojciec Bóg1.

Proponowane gesty:– falujące morze – dzieci rękoma pokazują fale na morzu;– fruwające ptaszki – dzieci rękoma pokazują fruwanie pta-

ków;– ciebie i mnie – dzieci palcem wskazują na najbliższego ko-

legę oraz na siebie.

3. Wspólnie śpiewamy piosenkę.4. Prosimy dzieci o wykonanie ćwiczenia z podręcznika, z części

C. Zachęcamy do użycia kredek o różnych odcieniach koloru niebieskiego, by ukazać różnorodność barw falującego morza. Po zakończonej pracy omawiamy wykonane przez dzieci ry-sunki.

W cyklu katechez Kto stworzył świat? możemy wykorzystać na-stępujący wiersz:

Bóg dobry jest Choć jestem jeszcze mały I mam niewiele lat, Lecz wiem już doskonale, Że Pan Bóg stworzył świat.

1 Kto stworzył?, w: Moje spotkania z Jezusem, oprac. ks. D. Bryl, Poznań 2001, s. 164.


15

Na niebie stworzył słońce, Co złotą dróżką chodzi I bardzo rano wstaje, I późno w noc zachodzi. I księżyc jak rogal duży, I gwiazdki srebrzyste i morze, Bo Pan Bóg jest wszechmogący I wszystko zrobić może. Na ziemi Pan Bóg stworzył Rośliny, ptaki, zwierzęta, Niech o tym człowiek dorosły I dziecko małe pamięta. Więc chociaż jestem mały I mam niewiele lat Dziękuję Ci, dobry Boże Za to, żeś stworzył świat2.

2 Bóg dobry jest, w: Z uśmiechem w życie. Wiersze, piosenki, inscenizacje dla najmłodszych, Jedność, Kielce 1992, s. 57.


16

2. Piękny świat mówi nam o Bogu

Część A

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:podręcznik, nagranie głosów zwierząt, ptaków, owadów

1. W celu obserwacji otaczającego nas świata podchodzimy z dziećmi do okna lub wychodzimy przed budynek. Kierujemy uwagę dzieci na szczegóły (np. na chodzącą biedronkę, wypłu-kane deszczem kamienie, spadające liście).

2. Po powrocie na miejsce pytamy:• Co zaobserwowaliście, spoglądając na otaczający świat?• Co najbardziej Wam się podobało?• Dlaczego właśnie to wzbudziło Waszą uwagę?

Zachęcamy dzieci do podzielenia się przeżyciami z wakacji i wycieczek oraz opowiedzenia, co pięknego udało im się za-obserwować.

3. Oglądamy ilustrację znajdującą się w podręczniku, w części A. Rozmawiamy na jej temat:• Gdzie znajdują się dzieci?• Jaka panuje tam pogoda?• Jakie zwierzątka możemy zaobserwować?

4. Odtwarzamy nagranie głosów różnych zwierząt (np. krowy, ko-nia), a także ptaków oraz owadów i prosimy, by dzieci zgady-wały, czyj głos słyszały.

5. Kontynuujemy oglądanie ilustracji z podręcznika. Pytamy:• Co widzicie w oddali?

6. Kończąc oglądanie obrazka, prosimy, by dzieci powiedziały, co myślą na temat tej ilustracji oraz co czują, spoglądając na nią.

7. Stwierdzamy, że świat dokoła nas jest piękny, zachwycający i swoją urodą mówi nam o Stwórcy. W otaczającym nas świecie możemy odnaleźć ślady Pana Boga.


17

Część B


1. Rozpoczynając katechezę, czytamy wiersz Piękno przyrody:

Dobry Bóg kocha nas, Dał nam cały świat. Mówi o tym każda trawka, Mówi każdy kwiat. Mówią o tym gwiazdki złote, Góry, rzeki, las, Że Bóg dobry dał nam wszystko, Bo Bóg kocha nas…3

2. Rozmawiamy na temat treści usłyszanego wiersza. Pytamy:• Co (jakie przedmioty, elementy przyrody) mówi nam o Panu

Bogu?• Jaki jest Pan Bóg?

3. Podsumowując, stwierdzamy, że w otaczającym nas świecie możemy odkryć obecność Pana Boga.

4. Nauka słów oraz gestów pierwszej zwrotki piosenki Wróbelki małe kocha Bóg (utwór nr 2 na płycie):

Wróbelki małe kocha Bóg, od zguby chroni je. A jeśli ptaszki kocha Bóg, to kocha także mnie. On kocha mnie, On kocha mnie, ja wiem, On kocha mnie. A jeśli ptaszki kocha Bóg, to kocha także mnie.

Proponowane gesty:– Wróbelki małe – dzieci rękoma naśladują ruchy skrzydeł

ptaków w locie;

3 S. M.I. Rudnicka, Piękno przyrody, w: Z uśmiechem w życie, dz. cyt., s. 61.


18

– kocha – dzieci mają ręce skrzyżowane na piersiach;– Bóg – dzieci wskazują dłonią w górę;– od zguby chroni je – dzieci z dłoni robią daszek nad głową,

znak ochraniania;– a jeśli ptaszki – dzieci rękoma naśladują ruchy skrzydeł pta-

ków w locie;– kocha – dzieci mają ręce skrzyżowane na piersiach;– Bóg – dzieci wskazują dłonią w górę;– to kocha – dzieci mają ręce skrzyżowane na piersiach;– także mnie – dzieci palcem pokazują na siebie;– On – dzieci wskazują dłonią w górę;– kocha – dzieci mają ręce skrzyżowane na piersiach;– mnie – dzieci palcem pokazują na siebie.

5. Wspólnie śpiewamy piosenkę. Śpiewając kolejny raz, możemy wykonywać tylko gesty.

6. Prosimy dzieci o wykonanie ćwiczenia z podręcznika, z części B. Zachęcamy, by kolorując bukiet kwiatów i motyla, użyły jak najwięcej kolorów. Po zakończonej pracy dzieci prezentują jej efekty.

Część C

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:szyszki, muszelki, kamienie, „złoty” piasek, kwiaty, fotografie przedstawiające: morze, jeziora, lasy, łąki, pola, wioski, miasto.

1. Katechezę rozpoczynamy śpiewem piosenki: Wróbelki małe kocha Bóg. Rozmawiamy o treści piosenki, podkreślamy świa-domość tego, że jesteśmy kochani przez Boga. Przypominamy sobie zagadnienia omówione części A i B tematu.

2. Zastanawiamy się:• W jaki sposób powinniśmy odpowiedzieć na dobroć Boga?

Zapowiadamy, że odpowiedzi będziemy poszukiwać na wy-cieczce, na którą w wyobraźni za chwilę wyruszymy.


19

3. Podchodzimy z dziećmi kolejno do przygotowanych stołów. Każdy jest symbolicznym skrawkiem naszej Ojczyzny. Stoły mają następujące nazwy:

– plaża nad Bałtykiem,– nad jeziorem,– w lesie,– na łące i w polu,– w mieście,– na wsi.

4. Dzieci stają wokół danego stołu. Rozmawiamy o przedmiotach leżących na nim. Przykładowo: przy stole „plaża na Bałtykiem” rozmawiamy o wspomnieniach dzieci związanych z pobytem nad morzem. Zachęcamy do obejrzenia muszli, dotknięcia pia-sku, zobaczenia fotografii Bałtyku. Rękami naśladujemy ruch fal, naśladujemy szum morza. Podkreślamy urok tego miejsca i przypominamy, że jest on darem Boga.

5. Już w trakcie „wycieczki” dzieci odkryją konieczność dzięko-wania Panu Bogu za ofiarowany nam świat.

6. Zachęcamy do wykonania zadania z części C.7. Katechezę kończymy modlitwą, w której dzieci spontanicznie

wymieniają wszystko, za co pragną podziękować Bogu.


20

3. Człowiek jest wyjątkowy

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:podręcznik, fotografie ludzi (sportowcy, uczący się, śpiewający, budujący, twórca przy pracy)

Część A

1. Katechezę rozpoczynamy modlitwą dziękczynną, za dary otrzymane od Boga.

2. Prosimy dzieci o dokładne przyjrzenie się ilustracji A z pod-ręcznika. Omawiamy jej treść. Pytamy o ludzi z rysunku: • Czy są widoczni, po czym poznajemy ich obecność?

Zwracamy uwagę na jadące samochody, zbudowane domy.3. Zapraszamy do zabawy „Człowiek jest wyjątkowy”. Polega

ona na wymyślaniu przez dzieci prac, które potrafi wykonać człowiek i przedstawieniu ich w formie pantomimy pozosta-łym uczestnikom. Każde wystąpienie nagradzamy wspólnymi brawami. Pomocą w wymyślaniu zajęć wykonywanych przez człowieka mogą być fotografie.

4. Podsumowując, mówimy, że człowiek jest w szczególny sposób obdarowany przez Boga. Jesteśmy wyróżnieni spośród wszyst-kich innych stworzeń: Bóg stworzył nas na swoje podobieństwo.

5. Katechezę kończymy piosenką Wróbelki małe kocha Bóg.

Część B

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:zestaw „Mały lekarz”, szalik, czapka, kalosze, owoce, podręcznik

1. Katechezę rozpoczynamy przypomnieniem przesłania z czę-ści A:

– Bóg stworzył nas na swoje podobieństwo;– człowiek jest wyjątkowy.


21

2. Zastanawiamy się:• W jaki sposób dbać o dar, którym sami jesteśmy?

3. W znalezieniu odpowiedzi na postawione pytanie pomogą przyniesione przez katechetę przedmioty. Pokazujemy szalik i czapkę i pytamy:• Kiedy i dlaczego zakładamy te rzeczy?

Rozmawiamy o zdrowym odżywianiu, o unikaniu szkodliwych produktów. Oglądając zabawki z zestawu „Mały lekarz”, oma-wiamy konieczność regularnych wizyt w gabinetach lekarzy różnych specjalności.

4. Pomocą w ugruntowaniu omawianych zagadnień będzie anali-za ilustracji w podręczniku, w części B.

5. W modlitwie kończącej katechezę dziękujemy Bogu za dar życia.

Część C

Uwaga: o ile to możliwe, zaleca się przeprowadzić lekcję na boi-sku szkolnym, w parku lub na skwerze.

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:rękawiczki jednorazowe dla wszystkich dzieci, worki na śmieci, narzędzia ogrodnicze (np. grabie plastikowe, miotełki)

1. Katechezę rozpoczynamy przypomnieniem wiadomości z do-tychczasowych lekcji:

– Pan Bóg stworzył piękny świat dla nas;– człowieka obdarzył rozumem i wieloma cennymi umiejęt-

nościami. Dziękujemy Bogu chwilą modlitwy.2. Wyjaśniamy, że zadaniem człowieka jest pielęgnowanie i dba-

nie o stworzony świat. Pytamy dzieci:• W jaki sposób umiemy zadbać o ten dar?

Zapewne dzieci wskażą znaczenie sprzątania, nieniszczenia środowiska.


22

3. O ile to możliwe, wychodźmy z dziećmi na boisko szkolne w celu zadbania o otoczenie. Wszyscy otrzymują rękawice i pod opieką nauczyciela sprzątają, grabią zamiatają.

4. Po zakończonej kilkuminutowej pracy pytamy:• Co czuliście podczas sprzątania?• Co zmieniło się w otoczeniu w wyniku waszych działań?

Podkreślamy znaczenie radości z wykonanej pracy.5. Po powrocie do sali zachęcamy dzieci do obejrzenia ilustracji

w części C podręcznika.


23

4. Przez chrzest weszliśmy do wspólnoty dzieci Bożych

Część A

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:duże serce wykonane z papieru, podzielone na małe puzzle, pod-ręcznik

1. Przygotowujemy z dużego arkusza papieru serce, dzielimy je na części (najlepiej na tyle, ile jest dzieci). Wspólnie układamy puzzle. Jeżeli nie mamy możliwości wykonania dużego serca, przygotowujemy kilka mniejszych, a dzieci dzielimy na grupy. Każdy zespół samodzielnie układa puzzle.

2. Rozmawiając o symbolicznym znaczenia serca, pytamy:• Czego znakiem jest serce?• W jakich sytuacjach rysujemy lub dajemy komuś serce?

Stwierdzamy, że serce symbolizuje miłość, jest znakiem, że ko-goś kochamy.

3. Wyjaśniamy, że najważniejszą prawdą o Bogu jest fakt, że On nas kocha. Wielokrotnie odkrywaliśmy to na poprzednich ka-techezach. Stwórca dał nam piękny świat i ludzi, którzy nas kochają.

4. Zapraszamy dzieci do obejrzenia ilustracji znajdującej się w pod-ręczniku, w części A. Pytamy:• Jakie wydarzenie przedstawia ilustracja?• Kogo na niej widzimy?

Wyjaśniamy, że sakrament chrztu świętego jest wyjątkowym momentem. Nowo narodzone dziecko staje się dzieckiem Bo-żym. Kontynuując rozmowę, pytamy:• Co oznaczają widoczne na ilustracji promienie światła?

Wyjaśniając symbolikę promieni światła, stwierdzamy, że są one znakiem obecności Pana Boga, który jest blisko nas i otula nas swoją miłością.


24

5. Dziękujemy Panu Bogu za Jego miłość, szczególnie tę, której doświadczyliśmy w czasie chrztu świętego.

Część B

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:biała szata do chrztu św., podręcznik, płyta CD, odtwarzacz CD

1. Katechezę rozpoczynamy przypomnieniem treści poprzednie-go spotkania. Pytamy:• Kim staliśmy się dzięki sakramentowi chrztu świętego?

2. Uczymy dzieci słów refrenu piosenki Dzieckiem Bożym jestem ja (utwór nr 4 na płycie):

Dzieckiem Bożym jestem ja, la, la, la… (2x)4

Wspólnie śpiewamy piosenkę. Zachęcamy dzieci do przynie-sienia na następną katechezę instrumentów muzycznych (np. bębenków, trójkątów) lub puszek z ryżem, by móc zaśpiewać refren piosenki z akompaniamentem.

3. Prosimy o otwarcie książki na zadaniu znajdującym się w pod-ręczniku, w części B. Zwracamy uwagę na niedokończony rysu-nek. Tłumaczymy, że przedstawia on szatkę, którą każde dzie-cko otrzymuje w czasie chrztu świętego. Najczęściej nakłada ją na dziecko matka chrzestna. (Jeżeli dysponujemy taką szatą, prezentujemy ją dzieciom). Koszulka ta przypomina nam, że od chwili chrztu świętego staliśmy się dziećmi Bożymi. Pan Bóg jest naszym kochającym Ojcem. Wspólnie z dziećmi wy-jaśniamy, dlaczego szata jest biała.

4. Zapraszamy dzieci do dokończenia pracy rysunkowej.5. Zachęcamy, by dzieci, które posiadają swoją białą szatę do

chrztu świętego, przyniosły ją na następną katechezę.

4 Dzieckiem Bożym jestem ja, w: Chwalmy Pana. Śpiewnik pielgrzymkowy, wyboru dokonali alumni Wyższego Seminarium Duchownego Księży Palloty-nów w Ołtarzewie, s. 64.


Część C

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:biała szata do chrztu świętego, instrumenty muzyczne, podręcz-nik, płyta CD, odtwarzacz CD

1. Katechezę rozpoczynamy śpiewem piosenki Dzieckiem Bożym jestem ja, z wykorzystaniem instrumentów przyniesionych przez dzieci. Śpiewaniu piosenki może towarzyszyć także ta-niec. Utwór ten wyraża treść omawianych wcześniej katechez oraz stanowi ich podsumowanie i utrwalenie.

2. Oglądamy szatki przyniesione przez dzieci. Zachęcamy do tego, by dzieci opowiedziały, jakie znaki, symbole znajdują się na koszulkach. Jeżeli zostały na nich zamieszczone teksty (np. formuła chrzcielna), czytamy je.

3. W radosnym nastroju dziękujemy Panu Bogu, że uczynił nas swoimi dziećmi i że nas kocha.

4. Dzieci wykonują zadanie z podręcznika, z części C, polegające na dorysowaniu dziecka w objęciach mamy.

5. Zachęcamy dzieci, by, będąc w niedzielę na Mszy Świętej, od-szukały w kościele chrzcielnicę. Prosimy, by zapytały rodzi-ców, w którym kościele były ochrzczone i – jeżeli jest to moż-liwe – właśnie tam odnalazły chrzcielnicę.


II

RODZINA DZIECI BOŻYCHSPOTYKA SIĘ Z BOGIEM

I SZANUJE ZNAKI RELIGIJNE

v

III

BÓG OJCIEC DAŁ NAMPANA JEZUSA


II



v

III



29

5. W jaki sposób Pan Bóg do nas mówi?

Część A

Do przeprowadzenia katechezy potrzebny będzie:podręcznik

1. Katechezę rozpoczynamy zabawą. W pierwszej jej części prosimy, by dzieci wymyśliły, jakie

zwierzątko pragną naśladować; po chwili chętni starają się na-śladować jego głos; pozostałe dzieci odgadują.

Komentując zabawę, mówimy, że na podstawie głosu możemy rozpoznać zwierzę, które ten głos wydaje.

W drugiej części wypowiadamy różne zdania, które ktoś mógł powiedzieć; zadaniem dzieci jest odgadnąć, kto może być auto-rem usłyszanych słów.

Przykładowo:• Czy mogę pobawić się twoim misiem? (autor – dziecko);• Proszę, zjedz śniadanie. (autor – mama);• Usiądźcie grzecznie i posłuchajcie. (autor – nauczyciel).

W trzeciej części proponujemy, by dzieci same wymyśliły zda-nia i wypowiedziały je głośno; pozostałe starają się zgadnąć, kto mógłby to powiedzieć.

2. Podsumowujemy zabawę stwierdzeniem, że autora wypowie-dzi możemy rozpoznać na podstawie tego, co mówi.

3. Zastanawiamy się, w jaki sposób Pan Bóg mówi do nas. Prosi-my dzieci, by spojrzały na ilustrację w części A. Pytamy:• Kogo widzicie na ilustracji?• Gdzie się spotykacie z tymi osobami?• Dlaczego te osoby zostały narysowane?

Dążymy do tego, by dzieci zrozumiały, że od tych osób usły-szały o Bogu.

4. Kontynuujemy oglądanie ilustracji, mówiąc, że poza osobami zostały narysowane także przedmioty, poprzez które Pan Bóg również mówi do nas i przypomina nam o sobie. Pytamy:


30

• Jakie znaki (przedmioty) przypominają nam o Panu Bogu?5. Dziękujemy Panu Bogu za ludzi mówiących nam o Nim.

Część B


1. Katechezę rozpoczynamy od wymienienia przez dzieci tych osób, od których słyszały o Panu Bogu.

2. Stwierdzamy, że Pan Bóg mówi do nas także przez lekcje reli-gii. Na nich dowiadujemy się wiele o Bogu Ojcu.

3. Zapraszamy dzieci do zabawy. Posługując się techniką dramy, prosimy, by dzieci odegrały

role osób mówiących nam o Panu Bogu, np. księdza, rodziców, nauczycielki.

Zachęcamy, by dziecko odgrywające rolę księdza spróbowało się wczuć w to, co on może powiedzieć (np. „Pan Jezus wzywa nas do kochania Pana Boga”); pozostałe dzieci prosimy, by usiadły w taki sposób, w jaki siedzimy w kościele (w rzędach ławek).

Prosimy, by dziecko odgrywające rolę katechety powiedzia-ło to, czego on może nauczać (np. „Pan Bóg stworzył piękny świat”); pozostałe dzieci przyjmują taką pozycję, w jakiej za-zwyczaj są na lekcji (np. pozycja siedząca na dywanie);

Dziecko (lub dzieci) odgrywające któregoś z rodziców (lub ich oboje) zapraszamy, by powiedziało (-ły) te słowa o Panu Bogu, które zazwyczaj mówią rodzice (np. „Pan Bóg nas kocha” lub „Pójdziemy razem do kościoła”); pozostałe dzieci mogą stanąć w postawie zasłuchania się w słowa rodziców.

4. Omawiając zabawę, prosimy, by dzieci podzieliły się odczucia-mi na temat tego, w czym brały udział, co szczególnie utkwiło im w pamięci, co było dla nich najważniejsze, najbardziej inte-resujące.


31

5. Podsumowaniem katechezy jest pokolorowanie ilustracji znaj-dującej się w podręczniku, w części B. Omawiamy pracę.

6. Dziękujemy Panu Bogu za to, że mówi do nas przez różne osoby.Część C


1. Przypominając wiadomości zdobyte podczas poprzednich ka-techez (części A i B), pytamy:• Kto mówi nam o Panu Bogu?• Dlaczego za te osoby dziękujemy Dobremu Bogu?

2. Wprowadzając w temat, mówimy, że o obecności Pana Boga przypominają nam przydrożne krzyże, kapliczki, kościoły. Rozmawiamy na temat tych miejsc obecności Stwórcy, które dzieci widzą codziennie, idąc do szkoły, przedszkola lub zaob-serwowały wcześniej, np. w czasie wakacji.

3. Zastanawiamy się, w jaki sposób ludzie kochający Pana Boga powinni się zachować, mijając krzyż, kapliczkę lub kościół. Tłumaczymy (lub prosimy o wyjaśnienie dzieci), że niektórzy ludzie robią znak krzyża, skłaniają głowę, a chłopcy i panowie zdejmują czapkę.

4. Dzieci otwierają podręcznik na stronie C. Prosimy, by uzupełni-ły ilustrację. Mówimy, że kapliczki przypominają nam o obecno-ści Pana Boga, są także miejscem modlitwy.

5. Dziękując Panu Bogu za obecność wśród nas, śpiewamy pierw-szą zwrotkę piosenki Radośnie żyć na świecie (utwór nr 3 na płycie; jeżeli nie mamy możliwości nauczenia śpiewu tej pio-senki, możemy potraktować ją jako wiersz). Słowa piosenki nawiązują do treści omawianych na poprzednich katechezach:

Radośnie żyć na świecie, bo Pan Bóg kocha nas. Dał życie nam i słońce, i cały piękny świat, i tylu dobrych ludzi, i własny nowy szlak. Radośnie żyć na świecie, bo Pan Bóg kocha nas5.

5 Radośnie żyć na świecie, w: Ks. Tymoteusz, Panie mój, Paryż 1986, s. 254-255.


32

6. Moi bliscy

Część A

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:podręcznik, różne przedmioty kojarzące się z bliskimi osobami, np. aktówka (narzędzia), tornister, smoczek, okulary, fartuch, ma-teriał lub worek (ewentualnie karton)

1. Przed katechezą przyniesione przez nas przedmioty, mogące kojarzyć się dziecku z bliskimi osobami (np. aktówka, torni-ster, smoczek, okulary, fartuch, …), przykrywamy materiałem lub umieszczamy w worku (ewentualnie kartonie). Zapraszamy dzieci do zajęcia miejsc (najlepiej siedzących, na dywanie) wo-kół ukrytych rekwizytów. Wyciągamy po kolei poszczególne przedmioty i zastanawiamy się, do jakich osób spośród naszych bliskich mogą należeć (czynność tę może także za każdym ra-zem wykonać inne dziecko).

Przykładowo:– aktówka (narzędzia) – ojciec;– tornister – brat, siostra uczący się w szkole;– smoczek – nowo narodzony (młodszy) brat, siostra;– okulary – babcia, dziadek;– fartuch – mama, babcia.

2. Podsumowując, stwierdzamy, że wokół nas jest wiele bliskich nam osób. One otaczają nas miłością i troszczą się o nasze do-bro.

Pytamy:• Co robią dla was bliskie osoby?• W jaki sposób możemy odwdzięczyć się im za dobroć?

3. Oglądamy ilustrację znajdującą się w podręczniku, w części A. Zwracamy uwagę na przedstawioną tam starszą osobę oraz dzieci przychodzące do niej w odwiedziny.

4. Dziękujemy Panu Bogu za bliskie nam osoby.


33

Część B

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:podręcznik, kredki

1. Powtarzamy wiadomości z poprzedniej katechezy. Pytamy:• O kim mówiliśmy na ostatnim spotkaniu?

Przypominamy, że bliskim osobom, które nas otaczają, powin-niśmy okazywać naszą wdzięczność i szacunek.

2. Zapraszamy dzieci do wykonania ćwiczenia z podręcznika, z części B. Zachęcamy, by bardzo starannie wykonały portret bliskiej im osoby oraz dorysowały przedmiot, który ją charak-teryzuje. Na wykonanie pracy przeznaczamy 10-15 minut. Po zakończeniu omawiamy jej efekty. Prosimy, by dzieci prezen-tując portret bliskiej im osoby, spróbowały przedstawić ją i po-wiedzieć o niej kilka słów.

3. Dziękujemy Panu Bogu za obecność i troskę bliskich nam osób.

Podczas katechezy można wykorzystać następujący wiersz:

Obrazek dla mamy Mamo, namalowałam Ci obrazek zupełnie sama. Na tym obrazku jesteśmy razem ja, Twoja córka i Ty, moja Mama, a Twój synek, mój brat, podaje ci kwiat. Jesteś pięknie ubrana, uśmiechnięta i ładna. Tylko mi to nie wyszło, że Ty Mamo jak żadna Jesteś bardzo, a bardzo KOCHANA6.

6 H. Łochocka, Obrazek dla mamy, w: Z. Trzaskowski, Życzę Ci…, Jedność, Kielce 2002, s. 458.


34

Część C

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:podręcznik, odtwarzacz CD, płyta CD

1. Pragnąc uwrażliwić dzieci na postawę posłuszeństwa, czytamy lub opowiadamy następujące zdarzenie:

– Przyjdę za dwie godziny, mamusiu – zawołał Henryk, wybie-gając z domu.

– Idę z Jankiem na łąkę pograć w piłkę.– Baw się dobrze, i wróć zanim się ściemni.– Dobrze – zawołał Henryk i zamknął drzwi. Po chwili mama

wybiegła za nim wołając:– Nie zapomnij, co ojciec mówił o stogu siana. Jest niebezpiecz-

ny i w każdej chwili może się przewrócić, nie baw się na nim.– Dobrze, mamo, nie martw się. Pa. I pobiegł.Henryk i Janek dość długo grali w piłkę, potem znudzeni za-

częli szukać jakiegoś innego zajęcia. W tym czasie na skraju łąki stały stogi siana zebranego z pobliskich łąk.

– Chodź! Wejdźmy na ten stóg – powiedział Janek – pozjeżdża-my sobie z niego. To bardzo fajna zabawa.

– No to chodźmy – zgodził Henryk, ale w tej samej chwili coś sobie przypomniał.

– Wiesz, tata mówi, że to niebezpieczne, bo siano często się obsuwa – dodał.

– Ech, nie przejmuj się, włazimy – zarządził wyraźnie znie-cierpliwiony Janek. – Ten duży stóg nie jest niebezpieczny. – A co złego może się stać, nawet gdyby siano się obsunęło?

Podbiegli do niego. Zabawa się zaczęła. Z boku stała drabina, więc wchodzili po niej, i wskakiwali w sam środek stogu, a potem miękko zjeżdżali po sianie na dół. To sprawiało im ogromną ra-dość. Wiele razy tak wchodzili i zjeżdżali i nic się nie stało. Stóg się nie przewrócił.

– A widzisz – rzekł Janek, kiedy odpoczywali przez chwilę – mówiłem ci, że nic się nie stanie.


35

– Miałeś rację, ale jestem ciekaw, dlaczego tata mówił, że to jest niebezpieczne?

– Nie przejmuj się, starsi zawsze tak straszą. – Zmęczyłem się, może poleżymy trochę na sianie? – zaproponował Henryk.

– To kładź się, ja nie chcę – pochodzę trochę, a ty leż.Henryk położył się. Wygodnie było na sianie. Przeciągnął się

kilka razy i zanim zdążył pomyśleć o czymkolwiek, już spał.Dziesięć minut później, zdeptane przez chłopców siano, pod

wpływem podmuchów wiatru zaczęło się powoli osuwać. Centy-metr po centymetrze, powolutku osuwało się w dół. Nagle duża część stogu oderwała się i bez żadnego hałasu, niemal bezsze-lestnie, jak lawina osunęła się wraz z Henrykiem. To go obu-dziło. Nie wiedział, co się stało. Poczuł, że jest przygnieciony sianem. Nie mógł oddychać. Chciał wołać o pomoc, ale miał sia-no w ustach, nosie i w oczach. Oszalały ze strachu, próbował się poruszyć, ale nie mógł. Był uwięziony. (…) Na szczęście Janek był niedaleko. Gdy wracał, żeby zobaczyć, czy Henryk już się obudził, dostrzegł rozsypany stóg i przestraszył się.

– Ratunku! Ratunku! – wołał – siano przygniotło Henryka, chodźcie szybko na pomoc!

Co sił w nogach pędził do wielkiej kopy siana. Gdy przybiegł, zaczął odrzucać je tak szybko jak tylko mógł. Lecz nawet gdyby robił to jeszcze szybciej, jego praca i tak byłaby daremna, bo siano cały czas osuwało się.

Słysząc krzyk Janka, przybiegło dwóch gospodarzy, aby zoba-czyć, co się stało.

– Szybciej, szybciej – wołał Janek – Henryk jest przygnieciony sianem. On się udusi, jeżeli go zaraz nie wyciągniemy.

Bardzo szybko przerzucili całe siano i znaleźli Henryka. Kiedy go wyciągnęli, ledwie żywego zanieśli do domu.

– Czy nie ostrzegałem, że chłopcom nie wolno się bawić na sianie – powiedział tata, który zostawił swoją pracę i przybiegł, kiedy usłyszał o wypadku.

– Cicho – uspokajała mama – on przeżył taki szok z powodu tego, co się stało. Nie mów już nic więcej na ten temat. Jestem pewna, że na długo zapamięta tę lekcję.


36

I zapamiętał. Henryk był tak wdzięczny za uratowanie życia, że postanowił, iż nigdy więcej nie będzie nieposłuszny. Również Janek doszedł do wniosku, że starzy gospodarze wiedzą jednak więcej7.

2. Rozmawiamy na temat zachowania Henryka i Janka. Pytamy:• O co prosili rodzice?• Co zrobili chłopcy mimo zakazu rodziców?• Jakie były skutki ich nieposłuszeństwa?

3. Podsumowując, wyjaśniamy, że niesłuchanie rodziców spowo-dowało tragedię. Na szczęście w pobliżu były osoby, które na czas przyszły z pomocą.

4. Tłumaczymy, że rodzice, dziadkowie i opiekunowie dają nam każdego dnia wiele mądrych i dobrych rad. Czynią tak, ponie-waż pragną naszego dobra.

5. Zastanawiamy się, co powinniśmy okazywać bliskim. Dzieci wykonują ćwiczenie w podręczniku.

6. Stwierdzamy, że wzorem posłuszeństwa i szacunku wobec bli-skich osób jest dla nas Pan Jezus. On uczy nas, jakimi osobami mamy być. Mówią nam o tym słowa piosenki.

7. Uczymy słów, melodii i gestów piosenki Gdy Pan Jezus był malutki (utwór nr 15 na płycie):

Gdy Pan Jezus był malutki, Nigdy nie próżnował. Z Matką Bożą i Józefem Ochoczo pracował. To piłował, to heblował, To wełenkę zwijał. Nosił wodę, zmiatał wióry I gwoździe przybijał8.

7 „Zabawa na stogu siana” – na podstawie: A. Maxwell, Opowiadania na dobranoc, seria 1, cz. 3, Warszawa 1991, s. 17-20 (imiona oraz niektóre słowa zostały zmienione przez autorów).

8 Gdy Pan Jezus był malutki, w: Chwalmy Pana, dz. cyt., s. 145.


37

Proponowane gesty:– Gdy Pan Jezus był malutki – dzieci ręką pokazują swój

wzrost;– Nigdy nie próżnował – dzieci palcem wskazującym wyko-

nują gest zaprzeczenia (na zmianę w prawą i lewą stronę);– Z Matką Bożą i Józefem – dzieci składają ręce;– Ochoczo pracował – dzieci pokazują na przykład zamiata-

nie podłogi;– To piłował, to heblował – dzieci pionowo przesuwają prawą

rękę do przodu i do tyłu; potem to samo czynią w pozio-mie;

– To wełenkę zwijał – dzieci rękoma pokazują gest zwijania;– Nosił wodę, zmiatał wióry – dzieci podnoszą coś z ziemi;

prawą ręką pokazujemy rąbanie drzewa;– I gwoździe przybijał – dzieci prawą ręką zwiniętą w piąstkę

dotykają lewej ręki (również zwiniętej w piąstkę).

W cyklu katechez o rodzinie możemy wykorzystać następujące wiersze:

Mama Już puka… drzwi otwieram sama I co dzień wołam te dwa słowa, Słowa najmilsze: przyszła mama – Mamusiu, jak ci poszła praca? – A ty, czy byłaś grzeczna, zdrowa? – Mamo, tak lubię, kiedy wracasz. Siedzimy potem chwile w kątku, Opowiadamy wszystko sobie O pracy, szkole… od początku, Zmęczone i szczęśliwe obie9.

9 S. Szuchowa, Mama, w: Z. Trzaskowski, Życzę Ci…, dz. cyt., s. 472.


38

Mama ma zmartwienie Mama usiadła przy oknie. Mama ma oczy mokre. Mama milczy i patrzy na ziemię. Pewnie ma jakieś zmartwienie… Zrobiłam dla niej teatrzyk, a ona wcale nie patrzy. Przyniosłam w złotku orzecha – a ona się nie uśmiecha. Usiądę sobie przy mamie, obejmę mamę rękami i tak jej powiem na uszko: „Mamusiu, moje jabłuszko! Mamusiu, moje słoneczko…” Mama uśmiechnie się do mnie i powie: „Moja córeczko…”10.

Podziękowanie Dużo na świecie, dużo jest ludzi Wśród nich mój tatuś, co się tak trudzi, By w naszym domu nic nie brakowało, Kocha mnie bardzo i siostrę małą. Dużo na świecie, dużo jest ludzi Wśród nich mamusia, co tak się trudzi O dobry obiad i o śniadanie, O nasze buty i o ubranie. Swoim rodzicom co tak pracują, Uprzejme dzieci często dziękują11.

10 D. Wawiłow, Mama ma zmartwienie, w: Z. Trzaskowski, Życzę Ci…, dz. cyt., s. 478.

11 Podziękowanie, w: Z. Trzaskowski, Życzę Ci…, dz. cyt., s. 615.


39

Mój dziadzio Mój dziadzio jest dobry. Mój dziadzio wszystko naprawia: Gdy się zepsuje światło albo maszyna do szycia albo dzwonek przy drzwiach. Mój dziadzio umie zrobić latawca, a nawet łuk i strzały. – Patrz, dziadziu, zepsuł się księżyc! Niedawno był okrągły, a dziś jest cały wyszczerbiony. Napraw księżyc, dziadziu!12

12 A. Kamieńska, Mój dziadzio, w: Z. Trzaskowski, Życzę Ci…, dz. cyt., s. 484.


40

7. Jak możemy rozmawiać z Panem Bogiem?

Część A

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:fotografie, najlepiej z uroczystości w parafialnym kościele (uroczy-stość Pierwszej Komunii Świętej, ślubu, chrztu…), podręcznik

1. Oglądamy fotografie z różnych uroczystości odbywających się w kościele, np. dzień Pierwszej Komunii Świętej, udzielanie sakramentu małżeństwa bądź chrztu świętego… Możemy po-prosić dzieci, by na tę katechezę przyniosły rodzinne fotografie związane z tymi uroczystościami. Umieszczamy je w widocz-nym dla wszystkich miejscu. Zachęcamy do uważnego przyj-rzenia się postawom przedstawionych tam osób. Zwracamy uwagę na ich wyraz twarzy i gesty.

2. Rozmawiamy na temat zaobserwowanej postawy:• Jaką postawę ciała przyjmują przedstawione osoby?

(wyjaśniamy, że bez względu na to, czy osoba siedzi, czy stoi w czasie tej uroczystości, jej sylwetka ciała jest wyprostowana, pełna skupienia i szacunku)• Co zaobserwowaliście w ułożeniu rąk?• W którą stronę patrzą osoby na fotografiach?

3. Nasza postawa podczas uroczystości odbywających się w koś-ciele wyraża nasz stosunek wobec Pana Boga. Bóg jest najważ-niejszy, dlatego ku Niemu kierujemy wzrok, Jemu, naszą posta-wą i gestami, okazujemy szacunek i uwielbienie.

4. Oglądamy ilustrację znajdującą się w podręczniku, w części A. Pytamy:

• Gdzie przebywają dzieci?• Co robią?• Jaka jest ich postawa?


41

5. Podkreślamy pobożność i skupienie widoczne na ich twarzach. Akcentujemy uroczysty charakter tego spotkania.

6. Zachęcamy dzieci, by podczas pobytu w kościele pamiętały o właściwych gestach i postawie ciała, o których mówiliśmy na obecnej katechezie. Wyjaśniamy, że postawa pokazuje nasz stosunek do Tego, do którego przychodzimy.

Część B


1. Wprowadzając w problematykę katechezy, mówimy, że obecne spotkanie zostanie poświęcone naszej postawie podczas roz-mowy z Panem Bogiem. Tę rozmowę nazywamy modlitwą. Wyjątkowość tego spotkania z Bogiem Ojcem podkreślają ge-sty. Wiemy już, że mogą one bardzo wiele wyrażać.

2. Zapraszamy dzieci do utworzenia koła. Kilka razy na zmianę podajemy sobie dłonie, tworząc zamknięty krąg, i rytmicznie klaszczemy. Po pewnym czasie prosimy dzieci o złożenie rąk. Zachęcamy do uważnego przyjrzenia się swoim „zamkniętym dłoniom”. Wyjaśniamy, że one pomagają nam w modlitewnym skupieniu się i oderwaniu naszych myśli, od tego, co dzieje się wokół nas. Zwracamy uwagę, że za moment będziemy pragnęli rozmawiać z Najświętszym Bogiem i nic w tym modlitewnym spotkaniu nie może nam przeszkadzać. Przez chwilę zachowu-jemy ciszę i skupienie.

3. Prosimy dzieci, by uklękły na dwa kolana. Tłumaczymy, że po-przez taką postawę pragniemy Panu Bogu oddać cześć. Jest to specjalna postawa na spotkanie z Panem Bogiem. Wobec niko-go innego nie przyjmujemy takiej postawy. Nikt inny nie jest godzien takiego szacunku i czci.

4. Dla utrwalenia wiadomości dzieci wykonują ćwiczenie z pod-ręcznika, z części B. Pytamy: • Po czym poznałeś, że wskazane osoby rozmawiają z Panem

Bogiem?


42

Odpowiedzi udzielone przez dzieci pomogą nam zorientować się, w jakim stopniu omawiane treści zostały przez nie zrozu-miane i zapamiętane.

Część C


1. Katechezę rozpoczynamy jedną z poniższych zabaw (decyzja o wyborze zabawy należy do katechety).

Wariant I „Podaj dalej ten gest” – wszystkie dzieci stoją lub siedzą w kole.

Pierwsza osoba pokazuje jakiś gest (lub robi oryginalną minę). Sąsiad musi powtórzyć ten gest i dołączyć nowy. Kolejna osoba powtarza gest drugiego i dodaje swój.

Zabawa trwa tak długo, aż wszystkie dzieci, kolejno, pokażą jakiś swój gest.

W celu utrudnienia zabawy (lub gdy liczba dzieci jest mała) można powtarzać gesty wszystkich osób. Prostszym rozwiąza-niem jest podana wcześniej wersja (każdy powtarza gest ostat-niej osoby i dodaje swój)13.

Wariant II „Kontakty” – wszystkie dzieci stoją w różnych miejscach sali.

Na słowa prowadzącego wykonują różne zadania, np.: – idźcie do przodu, patrząc w podłogę; – idźcie, zwracając szczególną uwagę na to, by nikogo nie

dotknąć; – idąc, spoglądajcie na innych; nie wolno jednak do nikogo

nic powiedzieć; – idąc, uśmiechnijcie się do każdej napotkanej osoby;

13 Zabawa „Podaj dalej ten gest” na podstawie: B. Fuchs, Gry i zabawy na dobry klimat w grupie, Jedność, Kielce 1999, s. 124.


43

– idąc, podajcie rękę każdej spotkanej osobie; nie wolno jed-nak do niej nic powiedzieć14.

2. Omawiamy przebieg zabawy:• Czy łatwo było wykonać wskazany gest?

(powtórzyć po sąsiedzie lub wykonać polecony przez prowa-dzącego)• Jak powinniśmy wykonywać gesty, by przekazywały to, co

pragniemy nimi wyrazić?3. Stwierdzamy, że tylko gest wykonany starannie i dokładnie jest

zrozumiały dla osoby, do której go kierujemy.4. Nawiązując do poprzednich katechez, pytamy:

• Jakie gesty towarzyszą naszemu spotkaniu z Panem Bo-giem?

5. Utrwalamy prawidłową postawę klęczącą i gest złożonych dło-ni. Przypominamy, że w czasie modlitwy spotykamy się z Naj-świętszym Bogiem, dlatego postawą naszego ciała wyrażamy szacunek wobec Niego.

6. Utrwaleniem katechezy jest wykonanie ćwiczenia z podręczni-ka, z części C.

14 Zabawa „Kontakty” na podstawie: J. Griesbeck, Zabawy dla grup, Jed-ność, Kielce 1999, s. 130.


44

8. Uczymy się modlić

Część A

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:podręcznik, odtwarzacz CD, magnetofon, pusta kaseta, płyta CD

1. Katechezę rozpoczynamy zabawą „Zebrane milczenie”15. Włą-czamy odtwarzacz CD i przez 2-3 minuty nagrywamy ciszę pa-nującą w klasie. Potem odtwarzamy nagranie.

2. Rozmawiamy na temat przeprowadzonego doświadczenia:• Co, poza ciszą, zostało jeszcze nagrane?

3. Wyjaśniamy, że nie zawsze wokół nas panuje absolutna cisza – czasami słyszymy dźwięki dochodzące do nas z ulicy lub z innych pomieszczeń. Są także i takie momenty, w których my sami zakłócamy ciszę i nie potrafimy milczeć.

4. Zapraszamy dzieci do obejrzenia ilustracji znajdującej się w podręczniku, w części A. Prosimy, by zwróciły uwagę na postawę dzieci w czasie modlitwy.

5. Stawiamy pytanie retoryczne: • Czy potrafimy jeszcze piękniej stanąć do modlitwy?

6. Stajemy wszyscy do modlitwy i po chwili ciszy katecheta mówi: „Panie Jezu, pomóż nam jak najlepiej uczestniczyć w tej katechezie! Prosimy, naucz nas modlić się!”.

7. Tłumaczymy, że poprzez śpiew również możemy się modlić. Katechezę kończymy śpiewem wybranej piosenki (lub kilku wybranych piosenek), np.: Kto stworzył?, Wróbelki małe kocha Bóg, Dzieckiem Bożym jestem ja, Dobrze, że jesteś, Radośnie żyć na świecie, Sercem kocham Jezusa, Gdy na morzu wielka burza, Jak rozpoznać mam Chrystusa?, Tato (Nie boję się, gdy ciemno jest).

15 Zabawa „Zebrane milczenie” na podstawie: I. Flemming, J. Fritz, Zabawy na uspokojenie. Odprężające zabawy dla dzieci ze szkoły podstawowej, Jedność, Kielce 1999, s. 54-55.


45

Część B

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:podręcznik, różaniec, Pismo Święte, świeca, zapałki, obraz (np. wizerunek Matki Bożej Częstochowskiej), książeczka do nabo-żeństwa

1. Wprowadzając w problematykę katechezy, wyjaśniamy, że na obecnym spotkaniu zastanowimy się, w jaki sposób mo-żemy rozmawiać z kochającym Panem Bogiem. W tym celu w centralnym miejscu sali kładziemy różne przedmioty mogą-ce służyć nam pomocą w modlitwie, np. różaniec, Pismo Świę-te, (obok świeca, zapałki), obraz z wizerunkiem Matki Bożej, książeczkę do nabożeństwa. Zapraszamy dzieci do uważnego przyjrzenia się tym przedmiotom. Pytamy:• Co pomaga nam w modlitwie?

Wyjaśniamy:– różaniec, odmawiany szczególnie w październiku, pomaga

nam spotkać się z Panem Jezusem i Jego Matką;– w książeczce do nabożeństwa są zapisane modlitwy, które

odmawiamy w czasie pacierza oraz te, które możemy mó-wić przy różnych okazjach;

– wizerunek Matki Bożej przypomina nam o naśladowaniu Jej; możemy w tym momencie odczytać kilka wezwań Li-tanii Loretańskiej do Najświętszej Maryi Panny, by w ten sposób uczcić Matkę Jezusa.

Tłumaczymy, że po każdym wezwaniu będziemy odpowiadać: „Módl się za nami”:

Matko najmilsza Matko dobrej rady Matko Zbawiciela Panno łaskawa Panno wierna Królowo Aniołów Królowo Różańca świętego Królowo pokoju Królowo Polski.


46

– możemy się również modlić słowami Pisma Świętego, np. „Każdego dnia będę Ciebie błogosławił

i na wieki wysławiał Twe imię” (Ps 145, 2).2. Przypominamy prośbę skierowaną do Pana Jezusa na poprzed-

niej katechezie:• O co prosiliśmy Pana Jezusa?• W jaki sposób zanosiliśmy do Chrystusa tę prośbę?

3. Mówimy, że możemy się modlić także własnymi słowami: pro-sić, dziękować, przepraszać, wychwalać. Pytamy:• O co możemy prosić Pana Jezusa?• Za co dziękujemy?• Za co możemy przepraszać?

4. Zapraszamy dzieci do spontanicznej modlitwy dziękczynienia, przeproszenia i prośby. Zachęcamy, by każde z dzieci wypowie-działo chociaż jedno wezwanie dowolnego rodzaju modlitwy.

5. Utrwaleniem omówionych treści jest ćwiczenie z części B.6. Podsumowaniem katechezy może być zabawa słowno-rucho-

wa, pomagająca odkryć, że są różne sposoby modlitwy16.

Słowa

Mogę klęczeć, mogę stać,Mogę być wysoki tak.Mogę różnie modlić się,Pan Bóg zawsze słyszy mnie.Mogę złożyć ręce dwie,Mogę je rozłożyć.Mogę różnie modlić się,Pan Bóg zawsze ze mną jest.Mogę tańczyć, mogę śpiewać,Mogę szeptać cichuteńko.Mogę różnie modlić się,Bóg mnie słyszy, ja to wiem!

Gesty

klękamy, a następnie wstajemyunosimy ramiona wysoko ku górzepokazujemy kolejno na palcach „raz-dwa”potakujemy głową i uśmiechamy sięskładamy ręceotwieramy dłonie, ramiona rozpostartepokazujemy kolejno na palcach „raz-dwa”potakujemy głową i uśmiechamy siętańczymy wokoło, udajemy, że śpiewamyudajemy, że mówimy „na ucho”pokazujemy kolejno na palcach „raz-dwa”potakujemy głową i uśmiechamy się

16 Zabawa słowno-ruchowa „potrafię się modlić”, w: P. Mathson, Bóg, świat i my. Katecheza dla dzieci. Gry i zabawy dydaktyczne, Poznań 1999, s. 101-102.


47

Część C

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:maskotka lub piłeczka, podręcznik, kredki

1. Organizujemy konkurs, poprzez który przypominamy treść poprzednich katechez. Pragniemy wspólnie z dziećmi znaleźć odpowiedź na pytanie: • Czego do tej pory dowiedzieliśmy się o Panu Bogu?

Przebieg konkursu:a) dzieci siadają na dywanie;b) zadajemy pytania; wskazane dziecko udziela odpowiedzi

(katecheta może rzucać do wybranego dziecka piłeczką lub jakąś maskotką);

Przykładowe pytania:• Kto stworzył świat?• Jaki jest świat dany ludziom przez Pana Boga?• Jakie znaki (przedmioty) przypominają nam o Panu Bogu?• Kim staliśmy się na chrzcie świętym?• Czyje narodziny zapowiadał Jan Chrzciciel?• Gdzie urodził się Pan Jezus?• Kto przyszedł oddać pokłon Chrystusowi?• Co głosił światu Pan Jezus?• Kto jest autorem Pisma Świętego?• Gdzie możemy usłyszeć Słowo Boże?• Jak powinniśmy słuchać Słowa Bożego?• Kto jest naszym bliźnim?• Czego uczy nas biblijna opowieść o uciszeniu burzy?• Dlaczego Pana Jezusa nazywamy Dobrym Pasterzem?

c) na zakończenie podsumowujemy konkurs i nagradzamy zwycięzców.

2. Wyjaśniamy, że tak wiele wiemy już o Panu Bogu. Doświad-czamy od Niego wiele dobra.

3. Zapraszamy dzieci do wykonania ćwiczenia z podręcznika, z części C. Polega ono na narysowaniu tego, za kogo lub za co pragną podziękować Panu Bogu.


48

4. Prezentacja prac następuje w formie spontanicznej modlitwy dziękczynnej.

Chętne dzieci (lub wszyscy w wyznaczonej przez katechetę ko-lejności) mówią np.:

„Dziękuję Ci, Boże za…” (w tym miejscu wymieniają to, co narysowały).

Wszyscy powtarzamy: „Dziękujemy Ci, Boże”.

W cyklu katechez o modlitwie możemy wykorzystać poniższe opowiadanie:

O rozmawianiu z Panem Jezusem

Ksiądz proboszcz mówił dziś o tym, jak rozmawia się z Panem Jezusem (…).

– Jak to należy czynić? – zapytałJedna z dziewczynek podniosła rękę: – Najlepiej z książeczki,

tam są piękne modlitwy.– Masz rację, książeczka może wiele dopomóc. Ale czy zaczy-

nać od drukowanych modlitw?Tomek ośmielił się podpowiedzieć: – Mama mi tłumaczyła, że

trzeba zaczynać własnymi słowami.– Tak! Właśnie tak. Dobrze cię Mama nauczyła – pochwalił

ksiądz Proboszcz. – Pan Jezus jest przyjacielem i chce z nami po-rozmawiać. Niektórzy to Go umieją tylko prosić. A o czym z Pa-nem Jezusem można jeszcze rozmawiać? Czy tylko przedstawiać Mu prośby?

– Trzeba Mu dziękować! Przepraszać! Powiedzieć, że Go ko-chamy! – odezwały się głosy dzieci.

– Bardzo dobrze! Nie wszyscy o tym pamiętają. Coś sobie przypomniałem i teraz wam opowiem – powiedział Ksiądz.

Dzieci poprawiły się w ławkach i wlepiły oczka w księdza Pro-boszcza. Lubiły, gdy im opowiadał.


49

– Gdy byłem przed Pierwszą Komunią Świętą, (…) to powie-dział mi Tatuś, bym się dobrze zastanowił i poprosił Pana Jezusa o coś po Komunii św. „Na pewno to spełni – powiedział Tatuś – i nie odmówi w tym dniu niczego, jeśli to będzie dla ciebie dobre”. Zacząłem się mocno zastanawiać. Jak myślicie, o co prosiłem Pana Jezusa? No, zgadujcie!

– Może o motocykl? – zawołał jeden z chłopców.– Nie! Pewnie o zdrowie – zgadywała Magda, która ciągle cho-

rowała i może dlatego tak powiedziała.– A może, żeby być księdzem? – pytał Krzysiek.Ksiądz Proboszcz mówił dalej: – Miałem i ja różne projekty.

Mocno się wahałem. O co prosić? Wreszcie poradziłem się Mamy. Powiedziała tak: „Proś o to, byś poszedł do nieba i byśmy się tam wszyscy kiedyś spotkali całą rodziną”.

– Tak, to była najważniejsza modlitwa – odezwała się Krysia z pierwszej ławki.

– Chciałem coś jeszcze powiedzieć o modlitwie – mówił ksiądz Proboszcz.

– Modlitwa nie musi być zawsze naszym mówieniem do Boga. Modlitwa powinna być czasem myśleniem, słuchaniem tego, co Pan Jezus do nas powie. Czy kiedyś się tak modliliście? Prawda, że nie myśleliście o tym, że takie uciszenie i prośba: „Mów, o Jezu, ja Cię teraz słucham” – też jest piękną modlitwą. (…)

Teraz wam zaproponuję chwilę ciszy. Jest tu z nami Pan Jezus. Zapytajcie, poproście, aby coś wam powiedział. Może powie ci, co masz zmienić w swoim postępowaniu, może usłyszysz, że cię bardzo kocha, może ci udzieli jakiejś rady, albo cię o coś popro-si… Ksiądz zarządził chwilę ciszy, ukląkł przed ołtarzem. Dzieci zamknęły oczy, jak im doradził i oczekiwały na to, co powie im Pan Jezus17.

17 O rozmawianiu z Panem Jezusem, w: O. Nassalski, Rok wielkiej przygo-dy, Wydawnictwo Księży Marianów, Warszawa 1990.


50

9. Z moimi bliskimi modlę się do Boga

Część A

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:podręcznik oraz:

– wariant I: kółka z papieru (po trzy – cztery dla każdego dziecka), kredki, kartki A4, klej

– wariant II: kartki A4 (najlepiej sztywne, kartonowe), kredki

Przebieg zajęć1. Katechezę rozpoczynamy piosenką Ani brat mój, ani siostra.2. Przypominamy wiadomości na temat modlitwy zawarte w ka-

techezie nr 8• Czym jest modlitwa?• Jaka postawa ciała jest najbardziej odpowiednia w czasie

modlitwy?• Gdzie możemy się modlić?

3. Podsumowując, stwierdzamy, że szczególnym miejscem naszej rozmowy z Panem Bogiem może być kościół.

4. Oglądamy ilustrację w podręczniku na stronie A. Pytamy:• Kogo widzimy na ilustracji?• Co robią przedstawione tam osoby?

5. Podkreślamy, że podczas modlitwy ważna jest nie tylko postawa ciała, ale przede wszystkim sposób zwracania się do Pana Boga.

6. Przypominamy dzieciom, że w modlitwie możemy też Panu Bogu dziękować. Aby pomóc dzieciom wyrazić dziękczynienie za otrzymane dary, wykonujemy jedno z poniższych zadań18.

Wariant I Każde dziecko otrzymuje trzy – cztery kółka wycięte z papieru.

Na każdym z nich rysuje osobę lub przedmiot, za który pragnie podziękować Panu Bogu. Następnie kółka z ilustracjami dzieci przyklejają na kartkę w taki sposób, by powstał kwiat.

18 Por. P. Mathson, Bóg, świat i my, dz. cyt., s. 103, 112.


51

Wariant II Każde dziecko otrzymuje sztywną, kartonową kartkę A4. Zgi-

na ją na pół tak, aby można ją było postawić na biurku. Na frontowej stronie dzieci rysują to, za co chciałyby podziękować Panu Bogu.

7. Bez względu na to, który wariant pracy wybraliśmy, prosimy, by dzieci stanęły w kręgu. W rękach lub przed sobą mają po-łożone wykonane prace. Zapraszamy dzieci do dziękczynnej modlitwy spontanicznej. Jedno z dzieci mówi:

„Dziękuję Ci, Boże, za…” (w tym miejscu wymienia to, co narysowało w swojej pracy).

Wszyscy odpowiadają:„Dziękujemy Ci, Boże”.

Część B

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:krzyż, figura Matki Bożej lub inna figura, świeca, album z foto-grafiami sanktuariów maryjnych.

1. Katechezę rozpoczynamy uroczystą modlitwą. Prosimy dzieci o podejście do krzyża lub figury. Stajemy w kręgu, składamy dłonie do modlitwy. Zachęcamy dzieci o podanie intencji: za kogo pragną się modlić.

2. Po modlitwie, pozostajemy w tym samym miejscu. Rozmawia-my o znaku religijnym, przy którym się modliliśmy. Pytamy:• Gdzie dzieci widziały takie znaki?

Prosimy o opisanie ich wyglądu.3. Dzieci wracają na miejsca i oglądają w podręczniku ilustracje.

Katecheta wyjaśnia znaczenie omawianych znaków religijnych.4. Korzystając z reprodukcji lub fotografii znanych w Polsce wi-

zerunków Matki Bożej, zapoznajemy dzieci z ich historią.5. Katechezę kończymy modlitwą przy zapalonej świecy: dzięku-

jemy Panu Bogu za Jego obecność wśród nas.


52

Część C


1. Katechezę rozpoczynamy uroczystą modlitwą w intencji na-szych bliskich.

2. Prosimy dzieci o uważne przyjrzenie się ilustracji w podręczni-ku, w części C. Pytamy:• Kogo przedstawia ilustracja?• Co robią narysowane postacie?• Na co wskazują złożone ręce?

Wyjaśniamy znaczenie modlitwy w codziennym życiu ochrzczonych. Podkreślamy potrzebę łączności z Bogiem, za-wierzenie Mu nas samych, wszystkich spraw, pragnień, nadziei.

3. Uczymy najprostszej modlitwy przed posiłkiem. Podajemy so-bie ręce, na znak wspólnoty i mówimy:

Zasiądź, Chryste, wśród nas.4. By treść katechezy pozostała w pamięci dzieci, uczymy jedne-

go z poniższych tekstów:

* * *

Powiem co dzień rano: dziękuję Ci, Panie, Za nowy dzień z Tobą i twoje czuwanie!

* * *

Chociaż codziennie mnóstwo rzeczy robię, Nie zapominam o rozmowie z Bogiem!

* * *

Gdy się cicho modlę, Bóg mnie zawsze słucha, Co dzień na mnie czeka i nadstawia ucha.


53

* * *

Rozmowa z Panem Bogiem siły mi dodaje, Jak nocny wypoczynek, kiedy rano wstaję.

* * *

Każdy dzień niesie tyle niespodzianek! Dziękuję Ci, Boże, za każdy poranek!

* * *

Gdy się modlę cichutko, Bóg uważnie słucha. Odpowie na modlitwę, mogę Mu zaufać.

* * *

Za wszystko, co dobre Bogu podziękuję, Bo bardzo Go kocham i bardzo szanuję! 19

Podczas katechezy można wykorzystać następujący wiersz autor-stwa Beaty Kołodziej:

Moja modlitwa

Ja już umiem się przeżegnać, choć się jeszcze czasem mylę. Ja już umiem się przeżegnać i pomodlić małą chwilę!

W imię Ojca, Syna, Ducha… zanim skończę, Bóg już słucha, a ja wtedy rączki składam, wszystko Bogu opowiadam:

19 C. Barnhill, Niesforne aniołki. Spacer przez Biblię dla przedszkolaków, tłum. E. Czerwińska, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2005.


54

że był dzisiaj dzień wesoły, że się już nie boję pszczoły, że na obiad były zrazy, grzeczny byłem dziś dwa razy, mama mi czytała bajkę, dziadzio znowu zgubił fajkę, a ja pomagałem szukać. Że już zęby umiem płukać i że pasty już nie zjadam. Za to wszystko dzięki składam najlepszemu Ojcu w Niebie. Potem modlę się za siebie, za mamusię i tatusia, siostrę, babcię i dziadziusia, jeszcze za mojego brata i za wszystkich ludzi świata. Potem – „AMEN”, hop do łóżka – czeka na mnie już poduszka i cieplutka ma kołderka! Mama na mnie jeszcze zerka, więc ją mocno ucałuję i do łóżka już wskakuję! 20

20 B. Kołodziej, Kogo Pan Bóg kocha?, Edycja Świętego Pawła, Częstocho-wa 1998.


55

10. Modlitwa różańcowa

Część A


1. Lekcję rozpoczyna katecheta modlitwą: Zdrowaś Maryjo. Do wspólnej modlitwy zaprasza te dzieci, które znają słowa Po-zdrowienia anielskiego.

2. Wyjaśniamy, że usłyszanej przed chwilą modlitwy dzieci na-uczą się w klasie I. Zdrowaś Maryjo – to piękna modlitwa skie-rowana do Matki Bożej, odmawiana codziennie przez tysiące ludzi na całej kuli ziemskiej. Dlaczego ją odmawiamy?

3. Prosimy, by dzieci obejrzały ilustrację A w podręczniku. Przed-stawia ona postać Matki Bożej z Fatimy otoczonej przez dzieci.

4. Krótko przybliżamy historię objawienia Maryi w Fatimie, pod-kreślając, jak bardzo Najświętsza Pani prosiła dzieci o odma-wianie różańca.

5. Prosimy o pokolorowanie róż trzymanych przez dzieci na ilu-stracji w podręczniku, w części A.

Część B

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:różańce, kolorowy papier, sznureczki, klej, podręcznik

1. Rozpoczynamy od przypomnienia treści poprzedniej lekcji. 2. Zastanawiamy się, jaki jest związek między bukiecikami róż

trzymanymi w dłoniach dzieci na ilustracji w części A a różań-cem. Czym jest różaniec?

3. Dzieci otwierają podręcznik na części B tematu, oglądają ilu-strację. Katecheta rozdaje różańce, prosząc, by dzieci dokład-nie im się przyjrzały.


56

4. Wyjaśniamy dzieciom, że trzymane przez nie różańce są kolej-nymi znakami przypominającymi nam o Bogu. Wyjaśniamy znaczenie słowa „różaniec” oraz znaczenie poszczególnych pa-ciorków.

5. Katecheta pomaga dzieciom wykonać część różańca złożoną z 10 kuleczek kolorowego papieru.

6. Zachęcamy dzieci do uczestnictwa w nabożeństwie różańco-wym.

Część C

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:podręcznik, krzyż, figura, obrazki – nagrody

1. Katechezę rozpoczynamy uroczystą modlitwą. Stajemy przy krzyżu lub figurze. Dziękujemy Bogu za Jego obecność.

2. Przypominamy sobie dotychczas poznane wiadomości o mod-litwie. Powtórzenie wiadomości prowadzimy w formie konkur-su z nagrodami. Staramy się, aby każde dziecko zdobyło nagro-dę – obrazek. Ustalamy zasady konkursu – odpowiada tylko dziecko wskazane przez nauczyciela, każdy losuje swoje pyta-nie. Pytania dotyczą tematów od 7 do 10. Przykładowe pytania: 1. Co to jest modlitwa? lub Czym jest modlitwa? 2. Po czym można poznać, że ktoś się modli? (rys. B, kat. 7) 3. Co możemy wyrażać za pomocą gestów? Podaj przykład. 4. Co oznaczają złożone dłonie? 5. W jakich miejscach możemy się modlić? 6. Czym jest pacierz? (por. część B, kat. 8) 7. O czym możemy rozmawiać z Panem Bogiem? Podaj przykład. 8. W jaki sposób możemy okazać Bogu naszą miłość? 9. Do jakiej modlitwy zachęca dzieci Matka Boża?10. Co może przeszkadzać w modlitwie?

3. Katechezę kończymy śpiewem którejś ze znanych dzieciom piosenek religijnych.


57

11. Księga Pisma Świętego

Część A

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:różne książki: bajki dla dzieci, książki przyrodnicze, tomik poe-zji, ilustracje ukazujące powstawanie ksiąg w dawnych czasach, podręcznik

1. Przynosimy na katechezę różne książki: bajki dla dzieci, książ-ki przyrodnicze, podręcznik, tomik poezji. Najlepiej, jeżeli pre-zentowane egzemplarze będą ściśle związane z tym, co obecnie dzieci czytają lub oglądają wspólnie z rodzicami bądź nauczy-cielami.

2. Zapraszamy dzieci do zajęcia miejsc na dywanie w kręgu. Oglą-damy przyniesione książki, wybieramy ulubionego przez dzieci bohatera. Rozmawiając na temat powstawania książek, pytamy:• Jak nazywa się osoba, która pisze książki?

(pragnąc pokazać różnorodność autorów, możemy imię i na-zwisko kilku z nich przeczytać dzieciom)• Co musi zrobić autor, by powstała książka?• Co może odkrywać człowiek, który czyta książki?

3. Podsumowując, stwierdzamy, że dzięki autorowi książki mo-żemy przeżywać piękne chwile oraz dowiedzieć się wielu no-wych, interesujących rzeczy.

4. Tłumaczymy, jak w dawnych czasach powstawały książki. Je-żeli dysponujemy odpowiednimi ilustracjami, pokazujemy je i informujemy, że kiedyś pisano na kamiennych tabliczkach lub zwojach papirusu. Zanim wynaleziono druk wszystkie książki były pisane ręcznie, dlatego do dziś mają wielką wartość.

5. Oglądamy ilustrację znajdującą się w podręczniku, w części A i rozmawiamy na temat jej treści.

6. W podsumowaniu stwierdzamy, że światło jest znakiem wyjąt-kowej obecności Pana Boga. On kierował osobami, by zapisały


58

to, czego pragnie Stwórca. Dlatego mówimy, że to Bóg Ojciec jest autorem Pisma Świętego.

7. Mówimy, że ze względu na Autora Świętej Księgi powinniśmy mieć szczególny stosunek do zapisanych w niej słów.

8. Odwołujemy się do doświadczeń dzieci lub pokazujemy ilu-strację intronizacji księgi Pisma Świętego podczas liturgii. Wyjaśniamy, że wnoszona Księga jest święta, dlatego powin-niśmy okazywać jej szacunek i przyjmować właściwą postawę.

9. Oglądamy różne egzemplarze Pisma Świętego. W szczególny sposób zwracamy uwagę na wydania ilustrowane, adresowane do najmłodszych. Zachęcamy dzieci do odszukania w domu Pisma Świętego (także różnego rodzaju wydań Biblii dla dzie-ci) i – jeżeli będzie to możliwe – przyniesienia go na katechezę.

10. Modlitwą dziękujemy Bogu za Jego słowa, które zostawił dla nas w Piśmie Świętym.

Część B

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:magnetowid, kaseta z nagranym fragmentem programu telewizyj-nego o zasięgu światowym, np. rozpoczęcie olimpiady, mistrzostw świata, kaseta z fragmentem liturgii słowa, globus, Pismo Święte, podręcznik, odtwarzacz CD, płyta CD

1. W nawiązaniu do poprzedniej katechezy, śpiewamy piosenkę Czytaj Biblię. Następnie utrwalamy poznane gesty, nucąc me-lodię.

2. W celu pokazania dzieciom, że programy telewizyjne docierają do różnych miejsc na świecie, oglądamy fragment transmisji TV o zasięgu światowym, np. otwarcie olimpiady lub mistrzostw świata. Czas prezentacji programu nie powinien przekraczać pięciu minut.

3. Pokazując globus, pytamy:• Do jakich miejsc na świecie docierają programy telewizyjne?

4. Podsumowując, stwierdzamy, że telewizja dociera do niemal wszystkich zakątków świata. Dzięki niej możemy być świad-


59

kami wielu ważnych wydarzeń, rozgrywających się często w bardzo odległych krajach (wspólnie oglądamy globus).

5. Pragnąc uświadomić dzieciom, że Słowo Boże dzięki telewi-zji może również docierać do różnych miejsc świata, ogląda-my pięciominutowy fragment Mszy Świętej, najlepiej liturgii słowa.

6. Rozmawiając na temat możliwości i zasięgu przekazywania in-formacji, pytamy:•Kto mógł usłyszeć i zobaczyć transmisję Mszy Świętej?

(wyjaśniamy, że zwłaszcza Msze Święte odprawiane przez Ojca Świętego w Watykanie lub sprawowane w czasie jego pielgrzy-mek są transmitowane do wielu państw świata)•Dla kogo szczególnie są przeznaczone telewizyjne transmi-

sje Mszy Świętych? (podkreślamy udział osób chorych) 7. W podsumowaniu mówimy, że za pośrednictwem telewizji ty-

siące ludzi mogą usłyszeć Słowo Boże. 8. Odwołując się do wiadomości z poprzedniej lekcji oraz do ilu-

stracji zamieszczonej w podręczniku, w części B, pytamy:• Gdzie jeszcze możemy usłyszeć Słowo Boże?

9. Zachęcamy dzieci do słuchania Słowa Bożego w różnych miej-scach i okolicznościach.

10. Podsumowaniem tematu jest nauka piosenki Czytaj Biblię (wraz z gestami) – utwór nr 10 na płycie.

Czytaj Biblię Czytaj Biblię, módl się co dzień. (3x) Czytaj Biblię, módl się co dzień, jeśli wzrastać chcesz. (3x) Czytaj Biblię, módl się co dzień, jeśli wzrastać chcesz21.

21 Czytaj Biblię, w: Pieśni nowego życia. Śpiewnik nutowy, Warszawa 1987, s. 68.


60

Proponowane gesty:– Czytaj Biblię – dzieci mają przed sobą połączone otwarte

dłonie tak, jakby coś czytały;– módl się co dzień – dzieci mają złożone ręce;– jeśli wzrastać chcesz – dzieci stopniowo podnoszą rękę do

góry albo naśladują układanie jednej cegły na drugą.

Część C

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:kilka różnych przedmiotów, Pismo Święte, podręcznik

1. Katechezę rozpoczynamy zabawą „ciepło-zimno”. Wybieramy jedną osobę, którą prosimy o opuszczenie sali lub zasłonięcie oczu. Z pozostałymi dziećmi umawiamy się, jaki przedmiot schowamy i gdzie go ukryjemy. Zadaniem osoby szukającej jest jak najszybsze odnalezienie ukrytej rzeczy. Prowadzący lub któreś z dzieci nakierowuje poprzez mówienie „ciepło”, gdy znajdzie się w pobliżu szukanego przedmiotu, lub „zim-no”, gdy będzie daleko od niego. Zabawa kończy się w mo-mencie odszukania schowanej rzeczy. Możemy powtórzyć ją wiele razy, wybierając do poszukiwań za każdym razem inne dziecko.

2. Rozmawiamy na temat wrażeń związanych z zabawą:• Na co zwróciliście uwagę, bawiąc się w „ciepło-zimno”?• Kiedy jest trudniej znaleźć ukrytą rzecz?

3. Podsumowując, stwierdzamy, że na co dzień giną nam w domu różne przedmioty. Gdzieś kładziemy jakąś zabawkę, książkę i później trudno ją odnaleźć (przydałby się ktoś, kto jak w zaba-wie mówiłby: „ciepło”, „zimno”). Są jednak przedmioty, które zasługują na szacunek i dlatego nie zostawiamy ich w przypad-kowych miejscach. Pytamy:• Czy potraficie podać przykłady takich przedmiotów?• Co mówiliśmy o naszym stosunku do Księgi zawierającej

Boże słowa?


61

4. Tłumaczymy, że Pismo Święte jest taką księgą, która musi mieć właściwe, wyrażające szacunek dla niej, miejsce. Pytamy:• Dlaczego Pismo Święte powinno znajdować się w wyjątko-

wym miejscu? Przypominamy, że autorem Pisma Świętego jest Pan Bóg.

Z tego względu ta szczególna Księga musi mieć w każdym chrześcijańskim domu swoje odpowiednie miejsce.

5. Kontynuując rozmowę na temat miejsca, w którym na co dzień w naszych domach leży Pismo Święte, pytamy:• Gdzie w waszym domu znajduje się Pismo Święte?

Zachęcamy dzieci, aby w swoich domach położyły egzemplarz Pisma Świętego w widocznym dla wszystkich miejscu.

6. Utrwaleniem katechezy jest wykonanie ćwiczenia z podręczni-ka, z części C.


62

12. Jak mamy słuchać, gdy mówi do nas Bóg?

Część A

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:Pismo Święte, biała serweta, świeca, zapałki, kartki z imionami, szalik (w zależności od wybranej zabawy), podręcznik

1. Pragnąc ukazać dzieciom znaczenie światła, jasności, zapra-szamy do zabawy „Usłysz mnie i znajdź mnie”.

Przygotowujemy karteczki z imionami wszystkich dzieci. Gru-pę dzielimy na dwie mniejsze: „niewidzących” i „siedzących”. Karteczki „siedzących” mieszamy. Każdy „niewidzący” losuje jedną. Tę osobę musi odnaleźć w trakcie zabawy. „Niewidzą-cym” zawiązujemy oczy, a „siedzących” zapraszamy do zaję-cia miejsc w dowolnej części sali. Raz wybranego miejsca nie wolno opuszczać. „Niewidzący” po kolei wołają imiona „sie-dzących”. Wywołany odpowiada: „Tutaj!”. W czasie zabawy „niewidzący” może tylko dwa lub trzy razy wywołać imię szu-kanej osoby. Jeśli „niewidzący” odnalazł swego „siedzącego”, przechodzą razem w wyznaczone miejsce sali, poza miejsce zabawy. Gdy wszyscy „siedzący” zostają znalezieni, następuje zmiana ról i zabawa może rozpocząć się od początku22.

2. Rozmawiając na temat doświadczeń wyniesionych przez dzieci w trakcie zabawy, pytamy:• Jak czuliście się, mając zasłonięte oczy?• Co jest potrzebne, by człowiek mógł widzieć?

Dążymy do tego, by dzieci skoncentrowały swoją uwagę nie tylko na wzroku, ale także na świetle, jasności.

22 Zabawa „Usłysz mnie i znajdź mnie” na podstawie: I. Flemming, J. Fritz, Zabawy na uspokojenie, dz. cyt., s. 58-59.


63

3. Tłumaczymy, że są czasem takie sytuacje, w których nawet najlepsze oczy niczego nie potrafią dostrzec. Wchodząc do ciemnego pomieszczenia, np. do piwnicy lub przebywając w nocy w ciemnym pokoju, nie jesteśmy w stanie niczego zo-baczyć. W takich sytuacjach nieodzowne jest światło.

4. Oglądamy ilustrację znajdującą się w podręczniku, w części A. Rozmawiamy na temat jej treści:• Co robią osoby przedstawione na ilustracji?• Dlaczego świeca jest zapalona?• Co robią dzieci, gdy w czasie Mszy Świętej jest czytane sło-

wo Boże?5. Wyjaśniamy, że zapalona świeca jest znakiem obecności Pana

Jezusa. Dlatego jej zapaleniu towarzyszą słowa prowadzące-go: „Światło Chrystusa”, na które odpowiadamy: „Bogu niech będą dzięki” (dziękujemy Bogu za Jego obecność wśród nas w swoim słowie). W celu lepszego zapamiętania, kilkakrotnie powtarzamy z dziećmi odpowiedź.

6. W uroczysty sposób odczytujemy fragment z Pisma Świętego. Zapaleniu świecy towarzyszą wyjaśnione słowa oraz postawa stojąca wszystkich uczestników katechezy. W postawie goto-wości słuchania, odczytujemy tekst z Ewangelii według Świę-tego Łukasza – Łk 11, 28b:

„(...) błogosławieni, którzy słuchają słowa Bożego...”.7. Mówimy, że Pan Jezus wszystkich tych, którzy słuchają słowa

Bożego nazywa błogosławionymi, czyli szczęśliwymi.8. Dziękujemy Panu Bogu za to, że czyni nas szczęśliwymi słu-

chaczami Jego słów.

Część B

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:szalik, informator turystyczny, opakowanie lekarstwa z ulotką in-formacyjną, Pismo Święte, podręcznik

1. W celu uświadomienia dzieciom, że w naszym życiu są sło-wa ważne, stanowiące dla nas wskazówkę, będące światłem,


64

zapraszamy do zabawy „Niewidzący palec”. Osoba z zawią-zanym na oczach szalikiem jest kierowana przez drugą – wi-dzącą, która z klocków buduje labirynt. Zadaniem niewidzą-cego jest takie przesuwanie patyczka trzymanego w ręku, by przeszedł przez labirynt, nie wywracając żadnego z klocków. Pomocą służy widzący, który udziela wskazówek, którędy iść. Potem obaj zamieniają się rolami. Pozostałe dzieci uważnie, w ciszy i skupieniu, przyglądają się przebiegowi zabawy23.

2. Najpierw pytamy o spostrzeżenia uczestników zabawy:• W jakiej roli czuliście się lepiej i dlaczego?• Co sprawiło wam trudności?• Co przyszło wam z łatwością?

3. Rozmawiając z obserwatorami zabawy, pytamy:• Czym dla niewidzącego były słowa kolegi lub koleżanki?• Dlaczego o niektórych słowach możemy powiedzieć, że są

światłem?4. Tłumaczymy, że słowa, które są dla nas cenną wskazówką, in-

formacją, mogą w codziennym życiu oświecać nam drogę. Są światłem pokazującym nam cel, np. informacje zawarte w prze-wodnikach turystycznych wyjaśniają nam, którym szlakiem pójść, by nie zabłądzić i dojść do schroniska (dzieci oglądają przewodnik turystyczny); słowa zapisane na ulotkach dołą-czonych do lekarstw informują nas o właściwym dawkowaniu (oglądanie ulotek), byśmy szybko wrócili do zdrowia; słowa zostawione przez mamę idącą rano do pracy przypominają np. o bezpiecznej zabawie.

5. Zastanawiamy się nad znaczeniem słów Bożych:• Czego dotyczą słowa Pana Boga?• Dlaczego Jego słowa są tak bardzo ważne?• Dlaczego możemy powiedzieć, że są dla nas prawdziwym

światłem?6. Podsumowując, stwierdzamy, że Słowo Boże pokazuje nam,

jak mamy żyć.7. Utrwaleniem katechezy jest ćwiczenie z podręcznika, z części B.

23 Zabawa „Niewidzący palec” na podstawie: I. Flemming, J. Fritz, Zabawy na uspokojenie, dz. cyt., s. 26-27.


65

Część C

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:podręcznik, kilka budzików (w zależności od wybranej zabawy)

1. Katechezę rozpoczynamy jedną z poniższych zabaw (decyzja o wyborze zabawy należy do katechety).

Wariant I „Złap się za ucho” – opowiadamy interesującą historyjkę,

w której wiele się wydarza (temat historyjki jest dowolny). Opowiadaniu powinny towarzyszyć gesty oraz mimika. Dzie-ci przysłuchują się i naśladują wszystko, co pokazujemy. Je- śli w trakcie opowiadania złapiemy się za ucho, powinny sta-nąć w bezruchu. Dziecko poruszające się nadal, daje fant lub kontynuuje opowiadanie historyjki. Zamiast dotykania ucha sygnałem, by stanąć w bezruchu, może być jakieś słowo24.

Wariant II „Budziki we wszystkich kątach” – dwoje dzieci prosimy

o opuszczenie sali lub zajęcie takiego miejsca, z którego nie mogą dostrzec tego, co się dzieje. W pomieszczeniu chowamy kilka głośno tykających budzików. Zadaniem dwojga szukają-cych jest ich odnalezienie. Pozostałe dzieci powinny zachowy-wać się bardzo cicho. Zabawę można powtórzyć kilkakrotnie, za każdym razem wybierając inne dzieci25.

2. Rozmawiamy na temat zabawy. Pytamy:• Co jest potrzebne, by usłyszeć to, co jest ważne?

3. W podsumowaniu wyjaśniamy, że do słuchania potrzebna jest cisza (wynika to z drugiej zabawy) i skupienie (wynika to z pierwszej zabawy).

4. Kontynuujemy rozmowę na temat słuchania. Pytamy:• Jakie ważne słowa kierują lub kierowali do was bliscy?

24 Zabawa „Złap się za ucho” na podstawie: I. Flemming, J. Fritz, Zabawy na uspokojenie, dz. cyt., s. 22-23.

25 Zabawa „Budziki we wszystkich kątach” na podstawie: jw., s. 106-107.


66

• Dlaczego te słowa były ważne?• Jak to się stało, że je zapamiętaliście?• Jak słuchaliście tych słów?

5. Podsumowując, stwierdzamy, że ważnych słów, które kierują do nas bliscy, musimy słuchać z uwagą.

6. Pytamy:• Kto jeszcze kieruje do nas swoje słowa?• W jaki sposób powinniśmy słuchać Słowa Bożego?• Jaką postawę przyjmujemy podczas słuchania Słowa Bożego?

7. Utrwaleniem treści katechezy jest ćwiczenie z podręcznika, z części C.


67

13. Niedziela to wyjątkowy dzień

Część A


1. Katechezę rozpoczynamy zabawą słowno-ruchową „Dzwon”:

SłowaTam, z kościelnej wieży dzwongłośno tak woła.

Ten kto w Boga wierzyidzie do kościoła.

Ciągle się kołysze dzwon na tym kościele.Każdy go już słyszy,śpieszy ludzi wiele.

Gestyuniesione w górę ręcenaśladowanie dźwięku dzwonu (np. bim- bam)ręce złożone do modlitwymarsz w miejscu

kołysanie złączonych nad głową rąkręce przy uszachnaśladowanie głosu dzwonu

2. Rozmawiając na temat treści zabawy, pytamy:• O czym przypomina ludziom głos dzwonu?• W jakim dniu tygodnia idziemy do kościoła?• Po co idziemy w niedzielę do kościoła?

3. Podsumowując, stwierdzamy, że w każdą niedzielę idziemy do kościoła na spotkanie z Panem Jezusem w czasie Mszy Świętej.

4. Zastanawiamy się, co musimy zrobić, aby dobrze przygotować się na to spotkanie. Wykorzystując elementy dramy, insceni-zujemy niedzielny poranek w rodzinie. Chętne dzieci prosimy o pokazanie, co robią od momentu przebudzenia się do chwili wyjścia na Mszę Świętą. Akcentujemy poranną modlitwę, to-aletę, wspólnie z rodziną zjedzone śniadanie, odświętny ubiór.


68

Mówimy, że wszystkie te czynności powinny być wykonywane bez pośpiechu.

5. Tłumaczymy, że spotkanie z Chrystusem w czasie Mszy Świę-tej jest bardzo ważnym wydarzeniem w całym naszym tygo-dniu, dlatego powinniśmy się do niego starannie przygotować. Nie może towarzyszyć temu pośpiech ani zdenerwowanie.

6. Oglądamy ilustrację znajdującą się w podręczniku, w części A. Rozmawiamy na temat przedstawionych tam sytuacji. Pytamy:• Co robi rodzina w niedzielny poranek?• Jak zachowują się ludzie w kościele?

7. Na zakończenie katechezy śpiewamy piosenkę Oto jest dzień. Jej słowa zachęcają nas do radosnego świętowania Dnia Pań-skiego (utwór nr 14 na płycie).

Oto jest dzień Oto jest dzień, (2x) który dał nam Pan. (2x) Weselmy się (2x) i radujmy się nim. (2x) Oto jest dzień, który dał nam Pan. Weselmy się i radujmy się nim. Oto jest dzień, (2x) który dał nam Pan26.

Część B

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:podręcznik, odtwarzacz CD, płyta CD, stroje na różne okazje i pory roku (np. szalik, czapka, rękawiczki, strój kąpielowy, strój do gimnastyki, adidasy, kalosze, wypastowane buty, bluza sporto-wa, brudna lub pognieciona bluzka, koszula, wyprasowana bluz-ka, koszula, spódnica lub sukienka, krawat…)

26 Oto jest dzień, słowa ks. Garrett, w: Abba-Ojcze. Pieśni i piosenki religij-ne, oprac. ks. H. Chamski, Wydawnictwo HEJNAŁ, Płock 2009, s. 952.


69

1. W centralnym miejscu rozkładamy przyniesione stroje. Roz-mawiając na temat ich zastosowania, pytamy:• Jakie stroje nosimy podczas różnych pór roku? (wiosną, la-

tem, jesienią, zimą)• Jaki strój, na jaką uroczystość (okazję) zakładamy?

2. W podsumowaniu wyjaśniamy, że w naszym codziennym ży-ciu mamy stroje, które zakładamy w zależności od pory roku i wydarzenia, w jakim mamy wziąć udział.

3. Zastanawiamy się, które z tych strojów są odpowiednie na spot-kanie z Panem Jezusem podczas Mszy Świętej. Zapraszamy kilkoro dzieci do wyboru odpowiednich ubrań.

4. Tłumaczymy, że idąc na Eucharystię, zakładamy strój uroczy-sty, wyjątkowy, ponieważ Ten, z którym się spotykamy, jest Najświętszym Bogiem.

5. Utrwaleniem omówionych treści jest ćwiczenie z podręcznika, z części B. Polega ono na wskazaniu świątecznych ubrań.

6. Katechezę kończymy śpiewem piosenki Oto jest dzień. Wyra-żaniu radości ze spotkania z Chrystusem może towarzyszyć rytmiczne klaskanie.

Część C


1. Pragnąc zachęcić dzieci do właściwego zachowania się w róż-nych miejscach i okolicznościach, czytamy lub opowiadamy następujące wydarzenie:

– Nigdy nie widziałam tak niesfornych dzieci, jak te u Kowal-skich – rzekła panna Nowak. – Zaprosili mnie na herbatę wczoraj. Czułam się tam okropnie. Przy stole zachowywały się strasznie. – Biedna pani Kowalska! – powiedziała panna Jankowska. – Ona ma poważne kłopoty z nimi. (…) Pani Kowalska starała się jak naj-lepiej wychowywać trójkę żywych dzieci, czego nauczycielki nie


70

wiedziały. Zauważyła ich złe zachowanie podczas wizyty panny Nowak i była bardzo tym zaniepokojona. (…)

Co mogłaby uczynić, aby jej dzieci postępowały lepiej, kiedy przyjdą goście? Zachowywały się całkiem normalnie na co dzień, ale gdy ktoś przychodził do domu, stawały się nieznośne i traciły umiar. Wydawało się, że wykorzystują to, że mama w obecności gości nie karci ich.

Przez kilka dni mama myślała nad tym, wiedząc, że musi zna-leźć jakiś sposób rozwiązania tego problemu. (…) Wreszcie wpad-ła na świetny pomysł. Cały dzień rozmyślała o nim, a kiedy dzieci wróciły ze szkoły, miała już gotowy plan.

Dzieci uznały, że jest to wspaniały pomysł i zgodziły się na-tychmiast wcielić go w życie. Maria była szczególnie zadowolona, gdyż mama obiecała, że jeśli będą postępować zgodnie z jej wska-zówkami, zaprosi pannę Jankowską na podwieczorek w następną środę. (…)

Nadeszła środa wieczór. O umówionej godzinie panna Jankow-ska przybyła do domu Kowalskich. Została zaproszona do stołu z podwieczorkiem. Zauważyła trzy spokojne, kulturalne dziew-czynki, siedzące cicho jak mysz pod miotłą.

Czas płynął. Wszyscy rozmawiali o pogodzie, szkole, grach i innych sprawach, i stopniowo dzieci stawały się coraz bardziej ożywione. Maria wyciągnęła łyżkę do konfitur w kierunku ma-sła.

– Jaką ocenę otrzymałaś z matematyki dzisiaj? – zapytała mama. Następnie dodała półszeptem – N.M.

– Szóstkę – odpowiedziała Maria, trochę czerwieniąc się, a po chwili łyżka do konfitur wróciła na jej talerz. W tym momencie mama zauważyła, jak najmłodsza Zuzanna, rozlewa kakao na spo-dek.

– Och, Zuzanno – rzekła – czy mogłabyś pokazać pannie Jan-kowskiej szalik, który zrobiłaś dla lalki?

Potem znowu szepnęła – N.R.– Tak, mamusiu – powiedziała Zuzanna, stawiając filiżankę na

swoje miejsce i ostrożnie mieszając jej zawartość.– Czy mam go przynieść teraz?


71

– Nie, jeszcze nie. Zrobisz to później – powiedziała mama. Na-stępnie szepnęła ponownie – W.J.K.

Joanna, która spoglądała z niepokojem na ostatnią kanapkę, teraz śmiało sięgnęła po nią. Następnie zostało podane ciasto.

– Mam nadzieję, że będzie dobra pogoda w czasie wakacji – powiedziała mama, kiedy tacka była podawana z rąk do rąk. – Hm, D.P.

Słychać było chichot Marii, kiedy Zuzanna, która właśnie wzięła drugie ciastko, zaraz odłożyła je bardzo ostrożnie.

Nadszedł czas pożegnania. Panna Jankowska powiedziała do widzenia dzieciom, a mama odprowadziła ją do drzwi.

– Proszę mi wierzyć, pani Kowalska – rzekła panna Jankowska – pani dzieci są bardzo grzeczne – Nigdy nie widziałam tak dobrze wychowanych.

– Cieszę się – odpowiedziała pani Kowalska, promieniejąc z dumy.

To miło usłyszeć.Kiedy nauczycielki spotkały się rano, panna Jankowska chcia-

ła podzielić się swoimi wrażeniami z wizyty u państwa Kowal-skich.

– Więc przeżyłaś – powiedziała panna Nowak, śmiejąc się.– Tak – odpowiedziała panna Jankowska. – I myślę, że po-

myliłaś się co do Kowalskich. Dzieci zachowywały się jak małe aniołki.

– Czyżby? Jak to możliwe?– Nie wiem. Myślę, że pani Kowalska musiała chyba zacza-

rować swoje dzieci od czasu, kiedy ty tam byłaś. Powiedziały, że zamierzają zaprosić cię wkrótce.

– Och, naprawdę? – zaśmiała się panna Nowak.Tydzień czy dwa tygodnie później znowu znalazła się u Kowal-

skich. Była zaskoczona tym, co ujrzała. Zastała całkowitą zmianę i próbowała odkryć jej tajemnicę. Raz czy dwa razy usłyszała jak pani Kowalska wyszeptała kilka tajemniczych liter, które wyda-wały się mieć znakomity wpływ na nadmiernie ożywione dzieci. Postanowiła się dowiedzieć, co to wszystko znaczy.

– Muszę pogratulować pani – powiedziała do pani Kowalskiej, kiedy opuszczała jej dom. – Dzieci były tak grzeczne.


72

– Jestem bardzo zadowolona z tego, co pani powiedziała – rze-kła mama. Obawiam się, że one nie zachowywały się najlepiej, kiedy pani była poprzednim razem.

– No cóż, być może… – zaczęła panna Nowak – skoro o tym mówimy, panna Jankowska i ja pragnęłybyśmy się dowiedzieć, co znaczą te tajemnicze litery.

– Tajemnicze litery? – zapytała mama, śmiejąc się.– Tak, ten dziwny szyfr wypowiadany przez panią.– Och, to panie je słyszały? – spytała mama, dziwiąc się i nieco

czerwieniąc na twarzy.– To bardzo proste. Proszę zauważyć, „N.M.” znaczy „użyj

noża do masła”, a „N.R.” znaczy „nie rób”.– Ha! Ha! – zaśmiała się panna Nowak. Ale proszę mi powie-

dzieć, co oznacza „D.P.” i „W.J.K.”.– Cóż, rzeczywiście to jest tajemnica. Ale powiem: „D.P.”

– „dzieci powstrzymajcie się”, a „W.J.K.” znaczy „więcej jest w kredensie”.

– Brawo! – wykrzyknęła panna Nowak. – Nigdy bym nie od-gadła. Wspaniały pomysł, i serdecznie się śmiejąc, poszła w kie-runku głównego wyjścia27.

2. Rozmawiamy na temat usłyszanego opowiadania. Pytamy:• Co zrobiła mama, żeby nauczyć dzieci właściwego zacho-

wania się przy stole?• Dlaczego zależało mamie na odpowiedniej postawie dzieci

podczas posiłku?3. Podsumowując, stwierdzamy, że mama starała się, aby jej dzie-

ci potrafiły właściwie zachować się przy stole. Chciała, by pra-widłową postawą okazywały szacunek przybyłym na podwie-czorek gościom.

4. Wyjaśniamy, że spotkaniu z Panem Bogiem w kościele podczas Mszy Świętej również powinno towarzyszyć odpowiednie za-chowanie. Pytamy:• Jak powinniśmy się zachować w kościele?

27 Na podstawie: Tajemniczy szyfr, w: A. Maxwell, Opowiadania na dobra-noc, seria 1, t. 4, Warszawa 1991, s. 40-47 (imiona i nazwiska bohaterów zostały zmienione przez autorów).


73

5. Tłumaczymy, że w kościele podczas Mszy Świętej spotykamy się z Najświętszym Bogiem, dlatego zachowujemy powagę, skupienie. Wspólnie modlimy się i śpiewamy, by w ten sposób okazać Panu Bogu naszą miłość, szacunek i cześć. Powinniśmy postarać się tak zachować, aby nikt nie musiał nam zwracać uwagi.

6. Kontynuując temat, omawiamy ilustrację w podręczniku, w czę-ści C.

7. Na zakończenie katechezy śpiewamy piosenkę Oto jest dzień, poprzez którą wyrażamy naszą radość z każdego spotkania się z Bogiem podczas Eucharystii.

W cyklu katechez poświęconych uczestnictwu we Mszy Świętej można wykorzystać wiersz:

Uwielbienie Pana Jezusa Pójdę ja w cichy Kościoła próg, Gdzie mieszka Jezus – Pan mój i Bóg. I powiem, wznosząc Ku Niemu twarz: Bądź pozdrowiony O Panie nasz28.

28 Uwielbienie Pana Jezusa, w: Z. Trzaskowski, Życzę Ci…, dz. cyt., s. 707.


74

14. „Aniele Boży, Stróżu mój…”

Część A

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:ilustracje przedstawiające anioły, podręcznik

1. Katechezę rozpoczynamy modlitwą dziękczynną – dziękujemy za wszystkie dary, które otrzymaliśmy od Boga. Modlitwę pro-wadzimy na siedząco. Dzieci otwierają podręczniki na pierw-szych katechezach, przypominają sobie, co od Boga otrzymał każdy człowiek:

Dziękujemy, za piękny świat. Dziękujemy, za zwierzęta i rośliny. Dziękujemy za, to że jesteśmy ludźmi, którzy tak wiele po-

trafią. Dziękujemy za chrzest św., za włączenie nas do wspólnoty

dzieci Bożych. Dziękujemy za naszych bliskich. Dziękujemy za to, że możemy rozmawiać z Panem Bogiem. Dziękujemy za Pismo Święte. Dziękujemy za... (dzieci mogą spontanicznie dopowiedzieć

własne podziękowanie).

2. Uzmysławiamy sobie, jak wiele zawdzięczamy Bogu.3. Wyjaśniamy, że na obecnej katechezie dowiemy się, w jaki spo-

sób Pan Bóg nas strzeże.4. Oglądamy ilustrację znajdującą się w podręczniku, w części A,

oraz materiały przyniesione przez katechetę. Zachęcamy dzieci do opowiedzenia tego, co widzą na ilustracjach.

5. Tłumaczymy, że Pan Bóg każdemu z nas dał Anioła Stróża, by nas strzegł i pomagał w każdej chwili dnia i nocy.

6. Uczymy dzieci modlitwy do Anioła Stróża:


75

Aniele Boży, Stróżu mój, Ty zawsze przy mnie stój. Rano, wieczór, we dnie, w nocy bądź mi zawsze ku pomocy. Broń mnie od wszelkiego złego i prowadź do życia wiecznego. Amen.

Część B

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:podręcznik, klej

1. Katechezę rozpoczynamy modlitwą do Anioła Stróża. W ten sposób nawiązujemy do poprzedniej katechezy i równocześnie wprowadzamy w nową jednostkę.

2. Czytamy lub opowiadamy pierwszą część bajki o małym anioł-ku:

Żył kiedyś mały aniołek, który lubił wychylać się przez parapet nieba i spoglądać w dół, na ziemię. Była tak daleka, że aniołek niewiele na niej widział, ale mimo to obserwował ją, zatopiony w swoich myślach.

Inne aniołki zaintrygowane pobiegły powiedzieć o tym Maryi. Pewnego dnia Maryja zbliżyła się do naszego aniołka i spytała serdecznie: „Co tu robisz, mój mały aniołku?”.

Aniołek, zbierając się na odwagę, odpowiedział: „Bardzo chciałbym zejść na ziemię”.

„Na ziemię? Nie jesteś tu szczęśliwy?”.„O tak, moja Pani, ale chciałbym zejść na ziemię na Boże Na-

rodzenie, razem z Panem Jezusem”. Jeden z Aniołów Stróżów mi powiedział, że na ziemi żyją dzieci, stworzenia podobne do nas. Chciałbym zobaczyć je i zanieść im jakiś dar”.

Potem zamilkł, nie ośmielając się unieść główki. Gdyby to zro-bił, zobaczyłby uśmiechającą się Maryję. Gdy oddaliła się, aniołek poczuł w sercu pełno nadziei. I gdy nadeszła Wigilia Bożego Na-


76

rodzenia, był jedynym małym aniołkiem, który został wybrany, by towarzyszyć Jezusowi.

Maryja osobiście napełniła mu koszyk podarkami, pięknymi i smacznymi. Gdy tylko zapadła noc, mały aniołek wyruszył na ziemię.

Jezus nigdy nie opuszcza swego Kościoła, ale Jego obecność jest szczególnie żywa w noc wigilijną. Tej świętej nocy niebo i zie-mia pełne są aniołów przynoszących liczne łaski ludziom dobrej woli. Aniołek ześlizgnął się w tę ciemną noc, zostawiając za sobą smugę złocistego pyłu.

Ziemia się zbliżała i aniołek zdołał zauważyć wzburzone morze, potem ciemny lasek piniowy, kontrastujący ze śniegiem, wreszcie dzwonnicę w jakiejś wsi. Jezus powiedział: „Oto wieś, znajdziesz w niej wiele dobrych dzieci. Ucałuj je ode Mnie, ale delikatnie, by się nie obudziły, i zostaw dla nich podarki. Ale gdy pierwsze gwiazdy zaczną blednąć, wróć szybko do nieba”. Aniołek przy-rzekł, że tak postąpi, a Jezus udał się swoją drogą29.

3. Rozmawiamy na temat usłyszanego opowiadania:• Co pragnął uczynić mały aniołek?• Jakie zadanie otrzymał mały aniołek?

4. Wyjaśniamy, że mały aniołek pragnął być blisko dzieci i uczy-nić je szczęśliwymi.

5. Przypominamy, że Pan Bóg również każdemu z nas dał Anioła Stróża, aby nam pomagał w codziennym życiu.

6. Wykonujemy ćwiczenie z podręcznika, z części B, polegające na wykonaniu anioła. Po zakończonej pracy dzieci prezentują jej efekty.

Część C

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:podręcznik, kredki

29 Dar małego aniołka, w: B. Ferrero, Przypowieści i opowiadania dla szko-ły i katechezy, Wydawnictwo Salezjańskie, Warszawa 2001, s. 169-172 (w celu dostosowania opowiadania do polskiej rzeczywistości autorzy słowo „Madon-na” zastąpili słowami: „Maryja”, „Matka Boża”).


77

1. Opowiadamy lub czytamy historię małego aniołka, który przy-szedł na ziemię do ludzi (kontynuacja opowiadania z części B):

Aniołek wchodził do domów i widział w nich śpiące dzieci. Patrząc na ich twarze, umiał rozpoznawać dzieci dobre i mniej dobre. Na czołach tych pierwszych składał pocałunek, a na czo-łach drugich, ronił łzę. Nie znalazł żadnego dziecka zdecydowanie złego. Gdyby tak się zdarzyło, z pewnością zapłakałby gorzko.

Gdy pierwsze gwiazdy zaczęły blednąć, koszyk aniołka był pu-sty. Mały aniołek postanowił powrócić do nieba.

Gdy był już wysoko, zobaczył ciemny, ukryty domek, które-go wpierw nie zauważył. Miejmy nadzieję, że nie ma tam dzieci – pomyślał zatroskany, wracając z powrotem i spoglądając przez okno.

Tymczasem w domu było jedno dziecko, śpiące na posłaniu z liści i przykryte nędzną kołderką. Malec był taki ładny, że anio-łek zbliżył się bardziej, by go lepiej zobaczyć. Zrozumiał, że dzie-cko było bardzo dobre: odmawiało modlitwy i pomagało swej biednej matce. We śnie drżało z zimna; w domu nie było drzewa, aby rozpalić ogień i ogrzać zupę. Matka poszła na Mszę Świętą, by prosić o pomoc Jezusa. Mały aniołek widział to wszystko i zaczął przeszukiwać dno koszyka, a łzy spływały mu po policzkach. Nie znalazł jednak ani żadnego owocu, ani ciasteczka. Nie miał żadne-go podarku dla tego dziecka, poza pocałunkiem od Jezusa. Anio-łowie mogą wprawdzie wpływać na sny ludzi, ale okrucieństwem byłoby wywołać sen o pięknych rzeczach, a potem zostawić dzie-cko z pustymi rączkami, w doskwierającym zimnie. Aniołek roz-myślał o tym wszystkim i z głębi serca poprosił Maryję o pomoc.

Gdy patrzył na niebo przez okno, przyszedł mu do głowy pe-wien pomysł. Poleciał szybko do pierwszej gwiazdy, która świeci-ła na firmamencie i powrócił z nią, trzymając ją delikatnie palca-mi. Złożył ją delikatnie na palenisku i gwiazda oświetliła nędzną chałupkę swym radosnym blaskiem. Zagrzała wodę w garnku, z którego zaczął się unosić wspaniały zapach. Gwiazdy nadają bo-wiem wodzie cudowny smak mleka, miodu, czekolady i innych dobroci. Aniołek uściskał dziecko i uleciał przez okno, gdyż Bóg nie pozwala aniołom ujawniać się na ziemi.


78

Gdy dziecko się zbudziło, zauważyło gwiazdę świecącą w pa-lenisku i matkę zdumioną na progu domu.

„Sądzę, że przeleciał anioł przez pokój”, powiedziało, wskazu-jąc na okno. „Wydaje mi się, że widziałem koniec jego skrzydeł”. Matka zrozumiała, co się stało. Było to przecież Boże Narodze-nie!

W tym samym czasie mały aniołek wracał bardzo szybko do nieba. Zaczynało już świtać. Gdy powrócił, wszyscy aniołowie byli już zebrani wokół Maryi.

„Trochę się spóźniłeś, mój aniołku”, powiedział Jezus. Ale uśmiechał się i aniołek zrozumiał, że Pan się nie gniewa. Gdy przekraczał wielką bramę, aniołek obrócił się i stanął jak wryty: poniżej, wśród gwiazd, które zdobiły niebo, było jedno miejsce puste. Wznosząc się do góry, Jezus tego nie zauważył, ale Bóg zobaczy to natychmiast i pewnie się spyta: „Kto to zrobił?”.

I mały aniołek nie będzie mógł więcej wrócić na ziemię i zo-baczyć dzieci. Najpierw nie udało mu się być dobrym dla wszyst-kich, a potem ośmielił się naruszyć dzieło Boże.

Mały aniołek zatrzymał się, szlochając na stopniach, a jego płacz przyciągnął uwagę Maryi. Nie potrafił wytłumaczyć przy-czyny łez, ale wskazał jedynie na puste miejsce w gwiezdnym hafcie, wykonanym przez Boga. Maryja zrozumiała. Wiedziała wszystko o dzieciach i widziała też biedne dziecko, i jego matkę zajadających zupę o wspaniałym smaku. Zdjęła jedna z gwiazd, które ozdabiały Jej płaszcz i podała małemu aniołkowi.

„Idź i umieść ją na swoim miejscu. Zaczekam na ciebie”. Po-błogosławiła jego skrzydła, by mógł fruwać szybciutko. Wkrótce aniołek powrócił szczęśliwy do nieba. Nisko nad ziemią błyszcza-ła gwiazda Matki Bożej. Była piękniejsza od innych, tak jaśniejąca i błyszcząca, że Pan z pewnością ją rozpoznał. Ale nic nie powie-dział. Przecież nie można upominać Maryi!

Na ziemi ludzie również ją rozpoznali i nazwali Gwiazdą Po-ranną. Ukazuje się jako pierwsza, a gaśnie jako ostatnia, jest naj-większa, najpiękniejsza ze wszystkich gwiazd, gdyż jest to gwiaz-da Maryi30.

30 Tamże.


79

2. Rozmawiamy na temat treści usłyszanego opowiadania:• Co zrobił mały aniołek z podarkami, które miał w koszyku?• Co zaobserwował, powracając do nieba?• W jaki sposób sprawił radość matce i dziecku mieszkają-

cym w domku pod lasem?3. Podsumowując, stwierdzamy, że Pan Bóg dał ludziom aniołów,

by im pomagali i strzegli od nieszczęść.4. Dzieci wykonują zadanie z podręcznika, z części C.5. Wspólnie odmawiamy modlitwę do Anioła Stróża.

W cyklu katechez o Aniele Stróżu możemy wykorzystać wiersze:

Anioł Stróż Pomóż mi, proszę, święty Aniele, Bo małe dziecię nie umie wiele. Pokaż mi proszę, którędy droga Wiedzie do nieba, do Pana Boga31. Anioł Stróż Promienisty i złocisty, Jak obłoczek spośród zbóż Stoi przy mnie w dzień i w nocy Mój najmilszy Anioł Stróż. Chociaż nigdy Go nie widzę, Słyszę Go w serduszku mym, Jak zachęca mnie do pracy i ostrzega wciąż przed złym32.

Modlitwa do Anioła Stróża

Aniele Stróżu mój, pomóż znaleźć mamę,

31 Anioł Stróż, w: Z. Trzaskowski, „Życzę Ci…”, dz. cyt., s. 700.32 Anioł Stróż, w: Z. Trzaskowski, „Życzę Ci…”, dz. cyt., s. 740.


80

gdy w sklepie, w tłumie ludzi, nagle sam zostanę. Wskaż mi krótszą drogę, bym zdążył do przedszkola. Pomóż na boisku celnie strzelić gola. Opiekuj się tatusiem, gdy idzie wysoko w Tatry. Chroń przed myśliwym sarny, zające i kuropatwy. A gdy się mocno zmęczysz, odpocznij troszkę w niebie, bo jutro znów o pomoc prosić Cię będę w potrzebie33.

33 E. Waśniowska, Modlitwa do Anioła Stróża, w: Przychodzę do Ciebie, Warszawa 1989, s. 5.


81

15. Święci należą do rodziny dzieci Bożych

Część A

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:fotografie, które mogą kojarzyć się dzieciom z przeżywaniem ra-dości, przedstawiające np.: plac zabaw, jezioro, las, grzyby, pre-zent, ludzi przy stole itp. (fotografii powinno być więcej niż dzie-ci); podręcznik

1. Katechezę rozpoczynamy śpiewem piosenki religijnej.2. Rozkładamy na podłodze przygotowane fotografie i prosimy,

by dzieci usiadły dookoła. Ich zadaniem jest wybranie jednego zdjęcia, które kojarzy się z przeżytą radością, ze szczęściem.

3. Dzieci prezentują zdjęcia i wyjaśniają swój wybór.4. Katecheta podsumowuje wypowiedzi i stwierdza, że istnieje

wyjątkowe miejsce, w którym wszyscy są szczęśliwi. Miej-scem tym jest niebo, a przyczyną szczęścia jest bezpośrednie spotkanie z Bogiem.

5. Tłumaczymy, że są tacy ludzie, o których na pewno wiemy, iż przebywają w niebie z Bogiem. Ludzi tych nazywamy świętymi.

6. Prosimy, by dzieci wróciły na swoje miejsca i otworzyły pod-ręcznik na części A.

7. Przybliżamy historię życia i działalności jednego z wybranych świętych. Podkreślamy, jak wiele dobra uczynili święci w cza-sie swojego życia na ziemi.

8. Katechezę kończymy modlitwą do omawianego świętego, pro-sząc, aby wstawiał się za nami u Boga.

Część B



82

1. Katechezę rozpoczynamy modlitwą: „Święty N., który ……….., módl się za nami”.2. Nawiązując do poprzedniej katechezy, pytamy:

• O kim rozmawialiśmy na ostatniej lekcji?• Kim są święci?• Których świętych imiona zapamiętaliście?

3. Zastanawiając się, jak powinien postępować człowiek, by mógł zostać świętym, prosimy dzieci o otwarcie podręczników na stronie B.

4. Omawiamy treść poszczególnych ilustracji. Pytamy:• Kogo przedstawia rysunek?• Co robią dzieci?

5. Stwierdzamy, że czynienie dobra drugiemu człowiekowi jest jednym z warunków osiągnięcia świętości.

6. Tłumaczymy, że kolejnym ważnym warunkiem osiągnięcia świętości jest życie w przyjaźni z Bogiem.

7. Katechezę kończymy modlitwą do wybranych świętych o wy-jednanie nam potrzebnych łask.

Część C

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:kartki A4, nożyczki, kredki, podręcznik

1. Wspólnie śpiewamy lub odtwarzamy z płyty piosenkę Radość tchnij w serce me.

2. Zabawa – „Ucieszy mnie, gdy...”. Dzieci siedzą w kole. Katecheta lub jedno z dzieci rozpoczy-

na zabawę, mówiąc: „Ucieszy mnie, gdy ktoś zaśpiewa”. Jeżeli zgłosi się kilkoro dzieci, wówczas prowadzący wybiera wyko-nawcę, który z kolei później sam staje się prowadzącym i wypo-wiada następne zadanie: „Ucieszy mnie, gdy ktoś...” (zatańczy, podskoczy, zrobi koci grzbiet itp.). Jeżeli do wykonania jakie-goś zadania nie zgłosi się żadne dziecko, wówczas katecheta lub jedno z dzieci mówi: „Nikt nie chce (nie umie) ucieszyć cię


83

w ten sposób, ale może ucieszyłoby cię, gdyby ktoś zrobił dla ciebie coś innego, na przykład narysował słoneczko?”.

3. Praca plastyczna – „Moje dłonie sprawiają radość innym”. Dło-nie dzieci, odrysowane, wycięte z papieru, są podstawą do wy-konania różnych przedmiotów (np. ptaszka, tulipana, motylka).

Materiały: kartki, kredki świecowe i ołówkowe, papier koloro-wy, ścinki kolorowego papieru, nożyczki, taśma klejąca, klej.

Sposób wykonania Prosimy dzieci, by odrysowały swe dłonie na kartkach papieru

– pokazujemy, jak to zrobić i pomagamy dzieciom. Wycinamy odrysowane dłonie i podajemy dzieciom. Prosimy, by dzieci przyjrzały się tym odrysowanym dłoniom

i powiedziały, co może z nich powstać. Jeśli dzieciom nie nasu-wa się żaden pomysł, to im podpowiadamy, np.: tulipany, pta-szek, kurczak, kaczka, motylek itp.

Naklejamy wycięte dłonie na kartce i przyklejamy do nich inne elementy, tak by uzyskać wybrany obrazek. Pozostawiamy pra-cę do wyschnięcia.

4. W rozmowie nawiązujemy do ilustracji w podręczniku, w czę-ści B. Mówimy, że można sprawiać radość innym w różny spo-sób – przez zabawę, pracę, okazywanie życzliwości, miłości itp. Następnie dzieci wykonują zadanie w podręczniku, w czę-ści C – rysują, w jaki sposób mogą komuś pomóc.

5. Zabawa połączona z pracą. Praca z myślą o innych – układanie zabawek w sali lub inne drobne prace porządkowe.

Zachęcamy dzieci do segregacji klocków, układania zabawek na półkach.

Po skończonej pracy pytamy:• Komu właśnie pomogliśmy? Czy sprawimy tej osobie przy-

jemność?6. Modlitwa. Pytamy:

• Czym możemy sprawić radość Panu Bogu? Zachęcamy dzieci, aby same wybrały treść i sposób modlitwy.


II



III



87

16. Pan Bóg zapowiedział Zbawiciela

Część A


1. Katechezę rozpoczynamy modlitwą dziękczynną.2. Przypominamy wiadomości z katechez o Piśmie Świętym. Pytamy:

• Czyje słowa zawiera ta księga?• Dlaczego Pismo Święte jest wyjątkową księgą?

3. Tłumaczymy dzieciom, że z tej księgi dowiadujemy się tego wszystkiego, co Pan Bóg chciał, byśmy o Nim wiedzieli.

4. Wyjaśniamy, że Pismo Święte mówi o ludziach, którzy zapo-wiadali narodzenie Syna Bożego, Jezusa. Stwórca, posługując się ludźmi, zapowiedział, że narodzi się Zbawiciel.

5. Prosimy, by dzieci za pomocą gestów i mimiki pokazały, jak mogli zareagować ludzie na wiadomość o przyjściu Zbawiciela.

6. Oglądamy ilustrację znajdującą się w podręczniku, w części A. Wyjaśniamy, że osoba otoczona światłem to prorok zapowiada-jący narodziny Zbawiciela. Przypominając znaczenie promieni światła, omówione na katechezach wcześniejszych, pytamy:• O czym przypomina nam snop światła?

Informujemy, że prorocy byli wysłannikami Pana Boga. Zapo-wiadając narodziny Zbawiciela, wlewali w serca gromadzących się wokół nich ludzi radość i nadzieję.

7. Włączając się w radość ludzi oczekujących Zbawiciela, śpiewa-my piosenkę Radośnie żyć na świecie.

Część B



88

1. Przeżywając radość z przyjścia Zbawiciela, śpiewamy piosen-kę Radośnie żyć na świecie (utwór nr 3 na płycie).

2. Zapraszamy dzieci do obejrzenia ilustracji znajdującej się w podręczniku, część B. Wyjaśniamy, że osobą stojącą nad rze-ką jest Święty Jan Chrzciciel. Pytamy:• Jak ubrany jest Jan Chrzciciel?• Czym się zajmuje prorok?

Podsumowując, mówimy, że Święty Jan Chrzciciel zapowie-dział ludziom, że ma przyjść Zbawiciel oraz wskazywał, w jaki sposób powinni się przygotować na Jego narodziny. Wzywał ich do odrzucenia zła i stawania się coraz lepszymi.

Nawiązując do poprzedniej katechezy, stwierdzamy, że Jan Chrzciciel był prorokiem, a więc człowiekiem posłanym przez Pana Boga do ludzi.

Tłumaczymy, że cechowała go wielka odwaga we wzywaniu ludzi do zmiany postępowania.

3. Kontynuując omawiane zagadnienie, pytamy:• Co Jan Chrzciciel mógłby powiedzieć nam?• Jak wy zachęcalibyście innych do zmiany swojego postępo-

wania?4. Zachęcamy dzieci do pokolorowania ilustracji na stronie B.5. Prosimy Pana Boga, byśmy potrafili naprawić swoje postępo-

wanie i pomagać innym stawać się lepszymi.

Część C


1. Wprowadzamy w temat katechezy. Wyjaśniamy, że Pan Bóg powiedział Maryi przez posłańca

– anioła, że będzie Matką. Dlatego kochamy Ją i czcimy. Jeste-śmy Jej wdzięczni za to, że urodziła Jezusa Chrystusa – nasze-go Zbawiciela.

2. Czytamy wiersz o Maryi.


89

Matka Jezusa Twarz uśmiechnięta i radość w oczach. Kto się tak bardzo cieszy? To święta kobieta imieniem Maryja wypełnić wolę Bożą spieszy. Zostanie Matką, Matką Jezusa, i to Ją bardzo raduje. On świat wybawi od ludzkich grzechów, od zła nas uratuje. (P.M.)

3. Rozmawiając na temat treści wiersza, pytamy:• O kim mówi ten wiersz?• Jaka była Maryja?• Czyją Matką jest Maryja?

4. Podsumowując, stwierdzamy, że Maryja przeżywała radość z narodzin Jezusa. Dzięki Jej zgodzie, wypowiedzianej anioło-wi, my również możemy się cieszyć z narodzin Zbawiciela.

5. Aby podziękować Maryi za narodzenie Jezusa i oddać Jej cześć, prosimy dzieci o wykonanie ilustracji w podręczniku, w części C. Innym rodzajem podarunku dla Maryi może być np. zrobienie kwiatów z bibułowych kuleczek.


90

17. Co wiemy o narodzeniu Pana Jezusa?

Część A

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:przedmioty związane z nowo narodzonym dzieckiem (np. ubran-ka, pieluszka, butelka), podręcznik

1. Przynosimy na katechezę przedmioty związane z nowo naro-dzonym dzieckiem. Rozkładamy je na stoliku i zapraszamy dzieci do uważnego przyjrzenia się im. Pytamy:• Z kim są związane te przedmioty?• Co jeszcze jest potrzebne do opieki nad dzieckiem?• Kto jest najbliżej nowo narodzonego?

2. Podsumowując, zwracamy uwagę, że rodzice starają się, aby małemu dziecku niczego nie brakowało. Otaczają je swoją mi-łością i dobrocią.

3. Oglądamy ilustrację znajdującą się w podręczniku, w części A. Rozmawiając na temat treści ilustracji, pytamy:• Kogo widzimy na obrazku?• W czym leży Pan Jezus?• Gdzie przebywają Pan Jezus, Maryja i Święty Józef?• Dlaczego znajdują się tam również zwierzęta?

4. Wyjaśniamy, że Pan Jezus urodził się w grocie pasterskiej, po-nieważ nikt nie chciał Maryi i Józefa przyjąć do swojego domu. W tym czasie, gdy Jezus przyszedł na świat, Maryja i Józef byli poza swoim miejscem zamieszkania, podróżowali.

5. Podsumowaniem i utrwaleniem katechezy może być fragment wiersza Przy szopce:

W Betlejem, w małej stajence, Nocą, gdy spał świat cały, Najświętszej Maryi Panience Narodził się Jezus mały.


91

W Betlejem, w małej stajence, Na miękkim leżąc sianeczku, Wyciągnął do wszystkich ręce Jezus w małym żłóbeczku34.

6. Utrwalając usłyszaną treść, pytamy:• O czyich narodzinach mówi wiersz?• Gdzie narodził się Pan Jezus?

7. Wyjaśniamy, że Zbawiciel przyszedł na świat w wielkim ubó-stwie, a Jego narodziny przyniosły radość całemu światu.

Część B

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:gipsowa figurka Dzieciątka Jezus lub lalka, maskotki zwierząt przyniesione przez dzieci, podręcznik, płyta CD, odtwarzacz CD

1. Katechezę rozpoczynamy wykonaniem ćwiczenia z podręczni-ka, z części B. Pomagamy dzieciom w odnalezieniu wszystkich szczegółów. Rozmawiając na temat treści ilustracji, pytamy:• Kto znajduje się w centrum obrazka?• Gdzie przyszedł na świat Pan Jezus?• Kto przyszedł pokłonić się Zbawicielowi?• Co mogli przynieść pasterze?

Powyższa rozmowa, podobnie jak ilustracja, w swej treści na-wiązują do poprzedniej katechezy i służą utrwaleniu poznanych wiadomości, a zarazem wskazują na kolejne aspekty narodzin Zbawiciela.

2. Inscenizujemy wydarzenie przedstawione na ilustracji. W tym celu wybieramy osoby, które będą odgrywały poszczególne role: Maryi, Świętego Józefa, aniołów, pasterzy, królów (wy-jaśniamy, że aniołowie ogłaszali, m.in. pasterzom, radosną no-winę o narodzinach Pana Jezusa, a królowie przybyli z dalekich krajów, by oddać Zbawicielowi hołd królewski).

34 Przy szopce, w: Z. Trzaskowski, Życzę Ci…, dz. cyt., s. 100.


92

Zanim dzieci odegrają swoje role, uczymy je pierwszej zwrotki i refrenu kolędy Dzisiaj w Betlejem (utwór nr 8 na płycie). Oma-wiamy gesty, które będą towarzyszyły śpiewaniu refrenu:

– Chrystus się rodzi – wszystkie dzieci wyciągają ręce przed siebie, w stronę Dzieciątka;

– nas oswobodzi – wszystkie dzieci rękoma wskazują na siebie;

– anieli grają – dzieci wyznaczone do roli aniołów imitują grę na skrzypcach;

– króle witają – wyznaczeni do roli królów kłaniają się; – pasterze śpiewają – dzieci wyznaczone do roli pasterzy

imitują śpiewanie; – bydlęta klękają – jeżeli dzieci mają maskotki zwierząt,

wykonują nimi ukłon; – cuda, cuda ogłaszają – wszystkie dzieci rozkładają ręce.

Zapraszamy dzieci do powstania. W centralnym miejscu sta-wiamy krzesło, na którym siada osoba odgrywająca rolę Maryi. Trzyma na ręku małego Jezusa (możemy wykorzystać np. małą gipsową figurkę Dzieciątka Jezus lub w ostateczności lalkę). Za nią stają dzieci grające rolę Józefa i aniołów. Po jednej stro-nie umieszczamy „pasterzy”, a po drugiej „królów”. Wszyscy razem śpiewamy zwrotkę kolędy, w czasie refrenu do śpiewu dołączamy poszczególne gesty.

3. Omawiając zainscenizowane wydarzenie, pytamy:•Jak czuliście się, odgrywając swoje role?•Jaką rolę chcielibyście grać i dlaczego?

4. Zachęcamy dzieci do wspólnego z rodzicami śpiewania kolędy Dzisiaj w Betlejem.

Część C

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:wycięte gwiazdki, kredki, podręcznik, płyta CD, odtwarzacz CD

1. Katechezę rozpoczynamy śpiewem kolędy Dzisiaj w Betlejem. Śpiewaniu mogą towarzyszyć gesty.


93

2. Dzieci wykonują ćwiczenie w podręczniku, w części C. Utrwa-lając treść poprzednich katechez, pytamy:• Gdzie urodził się Pan Jezus?• Kto przyszedł do Zbawiciela?

3. Pragnąc zachęcić dzieci, by i one przyszły do Pana Jezusa, czy-tamy jeden z podanych niżej wierszy:

Przy żłóbku My, Jezu, dzieci Twoje, Podarków nie mamy. Serca nasze przynosimy, Przy żłóbku składamy. W dzień Twojego Narodzenia Weź je, Jezu mały, I daj, aby te serca Zawsze Cię kochały35. * * *

Nad stajenką gwiazda świeci, Do stajenki idą dzieci. Idą dzieci w równych rządkach, Niosą dary dla Dzieciątka. Przez zimowe białe dróżki, Małych dzieci tupią nóżki. Puśćcie nas do stajni progu, Chcemy pieśń zaśpiewać Bogu36

4. Bez względu na to, który z wierszy wybraliśmy, rozmawiamy na temat jego treści, zadając te same pytania:• Kto przyszedł do stajenki Pana Jezusa?• Co w darze mogą Jezusowi przynieść dzieci?

35 Przy żłóbku, w: Z uśmiechem w życie, dz. cyt., s. 14.36 Nad stajenką gwiazda, w: Z uśmiechem w życie, dz. cyt., s. 12.


94

5. Dzieci na gwiazdce wyciętej z papieru rysują to, co chciałyby złożyć Panu Jezusowi w darze. Tak przygotowaną gwiazdkę zabierają do domu i kładą lub wieszają na choince, obok żłóbka. Innym sposobem wykorzystania tej gwiazdy jest położenie na niej małej świeczki w metalowej oprawce i poproszenie rodzi-ców o zapalenie jej w czasie wieczerzy wigilijnej. Dzieci mogą na gwiazdkę nakleić kartkę z życzeniami, np.:

W dzień Bożego Narodzenia Zawsze składa się życzenia. I my nasze też składamy Wszystkim tym, których kochamy.

Łaski Bożej, sił do pracy Niechaj wszystkim Bóg dać raczy. Niech pomoże Bóg wcielony Zebrać wszędzie wielkie plony37.

37 Życzenia, w: Z. Trzaskowski, Życzę Ci…, dz. cyt., s. 103.


95

18. Święta Bożego Narodzenia

Część A

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:kartka świąteczna, płyta CD z kolędami, podręcznik, materiały do wykonania dekoracji świątecznej:

– wariant I – kartki świąteczne: kartoniki o wymiarach 10 x × 15 cm, fragmenty starych kartek świątecznych, klej, no-życzki, kredki, kolorowy papier, brokat itp.;

– wariant II – pierniki z masy solnej: przygotowana masa sol-na (zmieszać dwie części mąki z jedną częścią soli, dodając tyle wody, by uzyskać konsystencję ciasta), foremki do pier-ników, patyk.

1. Dzieci witają się, podając sobie kartkę świąteczną; mogą przy tym wypowiadać krótkie życzenia (np.: życzę ci zdrowia, ży-czę ci szczęścia).

2. Katecheta pyta:• Dlaczego ludzie posyłają sobie takie kartki?• Co jeszcze robią w związku z nadchodzącymi świętami Bo-

żego Narodzenia?3. Pytamy:

• W jaki sposób przebiegają przygotowania do świąt Bożego Narodzenia w waszych domach?

• Co mogą przygotować dzieci?4. Wyjaśniamy, że dzień poprzedzający Boże Narodzenie nosi na-

zwę Wigilia. Gdy dom już jest posprzątany na święta, upieczone cia-

sto i przygotowane świąteczne potrawy, czekając na Jezusa, w szczególny sposób wyrażamy naszą miłość i radość.

Wieczorem tego dnia, gdy na niebie zaświeci pierwsza gwiazd-ka, zasiadamy wspólnie do wieczerzy wigilijnej. Wszyscy dzielą się opłatkiem i składają sobie życzenia. To znak, że się kochają, tak jak chciał tego Pan Jezus; nie chcą się na siebie


96

gniewać, tylko żyć w zgodzie i radości. Później jest czas na prezenty, na śpiewanie lub słuchanie kolęd.

Katecheta może przeprowadzić z dziećmi rozmowę w nawiąza-niu do ilustracji w podręczniku, w części A.

5. Wspólne zaśpiewanie znanej dzieciom kolędy.6. Katecheta proponuje dzieciom wspólne przygotowanie dekora-

cji świątecznych. Mogą to być np. kartki świąteczne, pierniki z masy solnej do powieszenia na choince, papierowe ozdoby choinkowe, aniołek do postawienia na stole. Dzieci mogą też po prostu ubrać choinkę stojącą w sali.

Wariant I – kartki świąteczne Każde dziecko otrzymuje kartkę z brystolu o wymiarach 10 ×

15 cm i gotowe obrazki do naklejenia (np. fragment choinki, sta-jenkę). Następnie dzieci uzupełniają obrazek według własnego pomysłu, wykorzystując kredki, kolorowy papier, brokat itp.

Wariant II – pierniki z masy solnej Katecheta przynosi gotową masę solną. Po rozwałkowaniu jej

na grubość ok. 0,5 cm dzieci za pomocą foremek do pierników wycinają ciasteczka, patyczkiem robią otwór na nitkę i odkła-dają w ciepłe miejsce do wyschnięcia. (Na kolejnych zajęciach mogą pomalować swoje pierniki farbami).

7. Wspólne zaśpiewanie znanych kolęd, np.: Wśród nocnej ciszy, Przybieżeli do Betlejem, Lulajże Jezuniu. Można wykorzystać instrumenty perkusyjne.

Część B

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:kredki, podręcznik oraz:

– wariant I – dekoracja: lampion, obraz ze sceną Bożego Na-rodzenia, komplet figurek do wykonania stajenki betlejem-skiej (drewnianych, papierowych lub innych), garść siana,


97

szary papier, zielona i brązowa krepa, sznurek, nożyczki, lampki choinkowe;

– wariant III – scenka: stroje i rekwizyty do scenki o Bożym Narodzeniu, np. żłóbek, lalka w pieluszce lub kocyku, błę-kitny materiał na strój Maryi, ciemny materiał na strój Józe-fa, skrzydła dla anioła, kożuszki dla pasterzy.

1. Dzieci, śpiewając jedną zwrotkę kolędy Pójdźmy wszyscy do stajenki, gromadzą się wokół lampionu.

2. Katechezę rozpoczynamy opowiadaniem o narodzeniu Pana Jezusa.

Katecheta może to zrobić na podstawie tekstu biblijnego Łk 2, 1-16 lub wykorzystując jedno z opowiadań przygotowanych specjalnie dla najmłodszych (np. z któregoś z wydań Biblii dla dzieci).

Propozycja tekstu:

Narodzenie Jezusa

(...) cesarz Oktawian August, władca Imperium Rzymskiego, rozkazał, aby spisać wszystkich ludzi w całym państwie. Każdy musiał udać się tam, skąd pochodził. Zatem i Józef, wraz z brze-mienną Maryją, wyruszył w drogę do swego rodzinnego miastecz-ka Betlejem. Gdy tam dotarli, nadszedł dla Maryi czas porodu. Niestety, Józef nie mógł znaleźć miejsca, gdzie mogliby się zatrzy-mać. Długo szukał, ale wszystkie gospody były zajęte. Wreszcie ktoś ulitował się nad nimi i udostępnił im szopę dla zwierząt. Tam Maryja porodziła Syna, owinęła Go w pieluszki i położyła w żło-bie. (...)

W pobliżu Betlejem przebywali pasterze, którzy pilnowali owiec. Była noc, gdy zobaczyli przed sobą anioła. Przestraszyli się, bo zrobiło się jasno jak w dzień. Lecz Boży posłaniec rzekł do nich:

– Nie bójcie się! Ogłaszam wam wielką radość. Dziś narodził się Zbawiciel. Idźcie do Betlejem, a znajdziecie niemowlę owinięte w pieluszki i leżące w żłobie.

I nagle ujrzeli mnóstwo innych aniołów, które śpiewały:


98

– Chwała Bogu w niebie,a na ziemi pokójludziom, których ukochał.Pasterze ruszyli do Betlejem i odnaleźli Maryję, Józefa i Dzie-

ciątko. Opowiedzieli innym o tym, co usłyszeli od anioła. Przede wszystkim o malutkim chłopczyku, Zbawicielu świata38.

3. Dzieci oglądają w podręczniku obrazek przedstawiający Boże Narodzenie; w tle kolęda, np. W żłobie leży.

4. Zadajemy pytania dotyczące opowiadania i ilustracji:• W jakim mieście narodził się Jezus?• W jakim celu Maryja z Józefem musieli iść do Betlejem?• Dlaczego Pan Jezus narodził się w szopie?• Kto pierwszy dowiedział się o narodzeniu Pana Jezusa?• Co anioł powiedział pasterzom o Jezusie?• Co zrobili pasterze?

5. Wspólne wykonanie stajenki (wybieramy jeden z trzech propo-nowanych wariantów).

Wariant I – Dekoracja Ustawienie figurek, założenie lampek, wymyślenie i wykona-

nie otoczenia stajenki (np. drzewa z kwiatów doniczkowych, droga z krepy itp.).

Wariant II – „Żywy obraz” Katecheta wyjaśnia dzieciom, że mogą wspólnie utworzyć

„żywy obraz”. Na tym obrazie mogą być osobami lub przed-miotami – każdy sam wybiera, kogo lub co chce przedstawiać. Katecheta rozpoczyna „malowanie”, mówiąc np.:

„Ja na tym obrazie chcę być stajenką, w której narodził się Pan Jezus”.

Stajenka jest dosyć duża, żeby wielu ludzi mogło się w niej zmieścić (katecheta staje w wybranym miejscu).

„Czy wy także chcecie znaleźć się na tym obrazie?”

38 Fragment rozdziału Dzieciństwo Jezusa, w: Moja ilustrowana Biblia, tekst P. Krzyżewski, Itaka, Poznań 2002, s. 121-122.


99

Dzieci kolejno podchodzą do katechety, określają swoją rolę (miejsce) w obrazie Bożego Narodzenia i zajmują odpowied-nią pozycję. Nie wszyscy muszą wziąć udział w tworzeniu obrazu, niektóre dzieci mogą pozostać z boku jako widzowie, jednakże wszystkie, które wyrażą chęć uczestnictwa, powinny mieć możliwość dołączenia się do tej grupy. Nie podpowiada-my dzieciom, jaką rolę mogą przyjąć, ani nie krytykujemy ich pomysłów. Osoby tworzące obraz nie potrzebują rekwizytów, mogą natomiast postawą ciała zaznaczyć rolę przyjętą w scenie Bożego Narodzenia.

Gdy stajenka jest gotowa, wszyscy śpiewają (lub słuchają) pierwszą zwrotkę kolędy Lulajże Jezuniu.

Wariant III – Scenka Dzieci przedstawiają historię narodzenia Pana Jezusa. Jest to

scenka improwizowana, która może mieć formę zbliżoną do pantomimy. Katecheta wraz z dziećmi dokonuje podziału ról, w miarę możliwości wyposaża dzieci w stroje i rekwizyty.

Część C

Do przeprowadzenie katechezy potrzebne będą:gotowe elementy stajenki, podręcznik

1. Katechezę rozpoczynamy wspólnym śpiewem kolędy Dzisiaj w Betlejem (trzy zwrotki z poprzedniej lekcji).

2. Opowiadamy dzieciom historię chłopca, który przed świętami Bożego Narodzenia oglądał wystawy sklepowe, w szczególny sposób przyglądając się różnym stajenkom. Zapragnął mieć taką stajenkę w domu, ale wiedział, że mama nie ma na nią pieniędzy. Chodził smutny i zmartwiony, co zauważył jeden z jego sąsia-dów. Postanowił pomóc chłopcu – wystrugał razem z nim stajen-kę z drewna.

3. Rozmawiamy na temat usłyszanego opowiadania:• W jakim miejscu w domu można postawić stajenkę bożona-

rodzeniową?


100

4. Nawiązując do treści poprzednich lekcji, pytamy:• W jakiej miejscowości narodził się Jezus?• Jak wyglądało miejsce narodzenia Jezusa?• Kto był obecny przy narodzinach Jezusa?

5. Dzieci ustawiają na stole gotowe elementy stajenki. W trakcie analizy słów kolejnych kolęd dokładają poszczególne postacie.

6. Śpiew pierwszej zwrotki kolędy Anioł pasterzom mówił. Pyta-my:• Kto ogłaszał fakt narodzenia Jezusa?• Kto z ludzi jako pierwszy przybył do Jezusa?• Co mogli przynieść Jezusowi, Maryi i Józefowi pasterze?

7. Wspólny śpiew kolędy Przybieżeli do Betlejem. 8. Odwołujemy się do treści tej kolędy oraz kolędy Dzisiaj w Bet-

lejem i pytamy:• Kto jeszcze przybył do Jezusa?• Skąd przybyli Trzej Królowie?• Jakie przynieśli dary?• Co my moglibyśmy ofiarować nowo narodzonemu Jezusowi?

9. Nawiązując do postanowień adwentowych, przypominamy, że dobre uczynki są darem dzieci dla narodzonego Zbawiciela.

10. Śpiewamy kolędę Pójdźmy wszyscy do stajenki.11. Zachęcamy dzieci do śpiewania kolęd w domu oraz w kościele

– podajemy termin i miejsce; informację tę zapisuje dzieciom katecheta.

12. Podsumowaniem katechezy jest rozmowa o treści ilustracji w pod-ręczniku, w części C.


101

19. Pan Jezus uczy nas kochać Boga

Część A

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:obrazki lub figury Świętej Rodziny, farby, styropian, podręcznik

1. Zabawa – „Szukamy postaci ze Świętej Rodziny”. Katecheta umieszcza obrazki lub figury (przedstawiające Jezu-

sa, Maryję i Świętego Józefa) w różnych miejscach sali, tak aby dzieci nie widziały, i zaprasza do wspólnej zabawy.

Dzieci poruszają się po całej sali w takt muzyki. Gdy muzyka ucichnie, szukają schowanych wcześniej postaci. Zabawa trwa do momentu odnalezienia wszystkich postaci.

W podsumowaniu zapowiadamy biblijną opowieść o szukaniu Jezusa.

2. Opowieść biblijna.

Wariant I Oglądamy fragment filmu o poszukaniu dwunastoletniego Je-

zusa i odnalezieniu Go w świątyni.

Wariant II Opowiadamy historię o szukaniu i odnalezieniu Jezusa oraz

przedstawiamy ją na tablicy, wykorzystując odnalezione przez dzieci sylwetki.

3. Praca z podręcznikiem. Zadając pytania do ilustracji w pod-ręczniku, w części A, katecheta sprawdza, w jakim stopniu dzieci zrozumiały opowieść o dwunastoletnim Jezusie. Wyraź-nie wyjaśnia, dlaczego Jezus zatrzymał się w świątyni.

4. Zabawa – „Okazywanie miłości za pomocą gestów”. Pytamy:• W jaki sposób za pomocą gestów możemy wyrazić miłość do: – rodziców – siostry lub brata


102

– kolegi lub koleżanki – Pana Boga?

Dzieci wymyślają i pokazują, jak za pomocą gestów wyrazić miłość do danej osoby.

Uwaga: W zabawie tej pozwólmy brać udział tylko dzieciom, które się zgłaszają.

5. Modlitwa. Wszystkie dzieci mogą powtórzyć jeden z gestów wyrażających miłość do Pana Boga.

6. Praca plastyczna – Obraz Świętej Rodziny (styropianowy lub wykonany inną techniką). Katecheta zachęca dzieci do wyko-nania tego obrazu, mówiąc, że może on przedstawiać dalszy ciąg usłyszanej na tych zajęciach opowieści, np. Jezusa z Mary-ją i Józefem w drodze do domu lub w Nazarecie.

Materiały: styropian lub styropianowa tacka, farba tempera, ołówki, wałki do malowania (dziecięcy lub malarski), kartki A4, folia na stoliki, flamaster

Sposób wykonania Osoba prowadząca zajęcia powinna przygotować kawałki sty-

ropianu, na których flamastrem wykropkuje kontury obrazu Świętej Rodziny.

Zadanie dla dzieci polega na zrobieniu naostrzonym ołówkiem dziurek w miejscach kropek.

Następnie każde z dzieci zamacza wałek w farbie, tak by cały był nią pokryty, i maluje nim styropian z podziurkowanym konturem.

Do pomalowanego styropianu dzieci przykładają białe kart-ki i delikatnie je dociskają, tak aby obrazek się odbił. Kartki z odbitym obrazkiem trzeba wysuszyć.

Dzieci mogą też zrobić galerię prac przedstawiających Świętą Rodzinę – rozwiesić obrazki w sali.

Część B

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:podręcznik, papierowe serca, kredki, kolorowy papier, balon na-pełniony helem


103

1. Katechezę rozpoczynamy wzajemnym okazaniem sobie gestów miłości (uśmiech, ukłon, podanie rąk).

Następnie dzieci składają ręce i w spontanicznej modlitwie dziękują Bogu za Jego obecność wśród nas.

2. Przypominamy sobie treść poprzedniej lekcji – prosimy dzieci o otwarcie podręczników na części B i uzupełnienie ilustracji odpowiednią naklejką.

3. Wiemy, że Pan Jezus został w świątyni, by być w domu Ojca, ze względu na miłość do Boga.

4. My również bardzo kochamy Boga i jesteśmy wdzięczni za dary, które nam ofiarował.

Zapraszamy dzieci do zaśpiewania refrenu pieśni Dzięki, o Pa-nie, składamy dzięki.

Dzięki, o Panie, składamy dzięki – za to, że dałeś nam życie… – za to, że jesteś z nami zawsze… – za to, że troszczysz się o nas… – Tobie śpiewamy z radością…

5. Praca plastyczna: „Serce pełne wdzięczności”. Materiały: wycięte z papieru serca, kredki, wstążka lub taśma

samoprzylepna, balon napełniony helem (by się sam unosił). Sposób wykonania Dzieci otrzymują wycięte z papieru serca, które samodzielnie

kolorują, wyrażając w ten sposób Panu Bogu swoją wdzięcz-ność i uwielbienie.

Tak przygotowane serca katecheta przyczepia wstążką lub ta-śmą do balonu.

Gdy wszystkie serca zostaną przyczepione, dzieci gromadzą się wokół balonu i trzymają – jeśli to możliwe – serduszka lub wstążkę.

Na słowa: „W górę serca!” balon z serduszkami zostaje uwol-niony i unosi się ku górze.

6. Zabawa – „Orkiestra dla Pana Boga” – nauka piosenki dzięk-czynnej oraz gra na instrumentach do poznanej melodii.

Wspólna nauka piosenki – najpierw tekstu, potem śpiewu.


104

Rozdajemy dzieciom instrumenty, np.: dzwonki, grzechotki, kołatki, bębenki (najlepiej ustawić dzieci grające na tym sa-mym instrumencie w grupkach).

Na znak dany przez katechetę, dzieci muzyką wyrażają wdzięczność Panu Bogu.

Część CDo przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:kredki, podręczniki

1. Katechezę rozpoczynamy modlitwą spontaniczną, w której wyrażamy miłość do Boga.

2. Kontynuując temat z części A i B, wyjaśniamy dzieciom, że Święta Rodzina powróciła ze świątyni do swojego rodzinnego miasteczka. Z Pisma Świętego wiemy, jak zachował się mały Pan Jezus. Czytamy tam o Jego posłuszeństwie.

3. Zastanawiamy się:• Co to znaczy być posłusznym?

W celu znalezienia odpowiedzi na postawione pytanie zapra-szamy dzieci do zabawy „Być posłusznym”:I. Dzieci w ciszy mają naśladować gesty wykonywane przez

nauczyciela, przykładowo: klaszczemy w dłonie, podnosi-my rękę, odwracamy głowę…

II. Dzieci wykonują polecenia słowne, kierowane do nich przez katechetę, przykładowo: podejdźcie do mnie, siądźcie, wstańcie, spójrzcie tam…

Kończąc zabawę, chwalimy dzieci za wykonywanie poleceń.4. Rozmawiając o posłuszeństwie, podkreślamy znaczenie umie-

jętnego patrzenia i słuchania. Pan Bóg pragnie, byśmy byli tak jak Jezus posłuszni naszym

bliskim.5. Prosimy dzieci o wykonanie zadania z podręcznika, część C.6. Katechezę kończymy modlitwą do Anioła Stróża, prosząc Go

o pomoc w naszej codzienności, abyśmy potrafili być posłuszni.


105

20. Syn Boży ogłosił światu Dobrą Nowinę

Część A


1. Zapraszamy dzieci do zabawy w głuchy telefon. W tym celu uczestnicy katechezy siadają na dywanie, najlepiej w kole. Po kolei, szeptem powtarzają zdanie, które mówimy pierwszej osobie. Mogą to być np. następujące słowa, nawiązujące do tre-ści poprzednich katechez: „Maryja, gdy urodziła Pana Jezusa, położyła Go w żłóbku na sianie”. Ostatnia osoba wypowiada zdanie głośno.

2. Rozmawiając na temat przebiegu zabawy, pytamy:• Co było ważne w przekazywaniu informacji drugiej oso-

bie?• Dlaczego wiadomość wypowiedziana przez pierwszą i ostat-

nią osobę nie zawsze jest takiej samej treści?3. Podsumowując, stwierdzamy, że w przekazywaniu wiadomo-

ści istotne jest uważne słuchanie tego, który mówi oraz wierne powtórzenie usłyszanych słów.

4. Oglądamy ilustracje znajdujące się w podręczniku, w części A. Zwracamy uwagę na to, co robił Pan Jezus w czasie swojego ziemskiego życia. Pytamy:• Co robił Pan Jezus w czasie swojego dorosłego życia?• Jak odnosił się do spotkanych chorych ludzi?• Kogo wybrał na swoich następców?

5. W podsumowaniu wyjaśniamy, że Chrystus, będąc dorosłym człowiekiem, wędrował po swoim kraju – Palestynie i nauczał oraz uzdrawiał chorych ludzi. By Jego nauka mogła być prze-kazywana dalej, wybrał apostołów, którym w czasie Ostatniej Wieczerzy zostawił swoje przykazanie miłości. Umocnił ich, ukazując się im po swoim Zmartwychwstaniu.


106

6. Dziękujemy Panu Jezusowi za to, że w czasie swojego ziem-skiego życia nauczał, pomagał ludziom, obdarowywał dobrem i miłością.

Część BDo przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:podręcznik, foremka, piasek, kamienie, lampka biurowa

1. Wprowadzając w temat katechezy, wyjaśniamy, że na obecnym spotkaniu odkryjemy wydarzenie, o którym opowiedział lu-dziom Pan Jezus. Zapytany przez uczonego człowieka o to, kto jest naszym bliźnim, Chrystus opowiedział historię pewnego wędrowca.

2. Wydarzenia opowiedziane przez Pana Jezusa rozgrywały się na terenie pustynnym. Aby dzieci mogły lepiej wyobrazić sobie sytuację człowieka, który ranny znalazł się w tym nieprzyja-znym miejscu, wspólnie przygotowujemy makietę. Do płaskiej foremki wsypujemy suchy piasek, układamy kamienie, a nad przygotowanym modelem umieszczamy lampkę (np. biurową). Pytamy:• Jak może czuć się człowiek przebywający na terenie skali-

stym lub pustynnym?• Jakie niebezpieczeństwa mogą mu grozić?

3. Opowiadamy przypowieść o miłosiernym Samarytaninie. Mówimy, że pewien człowiek szedł z jednej miejscowości do

drugiej. Został napadnięty przez złych ludzi, którzy pobili go i w ciężkim stanie pozostawili na drodze. Przypadkiem prze-chodził tamtędy jakiś człowiek, pochodzący z tego samego kraju co poszkodowany. Zobaczył rannego i minął go. Podob-nie uczynił drugi. Dopiero trzeci, cudzoziemiec, zatrzymał się i opatrzył mu rany. Na swoim ośle zawiózł do pobliskiej gospo-dy. Tam go pielęgnował. Ponieważ musiał jechać dalej, poprosił gospodarza, by zatroszczył się o rannego i zapewnił, że w dro-dze powrotnej za wszystko zapłaci.

Zapraszamy dzieci do przyjrzenia się ilustracjom znajdującym się w podręczniku, w części B, i wklejenia brakujących scen.


107

4. W celu lepszego zapamiętania wydarzenia biblijnego, zapra-szamy dzieci do wyobrażenia sobie odczuć występujących w opowiadaniu osób i odegrania usłyszanej sceny. W insceni-zacji bierze udział tylko pięć osób (poszkodowany, dwóch wę-drowców, którzy go minęli, Samarytanin, gospodarz). Pozosta-łe dzieci prosimy o uważne przyjrzenie się wszystkim gestom i postawom osób występujących w przedstawieniu.

5. Po zakończonej inscenizacji zapraszamy do rozmowy:• Co przytrafiło się człowiekowi wędrującemu samotnie przez

teren skalisty, pustynny?• Co zrobiło dwóch pierwszych ludzi, gdy zobaczyło rannego?• Co zrobił Samarytanin?• Który z tych trzech okazał się bliźnim poszkodowanego?

6. Wyjaśniamy, że Pan Jezus poprzez to zdarzenie pragnął poka-zać nam, iż nie ma ludzi lepszych i gorszych, iż każdy człowiek jest naszym bliźnim.

Część C


1. Kontynuując temat miłości bliźniego, opowiadamy lub czyta-my następującą historię:

Panował niespotykany o tej porze upał. Wyglądało na to, że wszyscy szukają jakiegoś wytchnienia, więc lodziarnia była po-pularnym miejscem wizyt.

Mała dziewczynka weszła tam, ściskając w ręku pieniążek. Zanim zdążyła się odezwać, sprzedawca ostrym tonem wypro-sił ją, nakazując przeczytać napis przy wejściu i nie wracać, póki nie włoży butów. Mała powoli wyszła, a w ślad za nią potężny mężczyzna. Przyglądał się jej, jak czyta widniejące na drzwiach polecenie: „Nie wchodzić boso”. Łzy popłynęły jej z oczu, gdy odwróciła się, żeby odejść. Wtedy mężczyzna ją przywołał. Usiadł


108

na krawężniku, zdjął swoje buty numer 12 i postawił przed dziew-czynką, mówiąc:

– Proszę. Nie dasz rady w nich normalnie chodzić, ale jak się w nich będziesz posuwać, szurając, to będziesz mogła kupić sobie tego loda.

Potem uniósł dziewczynkę i wstawił w buty.– Nie śpiesz się – powiedział. – Zmęczyło mnie już ich nosze-

nie i będzie mi miło, jak tu sobie posiedzę i spokojnie zjem loda.Nie sposób było nie zauważyć, jak radośnie świeciły oczy

dziewczynki, gdy doczłapała do lady i poprosiła o loda.Owszem, to był wielgaśny facet. Wielki brzuch, wielkie stopy,

ale nade wszystko wielkie serce39.

2. Rozmawiamy na temat usłyszanego opowiadania:• Co uczynił mężczyzna dla małej dziewczynki?• Co w ten sposób jej okazał?

3. Tłumaczymy, że mężczyzna w usłyszanym opowiadaniu, po-dobnie jak miłosierny Samarytanin w historii, którą poznali-śmy na poprzedniej katechezie, okazał miłość i życzliwość dru-giej osobie.

4. Zapraszamy dzieci do przyjrzenia się ilustracjom znajdującym się w podręczniku, w części C. Najpierw rozmawiamy na te-mat sytuacji przedstawionych na obrazkach po prawej stronie. Wyjaśniamy, że każda z tych osób potrzebuje pomocy: babcia leży w łóżku i jest chora, dziecko samotnie leży, mama niesie ciężkie siatki z zakupami.• W jaki sposób można pomóc tym osobom?

Dzieci dopasowują rysunki znajdujące się po lewej stronie do ilustracji znajdujących się po stronie prawej. Zachęcamy do po-dania jeszcze innych przykładów pomocy bliźnim.

5. Uczymy dzieci wybranych zwrotek piosenki Jak rozpoznać mam Chrystusa? (utwór nr 13 na płycie).

39 Wielkie stopy – jeszcze większe serce, autor nieznany, w: B. Cavanaugh, Sto opowiadań o mądrości, Wydawnictwo Księży Marianów, Warszawa 2003, s. 17-18. Uwaga, w ostatnim akapicie słowa „wielgaśny facet” najlepiej zastąpić innymi, np. „olbrzymi mężczyzna”.


109

Jak rozpoznać mam Chrystusa Ref. Jak rozpoznać mam Chrystusa, gdzie Go szukać mam? Pomóż mi, bym Go odnalazł i już nie był sam. W człowieku, w człowieku mój Chrystus jest. W człowieku, w człowieku On czeka Cię, On czeka Cię. W miłości, w miłości mój Chrystus jest. W miłości, w miłości On czeka Cię, On czeka Cię40.

40 Jak rozpoznać mam Chrystusa, w: Otwórzcie serca. Teksty pieśni i piose-nek, Światło-Życie, Warszawa 2001, s. 90.


110

21. Troskliwy Pasterz

Część A

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:mapa Palestyny, kaseta wideo lub ilustracje o pasterstwie w Pale-stynie (ewentualnie o obecnej pracy pasterzy), magnetowid, pod-ręcznik, odtwarzacz CD, płyta CD

1. Pragnąc zainteresować dzieci tematyką spotkania, odtwarza-my z płyty CD odgłosy stada owiec. Pytamy:• Czyj głos usłyszeliście?• Gdzie możemy zobaczyć stado owiec?

2. Rozwieszamy dużą mapę fizyczną Palestyny. Wyjaśniając różnorodność kolorów, zwracamy uwagę na ukształtowanie powierzchni. Tłumaczymy, że w kraju Pana Jezusa panują ko-rzystne warunki przyrodnicze do wypasu owiec. Od setek lat pasterstwo jest zajęciem wielu mieszkańców tego kraju.

3. Oglądając film na video lub odpowiednie ilustracje, dzieci do-wiadują się, na czym polega praca pasterza. Zachęcamy, by uważnie przyjrzały się wszystkim czynnościom wykonywa-nym przez niego.

4. Rozmawiamy na temat poczynionych obserwacji. Pytamy:• Co robi pasterz?• Po czym możemy poznać dobrego pasterza?

5. W podsumowaniu stwierdzamy, że dobry pasterz dba o każ-dą owieczkę. Troszczy się o jedzenie i picie dla niej. Chroni ją przed drapieżnymi zwierzętami, które mogłyby wyrządzić jej krzywdę.

6. Oglądamy ilustracje znajdujące się w podręczniku, w części A. Zaznaczamy, że przedstawione tam wydarzenia opowiedział swoim uczniom Pan Jezus.

Opowiadając scenę biblijną, mówimy, że pasterz miał stado li-czące sto owiec. Każdego dnia rano wyprowadzał je na pastwi-sko, by miały jak najlepsze pożywienie. Wieczorem z powro-


111

tem prowadził je do zagrody, sprawdzając, czy któraś z nich nie zaginęła. Pewnego razu jedna ze stu owieczek oddaliła się od stada. Nie było jej w najbliższej okolicy. Pasterz zaczął poszu-kiwania. Pozostawił stado w bezpiecznym miejscu i wyruszył w drogę. Lękał się o owieczkę. Wiedział, że jest sama. Martwił się, czy nic jej się nie stało. Po dłuższym czasie odnalazł ją za-plątaną w ciernie, między skałami. Wziął ją na ramiona i wrócił do stada.

7. Analizując ilustracje i usłyszane opowiadanie biblijne, pytamy:• Dlaczego pasterz tak usilnie zabiegał o odnalezienie jednej

owieczki, skoro miał w stadzie jeszcze dziewięćdziesiąt dziewięć?

• Co możemy powiedzieć o takiej postawie pasterza?8. Podsumowując, wyjaśniamy, że dobry pasterz dba o każdą

z owiec i nie chce, by spotkało ją coś złego. Pan Jezus powie-dział swoim uczniom, że On jest Dobrym Pasterzem. Troszczy się o każdego człowieka, jak pasterz o swoje owce.

9. Dziękujemy Chrystusowi za Jego troskliwą miłość wobec każ-dego człowieka.

Podczas katechezy możemy przeprowadzić następującą zaba-wę ruchową41:

Dzieci za każdym razem powtarzają słowa i gesty katechety.

SłowaPewnego dnia Jezus nauczałTłumy, które szły za nim.Jeśli pasterz ma sto owiec,I jedna się zgubi,Pasterz zostawi te 99I szuka tej jednej.Gdy ją odnajdzie,Bardzo się cieszy.

Gestydłonie zwinięte wokół ustidziemy w miejsculiczymy na palcachpokazujemy jeden palecidziemy w miejscuosłaniamy oczy dłoniąręce rozłożone szeroko klaszczemy w dłonie

41 „Zabawa słowno-ruchowa o zagubionej owcy” – na podstawie: P. Math-son, Rok liturgiczny dla dzieci. Katecheza, gry i zabawy dydaktyczne, Poznań 2000, s. 157.


112

Tak samo czyniOjciec nasz Niebieski.Bóg nie chce,Aby choć jeden z nas się zgubił.Bóg kocha nas wszystkich.

potakujący ruch głowąwskazujemy ręką w góręprzeczący ruch głowypokazujemy jeden paleckrzyżujemy ręce na piersi

Część B


1. Katechezę rozpoczynamy zabawą w owieczki i pasterza. Jed-ną osobę (może nią być także katecheta) ustanawiamy paste-rzem. Pozostałe dzieci odgrywają rolę owieczek. Zapraszamy wszystkie „owieczki” do podskakiwania, spokojnego biegania oraz hasania „po łące”. Na klaśnięcie pasterza wszyscy stają nieruchomo i spoglądają na niego. Osoba, która się poruszy, odpada z gry. Ponowne klaśnięcie jest sygnałem do dalszej za-bawy (hasania „po łące”).

2. Dzielimy się wrażeniami z przebiegu zabawy. Pytamy:• Jak czuliście się, biegając „po łące”?• Dlaczego stanie w bezruchu sprawiało wam trudność?• Jakie zadanie spełniał „pasterz”?

3. Podsumowując, stwierdzamy, że osoba będąca „pasterzem” kierowała całą zabawą. Decydowała, jak długo „owieczki” mogą biegać. Można było zaobserwować, że nie wszyscy po-trafili uważnie słuchać głosu pasterza.

4. Wyjaśniamy, że podobna sytuacja, jak podczas zabawy, ma miejsce w naszym życiu. Na co dzień spotykamy się z tymi, którzy nas o coś proszą, przed czymś przestrzegają. My jednak czasami postępujemy jak nierozsądna owieczka z opowiada-nia biblijnego, które poznaliśmy na poprzedniej katechezie. Nie słuchamy tych, którzy pragną naszego dobra.

5. Zapraszamy dzieci do podania sytuacji z codziennego życia, kiedy człowiek postępuje jak owieczka odchodząca od stada.

6. Utrwaleniem katechezy jest zadanie z podręcznika, z części B.


113

Podczas katechezy możemy przeprowadzić następującą zaba-wę ruchową42:

W zabawie biorą udział wszystkie dzieci. Słowa piosenki mogą śpiewać wszyscy lub tylko katecheta na melodię Mam chusteczkę haftowaną.

Część 1Dwoje dzieci stoi twarzą do siebie i trzyma się za ręce, tworząc „most”. Pozostałe dzieci przechodzą pod „mo-stem” i śpiewają. Dzieci, gdy wyśpiewana jest ostatnia li-nijka tekstu, „zamykają most” i łapią jedną „owieczkę” mię-dzy wyciągnięte ramiona.

Zwrotka 1Szły owieczki, szły do domu, bo noc nadchodziła. Wszystkie idą, idą grzecznie, jedna się zgubiła.

Część 2Dzieci tworzące „most” i zła-pana owieczka tańczą na środ-ku w rytm muzyki. Pozostałe dzieci podają sobie ręce i two-rzą krąg wokół tych trojga na środku.

Zwrotka 2Chodźmy razem, chodźmy razem wszyscy jej poszukać, bo ją Pan Bóg, bo ją Pan Bóg bardzo mocno kocha.

Część 3Dzieci z zewnętrznego koła podchodzą do trojga w środku i zabierają do wspólnego kręgu.

Zwrotka 3Już jest z nami, już jest z nami zgubiona owieczka. Teraz chodźmy wszyscy razem, nim nadejdzie nocka.

Część 4Dzieci stają w kole, trzymając się za ręce. Następnie szybko wybierają następną parę i za-bawa toczy się od początku.

Zwrotka 4Hej zabawa, hej zabawa, buzie roześmiane, bo owieczka za-gubiona jest już razem z nami.

42 Zabawa „Zagubiona owieczka”, w: P. Mathson, Bóg, świat i my, dz. cyt., s. 68-69.


114

Część C


1. Utrwalając wiadomości zdobyte na poprzednich katechezach, pytamy:• Co robi dobry pasterz dla zaginionej owieczki?• Kogo nazywamy dobrym pasterzem?

2. Podsumowując, stwierdzamy, że Pan Jezus, Dobry Pasterz, szuka każdego z nas, gdy od Niego odchodzimy, troskliwie prowadzi przez życie.

3. Zastanawiamy się, co powinniśmy zrobić, aby nie oddalać się od Pana Jezusa i być Jego dobrymi dziećmi. Pomocą w odpo-wiedzi na to pytanie są ilustracje znajdujące się w podręczniku, w części C. Dążymy do tego, by dzieci w oparciu o nie zwróciły uwagę na odpowiednią postawę wobec osób starszych, troskę o słabszych, modlitwę.

4. Zachęcamy dzieci, by podały jeszcze inne przykłady z codzien-nego życia, które będą świadczyły o pragnieniu bycia blisko Chrystusa. Tę część katechezy możemy przeprowadzić w for-mie zabawy „pociąg”. Wybieramy jedną osobę (może nią być również katecheta), która będzie grała rolę Pana Jezusa (będzie „parowozem” pociągu). Wszyscy pozostali, to jego dzieci, jego „owieczki” (poszczególne „wagoniki” pociągu). Osoba, która poda kolejny przykład pójścia za Chrystusem, bycia dobrym Jego dzieckiem, dołącza do Pana Jezusa („parowozu”). Stara-my się włączyć do zabawy wszystkie dzieci.

5. Po zakończeniu zabawy rozmawiamy na temat przeżyć, jakie jej towarzyszyły.

6. Uczymy dzieci słów i melodii refrenu piosenki Tato („Nie boję się, gdy ciemno jest”):

Nie boję się, gdy ciemno jest, Ojciec za rękę prowadzi mnie43.

43 Tato („Nie boję się, gdy ciemno jest”) – tekst i muzyka Robert Friedrich, z płyty zespołu: „Arka Noego” – „A gu gu”, wyd. S. D. C. Friedrich.


115

W cyklu katechez o troskliwym Pasterzu można wykonać na-stępującą pracę plastyczną44

Każdemu dziecku dajemy kartkę papieru z narysowanym kontu-rem owieczki. Prosimy o wycięcie jej oraz naklejenie na tułów skrawków białej wełny lub waty. Dorysowujemy oczy i pyszczek. Gdy klej wyschnie, owieczkę możemy pogłaskać. Wszystkie owieczki możemy nakleić na duży arkusz papieru (najlepiej koloru zielonego), przypominający łąkę.

44 Sposób wykonania owieczki – na podstawie: P. Mathson, Co dziś na reli-gii? Katecheza dla dzieci. Gry i zabawy dydaktyczne, Poznań 1999, s. 59.


116

22. Pan Jezus jest zawsze z nami

Część A


1. Odtwarzamy z płyty CD odgłosy burzy. Rozmawiamy na temat przeżyć towarzyszących dzieciom podczas burzy:• Jak czujecie się, gdy na dworze „szaleje” burza?• Dlaczego odczuwacie lęk?• Do kogo zwracacie się po pomoc w czasie burzy?• Co najczęściej następuje po burzy?• Jak zmienia się wasz nastrój?

2. W podsumowaniu stwierdzamy, że dziecko, a czasami nawet człowiek dorosły, może odczuwać lęk spowodowany błyskawi-cami i grzmotami towarzyszącymi burzy. Najczęściej jednak po niej wychodzi słońce, niekiedy pojawia się tęcza, a wraz z poprawą pogody wraca radość i poczucie bezpieczeństwa.

3. Oglądając ilustracje znajdujące się w podręczniku, w części A, opowiadamy przedstawione wydarzenie biblijne.

Mówimy, że apostołowie wraz z Panem Jezusem wypłynęli na jezioro. Wieczór był cichy i spokojny, na niebie świecił księżyc i migotały gwiazdy. W pewnym momencie Chrystus położył się w łodzi i zasnął. Po jakimś czasie zerwał się silny, porywi-sty wiatr i zaczął padać deszcz. Rozpętała się tak wielka burza, że apostołowie nie potrafili utrzymać swojej łodzi. Ogarnął ich lęk. Myśleli, że zginą zatopieni w jeziorze. Szybko obudzili Pana Jezusa. On wstał i rozkazał wichrom, by się uspokoiły. Wówczas natychmiast nastała cisza, a w serca apostołów wró-ciła radość. Na ich twarzach pojawiło się jednak zdumienie. Wzajemnie się pytali: „Kim jest Chrystus, że nawet wichry są Mu posłuszne?”.

4. Utrwalamy poznaną treść wydarzenia biblijnego, zadając kolej-no pytania:


117

• Jaka pogoda panowała, gdy apostołowie wraz z Panem Je-zusem wsiedli do łodzi?

(Możemy zachęcić dzieci, by za pomocą gestów spróbowały pokazać ciszę, jaka panowała na jeziorze).• Jak zmieniła się pogoda?

(Dzieci za pomocą gestów pokazują wiejący wiatr i padający deszcz).• Jak czuli się apostołowie podczas burzy?• Co zrobił Pan Jezus?• Jaka pogoda zapanowała na skutek działania Chrystusa?

(Dzieci za pomocą gestów pokazują ciszę i spokój panujące na jeziorze).• Co zmieniło się w zachowaniu apostołów, gdy burza na je-

ziorze uciszyła się?5. Podsumowując, mówimy, że apostołowie najpierw odczuwali

lęk. Gdy Pan Jezus uciszył burzę, w ich serca wróciła radość, której towarzyszyło zdziwienie. Zadawali sobie pytanie: „Kim jest Chrystus, że nawet wichry są Mu posłuszne?”.

6. Uczymy dzieci słów, melodii i gestów piosenki Gdy na morzu wielka burza (na płycie utwór nr 18).

Gdy na morzu wielka burza Gdy na morzu wielka burza, (2x) Jezus ze mną w łodzi jest. (2x) On za rękę trzyma mnie, łódka nie kołysze się. Gdy na morzu wielka burza, Jezus ze mną w łodzi jest45.

Proponowane gesty:– Gdy na morzu wielka burza – dzieci najpierw rękoma poka-

zują, jak faluje jezioro, morze, a następnie padający deszcz i wicher;

45 Gdy na morzu wielka burza, www.spiewnik.gover.pl/gdynamorzuwielkabu-rza.html.


118

– Jezus ze mną w łodzi jest – dzieci najpierw pokazują na nie-bo (Jezus), a następnie na siebie (ze mną); w łodzi – rękoma pokazujemy wiosłowanie;

– On za rękę trzyma mnie – dzieci jedną dłonią chwytają swo-ją drugą dłoń;

– łódka nie kołysze się – równomiernie kołyszemy się w pra-wo i w lewo.

Część B

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:ilustracja szpitala, podręcznik, odtwarzacz CD, płyta CD

1. Oglądamy fotografię przedstawiająca szpital. Pytamy:• Kto przebywa w tym budynku?• Jak czują się ludzie tam będący?

Wyjaśniamy, że szpital jest miejscem dobrym – tam wracamy do zdrowia, jednak pacjentom często bywa smutno.

2. Tłumaczymy, że zdarzają się sytuacje, w których jest nam smutno. Czasami smutkowi towarzyszy lęk, np. przed rozłąką z bliskimi, przed pobytem w szpitalu.

3. Przypominając wydarzenie biblijne, z którym dzieci zapoznały się na poprzedniej katechezie, pytamy:• Co zrobili apostołowie, gdy na jeziorze zapanowała burza?• Co uczynił Pan Jezus?• Jak czuli się apostołowie po tym wydarzeniu?

4. Podsumowując, stwierdzamy, że Pan Jezus jest zawsze przy nas, także w trudnych sytuacjach. On zna nasze potrzeby i lęki. W każdej chwili możemy przyjść do Niego, by prosić o po-moc.

5. Utrwaleniem wiadomości z katechezy jest ćwiczenie z pod-ręcznika, z części B.

6. Na zakończenie spotkania śpiewamy piosenkę Gdy na morzu wielka burza.


119

Część C

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:arkusz szarego papieru, podręcznik, odtwarzacz CD, płyta CD

1. Na podstawie wiadomości zdobytych przez dzieci na poprzed-nich dwóch katechezach prosimy, by zastanowiły się w parach, czego naucza nas Pan Jezus poprzez wydarzenie biblijne mó-wiące o uciszeniu burzy.

2. Pomysły dzieci zapisujemy na tablicy lub arkuszu szarego pa-pieru w postaci symboli, np.:

O – radość, P – pokój…3. Czytając lub opowiadając następującą historię, wyjaśniamy,

czym jest zaufanie:

Kiedy zeszłego lata z dwiema rodzinami udałem się na wę-drówkę po górach, zostaliśmy zaskoczeni przez gwałtowną burzę. Wielkie krople deszczu spadały nam na głowy, grzmoty huczały, aż wreszcie niebo rozdarły przerażające błyskawice. A my zna-leźliśmy się w samym środku tego wszystkiego! Próbowaliśmy ochronić przede wszystkim dzieci. Najmłodsze, kilkumiesięczne, siedziało w stelażu na plecach ojca. Lęk ogarnął wszystkich doro-słych. Schodziliśmy w dół tak szybko, jak to tylko było możliwe. Kiedy (…) spojrzałem na naszego najmłodszego turystę, spostrze-głem, że w samym środku deszczu i burzy, grzmotów i błyskawic spokojnie zasnął na plecach swojego ojca.

Dlaczego miałby się obawiać, skoro niósł go ojciec?46

4. Rozmawiamy na temat usłyszanego opowiadania:• Jaka pogoda była w górach?• Dlaczego małe dziecko spokojnie zasnęło na plecach taty?

5. Podsumowując, stwierdzamy, że dziecko przy tacie czuło się bezpieczne. Wierzyło, że w razie niebezpieczeństwa tato je obroni, bo jest blisko niego.

46 Co zabiera strach, w: W. Hoffsümmer, 155 krótkich opowiadań. Pomoce duszpasterskie i katechetyczne na cały rok, cz. 3, Jedność, Kielce 2002, s. 86.


6. Nawiązując do słów piosenki wyjaśniamy, że Pan Jezus także zawsze jest z nami, trzyma nas za rękę.

7. Na zakończenie katechezy możemy zaśpiewać piosenkę Gdy na morzu wielka burza.


123

23. Pan Jezus posłał do ludzi apostołów

Część A

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:jasna szata do scenki z Jezusem, podręcznik, kredki

1. Katechezę rozpoczynamy modlitwą, śpiewając jedną z pozna-nych piosenek religijnych.

2. Dzieci siadają w kole. Katecheta, idąc wokół nich, woła kolejno kilkoro dzieci po imieniu i zaprasza, aby szły za nim. Wyjaś-nia, że Pan Jezus, gdy był już dorosły i zaczął nauczać, powołał dwunastu uczniów – apostołów, aby szli za Nim. Apostołowie towarzyszyli Panu Jezusowi, gdy nauczał i czynił cuda – byli Jego pomocnikami i przyjaciółmi. Oglądamy ilustrację w pod-ręczniku, w części A.

3. Katecheta siada w kole, między dziećmi. Mówi o tym, że nauk Jezusa słuchali nie tylko apostołowie, ale również inni ludzie. Czasami były to całe tłumy. Ci, którzy słyszeli od innych, że Pan Jezus jest mądry, że mówi o Panu Bogu i czyni cuda, chcie-li sami zobaczyć Go i usłyszeć. Wielu z nich zmieniało swoje życie pod wpływem spotkania z Nim.

4. Mówimy dzieciom, że spotkanie z Jezusem zmienia człowieka. Proponujemy zabawę w rzeźby.

Wybieramy kilkoro dzieci (inne niż na początku katechezy) i prosimy, żeby postawą ciała i wyrazem twarzy pokazały np. smutek, chorobę, złość, cierpienie itp. Dzieci przybierają odpo-wiednią postawę i zastygają w bezruchu. Dziecko w roli Jezusa (ubrane w jasną szatę) podchodzi do stojących postaci i delikat-nie dotyka każdą z nich. „Rzeźby” ożywają i pokazują zmianę wywołaną przez spotkanie z Jezusem, np. wyprostowanie się, uśmiech, pójście za Jezusem, radosny taniec itp.

W podsumowaniu widzowie i aktorzy mogą powiedzieć o swo-ich wrażeniach i odczuciach związanych z tą scenką.


124

5. Katecheta zapowiada, że teraz wspólnie odpowiemy na pyta-nie:• Gdzie nauczał Pan Jezus?

Wszyscy stają w kole. Katecheta wyjaśnia, że Pan Jezus swoje nauki przekazywał ludziom w różnych miejscach (gdy kateche-ta je wymienia, dzieci powtarzają jego słowa i gesty):

– w świątyni (składa ręce jak do modlitwy),– wędrując po Galilei (maszeruje w miejscu),– na górze (zakreśla ręką kształt góry),– w domach (ręce tworzą daszek),a nawet...– z łodzi (ręce wiosłują) na jeziorze (ręce falują).

6. Zastanawiamy się, jakie zadania do wypełnienia otrzymali od Jezusa apostołowie.

Katecheta wyjaśnia, że mieli oni przekazywać innym wszystko to, co usłyszeli od Jezusa. Przede wszystkim mieli w swojej codzienności żyć, postępować zgodnie z tym, czego nauczył ich Jezus.

7. Katechezę kończymy wspólnym słuchaniem piosenki Idzie Je-zus lub Jesteś Królem. Dzieci mogą gestami ilustrować jej sło-wa.

Część B

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:podręcznik, fotografie z życia parafii

1. Katechezę rozpoczynamy, przypominając sobie wiadomości o powołaniu przez Pana Jezusa apostołów. Pytamy m in.:• Jakie zadania mieli pełnić apostołowie?

Wyjaśniamy, że na tej lekcji dzieci dowiedzą się, kto współcześ-nie te ważne zadania wypełnia, kto jest następcą apostołów.

2. Prosimy o otwarcie podręczników na części B. Pytamy:• Kogo przedstawia ilustracja?• Jak wygląda osoba stojąca przy bramie kościoła?• Co robi ta osoba?


125

3. Objaśniamy, że na ilustracji widzimy grupę dzieci i kapłana – księdza, zapraszającego je do kościoła.

4. Siadamy w kręgu, na podłodze rozkładamy fotografie z życia parafii. Widać na nich księdza odprawiającego Mszę Świętą, spowiadającego, na pielgrzymce, udzielającego chrztu, z dzieć-mi pierwszokomunijnymi.

5. Omawiamy treść fotografii, zachęcamy dzieci do stawiania nam pytań na temat tego co przedstawiają zdjęcia.

6. Podkreślamy, jak wiele zadań ma do wypełnienia ksiądz. Tłu-maczymy, że księża nie zakładają własnych rodzin, by mogli całe swe życie poświęcić ludziom powierzonym im przez Pana Jezusa.

7. Do tak ciężkiej i odpowiedzialnej pracy księża potrzebują dużo sił. Postanawiamy często modlić się za księży. Postanawiamy także w modlitwach prosić Pana Jezusa, aby zawsze powoły-wał dla nas nowych kapłanów.

8. Modlitwa spontaniczna za kapłanów.

Część C

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:pluszowa owieczka, bandaże, plastry, woda utleniona, klocki do budowania domków, podręcznik

1. Katechezę rozpoczynamy modlitwą w intencji kapłanów.2. Wyjaśniamy, że na tej lekcji przypomnimy sobie, o czym mó-

wił Pan Jezus do swoich uczniów.3. Katecheta wyjmuje z dużej torby pluszową owieczkę, pokazuje

ją dzieciom i pyta:• Z jaką przypowieścią kojarzy się wam to zwierzątko?

Prosimy o otwarcie podręczników na temacie nr 21A (ilustracje do przypowieści o zagubionej owcy). Dzieci przytaczają treść przypowieści.

4. Katecheta wyjmuje z torby bandaże, plastry, środki odkażające i zadaje pytanie:• Z jaką przypowieścią kojarzą się wam te przedmioty?


126

Prosimy o otwarcie podręczników na temacie 20B (ilustracje do przypowieści o miłosiernym Samarytaninie). Dzieci przyta-czają treść przypowieści.

5. Katecheta wyjmuje z torby klocki i informuje dzieci, że pozna-ją jeszcze jedną z wielu przypowieści Jezusa. Uczniowie siada-ją w kręgu. Prosimy kilkoro z nich o zbudowanie na podłodze domku.

W tym czasie katecheta też buduje domek, ale na miękkim pod-łożu, np. na poduszce. Domek ten po lekkim trąceniu rozpada się. Wyjaśniamy treść przypowieści o dobrej i złej budowli.

6. We wspólnej modlitwie prosimy Jezusa, aby pomagał nam co-dziennie dokonywać dobrych wyborów, abyśmy na Nim budo-wali swe życie.

7. Katechezę kończymy wykonaniem zadania z części C podręcz-nika.


127

24. Uczniowie Pana Jezusa

Część A

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:fotografie przedstawiające uroczystości chrztu św., podręcznik

1. Katechezę rozpoczynamy śpiewem piosenki Idzie Jezus.2. Zasiadamy w kręgu, prosimy dzieci, by przyjrzały się fotogra-

fiom ułożonym na podłodze. Staramy się pomóc dzieciom w przypomnieniu wiadomości

o chrzcie świętym.3. Wyjaśniamy, że z chwilą przyjęcia sakramentu chrztu świętego

staliśmy się uczniami Jezusa, Jego apostołami.4. Pytamy:

•Jakie zadania dał Jezus apostołom?•Co powinien umieć robić apostoł?

5. Stwierdzamy, że zadaniem apostołów jest dzielenie się z inny-mi dobrocią i prawdą.

6. Prosimy o przyjrzenie się ilustracji w podręczniku, w części A. Omawiamy treść rysunku.

W krótkiej zabawie ruchowej wybieramy się w drogę za Jezu-sem. Uśmiechnięte dzieci maszerują po sali.

7. Katechezę kończymy modlitwą o odwagę bycia apostołem dziś.

Część B

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:podręcznik, worek lub kosz, odtwarzacz CD, płyta CD

1. Katechezę rozpoczynamy śpiewem piosenki Gdy Pan Jezus był malutki (utwór nr 15 na płycie; słowa i gesty – s. 36-37).

Słowa piosenki stanowią wprowadzenie do tej katechezy.


128

2. Zapraszamy dzieci do zabawy w fanty47. Zbieramy od uczestników fanty, np. ołówki, kredki, gumki, za-

bawki. Wkładamy je do specjalnie na ten cel przygotowanego worka lub kosza tak, by były niewidoczne z zewnątrz. Następ-nie sięgamy do kosza, mówiąc: „Co ma zrobić właściciel tego fantu?”. Grupa podsuwa różne pomysły, z których wybieramy jeden. Pokazujemy wszystkim trzymany w ręku przedmiot i ujawniamy właściciela, który musi uczynić to, co zostało usta-lone. Po wykonaniu zadania dziecko odnosi przedmiot na właś-ciwe miejsce, tj. do własnego piórnika, bądź ładnie układa dany przedmiot na stole.

3. Omawiając zabawę, pytamy:• Co mogliśmy zaobserwować w sali, gdy niektóre przedmio-

ty były porozrzucane na stołach lub na podłodze?• Co w wyniku zabawy udało nam się zaprowadzić?

4. Tłumaczymy, że w naszym życiu ważny i potrzebny jest porzą-dek.

5. Oglądamy ilustracje znajdujące się w podręczniku, w części B. Rozmawiamy na temat wykonywanych prac domowych.

Pytamy:• Kto najczęściej w waszym domu robi porządki?• Jakie czynności wykonuje wtedy mama, tata…?• W jaki sposób włączacie się w prace domowe?

6. Podsumowując, stwierdzamy, że nasi bliscy dbają o porządek w domu, o przygotowanie posiłków. W miarę możliwości po-winniśmy im pomagać.

Pomoc niesiona drugiemu człowiekowi jest wypełnianiem za-dań, jakie wskazał Jezus swoim uczniom. Włączając się w co-dzienne obowiązki, dajemy świadectwo naszej przynależności do rodziny dzieci Bożych.

7. Zachęcamy dzieci do jak najczęstszej pomocy w domu.8. Kończymy katechezę piosenką Gdy Pan Jezus był malutki.

47 Na podstawie zabawy „Fanty za bałaganiarstwo”, w: B. Fusch, Gry i za-bawy na dobry klimat w grupie, dz. cyt., s. 72-73.


129

Podczas katechezy możemy wykorzystać następujące opowia-danie:

Ręce matki

Zeszyt, w którym zapisane jest opowiadanie dziecka z trzeciej klasy, jest już dość pożółkły. Napisała je przed czterdziestu laty dziesięcioletnia uczennica Kasia.

Nauczycielka przeczytała wypracowanie całej klasie.„Ręce matki: w jednej ręce moja mama trzyma patelnię i go-

tuje. W drugiej ręce ma ścierkę i wyciera stół. Inną ręką podaje butelkę z piciem najmłodszemu dziecku. Następną ręką przygo-towuje jedzenie dla taty i dla wszystkich dzieci. Inną ręką daje żebrakowi na ulicy pięć złotych. W kolejnej ręce trzyma różaniec i modli się…”

Stopniowo pozostali uczniowie zaczęli się śmiać, kiedy na-uczycielka czytała dalej to dziwne wypracowanie. Dlatego też przerwała i zapytała dziewczynkę: Ależ Kasiu, ile rąk ma właś-ciwie twoja mama?”. Kasia nie była zawstydzona, nawet się nie zaczerwieniła, wstała i wyrecytowała w tempie pobożnej litanii: „Moja mama… moja mama ma: dwie ręce dla taty, po dwie ręce dla każdego z jej siedmiorga dzieci, dwie ręce dla sąsiadów, dwie ręce dla krów w oborze, dwie ręce dla biednych ludzi, dwie ręce dla kochanego Boga, kiedy się modli… i jeszcze dwie ręce, jeżeli coś jest natychmiast konieczne; w sumie jest to dwadzieścia sześć rąk!”.

Cała klasa nagle zamilkła; a nauczycielka powiedziała po chwi-li: „A ty, Kasiu, napisałaś najlepsze wypracowanie na świecie!”48.

48 Ręce matki, w: W. Hoffsümmer, 229 krótkich opowiadań. Pomoce dusz-pasterskie i katechetyczne na cały rok, cz. 1, Jedność, Kielce 2001, s. 38.


130

Część C

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:podręcznik, odtwarzacz CD, płyta CD, przedmioty służące do sprzątania, np. ściereczka, ręcznik, mydło, szczotka, szufelka, mała miotła, płyn do czyszczenia

1. W centralnym miejscu sali rozkładamy przedmioty służące do sprzątania, np. ściereczkę, ręcznik, mydło, szczotkę, szufelkę, małą miotłę, płyn do czyszczenia.

Prosimy dzieci, by uważnie zapamiętały położenie poszcze-gólnych przedmiotów. Następnie wszyscy, oprócz prowadzące-go, zamykają oczy. W tym czasie katecheta szybko przekłada w inne miejsce dwa przedmioty i mówi: „Otwórzcie oczy”. Kto pierwszy dostrzeże zmianę, ma prawo w następnej rundzie zmienić położenie przedmiotów49.

2. Rozmawiamy na temat przedmiotów służących do sprzątania:• Jakie przedmioty zostały rozłożone na stole?• Do czego służą te przedmioty? (omawiamy po kolei przy-

datność poszczególnych rzeczy)3. Utrwaleniem tej części katechezy jest ćwiczenie z podręcznika,

z części C. Polega ono na wybraniu i zaznaczeniu tych przed-miotów, które służą do sprzątania.

4. Kontynuując temat, pytamy:• W jaki sposób pomagacie najbliższym w porządkach domo-

wych?5. Wyjaśniamy, że pomagając bliskim, czynimy to, do czego wzy-

wa nas Pan Jezus (odwołujemy się do katechezy o miłosiernym Samarytaninie).

W celu pogłębienia tej treści czytamy wiersz W rodzinie.

49 „Patrz dokładnie!”, na podstawie: B. Fusch, Gry i zabawy na dobry klimat w grupie, dz. cyt., s. 85.


131

W rodzinie Dobroć, radość i wesele, kiedy w domu jest nas wiele: Tatuś, mama, siostry, bracia, siwy dziadziuś, siwa babcia. Tak nas wszyscy tu kochają, tak my wszyscy tu kochamy. Tak nam wszyscy pomagają, tak my wszystkim pomagamy. Nie ma złości, nie ma gniewu. Dużo śmiechu, trochę śpiewu. Ale kiedy ktoś choruje, gdy na kogoś smutek spada, wszyscy troskę okazują, troskę także o sąsiada, bo za ścianą też są ludzie i też trapi ich niedola. Pomóc ludziom w biedzie, trudzie nakazuje Boża wola50.

6. Na zakończenie katechezy śpiewamy piosenkę Pan Jezus także mamę miał (utwór nr 16 na płycie).

50 W rodzinie, w: Z uśmiechem w życie, dz. cyt., s. 54.


132

25. Pan Jezus jest naszym Przyjacielem

Część A

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:obrazy przedstawiające różne sceny z życia Jezusa, podręcznik

1. Katechezę rozpoczynamy wzajemnym serdecznym uściskiem ręki i śpiewem piosenki Dobrze, że jesteś:

Dobrze, że jesteś, dobrze, że jesteś, dobrze, że jesteś. Co by to było, gdyby Cię nie było, co by to było. Źle by to było, gdyby Cię nie było, źle by to było51.

Tłumaczymy dzieciom, że na katechezie będziemy rozmawiać o szczególnej, wyjątkowej przyjaźni.

2. Pytamy:• Kto z was ma przyjaciela i chciałby o nim opowiedzieć? • Dlaczego tę osobę uważacie za przyjaciela?• Dlaczego przyjaźń jest cenna i ważna?• Dlaczego ludzie chcą mieć przyjaciół?

Rozmowę podsumowujemy stwierdzeniem mówiącym o war-tościach przyjaźni, zwłaszcza o poczuciu życzliwości, zrozu-mienia, pomocy, jakich udzielić może jedynie przyjaciel.

3. Zapraszamy dzieci do zabawy edukacyjnej „Nasza wędrówka do Prawdziwego Przyjaciela”.

W takt melodii maszerujemy po sali, zatrzymujemy się przy kolejnych planszach obrazujących sceny z życia Pana Jezusa.

Omawiamy ilustracje, przypominając sobie wspólnie to, co po-znaliśmy i wiemy o Panu Jezusie. Kolejność plansz:

1. Chrystus nauczający, objawiający Boga.2. Chrystus uzdrawiający.3. Scena z Ostatniej Wieczerzy.

51 Cyt. za: Communitas. Śpiewnik Wspólnoty Pomocników Niepokalanej, Katowice-Panewniki 1983, s. 125.


133

Podkreślamy bezgraniczną dobroć Pana Jezusa, który nie prze-chodzi obojętnie obok człowieka. Chrystus rozumie, pomaga, kocha. Zaprasza nas, byśmy stawali się Jego przyjaciółmi.

Tę część katechezy kończymy śpiewem piosenki Jezus jest tu.4. Dzieci oglądają ilustracje w podręczniku, w części A. Pytamy:

• W jaki sposób możemy okazywać Panu Jezusowi naszą przyjaźń?

Wśród odpowiedzi powinno się znaleźć:– poprzez modlitwę – rozmawiamy z Przyjacielem;– poprzez obecność w kościele – spotykamy się z Przyjacie-

lem;– poprzez to, że jesteśmy bardzo dobrzy dla innych – wypeł-

niamy Jego słowa. Jeśli dzieci tego nie wymienią, należy im to dopowiedzieć.5. Katechezę kończymy modlitwą: dziękujemy Chrystusowi za

Jego przyjaźń i prosimy, by pomagał nam być Jego wiernymi przyjaciółmi.

Część B

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:płyta CD, ściereczka do kurzu, polewaczka do roślin doniczko-wych, miotełki, szufelki, podręcznik

1. Wprowadzeniem w temat zajęć może być następujące opowia-danie:

Tatuś mówił, że jego córeczki Basia i Kasia, są podobne do swojej mamusi. Mają takie same niebieskie oczy i jasne włosy. Najwięcej jednak cieszył się z tego, że jego córki tak samo chęt-nie pracowały w domu jak ich mama. W tym także były do niej podobne. Mama każdego dnia miała do wykonania wiele prac: sprzątała, gotowała, robiła zakupy i odprowadzała dziewczynki do przedszkola. Tatuś zauważył, że od jakiegoś czasu dziewczynki naśladują mamusię i pomagają jej w codziennych obowiązkach:


134

Basia nakrywa do stołu, a Kasia zamiata podłogę. Gdy mama robi pranie, córki pomagają zawieszać bieliznę.

Natomiast ich rówieśnik z sąsiedztwa, Staś, stara się być bar-dzo podobny do swojego taty. Chce tak pracować jak on i dlate-go pomaga tatusiowi w warsztacie stolarskim. Podaje mu młotek i gwoździe, uważając, by nie zrobić sobie krzywdy. Razem zbu-dowali domek dla ptaków. Bardzo się z tego cieszy, że może być pomocny.

2. Rozmawiamy na temat treści opowiadania:• Dlaczego tatuś Basi i Kasi cieszył się, patrząc na swoje córki?• W jaki sposób dziewczynki pomagały w domu?• W jaki sposób Staś pomagał swojemu tacie?

3. W dalszym ciągu katechezy odwołujemy się do doświadczeń dzieci. Pytamy:• W jaki sposób pomagacie rodzicom?• Co robicie dla innych osób: dziadków, sąsiadów, kolegów,

koleżanek?4. Zapraszamy dzieci do zabawy tematycznej: „Piękna sala szkol-

na”. Rozdajemy dzieciom akcesoria związane z robieniem po-rządków. Przy muzyce, bez hałasu, ale radośnie „sprzątamy” salę.

Przydzielamy dzieciom różne zadania:– układanie na półkach zabawek;– podlewanie roślin doniczkowych;– ścieranie kurzu itp.

5. Oglądamy efekty pracy i pytamy:• Czy podoba się wam teraz nasza sala?• Co czujecie?

Być może któreś z dzieci powie o zmęczeniu, jednak radość z upiększonego otoczenia jest uczuciem dominującym. Stanowi to dobrą okazję do uzmysłowienia dzieciom dwóch wymiarów pracy, działania: zmęczenie i satysfakcja.

Niesienie pomocy wymaga wysiłku, lecz radość widoczna na twarzach bliskich to najlepsza „zapłata” za naszą pracę.

6. Wyjaśniamy, że pomagając swoim rodzicom, czynimy to, co czynił Pan Jezus. On, będąc dzieckiem, pomagał swej Matce


135

w zajęciach domowych, a św. Józefowi – w warsztacie stolar-skim. Był posłuszny swoim bliskim, starał się wykonać wszyst-ko tak, jak o to prosili.

Pomocą w zrozumieniu powyższych treści jest ilustracja w podręczniku, w części B.

7. Śpiewamy piosenkę Gdy Pan Jezus był malutki.8. By treść katechezy pozostała w pamięci dzieci, uczymy je jed-

nego z poniższych tekstów:

* * *

Dziękuję Ci bardzo, dobry Panie Boże, Że moje serduszko innych kochać może!

* * *

Gdy pomagasz rodzicom, napełniasz ich radością, I dla ciebie ta praca będzie przyjemnością.

* * *

Pomogę każdemu, kto mnie potrzebuje, W ten sposób za miłość Bogu podziękuję.

* * *

Już ja się postaram zrobić coś dobrego. Zwłaszcza kiedy nikt się nie spodziewa tego52.

Część C

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:mały przedmiot (piłeczka, maskotka), podręcznik

1. Katechezę rozpoczynamy śpiewem Bóg kocha mnie.

52 C. Barnhill, Niesforne aniołki, dz. cyt.


2. W celu przybliżenia treści katechezy zapraszamy dzieci do wspólnej zabawy.

Zabawa polega na odnajdywaniu ukrytego przedmiotu (zabawa w „ciepło-zimno”).

Gdy dziecko szukające ukrytego przedmiotu zbliża się do nie-go, wołamy: „Ciepło! Ciepło”, gdy się oddala: „Zimno! Mróz!”, gdy jest tuż, tuż przy zabawce, wołamy: „Gorąco! Gorąco!”. Zabawę kilka razy powtarzamy.

3. Po zakończonej zabawie pytamy:• Co pomagało w poszukiwaniach zabawki?• Co odczuwaliście, gdy odnaleźliście schowany przedmiot?

Podsumowując, stwierdzamy, że w poszukiwaniach potrzebne były podpowiedzi, wskazówki kolegów, a znalezienie ukrytego przedmiotu dawało prawdziwą radość.

4. Pan Jezus, gdy przebywał na ziemi, dawał swoim uczniom rady, jak postępować, by czynić dobro. Mówił też, czego należy uni-kać.

Te podpowiedzi Jezusa są nam ogromnie potrzebne, dzięki nim wiemy, co jest dobre, a co złe.

5. Prosimy dzieci o otwarcie podręczników na części C. Wyjaś-niamy, na czym polega zadanie uczniów.

6. Katechezę kończymy modlitwą – prośbą do Jezusa, by zawsze pomagał nam czynić dobro.

IV

JESTEŚMY UCZNIAMI PANA JEZUSAI CHCEMY GO NAŚLADOWAĆ

V

RAZEM Z PANEM JEZUSEMSŁUCHAMY BOGA OJCA

I UWIELBIAMY GO


IV

JESTEŚMY UCZNIAMI PANA JEZUSAI CHCEMY GO NAŚLADOWAĆ

V

RAZEM Z PANEM JEZUSEMSŁUCHAMY BOGA OJCA

I UWIELBIAMY GO


139

26. Wielki Tydzień

Część A

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:palmy wielkanocne, podręcznik

1. Informujemy dzieci, że na kolejnych katechezach będziemy rozmawiać o bardzo ważnym dla wszystkich ochrzczonych ty-godniu. Tydzień ten nazywamy Wielkim Tygodniem.

2. Dowiemy się, co wydarzyło się w niedzielę rozpoczynającą Wielki Tydzień. Prosimy dzieci o otwarcie podręczników na stronie A. Wyjaśniamy, że w niedzielę Pan Jezus wjechał do Je-rozolimy na osiołku. Ludzie witali Go z wielką radością, chcie-li uczynić Go swoim Królem. Na Jego cześć rzucali na drogę, którą jechał, gałązki palmowe.

3. Odgrywamy scenę wjazdu Pana Jezusa do Jerozolimy. Biorą w niej udział wszystkie dzieci. Wybrany uczeń wchodzi do sali, wszyscy pozostali witają go serdecznie, machając palemkami.

Scenę można powtórzyć.4. Pytamy dzieci o refleksje – odczucia związane z odegraną sceną:

• Co czuło dziecko, grające postać Jezusa?• Co czuły dzieci wiwatujące?

5. Mówimy, że niedzielę tę nazywamy Niedzielą Palmową. Dzieci wyjaśniają dlaczego.

6. Katechezę kończymy modlitwą, prosząc Jezusa, by uczył nas, jak prawdziwie okazywać Mu naszą miłość.

Część B

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:podręcznik oraz:

– wariant I: kłębek włóczki, biała serweta i mały, okrągły chleb;– wariant II: film (fragment) o Ostatniej Wieczerzy


140

1. Prosimy, aby dzieci usiadły w kole. Jednemu z nich podajemy kłębek włóczki i prosimy, by trzymając koniec włóczki, potur-lało kłębek po podłodze do kolegi siedzącego naprzeciw. Ten chwyta włóczkę, a kłębek turla do kolejnego dziecka itd. Z na-ciągniętej w kole włóczki powstanie wielka pajęczyna.

Informujemy, że ta pajęczyna podczas zabawy nie powinna się przerwać, bo to oznaczałoby zerwanie wspólnych więzi.

2. Mówimy o tym, że Pan Jezus łączy nas wszystkich piękną, mocną więzią miłości. On uczy nas ofiarowywania siebie.

3. Zwijając włóczkę, śpiewamy znaną piosenkę, np.: Kiedyś, o Jezu.4. Opowiadanie o Ostatniej Wieczerzy.

Wariant I: Przy stole Katecheta zaprasza dzieci do długiego stołu, na białej serwecie

kładzie mały, okrągły chleb, i opowiada:

W ostatnim dniu przed swoją śmiercią na krzyżu Pan Jezus spotkał się z apostołami na uroczystym posiłku. Była to Ostat-nia Wieczerza. Gdy wszyscy siedzieli przy stole i jedli, Pan Jezus wziął do rąk chleb, połamał go i dawał apostołom, mówiąc: „Bierz-cie i jedzcie, to jest Ciało moje” (Mt 26, 26). To już nie był zwy-kły chleb, lecz Ciało Chrystusa. Potem wziął kielich, w którym było wino. Pan Jezus odmówił modlitwę dziękczynienia i podał uczniom kielich, mówiąc: „Pijcie z niego wszyscy, bo to jest moja Krew Przymierza, która za wielu będzie wylana na odpuszczenie grzechów” (Mt 26, 27-28). „To czyńcie ma moją pamiątkę” (Łk 22, 19). Wino stało się Krwią Pana Jezusa. Chrystus ofiarował siebie, aby ludzi umocnić i zjednoczyć w miłości.

Zwracając się bezpośrednio do dzieci, katecheta mówi:

My mamy tutaj tylko zwykły chleb, nieprzemieniony. Ale mo-żemy połamać go i zjeść – to pomoże nam zapamiętać, że aposto-łowie odchodzili z Wieczernika posileni.

Dzieli chleb na pół i podaje dzieciom siedzącym najbliżej. One odłamują po kawałeczku dla siebie i podają dalej.


141

Wariant II: Film Dzieci oglądają fragment filmu o Panu Jezusie, którego treścią

jest Ostatnia Wieczerza. Film powinien być prosty, dostosowa-ny do wieku dzieci, np. animowany – Historia Wielkanocna z serii Opowieści biblijne.

5. Rozmowa o Mszy Świętej. Dzieci oglądają ilustrację w podręczniku, w części B. Oma-

wiamy treść ilustracji; tłumaczymy, że to samo dokonuje się podczas każdej Mszy Świętej.

Podkreślamy znaczenie niedzielnej i świątecznej Eucharystii w życiu chrześcijan.

6. Mówimy dzieciom, że Pan Jezus obiecał swoją obecność wszystkim, którzy gromadzą się w Jego imię: „Gdzie są dwaj albo trzej zebrani w imię moje, tam jestem pośród nich” (Mt 18, 20). My również na katechezie spotkaliśmy się ze względu na Niego. Możemy zatem zaśpiewać pierwszą zwrotkę piosenki Jezus jest tu.

Jezus jest tu Jezus jest tu, Jezus jest tu! O, wznieśmy ręce, wielbiąc Jego imię! Jezus jest tu!53

Część C

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:duży krzyż, podręcznik

1. Przypominamy dzieciom, że zapoznajemy się z wydarzeniami z życia Jezusa, jakie miały miejsce w Wielkim Tygodniu.

2. Mówimy, że ta katecheza będzie smutna, bo dowiemy się o cierpieniach Jezusa.

53 Pójdę do Nieba piechotą. Śpiewnik pielgrzymkowy, Apostolicum, Ząbki, s. 283.


142

3. Wyjaśniamy, że ci sami ludzie, którzy w Niedzielę Palmową chcieli Jezusa obwołać królem, teraz pragną Jego śmierci. Nie podobała im się Prawda, którą Pan głosił.

4. Uczymy się modlitwy Któryś za nas cierpiał rany.5. Wyruszamy na małą drogę krzyżową: wędrując po sali, na znak

dany przez nauczyciela odmawiamy poznaną modlitwę.6. Po zakończonej modlitwie oglądamy ilustrację w podręczniku,

w części C. Wyjaśniamy treść ilustracji.7. Kończymy katechezę modlitwą Któryś za nas cierpiał rany.


143

27. Zmartwychwstanie – Wielka Noc

Część A

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:dzwonek lub nagranie bijących dzwonów, podręcznik

1. Katechezę rozpoczynamy wysłuchaniem bijących dzwonów. Pytamy:• Jaki jest dźwięk dzwonu? (radosny, podniosły, głośny)• Czy słyszeliście już wcześniej bijące dzwony?• Gdzie znajdowały się te dzwony?

Wprowadzając w temat, mówimy, że katechezę rozpoczęliśmy radośnie, uroczyście, ponieważ o takich wydarzeniach będzie-my teraz rozmawiać.

2. Dzieci otwierają podręczniki na części A. Katecheta omawia ilustrację. Podkreśla, że Pan Jezus przez swoją mękę i Zmar-twychwstanie zbawił nas. To radosne wydarzenie miało miej-sce w niedzielny poranek.

3. Uczymy się słów i melodii pieśni wielkanocnej Wesoły nam dzień dziś nastał.

4. Podkreślamy, że niedziela była dniem, w którym Pan Jezus zmartwychwstał.

5. Katechezę kończymy wspólnym śpiewem poznanej pieśni.

Część B

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:ładne, odświętne elementy ubioru, np. szaliki, chusteczki; fotogra-fie przedstawiające wiernych uczestniczących we Mszy Świętej; podręcznik

1. Katechezę rozpoczynamy śpiewem Wesoły nam dzień dziś na-stał.


144

2. Pytamy:• Który dzień tygodnia jest dniem szczególnej radości?

3. Zapraszamy dzieci do zabawy „Szykujemy się na Mszę Świę-tą”. Uczniowie wybierają sobie elementy stroju, tak aby pięknie wyglądać. Robimy prezentację strojów. Na zakończenie zaba-wy pytamy:• Dlaczego, gdy idziemy do kościoła, chcemy pięknie wyglą-

dać? Podkreślamy szacunek, jaki pragniemy okazać Bogu.4. Na dywanie rozkładamy fotografie. Dzieci siadają w kręgu.

Rozmawiamy o uczestnictwie we Mszy Świętej. Zwracamy uwagę na powagę i skupienie wiernych oraz na znaki mówiące o tym, że się modlą, oraz na wystrój kościoła (kwiaty, zapalone świece). Oglądamy też ilustrację w podręczniku, w części B.

5. Wyjaśniamy, dlaczego w każdą niedzielę wszyscy kochający Boga uczestniczą we Mszy Świętej.

6. Katechezę kończymy śpiewem Jezus jest tu.

Część CDo przeprowadzenia katechezy potrzebne będą: ulubione zabawki dzieci, przedmioty związane z uprawianiem sportu, fotografie bliskich

1. Katechezę rozpoczynamy śpiewem Wesoły nam dzień dziś na-stał.

Pytamy:• Co szczególnego wydarzyło się tego dnia?• Jaki to był dzień tygodnia?• O czym pamiętają tego dnia wszyscy kochający Boga?

2. Wyjaśniamy, że w niedzielę, po uczestnictwie we Mszy Świę-tej, odpoczywamy, świętujemy. Dzień ten jest wyjątkowy.

3. Zapraszamy dzieci do zabawy – zgadywanki. Wybrane dzie-cko w pantomimie (korzystając z przyniesionych rekwizytów) przedstawia, co lubi robić w niedzielę. Pozostałe dzieci zgadu-ją. Kto odgadnie pierwszy, pokazuje pantomimę.


145

4. Katecheta wskazuje, że niedzielę należy też spędzać z bliskimi. Oglądamy fotografie przyniesione przez uczniów. Dzieci wy-jaśniają, kto jest na fotografii i co robi.

5. Prosimy o wykonanie zadania z części C.6. Katechezę kończymy modlitwą – dziękczynieniem za wyjed-

nanie nam zbawienia.


146

28. Oczekujemy Ducha Świętego

Część A


1. Otwieramy okno i drzwi sali tak, by powstał przeciąg. Prosimy dzieci, by obserwowały, co dzieje się w pomieszczeniu. Roz-mawiamy na temat zaistniałego zjawiska:• Co zaobserwowaliście, gdy zostały równocześnie otwarte

drzwi i okno?• Skąd wiemy, że był to wiatr?

W tym momencie możemy odwołać się do innych zjawisk ob-serwowanych w przyrodzie, np. poruszanie się liści, gałęzi, za-mieć śnieżna.

Wskazujemy, że są rzeczy, których choć nie widzimy, to jednak istnieją. Ich występowanie poznajemy niekiedy po skutkach ich działania.

2. Oglądamy ilustrację w podręczniku na stronie A. Przybliżamy dzieciom wydarzenie z Wieczernika. Mówimy, że apostołowie z Matką Pana Jezusa zgromadzili się na modlitwie i w pewnym momencie usłyszeli wielki szum, jakby uderzenie gwałtowne-go wiatru. Nie wiedzieli, co się dzieje. Nagle jednak wstąpiła w nich odwaga i męstwo. Byli gotowi głosić naukę Chrystusa. Taką moc dał im Pan Bóg, zsyłając Ducha Świętego. Nie wi-dzieli Go, ale czuli Jego działanie.

3. Wyjaśniamy, że w obecnych czasach Pan Bóg zsyła ludziom Ducha Świętego. Duch Święty działa w sercach ludzi ochrzczo-nych. Przynagla do miłowania Boga i bliźniego. Pomaga nam dobrze żyć, czyli tak, by się Bogu podobać.

Przypominamy sobie z wcześniejszych katechez:• Co to znaczy dobrze żyć?• W jaki sposób należy postępować, by podobać się Panu

Bogu?


147

4. Podsumowując, stwierdzamy, że Duch Święty działa, a efekty tego działania są widoczne.

5. Katechezę kończymy nauką pierwszej zwrotki piosenki Czy wy wiecie?

Czy wy wiecie? Czy wy wiecie, że jesteście świątynią? Czy wy wiecie, że jesteście świątynią? Czy wy wiecie, że jesteście świątynią? Świątynią, w której mieszka Święty Duch. Ref. Pełni mocy, wdzięczności i chwały. Pełni mocy, wdzięczności i chwały. Pełni mocy, wdzięczności i chwały. Świątynią, w której mieszka Święty Duch54.

Uwaga: Podczas katechezy możemy wykorzystać następujące teksty:

* * *

Swego Ducha Świętego dał nam dobry Bóg, Żeby nas prowadzić każdą z trudnych dróg.

* * * Duch Święty z nieba zstąpił i zamieszkał z nami, Tą radością się dzielę z mymi kolegami!55

54 Otwórzcie serca. Teksty pieśni i piosenek, Światło – Życie, dz. cyt., s. 63.55 C. Barnhill, Niesforne aniołki, dz. cyt.


148

Część B

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą: rysunek lub zdjęcie wiatraka; ewentualnie film Misjonarze polscy w Ugandzie (Fundacja Pomocy Humanitarnej Redemptoris Mis-sio, Poznań, seria: Misyjna Wideoteka); podręcznik

1. Wprowadzając dzieci w tematykę lekcji, zauważamy, że każdy z nas ma do wykonania wiele zadań.

2. Nawiązując do poprzedniej katechezy, przypominamy, które czynności sprawiają nam kłopot oraz czyjej pomocy potrzebu-jemy, aby je wykonać.

3. Czytamy opowiadanie Wiatrak.

Wiatrak

Nowy wiatrak Tertuś stał na skraju wsi. Był bardzo zadowo-lony. Przede wszystkim dlatego, że był nowy i wszyscy go po-dziwiali. I miał ogromne, piękne skrzydła, z których był bardzo dumny. Wygrzewał się w słońcu, chłodził w letnim deszczu. Ptaki przysiadały na jego dachu i wyśpiewywały piękne melodie. Noca-mi rozmawiał z gwiazdami i z sową, która w nim zamieszkała.

W lecie zaprzyjaźnił się z pszczółką Zosią, która często przyla-tywała na pobliską łąkę zbierać kwiatowy nektar. Bardzo ją lubił, tylko że…

Zosia często mówiła:– Jestem dzisiaj bardzo zapracowana. Właśnie rozkwitły aka-

cje, muszę tam pofrunąć. Bardzo się spieszę.Albo:– Nie mogę z tobą dzisiaj dłużej rozmawiać, bo zaprosiły mnie

lipy w alejce w parku.Albo:– Jestem dzisiaj taka radosna! Pięknie zakwitła cała łąka, będę

miała dużo pracy.A potem pytała:– A co ty będziesz dzisiaj robił?


149

Wiatrak zastanawiał się długo nad odpowiedzią. Zosia już dawno zdążyła odlecieć, a on myślał i myślał, i myślał, aż cały skrzypiał z wysiłku… i nic.

– Co to znaczy „pracować”? Mnie jest tak dobrze – mówił do siebie, ziewając.

Po upalnym lecie młynarz Maciej przywiózł ziarno. Tertusio-wi spodobało się nowe towarzystwo. Ziarenka wypełniły pięknym zapachem całe jego wnętrze. Słyszał delikatny szelest ich rozmów. Był bardzo zadowolony, bo czuł się już trochę samotny.

Jednak ziarenka nie były zadowolone:– Weź się do pracy!– Dlaczego nic nie robisz?– Zacznij wreszcie mleć!– Sił ci zabrakło?!– Kiedy wreszcie ruszysz swoje skrzydła?– Teraz jesteśmy najlepsze na mąkę. Pospiesz się! – słyszał sło-

wa przygany.Tertuś nie rozumiał, o co mają do niego żal. Przecież chciał

ruszać skrzydłami, ale chociaż starał się ze wszystkich sił, był za słaby. Nie mógł nic zrobić. Stawał się coraz bardziej smutny, wy-straszony i bardzo samotny.

Przyszła jesień. Wtedy to się stało…Pewnego jesiennego dnia wiatrak rozmawiał jak zwykle

z lekkim wietrzykiem Zefirkiem. – Jutro przyprowadzę ci kolegę. Pewnie nie możesz się już na niego doczekać – powiedział Zefirek i odleciał.

– Jakiego kolegę? Przecież ja na nikogo nie czekam – pomyślał wiatrak.

Następnego dnia Tertusia obudziło silne uderzenie. Zaspany, nie wiedział, co się dzieje. Najpierw usłyszał skrzypienie swoich skrzydeł. Potem skrzydła zaczęły się kręcić. Poczuł, że w jego wnętrzu, coś się rusza; najpierw powoli, ostrożnie, a już po chwili równomierny stukot dobiegał ze środka wiatraka.

Wszystko dookoła drżało i śpiewało. Ziarenka wesoło podska-kiwały. Młynarz Maciej pogwizdywał. Wiatrakowe mechanizmy grały jakąś niezwykłą melodię.


150

Tertuś zaskrzypiał z radości. Gdzieś zniknął jego smutek i lęk. Poczuł w sobie ogromną siłę. Zrozumiał też słowa pszczółki Zosi i jej radość, gdy zbierała nektar.

– Cześć Tertusiu! Zefirek dużo mi o tobie opowiadał – usłyszał tubalny głos – Jestem wiatr Wiejak.

– Bardzo, bardzo ci dziękuję za pomoc. Tyle ci zawdzięczam… – wzruszony i szczęśliwy wiatrak ledwie mógł wydobyć z siebie głos. (H. Z.)

4. W celu sprawdzenia zrozumienia tekstu przez dzieci pytamy:• Kto jest bohaterem opowiadania?• Do czego zachęcała Tertusia pszczółka Zosia i ziarenka?• Czego nie rozumiał wiatrak? Dlaczego nie wiedział, co to

jest praca?• Co czuł wiatrak, gdy nie mógł wykonać swojego zadania?

(Jak się czuł, gdy nie mógł poruszać skrzydłami?)• Kto mu pomógł?• Za co Tertuś dziękował wiatrowi? Co mu zawdzięczał?• Co czuł, gdy dzięki pomocy wiatru mógł zacząć pracować?

5. Podsumowując, mówimy dzieciom, że chociaż wiatrak był go-towy do pracy, nie miał potrzebnej siły, aby ją wykonać. Po-trzebował mocy wiatru.

6. Przypominamy, że Pan Jezus dał apostołom zadanie do wyko-nania: mieli głosić Dobrą Nowinę światu.

7. W wypełnianiu tego trudnego zadania z pomocą apostołom przyszedł Duch Święty.

8. Wskazujemy, że również dzisiaj Duch Święty pomaga ludziom, którzy na całym świecie głoszą naukę Chrystusa. Nazywają się oni misjonarzami.

9. Oglądając ilustrację w części B, dzieci opowiadają, co wiedzą o pracy misjonarzy. Uzupełniamy ich wypowiedzi. Możemy również wykorzystać w tym celu fragmenty filmu: Misjonarze polscy w Ugandzie.

10. Modlimy się w intencji misjonarzy i ludzi, do których zostali oni posłani.


151

Część C

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:materiały informacyjne Caritasu, skarbonki, podręcznik, kredki

1. Katechezę rozpoczynamy modlitwą w intencji osób pracują-cych na misjach.

2. Wskazujemy, że każdy z nas też może być małym misjonarzem w swoim środowisku.

Prosimy dzieci, by zastanowiły się:• Co możemy uczynić jako mali misjonarze?

3. Omawiamy treść ilustracji w podręczniku, w części C. Pokazu-jemy skarbonki, do których ludzie chcący pomóc misjonarzom wrzucają pieniądze.

Wyjaśniamy, na co misjonarze przeznaczają te ofiary.4. Prosimy dzieci, by zastanowiły się, jak one mogą pomóc.5. Katechezę kończymy śpiewem Czy wy wiecie, że jesteście.


152

29. Procesja Bożego Ciała

Część A

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:dziecięce alby, koszyczki z kwiatami, dzwonki

1. Opowiadamy dzieciom o procesji w święto Bożego Ciała. Pro-simy o otworzenie podręczników na stronie A. Pytamy, jak ubrane są osoby na ilustracji. Widać, że gdzieś się spieszą.

2. Zapraszamy dzieci do utworzenia małej procesji: kilkoro dzieci ubieramy w alby, dziewczynki dostają koszyczki z kwiatami, katecheta dzwonkiem daje znak. Idąc, śpiewamy Jezus jest tu.

3. Wyjaśniamy dzieciom, że każdy z nas może w różny sposób uczestniczyć w procesji Bożego Ciała. Przykładowo: dziew-czynki mogą sypać kwiaty, chłopcy mogą być ministrantami.

4. Podkreślamy, że idąc w procesji oddajemy cześć Jezusowi w Najświętszym Sakramencie i wyznajemy naszą wiarę w Niego.

5. Katechezę kończymy nauką pieśni Kłaniam się Tobie.

Część B

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą: kwiaty, ściereczki, miotełki

1. Katechezę rozpoczynamy śpiewem Kłaniam się Tobie.2. Prosimy dzieci, by wyobraziły sobie, że ktoś bardzo ważny ma

przyjść do naszej sali.• Co powinniśmy zrobić przed nadejściem gościa?

Zapewne dzieci zaproponują posprzątanie i udekorowanie sali.3. Robimy porządki w klasie, stawiamy kwiaty.4. Tłumaczymy, że Jezus był najważniejszym z wszystkich gości.

Kiedy wychodzi na ulice naszych miejscowości, staramy się pięknie je przystroić.


153

5. Oglądamy ilustracje w podręczniku, w części B. Zastanawiamy się, co zmieni się na ulicach w czasie procesji

Bożego Ciała.6. Katechezę kończymy modlitwą dziękczynną za obecność Jezu-

sa wśród nas.

Część C

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą: elementy dekoracji na uroczystość Bożego Ciała; bibułki, koloro-wy papier, kartoniki

1. Przypominamy wiadomości z poprzednich katechez.2. Prosimy dzieci o otwarcie podręczników na stronie C i umiesz-

czenie na ilustracji właściwych naklejek.3. Wspólnie wykonujemy dekoracje, które dzieci będą mogły za-

brać do swoich domów.4. Katechezę kończymy śpiewem jednej z piosenek religijnych po-

znanych przez dzieci.


154

30. Matka Pana Jezusa uczy nas miłości

Część A

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:podręcznik, odtwarzacz CD, płyta CD.

1. Wprowadzając w temat, mówimy, że bohaterką obecnej kate-chezy będzie wyjątkowa Osoba. Kim jest, dzieci dowiedzą się słuchając jednego z wierszy (utwór dowolnie wybiera katecheta):

Matka Boska jest naszą Matką Bądź pozdrowiona, Matko Jezusowa, Najmilsza ze wszystkich matek. I strzeż, jak kiedyś małego Jezusa, serduszka polskich dziatek56. Przed ołtarzem Matki Boskiej Nad głową Twoją z gwiazdek korona, Najświętsza Pani, bądź pozdrowiona! O Matko Święta, módl się za nami, za najmniejszymi Twymi dziatkami!

56 Matka Boska jest naszą Matką, w: Z. Trzaskowski, Życzę Ci…, dz. cyt., s. 694.


155

Królowo Nieba, prosimy Ciebie – daj wszystkim ludziom być z Tobą w niebie!57

Modlitwa za wszystkich Panienko Święta, coś Dziecię Boże na rękach własnych nosiła, coś Je z miłością o każdej porze do serca swego tuliła. Dzisiaj my, dzieci, całą gromadą, biegniemy, Mario, do Ciebie, Matko Jezusa – nam bądź Matką – tutaj na ziemi i w niebie! Tak bardzo chcemy, Panienko Święta, kochać Jezusa małego, który wyciąga do nas rączęta… O Mario! Naucz nas tego! Pragniemy kochać mamę i tatę i wszystkich ludzi dokoła, rodzinne miasto i wiejską chatę i ptaki i polne zioła. Dzisiaj modlitwę naszą poranną tymi kończymy słowami: Matko Jezusa, Najświętsza Panno, pomóż nam, bądź zawsze z nami!58

57 Przed ołtarzem Matki Boskiej, w: Z. Trzaskowski, Życzę Ci…, dz. cyt., s. 694.

58 S. Ottowa, Modlitwa za wszystkich, w: Z. Trzaskowski, Życzę Ci…, dz. cyt., s. 696.


156

2. Bez względu na to, który z wierszy przeczytaliśmy, rozmawia-my na temat jego treści:• Kto jest bohaterką tego wiersza?• Kim jest Maryja?• O co prosimy w tym wierszu Maryję?

3. Podsumowując treść utworów, stwierdzamy, że Maryja jest Matką Jezusa, którą prosimy o opiekę nad wszystkimi dziećmi.

4. Oglądamy ilustrację znajdującą się w podręczniku, w części A. Zapraszamy dzieci do uważnego przyjrzenia się osobom przed-stawionym na rysunku. Pytamy:• Kogo przedstawia ilustracja?

Wspólnie szukamy odpowiedzi na pytanie:• Z jakimi sprawami możemy zwracać się do Maryi?

5. Podsumowaniem katechezy jest nauka słów i melodii piosenki Święta Maryjo, Królowo. Poprzez śpiew pragniemy prosić Ma-ryję, by przyjęła wszystkie sprawy, z którymi do niej przycho-dzimy oraz zaprowadziła nas do nieba (utwór nr 17 na płycie).

Święta Maryjo, Królowo naszych codziennych spraw. Prowadź nas jasną drogą, Prowadź nas jasną drogą aż do niebieskich bram59.

Część B

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:podręcznik, obraz Maryi, odtwarzacz CD, płyta CD

1. Katechezę rozpoczynamy śpiewem piosenki Święta Maryjo, Królowo. W czasie śpiewu dzieci mogą spoglądać na wizeru-nek Maryi zawieszony na tablicy.

2. Nawiązując do poprzedniego spotkania, pytamy:• Kim jest Maryja?• Z jakimi sprawami możemy się do Niej zwracać?

59 Święta Maryjo, Królowo, w: Moje spotkania z Jezusem, dz. cyt., s. 185.


157

3. Kontynuując temat, mówimy, że Maryja pomaga nam kroczyć drogą dobra. Ona uczy nas miłować Pana Boga i bliźnich.

4. Wyjaśniamy, że modlitwa Zdrowaś Maryjo jest naszym ufnym wołaniem do Maryi o pomoc w naszych codziennych spra-wach.

5. Uzupełniamy ilustrację znajdującą się w podręczniku, w części B, i omawiamy ją.

6. Poprzez kilkakrotne powtarzanie uczymy dzieci na pamięć modlitwy Zdrowaś Maryjo.

7. Na zakończenie katechezy, powierzając się w opiekę Matce Najświętszej, odmawiamy (lub śpiewamy) modlitwę Zdrowaś Maryjo.

Część C

Do przeprowadzenia katechezy potrzebne będą:podręcznik, różne ilustracje przedstawiające m.in.: ludzi na Mszy Świętej, ludzi uczestniczących w procesji Bożego Ciała, ludzi od-wiedzających swoich bliskich w szpitalu, osoby wykonujące różne zawody

1. Zapraszamy dzieci do zajęcia miejsc siedzących. Najlepiej, je-żeli utworzą krąg, w środku którego rozkładamy przyniesione ilustracje. Zachęcamy, by każdy (w ustalonej przez katechetę kolejności) wybrał taką ilustrację, która przedstawia człowieka miłującego Pana Boga całym sercem. Prosimy o pokazanie wy-branych prac i uzasadnienie wyboru.

2. Podsumowując, wyjaśniamy, że człowiek miłujący Pana Boga spotyka się z Nim na modlitwie oraz na Mszy Świętej. Stara się okazywać dobroć bliźniemu.

3. Tłumaczymy, że przez cały rok szkolny spotykaliśmy się na ka-techezie, aby poznawać Pana Boga i darzyć Go coraz większą miłością.

4. Kontynuacją podjętych działań jest ćwiczenie z podręcznika, z części C, polegające na narysowaniu tego, jak możemy oka-zywać naszą miłość Matce Pana Jezusa.


158

5. Podsumowaniem całorocznych spotkań na katechezie jest przypomnienie i śpiew piosenki Panie Jezu, zabierzemy Cię do domu (utwór nr 11 na płycie). Treść piosenki ma uświadomić dzieciom, że choć kończy się czas spotkań katechetycznych w przedszkolu i zaczynają się wakacje, to Maryja, Święty Józef i Pan Jezus będą cały czas z nimi i dopomogą im kochać Pana Boga całym sercem.

Panie Jezu, zabierzemy Cię do domu Panie Jezu, zabierzemy Cię do domu, Panie Jezu, nie oddamy Cię nikomu. Dniem i nocą Panie Jezu będziesz z nami, bo gorąco, Panie Jezu, Cię kochamy. Razem z Tobą będzie u nas Twoja Mama, żeby nasza nigdy już nie była sama. Święty Józef tatusiowi dopomoże, i grzeczniejsze będą dzieci z Tobą, Boże60.

Uwaga: Dla przypomnienia i utrwalenia treści poznanych w tym cyklu kształcenia można wykorzystać ilustracje znajdu-jące się w podręczniku, na s. 103-105.

60 Panie Jezu, zabierzemy Cię do domu, w: Otwórzcie serca, dz. cyt., s. 173.


159

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

I. WSPÓLNOTA DZIECI BOŻYCH

1. Kto stworzył świat? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 2. Piękny świat mówi nam o Bogu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 3. Człowiek jest wyjątkowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 4. Przez chrzest weszliśmy do wspólnoty dzieci Bożych . . . 23

II. RODZINA DZIECI BOŻYCH SPOTYKA SIĘ Z BOGIEM I SZANUJE ZNAKI RELIGIJNE

5. W jaki sposób Pan Bóg do nas mówi? . . . . . . . . . . . . . . . 29 6. Moi bliscy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 7. Jak możemy rozmawiać z Panem Bogiem? . . . . . . . . . . . 40 8. Uczymy się modlić . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 9. Z moimi bliskimi modlę się do Boga . . . . . . . . . . . . . . . . 50 10. Modlitwa różańcowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 11. Księga Pisma Świętego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 12. Jak mamy słuchać, gdy mówi do nas Bóg? . . . . . . . . . . . . 62 13. Niedziela to wyjątkowy dzień . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 14. „Aniele Boży, Stróżu mój…” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 15. Święci należą do rodziny dzieci Bożych . . . . . . . . . . . . . 81

III. BÓG OJCIEC DAŁ NAM PANA JEZUSA

16. Pan Bóg zapowiedział Zbawiciela . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87 17. Co wiemy o narodzeniu Pana Jezusa? . . . . . . . . . . . . . . . 90 18. Święta Bożego Narodzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 19. Pan Jezus uczy nas kochać Boga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101


20. Syn Boży ogłosił światu Dobrą Nowinę . . . . . . . . . . . . . . 105 21. Troskliwy Pasterz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 22. Pan Jezus jest zawsze z nami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116

IV. JESTEŚMY UCZNIAMI PANA JEZUSA I CHCEMY GO NAŚLADOWAĆ

23. Pan Jezus posłał do ludzi apostołów . . . . . . . . . . . . . . . . . 123 24. Uczniowie Pana Jezusa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127 25. Pan Jezus jest naszym Przyjacielem . . . . . . . . . . . . . . . . . 132

V. RAZEM Z PANEM JEZUSEM SŁUCHAMY BOGA OJCA I UWIELBIAMY GO

26. Wielki Tydzień . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139 27. Zmartwychwstanie – Wielka Noc . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143 28. Oczekujemy Ducha Świętego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146 29. Procesja Bożego Ciała . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152 30. Matka Pana Jezusa uczy nas miłości . . . . . . . . . . . . . . . . 154


przew metod 5 latki v wydruk 2013 03 25

Documents