przedświąteczne porządki - bliŻej przedszkola · 69 nr 9.144 wrzesień 2013 edukacja plastyczna...

42

nr 11.146 listopad 2013

edukacja wieloobszarowa

Gabriela Gąsienica

Porządek trzeba robić, nieporządek robi się sam...

Tadeusz Kotarbiński

– propozycje zabaw wychowawczo-dydaktycznych dla dzieci dwu-, trzyletnich

Przedświąteczneporządki

Przedświąteczny czas w większości domów równoznaczny jest z porządkowaniem prze-strzeni. Warto wykorzystać ten fakt także w przedszkolu – utrzymanie porządku wokół siebie nie jest dla malucha sprawą łatwą. Pamiętajmy, że dzieci najefektywniej uczą się poprzez naśladowanie, zatem wykorzystujmy każdą okazję, by wdrażać je do utrzy-

mania ładu i porządku, angażujmy maluchy do sprzątania przedszkolnej sali – nie tylko do odkładania zabawek na wyznaczone miejsce, lecz także do porządkowania półek, ścierania ku-rzu, zamiatania okruszków spod stołu, podlewania kwiatów itp. Zaopatrzmy się w dodatkowe ściereczki, małe miotełki – dla dzieci takie porządki to świetna zabawa, a dla nas rewelacyjna okazja do wyrabiania nawyku porządkowania otoczenia i dbania o bliską nam przestrzeń. By nasze działania przyniosły efekty, pamiętajmy o bardzo ważnej dla dziecka pochwale, a także powstrzymajmy się od ciągłego poprawiania.

■ Cele ogóle:● kształtowanie umiejętności społecznych dzieci: porozumiewanie się z dorosłymi i dziećmi,

zgodne funkcjonowanie w zabawie i w sytuacjach zadaniowych (1.1-3);● kształtowanie czynności samoobsługowych, nawyków higienicznych i kulturalnych. Wdra-

żanie dzieci do utrzymywaniu ładu i porządku (2.5);● wspomaganie rozwoju mowy dzieci (3.1);● wspieranie dzieci w rozwijaniu czynności intelektualnych, które stosują w poznawaniu i ro-

zumieniu siebie oraz swojego otoczenia (4.2).

■ Cele szczegółowe – dzieci:● opisują czynności przedstawione na ilustracjach;● wypowiadają się na temat przedświątecznych przygotowań;● dzielą się własnymi spostrzeżeniami, uwagami, doświadczeniami;● wiedzą, że każda zabawka ma swoje miejsce w sali;● stosują się do reguł zabawy;● biorą udział w zabawie logopedycznej;● biorą udział w sprzątaniu sali przedszkolnej;● podejmują się zadania segregowania klocków;● dobierają obrazki w pary;● biorą udział w zabawie ruchowej;● reagują na sygnał;● improwizują w tańcu.

więcej zabaw wychowawczo-dydaktycznych dla dzieci dwu-, trzyletnich znajdziesz w książce Edyty Gruszczyk-Kolczyńskiej i Ewy Zielińskiej

ZAMÓw:[email protected]. 12 631 04 10 wew. 101

RE

KL

AM

A

43



■ Metody:● czynna (zabawy ruchowo-naśladowcze, zadania do wykonania);● słowna (rozmowa, objaśnienia).

■ Środki dydaktyczne: ilustracje przedstawiające czynności porządkowe w domu; talerzyk z ką-cika lalek, pluszowy miś, książeczka, ręcznik, kredki, samochodzik, klocki różnego rodzaju, szyszki; chusta; ściereczki, miotełki; jednokolorowe klocki różnej wielkości; różnokolorowe klocki różnych kształtów lub wielkości; obrazki do klasyfikacji przedstawiające lalkę, książkę, klocki, ręcznik, wózek, półkę, skrzynię, wieszaczek; podkłady muzyczne do piosenek; chustki szyfonowe dla każdego dziecka, wiersze na temat porządku i jego utrzymania.

■ Przebieg zajęć:● Przedświąteczne porządki i przygotowania. Rozmowa kierowana – nauczycielka umiesz-

cza na tablicy ilustracje przedstawiające czynności porządkowe i przedświąteczne przygo-towania w domu. Dzieci podejmują próby opisania czynności przedstawionych na ilustra-cjach (np. odkurzanie, zamiatanie, mycie podłóg, układanie zabawek itp.). W oparciu o te ilustracje nauczycielka inicjuje rozmowę, zachęca maluchy do wypowiadania się na temat zajęć mamy, taty i dzieci przed Świętami – odwołuje się do doświadczeń życiowych dzieci: Jakie mamy obowiązki w domu? Co zazwyczaj robi się przed Świętami?

● Zanieś na swoje miejsce. Zabawa dydaktyczna (na podstawie rozdz. „Wspomaganie ma-luchów w sensownym łączeniu i grupowaniu obiektów” – „Dwulatki i trzylatki w przedszkolu i w domu. Jak świadomie je wychowywać i uczyć” E. Gruszczyk-Kolczyńska i E. Zielińska, wyd. Centrum Edukacyjne Bliżej Przedszkola, Kraków 2012) – nauczycielka zgromadziła na dywa-nie przedmioty z przedszkolnej sali, np. talerzyk z kącika lalek, pluszowego misia ze skrzyni, książeczkę z biblioteczki, ręcznik z łazienki, kredki z kącika plastycznego, samochód z garażu, klocki różnego rodzaju, szyszki z kącika przyrody. Nakryła je chustą lub płachtą materiału. Wyjmuje kolejno po jednej rzeczy i pyta dzieci: Co to jest? Gdy dzieci udzielą odpowiedzi, wybiera ochotnika i mówi: Zanieś na swoje miejsce. Warto przy tej zabawie każdego pochwalić za dobrze wykonane zadanie i podziękować za odłożenie przedmiotu na miejsce. Jest przy tym dużo biegania, zastanawiania się, a przy okazji dzieci uczą się, że przedmioty mają swoje ustalone miejsce.

Dla zorientowania się, w jaki sposób rosną zaradność i umiejętności życiowe małych dzieci, warto przypomnieć, że:• Tuż przed ukończeniem drugiego roku życia dziecko (ma ok. 21 miesięcy) potrafi trzymać małą filiżankę jedną ręką i pić

z niej. O wiele lepiej radzi sobie z łyżką, chociaż trzyma ją jeszcze chwytem nakładkowym.• Dwulatek lubi pomagać dorosłym w pracy domowej: dużo przy tym mówi, wszystkiego dotyka, zagląda w każdy kąt i bez

przerwy pyta. Stara się być usłużny i chętnie wykonuje polecenia dorosłych. Cieszy go każda pochwała.• Dwuipółroczne dziecko umie przynieść bez rozlania z kuchni szklankę z wodą (napełnioną do połowy wysokości naczynia).

Potrafi już samodzielnie włożyć majteczki i spodenki, a także nałożyć skarpety i buciki na nóżki, ale nie radzi sobie jeszcze ze sznurowadłami i klamerkami.

• Trzylatek potrafi zaspokoić sporo własnych potrzeb, np. samodzielnie zdjąć z siebie ubranie, jeść, korzystaę z toalety, umyć twarz i ręce bez zamoczenia ubrania i wytrzeć je ręcznikiem, wycierać naczynia, ścierać kurze. Doskonali te umiejętności w za-bawie (...). Ponadto stara się wyręczać dorosłych w prostych czynnościach: podaje różne przedmioty. Pomaganie dorosłym nadal sprawia mu wyraźną przyjemność.

„Dwulatki i trzylatki w przedszkolu i w domu. Jak świadomie je wychowywać i uczyć” E. Gruszczyk-Kolczyńska i E. Zielińska, wyd. Centrum Edukacyjne Bliżej Przedszkola, Kraków 2012,

fragment rozdz. „W jaki sposób maluchy uczą się czynności samoobsługowych i jak trzeba im w tym pomagać”, str. 141.

Porządki I. Salach

O zabawki zawsze dbamypo zabawie posprzątamy.Już samochód na wirażu:pędzi prędko do garażu.

Lalki suną lekko w rzędzie:bałaganu dziś nie będzie!Każdy przedszkolaczek wiepo zabawie sprząta się.

Klocki ułożymy w kątku.Krzyś pilnuje dziś porządku.Lalki siedzą na tapczanie,a w garażu auto stanie.

I. Salach, „Wiersze dla przedszkolaka”, Płock 1995

wydrukowane pomoce dydaktyczne (10 kart a5) zostały dołączone do miesięcznika – szczegóły na str. 5

prenumerata

PLUS!

44



● Porządki Pana Języczka. Zabawa logopedyczna: Pan Języczek, który mieszka w buzi, po-stanowił posprzątać swój dom:• umył ściany (dzieci przesuwają język po wewnętrznej stronie policzków);• przetarł sufit (dzieci przesuwają język po podniebieniu);• umył okna od zewnątrz (dzieci oblizują górne i dolne zęby od zewnątrz);• a później od wewnątrz (dzieci oblizują górne i dolne zęby od wewnątrz);• po oknach przyszła kolej na drzwi (dzieci oblizują wargi w koło);• gdy szorował drzwi, zobaczył swojego sąsiada, który akurat przechodził obok, więc ra-

dośnie mu pomachał (dzieci machają językiem od jednego kącika ust do drugiego);• na zakończenie – wytrzepał dywan (dzieci wysuwają język jak najdalej na brodę);• a gdy skończył sprzątanie, zmęczony poszedł spać (dzieci naśladują odgłos chrapania).

● Pomagam w sprzątaniu. Przedświąteczne porządki w sali przedszkolnej (na podstawie rozdz. „Zabawy, ćwiczenia oraz sytuacje zadaniowe pomagające maluchom kształtować własne Ja i poznawać otoczenie w przedszkolu i w domu” – „Dwulatki i trzylatki w przedszkolu i w domu. Jak świadomie je wychowywać i uczyć” E. Gruszczyk-Kolczyńska i E. Zielińska, wyd. Centrum Edukacyjne Bliżej Przedszkola, Kraków 2012) – maluszki chcą pomagać przy sprzątaniu. To-warzyszenie dorosłemu sprawia im przyjemność: czują się ważne, potrzebne i są chwalone. Na dodatek w naturalny sposób uczą się tego, co w życiu ważne i użyteczne. Ważne, by to sprzątanie nie było „wykonywaniem rozkazów”, warto pokazać dziecku dany przedmiot i spy-tać dziecko Gdzie mieszka lalka?, Gdzie odkładamy klocki? – dziecko z chęcią na te pytania odpowie i z radością odłoży zabawki na wyznaczone miejsce. Warto w ten sposób razem z dziećmi uporządkować półki, kącik lalek, kącik przyrodniczy.

● Porządkujemy klocki. Sprzątanie klocków jest okazją, by doskonalić umiejętność segregowa-nia przedmiotów: dwu- i dwuipółlatki grupują klocki ze względu na jedną cechę (np. wielkość), trzylatki układają różnokolorowe klocki ze względu na jedną cechę – kształt lub wielkość.

● Co do czego pasuje? Dobieranie obrazków (na podstawie rozdz. „Zabawy i ćwiczenia po-magające maluchom coraz precyzyjniej klasyfikować” – „Dwulatki i trzylatki w przedszkolu i w domu. Jak świadomie je wychowywać i uczyć” E. Gruszczyk-Kolczyńska i E. Zielińska, wyd. Centrum Edukacyjne Bliżej Przedszkola, Kraków 2012) – zadanie to należy realizować w parach: dorosły i dziecko. Dziecko siedzi przy stoliku naprzeciwko dorosłego. Nauczycielka układa przed dzieckiem osiem obrazków do klasyfikacji. Wspólnie nazywają to, co przedsta-wia kolejny obrazek: lalka, książka, klocki, ręcznik, wózek, półka, skrzynia, wieszaczek. Należy ułożyć przed dzieckiem osiem obrazków, które dadzą się złożyć w pary na zasadzie oczy-wistości. Dorosły pyta: Co do czego pasuje? Pokaż takie obrazki... Jeżeli dziecko wstrzymuje się i nie łączy obrazków w pary, dorosły pokazuje obrazek z lalką i pyta: Co pasuje... do lalki? (patrzy na obrazki, pokazuje obrazek z wózkiem). W podobny sposób trzeba dobrać pozo-stałe obrazki w sensowne pary – przy kolejnym obrazku zazwyczaj wystarcza już sugestia: Co pasuje do książki?

● Taniec-sprzątaniec. Zabawa ruchowa z chustkami przy muzyce – wykorzystując żywą i ra-dosną muzykę oraz szyfonowe chusteczki, można stworzyć swój własny „taniec-sprzątaniec” – wszystko zależy od inwencji nauczycielki i dzieci. Dzieci tańczą swobodnie w rytm muzyki. Na sygnał nauczycielki wykonują określoną czynność, np. zamiatają podłogę – chusteczka zamienia się w miotłę; ścierają kurze – chusteczka staje się ściereczką, zmywają naczynia itd.

obrazki do klasyfikacji zostały dołączone do bieżącego numeru – szczegóły na str. 3

prenumerata

PLUS!

Dążąc do ustalenia przyczyn siania bałaganu, przyglądałam się temu, jak dorośli kształtują umiejętności samoobsługowe dzieci młodszych i starszych. Oto kilka typowych przykładów rodzinnej edukacji:• dziecko ma zdjąć kurtkę; dorosły zachęca je do tego, ale przy najmniejszej trudności śpieszy z pomocą i... zdejmuje odzienie

z dziecka, pozwala mu odejść, po czym sam umieszcza kurtkę na wieszaku;• dziecko ma pozbierać rozrzucone zabawki i położyć je w wyznaczonym miejscu; zachęcone podnosi jedną i kładzie byle

gdzie, dorosły karci malucha i umieszcza zabawkę w innym miejscu, a potem sprząta pozostałe, a dziecko stoi i patrzy.(...) Niecierpliwość, wyręczanie dziecka przy najmniejszej trudności, upraszczanie czynności samoobsługowych do minimum, z pomijaniem konieczności zachowania ładu w otoczeniu to nagminne grzechy domowego wychowania.

„Dwulatki i trzylatki w przedszkolu i w domu. Jak świadomie je wychowywać i uczyć” E. Gruszczyk-Kolczyńska i E. Zielińska, wyd. Centrum Edukacyjne Bliżej Przedszkola, Kraków 2012, fragment rozdz. „O dzieciach siejących bałagan.

Jak można temu zaradzić i czego trzeba się wystrzegać, kształtując czynności samoobsługowe maluchów”, str. 132.

w przedszkoluI. Salach

Jest wiele zabawekw naszym przedszkolu.Pamiętaj: dbaj o nieKrzysiu, Basiu, Olu.

Samochód w garażupowinien stać pięknie,piłeczka w koszykuuważaj, bo pęknie!

Na półeczkach siedzą lalkipięknie wystrojone.Obok misie, pieski, kotkipatrzą w twoją stronę.

Wszyscy dbamy razemo nasze przedszkole:aby było czyste, ładne,miłe i wesołe.

I. Salach, „Wiersze dla przedszkolaka”, Płock 1995

45



Kończymy już zabawę(muz. i sł. M. Broda-Bajak)

● Piosenki na dobre porządki. W trakcie zajęć lub jako w ramach ich kontynuacji można także nauczyć dzieci dwóch piosenek – „Kończymy już zabawę” która będzie sygnałem oznajmiającym początek sprzątania po zaba-wie oraz „Porządki”, ilustrowanej ruchem i gestem. Dzieci: dłonie zaciskają w pięści i układając je przed sobą jedna nad drugą naśladują ruch zamiatania, lewą dłoń wysuwają do przodu, pochylają się i naśladują ruch odkurzania odkurzaczem, machając otwartymi dłońmi uniesionymi do góry, naśladują wycieranie kurzu, kręcą dłońmi „młynek”, unosząc je nad głowę, klaszczą dwukrotnie, szeroko rozkładając ręce na boki, unoszą rytmicznie naprzemiennie ręce do góry, na-

śladując wieszanie firan, wysuwają do przodu najpierw jedną, potem drugą

rękę w geście układania zabawek na półce kręcą dłońmi „młynek”, unosząc je nad głowę. ▪

Gabriela Gąsienica – nauczycielka kontraktowa w Przedszko-lu Niepublicznym „Pod Gwiazdkami” w Krakowie. Absolwentka pedagogiki przedszkolnej i wczesnoszkolnej Uniwersytetu Pe-dagogicznego im. KEN w Krakowie. W pracy z dziećmi najmłod-szymi chętnie korzysta z metod aktywności ruchowej i tańca.

Kończymy już zabawę, sprzątać zaczynamy – każdej rzeczy z sali dobrze miejsce znamy. /x2

Na półkach układamy misie, autka, książki –i nie narzekamy, że nas bolą rączki! /x2

Miotła szura: szuru, szur, szur, buczy odkurzacz: bur, bur. Ścierka kurze wyciera – już porządków czas!

Tata trzepie dywany, mama wiesza firany. A ja sprzątam zabawki – już porządków czas!

Porządki(muz. i sł. M. Broda-Bajak)

podkład do pobrania na stronie internetowej


69

nr 9.144 wrzesień 2013

edukacja plastyczna

Katarzyna Michalec – autorka książek „Podnieś z ziemi i zrób”, „Ma-lujemy palcami” oraz współautorka m.in. publikacji „Przedszkolaki robią zwierzaki” oraz „Technika taka dla przedszkolaka”. Zajmuje się twórczością plastyczną.

Dinozaur W czasie wakacji często zbieramy różne kamyki i muszle. Z zebranych materiałów możemy ułożyć ciekawe zwierzęta lub postacie. Możemy również wykleić z nich obrazek i powiesić na ścianie. ● Materiały: kamyki różnej wielkości, tektura lub brystol, farby, pędzelek,

klej introligatorski.● Wykonanie: Z kamieni wyklejamy na tekturce dowolne zwierzę, np. dinozaura. Używamy

w tym celu kleju introligatorskiego. Kamyki możemy również przykleić za pomocą plaste-liny. Następnie kamienną wyklejankę malujemy farbami.

OwoceZ okazji Światowego Dnia Żywności, który przypada 16 października, wykona-my miskę pełną owoców. Pamiętajmy, aby jeść owoce, ponieważ mają one dużo witamin i są bardzo zdrowe. ● Materiały: skrawki materiału lub kolorowy filc, kartka z bloku techniczne-

go, klej, nożyczki.● Wykonanie: Ze skrawków materiału wycinamy różne owoce. Wycinamy rów-

nież półmisek i naklejamy go na kartce. Półmisek możemy ozdobić dowolnym wzorem. Na końcu przyklejamy owoce.

OwadyZ okazji Światowego Dnia Ochrony Zwierząt, obchodzonego 4 października, wykonamy owady, które posłużą nam do zabawy lub ozdoby. Pamiętajmy, aby nie łapać owadów do słoików ani innych naczyń. Ich miejsce jest na wolności. ● Materiały: plastikowe nakrętki od butelek, kolorowy blok techniczny,

klej introligatorski, nożyczki, dziurkacz biurowy.● Wykonanie: Z czerwonej nakrętki wykonamy biedronkę, a z żółtej pszczołę.

Z papieru wycinamy głowy owadów z czułkami i przyklejamy do nakrętek. Do pszczoły doklejamy poprzeczne paski oraz skrzydełka. Do biedronki zaś kropki i linię oddzielającą skrzydła. Kropki możemy wyciąć za pomocą dziurkacza biurowego.

Wakacyjny obrazekZ okazji zbliżającego się końca lata wykonamy obrazek. Może on przedstawiać ulubione miejsce z wakacji lub wspomnienie. ● Materiały: kolorowy blok techniczny, tektura falista, klej, kawałek włóczki, ta-

śma klejąca nożyczki.● Wykonanie: Na kartce wyklejamy dowolny obrazek. Może to być górski kra-

jobraz z jeziorem i lasem. Z tektury falistej możemy wykleić niewielką chatkę. Dookoła obrazka przyklejamy ramkę wyciętą z tektury falistej. Z tyłu doklejamy pętelkę z włóczki. Najlepiej przykleić ją taśmą klejącą. Gotowy obrazek można powiesić na ścianie lub podarować bliskiej osobie. ▪

Więcej ciekawych pomysłów na zabawy plastyczne

autorstwa Katarzyny Michalec znajdziesz na stronie

www.pomysly.blizejprzedszkola.pl

Katarzyna Michalec


po

mys

ły d

la a

rtys

ty

69

edukacja plastyczna

52



Karolina Gawlik

■ Cele:● zaznajomienie z postacią rycerza;● kształtowanie nawyku stosowania form grzecznościowych i respektowania zasad savoir-vivre.

■ Metody pracy: czynna, słowna, oglądowa.■ Formy pracy: indywidualna, zbiorowa, grupowa.

■ Środki dydaktyczne: wiersz Karoliny Gawlik „Rzecz o rycerzach”, obrazki przedstawiające postać rycerza (do pocięcia na fragmenty), kosz i piłeczki, obręcze, skakanka, folia aluminio-wa, gazety, papier toaletowy, papierowe talerze (tyle sztuk, ile dzieci), kredki, arkusz papieru dużego formatu do spisania „Kodeksu Rycerzy”, gra planszowa „Rycerze”.

■ Przebieg zajęć:● Rycerska to rzecz. Praca w grupach – dzieci układają rozcięte na części ilustracje. Określa-

ją, kim jest osoba na zdjęciu. Nauczyciel pyta dzieci, po czym ją rozpoznały.

● Kodeks Rycerzy. Tworzenie kodeksu zawierającego m.in. następu-jące punkty:• Bronienie słabszych.• Niedokuczanie innym.• Ustępowanie miejsca starszym.• Stosowanie zwrotów grzecznościowych, takich jak: przepraszam,

proszę, dziękuję, dzień dobry, do widzenia itp.• Słuchanie, gdy mówią dorośli.• Pomaganie młodszym dzieciom.

● Rycerski turniej. Zabawa ruchowa – dzieci są podzielone na grupy, bawią się przy stacjach (rzut piłeczką do celu, przechodzenie po skakance rozłożonej na podłodze, wskakiwanie do obręczy ułożo-nych na dywanie).

● Rycerski strój. Praca w grupach – każda z grup otrzymuje inny ma-teriał (gazety, folia aluminiowa, papier toaletowy), wybiera jedno dziecko, które będzie pełniło rolę modela i tworzy rycerską zbroję. Po zakończeniu pracy następuje prezentacja wykonanych strojów.

Rycerskato rzecz

scenariusz zajęć dla dzieci pięcioletnich

Rzecz o rycerzach Karolina Gawlik

Dawno, dawno, przed wiekami,za grubymi jak pień murami,tam, gdzie dziedzińce i wieże,mieszkali dzielni rycerze.Każdy miał giermka, rumaka i zbroję,zacięte z wrogami toczyli boje.Strzelali z łuków, na miecze walczyli,na rozkaz króla poddanych bronili.A każdy był grzeczny, uczciwy i męski – tego wymagał kodeks rycerski.I ty dziś możesz brać przykład z rycerzy,choć nie uwolnisz księżniczki z wieży.Skorzystaj więc z tej rycerskiej radyi zawsze stosuj dobrego wychowania zasady!

pomoce dydaktyczne do zajęć możesz pobraćze strony www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl

● Rzecz o rycerzach. Wysłuchanie wiersza „Rzecz o rycerzach”, rozmowa na jego temat – kim byli rycerze, czym się zajmowali, kto mógł zostać rycerzem, czego musiał przestrzegać rycerz (kodeks honorowy).

53



Karolina Gawlik – nauczycielka w grupie dzieci 5-let-nich w Samorządowym Przedszkolu nr 175 w Krakowie. Absolwentka Wydziału Pedagogicznego Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie. Multiinstrumen-talistka zarażająca dzieci swoją muzyczną pasją.

● Ćwiczenia analizy i syntezy słuchowej. Dzielenie na sylaby słów związanych z postacią ry-cerza (np. rycerz, zbroja, tarcza, miecz, rumak, giermek, walka, turniej, kodeks), odgadywanie słów wypowiadanych przez nauczyciela.

● Tarcza. Praca plastyczna – malowanie według własnego pomysłu herbu na tarczy rycerskiej – rolę podstawy tarczy może z powodzeniem spełnić spód papierowego talerza.

● Pasowanie na rycerza. Pasowanie dzieci na rycerzy, złożenie przysięgi przestrzegania „Ko-deksu Rycerzy” (oprac. Karolina Gawlik):

My, dzieciaki, przyrzekamyZasad tych przestrzegać co dzień.Grzeczne słowa przecież znamy,Potrafimy też żyć w zgodzie.Każdy będzie dbać o słabszych,Wyzbywamy się dziś wad.Wiemy, jak traktować starszych,Bo rycerski mamy przykład!

● Rycerska piosenka. Wspólne odśpiewanie piosenki.

● Gra planszowa „Rycerze”. Gra wymaga uprzedniego przygotowania przez nauczyciela lub (jeszcze lepiej!) podczas zajęć razem z dziećmi – na arkuszu brystolu (format A1 – 84 x 59 cm lub B1 – 100 x 70 cm) przyklejamy gotowe elementy (pola, postacie i opis zadań) według dołączonego wzoru. Elementy można wydrukować dowolną ilość razy i stworzyć osobne plansze dla wszystkich grup uczestniczących w zajęciach. ▪

Wam może się wydawać, że wcale to nie trudnerycerzem być na zamku, mieć zbroję oraz miecz.Mieć rumaka wiernego, na tarczy – herb złocisty,lecz powiem Wam, że nie to rycerstwa sednem jest.Bo aby być rycerzem – sam ubiór nie wystarczy!Rycerski ekwipunek na nic nie przyda się,gdy we wnętrzu rycerza nie kryje się odwaga,gdy braknie mu honoru – na nic się nie zda miecz!


Rycerska piosenka(muz. i sł. M. Broda-Bajak)

elementy do stworzenia gry możesz pobraćze strony www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl

53



Edyta Kaczanowska

Bajka o „Królewnie Śnieżce i siedmiu krasnoludkach” to znakomita okazja do zabaw w segregowanie i klasyfikowanie. W scenariuszu nawiązałam do metody kształtowania pojęć matematycznych według Edyty Gruszczyk-Kol-

czyńskiej oraz metod pedagogiki zabawy. Zastosowałam formę zadaniową na-kierowaną na dzieci w starszym wieku przedszkolnym.

Królewna Œnie¿ka uk³ada i segreguje

BAJK¥zajêcia inspirowane

■ Cele ogólne:● zapoznanie z treścią bajki „Królewna Śnieżka i siedmiu krasnoludków” i wysnucie morału;● kształtowanie umiejętności segregowania i klasyfikowania przedmiotów według określonych

cech;● stwarzanie okazji do aktywizowania wyobraźni i pamięci.

■ Umiejętności dzieci:● uważne słuchanie bajki czytanej przez nauczycielkę, ilustrowanej sylwetami;● wyodrębnienie dobrych i złych postaci oraz morału bajki o Królewnie Śnieżce;● wykonywanie sekwencji rytmiczno-ruchowych przy piosence;● układanie przedmiotów według wielkości;● klasyfikowanie przedmiotów według koloru i wielkości;● segregowanie przedmiotów według określonych cech (kolor, deseń i wielkość);● wyodrębnianie przedmiotów o określonych dwóch i trzech cechach;● naśladowanie ruchem wybranych czynności związanych z bajką o Królewnie Śnieżce;● posługiwanie się w działaniu wyobraźnią;● współdziałanie i współpraca.

■ Interakcje: N→DZ (1-n), (1/3n) DZ ↔DZ (1/3n), N→DZ→DZ (2-n), DZ↔DZ (praca z całą grupą, podział na trzy grupy, każde dziecko po kolei, każde dziecko indywidualnie).

■ Metody: czynno-werbalna, werbalna, werbalno-czynna, czynna.

■ Pomoce i przybory: piosenka „W świecie baśni” (muz. i sł. Maria Broda-Bajak), książka „Królew-na Śnieżka” w skróconej wersji (np. bajka-rozkładanka autorstwa Tony’ego Wolfa, wydawni-ctwo WILGA, Warszawa 1995), sylwety siedmiu łyżek, miseczek i kubków (każdy zestaw sylwet zróżnicowany wielkością, kolorem i deseniem) – sylwety zostały dołączone do miesięcznika w prenumeracie PLUS, są też na stronie www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl, sylweta wazy, łyżki wazowej i wazonu, siedem papierowych czapeczek w kształcie stożka o różnych kolorach i rozmiarach (lub siedem kolorowych trójkątów różnej wielkości), skrzynka, kartoniki (czerwony, zielony, żółty, niebieski), kartoniki z deseniem (pasek, dwa paski, kropki, fale), kartoniki okre-ślające wielkość (mały i duży ludzik), karta pracy „Dopasuj przedmioty do znaczków” (opraco-wanie własne).

53



54



sylwety do bajki (8 kart a4) zostały dołączone do bieżącego numeru – szczegóły na str. 5

prenumerata

PLUS!

■ Przebieg zajęć:● W świecie baśni. Zapraszam was ponownie do Krainy Bajek i Legend. Zaprowadzi nas

tam nasza piosenka. Naśladujcie to, co będę pokazywała i śpiewajcie. Nauczycielka wraz z dziećmi wykonuje ilustrację ruchową do piosenki „W świecie baśni” (słowa, zapis nutowy oraz opis zabawy ruchowej został zamieszczony w numerze 9.144 wrzesień 2013 – można je także pobrać wraz z podkładem muzyczny w formacie MP 3 ze strony www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl).

● Królewna Śnieżka. Dzisiaj przedstawię wam bajkę, w której spotkacie sympatyczne małe stworzenia i pewną piękną dziewczynę o czarnych włosach. Czy wiecie, jak miała na imię i kim byli jej mali przyjaciele? Posłuchajcie uważnie historii o Królewnie Śnieżce i siedmiu krasnoludkach. Nauczycielka czyta książeczkę. Może to być wydanie w formie bajki-roz-kładanki autorstwa Tony’ego Wolfa bądź inna skrócona wersja tego utworu. Bajkę można zilustrować sylwetami bohaterów. Czego macocha zazdrościła Śnieżce? Co złego zrobiła macocha? Kto okazał Śnieżce dobroć? Czego uczy nas ta historia?

● Krasnoludki. Zmienię was teraz w krasnoludki: Mędrka, Gburka, Apsika, Wesołka, Śpiosz-ka, Gapcia i Nieśmiałka. Jak myślicie, dlaczego Mędrek ma tak na imię? Nauczycielka razem z dziećmi ustala pochodzenie kolejnych imion krasnali. Wszystkie przedszkolaki zamienione w: • Mędrka – udają, że czytają książkę; • Gburka – zaplatają ręce i fukają zagniewani;• Apsika – oczywiście kichają; • Śpioszka – zapadają w sen i pochrapują; • Gapcia – udają, że czegoś zapomnieli i wołają: „ojej”;• Nieśmiałka – opuszczają głowę i robią nieśmiałą minę.

● Krasnale układają łyżeczki. Umieśćmy na wybranym stoliku siedem sylwet łyżek, miseczek i kubków oraz wazę, łyżkę wazową i wazon, tak jak to było w domku krasnoludków. Jako bajkowe krasnale będziecie poruszać się śpiewając: „Hej-ho, hej-ho, do domu by się szło. Hej-ho, hej-ho, hej-ho, hej-ho, do domu by się szło.” (kilka razy). W domu każdy „krasnal” wybierze jedną „rzecz” ze stolika (sylwetę łyżeczki, miseczki lub kubeczka). Połączycie się w grupy, tworząc zbiór łyżek, zbiór miseczek i zbiór kubeczków. Usiądźcie jeden obok drugiego w taki sposób, by łyżeczki (miseczki i kubeczki) ułożone były od najmniejszej do największej. Na którym miejscu w szeregu jest łyżka fioletowa (żółta miseczka, zielony kubeczek itp.)? Trzy szeregi tworzone są, jak łatwo policzyć, przez 21 dzieci. Przedszkolaki, które mają dodatkowe sylwety (waza, chochla, wazon), zostają zamienione w leśne zwie-rzątka i razem z nauczycielką sprawdzają, czy zadanie zostało wykonane prawidłowo.

● Czapki krasnali. Przyjrzyjcie się i spróbujcie zapamiętać kolory czapek, które uszyła Śnieżka dla krasnali. Nauczycielka trzyma siedem papierowych czapeczek w kształcie stożka (zamiast nich można wykorzystać także kolorowe trójkąty o różnej wielkości), ułożonych jedna na dru-giej od największej do najmniejszej (pomarańczowa, czerwona, fioletowa, zielona, niebieska, żółta, brązowa. Pokazuje dzieciom kolejne czapeczki (trójkąty) i chowa do skrzynki (pojemni-ka). Przedszkolaki wymieniają kolory czapek (trójkątów), które udało im się zapamiętać. Pani potwierdza (bądź zaprzecza) i tylko na chwilę wyjmuje czapeczkę (trójkąt) o wymienionym kolorze. Pamiętacie, która z czapek jest największa? A która jest najmniejsza? Sprawdźmy. Ustawmy wszystkie czapki od najmniejszej do największej. Popatrzcie teraz uważnie i po-wiedzcie, która z czapek jest mniejsza od pomarańczowej, ale większa od fioletowej? Tak, to czapka czerwona. Która z czapek jest mniejsza od zielonej, ale większa od żółtej?, itp. Teraz ponownie włożę czapki do skrzynki i schowam jedną z czapek pod fioletową. Jaka czapka może być tam ukryta? (na przykład niebieska). Jeżeli dzieci nie trafią od razu na właściwy kolor, nauczycielka może je naprowadzać: „Nie, jest to czapka także mniejsza od zielonej”.

pomoce dydaktyczne do zabawy możesz pobraćze strony www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl

wydrukowane pomoce dydaktyczne zostały dołączone do miesięcznika – szczegóły na str. 5

prenumerata

PLUS!

55



● Krasnale segregują. Pomóżmy krasnalom posegregować rzeczy z ich stołu według kolorów. Spójrzcie na kartoniki (czerwony, zielony, żółty, niebieski), które znajdują się przy zbiorach (można przygotować dywaniki lub kartony A-3). Jakie przedmioty powinny znaleźć się w tym zbiorze? Macie rację, tu będą przedmioty czerwone itd. Dzieci kolejno umieszczają wybraną sylwetę łyżki (miseczki, kubka) w odpowiednim zbiorze (bądź poza zbiorami, jeśli przedmiot nie pasuje do żadnego zbioru). Potem nauczycielka zmienia kartoniki przy zbiorach: pasek, dwa paski, kropki, fale. Pyta, co oznaczają. Chodzi o wzorki na przedmiotach, czyli będą to zbiory przedmiotów mających pasek, bądź dwa paski, bądź kropki, bądź fale. Dzieci wspólnie z nauczycielką sprawdzają, które przedmioty z poprzednich zbiorów powinny zmienić miej-sce. Na końcu zostawione są dwa zbiory. Przy jednym zostaje położony kartonik z małym lu-dzikiem, przy drugim – z dużym. Tym razem dzieci tworzą zbiory przedmiotów największych i najmniejszych. Pozostałe są oczywiście umieszczone poza zbiorami.

● Żółty i z paskiem. Sylwety z poprzedniej zabawy leżą swobodnie w różnych miejscach dywa-nu. Zamienię was teraz w myszki, które buszują po domku krasnalów. Poruszajcie się przy mu-zyce. Podczas pauzy wybierzcie po jednym przedmiocie i usiądźcie. Pokażę wam teraz dwa kartoniki, a wy odgadniecie, jaki przedmiot mam na myśli. Tak, ten przedmiot musi być żółty i musi mieć jeden pasek. Osoba, która ma opisany przedmiot, przyjdzie do mnie. Sprawdzimy, czy wszystko się zgadza. Zabawa trwa dalej na podobnych zasadach. Nauczycielka zmienia kartoniki z kolorami i wzo-rami. Oczywiście może tak się zdarzyć, że żaden przed-miot nie będzie pasował do danego zestawu cech. Na koniec nauczycielka przedstawia zestaw trzech kartoników określających kolor, wzorek i wielkość (na przykład: zielony, dwa paski, mały ludzik), a dzieci próbują dopasować do nich odpowiedni przedmiot (patrz rysunek).

● Dopasuj przedmioty do znaczków. Każde dziecko otrzymuje kartę pracy (gotową kartę znajdziesz na www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl). Przyjrzyjcie się przedmiotom, które wi-dać na karcie. Przedmioty należy dopasować do prostokącików, które pokazują wielkość i de-seń. Na końcu, przy każdym z dwóch prostokącików, trzeba pokolorować trzeci oznaczający kolor. Tak, jabłko będzie oznaczało kolor czerwony, cytryna – kolor żółty, listek – zielony, a śliwka – fioletowy. Trzeba też odpowiednio pokolorować dopasowany przedmiot.

* * *

Liczba wykorzystanych sytuacji edukacyjnych podczas danego zajęcia zależeć będzie od możliwo-ści i potrzeb dzieci. Niektóre zabawy, w odpowiednio zmodyfikowanej formie, można przeprowa-dzić też wśród dzieci młodszych.

Bibliografia:Domań R., Metody pedagogiki zabawy w pracy z dzieć-mi w wieku przedszkolnym, Wydawnictwo „PRZED-SZKOLAK”, Lublin 2003.Gruszczyk-Kolczyńska E., Dziecięca matematyka: książ-ka dla rodziców i nauczycieli, WSiP, Warszawa 1997.

Edyta Kaczanowska – nauczyciel dyplomowany, pracuje w Przed-szkolu Miejskim nr 20 w Łodzi. Ukończyła studia podyplomowe z za-kresu edukacji elementarnej. Współpracuje z wydawnictwem AME-ET jako konsultant merytoryczny książek edukacyjnych dla dzieci.

R E K L A M A

pomoce dydaktyczne do zabawy możesz pobraćze strony www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl

gotową kartę pracy możesz pobraćze strony www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl

12

nr 3.138 marzec 2013

bliżej nauczyciela

Ewa ZielińskaZapraszamy dziecko do stołu i słyszymy: nie będę jadł... lub: nie chcę... Zachęcamy do sprzątania zabawek, a odpowiedź jest natychmiastowa: nie będę... Nakłaniamy do mycia i pada odpowiedź: nie będę się mył..., itd. Jak się zachować w tego typu sytuacjach?

Jak sobie radzić z niepożądanymi zachowaniami u małych dzieci?

materiały dla nauczycielek wychowania przedszkolnego pomocne w prowadzeniu rozmów z rodzicami młodszych przedszkolaków

Jak sobie radzić z negacją i buntem u małych dzieci?

Bunt pojawia się około 18 miesiąca życia i jest naturalnym okresem w rozwoju dziecka. To czas odkry-wania własnego ja, moment poznawania siebie, własnych emocji i woli, a także pierwszych prób decy-dowania o sobie. Dziecko jest jeszcze za małe, aby panowało nad własnymi reakcjami i emocjami. Tylko mądrość dorosłych może wpłynąć na skrócenie okresu negacji. Jeżeli dorośli uznają prawo do dziecię-cego buntu, będą konsekwentnie postępować z dzieckiem, panować nad swoimi emocjami i zachowają spokój, to łatwiej będzie im znieść to uciążliwe zachowanie. Niestety, nie jest to łatwe. Oto przykłady trudnych sytuacji z życia małych dzieci wraz z propozycjami załagodzenia lub zapobiegania:

! Kasia zaraz po przyjściu z przedszkola zaczęła przygotowywać posiłek dla la-lek. Zdążyła zgromadzić potrzebne rzeczy, gdy usłyszała głos mamy: sprzątaj

zabawki, idziemy do sklepu... Dziewczynka zaczęła płakać, rozrzucać zabawki po poko-ju, tupać i krzyczeć: nie chcę... Niestety, mama pozostała nieugięta...Dziecko ma prawo do zabawy i nie wolno mu jej przerywać. Przeciwnie – trzeba zadbać, aby każdą roz-poczętą czynność (zabawę) doprowadziło do końca. (Dorosły żyje według planu i potrafi przewidywać, co będzie robił za godzinę, dwie lub trzy). Skoro tak się nie stało, a dziecko już rozpoczęło zabawę, wystarczyło powiedzieć: jak ugotujesz obiad i nakarmisz lalkę, to pójdziemy do sklepu po zakupy. Za-pewniam, że dziewczynka po skończonej zabawie nie będzie się broniła przed wspólnym wyjściem.

! W domu małej Hani podczas nakładania odzieży niemal codziennie rano jest krzyk i płacz. Dziewczynka chce iść do przedszkola w bluzce, na której są kolo-

rowe motylki. Mama uważa jednak, że córeczka powinna założyć bluzkę w groszki lub w kwiatki. Dziewczynka protestuje, a mama nie bardzo wie, jak ma się zachować.Nawet małe dzieci należy przyzwyczajać do dokonywania prostych wyborów. Dlatego dobrze jest po-wiedzieć dziecku spokojnym głosem: bluzka w motylki jest brudna i trzeba ją uprać.

! Tata wybiera się z Kacperkiem do lekarza. Dziecko boi się spotkania z leka-rzem, a tata głośnych protestów synka.

Protestom Kacperka można zapobiec, gdy zawczasu powie się dziecku, gdzie idzie, po co i dlaczego. Po-informowanie dziecka o tym, co je czeka, daje mu poczucie bezpieczeństwa, a tacie zapewnia spokój.

13


bliżej nauczyciela

! Mama Zosi uskarża się, że jej córeczka wszystko robi „na odwrót”. Gdy mama mówi: zjedz marchewkę – Zosia jej nie je, a gdy powie: nie jedz marchewki – to

właśnie wtedy dziewczynka ją zjada. Podobna sytuacja następuje podczas zakłada-nia bucików. Gdy dziecko słyszy: załóż buciki – nie zakłada ich, a kiedy pada polece-nie: nie zakładaj – zakłada je.Małe dzieci często reagują „na odwrót”. W jednych poradnikach czytamy, że nie należy nadużywać słowa „nie”, gdyż małe dziecko zamiast: „nie wolno” słyszy słowo: „wolno”. W innych takie zachowanie tłumaczy się przewrotnością, którą dziecko traktuje jak zabawę. Gdy małemu dziecku czegoś zabraniamy, to ono na przekór właśnie to robi. Dlatego proponuje się dorosłym stosowanie podobnych sztuczek w postępo-waniu z dzieckiem przy zachowaniu szczególnej ostrożności. Nie wolno stosować tej metody, gdy dorosły nie ma pewności, że dziecko wie, o co naprawdę chodzi i że to przekomarzanie jest zabawą. Takich sztu-czek nie można stosować, gdy w grę wchodzi zdrowie lub bezpieczeństwo dziecka (np. przechodzenie przez jezdnię, wsiadanie do samochodu). Do małego dziecka należy mówić prostym językiem, krótkimi zdaniami i zdecydowanym tonem. Precyzyjne tłumaczenie, długie wyjaśnianie sprawia, że ono nas nie słucha. Nie dlatego, że nie chce, ale dlatego, że nie potrafi się skupić na słuchaniu dłuższej wypowiedzi.

Jak sobie radzić z histerią i atakami złości u małych dzieci?

Dziecięca histeria to niezwykle trudny problem nie tylko dla rodziców, ale i dla nauczycieli przedszkola. W przypadku jej łagodnego przebiegu, wystarczy wziąć dziecko na kolana i spokojnym głosem popro-sić, żeby się uspokoiło. Dobrze jest też zapewnić je, że problem zaraz zostanie rozwiązany. Zwykle to wystarcza. W razie skrajnej histerii, gdy dziecko nie chce współpracować z dorosłym, nie należy malucha uspokajać na siłę. Lepiej nie przytulać, nie głaskać, nie całować, nie pocieszać, lecz zignorować i cierpliwie poczekać aż przestanie krzyczeć, tupać nogami, rzucać przedmiotami, itp. Po uspokojeniu się warto po-wiedzieć: dobrze, że się uspokoiłeś, czy chcesz się teraz pobawić?

! Mama Basi z wielkim przejęciem opowiada, że boi się wychodzić ze swoją dwu-letnią córeczką do sklepu. Każde wspólne zakupy to horror i krzyk: kuuup mi,

a także kopanie, bicie i szarpanie się, a nawet rzucanie się na ziemię. W ten sposób mała domaga się cukierków, zabawek, itp. Nie reaguje na żadne wyjaśnienia, tłuma-czenia. Awantury przed wystawami sklepowymi są tak gwałtowne, że przechodzący ludzie się zatrzymują, komentują zachowanie dziecka i patrząc na mamę ze zdziwie-niem, kręcą głowami. Mama wie, że źle robi, ale dla świętego spokoju kupuje dziecku to, czego chce, bo wstydzi się ludzi.Sklepowe awantury i krzyk: kuuup mi..., często są wywołane zmęczeniem, nudą, a nie chęcią posiadania. Ostre światła, głośna muzyka, przemieszczający się tłum ludzi – wszystko to wpływa na zmęczenie dzie-cka. Jeżeli dorosły nie musi zabierać ze sobą dziecka do sklepu, to niech pozostanie ono w domu. Gdy podczas wspólnych zakupów zauważymy, że dziecko zaczyna marudzić, to lepiej wrócić z nim do domu. W ten sposób uchronimy je przed wybuchem awantury. Zawsze lepiej zapobiec awanturze, niż uspokajać wrzeszczące dziecko. Gdyby jednak sytuacja wymknęła się spod kontroli, to nie należy na dziecko krzy-czeć, tylko trzeba mówić szeptem. Kiedy ściszamy głos, nasz rozmówca zwykle robi to samo. Można też odwrócić uwagę dziecka, opowiadając mu o tym, co będzie robiło popołudniu lub np. zaproponować coś do picia lub jedzenia, albo przytulić mocno do siebie i pozwolić się wypłakać. Kiedy emocje dziecka opad-ną, należy spokojnie, ale stanowczo powiedzieć: nie lubię krzyku. Małemu dziecku nie należy tłumaczyć, że się źle zachowało, bo ono samo nie wie, co się przed chwilą wydarzyło.

! Dwuletnia Karolinka dość często miewa napady złości: krzyczy, kopie lub tupie nogami, podnosi rękę na dorosłego, bije starszą siostrę... Rodzice są zatroskani

zachowaniem dziewczynki.Prawie wszystkim dzieciom zdarzają się napady złości. Najczęściej wtedy, gdy już zdają sobie sprawę ze swojej odrębności i gdy dorośli czegoś zabraniają. Dwulatki najgwałtowniej protestują: biją, kopią, gryzą, ciągną za włosy, drapią, rzucają się na ziemię. Manifestują w ten sposób bunt przeciwko temu, że coś trzeba zrobić lub czegoś nie wolno robić. Każde dziecko ma prawo do złości, bo jest to jeden ze sposobów rozładowania emocji, ale nie ma prawa do agresji. Psychologowie podkreślają, że małe dzieci zachowują się tak jak dorośli. Jeżeli rodzice krzyczą do siebie lub mówią podniesionym głosem, to dziecko w podobny sposób komunikuje się z innymi. Gdy w domu rodzinnym dziecka zdarzają się

14


bliżej nauczyciela

sytuacje agresywne (np. bicie), to dziecko również będzie naśladowało takie zachowania. Dwulatek nie rozumie tłumaczenia, wyjaśniania, dlatego najlepiej jest odwrócić jego uwagę od tego, co robi i skierować ją na coś innego. Jeżeli wspina się na regał, to należy powiedzieć: zejdź z regału i zbuduj z klocków ulicę, po której będą jeździły samochody. Dzieciom trzyletnim można już wiele rzeczy wy-tłumaczyć: że wolno się złościć, wolno krzyczeć, ale w specjalnie do tego wyznaczonym miejscu, np. w ich pokoju.

Jak sobie radzić z brakiem uprzejmości u małych dzieci?

! Matka dwuletniej dziewczynki uskarża się, że jej córeczka, gdy bawi się z inny-mi dziećmi w piaskownicy, jest nieuprzejma.

Nie należy się wcale tym martwić. Typowy nieuczęszczający do żłobka lub przedszkola dwulatek, a na-wet trzylatek, jest przede wszystkim skupiony na sobie, własnych potrzebach i z trudem znosi towa-rzystwo innych dzieci. Nie potrafi jeszcze zaspokajać własnych potrzeb, gdyż dorośli się tym zajmują. Potrzeby innych więc go nie obchodzą. Ponieważ sam dla siebie nic jeszcze nie zrobi, to i dla innych robić nie będzie. Małe dzieci przebywające z innymi dziećmi w żłobku lub przedszkolu są bardziej dojrzałe społecznie i mają więcej doświadczeń w byciu razem. Dlatego potrafią wczuć się w sytuacje in-nego dziecka, pocieszyć je, współczuć mu. Uczenie dziecka uprzejmego zachowania się w stosunku do innych jest procesem długotrwałym i odbywa się przez dawanie przykładu, a więc przez naśladowanie dorosłych. Jeżeli dorosły jest uprzejmy dla innych, to i dziecko, gdy wyrośnie ze swego egocentryzmu, też będzie uprzejme.

! Marcinek w piaskownicy zabiera innym dzieciom zabawki. Mama zwraca mu uwagę, poucza, tłumaczy: oddaj, to nie twoje. Niestety, Marcinek nie reaguje.

Tłumaczenie nie przemawia do dziecka, gdyż ono uważa, że wszystko jest jego. Nie trzeba też na nie krzyczeć, wystarczy powiedzieć: jeśli zabierzesz koledze wiaderko, to będzie mu smutno lub: pamię-tasz, jak byłeś smutny, gdy Bartuś zabrał ci samochód?

! Podczas wspólnej zabawy na boisku Wojtuś uderzył Karolinkę. Rodzice chłop-ca są zaniepokojeni agresywnym zachowaniem chłopca.

Moje doświadczenie wskazuje na to, że nie wystarczy pogrozić dziecku, mówiąc: „nie wolno bić”. Lepiej powiedzieć: gdy bijesz Karolinkę, to ją bardzo boli. Zapewniam, że powinno to odnieść pożądany skutek.

! Zuzia niechętnie dzieli się zabawkami z innymi dziećmi. Nakłaniana przez mamę ze łzami w oczach oddaje zabawkę Maksiowi...

W takiej sytuacji dobrze jest powiedzieć: popatrz, jaki Maksio jest zadowolony, że dzielisz się z nim zabawkami lub: bardzo ładnie się zachowałaś. Dzieci uczą się uprzejmości poprzez obserwowanie i na-śladowanie dorosłych. Maluch widząc, że rodzice szanują jego uczucia oraz rozmawiają o nich, zaczyna przedkładać czyjeś uczucia nad swoje, a to jest duży krok w rozwoju empatii.

Możemy zapobiec atakom złości i publicznym awanturom, gdy:● Ustalimy jasne dla dziecka i stałe zasady. Dzięki ich przestrzeganiu dowie się, że zdanie rodzica jest

niezmienne (co daje poczucie bezpieczeństwa) i nauczy się radzenia sobie z odmowami.● Będziemy konsekwentni w postępowaniu. Jeżeli powiedzieliśmy, że nie kupimy samochodu, to nawet

pod wpływem krzyku, płaczu, tupania nogami nie możemy ustąpić. Należy pamiętać, że odmawianie jest dla dobra dziecka. Maluchy, które dostają rzadziej i mniej, bardziej cenią to, co posiadają. Przed wejściem do sklepu przypomnijmy dziecku ustalone wcześniej zasady: nie biegasz i nie krzyczysz.

● Damy prawo do złości, mówiąc: wiem, co czujesz, ja też czasami się złoszczę. Kiedy dziecko czuje, że jest przez rodzica rozumiane, łatwiej da się namówić do zmiany zachowania. Jeżeli jednak tłumacze-nie nie pomaga, lepiej wyjść ze sklepu.

● Nie będziemy na dziecko krzyczeć, bo krzyk nie przynosi oczekiwanego skutku. Lepiej tłumaczyć, a jeżeli dziecko się nie uspokoi, to po prostu wyjść ze sklepu.

● Nie będziemy się przejmowali świadkami awantur dziecka. Wielu rodziców jest zawstydzonych, w momencie gdy nie potrafi zapanować nad zachowaniem dziecka. Najważniejsze jest zapanowanie nad złością dziecka i zabranie go w ustronne miejsce, a także bycie przy nim, dopóki się nie uspokoi.

Aby zapobiec dziecięcemu marudzeniu, należy:● Dostrzegać dobry humor dziecka. Grzeczne

zachowanie powinno być nagradzane, dla-tego należy dziecku mówić: „bardzo lubię z tobą przebywać, gdy jesteś wesoły”, „chęt-nie pobawię się z tobą, gdy jesteś uśmiech-nięty”. Obdarzanie uwagą dziecka i mówienie o własnych uczuciach sprawi, że dowie się ono, iż warto się dobrze zachowywać, bo do-bre zachowanie jest nagradzane.

● Wytłumaczyć dziecku, że marudzenie jest mało skuteczne. Dużo lepiej jest grzecznie poprosić o to, czego się chce, np.: „mamu-siu, poproszę o kanapkę z serem”, „tatusiu, pomóż mi założyć buty”, a dorosły chętnie spełni prośbę dziecka. W ten sposób młodszy przedszkolak dowie się, że grzeczne prosze-nie przynosi korzyści.

15


bliżej nauczyciela

ZAMÓW: e-mail: [email protected] tel. 12 631 04 10 wew.101www.blizejprzedszkola.pl/wydawnictwo

%Przy zakupie dwóch egzemplarzy ksi¹¿ki „Nauczycielska diagnoza gotowoœci do podjêcia nauki szkolnej” za drugi egzemplarz zap³acisz PO£OWÊ ceny!

PODAJ KOD PROMOCYJNY: BP 2/13/diagnozaOferta wa¿na do 31.03.2013

2 w 1PROMOCJAR

EK

LA

MA

Jak sobie radzić z marudzeniem u małych dzieci?

! Mama Wiktorii opowiada: Moja trzyletnia có-reczka czasami bez żadnej przyczyny nie wie, cze-

go chce: marudzi, grymasi, jest drażliwa. Czy to możliwe, aby tak małe dziecko miało zły nastrój, kiepski humor?Dzieci tak samo jak dorośli wpadają w zły nastrój. Takie zacho-wanie ma najczęściej na celu zwrócenie na siebie uwagi lub dążenie do osiągnięcia zamierzonego celu. Dorośli z trudem znoszą marudzenie maluchów, dlatego starajmy się je po pro-stu zignorować. Z czasem dziecko zrozumie, że grzecznością osiągnie więcej niż grymaszeniem. Jeżeli towarzyszący dziecku zły nastrój (bez żadnej przyczyny), grymaszenie, marudzenie nie ustępują, dobrze jest stworzyć specjalne miejsce do ma-rudzenia. Wystarczy powiedzieć: nie chcę przebywać razem z marudą, która sama nie wie, czego chce. Tu (pokazuje na specjalnie przeznaczone do tego celu miejsce) możesz maru-dzić tak długo, jak chcesz. Gdy dziecko się uspokoi, należy je pochwalić, mówiąc: teraz jesteś taki miły, chodź pójdziemy po-grać w piłkę lub: cieszę się, że jesteś już wesoły. Jeszcze jeden problem, którego nie można pominąć. Dorośli nie powinni na-rzekać na dzieci w ich obecności. Często jest to przez nie od-bierane jako marudzenie dorosłych, a skoro dorosłym wolno, to im również. Z powodu grymaszenia nie należy także złościć się na dziecko. Gniew jest odbierany jako wyraz zainteresowa-nia lub panowania nad dorosłym – marudzenie tylko po to, aby pokazać, kto tu jest ważny. Należy pamiętać jeszcze o jednym. Karanie dziecka za to, że jest w złym humorze, marudzi lub grymasi nie jest dobrym rozwiązaniem. Po pierwsze, wywołuje konflikt między dzieckiem a dorosłym, a po drugie – wpędza dziecko w poczucie winy z powodu np. złego nastroju. Dzie-ci, podobnie jak dorośli, nie miewają humoru lub są bardziej drażliwe. Należy ten okres przeczekać i pamiętać, że on minie, a nastrój dziecka zawsze można poprawić chwaleniem. ▪

Ewa Zielińska – nauczycielka wychowania przedszkolnego, współautorka programów edukacyjnych, publikacji dla nauczy-cieli i rodziców. Wspólnie z prof. Edytą Gruszczyk-Kolczyńską prowadzi badania nad metodami lepszej efektywności procesu wychowania i kształcenia dzieci w warunkach przedszkola.

Foto

M.W

róbe

l

Informacja o stanie przygotowania dziecka do podjęcia nauki w szkole

opracowując informacje o swojej grupie skorzystaj ze wskazówek Ewy Zielińskiej

gotowy wzór do bezpośredniego wykorzystania przy tworzeniu dokumentu informacji o gotowości

szkolnej znajdziesz na stroniewww.blizejprzedszkola.pl/gotowosc

pobierz „DRUK nr 70”

Bogusław Śliwerski

pod

prąd

...

Próg można przekroczyć, ale można i potknąć się o niego, przewrócić i już więcej nie podnieść lub wstać mocno okaleczonym. Próg zmusza nas do modyfikacji własnych postaw wobec tego, co się za nim znajduje. A że każda postawa jest czyjaś (należy do kogoś) i jest zorientowana na coś lub kogoś, to nie ulega wątpliwości, że kiedy piszę o progu przedszkolnym, mam na myśli postawy dzieci w wieku przedszkolnym wobec sytuacji konieczności czy/i możliwości przekroczenia przez nie drzwi wejścio-

wych tej placówki w sposób, który nie narazi ich na przykre doznanie. Cóż może małe dziecko wiedzieć o przedszkolu, jeśli jest jedynakiem? Nawet, jak ma starszego brata czy siostrę, którzy uczęszczają lub uczęszczali do przedszkola, to przecież ich wspomnienie, relacje, opowieści, żeby nie wiem jak były barwne i zachęcające, w żadnej mierze nie mogą się przełożyć na osobiste doznania tego, który tam jeszcze nie był, nie uczestniczył w sposób zobowiązujący do liczenia się z innymi, z jakimiś zasadami czy warunkami współistnienia. Co ciekawe, rodzice nie są w stanie kontrolować sekretnych rozmów między rodzeństwem, w toku których starsza siostra czy brat mogą młodszego malucha czymś postraszyć albo do czegoś zachęcić. Małe dziecko, które nigdy nie było w przedszkolu, buduje sobie nie tyle wyobrażenie nowe-go miejsca, ile wizję czegoś tajemniczego, łączącego w sobie dotychczasowe skojarzenia, informacje czy obrazy. Dlatego tak ważne jest, by poprzedzić formalne przekroczenie przez dziecko przedszkolnego progu oswojeniem go z tym miejscem, z drogą do niego, z tym, z czym może się w nim po raz pierwszy spotkać, kiedy zostanie przyprowadzone przez mamę czy tatę. To nie jest bez znaczenia dla psychiki dziecka, bo świadomość tego, że już jutro pójdzie do przedszkola, że będzie tam przebywać wraz z innymi dziećmi i że nie bę-dzie tam ani mamy, ani taty, ani rodzeństwa, babci czy dziadka jest dla jego psychiki czymś „przerażającym”, niepokojącym, niezależnie od tego, jak ciepło, pozytywnie wypowiadaliśmy się na ten temat. Słowa to nie doświadczenia, to nie przeżycia, to nie odczuwanie nagłego dystansu, jaki musi zaistnieć w duszy dziecka między tymi, których ono kocha i przez których jest kochane, a tymi, którzy są dla niego obcy, choćby nie wiem jak bardzo okazywali mu swoją życzliwość, czy radość obcowania. Obcy jest obcym. Obcy będą dla niego ludzie – doro-śli (nauczycielki, osoby je wspomagające, administra-cja, personel kuchenny itp.), dzieci (tym bardziej, gdy przedszkole znajduje się daleko od domu, a więc i od lokalnego otoczenia, podwórka, na którym dziecko mogłoby nawiązać sprzyjającą poczuciu bezpieczeń-stwa więź z rówieśnikami), ale i przestrzeń (miejsce, w którym będzie musiało przez kilka godzin przeby-wać jak na obcym terenie). Najpierw trzeba będzie wstać z łóżka ze świadomością, że to już za chwilę, po porannej toalecie, ubraniu się i zjedzeniu śniada-nia należy wyjść z domu dokądś, udać się w nieznane miejsce (nawet jeśli wcześniej dziecko zostało po nim oprowadzone). Potem trzeba będzie pokonać drzwi wejściowe do jakiegoś budynku (przedszkola), następ-

Próg przedszkolny

nie udać się w miejsce przeznaczone do zmiany obuwia (szatnia) i wreszcie – pokonać korytarz prowadzący do sali, która od tego momentu stanie się „drugim domem”. Tu już chyba nic nie będzie dziecka, nic nie będzie nawet przypominało tego, co znajduje się w dziecięcym pokoju czy rodzinnym mieszkaniu (domu). No, może dostrzeże jakąś znajomą zabawkę, może mebel, element wyposa-żenia sali, ale nawet jeśli, to i tak będzie on w nowej konfiguracji rzeczy, jakie w niej się znajdą. Na co nasze dziecko zwróci uwagę? Jak będzie biło jego serce? O czym będzie myśleć? Czego pragnąć? Jak będzie postrzegać nową, obcą dla siebie przestrzeń i znajdujące się w niej osoby? Jak zareaguje, gdy któreś z dzieci zacznie płakać, szlochać, głoś-no wyrażać swoją tęsknotę za domem, za bliskimi? Jak zachowa się w tłoku, który może pojawić się w momencie wchodzenia do przed-szkola kilkorga dzieci z ich rodzicami? Jak poradzi sobie z nagłym osamotnieniem, swoistym stanem izolacji, kiedy dostrzeże, że nie tylko dla niego pobyt w tym miejscu jest problemem lub trudnym doświadczeniem? Ten próg – obcości, dystansu, osamotnienia i roz-kołatanych emocji – każde dziecko musi jakoś pokonać. Nauczycielkom przedszkoli jest łatwiej, gdyż dla nich to miejsce i wyobrażenie reakcji małych dzieci nie jest czymś zupełnie nowym, czymś obcym. To od nich zatem zależy, czy ich pomocna dłoń, sposób wyrażania emocji i oswajania nowej dla dzieci przestrzeni zaowocuje nawiązaniem nici zaufania i poczucia bezpieczeństwa, gotowości oddania się w ich ręce, zawierzenia im siebie. Dziecko przekraczające pierwszego dnia próg przedszkola nie wie, czym będzie dysponować oraz w jakim stopniu będzie mogło stanowić o sobie. Co będzie mu wolno, a co będzie mu zabronione. Co bę-dzie jego własnością, a czym będzie mogło dysponować tylko na jakiś czas. Jak długo tu będzie i czy ktoś po nie przyjdzie.

Dziecko przekraczające pierwszego dnia próg przedszkola nie wie, czym będzie dysponować oraz w jakim stopniu będzie mogło stanowić o sobie. Co będzie mu wolno, a co będzie mu zabronione.

Wiele zależy od nas, rodziców. Musimy bowiem sobie odpowie-dzieć na pytanie, co uczyniliśmy wcześniej, by dziecko przygoto-wać do przekroczenia tego progu. W jakim stopniu nasze dzie-cko jest w stanie udźwignąć ciężar dystansu, rozstania i obcości? W jaki sposób przygotowaliśmy je do życia w obcym środowisku, nie zawsze sprzyjającym jego własnym potrzebom, zachciankom czy emocjom? Ten próg można i warto przekroczyć, ale trzeba pa-miętać i o tym, że nasze pociechy muszą to jeszcze dobrze znieść. Cała zatem nadzieja jest pokładana w tych, którzy są na tym progu najważniejsi: w nauczycielkach przedszkoli (celowo używam rodza-ju żeńskiego, gdyż mężczyzn w tych instytucjach i w tej roli raczej się nie spotyka). Już teraz możemy podziękować im za to, jak same pokonają ów próg. Czym będą się wówczas kierować – własnymi emocjami, intuicją, doświadczeniem czy wiedzą z toku studiów? A może wszystkim po trochu? Oby dzisiaj wszystkim udało się ten próg pokonać! ▪

RE

KL

AM

A

przedświąteczne porządki - bliŻej przedszkola · 69 nr 9.144 wrzesień 2013 edukacja plastyczna...

Documents