PROSAREN EZAUGARRIAK

• Prosa era natural edo arruntean hartzen duen egitura da.

• Bi prosa mota daude: utilitarioa eta artistikoa. 3 mota:– Narrazioa: herri ipuinak, narrazio laburrak eta

nobela.– Oratoria: hitzaldiak.– Historia: biografia, memoriak, gutunak...

• Grezian, hasieran, prosa utilitarioa.• Poesia nabarmendu eta pixkanaka prosa

gainditu.

PROSAREN HISTORIA• Grezian jaio zen.

• Zenbait genero garatzen hasi: historiografia (Herodoto), filosofia (Platon, Aristoteles...).

• Erretorika ongi hitz egiteko edo idazteko artea. Eragin handia izan zuen erromatar filosofoengan (Zizeron), erdi aroko filosofoengan (San Agustin) eta humanistengan (Erasmo).

• Prosa zabaltzen hasi (elizako predikuak, erdi aroko poema epikoak).

• Boccaciok prosa berria sortu zuen Italiar errenazimenduan.

• Espainian XVI.mendean “ Lazarillo de Tormes”. XVII.an Cervantes eta Quevedo.

• XIX. mendean ipuingile eta nobelagile bikainak: Perez Galdos, Poe, Dickens...

EUSKARAZKO PROSA EZAUGARRIAK

• Lehen testuak utilitarioak.

• Prosa artistikoa Lazarragarekin hasi (1567).

• XIX. mendera arte prosa erlijio-arlokoa gailendu.

• Leizarraga eta Axular prosalari bikainak. Lehenak biblia itzuli eta bigarrenak prosa bikaina sortu.

• Pixkanaka idazle laikoak euskaraz idazten hasi.

• XIX. mendean prosa generoak garatu: eleberria, ipuin bildumak...

EUSKAL PROSALARIAK

• Erlijio prosan itzulpenak eta egileak sortutakoak daude: doktrina azalpenak, debozio liburuak.

• Prosa ez erlijiosoan genero didaktikoa nagusi.

• Bizenta Mogel liburu bat argitaratu zuen lehen euskal emakumea.

• XIX. mendean Txomin Agirrek euskarazko lehen eleberria idatzi: Auñemendiko loreak.

JOANES LEIZARRAGA

• Lapurdiko Beskoitze herrian jaio 1506an.

• 1560 Erreformaren alde egin eta Joana Albretekoa erreginaren aginduz Bilblia eta Erreformako funtsezko testuak euskarara itzuli.

• Lan horiek laguntza gabe itzuli, aurrekaririk ez zegoen eta.

• Herri xeheari euskara heltzea helburu zuen.

• 95 urterekin Bastidan hil.