prostorni plan za podru · 2017. 6. 2. · prostorni plan za područje posebnog ekonomskog interesa...

Prostorni Plan za Područje posebnog Ekonomskog Interesa “Podruqje Novog Iskopa”

MSPP – Institut za Prostorno Planiranje

2

Prostorni Plan za Područje posebnog Ekonomskog Interesa “Podruqje Novog Iskopa ”


3

Vlada Republike Kosova Ministarstvo Sredine i Prostornog Planiranja

PROSTORNI PLAN 2010 - 2020 +

Zona od Posebnog Ekonomskog Interesa

“ Područje Novog Iskopa ”

Institut za Prostorno Planiranje

Priština, Mart , 2011



4

ISASTAVLJAĈI PLANA

Institut za Prostorno Planiranje :

Direktor : Luan Nushi,

Koordinator projekta : Faton Deva,

Planeri i istraţivači posebnih podrucia: Faton Deva, Elvida Pallaska, Arbën Rrecaj, Zana Mehmeti, Besim Gollopeni, Festa Nela, Luan Nushi, Shpend Agaj, Nexhmije Kamberi, Rizah Murseli i Gëzime Grajqevci.

Obrada karata – IPP - GIS Jedinica: Ismail Gagica, Rizah Murseli i Festa Nela

Tehniċka priprema : Institut za Prostorno Planiranje

Međuministarska Radna Grupa :

Glavni Kordinator : Faton Deva iz IPP / MSPP ;

Drugi Koordinator: Ardiana Zhuri iz PATEL / MER (do zaršetka početnog drafta );

Pomočni Koordinator: Zana Mehmeti iz IPP / MSPP kao i

Ĉlanovi : Sabit Restelica, Ismail Hetemaj, Hazir Çadraku, Fatmir Azemi, Abdurrahman Vërbovci i Sylë Tahirsylaj iz MSPP; Valon Stavileci, Sabri Limari i Pëllumb Gjinolli (na finalni deo procesa) iz PATEL / MER, Lulzim Korenica, Fatos Aliu i Arsim Kuliqi iz MER; Burbuqe Deva iz MKOS; Isah Rudaku iz MPŠRR; Xhevat Tafa iz MJS ; Afrim Krasniqi iz MRSO; Naim Kelmendi iz MTPT; Gëzim Tërnava iz KEK-a A. D. i Nazif Shala iz Opštine Obilić.

Drugi članovi učesnici , na dve prve faze početnog draft-Plana (Profil i Vizija ) su bili - Ilirjana Mejzini i Adem Ibërhysaj iz MSPP kao i Miftar Nika i Besiana Qorraj iz MER.

Drugi uċesnici iz :

Drugih Opština uċesnice u zoni ,

Universiteti,

Agencije i domaċi Instituti ,

NVO – domaċe i strane :

Javni i Privatni Sektor:

Nezavisni Profesionalci :

Agencije i međunarodni partneri

ZAHVALNICA

Zahvaljujemo se svim učesnicima međuministarske radne grupe (MRG ), učesnike opština i javnih organizacija vladine i nevladine kao i druge profesionalne eksperte , za njihov doprinos na organizovanim sastancima ,u cilju pruţenoj pomoči i porške MSPP-a odnosno Institutu za Prostorno Planiranje , za sastavljanje i povečanju kvaliteta ovoga dokumenta :

“ Prostorni Plan za Područje od Posebnog Ekonomskog Interesa - Područje Novog Iskopa 2010 - 2020+”.



5

LISTA SKRAĈENICA

Skračenice Naziv

BK Buđet Kosova KP Kancelarija Premijera UKP Upravni Komitet Projekta za transakciju Termocentrala “Kosova e Re” MER Ministarstvo Energetike i Rudnika, referuje se odgovornosti, odlukama i koriščenih

izvora ove institucije prije 22 Marta 2011 MZHE Ministarstvo Ekonomskog Razvoja, referuje se odgovornosti, odlukama i koriščenih

izvora ove institucije posle 22 Marta 2011 MSPP Ministarstvo Sredine i Prostornog Planiranja MPŠRR Ministarstvo Poljoprivrede Šumarstva i Rruralnog Razvoja MKOS Ministarstvo Kulture, Omladine i Sporta MTPT Ministarstvo Transporta i Post – Telekomunikacije, referuje se odgovornosti,

odlukama i koriščenih izvora ove institucije prije 22 Marta 2011 MI Ministria e Infrastruktures, referuje se odgovornosti, odlukama i koriščenih izvora ove

institucije posle 22 Marta 2011 MEF Ministarstvo za Ekonomiju i Finansije, referuje se odgovornosti, odlukama i

koriščenih izvora ove institucije prije 22 Marta 2011 MF Ministria e Financave, referuje se odgovornosti, odlukama i koriščenih izvora ove

institucije posle 22 Marta 2011 MRSO Ministarstvo Rada i Socijalnog Osiguranja MALV Ministarstvo Administriranja Lokalne Vlade MPNT Ministarstvo Prosvete, Nauke i Tehnologije MZ Ministarstvo Zdravlja MTI Ministarstvo Trgovine i Industrije MMRG Međuministarska Radna Grupa KAZS Kosovska Agencija za Zaštitu ţivotne Sredine HMIK Hidro-Meteorološki Institut Kosova DSI Departman Stanovanja i Izgradnje DZS Departman za Zaštitu Ţivotne Sredine DPP Departman Prostornog Planiranja IPP Institut za Prostorno Planiranje PP Prostorni Plan ZPEI Zona Posebnog Ekonomskog Interesa PNI Područje Novog Iskopa PP PNI Prostorni Plan za Područje Novog Iskopa PDP Plan Delovanja za Preselenje FRZ Fond za razvoj zajednice (ili CDF – Comunity Development Found) GRP Glavni Rudarski Plan (Ruda ) PRP Pomočni Rudarski Plan PUS Procena Uticaja na Sredinu SPŢS Strateška Procena ţivotne i Socijalne Sredine PTAEL Projekat Tehničke Asistencije za Energiju od Lignita TZE Traktat Zajednice za Energiju DIE Direktiva za industrijske emisije LPCD Direktiva za velika postrojenja za sagorevanje (Large Combustion Plant Directive) EJL Jugoistočna Evropa ENTSO-E Operator Sistema Transmisije u Evropskoj Mreţi – Istok (European Network Transmission System Operator - East) AER Evropska Agencija za ponovnu izgradnju EZ Evropska Zajednica SB Svetska Banka



6

UNMIK Misija Privremenog Upravljanja Organizacije Ujedinjenih Nacija na Kosovu KEK Energetska Korporacija Kosova KOSTT Kosovski Operator Sistema , Transmisije i Trţišta električne energije (Kosovo Operator System, Transmission and Trade of energy) INKOS Institut Kosova za projektiranje i istraţivanje u KEK-u PĈRZ Projekt za Ĉiščenje i Rehabilitaciju Zemlje STEAG Konzorcijum STEAG Vattenfal Izračivač Glavnog Rudarskog Plana u oblasti Sibovca (VEM i DMT) VEM Kompanija Vattenfall Europe Mining AG DMT Kompanija Deutsche Montan Technologie GmbH SEK Strategija Energije Kosova SEE Strategija Električne Energije HC Hidrocentral TC Termocentral TC A Termocentral Kosova A TC B TermocentralKosova B TC NR Termocentral Novo Kosovo SP Sagorevanje u obliku Praha SFS Sagorevanje u Fluidiziranom Sloju SO Skupština Opštine ROP Razvojni Opštinski Plan TER Trougao Ekonomskog Razvoja SWOT Analiza koja ima Prednosti , Slabosti , Mogučnosti i Opasnosti KMKD Kompanija za Menađiranje Kosovovskih Deponija Mt/g Milion tonelata godišnje MWh Megavatčas MKM Milion Kubičnih Metara



7

SADRŢAJ DOKUMENTA

Predgovor................................................................................ ................................................................. 09 Izvršni sadrţaj ........................................................................................................................................ 11 Uvod ..................................................................................................................... ................................... 14 Razvoj procesa rikonfiguracije ......................................................................................................... 15 Obuhvačanje i definisanje zone .......................................................................................................... 17 Sveobuhvatnost izrade plana ............................................................................................................. 20 Cilj irade plana , ..................................................................................................................................... 21 Osnovanost, sistem i proces planiranja ............................................................................................ 22 Struktura i sadrţaj plana ............................................................................................................ 26

PROFIL PROSTORNOG RAZVOJA I ANALIZA STANJA 27

Pozicija i Analiza postoječeg stanja .................................................................................................... 27 Pozicija, kotekst i prirodne i geografske osobenosti..................................................................... 27

Geografski poloţaj .................................................................................................................... 27 Kontekst podrumčja i učešče opštine .................................................................................. 28 Prirodne i geografske osobenosti .......................................................................................... 30 Prirodne opasnosti ................................................................................................................... 35

Analiza stanja – Koriščenje zemljišta ................................................................................................... 37

Sredina – Vazduh .................................................................................................................................... 44

Voda ............................................................................................................................................ 48

Zemlja .......................................................................................................................................... 50

Otpaci i njihov uticaj ................................................................................................................. 51

Buka ............................................................................................................................................ 54

Peisaţ, biodiversitet i prirodno i kulturno nasleđe .......................................................... 55

Resursi lignita ........................................................................................................................... 58

Stanovništvo , socijalni razvoj i naselja .............................................................................................. 61

Stanovnoštvo .............................................................................................................................. 61

Socijalni razvoj .......................................................................................................................... 63

Naselja , stanovanje i socijalne usluge ................................................................................... 65

Ekonomski razvoj ................................................................................................................................... 68

Industrija ..................................................................................................................................... 68

Trgovina ...................................................................................................................................... 68

Poljoprivreda .............................................................................................................................. 68

Turizam ....................................................................................................................................... 69

Infrastruktura i tehničke usluge ............................................................................................................ 70

Infarstruktura transporta ....................................................................................................... 70 Hidrotehnička Infrastruktura .................................................................................................. 71 Infrastruktura električne energije .......................................................................................... 72 Upravljanje otpadom .............................................................................................................. 74

Zona “PNI-a” u smislu planiranja ...................................................................................................... 75 Zona u kontekstu sa prostornim planom Kosova ............................................................ 75

Kontekst zone sa razvojnim planom i opštinske analize .................................................. 76

Izveštaji i sektorijalne strategije .......................................................................................................... 77

Analiza - SWOT ..................................................................................................... ................................. 81

Procena investicionih kapaciteta ....................................................................................................... 84 Glavni izazovi ........................................................................................................................................ 88

VIZIJA , PRINCIPI I CILJEVI 89

Vizija osnovana na izazovima , principima i ciljevima ...................................................................... 89

Glavni izazovi osnovana na prioritete i medjunarodne principe ................................................... 90

Opšti principi .......................................................................................................................................... 98

I

II



8

Deklaracija Vizije ................................................................................................................................... 98

Strmljenja (ciljevi) dugoročnog prostornog razvoja .......................................................................... 99

Strateški prioriteti .................................................................................................................................... 101

OKVIR BUDUĈEG PROSTORNOG RAZVOJA 103

Koncepti i e struktura budučeg razvoja ............................................................................................. 103

Koncept prostornog razvoja “Detelina i Propeler ”........................................................................... 103

Struktura razvoja prema konceptu .................................................................................................... 105

Proizvodnja i sigurno snadbevaje sa električnom energijom i grejanjem ..................................... 105

Koriščenje lignita za snadbevanje centra za proizvodnju ................................................................ 107

Okvir politika za preselenje stanovništva ........................................................................................ 108

Rehabilitacija ţivotne sredine ............................................................................................................... 110

Procena scenarija osnovanih na koncept budučeg razvoja.............................................................. 113

Alternativni scenariji za odabir lokacije za kapacitete proizvodnje ............................................. 113 Posebni kriteriji za procenu scenarija ............................................................................................... 114 Procenjivanje scenarija novog iskopa.................................................................................................. 117

STRATEGIJA ZA BUDUĈI RAZVOJ 120

Konkurentne Strategije........................................................................................................................... 120

Strategija prema trendu (ili “nula ”) ................................................................................................... 120

Startegija prema konceptu razvoja ...................................................................................................... 121

Razvoj strategije prema konceptu razvoja ......................................................................................... 123

Predviđeno koriščenje zemljišta u 2020 .................................................................................................139

Procena strategija .................................................................................................................................. 142

ODREDBE ZA SPROVOĐENJE STRATEGIJE 143

Odredbe za sprovođenje Koncept – Strategije .................................................................................. 143

Uslovi i mere Vlade , lokalne Vlade ,privatnog Investitora i drugih odgovornih institucija .. 143

Uslovi opšte mere ................................................................................................................................. 143

Prijava plana od strane Vlade Republike Kosova ......................................................................... 144

Prijava plana od strane lokalne vlade ............................................................................................... 144

Prijave plana od strane privatnih investitora ................................................................................... 145

Sprovođenje plana od strane drugih odgovornih institucija ......................................................... 145

Uređenje i koriščenje prostora ........................................................................................................... 146

Odredbe za konsultiranja , saradnju i učešče ................................................................................. 146

Odredbe o hronologiji i etape sprovođenja ..................................................................................... 147

Upustva za daljna istraţivanja ........................................................................................................... 147

DODACI NA PROSTORNOM PLANU 150

STRATEŠKI PLAN DELOVANJA 155

IV

III

V



9



10



11

IZVRŠNI SADRŢAJ

siguranje proizvoda i redovonog snadbevanja sa električnom energijom je preduslov za ekonomski razvoj drţave. Na Kosovu, trenutna proizvodnja električne energije, zavisi uglavnom od njegove proizvodnje što kao osnovu ima sagorevanje lignita na blokovima

Termocentrala „Kosova A‟ i „Kosova B‟.

Kosovo, u ovoj fazi planiranja, razvoj energetike bazira na koriščenje domačih izvora. Lignit je najvaţniji energetski resurs Kosova, koji snadbeva oko 97% totalne proizvodnje električne energije. Procenjeni resursi lignita u celom Kosovu postiţu oko 12.5 miliardi tona, od kojih, količina od 8.6 miliardi tona, smatra se da su rezerve što sa ekonomskog aspekta smatraju povoljnim za koriščenje.

Daljni razvoj energetskog sektora na Kosovu moţemo nači uglavnom, kod dobitka električne energije sagorevanjem lignita. Ovaj razvoj , koristeči rezerve lignita sa rigoroznim međunarodnim kriterijima o globalnom grejanju, kontrole, trgovanju i emetiranja uljen dioksida, bazira se na kapacitetima i kvalitetu rudarskih rezervi lignita u Zoni od Posebnog Ekonomskog Interesa (ZPEI) “Područje Novog Iskopa” i u izgradnji postrojenja novog (termocentrala) TC “Kosova Re” unutar njega.

Zona od interesa PNI, za koji se izrađuje ovaj Prostorni Plan, ima površinu od 150 km² (od one predloţene kao na odluci objave zone Br.02/57, dt. 13.03.2009 sa 143 km²) i obuhvača razne određivačke prostorne faktore. Svaki od njih, traţi analize, studiranja i predhodna istraţivanja o socijalnim i ambientalnim uticajima koji se uzrokuju od delatnosti, aktivnosti i planiranim postoječim i budučim projektima u okviru razvoja energetskog sektora.

Postoječi Termocentrali, baziraju svoju aktivnost do prestanka, posle zatraţene rehabilitacije koja se bazira na dozvoljenim međunarodnim standardima, TC „Kosova A‟ raviče najkasnije do kraja godine 2017 godine, a sa tehničkom ambientalnom rehabilitacijom, TC „Kosova B‟ do 2030. godine . U međuvremenu na osnovi Energetske Strategije za period 2009 – 2018, očekuje se izgradnja novog termocentrala TC “Kosova e Re” u dve faze, gde funksionisanje prvih blokova referišuči se plana, biče u periodu u najmanje do pet godina, dok traje izgradnja i razvoj novih blokova, da bi još dva blokova TC Kosova B potpuno zamenili oko 2030.godine.

Razvoj i avansiranje površinskog iskopavanja, u novoj rudarskoj oblasti, pod duţnostima KEK-a realizira se prema Glavnog Rudarskog Plana izrađenog od Vatenffal1, u cilju snadbevanja termocentrala sa lignitom. Ovaj proces, sa sobom nosi i veliku socijalnu problematiku, premeštanja stanovništva od naselja što utiče direktno u ovom prostoru. Proces premeštanja, sa svojom hronologijom, evidentiranje, eksproproacija, procenjivanje, nadoknade i premštanje stanovnioštva u nova naselja, vrši se predhodno da bi se dozvolio početak površinskog iskopavanja kod nošenja lignita do termocenterala.

Rehabilitacija i pobolšanje ţivotne sredine, razvije se kao kontuinirani i neophodni proces, počeči sa odstranjivanjem i rekultivacijom zona sa deponiranim pepelom i spoljnog slaganja jalovine, nastavljajuči sa rehabilitacijom, zamenama i postavljanjem novih tehnoloških postrojenjaj na ostoječim blokovima (za sprečavanje zagađenja i degradacije vazduha, vode i zemljišta), degradiranih zona i koriščenih rudnika. Izgradnja zaštitnih pregrada od poplave, erozije, vibracije i buke a posebno okolnog pojasa rudničke zone u okviru generisane energije od zeleniša u okviru ovoga procesa , duţni su izvršiti i to što pre da se realizira

1 Vattenfal Europe Mining AG, Deutsche Montan Technologie GmbH “The Main Mining Plan for New Sibovc Mine”, Jun 24, 2005.

o



12

Prema odluci Vlade Republike Kosova, bazirano na zakonskom okviru Kosova , zadeţuje se MSPP-a - IPP-a (Institut za Prostorno Planiranje) da izradi Prostorni plan za Zonu od Posebnog Ekonomskog Interesa “Područje Novog Iskopa”. Prostorni Plan je izrađen uz pomoč profesionalne radne grupe u nivou međuministarskih eksperata, gde su znatan doprinos dali i neki konsulenti i drugi profesionalni domani i vanjski eksperti.

Cilj izrade prostornog Plana za Područje Novog Iskopa je planiranje budučih aktivnosti unutar i van zone, u korist osiguranja proizvodnje električne energije i grejanja od sagorevanja lignita, u postoječim termocentralima i izgradnji TC-a Novo Kosovo, premeštanja stanovništva i materijalnih dobare po naseljima doticanim neprekidnim aktivnostima iskopavanja kao i pobolšanju ţivotne sredine i ţivotnog kvaliteta ţivota za stanovnike zone koristeči racionalno prirodne resurse i prirodno i kulturno nasleđe.

Zona od posebnog ekonomskog interesa PNI- a, u domačem kontestu sa Prostornim planom Kosova, postavljen je u“ Plavoj zoni ” takozvanoj“ Kapija Kosova ”, oko TER-a (Trougao za Ekonomski Razvoj Kosova ) i obuhvača opštine: Obiliča, Lipjana, Kosovo Polje , Glogovac, Podujevo i Prištine kao centar A, na lokalnom kontekstu, zona interesa“ Oblast Novih Iskopina ” adaptirat če se na planovima i razvojnim stretegijama koje obuhvačaju opštine (Obiliča, Kosovo Polje, Vučitrna, Glogovac).

Područje Novog Iskopa, kao zona od posebnog ekonomskog interesa, sa sobom obuhvača određivačke prostorne faktore kao: Novu oblast iskopavanja (oblast „C‟), Industrijske zone postoječih TC-a sa mogučim lokacijama za TC KR, transportni i infrastrukturni Koridori, Postoječi rudnici, Vanjske deponije jalovina, Stvorene deponije pepela i zaštitna buferična zona oko ovih uticajnih prostornih faktora.

Iz vršene analize profila o postoječoj situaciji i stanju , proizašli su novi problemi , poređeni po određenim tematskim oblastima bazirano po Vladinim prioritetima i osnovnim međunarodnim principima , grupisani u 4 (četiri ) Glavne razvojne izazove iz zone PNI-a :

1. Osiguranje električne energije i grejanja, 2. Eksroproacija, premeštanje i kvalitet ţivota zajednice, 3. Koriščenje prirodnih resursa i 4. Stanje ţivotne sredine.

Oslanjajuči se na materijalima na raspolaganju (analize, istraţivanja, procene, izveštaje, studiranja, strategije i druge razne nacrte) kao i date ideje osnovane na iskustvima profesionalnih eksperata, u mnogim vršenim diskusijama za vreme radnih susreta, sastavljena je deklaracija Vizije koja ima ovaj sadrţaj :

“Zona od Posebnog Ekonomskog Interesa – Područje Novog Iskopa , paţljivo menađirana zona , u skladu sa standardima EZ-a , u korist ekonomskog razvoja , socijalne zastite i povoljno stanje ţivotne sredine.”

Uspeh naglašene Vizije, moţe se obezbediti, oslanjajuči se na opšte principe (sa kojim je usklađen ovaj strateški plan ) za zaštitu i razvoj ove zone interesa i sa analognog aspekta sa četiri Glavnim Izazovima. Znači kao koherentni odraz svega ovoga poređeni su ovi četiri Glavni Ciljevi budučeg Prostornog Razvoja :

Sigurna proizvodnja i snadbevanje sa električnom energijom - predloţeni ciljevi , moraju ispuniti naglašeni cilj u kojem se radi o: Mogučnošču izgradnje jedinica novih (kapaciteta) energetski generisane sa sagorevanjem lignita; prenošenje, raspodelu električne energije i odrţavanje domače elektroenergetske mreţe. Neprestana inicijativa za koriščenje obnovljivih izvora za proizvodnju energije.

Planiranje i kontrola procesa preseljavanja i razvoj Naselja – Nastoji da se postiţe, sa predloţenim ciljevima kao što su : Inventarizacija i procena nepokretne imovine; Esproproacijai nadoknada nepokretne imovine ; Primena prihvatljivog procesa za preseljavanje - relokacija zajednice i postizanje dogovora za pitanje groblja ; Planiranje i kontrola razvoja za pobolšanje ţivota unutar zone . Stvaranje Fonda za Razvoj zajednice kao i Kontrola razvoja cele zone Kosovskih bazena .



13

Postojano Upravljanje prirodnim resursima - Cilj koji stremi da se postiţe , predloţenim ciljevima, kao, : racionalno koriščenje lignita ; sprečavanje samo-sagorevanja lignita u rudniku (iskopavanju ) kao i koriščenje i racionalno upravljanje vodenim resursima .

Pobolšanje stanja ţivotne sredine i vođenje računa o nasleđenim dobrima - Ovde se naglašavaju , neki od predloţenih ciljeva, koji se veruje da če se postici ovo stremljenje, kao: pobolšanje performence ţivotne sredine , postoječih TC-a ; zatvaranje starih blokova, rehabilitacija i rikultivacija degradiranih površina; monitorisanje i redovna kontrola ţivotne sredine u vazduhu, vodi i zemlji; postojano upravljanje „Nove Regionalne Deponije‟ u Mirashu; upravljanje i koriščenje sveţeg pepela za potrebe gradjevinarstva kao i potrebno i efikasno zbrinjavanje za biologšku raznolikost i (prirodno, kulturno, i industrijsko nasleđe ) u zoni PNI –a .

Dalje, rađeno je u određivanju koncepta za buduči prostorni razvoj, koji omogučava i olakšava donošenje odluka u vezi sa buduči razvoj zone . Koriščena osnova za ovo je odluka Vlade Republike Kosova, kojom je ova zona objavlena „Zona od Posebnog Ekonomskog Interesa‟, glavnim stemljemnjem da se preko razvoja energetskog sektora unapredi i ekonosmki razvoj drţave.

Koncept budučeg prostornog razvoja za interesnu zonu PNI-a, nazvanog“Detelina i Propeler ”, na skematski način pokazuje, buduči razvoj u okviru četiri glavnih stremljenja - sastavni deo Vizije – karakterizirane kao neprekidne procese . Ovaj koncept, potencira buduči razvoj neprestane generisane energetske snage , postavljene baš u sredini zone kao centralna osa propelera i tri pokretačke elise koje pokazuju popratne procese , racionalnog koriščenja resursa lignita , zaštiti interese stanovništva za vreme tretiranja naselja kao i rehabilitaciji ţivotne sredine .Ali , i zoni PNI-a , samo kada se ispunjavaju zatraţeni kriteriji socijalnog aspekta i ţivotne sredine (simbolično predstavljene ekologškom biljkom - detelinom), onda se dozvoljava da se vrše ove predviđene promene (simbolično predstavljene propelerom).

Preko ovog koncepta nastoji se postizanje ţeljenog prostornog razvitka , predhodne deklarisane Vizije za zonu PNI-a , gde delatnosti i aktivnosti koji proizlaze iz ovog koncepta su veoma jasni i precizni. Predloţene aktivnosti potpuno podrţavaju planiranje i koordinirani prostorni razvoj u odnosu sa glavnim izazovima obuhvačene u zoni. Dodatni vapor se vrši kod međuinstitucionalne saradnje, između centralnog i lokalnog nivoa, uticajuči u usklađivanju delatnosti kod selektiranja prioritetnih aktivnosti i sprovođenju konkretnih projekata obuhvativši i kontrolu razvoja unitar i van zone.

Jedna od glavnih zadataka radne grupe bilo je i odabiranje adekvatne lokacije za razvoj novog rudnika i izgradnji novog termocentrala Novo Kosovo. Jedan od mugučih scenarija, bazirano na studijama i predhodnim istraţivanjima, analiziran i procenjen je smer razvoja rudnika i četiri potencijalnih lokacija za izgradnju TC-a „ Novo Kosovo”. Na analizima je obuhvečena i lokacija industrijalnog kompleksa TC “Kosova A”; lokacija kompleksa TC “Kosova B”; lokacija u blizini sela Bivolak i lokacije u blizini sela Grabovc. Od procene specifikčnih kriterija za odabiranje lokacije, osim onih opštih, za svaki scenarij , rezultirao je da: najprikladnija i najbolja lokacija za izgradnju “TC KR” je opcija B (unitar industrijskog kompleksa TC „Kosova B‟).

Opšti dinamični plan, preseljenje – smeštenje stanovnika iz opasne zone, treba spremiti prema naseljima koje su atakovane prema selektovanom scenariju za avansiranje i razvoj iskopavanja, u skladu sa Glavnim Rudarskim Planom .

Ovaj plan i sve druge aktivnosti opisane su detaljno u poglavlju Strategija Prostornog planiranja zone – koji je glavni deo dokumenta. Strategija prema konceptu razvoja PNI-a dalje radi na odobrani scenarijo koji se postiţe prvo sa hiearhičnim razvojem stremljenja , posle vako stremljenje na specifikonim ciljevima i na kraju svaki cilj ima svoje mere , aktivnosti konkretne projekte da se postiţe cilj .

Prostorni Plan za Zonu od Posebnog Ekonomskog Interesa “Područje Novog Iskopa” zaršava se poglavljem odredbi za sprovođenje , što istovremeno pokazuju pravila i odgovornosti za svakog uključenog učesnika u realizaciji predviđenih aktivnosti .



14

UVOD

opšteno, trenutna proizvodnja električne energije na Kosovu zavisi od starih Termocentrala “Kosova A” i “Kosova B”, koje koriste lignit koji se vadi od postoječih rudnika u Bardhu i Mirashu, Sitnici, na zapadu glavnog grada Kosova – Prishtine. Proizvodnja lignita iz novog

rudnika “ Jugozapadni Sibovc”, počinje u 2010.godini. mineralja bogastva kod postoječih iskopina (Bardh i Mirash), na kraju su i očekuje se da se eksloatišu do 2011 godine. zato imajuči to u obzir, Vlada Kosova sa svojim određenim sektorom preuzeo je inicijativu za otvaranje novih rudnika. Ova iniciativa, prirodno da osim sektora energjetike traţi i obuhvačanje svih drugih sektora, obuhvativši ovde i sektor za prostorno planiranje u svojstvu koordinatora procesa planiranja.

Osiguranje proizvodnje i snadbevanja dovoljnom električnom energijom , za ispunjavanje domačih potreba za koriščenje i uopšteno ekonomski razvoj Republike Kosova, glavni je element u ovom procesu. Daljni razvoj površinskog iskopavanja treba se bazirati na kapacitetima i kvalitetima rudničkih rezervi u zoni od posebnog ekonomskog interesa (ZPEI ) - “Područje Novog Iskopa”. Investiranje i izgradnja novog postrojenja (termocentrala) novog (TC “Novo Kosovo”), sa avansiranom tehnologijom , efikasnijom proizvodnjom i istovremeno boljeg za ţivotnu sredinu , biče razloţniji od neprekidnih investiranja koja koštaju mnogo za rehabilitaciju i adaptaciju blokova TC „Kosova A‟ u suprotnosti za ţivotnim vekom i tehnologijom koje imaju one.

Izgradnja novih blokova, od izgradnje do njihovog funksioniranja, treba razviti uporedo funksionisanju blokova na dva postoječim termocentralima . Očekuje se da svoju aktivnost , funskionisanja do prestanka - dekomisije TC „Kosova A‟ sa svojim blokovima A3, A4 i A5 razvije najkasnije do 2017 godine, a TC „Kosova B‟ sa svojim blokovima B1 i B2 ( rehabilitirane do 2017 godine ) oko 2030 godine .

Razvoji kao: izgradnja i funksioniranje novog termocentrala „Novo Kosovo‟; dekomisija blokova na TC Kosova A i rehabilitacija blokova na TC Kosova B; premeštanje stanovnoštva i dislociranje naselja; razvijanje rudnika na Područje Novog Iskopa ubuhvativši popunjavanje i re-kultivaciju koriščenih rudnika u Belaćevcu (Bardu) i Mirašu, koštaju mnogo. Nesumnjivo glavna odgovornost pada Vladi Kosova i mogučnostima koje ima Buđet Kosova. Polazeči od domačih ekonomskih teškoča jasno je da se za razvoj novih energetskih kapaciteta, potrebna nam je pomoč i od drugih finansijskih izvora. Zato, Odluke Vlade i postiţeni dogovori sa kompanijama nosiocima Projekta, moraju jasno definisati potrebne generativne kapacitete, poziciju Kosovskih institucija kao i spomenute odgovornosti stranog investirora, za razvoj Projekta, veoma energetski potrebnog za ekonomski razvoj Kosova.

Strategija Energije Kosova za period 2005 – 2015 , izrađen od Ministarstva Energetike i Rudnika (MER) odobrene od Skupštine Kosova u 2005 godini , potvrđuje činjenicu , da u dugoročnim skemama , lignit če ostati glavno gorivo za proizvodnju električne energije za Kosovo. Isto je potvrđeno i u Razmatranoj Strategiji Energije Kosova za period 2009-2018 gde , da iskopavanje lignita u sledečem periodu je predviđen da se vrši na severnom delu bazena lignita “Kosova”. Ovaj deo je poznat i nazivom “ Polje Sibovca”, ali , zahtevom stanovnika te oblasti za vreme javnih konsultacija sada se ovo polje zove “Područje Novog Iskopa”.

Ova strategija, iz koje je izrađeno prvi nacrt PP za “PNI” u Novembru 2009, traţi se da se lignit kao domači proizvod stavlja na koriščenje za proizvodnju električne energije , sa odgovornim tretiranjem ţivotne sredine i socio- ekonomskog tretiranja. Posle koriščenja iskopavanja i snadbevanja sa lignitom postoječe termocentrale i onih novih, izgrađeni u fazama sa generisanim kapacitetima od 2 x 1000 MW, traţi se da , koriščene rudničke površine, papune i rehabilitiraju a posle te se rekultivišu . Uporedo sa procesima sa spomenutim aktivnostima , traţi se razvijanje i prihvatljivih aktivnosti i okviru procesa eksproproacije i

premeštanja – preselenje zajednice. Rezultati ovih procesa , biče promene u prostornoj strukturi, pokazane kao na konfiguraciji, ţivotnoj sredini, koriščenjej zemljišta, peisaţu, prostriranje naselja itd.

U



15

RAZVOJ PROCESA RIKONFIGURACIJE

Predhodni Nacrtni dokumenat – Prostorni Plan za područje od posebnog ekonomskog interesa “Područje Novog Iskopa” baziran je na Strategiji Energije 2005 – 2015 i drugim izrađenim i odobrenim dokumentima do Julija 2009 godine . Sa vršenim promenama za vreme razmatranja ove Strategije proizašla su i druga rešenja i upustva zbog opšteg interesa za energiju Kosova .

Strategija Energije Kosova za period 2009 – 2018 ( Razmatranje one iz 2005 – 2015), usvojena sa nekim izmenama 01 Aprila 2010 od Skupštine Kosova, predviđa:

Siguran i postojani razvoj snadbevanja energijom da bi svi korisnici imali pristup neprestanom snadbevanju efikasnom energijom , adekvatnog kvaliteta .

Restrukturacija i razvoj sektora energetike u skladu sa Traktatom Komuniteta Energije , obezbedivši da zakonodastvo o energiji je u skladu sa Acquiss Communitaire Evropske zajednice za Energiju.

Razvoj i rehabilitacija kapaciteta generisanja sagorevanjem lignita, obuhvačanje privatnog sektora da bi obezbedili dovoljno generisanje sa električnom energijom za domače koriščenje, rezervni kapacitet i izvoz.

Razvoj linija za transmisiju da bi obezbedili domače snadbevanje i veze sa susednim drţavama. Razvoj infrastrukture i distribucije da bi smanjili gubitke u distributivnoj mreţi. Promocija i vanjske investicije u sektoru energije preko restrukturisanju sektora i osiguranju

regulativne ţivotne sredine unutar konteksta konkurentnog trţišta .

Optimizam za koriščenje svih energetskih resursa, obuhvativši domače ili uvozene resurse. Promovisanje samosvesnosti za zaštitu ţivotne sredine kod energetskih aktivnosti , u skladu sa

Acquiss Communitaire za Ţivotnu sredinu.

Osiguranje efikasnog koriščenja energije i promovisanje upotrebe obnovljivih resursa energije . Odluka Vlade Republike Kosova datuma 17.12.2009 br. 07/99 (vidi dodatak 3), rikonfiguriše transakciju za Termocentral Novo Kosovo u oblasti lignita u Sibovcu , sa ovim komponentima :

Izgradnja novog centrala za generisanje električne energije “termocentral Novo Kosovo ” sa početnim kapacitetom instaliranog od 500 MW sa mogučnoščom proširenja do 1000 MW i prikladnim interkoneksioniranim stabilimentima .

Brzi razvoj Oblasti Lignita u Sibovcu da bi nudili lignit za postoječe centrale na Kosovu (Kosova A i Kosova B) i nove postoječe jedinice termocentrala “ Novo Kosovo ” Kada počinju operiranje .

Participacija privatnog sektora u termocentralu Kosova B. Istom odlukom zatraţeno je da se vrši izraţavanje interesa, gde če se opisati detaljnosti transaksije, minimalni kriteriji za odabiranje, konkurenciju i stremljenja Vlade za ovu transakciju. Datuma 18 decembra 2009 godine, publikovano je izraţavanje interesa, gde je zatraţeno od aplikanata da dostavlja svoje kredencijale za pre- kvalifikaciju do 29 januara 2010. Datuma 20 i 21 Januar 2010 odrţana je međunarodna konferencija za investitore za ovu transakciju , gde je pokazan izraţen interes raznih međunardnih kompanija. Na konferenciji vršene su prezentacije dva dana ,gde su razmatrane mugočnosti investiranja na Kosovu i posete terenu sa postoječim kapacitima Generisanja Električne Energije i Iskopavanju . Dana 18 Februara 2010 objavljena je uska lista prekvaliciranih ponudioca . Dana 01 Aprila 2010, Skupština Republike Kosova usvojila je promene u Strategiji Energije Kosova 2009-2018. Usvojene promene rešenjem Br. 03-V-272 Skupštine Kosova (vidi dodatak 4), istovremeno i preporuke iz Funksionalne Komisije za Ekonomiju, Trgovinu, Industriju , Energetiku, Transport i Telekomunikaciju, naglašene su kao što stoji :

Resursi Lignita postavljau se na raspolaganju i koriščenju u skladu sa novim generisanim kapacitetima energije i u skladu sa razvojnim interesima Kosova.

Da se stvara zakonsi ambienat za konkurenciju slobodnog trţišta u oblasti sektora energije . Privatni sektor da se obuhvati u Revitalizaciji TC Kosova B u okviru transakcije “ Novo Kosovo”.



16

Izgradnja novih generativnih kapaciteta da se uradi na bazi dugoročnog interesa za Kosovo, u prvoj fazi kapacitet od 1000 MW sa mogučnoščom izgradnje drugih kapaciteta, u skladu sa zahtevima i energetskim bilacnom drţave i regiona,i

Vlada Kosova zaduţuje se da uskladi Plan Delovanja sa Startegijom Energije usvojenog za period 2009 - 2018 .



17

OBUHVAĈANJE I DEFINISANJE ZONE

Obuhvačanje zone

U martu 2009 godine, sa predlogom MER-a (Ministarstva Energije i Rudnika), Vlade Republike Kosova “ Područje Novog Iskopa ” objavljena je Zona od Posebnog Ekonomskog Interesa , površine zemlje od 143 km², kao i u mapi 1 izrađene po zonama katastralnih granica.

Mapa 1. Predloţena granica zone sa uticajnim prostornim faktorima (pov. 143 Km2) : izvor : PATEL / MER

Ova zona od posebnog interesa PNI-a , za koju se izrađuje ovaj prostorni plan , u sebi obuhvača elemente i određivačke prostorne faktore za koja su potrebna studije - istraţivanja i analize o njihovim primarnih uticaja u ţivotnoj sredini od postoječih aktivnosti i onih planiranih . Faktori ili prostorni elementi , koji se obuhvačaju (saţimaju) u zajedničkoj zoni, listirane su poredopsledu u dolenavedenim mapama :

Zona uticaja Nove Rudničke Oblasti (takozvana “C” ili centrom u Sibovcu ) ima površinu prilicno od 16 km² za koriščenje ;

Lokacije postoječih TC-a “Kosova A i Kosova B” kao i opcije za izgradnju Termocentrala Novo Kosovo ;

Koridori za transportne trake i infrastruktura ; Postoječi i aktuelni Rudnici ; Spoljne deponije jalovine stvorene od aktivnosti rudnika u prošlosti i sadašnje ; Stvorene deponije pepela iz i u blizini TC-a “Kosova A i B” kao i zone pod uticajem podizanja

pepela u vazduhu oko ovih deponija , i

Zona organičena (buferična ) oko spomenutih prostornih faktora obuhvativši i koridore linija transmisijske mreţe i vodenog kanala “Ibar – Lepenac”.

Zona od posebnog ekonomskog interesa “Novi iskop”



18

Mapa 2. Odredjena granica zone sa uticajnim prostornim faktorima (pov. 150 Km2) - Izvor : IPP / MSPP

Zahvaljujuči se neumornom radu zajedničke radne grupe (Međuministarska radna grupa i sluţbenike IPP-a), koji sa svojim izlaskom na terenu sa osnovnom mapom za objavu zone , definisali su i odredili liniju evidentiranja (najvizuelniju i najdoticajnu liniju) granične zone sa teritorijalnom površinom od oko 150 km², kao u mapi 2 za koju treba izraditi ovaj Prostorni Plan .

PROSTORNI PLAN ZA PODRUCJE NOVOG ISKOPA UTICAJ SREDINE U ZONI I NJENE OKOLINE

Op. TCKR



19

Opis definisanja zone

Zona PNI-a , kao što se zna, prostire se na centralnom delu Kosova i ima površinu od 14,986 hektara ili oko 150 km², predstavljana kao u mapi 3. Ova zona obuhvača površinu iz četiri učesničkih opština: Obilič, Kosovo Polje, Vučitrn i Glogovac.

Mapa 3. Granica zone PNI-a sa površinom od 150km2. – izvor : IPP / MSPP

Granica počinje, u svojoj juţnoj tački, od sela Slatine, u raskrsnici puteva Peč – Prishtina i Belačevc/Bardh – Magura (stari put za Aerodrom) i ide u pravcu istoka prateči put M9 do izlaska grada Kosovo Polje, odnosno u kvotama; X = 4722505.17 m‟, Y = 508997.04 m‟ i Z= 551.2 m‟. Posle granica ide ka severu do ţelezničkog puta gde i prati taj pravac ka istoku u visini od 1,352 m‟. Opet, granična linija prati međuopštinsku granicu Kosovo Polje - Prishtina, ide ka severnom pravcu prolazeči ka zapadnom delu sela Orlovič i nastavlja se ka putu M2 ostavljajuči sa sobom brda Gazimestana u desnoj strani , posle ide preko sela Lazarevo, Miloshevo do granične međuopštinske tačke Obilič – Vučitrne . Iz ove tačke (most blizu sela Babimoc), granična linija ide ka zapadu prateči tok reke Lap do tačke imeđu dva sela Donji Stanovac i Priluţa. Granica dalje se nastavlja i ide usred sela Priluţa do tačke se sreče sa ţelezničkim šinama koje prate u pravcu Mitrovice do duzine od 1,400m. Odavde, granična zona PNI-a okruţuje katastralne zone kao: Glavotin (O. Vučitrne ), Bibolak (O. Vučitrna), Ţilivoda (O. Vučitrne, Gornji Grabovac (O Obiliča), Donji Grabovac (O Kosovo Polje), Vasilevo (O. Glogovca), V. Belaqevc/ Bardh i Madhë (O. Kosovo Polje), Pomazotin (O. Kosovo Polje), M. Bellaqevc/Bardh i Vogël (O. Kosovo Polje) da bi se zaršila opet u raskrsnici sela Slatine (O. Kosovo Polje) postavši njihov deo .

Prostorni Plan Podrucja Novog Iskopa Granica PNI



20

SVEOBUHVATNOST IZRADE PLANA

Odlukom, brojem protokola 02/57 datuma 13.03.2009, Vlada zaduţuje Ministarstvo Sredine i Prostornog Planiranja za izradu Prostornog Plana za ovu zonu . Ovim slučajem , kao i zbog potrebe izrade ovoga Plana , osim profesionalnih sluţbenika Instituta za Prostorno Planiranje stvorena je i Među-ministarska Radna Grupa (MMRG), u početnom sastavu sa ekspertima MER-a i MSPP . Na početku procesa izrade ovoga Plana, ova radna grupa proširuje se i sa predstavnicima iz drugih sastavnih sektora Vlade Kosova. Nastavak rada grupe za vreme ovoga procesa nalazi to podeljene u podradnim grupama, određene prema izazovima prve faze, odnosno prema stremljenjima kasnijih faza. Radne grupe neprestano se šire i dalje sa uključivanjem drugih učesnika, predstavnicima van vlade, od drugih interesnih grupa u ulozi eksperta i drugih profesionalnih konsulenata .

Osim toga, bazirano u principu sveobuhvatnosti kao u neprestanom istraţivanju za potrebne podatke , pozivaju se i predstavnici od šire javnosti , u cilju njihovog uključivanja i ranijeg učešča za vreme rada radnih grupa. Krajno, na otvorenim konsultanskim diskusijama i javnim organizovanim razmatranjima , daje se mogučnost uključivanja i drugih učesnika kao u šemi predstavljenoj u fig. 1 u nastavku , gde se i postiţe stremljeni cilj sveobuhvatnosti interesiranih stranki .

Slika 1. Skema sveobuhvatnosti u procesu izrade Plana . – Izvor IPP / MSPP.

Sema – Ko je obuhvacen?

SSEMedju-Ministarska

Radna GrupaPPN KPR SRS

Internacionalne Institucije

Vlada Kosova

Savet

Pro

sto

rno

g

Pla

nir

an

ja

Ministarstvo Sredine i

Prostorno Planiranje

Odluku-cinioci

Profesionalne Grupe PPN KPR SRSSSE

•Civilno Drustvo

•Univerzitet,

•Institucije Nauke

Privatni Sektor

Drustveni Sektor

Internationalni Partneri i Agencije

Nezavisni Profesionalci

Opstine:Obilic, Kosovo Polje,

Vucitrna i Glogovac

-SSE – Sigurno Snabdevanje Energijom;- PPN- Preseljavanje i Planiranje Naselja;- KPR – Koriscenje Prirodnih Resursa, &- SRS – Stanje i Regulisanje Sredine.



21

CILJ IZRADE PLANA

Razvoj gorenavedenih rudnika i proizvodnja električne energije stvarače promene i velike transformacije u prostornoj i demografskoj strukturi u zoni od posebnog ekonomskog interesa. Oblast Novih Iskopina. Dok, izgradnja Termocentrala Novo Kosovo traje oko 4 - 5 godina i njegovo koriščenje oko 40 godina , razvoj rudnika moţe da ide ka još dugoročnijim procesom od 4 – 5 dekada, za period koji , sa ukjlučivanjem mnogih aktivnosti , promeniče se trenutno koriščenje zemljišta kao i sam prirodni peisaţ. Sa ovim Planom, osim rudničkih aktivnosti za eksploataciju lignita, proizvodnju i snadbevanje električnom energijom, daju se predlozi za buduči prostorni razvoj kao iz aspekta rehabilitacije sredine tako i onog socijalnog .

Izrada ovoga Plana , bazira se na Finalnom izveštaju Socijalne i Strateške Procene Zivotne Sredine (izveštaj SPSS –a 2) sastavljen u okviru Projekta Tehničke Asistencije za Energiju od Lignita (PATEL) uz poršku MER-a . Tamo se daje opis postoječeg socijalnog stanja i ţivotne sredine , procenjuju se efekti predloţenog projekta i njegovih sastavljača , vrši se identifikacija uticaja od predviđenih scenarija za razvoj kao i predlaţe se plan monitoringa i mere omekšivanja za te uticaje .

Opšti cilj ovoga Plana, koji se izrađuje od institucija zakonskim mandator (MSPP - IPP) u saradnji sa međuministarskom radnom grupom, je da nudi osnovu projekata za ekonomski razvoj drţave uopšteno i zone od posebnog značaja posebno kao i da informira donosioce odluka za mogučnosti , opcije i uticaje razvoja u zoni PNI-a .

Također, ovaj nacrt mora stremiti da jasno definira :

Prostorne implikacije izgradnje TC Novo Kosovo i razvoja Novog Rudnika (oblasti “C” ili oblasti sa centrom u selu Sibovca);

Osnovni okvir prostornog planiranja za aktivnosti razvoja PNI-a koje če se preduzeti od Investitora preko Privatne Kompanije Projekta;

Mere olakšanja za prostorno planiranje kod tretiranja posledica da bi bile prihvatljive iz socijalnog aspekta i za ţivotnu sredinu , i

Uputstva koja se mogu koristit za izradu planova drugih posebnih zona kao i za obuhvačene opštine za njihov buduči lokalni razvoj: prostorni, razvojni i urbani .

Prostorni plan za zonu PNI-a je dokumenat koji promoviše zajedničke interese stanovnika Kosova, za brţi ekonomski razvoj, u cilju poboljšanja ţivotnog kvaliteta, istovremeno zastičujuči prirodne resurse, biodiversitet, prirodno i kulturno nasleđe .

2 Za vise detalja o procesu PUS – a vidi elektronsku Sliku Projekat za Tehnicku Asistenciju za Energiju od Lignita : www.lignitepower.com/sesa



22

OSNOVANOST I PROCES PLANIRANJA

Zakonski Okvir Kosova, za tretiranje , planiranje i razvoj zone energetike osigura preko “ Zakona o Prostornom Planiranju ”, gde prema članu 12 ovog zakona, izradit če se - Prostorni Planovi za Posebne zone - koje traţe poseban reţim organiziranja , razvoja , namene i zaštite . Također , deo ovoga okvira , jeste i drugostepeno zakonodastvo o “Proceduru Diskutiranja o Prostornim i Urbanim planovima ” kao i Administrativno Uputstvo o “ Osnovnim Elementima Sadrţaja Prostornih Planova za Posebne Zone ”.

Prostorni Planovi za Posebne zone, Izrađuju se od Ministarstva Sredine i Prostornog Planiranja (MSPP) odnosno Instituta za Prostorno Planiranje (IPP), u ulozi nosioca i koordinatora projekta . Pre finalizacije Nacrt –plana za odobrenje , MSPP-a isti stavlja na raspolaganju , najmanje za 60 dana za razmatranje i komentare , kao i za širu javnost također i za druge domače vladine institucije kao i za opštine gde pripadaju zone od interesa . Prostorni plan za Zonu od posebnog Ekonomskog Interesa “Područje Novog Iskopa”, pošto bude finaliziran i sa rezultatom od javnih konsultacija , dostavlja se Vladi za predhodno odobrenje i koji ulazi na snazi posle usvajanja od Skupštine Kosova. Posle usvajanja i publikovanja u Sluţbenom Listu Kosova, prostorni planovi za posebne zone , uzimaju se u obzir kod prostornog planiranja od niţeg nivoa – od onog lokalnog /opštinskog .

Predviđeni razvoj sektora energije, osim zakonskog instrumenta za odobrenje Prostornog Plana za Posebne Zone , podvrgava se i Proceni Uticaja na Sredinu , prema zakonu na snazi za PUS-a. Oslanjajuči se na ovo i najboljim međunarodnim praksama , za izgradnju predviđenog termocentrala i rudnički razvoj vađenja lignita kao i međusobnu povezanost za pitanja ţivotne sredine i socijalna pitanja , moraju se orientirati i zahtevi koji se nude unutar ugovornih odredbi sa Privatnim Investitorom .

Legalna osnova Treba naglasiti da zakonska osnova na Kosovu zbliţila se u zadovoljavajučoj meri sa zakonskim okvirom acquiss communitaire EZ-a . Ovaj Plan se bazira na zakonodastvo na snazi Kosova kao i na praksama i dobrim međunarodnim standardima . U toku izrade Plana , poštovana je zakonska osnova u sektoru Sredine , Energije , Rudnika , zakonodastvo iz drugih relevantnih sektora kao i kompleksnost određenih Uputstva koje proizlaze iz ovih zakona , kao što sledi :

Zakon o Prostornom Planiranju br. 2003/14; Zakon o Promeni zakona za Prostorno Planiranje br. 2003/14 br 03/L-106; Zakon o Zaštiti sredine br. 03 / L – 025; Zakon o Zaštiti Prirode br. 02 / L – 18; Zakon o Zaštiti Vazduha od Zagađenja br. 03/ L - 160; Zakon o Proceni Uticaja na Sredinu br. 03 / L – 024; Zakon o Strateškom Uticaju na Sredinu br. 03 / L – 015; Zakon o Otpadu br. 02 / L – 30; Zakon o Vodi br. 2004 / 24; Zakon i Zaštiti od Buke br. 02 / L – 102; Zakon o Sprečavanju i Integrisanu Kontrolu Zagađenja br. 063 / L – 043; Zakon o Hidrometeorološkim Delatnostima br. 2006/02-L79; Zakon o Izgradnji br. 2004/15; Zakon za Energiju br. 2004 / 8; Zakon za Električnu Energiju br. 2004 / 10; Zakon za Regulator energije br. 2004 / 9; Zakon za Promenu Zakona 2004/9 o Regulatoru Energije br. 03 / L - 080; Zakon o Rudnicima i Mineralima br. 03 / L - 163; Zakon za Puteve br. 2003/11 Zakon o Eksproproaciji Nepokretne Imovine br. 03 / L – 139; Zakon o Imovini i druga prava o stvarima br. 03 / L - 154; Zakon za Poljoprivredu i Ruralni Razvoj br. 03 / L - 098;



23

Zakon o Kulturnom Nasleđu br. 02 / L - 88; Zakon o Posebno Zaštičenim Zonama br. 03 / L - 039; Zakon o Poljoprivrednom Zemljištu br. 02 / L - 26; Zakon o Opštinskim Administrativnim Granicama br. 03 / L - 041; Zakon o Javnim Preduzečima br. 03 / L - 087; Zakon za javno-privatni partneritet i koncesije na infrastrukturi i procedure za njihovo izdavanje

br. 03 / L - 090.

Institucionalna osnova

Ministarstvo za Ekonomski Razvoja (MER) - glavna je struktura i deo Vlade Republike Kosova , i okviru institucionalnog okvira , sa ovlaščenjima vlade i odgovorna je za izradu politika i strategija koje proizlaze iz osnovnih zakona iz oba dva sektora - Električne Energije i Rudnika . Sve odluke , stavovi i relevantja studiranja, za ova dva sektora , predlaţe se da se preduzimaju od ovog Ministarstva . Pre svega , izrada ovoga dokumenta , bazira se na Strategiji Energije Republike Kosova za period 2009 – 2018 (razmatranje predhodne Startegije za Energiju 2005 – 2015), spremljeno od MER i usvojeno u Aprilu 2010 od Skupštine Kosova.

Uporedo sa ovlaščenjima Ministarstva za Ekonomski Razvoj, još su dve stvorene agencije nezavisne u svojstvu odgovornih regulatora za sektor energije i rudnika.

Kancelarija Rregulatora Energije (KRE) – nezavisna je institucija , stvorena Zakonom o Regulotaru Energije Br. 2004/9, koji se vodi od Borda Direktora imenovanih od skupštine Kosova. Odgovornost KRE je nadgledanje trţišta energije , zaštita korisnika Energije , licenciranje operatera energjetike ,itd .

Nezavisna Komisija za Rudnike i Minerale (NKRM) – prvenstveno , stvorena je Pravilnikom Br. 2005/2 21 Januara, koja se posle menja Pravilnikom Julija sa Br . 2005/38 i Zakonom Br. 03/L-81 datuma 13 Juni 2008 gde se određuje kao Nezavisna Agencija regulative za sektor Rudnika. NKRM –a kao nezavisna agencija , u skladu je sa članom 119 (stav 5.) i 142 Ustava Republike Kosova , rukovodi se od Borda izabranih direktora iz Skupštine Kosova i pod njegovom nadleţnošču je i licenciranje “Operatorera za rudnike ”.

Kosovska Energetska Korporacija (KEK) – je kompanija koja ima status javne energetskog preduzeča i licencirana je za površinsko iskopavanje lignita od nezavisne komisije za rudnike i minerale i za proizvodnju električne energije iz kancelarije Rregulatora Energije . KEK-a se vodi od Borda odabranih direktora izabrani od Vlade Republike Kosova .

Operater Sistema, Transmisije i Trţište (OSTT – KOSTT) – je javno energetsko preduzeče , licencirana od kancelarije Rregulatora energije i ima status Operatera Sistema za Transmisiju i Trţište sa električnom energijom na Kosovu.

Osim okvira i spomenute zakonske i institucionalne infrastrukture, ia ovog Nacrt Prostornog Plan za Područje Novog iskopavanja , bazira se na mnogim studijama , istraţivanjima , izveštajima i izrađenim planovima pre toga , povezane sa prostornim prostriranjem projekata za generisanje električne energije i razvoj rudnika sa drugim popratnim paralelnim aktivnostima .

Planovi , studije i razni izvestaji, koji se uzimaju u obzir, koji podrţavaju razvoj Novog ermocentrala i Novog rudnika , su :

Glavni rudnički Plan za Novi rudnik lignita u Sibovcu – u okviru PNI-a , spremljen od Vattenfall Europe Mining (VEM) i Deutsche Montan Technologie (DMT) u 2005 godini [ili MMP 2005];

Dodatni Rudnički Plan za Jugo-zapadni Rudnik lignita u Sibovcu, spremljen od Konsorciuma STEAG 2006 godine , [ili PPM-JP];

Studiranja koja Podrţavaju razvoj Novih Generativnih Kapaciteta i dodatnih za Prenošenje – Kosova UNMIK-u – Task4 Odabir Mesta , spremljen od konsorciuma Pöyry, Cesi, Terna i Decon u 2007 godini ;



24

Izveštaj Razmatranja terena za Projekat Ĉiščenja i Re –Kultivacije Zemlje (CLRP), spremljeno od DMT/VEM/INKOS, Krajni iveštaj , Juni 2008;

Strateška Socijalna Procena Sredine (SSPS ) – Krajni Izveštaj o Opcijama Razvoja TC-a Novo Kosovo i rudnika Lignita ,spremljen od konzorciuma vođenog od ERM i podrţan od ELC Electroconsult i CSA Group, Novembar 2008;

Studiranje Prefizibiliteta za Snadbevanje vodom Termocentral Novo Kosovo predloţeno od Hidrosistema “Ibar – Lepenac”, spremljeno od Konsorciuma Becom, Enviros, Exergia, Tractabel Enginnering i Cowi, Februar 2008;

Okvir Politika za Premeštanje Naselja i Nacrt zakon za Eksproproaciju od Javnog Interesa , spremljeno od Hunton & Williams i IPA Energy + Water Consulting godine 2008;

Izveštaj Socijalnog Istraţivanja za Zonu Studimranja PATEL, spremljeno od u Aprilu 2008; Socio-ekonomsko Istraţivanje Doticanih Zajednica , spremljeno od Prism Research, Maj 2008; Konsultiranje sa zajednicama : Stvaranje Izveštaja i odrţavanje Foruma za razvoj Zajednica ,

spremljeno od Fonda za Razvoj Zajednice – CDF, Maj 2008.

A, od prostornoh planova i prostorne analize za opštine kao i za opštinske razvojne i urbane planove , uzeti su u obzir :

Prostorno Plan Kosova 2010 - 2020+ ( Pregled PPK PHK 2005 – 2015+), spremljen od Instituta za Prostorno Planiranje (IPP) u Ministarstvu Sredine i Prostornog Planiranja (MSPP) i u saradnji sa drugim sektorima u Vladi Kosova .

Opštinske Prostorne Analize , za Vučitrne i Obilič , spremljeno od IPP –a i mogu se pronači u elektronskoj strani MSPP-a -së: www.rks-gov.net/mmph;

Razvojni i Urbani Opštinski Planovi (RUOP –i i RUP –i ), za opštine: Glogovac, Vučitrne i Obilič; Razvojni i Urbani Plan za Kosovo polje i Drugi Strateški dokumenti (Strategije i Razvojni sektorijalni i teritorijalni Izveštaji ) koji se

povezuju sa planiranjem i prostornim razvojem .

Sistem planiranja na Kosovu

Slikaa 2. Šema sistema za planiranje na Kosovu - Izvor : IPP / MSPP

Centralni Nivo Lokalni Nivo

Opstinski

Razvojni Plan

Urbano

Razvojni Plan

Urbano

Regulacioni

Planovi

1

2

34

n

1

2

n

Sistem Planiranja na Kosovu

Po Zakonu Prostornog Planiranja

Prostorni

Plan Kosova

Prostorni Plan za

Specificnu Oblast



25

Prema Zakonu za Prostorno Planiranje, sistem planiranje se deli na dva nivoa , na onom centralnom i opštinskom / lokalnom Kao što se vidi u fig. 2, u centralnom nivou planiranja izrađuju se prostorni planovi za celu teritoriju Republike Kosova također i za posebne zone (sa raznim specifikčnostima ). Dok, u lokalnom nivou / opštinskom , izrađuju se razvojni i urbani planovi kao i planovi uređenja .

Proces planiranja

Izrada Prostornog plana za Zonu od Posebnog Ekonomskog Interesa “ Područje Novog Iskopa ”, treba proči po nekolikim fazama , vreme koje moţe proizači i neke drugačije odluke ili delatnosti za vreme razvoja ovoga procesa, do usvajanja Plana , da bude jasnije vidi fig. 3.

Inicijativom Ministarstva Energetike i Rudnika (MER) i na osnovi njegovih predloga – odluka za zonu energetike, Vlada donosi odluku i objavljuje, Područje Novog Iskopa od Posebnog Ekonomskog Interesa za drţavu . Ovim slučajem , Vlada je zaduţila Ministarstvo Sredine i Prostornog Paniranja (MSPP) konkretno Institut za Prostorno Planiranje (IPP), da izradi Prostorni Plan za spomenutu zonu . Posle izrade Plana i javnog razmatranja, MSPP-a dostavlja Vladi, koja posle odobravanja dostavlja Parlamentu na usvajanje.

I. PROFIL PROSTORNOG

RAZVOJA I ANALIZA

SADASNJEG STANJA

II. VIZIJA I

STRATEGIJSKI CILJEVI

II. VIZIJA I

STRATEGIJSKI CILJEVI

Razvojna Pitanja

na Kosovu

Razvojna Pitanja

na Kosovu

III. OKVIR PROSTORNOG

RAZVOJA

III. OKVIR PROSTORNOG

RAZVOJA

IV. IZVRSNE

STRATEGIJE

IV. IZVRSNE

STRATEGIJE

V. PREPORUKE ZA

IZVRSENJE PROSTORNOG

PLANA

V. PREPORUKE ZA

IZVRSENJE PROSTORNOG

PLANA Strategija Odrzivog Razvoja

za Kosovu

Osnovne

Orijentacije

Prve odluke

za lokaciju

AkcioniAkcioni PlanoviPlanovi

Verifkacija / harmonizacija

Nad

zo

r / O

cenjivanje

/ R

ed

efin

icija

Pro

ce

s n

acrt

a P

rost

orn

og P

lan

a z

aS

.Z.E

.I.“

FM

R”

MER – predlozi VLADA – Odlucuje i naruci PP zone MSPP-uProstorni Plan za Specijalnu

Zonu Ekonomskog Interesa

“Fusha e Mihjes se Re”

Pripremni

poslovi

Prostorni Plan

Kosova

Subjekti:

MSPP

VLADA

SKUPSTINA

Slika 3. Šema procesa planiranja (Procedura izrade Plana) na Kosovu - Izvor : IPP / MSPP

Ovaj Prostorni plan za zonu od posebnog ekonomskog interesa , je strateški dokumenat za sektor energija na Kosovu , i kao drţavni usvojeni dokumenat , predstavlja veliko postignuče za drţavu , kod sprovođenja i ispunjavanja Prostornog Plana Kosova , koji bi zajednički doprineli opštoj Strategiji za Postojani Razvoj Republike Kosova.

Vaţnu ulogu u izradi prostornog plana za zonu od posebnog ekonomskog interesa imale su i Vladine Institucije .Međuministarska Radna Grupa (MMRG , stvorena za izradu ovoga Plana , sastavljen od Predstavnika Raznih Institucija uzela je u ozir razne sektorijalne strategije , kao što su : Prostorni Plan Kosova , Plan delavanja za Sredinu 2006–2010, Strategija Energije 2009-2018, Nacrt – Strategija



26

Rudnika Kosova , Strategija za postojani poljoprivredni i ruralni razvoj na Kosovu , relevantni dokumenti o Cilja i celovitosti prirodnog i kulturnog nasleđa itd .

Kada se analiziraju strategije svih sektora koja su sarađivali između sebe, bile one u dobroj međusobnoj vezi delovanja (strategije za energjetiku ) ili u suprotnosti ( konflikte strategije ) između sebom. Sve ovo , vrši se za što bolja moguča postignuča, kao i minimizacija konflikta također i prioritizacija i avansiranje zajedničkog interesa , za napredovanje zone “ Područje Novog Iskopa ” kao i cjeloj drţavi.

STRUKTURA I SADRŢAJ PLANA

Dokumenat, Prostorni Plan za Zonu od Posebnog Ekonomskog „ oblast novih iskopina sastavlja se od tekstualnog dela i onog grafičnog . Na grafičkom delu ulazi sve vrste ilustracija bile te mape ili , figure (šeme – grafikoni), tabele vidik ili slike.

Struktura i sadrţaj PP “NRO ”, izrađen je prema “ Administrativnom Uputstvu Zakona za Prostorno Planiranje – o Sadrţaju Glavnih Elemenata Prostornog Plana za Posebne Zone ”, Br. 43 sa Protokolom 04/05, donošen od MSPP . Ovaj Plan, kao u spomenutom uputstvu , predstavlja socijalno i stanje ţivotne sredine sa uzrokovanim trenutnim posledicama od rudničkih aktivnosti vađenja lignita i proizvodnje električne energije do sada kao i stanje na osnovi predviđanja za iste aktivnosti u budučnosti a također i zemljišta posle koriščenja rehabilitacije eksploatisanih rudnika , dekomisioniranja , demontiranja i uređivanja okolnih prostora pored termocentrala.

Prostorni Plan za Oblast Novih Iskopina , podeljen je u pet (5) faza i postoji mogučnost da se izrađuju u volumenu samo sa pet poglavlja (kao u vom slučaju ) ili kao zbirka sa pet podeljenih dela i to prema ovoj strukturi :

Faza ili Poglavlje 1 predstavlja prostorni profil zone od posebnog ekonomskog interesa NRO i opisuje postoječe socijalnio i ambientalno stanje ;

Faza ili Poglavlje 2 predstavlja ţeljenoj viziji za zonu sa principima i stremljenjima ovoga Plana;

Faza ili Poglavlje 3 predstavlja predloţeni okvir za buduči planirani prostorni razvoj;

Faza ili Poglavlje 4 predstavlja sugerisanu strategiju sa merama , aktivnostima i delatnostima za sprovođenje koncepta za buduči razvoj , i

Faza ili Poglavlje 5 predstavlja pravila i odgovornosti za sprovođenje prdloţene strategije za prostorni razvoj zone .



27

PROFIL PROSTORNOG

RAZVOJA I

1. PROFIL I ANALIZA POSTOJEĈEG STANJA

1.1. POZICIJA, KONTEKST I PRIRODNE GEOGRAFSKE OSOBENOSTI

1.1.1. GEOGRAFSKA POZICIJA

epublika Kosova, pripada Jugo-Istočnom delu Evrope, prostire se na Balkanskom Poluostrvu i ima centralnu poziciju u Zapadnom Balkanu. Okruţuje se od četiri susednih drţava, organičivše se : sa Albnijom u Jugo-Zapadu, Crnom Gorom u Severo- Zapadu, Srbijom na

Istoku i Severu kao i Makedonijom na Jugu (IRFJ). Kao i u regijonu , u teritoriji Kosova i raznim zonama, nalaze se bazeni Lignita, od koji, posebnim naglaskom se potencira bazen Kosova kao največi i nalazi se u ravnici Kosova.

U datim mapama predstavljene u mapama 4, primečuje se , da zona od posebnog ekonomskog interesa “ Oblast Novih Iskopina ” deo je “Bazena Kosova” i obuhvača skoro polovinu oblasti – na severnom delu.

Mape 4. Prostorni kontekst:: Bazeni lignita na Kosovo i Zona PNI-a na Bazenu Kosova. Izvor : IPP / MSPP

R



28

Zona od posebnog ekonomskog interesa (ZPEI) organičava se sa planinama Ĉičavice na severo-zapadu kao i sa magistralnim nacionalnim putevima M9 (Prishtina-Peč) na jugu i sa M2 (Prishtina-Mitrovica) na severo-istoku. Juţni i centralni deo zone je zabeleţen od koriščenog zemljišta površinskih rudnika Miraša i Bardha, vanjske proširene deponije jalovine , industrijalnu zonu lokacije Kosova A, a na severu od postoječih iskopina lignita prostire se poljoprivredno zemljište .

Zona od posebnog ekonomskog interesa “ Oblast Novih Iskopina ”, zauzima skoro centralnu poziciju na teritoriji Republike Kosova i veoma je blizu njegovom glavnom gradu - Prishtini , sa oko 150 km² (ili tačnije 14.986 ha), prostire se na centralnom delu ravnice Kosova. Ova zona , sa svojim centrom po geografskoj duţini i širini pribliţnu od 21°,00‟ odnosno 42°,30‟, u administrativnom aspektu na četiri učesničke opštine: Obiliča (Kastriota), Kosovo Polje, Vučitrne i Glogovca (Drenasit).

1.1.2. KONTEKST ZONE I UĈESTVOVANJE OPŠTINA

Prostriranje zone od interesa , na učesničkim opštinama , vidi se jasno na mapama kao na mapi 5 i tabeli 1, predstavljene kao što sledi , sa datim podacima za svaku opštinu po hektarima i procentima.

Mapa 5. Prostrijanje i teritorijalni kontekst zone PNI-a sa opštinama - Izvor: IPP / MSPP

Tabela 1.Povrsine (po hektaru i %) konteksta

PNI – Ucesnicke Opštine. – Izvor: IPP/MSPP

Kontekst površina , PNI – Učesniške Opštine , po ha i %

Opštine Totalna površ.

(ha) PNI u Opštini Povr. na PNI (ha) Opština na PNI

Obiliča 10.484 72.0% 7.566 50,5 %

Kosovo-Polje 9.522 49.0% 4.673 31,2 %

Vučtrne 34.485 5.1% 1.782 11,9 %

Gllogovac 27.568 3.5% 965 6,4 %

Totalna površina PNI –a 14.986 100,0 %



29

Ova zona , prostire se na zapadu glavnog grada – Prishtine , za aktualni centar generisanja električne energije u mestu opštine Obiliča , dok termocentrali Kosova A i Kosova B postavljene su u blizini grada – njegove urbane zone. Aktualni rudnici , u okviru ove zone , u Bardhu i Mirashu , više se nalaze u opštini Obiliča a manje u oblasti Kosovog Polja .

Vanjske deponije jalovine na jugu zone PNI-a , postavljene su uglavnom u opštini Kosovog-Polja i delimično na opštinskoj teritoriji Obiliča , dok vanjska deponija na jugo-zapadu zone koja je lokacijom na Vasilevi , nalazi se u opštini Glogovca .

Izgradnja Termocentrala Novo Kosovo i otvaranje Nove Oblasti za površinsko iskopavanje , takozvana Polje sa centrom u selu Sibovc ili Polje “C”, imače največi uticaj ,uglavnom u opštini Obiliča i obuhvatiče oko 13 % njene teritorije , dok opština Kosovo Polja i Vučitrna samo je delimično obuhvačena .

Momentalno , odstranjivanje zemljišta ili jalovine , za vađenje i koriščenje lignita , počelo se realizirati na jugo-zapadnom delu od strane KEK-a i nalazi se u opštini Kosovo Polja u blizini sela donji Grabovc . Dok , dugoročno proširenje Novog rudnika lignita , u okviru zone od posebnog ekonomskog interesa PNI-a , očekuje se orientirati ka severu i stiči če do teritorije opštine Vučitrna , na istočnom delu sela Ţilivoda .

Lokacija Sanitarne Regionalne deponije , prostire se na 50 hektara za 15 godišnju upotrebu , postavljena je severo-istočno od postoječeg rudnika Mirasha i utiče na naselja u okolini pošto zauzima centralni deo PNI-a .

Centar transformacije i transmisijske električne mreţe koja se koristi za transformisanje proizvedene energije na pritiscima i adekvatna mreţa za prenošenje ili za raspodelu . Ovaj centar od kojeg se distribira električna energija menađira se od KOSTT sh.a. i nalazi se u blizini industrijske zone termocentrala Kosova B.

Vodeni Kanal Hidrosistema “Ibar – Lepenac” snadbeva termocentale Kosova A i Kosova B, sa prerađenom vodom, od akumulucionog jezera Ujmana /Gazivode. Ovaj kanal, koji prelazi preko zone PNI-a, koristi se od mnogih konsumatora i bazirano u njegovom dovoljnom kapacitetu moţe snadbevati i Termocentral Novo Kosovo .



30

Prostorni Plan Podrucja Novog Iskopa Bazen Lignita i zona PNI

1.1.3 PRIRODNE I GEOGRAFSKE OSOBENITOSTI

Morfologija i topografija terena. Bazen uglja na bazenu Kosova pokriva površinu od oko 300 km², sa vertikalnim diagonalnim prostriranjem sa prosekom u duţini od 30 km od severa ka jugu i sa prosečnim proširenjem u pravcu istok-zapad od 10 km. Morfologija Sliva Kosova, formira priširenu dolinu , gde promene u nadmorskoj visini nisu više od 80 metara. Jedna centralna ravnica , što se prostire duţ reke Sitnica , pračena je jednim brdovitim terenom , što se pribliţava planinama Ĉičavice i Goleša u zapadu skoro do Šarskih Planina na jugo-zapadu . Zemljište , u bokolini rudnika , upotrebljava se uglavnom za poljoprivredu , sa nekim malim šumama u juţnom delu sliva .

Zona “Podrucje Novog Iskopa ” (PNI ), kao u mapi 6, nalazi se u dolini između reke Sitnice na istoku sa nadmorskom visinom od oko +525 metara i jedan planinski venac koji se proširuje na jugu sa nadmorskom visinom koja ide do +750 metara, a na zapadnom delu nastavlja da se okruţuje sa dolinom Reke Drenica sa nadmorskom visinom od oko +550 metara.

Topografija Aktuelna topografija terena, U oblasti Novih iskopina ili polja “C”, je jedna brdovita površina sa relativnim promenama nadmorske visine od +550 do +670 metara. Odnosno do sela Hade na jugu do +656 m‟, sela Lajthishte na istoku i Shipitulli na zapadu do +666 m‟ kao i selo Siboc, do potoka istok naziva , na severu od +560 metara nadmorske visine.

Najvaţnije delatnosti u ovoj zoni iz aspekta ţivotne sredine su rudnici uglja i proizvodnja energije . Eksploatacija lignita , vrši se skoro 100 godina i velike operacije kao što se vidi danas kod površinskog iskopavanja i proizvodnji električne energije, funksionirale su skoro pre 40 godina, bez nekog posebnog tretiranja za uticaje na sredinu i stanovništvo.

Mapa 6. Prostiranje PNI-a u okviru bazena uglja Kosova. – Izvor IPP / MSPP



31

Geologija i Hidrogeologija . Kosovo kao u mapama 7 i 8, a sa tim i zona od posebnog ekonomskog interesa , iz hidrogeološkog aspekta, gradi se od sedimenta Paleozoika, Mezezoika (Kretak, Jurasiku i Triasiku) i Kenozoika ( Terciari i Kuaternari).

Paleozoik (Pz) – predstavljen je od kristalnih škriljca ( što su predstavljeni u glinastom obliku , filita i retko kad sa amfiboličkim škriljcima ) i kristalnih krečnjaka (što u večini slučajeva nalaze se preko škriljaka , e njihov manji deo nalazi se u sredini škriljate serije ). Kristalni krečnjaci nalaze se na ekstremnom zapadnom delu zone, na istočnom delu Planine Ĉičavice , raspodeljeni su u formi mnogih sočiva. U malim grupama krečnjaci su silifikovani do te mere da se teškočom razlikuju od filita i kuarcitita . U kristalnim škriljcima i kristalnim krečnjacima do sada nije pronađena flora ni fauna i od ovoga pitanje njihove dobi postalo je otvoreno .

Mezozoik (Mz) – predstavljen je od Serpentinita, Od gornje grede Fliš i krečnjaci . Serpentiniti i Peridotiti javljaju se po nekim poređenim zonama u pravcu S-SZ – i J-JI. Male mase javljaju se i na JZ sela Sibovc, odnosno u glavnoj uskrsnoj liniji preko koje je formiran Sliv Kosova.

Kenozoik (Kz) - predstavljen je od sedimenta Terciara i Kuaternara. Terciar (Tc), predstavlja se od andezitog stena - Daci i kvačila kao i Neogjenit sedimenta (Ng). Kuaternara (Q), u največem delu je predstavljen od aluvialnim peskom i šljunkom.

Mape 7. Geološki sastav Kosova . Izvor : NKRM



32

Opšta konstatacija koja pripala problematici hidrogeologije , unutar teritorije zone od posebnog ekonomskog interesa , smatra se uglavnom površinom zemljišta , preko i samom sloju uglja . Iz mnogo hidrogeoloških istraţivanja konstatirano je da se podzemne vode sreču veoma blizu površine u dubini od 3 – 5 m. To su vode slobodnog nivoa (fratične ). Bitno je naglasiti da za vreme rada za odstranivanje voda od rudnika Mirasha i Bardha, često je došlo do eksploZPEI podzemnih voda i pukotine ugljenih slojeva . Sa bušenjima za vreme rudničkih radova konstatovano je da je glavni rezervoar podzemnih voda su aluvijumi sa obe strane reke Sitnice, kao i aluvijumi reke Drenice.

Mapa 8. Hidrološki sastav Kosova. Izvor : NKRM 3

3 NKRM bazirano na datim podacima iz Instituta “Inkos”- Studija za PROCENJIVANJE ISTRAŢIVANJA I REZERVI UGLJA NA KOSOVU 2007, U Prishtini I Institut Rudarstva i Geologije u Beogradu.



33

Največi deo ove zone pokriven je ţutim i sivim humusom, koji je nepropustljiv za vodu i ne dozvoljava infiltriranje površinskih voda do slojeva uglja , ali največi deo vode od padavina teče po površini do korita spomenutih reka, kao i po nekim potocima sa privremenim tokom koja se nalaze u ovoj zoni .

Iz hidrogeološkog aspekta , posebnu paţnju treba posvetiti litologijskom i granulo-metričkom sastavu aluivalnih formacija , i njihovim hidrološkim karakteristikama kao što su : koeficient filtriranja , bogatstvo izvora, reţimu niova podzemnih voda , izvorima hrane izvora , količinu protoka vode na izvoru i njegovim hemijskim svojstvima , itd .

U kontaktnom delu između formacija Mezozoika ( Jurasika, Triasika i Kretaka ) i sedimenata Kuaternara , javile su se neki prirodni izvori vode . Ovi izvori se sreču u zapadnom delu crepova Ĉičavice. Svi izvori se nalaze u selo Shipitulla, Grabovc, Sibovc, Caravadica (Palaj) i Zhilivoda.

Klima. Zona PNI-a podvrgnava se klimatskom uticaju sliva reke Sitnice i Ibra. Ima mikroklimu sa svojim specifičnostima u kojoj su uticali hemijsko- tehnološki procesi kao posledica industrijskog energetskog razvoja . Procesi emisja u ovoj zoni uticale su i na aerosolima i drugim klimatološkim elementima . Zbog hemijsko-tehnoloških procesa , zona u kojoj se planira da se izgradi TC Novo Kosovo ima veliki stepen relativne vlage što varira od 95% - 47%, dok normalne granice obično su od 45 - 56%.

Temperatura vazduha je promenjliva gde godišnja prosečna vrednost, vidi fig. 4, je ë 10.2 °C (Celsiusa), pošto najhladniji mesec je Januar sa -1.5 °C dok najtopliji mesec je Juli sa prosečnom godišnjom temperaturom od 20.5 °C. Godišnja amplituda temperature vazduha je 21.9 °C gde sa svojim ekstremnim vrednostima i sa drugim elementima stvaraju klimu prolaznog reţima između prosečne kontinentalne oštre planinske klime, gde jesen je topliji od proleča za 1.5 °C.

Slikaa 4. Grafik fluktuacije mesečnih temperatura - Izvor : Hidrometeorološki institut Kosova, 2004

U reţimu atmosferskih padavina ove zone i okoline , glavni uticaj imaju cikloničke aktivnosti raznog porekla koja se manifestiraju za vreme putana vazduha sa visokom i hladnom vlagom iz Atlantika, a one tople iz Jugu iz oblasti Mediterana kao i one koje prodiru u toku zime iz hladnih vazdušnih masa koje dolaze iz Severa i severo – istoka. količina padavina menja se od 670 - 810 mm4.

-Meteorološki institute Kosova vršio je studiju 1999 godine što pokazuje prosečne mesečne padavine za period od 25-godina . Institut također obezbedio je prosečne vrednosti za godine od 1979 do 1995. dodavši vrednosti godina 2001 do 2004 ova baza podataka proširila se pokrivajuči period od 25 godina (1979 – 2004). Baza podataka je kompletirna sa postoječem procenom za period 1948 do 1978.



34

Prema vrednostima dominacije pravca vetra i njihove mirnoče moţe se konstatirati da se mirnoča javlja najčešče kada nema promene atmesferskog pritiska i temperature sa 32.7%. Od vazduha najčešče duva frontalni vetar od Severo- Severoistoka sa 20.3% iz severa sa 19.4% i onaj koji se manje javlja je vetar u pravcu istoka sa 4 % i Juga sa 5%. Vetar iz pravca Severoistoka najčešče se javlja u proleče a ređe zimi . Največa mirnoča vetrova uočava se u Avgustu a najmanje u mesecu Aprilu. Prosečna brzina večih vetrova koja je merena u mesecu martu nekoliko godina ima vrednost od 3.2 m/sekunda, a najmanja u mesecu Septembru 1.8 m/sekunda .

Slika 5. Ruţa vetrova za Pristinu. – Izvor HMIK, 2004.

Ruţa vetrova, predstavljena u sl. 5, vršena je za monitornu tačku Hidrometeorološkog Instituta Kosova, poverljivost podataka je relevantja pošto se nalazi u radijusu od pet kilametara od centra zone PNI-a. Dok, u budučnosti, od sakupljenih podataka iz monitorskih stranica, instalirane unutar zone PNI-a, dobičemo i adekvatnu ruţu za zonu od interesa.

Foto 1. Slike Pristine sa donetom prašinom od vetra . – Izvor : IPP / MSPP



35

1.1.4. PRIRODNE OPASNOSTI

Sizmika – Kosovo se podvrgnava se vertikalnim tektonskim pokretima i nalaze se na jednoj aktivoj sizmičnoj zoni uzduţ Orogenskog - Alpskog - Himalajskog Pojasa . U donjenavedenoj mapi , kao u mapi 7, pojavljuju se u oblastima seizmičkog stepena na Kosovu na osnovu magnitude koje su do sada posmatrani epicentar zemljotresa zabeleţen u period od jednog veka . Istorijske registracije pokazuju da su bili 534 zemljotresa , od njih 82 večeg intensiteta od 6° MSK (kategorije prema Merkalovoj skali ), 12 intensiteta >7° MSK, 10 intensita >8° MSK i 3 intensiteta >9° MSK.

Mapa 9. Pozicija PNI-a , u seizmičkoj zoni sa intensitetom t 7° MSK prema registriranim zemljotresima , na

Kosovu . Izvor : Institut za seizmiku / MER i IPP / MSPP

Svaka nova izgradnja, u budučnosti, u zoni od posebnog ekonomskog interesa “ Oblast Novih Iskopina, mora da se prilagodi normama i građevinskim standardima za seizmičke zone preko 7° MSK. Zona NRO –a nalazi se u seizmičkoj zoni koja za 95 sledečih godina očekuje da se dese zemljotresi koji če uzrokovati akceleraciju - pomeranje zemljišta vrednosti u rasponu od 0.06 - 0.08 g, prema poslednjoj kartu Seizmičke Opasnosti za teritoriju Kosova.

Prostorni Plan Podrucja Novog Iskopa Zona PNI



36

Poplave i erozija - Ĉeste i naglašene poplave u zoni od posebnog interesa “ Područje Novog Iskopa”, date u mape 10, neprestani su problem ove teritorijalne zone. Poplave zemljinih površina naješče se uzrokuju od skretanja reke Sitnica od korita koja su evidentna , posebno u vremenskom poeriodu kada je mogučnost velikih padavina velika - Od Novembra do Marta. Analizirajuči potpuno , sadašnje stanje zaštite od štetnih delatnosti vode nije povoljno. Zaštitna infrastruktura (nasipi, druge regulativne delatnosti, nasipi za zaštitu od eroZPEI i potoci ), i Monako delimično predhodno tretirane, zadnjih godina bilo je velikih šteta.

Mapa 10. Mesta poplave reka (levo ) i nivo erozije (desno ) u Zoni PNI-a . – Izvor: IPP/MSPP prema Hidrometeorološkom Atlasu Kosova.



37

1.2. ANALIZA POSTOJEĈEG STANJA

1.2.1. KORIŠĈENJE ZEMLJE

Mapa 11. Površine u upotrebi i u vlasništvu od strane KEK-a . – Izvor : KEK / Divizija Uglja

U okviru zone vaţno je da se zna učešče u imovini zemljišta . U mapi 11, predstavljene su površine u upotrebi i u vlasništvu KEK-a , koja čine oko 20% opšte površine . Dok , vlasništvo drugog dela unutar zone , je privatno i javno , što je promenjivo po opštinama koje učestvuju.

Opština Obiliča , je opština koja se najviše utiče od generisanja električne energije , površinskog iskpovanja , deponiranju pepela kao i jalovine kao i premeštanju naselja, koristi i privatna vlasništva % (ili 5.683 ha) zemljine površine , a u vlasništvu i javnom upravljanju su 4.809 ha (ili 46 %), od koji KEK-u poseduje 15 %.

Koriščenje zemlje za spomenuto zonu od interesa, ima veliku vaţnost i podrazumeva destinaciju površina ili vrstu zauzimanja prostora , odnosno zemljine površine pod poređenim sektorima od koji se one koriste. Veličina poređenih vrednosti, prikazane po hektarima ili procentima, predstavljaju međusektorijalni izveštaj (n.p. nalaţenje industrijske zone uporedo zoni naseljenih mesta ili pokrivenom površinom od izgrađenih zona; uporedo površina sa poljoprivrednim ili šumskim zemljištem, itd ). Takva informacija , osim što pokazuje prioritetne i uticajne korisnike tako i one koji su doticani , ovo če koristiti i za upoređivanje vrednosti prema destinaciji, onih početno postoječih sa onim u budučnosti od realizovane strategije posle zaršetka plana / projekta.



38

Prostorni Plan Podrucja Novog Iskopa Koriscenje zemlje u PNI

Mapa 12. Koriščenje zemljita u zoni PNI-a. - Izvor: IPP / MSPP

Iz mape 12 i tabele sa grafikom 2 data u nastavku, primečuje se da poljoprivredno zemljište ima dominirajuču ulogu u aspektu koriščenja zemljišta, posle dolaze redom šumsko zemljište i izgrađeno zemljište ili za stanovanje /naselja, slogane jalovine , košiščeni rudnici itd.

prostorni plan za podru · 2017. 6. 2. · prostorni plan za područje posebnog ekonomskog interesa...

Documents