programi i punes 2012 · 2013-11-24 · e drejta evropiane.....18 10. kodi i etikës dhe sjelljes...

PROGRAMI I PUNËS 2012

2

Fjala e Drejtorit…………………………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………….…3

1. Hyrje .............................................................................................................................................................................................................. 4 2. Qëllimet e Programit të Punës ...................................................................................................................................................................... 4 3. Prioritetet Programore .................................................................................................................................................................................. 5

4. Programi i Vazhdueshëm për Arsimim Ligjor ................................................................................................................................................. 6

4.1. Objektivat e PVAL ................................................................................................................................................................................. 6

4.2. Përmbajtja e PVAL ............................................................................................................................................................................... 6

4.3. Burimet për hartimin e PVAL ................................................................................................................................................................ 7

4.4. Rekomandimet e partnerëve ndërkombëtarë ......................................................................................................................................... 7

4.5. Përfituesit e PVAL ................................................................................................................................................................................. 7

5. Trajnimet në fushën penale ........................................................................................................................................................................... 8

5.1. Penale materiale .................................................................................................................................................................................... 8

5.2. Procedura penale ................................................................................................................................................................................. 10

5.3. Drejtësia për të Mitur .......................................................................................................................................................................... 12

6. Trajnimet në fushën civile ........................................................................................................................................................................... 13

6.1. Civile materiale ................................................................................................................................................................................... 13

6.2. Civile procedurale ............................................................................................................................................................................... 16

7. Administrative ............................................................................................................................................................................................. 18

8. Konventa Evropiane për Mbrojtjen të Drejtave të Njeriut dhe Lirive Themelore (KEDNJ)........................................................................... 18

9. E Drejta Evropiane ....................................................................................................................................................................................... 18

10. Kodi i etikës dhe sjelljes profesionale të gjyqtarëve dhe prokurorëve ...................................................................................................... 19

11. Kundërvajtje .............................................................................................................................................................................................. 19

12. Kurse speciale ............................................................................................................................................................................................ 20

13. Kushtetuese ............................................................................................................................................................................................... 21

14. Programe trajnuese të cilat do te mbulohen me ekspertizë nga partnerë të IGJK‐së ................................................................................ 21

15. Provimi Përgatitor dhe Programi Fillestar për Arsimim Ligjor ................................................................................................................... 22

15.1. Provimi Përgatitor/Hyrës .................................................................................................................................................................. 22

15.2. Programi Fillestar për Arsimim Ligjor ................................................................................................................................................ 22

15.2.1. Hyrje ......................................................................................................................................................................................... 22

15.2.2 Qëllimet kryesore të PFAL ........................................................................................................................................................ 23

15.2.3. Baza Ligjore ............................................................................................................................................................................. 23

15.2.4 Struktura .................................................................................................................................................................................... 23

15.2.5. Trajnimet për gjeneratën e pestë të kandidatëve ....................................................................................................................... 23

15.2.6. Modulet trajnuese të Programit Fillestar për Arsimim Ligjor për vitin 2012 ............................................................................ 24

16. Programi i Trajnimeve për Avancim (PTA) ................................................................................................................................................. 25

16.1. Baza Ligjore ...................................................................................................................................................................................... 25

16.2. Modulet trajnuese dhe nivelet përfituese ........................................................................................................................................... 25

16.3. Organizimi i trajnimeve .................................................................................................................................................................... 25

17. Trajnimet për Gjyqtarë Porotë .................................................................................................................................................................. 26

18. Trajnimet për Bashkëpunëtorë Profesional dhe Stafin Mbështetës të Gjykatave dhe Prokurorive ........................................................... 26

19. Trajnimet për Trajnues .............................................................................................................................................................................. 27

20. E‐learning .................................................................................................................................................................................................. 27

21. Publikimet ................................................................................................................................................................................................. 27

22. Bashkëpunimi dhe Integrimi Ndërkombëtarë ........................................................................................................................................... 28

23. Përfundim .................................................................................................................................................................................................. 28

Përmbajtja


3

Të nderuar gjyqtarë e prokurorë, kandidatë për gjyqtarë e prokurorë! Të nderuar ekspertë dhe profesionist tjerë nga lëmi i gjyqësisë dhe prokurorisë! Përgatitja dhe ngritja profesionale është një pjesë integrale e virtyteve më të çmuara për secilin profesion. Këtë ngritje profesionale e bënë edhe më me vlerë pozita e gjyqtarit/prokurorit, kandidatëve për këto pozita dhe profesionistëve

tjerë nga lëmi i gjyqësisë dhe prokurorisë. Shtigjet nëpër të cilat kalojnë njerëzit e këtyre profesioneve janë me plot të panjohura, risi e paqartësi, por mbi të gjitha me nevojën për mësim hap pas hapi. Kjo ngritje dhe ky mësim është ofruar nga Instituti Gjyqësor i Kosovës (IGJK) për tashmë rreth 11 vite e do të vazhdojë edhe gjatë vitit 2012. Përmbajtja e Programit të Punës për vitin 2012 përfshinë organizimin e arsimimit të vazhdueshëm ligjorë për gjyqtarë dhe prokurorë, arsimimin fillestar për kandidatët për gjyqtarë dhe prokurorë dhe arsimimin për avan-cim të gjyqtarëve dhe prokurorëve të sapoemëruar. Pjesë e këtij programi janë edhe trajnimet për gjyqtarë porotë, stafin administrativ të gjykatave dhe prokurorive si dhe profesionist tjerë nga lëmi i gjyqësisë dhe pro-kurorisë. Struktura e të gjitha programeve trajnuese përfshinë organizimin e trajnimeve të cilat janë shprehje e drejtpërdrejtë e nevojave të përfituesve të tij. Secili program përmban objektiva të qarta dhe ndryshe nga vitet e mëparshme, trajnimet e vitit 2012 do të jenë të karakterit të specializuar me fokus në mbështetje të e të emëri-meve, riemërimeve dhe zbatimit të reformave dhe riorganizimit të sistemit gjyqësor dhe prokurorial. Me këtë dokument, po ju vëmë në duar Programin e Punës për vitin 2012 të Institutit Gjyqësor të Kosovës. Në kuadër të këtij programi, Këshilli Drejtues i Institutit Gjyqësor të Kosovës ka miratuar aktivitete të shumta dhe të llojllojshme të cilat bazohen në një kontribut të kombinuar të mbështetjes nga buxheti i shtetit dhe partnerëve ndërkombëtarë. Ky program është mjaft ambicioz si në numrin e aktiviteteve edhe në cilësinë e tyre. Aktivitet e këtij programi janë nga fushat më të rëndësishme të dhënies së drejtësisë; nga fusha civile, penale, penale për të mitur, admin-istrative, komerciale, fusha kushtetuese dhe ajo e bashkëpunimit ndërkombëtar, E drejta e BE-së dhe e mbrojtjes së të drejtave të njeriut, nga fusha e etikës profesionale, shkrimit dhe arsyetimit ligjor, nga fusha e alternativave të zgjidhjes së rasteve, shkathtësitë e përfaqësimit gjatë gjykimit etj. Secili prej jush ka të drejtën e zgjedhjes së tij për aktivitetet ku do të marrë pjesë duke u nisur nga nevojat dhe kërkesat personale e institucionale për trajnim. Kjo zgjedhje duhet të gërshetohet me domosdoshmërinë për koordinim me Këshillin Gjyqësor të Kosovës dhe Këshillin Prokurorial të Kosovës si dhe me kryetarët e gjykatave dhe kryeprokurorët. Jemi të sigurt që pritjet tuaja për ngritje profesionale lidhen kryesisht me nevojat dhe dëshirën e vazhdueshme për trajnim me synim rritjen dhe përmirësimin e shprehive praktike të njohjes dhe zbatimit të ligjit. Me këtë rast falënderojmë për bashkëpunimin dhe mbështetjen institucionale partnerët tonë ndërkombëtarë; USAID (të gjitha programet), UNDP, EU (UE LER/Twining), US DoJ (OPDAT), OSBE, GIZ, UNICEF, UN-WOMEN, TIKA e të tjerë partnerë, të cilët kanë shprehur gatishmërinë e plotë në mbështetje të zbatimit të këtij programi. Duke ju falënderuar të gjithëve për bashkëpunim dhe mbështetje, mbetemi të hapur për ide, rekomandime, ko-mente e sugjerime të cilat do të pasurojnë dhe përmirësojnë programet tona për ngritjen tuaj profesionale. Me nderime Mr.sc. Lavdim Krasniqi Drejtor i Institutit Gjyqësor të Kosovës

Fjala e Drejtorit


4

P rogrami i Punës i Institutit Gjyqësor të Kosovës (më tutje IGJK), për vitin 2012, shpreh synimet tona drejt realizimit të arsimimit ligjor për

gjyqtarë, prokurorë, kandidatë për gjyqtarë dhe prokurorë si dhe profesionist tjerë ligjorë të identifikuar nga IGJK. Për IGJK-në si edhe institucionet tjera të gjyqësisë dhe prokurorisë në Kosovë, viti 2012 është periudhë e sfidave dhe mundësive të shumta. Programi i Punës së IGJK-së për vitin 2012 është reflektim i nevojave për mbështetje të reformave gjithëpërfshirëse të sistemit gjyqësor e prokurorial dhe mbështetje në tejkalimin e sfidave për zbatim të Ligjit për Gjykata dhe Ligjit për Prokurorin e Shtetit duke filluar nga janari i vitit 2013. Realizimi i objektivave të këtij programi do të bëhet duke u mbështetur në parimet e transparencës, mosdiskriminimit, pavarësisë institucionale, profesionalizimit, bashkëpunimit, zbatimit të ligjit si dhe standardeve më të larta të përcaktuara për arsimimin ligjor për profesionistët e sistemit të gjyqësisë dhe prokurorisë. Bazuar në funksionet ligjore të IGJK-së, janë hartuar programe trajnimi të veçanta të cilat mbështesin këtë program pune. Me këto programe janë përcaktuar aktivitetet konkrete dhe metodologjia e realizimit të tyre. Përveç aktiviteteve për arsimim ligjor, gjatë vitit 2012 IGJK ka planifikuar edhe disa aktivitete në fushën e hulumtimeve dhe publikimeve me interes për sistemin gjyqësor dhe prokurorial. Nëpërmjet këtij programi pune, do të pasqyrohet në mënyrë të përmbledhur angazhimi i IGJK-së për realizimin e programeve të veçanta trajnuese dhe aktiviteteve tjera për vitin 2012.

1. Hyrje

Disa nga qëllimet kryesore të cilat synohet të arrihen me programin e punës për vitin 2012, janë: Ngritja e vazhdueshme profesion-

ale e gjyqtarëve, prokurorëve dhe profesionistëve tjerë nga lëmi i gjyqësisë dhe prokurorisë të për-caktuar nga IGJK;

Përgatitja profesionale e kandi-datëve për gjyqtarë dhe prokurorë;

Zhvillimi i një procesi transparent dhe të barabartë të rekrutimit të kandidatëve për gjyqtarë dhe pro-kurorë;

Zbatimi i trajnimeve të speciali-zuara për gjyqtarë dhe prokurorë;

Zhvillimi i trajnimeve të nevojshme për stafin e gjykatave dhe proku-rorive;

Zbatimi i fushës hulumtuese kërki-more shkencore dhe botimi i pub-likimeve;

Zgjerimi i bashkëpunimit dhe koor-dinimit me partnerët vendor dhe ndërkombëtar;

Zhvillimi i një metodologjie mod-erne gjatë zbatimit të programeve trajnuese;

Pjesëmarrja në aktivitete të ndry-shme për arsimim ligjor të karak-terit ndërkombëtarë.

2. Qëllimet e Programit të Punës


5

3. Prioritetet Programore

Realizimi i aktiviteteve të IGJK-së do të bëhet mbi bazë të prioriteteve të përcaktuara me programin vjetor të punës për vitin 2012, në bashkëpunim të ngushtë me Këshillin Gjyqësor të Kosovës (KGJK) dhe Këshillin Prokurorial të Kosovës (KPK), duke pasur parasysh edhe kapacitetet administrative, profesionale dhe financiare të IGJK-së. Renditja e prioriteteve programore sipas rëndësisë së tyre, bëhet si më poshtë: Arsimim Ligjor për bartësit e funksionit të gjyqtarit dhe prokurorit (Programi i Vazhdueshëm për

Arsimim Ligjor); Arsimim Ligjor për bartësit potencial të funksionit të gjyqtarit dhe prokurorit (Programi Fillestar për

Arsimim Ligjor), për gjeneratën e katërt të kandidatëve; Organizimi i Provimit Përgatitor/Hyrës, për gjeneratën e pestë të kandidatëve për gjyqtarë dhe

prokurorë; Arsimim Ligjor, për gjeneratën e pestë të kandidatëve për gjyqtarë dhe prokurorë, sipas nevojave të

KGJK-së dhe KPK-së, (Programit Fillestar për Arsimim Ligjor); Kurseve trajnuese të posaçme të aftësimit për avancim për gjyqtarët dhe prokurorët e sapoemëruar dhe

ata të avancuar nga një nivel në tjetrin (Programi Trajnues për Avancim); Trajnime për gjyqtarët porotë; Trajnime për stafin administrativ të gjykatave dhe prokurorive si dhe profesionistët tjerë nga lëmi i

gjyqësisë dhe prokurorisë të identifikuar nga IGJK; Hulumtime dhe Publikime nga lëmi i gjyqësisë dhe prokurorisë.


6

Përmbajtja e PVAL për vitin 2012 shpreh jo vetëm nevojat e gjyqtarëve dhe prokurorëve në detyrë, por edhe të tërë sistemit gjyqësor e pro-kurorial i cili është në përgatitje të zbatimit të Ligjit për Gjykata dhe Ligjit për Prokurorin e Shtetit. PVAL është hartuar nga stafi i IGJK-së, ekspert të ndryshëm dhe trajnues të IGJK-së. Ai bazohet në nevojat e shprehura nga përfi-tuesit e tij si dhe është përmbledhur duke për-dorur teknika dhe metodologji të veçanta të cilat kanë mundësuar një program gjithëpërf-shirës dhe të llojllojshëm.

Në përmbushje të nevojave dhe pritjeve për një sistem gjyqësor e prokurorial me integritet të lartë profesional, etik, të paanshëm, të pavarur dhe modern, PVAL ka këto objektiva: Arsimim Ligjor për gjyqtarët dhe prokurorët lidhur me

reformat legjislative si dhe zhvillimet në praktikën gjyqësore;

Ofrimi i mbështetjes profesionale gjyqtarëve dhe prokurorëve në punën e tyre praktike edhe atëherë kur ata lëvizin në pozita të ndryshme;

Përgatitja e gjyqtarëve dhe prokurorëve për pozitat menaxhuese dhe promovimi i një kulture për menaxhim të mirë të rasteve;

Nxitja e shkëmbimit të njohurive, metodave dhe praktikave të mira profesionale;

Forcimi i shkathtësive profesionale të shkrimit, arsyetimit dhe argumentimit gjatë zbatimit të ligjit në praktikë;

Dhënia e kontributit për mbajtjen e gjyqtarëve dhe prokurorëve të informuar për zhvillimet në lëmin ekonomik, social dhe kulturorë;

Ngritja e njohurive të gjyqtarëve dhe prokurorëve rreth të drejtës ndërkombëtare në veçanti të Drejtës Evropiane;

Ofrimi i një qasje multidisiplinare për temat apo çështjet e adresuara nga nevojat për trajnim të gjyqtarëve dhe prokurorëve;

Unifikimi i zgjidhjeve ligjore të rasteve praktike në gjithë sistemin gjyqësor dhe prokurorial të Kosovës; dhe

Aplikimin e teknologjisë informative për arsimimin ligjor;

PVAL për vitin 2012 përmban në vete për trajtim çështje nga: E drejta Penale (materiale

dhe procedurale); Drejtësia për të Mitur; Ekzekutimi i sanksioneve

penale; E drejta Civile (materiale

dhe procedurale); E drejta Tregtare; E drejta Administrative; E drejta Evropiane; Konventa Evropiane për të

Drejtat dhe Liritë Themelore të Njeriut,

Etika dhe Sjellja Profesionale;

Lëmia e Kundërvajtjeve; E drejta kushtetuese; Kurse të specializuara të

përmbledhura në formë të moduleve nga fusha të caktuara të ligjit;

Kurse për zhvillimin e shkathtësive të veçanta të gjyqtarëve dhe prokurorëve.

4. Programi i Vazhdueshëm për Arsimim

4.1. Objektivat e PVAL

4.2. Përmbajtja e PVAL

“Programi i Vazhdueshëm për Arsimim Ligjor (PVAL) është program trajnimi i cili iu dedikohet gjyqtarëve dhe prokurorëve të cilët aktualisht ushtro-jnë funksionin e tyre”


7

Përfitues të trajnimeve dhe aktiviteteve të PVAL, janë: Gjyqtarët dhe prokurorët në detyrë

nga të gjitha nivelet; Në disa kurse trajnuese, përfitues

të trajnimeve do të jenë edhe profesionistët tjerë ligjor të përcaktuar nga IGJK.

e qëllim që PVAL t’u përgjigjet nevojave të gjyqtarëve dhe

prokurorëve për trajnim, janë përdorur burimet si më poshtë:

Analiza e formave të vlerësimit të aktiviteteve trajnuese të organizuara në vitin 2011;

Përgjigjet e pyetësorëve të dërguara gjyqtarëve dhe prokurorëve me qëllim të propozimit të temave për trajnim në vitin 2012;

Propozimet e grupit të ekspertëve të caktuar për hartim të programeve trajnuese;

Takimet me kryetarë të gjykatave dhe kryeprokuror të prokurorive;

4.3. Burimet për hartimin e PVAL

PVAL, në përmbajtjen e vet përfshinë edhe rekomandimet dhe propozimet e bëra nga: Organizata për Siguri dhe Bashkëpunim

Evropian, Misioni në Kosovë (OSBE); Raportit Vlerësues i PVAL të bëra nga

Programi EROL i mbështetur nga USAID; Rekomandimet e dala nga Raportet e

Programit të Binjakëzimit (EULER), mbështetur nga Komisioni Evropian;

Rekomandimet e bëra nga Raporti i Progresit i Komisionit Evropian (shtator 2011);

Diskutimet me gjyqtarët e Gjykatës Supreme dhe prokurorët e Prokurorisë së Shtetit;

Propozimet e trajnuesve të IGJK-së të dhëna në takime të veçanta gjatë vitit 2011;

Propozimet nga Këshilli Prokurorial i Kosovës,

Takimet me donatorë/partnerë të ndryshëm të cilët mbështesin IGJK-në;

Rekomandimet e raporteve të ndryshme të organizatave vendore dhe ndërkombëtare;

Strategjitë legjislative të Qeverisë dhe Kuvendit të Republikës së Kosovës;

Konkluzionet e takimeve të Këshillit Programor të IGJK-së.

4.5. Përfituesit e PVAL 4.4. Rekomandimet e partnerëve ndërkombëtarë


8

Përgjegjësia penale e personave fizik dhe juridik Përgjegjësia penale është kushti që duhet të plotësohet medoemos për t’u konsideruar një vepër si vepër penale, për të përcaktuar përgjegjësinë penale të kryesit dhe që kryerësit të saj të mund t’i shqiptohet sanksioni penal. Në praktikën gjyqësore paraqiten probleme të shumta në për-caktimin e përgjegjësisë penale, përkatësisht rreth përcak-timit të formave të dashjes dhe pakujdesisë. Situatë delikate është sidomos përcaktimi i përgjegjësisë penale të personave juridik, andaj është e nevojshme që të trajtohet kjo temë me qëllim të evitimit të këtyre proble-meve që paraqiten në praktikë. Kohëzgjatja e trajnimit: Një ditor Përfituesit: Gjyqtarë dhe prokuror të nivelit komunal dhe të qarkut

Trajnimet në fushën penale

Matja dhe caktimi i dënimit Duke pasur parasysh se caktimi i dënimit është qëllimi i fundit në procedurë penale dhe sfidat që paraqiten në praktikë para gjyqtarëve gjatë caktimit të llojit dhe lartësisë së dënimit, është e nevojshme që kjo temë të trajtohet gjatë trajnimit në mënyrë që gjyqtarët të për-fitojnë njohuritë lidhur me matjen e dënimit ku do të përfshihen edhe analizat dhe vlerësimet e rrethanave që ndikojnë në llojin dhe lartësinë e dënimit. Kohëzgjatja e trajnimit: Një ditor Përfituesit: Gjyqtarët dhe prokurorët e nivelit të qarkut dhe nivelit komunal

5.1. Penale materiale

Bashkëpunimi në kryerjen e veprës penale dhe bashkimi kriminal

Numri gjithnjë e më i madh i rasteve ku veprat penale kry-hen në bashkëpunim të më shumë personave e bëjnë të nevojshme që kjo temë të trajtohet ashtu që në praktikë të zbatohen sa më drejtë dispozitat e KPPK-së. Kohëzgjatja e trajnimit: Një ditor Përfituesit: Gjyqtarët dhe prokurorët nga niveli komunal dhe i qarkut dhe prokurorët nga Prokuroria Speciale

Mbrojtja e nevojshme Mbrojtja e nevojshme është një veprim i ligjshëm i çdo individi apo grupi shoqëror për t’u mbrojtur nga sulmet e padrejta që kërcënojnë apo rrezikojnë rendin shoqëror, jetën, shëndetin, pasurinë apo të drejtat dhe interesat tjera të tyre. Ky institut gjen zbatim në një pjesë të konsiderue-shme të veprave penale kundër jetës dhe trupit, prandaj me qëllim të njohjes me përmbajtjen, elementet e domos-doshme të mbrojtjes së nevojshme si dhe dallimi i këtij instituti me institutet tjera penalo juridike, është më së i nevojshëm trajtimi i kesaj teme. Kohëzgjatja e trajnimit: Një ditor Përfituesit: Gjyqtarët dhe prokurorët e nivelit komunal dhe të qarkut

Dënimet kryesore, plotësuese dhe alternative Padyshim se është e rëndësishme që përmes trajnimit të trajtohen problemet e shumta që paraqitën në prak-tikën e gjykatave me rastin e vendosjes lidhur me shqiptimin e dënimeve kryesore, atyre plotësuese dhe dënimit alternativ. Nga praktika e gjykatave tona vërehet se ka dilema rreth përcaktimit të këtyre dëni-meve kur është fjala për kushtet që duhet të plotëso-hen e sidomos kur është fjala për zëvendësimin e dënimit me gjobë dhe anasjelltas. Gjithashtu është vërejtur së dënimet plotësuese shqiptohen në raste shumë të rralla, madje edhe atëherë kur shqiptimi i tyre është i domosdoshëm. Zbatimi i dënimit alterna-tiv, synon të konsolidojë dhe promovojë të drejtat e njeriut, të zgjerojë përfaqësimin e interesave dhe nevojave të ndryshme të shoqërisë si dhe të kon-tribuoj në zhvillimin dhe emancipimin e shoqërisë. Kohëzgjatja e trajnimit: Dy ditor Përfituesit: Gjyqtarët dhe prokurorët e nivelit të qarkut dhe komunal

Parashkrimi Është institut i rëndësishëm në procedurë për të cilin gjykata dhe prokuroria duhet të kujdeset ex-oficio. Për ketë arsye është e rëndësisë së veçantë të flitet për këtë institut, duke pasur parasysh numrin e madh të lëndëve të parashkruara qoftë në fazën e ndjekjes apo në fazën e ekzekutimit. Kjo gjndje imponon nevojën për trajnim me qëllim të evitimit të shkaqeve që sjellin deri te parashkrimi. Kohëzgjatja e trajnimit: Një ditor Përfituesit: Gjyqtarët dhe prokurorët e nivelit të qarkut dhe komunal


9

Veprat penale kundër integritetit seksual Duke pasur parasysh numrin dhe llojin e veprave penale kundër integritetit seksual vështirësitë të cilat i hasin prokurorët dhe gjyqtarët lidhur me kualifikimin juridik të këtyre veprave penale, po ashtu edhe ndryshimet në Kodin Penal e bëjnë të nevojshme që ky kapitull të tra-jtohet gjatë trajnimit të gjyqtareve dhe prokurorëve. Kohëzgjatja e trajnimit: Një ditor Përfituesit: Gjyqtarët dhe prokurorët nga niveli ko-munal dhe i qarkut

Moduli – Krimi i Organizuar Krimi i organizuar është koncept dinamik i cili vazhdimisht i përshtatet hapësirës ku vepron. do ditë, krimi i organizuar po bëhet më global dhe heterogjen. Gjendja e shtrirjes, veprimit dhe efektet e krimit të organizuar kërkojnë një qasje gjithëpërfshirëse në luftën kundër tij. Kjo luftë kërkon përkushtimin e pakursyer të mekanizmave të ndjekjes, gjykimit dhe dënimit të autorëve të krimit të organizuar. Me qëllim të ngritjes së ka-paciteteve profesionale të gjyqtarëve dhe proku-rorëve, në kuadër të këtij moduli trajnues do të përgatiten për elaborim një numër i temave lidhur me tregtinë ilegale të narkotikëve, trafikimin me qenieve njerëzore, pastrimin e parave, korrupsionin dhe trafikimin me armë, kontrabandimi i mallrave. Kohëzgjatja: Disa ditor Përfituesit: Prokurorët nga të gjitha nivelet dhe gjyqtarët nga niveli i qarkut

Veprat penale kundër pasurisë dhe ekonomisë Duke marrë parasysh numrin dhe llojin e konsiderue-shëm të veprave penale kundër pasurisë po ashtu pasi që ekonomia konsiderohet bazë e tërë jetës shoqërore dhe fusha më e rëndësishme e veprimit të shoqërisë, është e arsyeshme që të organizohen trajnime për gjyqtar dhe prokuror ku do të shqyrtohen rastet nga praktika të cilat do të trajtohen gjatë punës në grupe në mënyrë që pjesëmarrësit të kenë mundësinë të njihen me zgjidhjet ligjore dhe praktikat lidhur me zbatimin e drejtë të dis-pozitave ligjore që kanë të bëjnë me këto vepra penale. Kohëzgjatja e trajnimit: Një ditor Përfituesit: Gjyqtarët dhe prokurorët nga niveli ko-munal dhe i qarkut

Moduli - Krimet e Rënda Në kuadër të krimeve të rënda të cilat sipas ligjit të ri për Gjykatat do të jenë në kompetencë të Departamentit për Krime të Rënda do të hartohet një modul trajnues me qëllim të përmbledhjes së disa veprave penale të cilat janë në këtë domen. Pjesë e këtij moduli do të jenë këto tema: veprat penale kundër rendit kushtetues dhe sigurisë përfshirë terroriz-min, veprat penale kundër njerëzimit (gjenocidi, krimet e luftës dhe marrja peng), veprat penale kundër sigurisë së përgjithshme dhe pronës, veprat penale kundër adminis-trimit të drejtësisë dhe administrimit publik, veprat pe-nale kundër rendit publik, krimet e rënda si kidnapimi, tortura dhe dhunimi. Kohëzgjatja: Disa ditor Përfituesit: Gjyqtarë dhe prokurorë nga niveli komunal dhe i qarkut

Moduli - Krimi Kibernetikë Është veprimtari kriminale e cila kohëve të fundit është gjithnjë më e shpeshtë si rezultat i zhvillimit të teknologjisë dhe duke qenë se nuk ka mjaftë praktikë gjyqësore, meriton trajtim të veçantë për zbatim të drejtë të dispozitave ligjore me qëllim të parandalimit dhe luftimit të krimit kibernetikë me masa konkrete siç janë: parandalimi, zbulimi dhe sanksionimi i shkeljeve të ligjit përmes sistemeve kompjuterike dhe me qëllim të respektimit të të drejtave të njeriut dhe mbrojtjes së të dhënave per-sonale. Kohëzgjatja e trajnimit: Disa ditor Përfituesit: Gjyqtarë dhe prokurorë nga gjitha nivelet

Kodi Penal i Kosovës - ndryshimet dhe risitë

Pritet që Kodi Penal i Kosovës të miratohet me disa ndryshime dhe risi të rëndësishme. Trajtimi i këtyre ndryshimeve dhe risive të Kodit Penal do të bëhet në trajnime apo tryeza pune të veçanta në momentin kur këto ndryshime të hyjnë në fuqi dhe kategoria e përfituesve do varet nga përkatësia e kompetencave lëndore që del si rezultat i ndry-shimeve.


10

Detyrat dhe autorizimet e përgjithshme të policisë dhe të prokurorit në procedurën parapenale

Funksionimi i drejtë i raporteve në mes të prokurorit dhe policisë dhe ndarja e saktë e kompetencave në mes tyre në kuadër të dispozitave të KPPK-së, është në interes të luftimit të kriminalitetit. Kësaj do t’i kontribuonte në masë të madhe organizimi i tryezave të diskutimeve për proku-rorët dhe profesionistët tjerë të identifikuar nga IGJK. Kohëzgjatja e trajnimit: Një ditor Përfituesit: Prokurorët dhe profesionist tjerë të identifi-kuar nga IGJK

Procedura e provave me vështrim të posaçëm në ekspertizë, mbështetja e aktgjykimit në një provë të vetme dhe pranueshmëria e provave

Zhvillimi i një procedure gjyqësore të drejtë dhe nevoja për gjetjen e së vërtetës imponojnë domos-doshmërinë që gjykata me vëmendje dhe përkushtim maksimal t’i vërtetoj faktet kundër të pandehurit dhe ato në favor të tij. KPPK, përcakton rregullat e përgjithshme të provës. Për vërtetimin e ndonjë fakti të rëndësishëm ku kërkohet njohuri profesionale nga shkencat jo juridike caktohet ekspertimi. Zbatimi kësaj procedure dhe administrimi i këtyre provave kërkon profesionalizëm të lartë i cili mund të arrihet nëpërmjet trajnimeve. Po ashtu përkundër rëndësisë që ka dëshmia e dëshmi-tarit, nuk i lejohet gjykatës ta shpall të pandehurin fajtor duke u mbështetur vetëm në një dëshmi ose duke i dhënë rëndësi vendimtare një dëshmie a një prove tjetër e cila nuk mund të kundërshtohet nga mbrojtja. Mënyra e marrjes së provave, cilësimi i tyre si të pranueshme apo papranueshme dhe administrimi me to është çështje që meriton vëmendje të posaçme gjatë trajnimeve. Kohëzgjatja e trajnimit: Dy ditorë Përfituesit: Gjyqtarë dhe prokurorë.

5.2. Procedura penale

Qasja dhe plani i prokurorit nga momenti i pranimit të kallëzimit penal

Me qëllim që prokurori të jetë efikas në fazat e mëtut-jeshme të procedurës penale nevojitet që të bëjë një analizë të hollësishme të kallëzimit penal dhe të bëjë një plan paraprak të punës së tij. Për këtë arsye do të ishte tepër e rëndësishme organizimi i një tryezë diskutimesh ku do të diskutohej për metodat dhe teknikat e hartimit të planit të punës së prokurorit lidhur me zbatimin e hetimeve. Kohëzgjatja e trajnimit: Një ditor Përfituesit: Prokurorët e të gjitha niveleve.

Fillimi dhe kohëzgjatja e hetimit Sipas ligjeve dhe akteve ndërkombëtare secili person i dyshuar si kryerës i veprës penale ka të drejtë në gjykim të drejtë dhe të zbatuar në kohë të arsyeshme. Prokurori pub-lik, si palë në procedurën penale zbaton fazën paraprake të kësaj procedure, nga e cila varet suksesi i tërë procedurës. Faza e hetimit, të cilën e zbaton prokurori publik është faza e parë e procesit penal në të cilën orientohet procesi penal. Prokurori si organ shtetëror ka për obligim që me vëmendje dhe përkushtim profesional të vërtetoj faktet si ato që shkojnë në dëm ashtu edhe ato që shkojnë në dobi të tij. Kohëzgjatja e trajnimit: Një ditor Përfituesit: Prokuror të nivelit komunal, prokurorisë speciale dhe profesionist tjerë të identifikuar nga IGJK.

Paraburgimi, përfshirë paraburgimin në proce-durë të shkurtër dhe masat tjera të sigurimit të pranisë së të pandehurit në procedurë

Paraburgimi si masë për sigurimin e pranisë së të pande-hurit në procedurë, nënkupton kufizimin e lirisë së të pandehurit dhe paraqet ndërhyrje të drejtpërdrejt në lirinë e garantuar me KEDNJ. Paraburgimi caktohet sipas kërkesës së prokurorit publik me vendim të gjyqtarit të procedurës paraprake, nën kushtet e parapara me nenin 281 të KPPK-së. Në këtë drejtim në praktikë shfaqen probleme rreth zbatimit të kësaj mase. Jo me pak e rendesishme eshte edhe zbatimi i masave tjera per sig-urimin e pranise se te pandehurit ne procedudre. Kohëzgjatja e trajnimit: Dy ditore Përfituesit: Gjyqtarë të procedurës paraprake si dhe prokurorë te prokurorisë së Qarkut dhe Komunale.

Masat e fshehta teknike të hetimit dhe vëzhgimit

Jeta private, pacenueshmëria e banesës dhe e korrespondencës etj., parimisht mbrohen me të drejtën ndërkombëtare dhe me të drejtën vendore. Mirëpo, nevoja për efikasitet procedural për zbulimin e krimit të rëndë, të krimit të organizuar dhe korrupsionit shtron domosdoshmëri shoqërore për aplikim të masave të fshehta teknike të hetimit dhe vëzhgimit. Për shkak të ndjeshmërisë së theksuar zbatimi apo moszbatimi i drejtë i këtyre dispozitave ligjore e bën të nevojshëm trajnimin lidhur me këto masa. Kohëzgjatja: Një ditor Përfituesit: Policia, prokurorët dhe gjyqtarët e procedurës paraprake

Zbatimi i marrjes në pyetje të dëshmitarit dhe dëshmitarët e mbrojtur

Dëshmia e dëshmitarit si provë është një ndër provat më të shpeshta dhe mjaft e rëndësishme në procedurë penale. Nëpërmjet kësaj prove fitohen të dhëna për veprën penale, për kryesin dhe për rrethana tjera të rëndësishme në proce-durën penale. Duke u nisur nga obligimi i dëshmitarit që të dëshmoj në procedurën penale dhe rrezikut i cili realisht mund t’i ka-noset dëshmitarit ose të dëmtuarit për dëshminë e tij, KPPK parasheh procedurën për caktimin e masës mbro-jtëse ose për urdhrin për anonimitet ndaj dëshmitarit. Për shkak të rëndësisë së kësaj prove dhe administrimit të saj nevojitet të bëhen trajnime për gjyqtarët dhe prokurorët. Kohëzgjatja e trajnimit: Një ditor Përfituesit: Gjyqtarë dhe prokurorë


11

Aktakuza dhe konfirmimi i aktakuzës Aktakuza është akt akuzues të cilën e ngrit paditësi i autorizuar pas përfundimit të hetimit ose kur prokurori publik konsideron se informacionet me të cilat disponon për veprën penale dhe kryerësin e saj paraqesin bazë të arsyeshme për ngritjen e aktakuzës. Aktakuza i dorëzohet gjykatës kompetente për konfirmim dhe për gjykim. Se-anca për konfirmim të aktakuzës është fazë gjyqësore, në të cilën gjyqtari për konfirmim të aktakuzës, verifikon arsyeshmërinë e aktakuzës për nxjerrjen e të pandehurit në shqyrtim gjyqësor. Kur në seancë për konfirmim të akta-kuzës konstatohet se në shkresat e lëndës gjenden prova të papranueshme, ato duhet të veçohen. Për shkak se konfir-mimi i aktakuzës është relativisht risi trajtimi i saj ende është i nevojshëm. Kohëzgjatja e trajnimit: Një ditor Përfitues: Prokurorët e të gjitha niveleve

Kompetencat e prokurorit lidhur me konfiskimin e sendeve dhe konfiskimi i pasurisë së fituar me vepër penale

Gjatë zhvillimit të procedurës penale duhet të konfiskohen sendet të cilat janë përcaktuar sipas KPK, pastaj mund të konfiskohen sendet që shërbejnë si provë apo konfiskohet dobia pasurore e fituar me vepër penale. Në bazë të kërkesës me shkrim të prokurorit publik gjykata kërkon dorëzimin e sendeve nga mbajtësi i tyre, apo me vetë iniciativë merr vendim për marrjen e tyre. Konfiskimi i sendeve dhe pasurisë së fituar me vepër penale ka rëndësi të madhe për arritjen e qëllimit të ligjvënësit, prandaj ne drejtim te efikasitetit ne këtë aspekt trajnimet janë mjaft të nevojshme. Kohëzgjatja e trajnimit: Një ditor Përfituesit: Gjyqtarë dhe prokurorë të të gjitha niveleve

Shqyrtimi gjyqësor Shqyrtimi gjyqësor paraqet pjesën qendrore të procedurës penale, në të cilën, pas analizës së gjithanshme të provave apo pas pohimit të pandehurit, trupi gjykues merr aktgjykim ose aktvendim. Gjykata merr vendim në bazë të provave që shqyrtohen dhe verifikohen në shqyrtim gjy-qësor. Pasi që kjo pjesë zë vend qendror në procedurën penale trajtimi i saj në trajnime apo tryeza diskutimesh (simulim) me gjyqtarë dhe prokurorë është më se i nevo-jshëm. Kohëzgjatja e trajnimit: Një ditor Përfituesit: Gjyqtarë dhe prokurorë

Ndërmjetësimi Me procedurën për ndërmjetësim synohet zgjidhja e çështjes penale të dënueshme me gjobë ose me burgim deri në tre vite me marrëveshje midis të dëmtuarit dhe të pandehurit me ndërmjetësimin e ndërmjetësuesit. Për ta dërguar kallëzimin penal në këtë procedurë, prokurori publik merr parasysh llojin, natyrën dhe rrethanat e veprës penale, personalitetin e kryesit, nivelin e përgjegjësisë penale të tij etj. Trajnimet për ndërmjetësim janë me rëndësi në këtë fazë, pasi që tanimë janë licencuar ndërmjetësuesit dhe pritet të fillojnë zbatimin e kësaj pro-cedure. Kohëzgjatja e trajnimit: Një ditor Përfituesit: Gjyqtarë, prokurorë, ndërmjetësit, zyrtar të shërbimit sprovues.

Procedura për dhënien e urdhrit ndëshkimor Kjo procedurë mundëson që, në kushte të caktuara, gjykimi me procedurë të shkurtër të përfundoj pa mbajtur shqyrtimin gjyqësor. Procedura e tillë i kontribuon për zgjidhje të shpejt (në mënyrë ligjore) të një çështje penale. Veprimi i tillë në një masë lehtëson punën e gjyqtarit. Numri relativisht i madh i këtyre rasteve gjyqësore bën të nevojshëm organizimin e trajnimeve. Kohëzgjatja e trajnimit: Një ditor Përfituesit: Gjyqtarë dhe prokurorë të nivelit komunal

Procedura penale ku përfshihen kryes me çrregullime mendore

Çrregullimet mendore që paraqiten tek i pandehuri me rastin e kryerjes së veprës penale, varësisht nga inten-siteti i tyre, përjashtojnë përgjegjësinë penale ose sjellin deri te përgjegjësia e zvogëluar. Kur për shkak të çrregullimeve të tilla ekziston rrezik për jetën apo shëndetin e kryesit ose të personave të tjerë, sipas pro-cedurës së përcaktuar ligjore ndaj kryesit të veprës penale caktohet masa e trajtimit të detyrueshëm psikiatrik. Kohëzgjatja e trajnimit: Një ditor Përfituesit: Gjyqtarë dhe prokurorë

Vlefshmëria e procedurës penale lidhur me personat - Imuniteti penalo-procedural Mosnjohja dhe mosrespektimi i imunitetit të gjykatësve e prokurorëve nga organet e ndjekjes në Kosovë, e herë herë arres-timi i tyre kanë ndikuar që opinioni publik edhe ashtu i irrituar në punën e organeve shtetërore të rrit perceptimin negativë ndaj organeve të gjyqësisë dhe atë shpeshhere në mënyrë të padrejtë. Në mënyrë që të eliminohet kjo procedurë e pa lig-jshme dhe arbitrare e zbatimit të ligjit duhet që në radhët e bartësve të funksioneve të judikaturës të qartësohet imuniteti kushtetues i gjykatësve dhe prokurorëve në Kosovë. Kohëzgjatja e trajnimit: Një ditor Përfituesit: Gjyqtarë dhe prokurorë


12

Ligji mbi ekzekutimin e sanksioneve penale Qëllimi përfundimtar i të drejtës penale në kuptimin e gjerë është shqiptimi dhe ekzekutimi i sanksionit pe-nal ndaj kryerësit përgjegjës të veprës penale. Ekzekutimi i sanksioneve penale rregullohet me LESP. Organizimi i trajnimeve lidhur me kete teme do te ndikoje ne ngritjen e efikasitetit per ekzekutim te sanksioneve penale. Kohëzgjatja e trajnimit: Një ditor Përfituesit: Gjyqtarë, shërbimi korrektues dhe shër-bimi sprovues.

Procedura penale nënkupton një veprimtari formale të gjerë të organeve procedurale për zgjidhjen e çështjeve penale. Në disa sisteme bashkëkohore të procedurës pe-nale, përfshirë këtu edhe sistemin tonë, aplikohet marrëve-shja për pranimin e fajësisë, e cila ofron rrugë më të shkurtë, më efikase dhe më me pak shpenzime për zgjidhjen e një çështje penale. Zbatimi i këtij institucioni ndihmon për shkarkim të konsiderueshëm të gjyqësorit nga numri i gjithëmbarshëm i çështjeve penale dhe kërkon an-gazhimin e disa akterëve njëkohësisht pasi që është kom-pleks në vetvete, prandaj diskutimi lidhur me zbatimin e tij është më se i domosdoshëm. Në kuadër të këtij moduli do të trajtohet edhe pranimi i fajësisë i cili dallon nga instituti i negocimit të mar-rëveshjes për pranimin e fajësisë. Kohëzgjatja e trajnimit: Disa ditor Përfituesit: Gjyqtarë dhe prokurorë.

Moduli - “Drejtësia për të Mitur” Programi i trajnimit në fushën e drejtësisë për të mitur, ka për qellim ngritjen e njohurive të vazhdueshme të gjyqtarëve dhe prokurorëve për të mitur dhe rritjen e efikasitetit ne respektimin e lirive dhe të drejtave të te miturve gjatë zbatimit praktik të legjislacionit në këtë fushë. Kodi i Drejtësisë për të Mitur përcakton proce-dura të veçanta për të miturit si kryes të veprave penale dhe prezanton koncepte dhe institute të reja në legjislacionin dhe administrimin e dre-jtësisë për të mitur në Kosovë. Ky kod siguron mbrojtje më të madhe ligjore për të miturit në konflikt me ligj, megjithatë efikasiteti i tij varet në mënyrë të pashmangshme nga shkalla e imple-mentimit nga ana e gjyqtarëve, prokurorëve dhe profesionistëve të drejtësisë për të mitur. Prandaj lidhur me Kodin e Drejtësisë për të Mitur është paraparë që të realizohen trajnime sipas një moduli trajnues i ndarë në katër pjesë, i cili përveç tjerash do të përmbajë këto tema: Parimet me theks të veçantë në parimin interesi më i mirë i të miturit, fusha e zbatimit për kryerësit e veprave penale si madhorë të rinj, masat dhe dënimet e zbatueshme ndaj të miturve, shqiptimi i masave dhe dënimeve madhorëve për vepra pe-nale të kryera si të mitur, masat e diversitetit dhe ndërmjetësimi, qëllimi llojet dhe kohëzgjatja e masave edukative, gjoba dhe urdhri për punë në dobi të përgjithshme, burgimi për të mitur, gjykimi i madhorëve për veprat penale të kryera ndaj fëmijëve, kompetenca e gjykatave, arresti, ndalimi policor dhe paraburgimi, shqyrtimi gjy-qësor, vendimet e gjykatës, standardet dhe instru-mentet ndërkombëtare të drejtësisë për të mitur, viktimat dhe dëshmitarët e mitur. Kohëzgjatja e trajnimit: Disa ditor Përfituesit: Gjyqtarë dhe Prokurorë për të mi-tur, Zyrtarë të Shërbimit Sprovues, Zyrtarë të Policisë së Kosovës, Zyrtarë të Qendrës për Punë Sociale, Ndërmjetës dhe të tjerë.

Moduli - Marrëveshja për pranimin e fajësisë

arrëveshja për pranimin e fajësisë ofron rrugë më të shkurtë, më efikase dhe më me pak shpenzime për zgjidhjen e një çështje penale.

Ndihma juridike ndërkombëtare Për shkak të krijimit të komunikimit të rregullt në fushën e ndihmës juridike ndërkombëtare, dhe për shkak të ndjesh-mërisë së kësaj çështje, është paraqitur nevoja e organ-izimit të një trajnimi lidhur me këtë temë. Kohëzgjatja e trajnimit: Një ditor Përfituesit: Gjyqtarë dhe prokurorë


13

Pronësia – autorizimet dhe kufizimet e pronarit dhe servitutet reale

Pronësia dhe servituti si e drejtë mbi sendin e huaj janë institutet më të rëndësishme të së drejtës sendore që gëzon mbrojtje ligjore dhe gjyqësore. Praktika ka treguar se këto raste janë mjaft të komplikuara prandaj meritojnë trajtim të veçantë. Është në interes të përgjithshëm të trajtohet kjo temë në këtë kohë kur ka ndryshime në legjislacion dhe probleme të trashëguara. Kohëzgjatja e trajnimit: Dy ditor Përfituesit: Gjyqtarë të gjykatës komunale dhe qarkut.

Trajnimet në fushën civile

E drejta e parablerjes Një paluajtshmëri mund të ngarkohet me të drejtën e parablerjes që i takon një personi tjetër. Në rastet e shitblerjes së kësaj paluajtshmërie mund të shkelet kjo e drejtë e cila është e paraparë me ligj ose kontratë. Prandaj është e nevojshme thellimi i njohurive profe-sionale të gjyqtarëve edhe në këtë drejtim. Kohëzgjatja e trajnimit: Një ditor Përfituesit: Gjyqtarë të gjykatës komunale dhe qarkut.

6.1. Civile materiale

E drejta e ndërtimit Me legjislacionin e ri, e drejta e ndërtimit nënkupton të drejtën për të pasur pronësinë në një ndërtesë, mbi ose nën sipërfaqen e paluajtshmërisë. Si institut i ri, përcakton të drejtën e pronarit jo vetëm në objektin e ndërtuar por edhe mbi paluajtshmërinë mbi të cilën ndërtohet andaj meriton trajtim të veçantë. Kohëzgjatja e trajnimit: Një ditor Përfituesit: Gjyqtarë të gjykatës komunale dhe qarkut

Kontratat–kushtet për lidhjen e kontratave, efektet dhe mjetet për sigurimin e ekzekutimit të kontratës

Kontratat dhe çështjet tjera që ndërlidhen me kontratat siç janë kushtet për lidhjen e kontratave, efektet e kontratave, interpretimi, përmbushja, konvalidimi dhe anulimi i kon-tratave etj., janë çështje për të cilat në vazhdimësi lindin konteste për të cilat duhet të vendosin gjykatat kompetente. Ndërsa me anë të mjeteve për sigurimin e ekzekutimit të kontratave (reale dhe personale), debitorët sigurohen për përmbushjen e kontratës. Në këtë kuptim është me rëndësi që gjyqtarët të avancojnë njohuritë e tyre për të qenë të gatshëm me kompetencë profesionale të vendosin në kon-testet e që kanë të bëjnë me këto dy institute. Kohëzgjatja e trajnimit: Një ditor. Përfituesit: Gjyqtarët e gjykatave komunale, të qarkut dhe Gjykates Supreme.

Kompensimi i dëmit Numri i madh i kontesteve gjyqësore për kompensim të dëmit, qoftë të dëmit material apo jo material, prak-tika gjyqësore jo e harmonizuar sa i përket vendosjes dhe kritereve për përcaktimin e lartësisë së dëmit jo material, janë indikator që tregojnë së kjo temë është shumë me rëndësi të diskutohet në nivel të gjyqtarëve të instancave të ndryshme gjyqësore. Qëllimi i ketyre diskutimeve eshte që të nxirren konkluzione të për-bashkëta për mënyrën dhe rrethanat që duhet vlerësuar kur vendoset për çështje të tilla. Kohëzgjatja e trajnimit: Një ditor Përfituesit: Gjyqtarët e gjykatave komunale, të qarkut dhe Gykates Supreme.

Pasurimi pa bazë juridike Pasurimi pa bazë juridike është njëri ndër burimet e së drejtës së detyrimeve, i paraparë me dispozita e Ligjit mbi Marrëdhëniet e Detyrimeve, prandaj duke e marrë për bazë rëndësinë që i ka dhënë LMD këtij burimi si dhe rastet në rritje për të cilat kërkohet mbrojtje gjy-qësore për këtë çështje, është me rendësi që në një tryezë, gjyqtarët të diskutojnë për këtë temë në mënyrë të gjithanshme dhe përmbajtjesore. Kohëzgjatja e trajnimit: Një ditor Përfituesit: Gjyqtarët e gjykatave komunale, të qarkut dhe Gjykates Supreme.


14

Moduli – E Drejta Tregtare Në kohën bashkëkohore vëmendje e posaçme i kushtohet mbrojtjes së konsumatorit. Në këtë drejtim marka tregtare paraqet një nder format kryesore të mbrojtjes së konsuma-torit gjë që ndihmon në parandalimin e kontrabandimit të produkteve të falsifikuara. Shoqëritë tregtare dhe likuidimi e riorganizimi i personave juridik në falimentim janë çështje me rëndësi, prandaj kon-siderojmë se është më se e nevojshme që gjyqtarët dhe pjesëmarrësit tjerë të diskutojnë për këto tema në mënyrë të gjithanshme, sikurse edhe për çështjet tjera të ngritura më lartë me qëllim të thellimit të njohurive të tyre. Nje arsye me teper per trajtimin e ketij moduli jane perga-titjet per riorganizimin e sistemit gjyqesor dhe special-izimet qe kerkohen me kete rast. Gjatë trajnimeve në këtë modul para pjesëmarrësve do të prezantohen këto tema; prona intelektuale, shoqëritë treg-tare dhe likuidimi e riorganizimi i personave juridik në falimentim. Kohëzgjatja e trajnimit: Disa ditor Përfituesit: Gjyqtarë të gjykatës komunale dhe të qarkut, Gjykatës Ekonomike të Qarkut si dhe profesionist tjerë të identifikuar nga IGJK.

Moduli – E drejta e punës Marrëdhënia e punës dhe të drejtat e detyrimet që kri-johen me themelimin e kësaj marrëdhënie do të trajto-hen në një modul të veçantë. Kontestet e punës janë konteste me rëndësi të veçantë që duhet të trajtohen në procedurë urgjente. Gjykatat janë të ngarkuara me numër të madh të kontesteve të punës ku objekt shqyrtimi është vlerësimi i ligjshmërisë së vendimit për ndërprerjen e marrëd-hënies së punës. Për një kategori të punësuarve sipas legjislacionit në fuqi në Kosovë aplikohet Ligji për Shërbyesit Civil, ndërsa ndaj kategorisë tjetër të të punësuarve aplikohet Ligji i Punës. Sipas ligjeve të lartcekura zbatohen procedurat e ndryshme të veçanta në mbrojtjen e të drejtave nga marrëdhënia e punës andaj në këtë kuptim është e domosdoshme që gjy-qtarët të njoftohen dhe thellojnë njohuritë e tyre me këto procedura. Një e drejtë themelore e të punësuarve është sigurimi i mbrojtjes se tyre në punë. Rastet e aksidentimit në punë në Kosovë janë të shpeshta si dhe gjykatat duhet vendosin lidhur me kontestet për kompensim dëmi mbi këtë bazë, prandaj kjo e bën të nevojshëm edhe trajnimin. Çështjet që do të trajtohen në kuadër të këtij moduli do të jenë: padia – afatet për ngritjen (ushtrimin) e padisë te kontestet e punës, zgjidhja e kontesteve nga marrëdhënia e punës, kategoritë e të punësuarve ndaj të cilëve aplikohet Ligji për Shërbyesit Civil dhe kate-goritë ndaj të cilëve aplikohet Ligji i Punës, mbrojtja në punë, kompetenca e Gjykatës në kontestet nga mar-rëdhënia e punës me shërbyes civil. Kohëzgjatja e trajnimit: Disa ditor Përfituesit: Gjyqtarë të gjykatës komunale, të qarkut, Gjykates Supreme si dhe profesionist tjerë të identifi-kuar nga IGJK.

Moduli – E drejta e trashëgimisë Pasi që e drejta e trashëgimisë përmbanë çështje me rëndësi te cilat trajtohet nga gjykatat si dhe pasi që ka vëre-jtje në këtë drejtim nga institucionet ndërkombëtare që veprojnë në Kosovë e që merren me të drejtat e njeriut, kësaj temë do t’i kushtohet vëmendje të posaçme. Një çështje me rëndësi e rregulluar me Ligjin për Trashëgiminë është edhe mundësia e bartjes së pasurisë për së gjalli, mirëpo duke pasur parasysh faktin se në prak-tikë kjo situatë rregullohet në mes të personave të ndry-shëm në mënyrë të pavarur pa e respektuar procedurën, më pas lindin situata kontestuese të cilat duhet të zgjidhen nga gjykatat. Në parim Ligji për Trashëgiminë mbron trashëgimtarët në kuptim të së drejtës së trashëguar, por në raste të caktuara kur vije në shprehje padenjësia për të trashëguar trashëgimlënësin - ligji parasheh edhe përjashtimin e tyre nga trashëgimia. Të drejtat e kreditorëve pas vdekjes së trashëgimlënësit, për borxhet që kishte trashëgimlënësi ndaj kreditorëve të ndryshëm kalojnë në trashëgimtarë. Në këtë kuptim çështje me rëndësi paraqitet fakti se deri në çfarë niveli kjo barrë bie mbi trashëgimtarët, rrjedhimisht cilat janë të drejtat e kreditorëve ndaj trashëgimtarëve të domosdoshëm dhe legatar. Në kuadër të këtij moduli do të trajtohen këto tema: bazat e thirrjes në trashëgimi, cedimi i pasurisë për së gjalli (inter-vivos), përjashtimi nga trashëgimia dhe borxhet e trashëgimlënësit, pjesa e domosdoshme e trashëgimisë. Kohëzgjatja e trajnimit: Disa ditor Përfituesit: gjyqtarë të gjykatave komunale dhe të qarkut dhe profesionist tjerë të identifikuar nga IGJK.

Parashkrimi Parashkrimi është mënyrë e shuarjes së detyrimeve kundër vullnetit të subjekteve. Këtë mënyrë të shuar-jes së detyrimeve kundër vullnetit të subjekteve e ka rregulluar Ligji mbi Marrëdhëniet e Detyrimeve, prandaj duke e marrë për bazë rëndësinë që i ka dhenë LMD dhe duke marrë për bazë faktin se gjy-qtarët sipas pretendimeve-kundërshtimeve të palëve në procedurat gjyqësore duhet të vendosin duke e marrë në konsideratë edhe parashkrimin si mundësi të shuarjes së detyrimeve, është me rëndësi që të tra-jtohet kjo temë. Kohëzgjatja e trajnimit: Një ditor Përfituesit: Gjyqtarët e gjykatave komunale, të qarkut dhe Gjykates Supreme.


15

Vërtetimi dhe kundërshtimi i atësisë ose amësisë

Është temë e ndjeshme meqenëse përfaqëson njërën ndër të drejtat themelore në raportin prindër - fëmijë dhe anasjelltas. Praktika ka tre-guar që këto raste duhet të trajtohen me ndjesh-mëri dhe profesionalizëm të veçantë nga gjy-qtarët. Në gjykatat e Kosovës mbetën pa u zgjedhur shumica e lëndëve në këto konteste, për shkak të mungesës të institucioneve që bëjnë ekspertiza lidhur me analizat e nën grupeve të gjakut si dhe ADN-së. Me qëllim që gjykata të përfundojnë këto konteste është e nevojshme të marrin infor-mata lidhur me çështje procedurale në këto kon-teste dhe llojet e ekspertizës që duhet të kryhen. Kohëzgjatja e trajnimit: Njëditor Përfituesit: Gjyqtarë nga gjykatat komunale dhe të qarkut.

Adoptimi (birësimi) Për shkak se në raportin e OSBE dhe Ombudspersonit janë prezantuar shumë mangësi te procedura e besimit të fëmijëve në procedurën gjyqësore dhe për shkak të ndryshimit të ligjit në drejtim të rregullimit të çështjes së adoptimit e me qëllim të eliminimit të dilemave rreth kompetencave – kjo temë është e domosdoshme të trajtohet me kujdes të veçantë aq më tepër kur janë në pyetje interesat e të miturve. Adoptimi është një prej formave të mbrojtjes së veçantë të fëmijëve pa kujdes prindëror në bazë të Ligjit për Familjen e Kosovës. Në procedurë hasen vështirësi lidhur me kompetencën lëndore të gjykatave për vendosjen lidhur me adoptimin si dhe eshtë me rëndësi bashkëpunimi në mesë të gjykatave dhe qendrave për punë sociale. Kohëzgjatja e trajnimit: Një ditor Përfituesit: Gjyqtarët e nivelit të qarkut dhe komunal dhe profesionist tjerë të identifikuar nga IGJK.

Shkurorëzimi, pasuria e përbashkët e bashkëshortëve dhe besimi i fëmijëve

Numri i rritur i rasteve të shkurorëzimit në Kosovë paraqet një çështje që duhet trajtuar shpejt dhe drejtë aq më tepër kur në procedurën e shkurorëzimit nuk vendoset vetëm për raportin në mes bashkëshortëve, por vendoset edhe për fatin e fëmijëve të mitur nga ato martesa të dështuara dhe pasurinë e përbashkët të bashkëshortëve. Në procedurën gjyqësore dallon kompetenca lidhur me shku-rorëzimin dhe besimin e fëmijëve kur të dy procedurat zhvillo-hen bashkërisht dhe kur zhvillohen veç e veç. Bashkëpunimi i gjykatave me qendrat për punë sociale është i rëndësisë së veçantë duke u nisur nga interesi i mbrojtjes së fëmijëve kon-form dispozitave në fuqi dhe konventat të aplikueshme ndërkombëtare. Gjyqtarët kanë nevojë që të thellojnë njohurit me qëllim të zbatimit sa më të drejtë të ligjeve vendore dhe ndërkombëtare në këtë fushë. Kohëzgjatja e trajnimit: Një ditor Përfituesit: Gjyqtarë nga Gjykata Supreme, e qarkut dhe komunale si dhe përfaqësues nga qendrat për punë sociale – si organ i kujdestarisë.

Ligji i Ri mbi Marrëdhëniet e Detyrimeve

Ligji i ri mbi Marrëdhëniet e Detyrimeve është në procedurën e miratimit nga ana e Kuvendit të Kosovës. Trajtimi i ndry-shimeve dhe risive të cilat i përmban ky ligj do të bëhet në trajnime apo tryeza pune të veçanta në momentin e hyrjes në fuqi, ndërsa kategoria e përfituesve do varet nga përkatësia e kompetencave lëndore që del si rezultat i këtij ligji.


16

Shqyrtimi paraprak i padisë Shqyrtimi paraprak i padisë është nënfazë shumë e rëndësishme për përgatitjen e shqyrtimit kryesor. Për atë është edhe e detyrueshme, qe gjykata te bëje verifikimin se a janë përmbushur prezumimet procedurale në bazë të dhënave të paraqitura në padi apo edhe në bazë të dhënave që gjykata vet duhet t’i dijë. Gjykata me qëllim të evitimit të te metave të tilla i ndërmerr masat e nevojshme, kështu që është e nevojshme qe kjo temë të trajtohet ne një sesion te veçante. Kohëzgjatja: Një ditore Përfituesit: Gjyqtarë të gjykatave komunale

Parimet në procedurën civile me vështrim të posa-çëm në parimin e gjykimit të drejtë

Trajtimi i parimeve të procedurës civile, veçanërisht tash kur Ligji i Procedurës Kontestimore parasheh parimin e gjykimit të drejtë, është mjaft i nevojshëm pasi që qëllimi i këtij parimi është që palët në procedure të kenë rol më aktiv dhe procedura të jetë më efikase. Nevojat për trajtimin e këtyre risive shtron domosdosh-mërinë për organizimin e një trajnimi me këtë temë. Kohëzgjatja: Një ditore Përfituesit: Gjyqtarë të gjitha niveleve, gjyqtar të gjykatës ekonomike, gjyqtarë të Dhomës se Posaçme të Gjykatës Supreme dhe Prokurorët e Shtetit.

6.2. Procedura civile

Sigurimi i kërkesëpadisë Arsyeshmeria e organizimit te një trajnimi me këtë teme qëndron ne faktin se sigurimi i kërkesëpadisë paraqet siguri juridike të palëve duke parandaluar shkaktimin e dëmeve të pa riparueshme që do ti pësonin ato si dhe siguron kushtet për mbarëvajtjen e procesit kontestimor. Vlerësimi i kushteve për caktimin e masave për caktimin e kërkesëpadisë ka rëndësi të veçantë pasi që vlerësimi real i këtyre kushteve paraqet një siguri për palën deri në përfundimit kontesti civil. Kohëzgjatja e trajnimit: Një ditor Përfituesit: Gjyqtarët e gjykatave komunale dhe të qarkut

Procedura sipas ankesës dhe mjetet e jashtëzakonshme të goditjes

Mjetet juridike garantojnë ligjshmërinë dhe parimin e dyshkallshmërisë në realizimin e të drejtës së palëve tek gjykata e instancës më të lartë në rastet kur gjykatat nuk vërtetojnë sa duhet gjendjen faktike, bëjnë aplikimin e gabuar të normës juridike si dhe kur gjatë procedurës bëhen shkelje të dispozitave procedurale. Për shkak të dilemave që ka Ligji për Procedurën Kontestimore lidhur me shkaqet e paraqitjes së mjeteve të jashtëzakonshme dhe me qëllim të sqarimit të tyre, duhet qe kjo temë të trajtohet gjithanshëm dhe në mënyrë përmbajtjesore. Veçmas dilemat dhe paqartësitë kanë të bëjnë me shkaqet e paraqitjes të këtyre mjeteve juridike. Rëndësi të veçantë duhet kushtuar kompetencës dhe shkaqeve për përsëritjen e procedurës, pasi që në praktikën e gjykatave lindin dilema lidhur me kompetencën për vendosjen sipas kërkesës për përsëritjen e procedurës e veçmas kompetencës lëndore të gjykatës e cila duhet të vendos lidhur me këtë mjet juridik si edhe kompetenca për të vendosur lidhur me vendimet e marra shkallë të parë. Kohëzgjatja: Një ditore Përfituesit: Gjyqtarët e të gjitha niveleve

Mjetet provuese Ligji përcakton obligimet e palëve ndërgjyqëse që të provojnë faktet mbi të cilat i bazojnë kërkesat dhe pretendimet e veta. Në të provuarit përfshihen të gjitha faktet që janë të rëndësishme për dhënien e vendimit dhe gjykata vendos se cilat prova do të merren me qëllim të vërtetimit të fakteve vendimtare. Është e rëndësishme të trajtohet kjo temë sepse në praktikë hasim në vështirësi lidhur me atë se si zhvillohet procedura e të provuarit dhe kur gjykata është e autorizuar që t’i marr edhe provat që nuk i kanë propozuar palët po qe se konstaton se ato tentojnë të posedojnë me kërkesat me të cilat nuk kanë të drejtë të disponojnë. Kohëzgjatja: Një ditore Përfitues: Gjyqtarët e gjykatave komunale dhe qarkut

Seanca përgatitore dhe shqyrtimi kryesor (simulim)

Seanca përgatitore është e detyrueshme përveç nëse gjykata pas përgjigjes në padi konstaton se nuk ka fakte kontestuese në mes palëve apo për shkak të mos ndërlikueshmërisë së procesit nuk ka nevojë të mbahet seanca përgatitore. Në praktikën gjyqësore të gjykatave tona është vërejtur që seanca përgatitore mbahet edhe në rastet kur nuk ka nevojë, e që është e palejueshme. Kjo seancë duhet të shërbej si lehtësim i punës për gjyqtarin deri te dhënia e vendimit meritor në shqyrtim kryesor. Andaj ndjehet nevojë për trajtim të kësaj teme sepse shqyrtimi kryesor është faza qendrore e procedurës kontestimore, pasi që gjatë shqyrtimit analizohet tërë materiali procedural me qëllim që në bazë të gjithë kësaj gjykata të jep vendimin përfundimtar. Kohëzgjatja: Një ditore Përfituesit: Gjyqtarë të gjykatave komunale


17

Moduli – Përmbarimi Shqyrtimi i drejt i propozimit para se të caktohet përm-barimi vetëm se do të kursejë kohë dhe do ta bëjë proce-durën më efikase. Duhet eliminuar dukuria e lejimit të përmbarimit ku dokumenti i parashtruar si bazë për ekze-kutim nuk përmban asnjë obligim për debitorin ose kur propozimi paraqitet në gjykatën e cila nuk ka juridiksion per zgjidhjen e atij rasti. Propozimi përmbarimor parashtrohet vetëm në bazë të dokumentit përmbarimor ose autentik ku nga këta tituj del detyra e gjykatës që sipas propozimit të kreditorit të cak-tojë dhe zbatojë ekzekutimin pasi që në bazë të ligjit të aplikueshëm kjo është kryesisht procedurë gjyqësore. Përmbarimi për realizimin e kredisë në të holla nëpërmes xhirollogarisë në bankë mbetet mënyra më e preferuar, sepse pasuria monetare transferohet shpejt te kreditori dhe gjykata lirohet nga ndërmarrja e disa veprimeve tjera ju-ridike të cilat marrin shumë kohë dhe kostoja e tyre është shumë e lartë. Përmbarimi në sendet e paluajtshme paraqet një fazë të vështirë për shkak të shumë veprimeve që duhet të ndër-merren nga gjykata duke filluar nga shënimi i përmbarimit në librin publik të paluajtëshmërive, përcaktimi i vlerës së paluajtshmërisë dhe në fund organizimi i ankandeve për shitjen e paluajtshmërisë në mënyrë që të bëhet pagimi i kërkesës së kreditorit. Ndërmarrja e të gjitha atyre vepri-meve paraqet edhe një kosto të lartë të shpenzimeve e cila në fund i bien barrë të debitorit andaj ky institut është i rëndësishëm për trajtim. Në këtë modul do të trajtohen çështjet si: shqyrtimi i pro-pozimit përmbarimor dhe lejimi i përmbarimit, dokumenti përmbarimor dhe dokumenti autentik, përmbarimi në llogaritë bankare, përmbarimi në sendet e paluajtshme dhe kundërekzekutimi, si dhe mjetet e rregullta në procedurën përmbarimore. Kohëzgjatja: Disa ditore Përfituesit: Gjyqtaret e gjykatës së qarkut, komunale dhe ekonomike

Dhënia e lejes për martesë personave nën moshën e përcaktuar me ligj

Sipas Ligjit mbi Familjen personi i cili nuk ka mbushur moshën tetëmbëdhjetë vjeçare nuk mund të lidhë martesë. Për shkaqe të arsyeshme dhe sipas kërkesës së tij, gjykata kompetente mund t’i lejojë martesën personit të mitur më të vjetër se gjashtëmbëdhjetë vjet, nëse konstaton se personi i tillë ka arritur pjekurinë e nevojshme fizike dhe psikike për të ushtruar të drejtat e veta martesore dhe për të përmbushur detyrimet martesore. Para se të marrë vendimin, gjykata do të kërkojë mendimin e Organit të Kujdestarisë, do ta dëgjojë të miturin dhe prindërit përkatësisht kujdestarin e tij. Gjykata gjithashtu do të dëgjojë personin me të cilin i mituri ka për qëllim të lidhë martesë, mendimin e institucionit përkatës shëndetësor dhe do të hetojë rrethanat tjera të rëndësishme për vendimin. Për shkak të rëndësisë së madhe të kësaj çështje dhe për shkak të situatave të ndryshme në prak-tikë është e nevojshme që të organizohet trajnim lidhur me këtë temë. Kohëzgjatja: Një ditor Përfituesit: Gjyqtarët e gjykatave komunale

Procedura e shpalljes së personit të zhdukur si të vdekur të një personi dhe të provuarit e vdekjes

Gjyqtarët gjatë aplikimit të kësaj procedure hasin në vështirësi në aplikimin praktik të kësaj procedure, nuk bëhen dallime mbi shpalljen e zhdukjes së një personi që është një risi në procedurën kontestimore dhe shpalljen e vdekjes së një personi, veprimet e gjykatës si dhe kushtet ligjore për shpalljen e zhdukjes së një personi.

Kohëzgjatja: Një ditor Përfituesit: Gjyqtarët e gjykatave komunale

Procedura e caktimit të kompensimit për pas-urinë e shpronësuar

Ky institut është i rëndësishëm të trajtohet sepse gjatë vendosjes për caktimin e kompensimit për pasurinë e shpronësuar ka dallime lidhur me caktimin e kompen-simit varësisht prej kulturës së paluajtshmërisë së shpronësuar. Në procedurë është me rëndësi qe gjykata të caktoje ekspert të lëmisë përkatëse me qël-lim që të caktohet kompensimi real dhe adekuat, për pasurinë e shpronësuar. Kohëzgjatja: Një ditore Përfituesit: Gjyqtarët e të gjitha niveleve

Juridiksioni i Dhomës së Posaçme të Gjykatës Supreme

Procesi i privatizimit në Kosovë, ka hapur dilema lidhur me juridiksionin e Dhomës së Posaçme, ku si palë në procedurë paraqiten ndërmarrjet që janë nën administri-min e AKP – së. Gjykatat e rregullta i procedojnë lëndët në juridiksionin e Dhomës se Posaçme edhe pse në dis-pozitat e Rregullores mbi kompetencat e Dhomës së Posaçme nuk është përcaktuar se gjykatat e rregullta kanë autorizime të procedimit të lëndëve të tilla që janë në kompetencë të Dhomës së Posaçme. Kjo situatë ka krijuar disa vështirësi për të cilat duhet të diskutohen me qellim te zbatimit te drejte te ligjeve ne fuqi.

Kohëzgjatja: Një ditore Përfituesit: Gjyqtarë të gjykatave të qarkut, komunale dhe Dhomës së Posaçme te Gjykates Supreme


18

Moduli – E Drejta Administrative Kontrolli i punës së administratës publike i është besuar edhe pushtetit gjyqësor, i cili mu për shkak të pavarësisë është garanci për sigurimin e ligjshmërisë së punës të organeve të administratës publike, kur vendosin në procedurën administrative. Konflikti administrative është procedurë gjyqësore, në të cilën gjykatat vendosin për ligjshmërinë e akteve administrative me të cilat organet kompetente të administratës publike, vendosin për të drejtat, detyrimet dhe interesat juridike të personave fizik dhe juridik dhe palëve të tjera, si dhe për ligjshmërinë e veprimeve të organeve administrative. Me Ligjin nr.03/L-199 për Gjykatat, dispozitat e të cilit përkitazi me kompetencën do të hyjnë në fuqi më 01.01.2013, parashikohet se Departamenti për Çështje Administrative i Gjykatës Themelore të Prishtinës do të gjykon dhe vendos në konfliktet administrative sipas padive kundër akteve administrative përfundimtare, ndërsa Gjykata e Apelit do të vendos për ankesat e ushtruara kundër vendimeve të gjykatave themelore. Për të vendosur për konfliktet administrative do të inkuadrohen gjyqtare pa përvojë të mjaftueshme në këtë lëmi, prandaj trajnimet të cilat do të organizohen gjatë vitit 2012 do të përgatisin gjyqtarët të cilët do të punojnë në Departamentin për Çështje Administrative të Gjykatës Themelore në Prishtinë dhe në Gjykatën e Apelit. Temat që do të përfshijë ky modul janë; konflikti administrativ, procedura dhe vendimet në konfliktin administrativ si dhe dilemat sipas Ligjit për Gjykatat dhe Ligjit për Konfliktet Administrative, çështjet administrative lidhur me ekonominë dhe financat, ambientin dhe planifikimin hapësinor, punët e brendshme (çështjet lidhur me nënshtetësinë dhe vendbanimin). Kohëzgjatja: Disa ditore Përfituesit: Gjyqtarët e te gjitha niveleve dhe bashkëpunëtoret profesional

Moduli - Konventa për Mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut dhe Lirive Themelore Në sferën e të drejtave të njeriut, KEDNJ ka rol shumë të rëndësishëm në realizimin e qëllimeve të proklamuara të Këshillit të Evropës për mbrojtjen e të drejtave individuale që janë përfshirë në pjesën I të Konventës (nenet 2-18) dhe Protokollet e saja. Për shtetet anëtare, Konventa Evropiane paraqet akt juridik detyrues. Republika e Kosovës është në situatë specifike, kur bëhet fjalë për zbatimin e Konventës Evropiane në territorin e saj, për faktin se Kosova ende nuk është shtet anëtar e Këshillit të Evropës dhe qytetarët e Kosovës nuk mund të shfrytëzojnë mbrojtjen e Gjykatës për të Drejtat e Njeriut. Megjithatë arsyeja e organizimit të trajnimeve nga kjo lëmi, përveç tjerash qëndron në faktin se në Kosovë KEDNJ është e inkorporuar si pjesë e të drejtës së brendshme dhe pa marrë parasysh se Kosova nuk e ka nënshkruar dhe as nuk e ka ratifikuar KEDNJ-në, gjyqtarët dhe prokurorët mund dhe duhet t’i aplikojnë dispozitat kësaj konvente. Temat që do të trajtohen me këtë modul janë; neni 3 i Konventës për Mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut dhe Lirive Themelore, neni 5 - e drejta për liri dhe siguri, neni 6 - e drejta për një proces të rregullt, neni 8 - e drejta për respektimin e jetës private dhe familjare, rëndësia e KEDNJ dhe efektet e saj në Kushtetutën e Republikës së Kosovës dhe sistemin kushtetues të Kosovës. Këto nene përmbajnë dispozita për të drejtën për liri dhe siguri, për të drejtën në një proces të rregullt gjyqësor si dhe për të drejtën në respektimin e jetës private dhe familjare. Kohëzgjatja: Disa ditore Përfituesit: Gjyqtarët dhe prokurorët e te gjitha niveleve dhe bashkëpunëtoret profesional

7. Administrative

8. Konventa Evropiane për Mbrojtjen të Drejtave të Njeriut dhe Lirive Themelore (KEDNJ)

9. E Drejta Evropiane

Moduli – E Drejta Evropiane Ky modul ka për qëllim avancimin e njohurive të gjyqtarëve dhe prokurorëve lidhur me strukturën e Bashkimit Evropian dhe të drejtën e BE-së. Në këtë drejtim do të elaborohen kompetencat dhe fushë veprimtaria e Parlamentit Evropian, Këshillit të Ministrave, Komisionit Evropian, Këshillit Evropian dhe Gjykatës Evropiane të Drejtësisë. Pastaj do te trajtohen institucionet e Bashkimit Evropian, E Drejta e BE-së dhe efekti i sajë në të drejtën vendore, burimet e së Drejtës së Bashkimit Evropian, Gjykata e Bashkimit Evropian (përbërja, detyrat dhe kompetencat), procedura në Gjykatën Evropiane të Drejtësisë dhe Vendimi paraprak. Me këtë modul synohet ngritja e njohurive të gjyqtarëve dhe prokurorëve lidhur me; efektin e të drejtës evropiane në të drejtën vendore, njoftimi lidhur me efektin e të drejtës së Bashkimit Evropianë në të drejtën vendore, njohja me burimet relevante të së drejtës së BE-së, dallimet në mes të burimeve juridike të së drejtës nacionale dhe evropiane, shpjegimi i burimeve të së drejtës së BE-së siç janë traktet themeluese të Bashkimit Evropian si e drejtë parësore, e drejta sekondare, praktika gjyqësore dhe zakonet, rolin, kompetencat dhe strukturën e Gjykatës së Drejtësisë së Bashkimit Evropian. Kohëzgjatja: Disa ditore Përfituesit: Gjyqtarët dhe prokuroret e te gjitha niveleve dhe bashkëpunëtoret profesional


19

Aksidentet në Komunikacionin Rrugor Gjatë procedurave ankimore është vërejtur se gjyqtarët e kundërvajtjes hasin në probleme me rastin e vlerësimit të shkakut të aksidentit ne komunikacion. Pra kjo e bënë të rëndësishme që të trajtohet kjo teme. Kohëzgjatja: Një ditore Përfituesit: Gjyqtarët për kundërvajtje dhe profesionist tjerë të identifikuar nga IGJK

Ligji për të huajt Vërehet shkelje evidente si nga ana e paraqitësve të kërkesave ashtu edhe nga gjyqtaret e kundërvajtjes. Organizimi i një trajnimi me këtë teme do t’i shërbejë evitimit te këtyre shkeljeve. Kohëzgjatja: Një ditor Përfituesit: Gjyqtarët për kundërvajtje dhe profesionist tjerë të identifikuar nga IGJK

Moduli – Etika Gjyqësore dhe Prokuroriale Ky modul është i nevojshëm me qëllim që gjyqtarët dhe prokurorët të avancojnë njohuritë e tyre për kërkesat që përmbajnë dispozitat ligjore dhe rregullat e “Kodit të Mirësjelljes së gjyqtarëve dhe prokurorëve”. Rregullat e Etikës paraqesin ndihmesë dhe mbështetje për gjyqtarët dhe prokurorët në kryerjen e detyrave të tyre të vështira. Nga gjyqtarët pritet të zbatohen standardet e larta në kuptim të korrektësisë, sjelljes së dinjitetshme dhe humanitetit. Ky modul ofron baza të mira për kuptimin thelbësor dhe gjithëpërfshirës së rolit të gjykatësve dhe prokurorëve në shoqëri dhe dilemave etike para së cilave ata shumë shpesh gjenden. Temat që do të trajtohen në këtë modul do të jenë: puna e gjyqtarëve, prokurorëve, gjyqtarëve porotë, pavarësia, paanshmëria, besimi në publik, parimet e përgjithshme të etikës profesionale, veprimtaritë gjyqësore dhe jo gjyqësore, veprimtaritë prokuroriale dhe jo prokuroriale, përgjegjësitë gjyqësore, procedurat dhe sanksionet për shkelje të etikës, konflikti i interesave. Kohëzgjatja: Disa ditor Përfituesit: Gjyqtarët dhe prokurorët e të gjitha niveleve.

Interpretimi dhe zbatimi i drejtë i Ligjit për Rendin dhe Qetësinë Publike

Gjatë procedurës ankimore është konstatuar se bëhet aplikimi i gabuar i dispozitave të Ligjit për Rendin dhe Qetësinë Publike, kryesisht problemi qëndron në mos dallim e neni 4, 5, 7, 10 dhe 16 te këtij ligji. Kohëzgjatja e trajnimit: Një ditor Përfituesit: Gjyqtarët për kundërvajtje dhe profesionist tjerë të identifikuar nga IGJK

Disa aspekte të procedurës kundërvajtëse – Ligji për kundërvajtje

Është e rëndësisë së veçantë të trajtohet kjo temë sepse në praktikë ka problem lidhur me zbatimin e drejtë të dispozitave të procedurës kundërvajtëse ashtu siç parashihet me Ligjin për Kundërvajtje. Kohëzgjatja: Një ditor Përfituesit: Gjyqtarë për kundërvajtje

Veprat kundërvajtësve nga lëmia e ekonomisë Në praktikë ka problem në përcaktimin e statusit të personave juridik dhe bizneseve individuale si dhe përgjegjësia e personit përgjegjës, andaj është e nevojshme të trajtohet kjo temë. Kohëzgjatja e trajnimit: Një ditor Përfituesit: Gjyqtarët për kundërvajtje dhe profesionist tjerë të identifikuar nga IGJK

Të miturit si kryes të veprimeve kundërvajtësve

Gjatë vendosjes lidhur me procedurat kundërvajtëse për të mitur, ndodhe qe bëhen shkelje ligjore, andaj është e nevojshme te diskutohet lidhur me këtë çështje për të eliminuar dilemat me të cilat ballafaqohen çdo ditë Kohëzgjatja e trajnimit: Një ditore me tri grupe Përfituesit: Gjyqtarë për kundërvajtje

10. Kodi i etikës dhe sjelljes profesionale të gjyqtarëve dhe prokurorëve

11. Kundërvajtje


20

Hartimi dhe arsyetimi i vendimeve gjyqësore Gjykata në procedurë mund të merr vendime të ndryshme si aktgjykime, aktvendime dhe urdhra. Disa vendime gjyqësore shërbejnë për drejtimin e procedurës, e me disa tjera zgjidhet çështja kryesore. Vendimet gjyqësore, sipas rregullit duhet të hartohen dhe te arsyetohen sipas disa rregullave te caktuara. Nga praktika vërehet se në këtë fushë ka nevojë të diskutohet ende në disa tryeza, e veçanërisht çështja e arsyetimit te vendimeve. Arsyetimi ligjor konsiderohet çështje dhe shkathtësi kritike për gjyqtarët dhe prokurorët në avancimin e administrimit të gjyqësorit. Shkrimi dhe arsyetimi ligjor është gurthemel për gjyqtarët e sidomos për prokurorët në hartimin e shkresave, argumenteve dhe analizave ligjore. Publiku ka të drejtë të dijë bazën në të cilën është mbështetur vendimi i marrë dhe të kuptojnë anën ligjore. Gjatë këtij trajnimi pjesëmarrësit do të mësojnë mënyrën më të mirë të bërjes se shkrimeve ligjore dhe arsyetimeve të duhura. Kohëzgjatja e trajnimit: Disa ditor Përfituesit: Gjyqtarë dhe prokurorë të të gjitha niveleve.

Menaxhimi i stresit Profesionistët ligjorë shpesh përjetojnë stres të madh për shkak të ngarkesës në punë, kushteve, nivelit të përgjegjësisë dhe faktorëve të tjerë. Stresi mund të shkaktoj probleme serioze në shëndetin e njeriut si dhe të ndikoj negativisht në paraqitjen profesionale nëse ai nuk trajtohet me kohë. Ekzistojnë shumë mundësi për të parandaluar apo zvogëluar stresin dhe për t’iu kthyer paraqitjes së duhur dhe kryerjes së detyrave në mënyrë efikase. Ky trajnim ofron mënyra dhe mundësi për të zvogëluar stresin. Kohëzgjatja e trajnimit: Një ditor Përfituesit: Gjyqtarët dhe prokuroret e të gjitha niveleve

Shkathtësitë e Udhëheqjes dhe Menaxhimit Shkathtësitë e udhëheqjes janë shumë të rëndësishme për gjyqtarët dhe prokurorët në mënyrë që të bëjnë ndryshime pozitive në gjyqësor. Udhëheqësia kërkon vizion, prandaj gjyqtarët dhe prokurorët duhet të kenë shkathtësi për të menaxhuar në mënyrë efikase personat të cilat ata i kanë nën mbikëqyrje. Menaxherët e mirë veprojnë në bazë të shembujve më të mirë dhe përdorin shkathtësitë e tyre profesionale për të arritur sukses në menaxhim. Ky trajnim përqendrohet në përcaktimin e menaxhimit i cili tejkalon pengesat dhe ofron shkathtësi për t’u bërë menaxher i mirë. Kohëzgjatja e trajnimit: Disa ditor Përfituesit: Kryetarët e Gjykatave dhe Kryeprokurorët

Moduli - Zhvillimi i Shkathtësive të Përfaqësimit gjatë Gjykimit

Ky modul ka të bëjë me ngritjen e shkathtësive praktike lidhur me prezantimin dhe administrimin e provave, metodat e marrjes në pyetje të dëshmitarëve dhe prezantimin e rasteve në gjykatë. Në kuadër të këtij trajnimi do të trajtohen çështjet si; fjala hyrëse, marrja e drejtpërdrejt në pyetje, marrja e tërthortë në pyetje, vënia në dyshim, riekzaminimi dhe rehabilitimi dhe argumentimi përfundimtar. Kohëzgjatja e trajnimit: Tre ditor Përfituesit: Gjyqtarët, prokurorët dhe profesionistët e tjerë të identifikuar nga IGJK

Legjislacioni vendor dhe ndërkombëtarë për Ambientin në Kosovë

Kosova ka disa ligje të ambientit. Megjithatë zbatimi i ligjeve të ambientit është shumë i rëndësishëm për shkak të mbrojtjes të shëndetit human dhe ambientit edhe me ligje ndërkombëtare. Ndotja e ambientit shkakton dëme të mëdha tek shëndeti i njeriut, duke sjellë kështu edhe probleme ekonomike dhe sociale. Ky trajnim do të ndihmoj në zbatimin e drejtë të ligjit duke iu adresuar çështjeve konkrete në ndalimin e ndotjes së ambientit në Kosovë. Gjatë këtij trajnimi pjesëmarrësit gjithashtu do të identifikojnë problemet dhe zgjedhjen e tyre përmes zbatimit të ligjit për ambientin në Kosovë. Kohëzgjatja e trajnimit: Një ditor Përfituesit: gjyqtarët dhe prokurorët e të gjitha niveleve.

12. Kurse speciale

Mbrojtja nga dhuna në familje Dhuna në familje nuk është problem dhe çështje private e personave të ndryshëm. Ajo është problem shoqëror që duhet të trajtohet edhe nga institucionet shtetërore në mënyrë të përshtatshme për tu parandaluar. Me këtë çështje merren gjykatat të cilat caktojnë masat mbrojtëse për viktimat – por që me këto masa nuk mbrohen vetëm viktimat por edhe personat e dhunshëm. Qëllim i masave është pamundësimi i eskalimit të dhunës dhe që viktimat të mbrohen nga pasojat e rënda që mund të shkaktoj ajo. Kohëzgjatja e trajnimit: Një ditor Përfituesit: Gjyqtarët, prokurorët dhe profesionistët e tjerë të identifikuar nga IGJK

Ligji kundër diskriminimit Mosdiskriminimi është kategori kushtetuese dhe gjithashtu është e paraparë në ligjet procedurale dhe materiale por në praktikë ndodhë të mos ushtrohen mjete juridike kundër vendimeve me të cilat shkelet kjo e drejtë e cila është e garantuar me Kushtetutë. Andaj, është e nevojshme që edhe kjo fushë e së drejtës të trajtohet ne një trajnim te veçante. Kohëzgjatja: Një ditore Përfituesit: Gjyqtarë dhe prokuror të të gjitha niveleve


21

Procedura në Gjykatën Kushtetuese të Kosovës Gjykata Kushtetuese e Kosovës siç përcaktohet edhe me Kushtetutë është autoriteti përfundimtar në Republikën e Kosovës për interpretimin e Kushtetutës dhe përputhshmërisë së ligjeve me Kushtetutën. Gjykata Kushtetuese është plotësisht e pavarur në kryerjen e përgjegjësive të saj. Interpretimi i shpallur nëpërmjet vendimeve të saj është i detyrueshëm për të gjithë, përfshirë këtu dhe hierarkinë më të lartë të shtetit. Andaj në këtë trajnim ka nevojë të trajtohet gjithanshëm dhe në mënyrë të plotë procedura gjyqësore që zhvillohet në Gjykatën Kushtetuese dhe vendimet që nxjerr kjo gjykatë. Në kuadër të modulit do të trajtohet edhe kompetenca e gjykatave kur paraqiten si subjekte të autorizuara për inicimin e çështjeve për shqyrtim nga gjykata Kushtetuese. Kohëzgjatja: Një ditore Përfituesit: Gjyqtarët e të gjitha niveleve

Menaxhimi i rasteve; Vendi i ngjarjes-krimit; Puna me agjencitë tjera dhe menaxhimi i rasteve të ankimuara: E Drejta Humanitare dhe legjislacioni penal ndërkombëtarë ; Praktikat e Zyrës së prokurorit Special; Qëllimi dhe kompetencat e Gjykatës së Apelit; Praktikat e Apelit për prokurorë; Kontrata mbi kredinë – interesi dhe kamatë vonesa; Sistemi privat i ekzekutimit të vendimeve; Kontratat komerciale; Ligji për ndërmjetësimin; Arbitrazhi; Detyrimet parakontraktuale dhe lidhja e kontratës; Konventa e OKB-së për shitjen ndërkombëtare të mallrave

13. Kushtetuese

14. Disa nga trajnimet të cilat do te mbulohen me ekspertizë nga partnerë të IGJK-së


22

Në bazë të Ligjit për Themelimin e Institutit Gjyqësor të Kosovës (neni 2.1.a dhe 7), IGJK-ja është përgjegjëse për organ-izimin dhe vlerësimin e Provimit Përgatitor/Hyrës për kandidatët për gjyqtarë dhe prokurorë. Ky provim është parakusht për fillimin e trajnimeve në PFAL nga këta kandidatë. Provimi Përgatitor/Hyrës organizohet me qëllim të vlerësimit profesional të të gjithë kandidatëve të cilët pretendojnë që në të ardhmen të ushtrojnë funksionin e gjyqtarit apo prokurorit. Provimi Përgatitor në vitin 2012 do të organizohet sipas strukturës të cilën e miraton Këshilli Programor i IGJK-së. Mënyrën e organizimit të Provimit Përgatitor/Hyrës e përcakton Korniza e Aktiviteteve për Organizmin e Provimit Përgati-tor/Hyrës dhe Programit Fillestar për Arsimim Ligjor. Përbërja e komisionit për hartimin dhe vlerësimin e Provimit Përgatitor/Hyrës miratohet nga Këshilli Drejtues i IGJK-së. Rregullat dhe procedurat e organizimit të Provimit Përgatitor/Hyrës janë miratuar nga Këshilli Programor i Institutit Gjy-qësor të Kosovës. Pas përfundimit të trajnimeve në Programin Fillestar për Arsimim Ligjor, kandidatët do të jenë profesionalisht të përgati-tur, kryesisht në aspektin praktik dhe do të jenë të gatshëm që të ushtrojnë përgjegjësitë e tyre si gjyqtarë apo prokurorë.

Programi Fillestar për Arsimim Ligjor (PFAL) është program trajnimi i cili iu dedikohet kandidatëve për gjyqtarë dhe pro-kurorë të ardhshëm të cilët pasi ta kenë kaluar Provimin Përgatitor për gjyqtarë dhe prokurorë i nënshtrohen këtij programi trajnues në disa module për një periudhë të caktuar kohore. Planprogrami trajnues i PFAL për vitin 2012, do të reflektoj zhvillimet në sistem gjyqësor dhe strategjinë e punës së Insti-tutit Gjyqësor të Kosovës, me qëllim të realizimit të arsimimit ligjor të kandidatëve për gjyqtarë/prokurorë. Për zbatimin e këtij programi trajnues do të hartohen dokumente tjera përcjellëse si kalendari trajnues, orari trajnues, mate-rialet prezantuese për tema konkrete etj. Përveç trajnimeve, kandidatët e PFAL (gjenerata e pestë) do t’i nënshtrohen edhe provimeve dhe vlerësimeve të ndryshme. Provimet gjatë trajnimeve do të hartohen dhe vlerësohen nga vet trajnuesit e moduleve përkatëse, ndërsa do të administro-hen nga IGJK. Gjithashtu kandidatët e PFAL, do të zhvillojnë edhe aktivitete të ndryshme nga fusha e hulumtimeve dhe publikimeve si dhe do të jenë pjesë e programeve të ndryshme praktike dhe vizitave studimore brenda dhe jashtë vendit.

15. Provimi Përgatitor dhe Programi Fillestar për Arsimim Ligjor

15.1. Provimi Përgatitor

15.2.ProgramiFillestarpërArsimimLigjor15.2.1.Hyrje


23

Bazë ligjore për organizimin e PFAL është: Ligji mbi Themelimin e Institutit Gjyqësor të Kos-

ovës (Nr. 02-L/25) i miratuar nga Kuvendi i Kos-ovës, i cili përcakton se IGJK-ja është institucion kryesor përgjegjës për aftësimin e bartësve poten-cial të funksionit në gjyqësi (kandidatëve për gjy-qtarë dhe prokurorë),

Statuti i IGJK-së, Korniza e Aktiviteteve për Organizmin e Provimit

Përgatitor/Hyrës dhe Programit Fillestar për Ar-simim Ligjor (miratuar nga Këshilli Drejtues i IGJK-së), dhe

Udhëzimi Administrativ 2009/01 për Riorgan-izimin e Brendshëm të IGJK-së.

Ky program trajnimi është duke u përgatitur për gjen-eratën e pestë të kandidatëve të PFAL e cila do të fil-loje trajnimet gjatë vitit 2012, ndërsa programi trajnues për gjeneratën e katërt do të vazhdoj të zbatohet me programin ekzistues të miratuar më parë nga Këshilli Drejtues i IGJK-së.

Ndër qëllimet kryesore të cilat synohet të arrihen me programin trajnues të PFAL për vitin 2012, janë: Përgatitja profesionale e kandidatëve për gjyqtarë

dhe prokurorë; Arsimimi ligjor i kandidatëve me qëllim të zba-

timit të reformës gjyqësore; Zhvillimi i një procesi transparent dhe të bara-

bartë të rekrutimit të kandidatëve për gjyqtarë dhe prokurorë;

Zbatimi i fushës hulumtuese kërkimore shkencore dhe botimi i publikimeve;

Zhvillimi i një metodologjie moderne gjatë zba-timit të programeve trajnuese.

Struktura e Programit Fillestar për Arsimim Ligjor është miratuar nga Këshilli Drejtues i IGJK-së në vitin 2008 në dokumentin e njohur si Korniza e Ak-tiviteteve për Organizmin e Provimit Përgatitor dhe Programit Fillestar për Arsimim Ligjor. Sipas kësaj strukture PFAL zgjatë 15 muaj i ndarë në tri faza. Kjo periudhë kohore është përcaktuar bazuar në specifikat e Kosovës, nevojën për rritjen e numrit të gjyqtarëve dhe prokurorëve dhe përvojat e vendeve Evropiane ku institucionet e trajnimit aplikojnë periudha të ndry-shme kohore për realizimin e këtij programi.

15.2.2 Qëllimet kryesore të PFAL 15.2.3. Baza Ligjore

15.2.4 Struktura 15.2.5. Trajnimet për gjeneratën e katërt

dhe të pestë të kandidatëve


24

15.2.6. Modulet trajnuese të Programit Fillestar për Arsimim Ligjor për vitin 2012

Nr. i modulit

Emërtimi i Modulit

Moduli 1 Kodi Penal (pjesa e përgjithshme)

Moduli 2 Kodi i Procedurës Penale (pjesa 1-2)

Moduli 3 KEDNJ-Legjislacioni për të Drejtat e Njeriut

Moduli 4 Etika Profesionale për Gjyqtarë dhe Pro-kurorë

Moduli 5 Kodi Penal (pjesa e veçantë)

Moduli 6 Kodi i Procedurës Penale (pjesa 3 - 4)

Moduli 7 Trafikimi me Njerëz

Moduli 8 Hartimi, Arsyetimi dhe Hulumtimi Ligjor

Moduli 9 Kodi i Procedurës Penale (pjesa 5–8)

Moduli 10 Kodi i Drejtësisë për të Mitur

Moduli 11 Krimi Financiar

Moduli 12 E Drejta Kushtetuese

Moduli 13 E Drejta Administrative

Moduli 14 E Drejta e BE-së (faza e dytë)

Moduli 15 E Drejta Civile

Moduli 16 Procedura Kontestimore – pjesa e parë

Moduli 17 Procedura Kontestimore – pjesa e dytë

Moduli 18 Procedura Jokontestimore dhe Përmbari-more

Moduli 19 E Drejta e Detyrimeve

Moduli 20 E Drejta Familjare

Moduli 21 E Drejta Ekonomike

Moduli 22 E Drejta Pronësore

Moduli 23 E Drejta e Trashëgimisë

Moduli 24 E Drejta e Punës

Moduli 25 Menaxhimi i Rasteve

Nr. i modulit

Emërtimi i Modulit

Moduli 26 Ndërmjetësimi

Moduli 27 Rregullat e Komunikimit

Moduli 28 Fillimi dhe Kohëzgjatja e Hetimit

Moduli 29 Aktakuza

Moduli 30 Roli dhe Funksioni i Prokurorit Publik si-pas KPPK

Moduli 31 I Pandehuri në Procedurë Penale

Moduli 32 Masat e Fshehta dhe Teknike të Hetimit dhe Vëzhgimit

Moduli 33 Masat për Sigurimin e Pranisë së të Pande-hurit në Procedurë

Moduli 34 Dëshmitarët në Procedurën Penale

Moduli 35 Këqyrja në Vendngjarje dhe Forenzika

Moduli 36 Procedura për Konfiskim

Moduli 37 Përpilimi i Mjeteve Juridike nga Prokurori

Moduli 38 Marrëveshja për pranimin e fajësisë

Moduli 39 E Drejta e BE-së (faza e parë)

Moduli 40 Zhvillimi i Shkathtësive të Përfaqësimit gjatë Gjykimit

Moduli 41 Organizimi i sistemit gjyqësor dhe proku-rorial

Moduli 42 Gjuhë angleze

Moduli 43 Teknologji informative

Moduli 44 Prona shoqërore publike

Moduli 45 Menaxhimi i stresit

Moduli 46 Shmangia nga tatimet

Moduli 47 Doganat - çështjet që lidhen me qarkul-limin e mallrave në territorin e Kosovës


25

PTA e ka bazën në nenin 10 të Ligjit për IGJK-në si dhe nenin 16 të Statutit të IGJK-së. Sipas ligjit për IGJK-në, gjyqtarët dhe prokurorët e posa emëruar kanë të drejtë dhe janë të obliguar të marrin pjesë në kurset e veçanta për aftësim dhe avancim, pa shkëputje nga marrëdhënia e punës. Mbështetur në nenin 16 të Statutit të IGJK-së këto kurse trajnuese do të organizohen për gjyqtarë dhe prokurorë që aktualisht ushtrojnë funksionet e tyre si dhe për gjyqtarët dhe prokurorët e posa emëruar të cilët më parë nuk kanë punuar në pozita të tilla.

16. Programi i Trajnimeve për Avancim (PTA)

Ky program trajnimi nënkupton organizimin e kurseve të posaçme aftësimi për gjyqtarë dhe prokurorë që janë apo që do të avancohen brenda sistemit gjyqësor dhe prokurorial të Kosovës dhe do të zbatohet në konsultim me KGJK-në dhe KPK-në.

Programi Trajnues për Avancim do të përmbajë modulet trajnuese si në vijim:

16.2. Modulet trajnuese dhe nivelet përfituese

16.1. Baza Ligjore

Për realizimin e plotë të PTA, janë hartuar shumica e moduleve, ndërsa do të hartohen edhe disa module shtesë të cilat janë rezultat i vlerësimit të nevojave për trajnim dhe nevojës së përgatitjes së përfituesve të këtij programi para fillimit të zbatimit të Ligjit për Gjykata dhe Ligjit për Prokurorin e Shtetit. Gjatë zbatimit praktik të tij, Programi Trajnues për Avancim do të ndahet në: Program trajnues sipas profilit (për gjyqtarë apo

prokurorë); Program trajnues sipas kategorive të gjyqtarëve

dhe prokurorëve (gjyqtarë apo prokurorë që para emërimit kanë ushtruar këtë funksion dhe ata që për herë të parë emërohen);

Program trajnues sipas nivelit të gjykatave dhe prokurorive.

Numri i Modulit

Emërtimi i Modulit

Moduli 1 Kodi Penal dhe Kodi i Procedurës Penale

Moduli 2 E Drejta Civile Materiale dhe Procedurale

Moduli 3 E Drejta Administrative (Akti administrativ dhe konflikti administrativ)

Moduli 4 E Drejta e Bashkimit Evropian

Moduli 5 Krimi i Organizuar

Moduli 6 Ndërtimi i shkathtësive të përfaqësimit gjatë gjykimit

Moduli 7 Etika gjyqësore dhe prokuroriale

Moduli 8 Shkrimi dhe Arsyetimi Ligjor

Moduli 9 Konventa Evropiane për Liritë dhe të Drejtat Themelore të Njeriut

Moduli 10 Menaxhimi i Rasteve

Moduli 11 Kodi i Drejtësisë për të Mitur

Moduli 12 Marrëveshja për Pranimin e Fajësisë

Moduli 13 E Drejta Kushtetuese

16.3. Organizimi i trajnimeve

Trajnimet e PTA do të organizohen veçmas për dy kategori të përfituese. Kategoria e parë e përfituesve të PTA, përfshinë

gjyqtarët dhe prokurorët të cilët janë avancuar në punë gjatë procesit të emërimit.

Kategoria e dytë e përfituesve të PTA, përfshinë gjyqtarët dhe prokurorët të cilët për herë të parë emërohen për të ushtruar këto funksione.


26

Mbështetur ne nenin 2.1.(d) të Ligjit mbi themelimin e tij, IGJK është përgjegjës edhe për organizim të kurseve për aftësimin bazë të gjyqtarëve porotë. Qëllimi i këtyre kurseve trajnuese është ngritja e kapaciteteve vendimmarrëse të gjyqtarëve porotë gjatë zhvillimit të procedurave gjyqësore të përcaktuar në kompetencë të tyre. Programi trajnues për gjyqtarë porotë do të përmbajë një modul trajnues: Roli i gjyqtarit porotë në sistemin e drejtësisë (pjesa I dhe pjesa II). Përmbajtja e modulit trajnues do të përfshijë kurse të nivelit bazik dhe të avancuar. Temat e përgatitura për gjyqtarët porotë për vitin 2012 janë; roli i gjyqtarit porotë në rastet gjyqësore, etika e gjyqtarit porotë, roli i gjyqtarit porotë në procedurën penale për të rritur dhe për të mitur, roli i gjyqtarit porotë në procedurën jokontestimore (çështjet statusore), roli i gjyqtarit porotë në seancën për këshillim dhe votim. Kohëzgjatja: disa cikle trajnimi disa ditore Përfituesit e programit: të gjithë gjyqtarët porotë nga të gjitha gjykatat.

Bashkëpunëtorët profesional

Duke u bazuar në nenin 2.1 (e) të Ligjit mbi Themelimin e IGJK-së, IGJK në vitin 2012 do të realizojë kurse për aftësimin e profesionistëve tjerë në lëmin e gjyqësisë. Në cilësi të përfituesve të këtij programi janë bashkëpunëtorët profesional dhe stafi mbështetës i gjykatave dhe prokurorive. Ky program do të realizohet në bashkëpunim të ngushtë me KGJK-në dhe KPK-në.

Qëllimi i këtij programi trajnues është forcimi irolit të bashkëpunëtorëve profesional dhe stafitmbështetës të gjykatave dhe prokurorive nëmënyrëqëpërmestyretësigurohetnjëfunksionimmëimirëigjykatavedheprokurorive.

Vlen të theksohet se bashkëpunëtorët profesional të gjykatave dhe prokurorive përveç që do të marrin pjesë në programe të veçanta trajnimi gjatë vitit 2012, ata do të jenë përfitues edhe të trajnimeve të programit të vazhdueshëm ku në disa raste marrin pjesë së bashku me gjyqtarë dhe prokurorë.

Temat e trajnimeve për bashkëpunëtorët profesional janë; përgjegjësia penale, dënimet, veprat penale kundër lirive dhe të drejtave të njeriut, parimet e procedurës penale, aktakuza, provat, shqyrtimi kryesor, vendimi gjyqësor (hartimi dhe arsyetimi i vendimeve), etika dhe konfidencialiteti, pronësia, masat e përkohshme dhe të sigurisë, e drejta e autorit-botuesit.

Kohëzgjatja e trajnimit është 4 cikle trajnimi (një ditore).

18. Trajnimet për Bashkëpunëtorë Profesional dhe Stafin Mbështetës të Gjykatave dhe Prokurorive

17. Trajnimet për Gjyqtarë Porotë

Administratorë dhe staf tjetër administrative

Administratorët e gjykatave dhe prokurorive dhe stafi tjetër administrativ do të marrin pjesë në trajnime të dizajnuara vetëm për ata. Pritet që ky program të gëzojë mbështetje të gjerë të partnerëve ndërkombëtarë të cilët mbështesin IGJK-në dhe do të realizohet në disa module trajnuese ku do të përfshihen këto tema: shkathtësitë e udhëheqjes dhe etika profesionale, qasja publike dhe arsimimi i komunitetit, pagesat dhe mënyra e pagesave të ekspertëve, buxheti dhe financat, administrimi i gjykatës/prokurorisë dhe mbikëqyrja e stafit, siguria e gjykatës dhe menaxhimi i teknologjisë informative. Kohëzgjatja e trajnimit është 4 cikle trajnimi (një ditore).

Zyrtarët përmbarues Edhe për zyrtarët përmbarues të gjykatave do të organizohen trajnime të cilat do t’i mbulojnë nevojat e tyre për arsimim të mëtutjeshëm ligjor lidhur me zbatimin e dispozitave ligjore për përmbarimin. Temat që do të trajtohen gjatë vitit 2012 për zyrtarët përmbarues janë; procedura përmbarimore – dispozitat themelore, zbatimi i përmbarimit nga ana e personit zyrtar, pengu gjyqësor, kolaterali-sekuestrimi, përmbarimi i kolateralit dhe hipotekës, përmbarimi i borxheve, paushallit dhe shpenzimeve gjyqësore, përmbarimi në sendet e luajtshme, përmbarimet sipas dokumentit autentik, përmbarimi për zbrazjen dhe dorëzimin e palujtshmërisë. Kohëzgjatja e trajnimit është 4 cikle trajnimi (një ditore).


27

IGJK në vazhdimësi i kushton vëmendje aplikimit të metodave moderne të prezantimit gjatë procesit të organizimit të trajnimeve. Trajnimet për trajnues, gjatë vitit 2012, kryesisht do të organizohen në mbështetje nga partnerët ndërkombëtarë, por edhe nga vet kapacitetet e IGJK-së. Qëllimi i këtyre trajnimeve është ofrimi i njohurive për trajnues se si të përdorin metodat më të avancuara të trajnimit dhe si të aplikojnë metodologji moderne të mësimit për të rritur si dhe aftësimi i trajnuesve lidhur me përdorimin e teknikave për zbatim te programeve te ndryshme trajnuese.

Gjatë vitit 2012 IGJK ka planifikuar të realizojë disa publikime të ndryshme. Në këto publikime do të pasqyrohen aktivitetet e Institutit dhe hulumtimet lidhur me problemet e ndryshme ligjore të praktikës gjyqësore e prokuroriale. Disa nga publikimet e planifikuara për vitin 2011 janë: Justicia - Kjo revistë shkencore përgatitet nga kandidatët e Programit Fillestar për Arsimim Ligjor të secilës

gjeneratë e cila do të jetë vjetore dhe këtë vit do të botohet numri i tretë i saj. Jeta Ligjore – Është një publikim i cili do të përbëhet nga shkrime dhe opinione të ndryshme ligjore të

shprehura nga gjyqtarë, prokurorë dhe profesionistë tjerë ligjor (të Kosovës dhe jashtë saj) . Modulet trajnuese - Janë përmbledhje e kurseve trajnuese të cilat realizohen në kuadër të programeve trajnuese

të IGJK-së. Këto module janë përgatitur nga trajnuesit e IGJK-së. Broshurat - Janë fletushka të vogla në të cilat do të prezantohen të dhënat themelore për funksionet dhe

veprimtaritë e Institutit. Buletini - Me qëllim të qenit transparent për veprimtarinë e vet, IGJK do të vazhdojë hartimin dhe publikimin e

buletinit informativ. Web faqja - Një tjetër dritare e cila i ofrohet opinionit më të gjerë se atij gjyqësor është web faqja e IGJK-së. Në

këtë faqe elektronike përveç informacioneve për organizimin, funksionimin, bazën ligjore, strukturën organizative, funksionet kryesore, publikimet dhe hulumtimet shkencore, prezantohen edhe aktivitetet ditore me të cilat gjyqtarët dhe prokurorët por edhe komuniteti më i gjerë ligjor marrin informacionin e saktë dhe të shpejtë se çfarë punohet në IGJK. Nëpërmjet kësaj web faqeje gjyqtarët dhe prokurorët mund edhe të aplikojnë për pjesëmarrje në trajnime të ndryshme varësisht nga vlerësimi i tyre lidhur me nevojën për trajnim.

20. E-learning 19. Trajnimet për Trajnues

Platforma për mësimin elektronik apo siç quhet e-learning (mësim në distancë) është dizajnuar dhe përgatitur me mbështetjen e Programit të Binjakëzimit (EU LER) gjatë vitit 2011. Me qëllim të lehtësimit të pjesëmarrjes së gjyqtarëve dhe prokurorëve në trajnime të ndryshme që do të organizohen gjatë vitit 2012, IGJK planifikon që ta bëjë plotësisht funksionale këtë platformë e cila do të mund të shfrytëzohej në masë të madhe nga përdoruesit e saj. Kjo platforme do te bëjë te mundur realizimin e disa moduleve trajnuese pa pjesëmarrje direkte, por duke ia përshtatur kohen e mësimit agjendës se gjyqtareve dhe prokurorëve.

21. Publikimet


28

Në fushën e bashkëpunimit dhe integrimit ndërkombëtarë, IGJK gjatë vitit 2012 do të vazhdoj kontaktet dhe takimet e rregullta. IGJK ka themeluar raporte bashkëpunimi me shumë institucione ndërkombëtare që mbështesin sistemin gjyqësor e prokurorial të Kosovës. Do të vazhdohet edhe më tutje bashkëpunimi me partner të ndryshëm me qëllim të njoftimit të tyre me projektet, nevojat dhe identifikimin e mundësive të mbështetjes për IGJK-në. Në fushën e integrimeve ndërkombëtare IGJK do të vazhdojë kontaktet e komunikimit dhe bashkëpunimit me të gjitha institucionet trajnuese të regjionit dhe më gjerë me qëllim të ngritjes së cilësisë së trajnimeve, kryesisht lidhur me metodologjinë dhe programet trajnuese. Synimi kryesor në kuadër të këtij komponenti është që IGJK të integrohet plotësisht dhe me të drejta të barabarta në të gjitha strukturat ndërkombëtare që lidhen me arsimimin ligjor të gjyqtarëve, prokurorëve dhe profesionistëve tjerë të sistemit te gjyqësisë dhe prokurorisë.

Programi i Punës për vitin 2012 është një program profesional me qëllim të përmbushjes së nevojave reale të gjyqtarëve dhe prokurorëve, përgatitjen e kuadrove të reja për funksionin e gjyqtarit dhe prokurorit si dhe mbështetjes së reformave sistemore në gjyqësinë dhe prokurorinë e vendit. Në të njëjtën kohë do të shprehet edhe angazhimi në ngritjen profesionale të profesionistëve tjerë në sistemin e gjyqësisë dhe prokurorisë, hulumtime të problemeve të praktikës gjyqësore si dhe publikime të ndryshme.

Përveç trajnimeve dhe moduleve të përcaktuara me këtë program, IGJK, sipas nevojës do të mund të organizoj edhe aktivitete tjera trajnuese apo profesionale, për gjyqtarët, prokurorët, kandidatët për gjyqtarë e prokurorë apo profesionistët tjerë të përcaktuar nga IGJK, apo nëse aktivitetet propozohen dhe mbështeten nga donatorët të cilët bashkëpunojnë me IGJK-në. Megjithatë në përcjellje të reformës në gjyqësor dhe prokurori, mund të rishikohet zbatimi i këtij programi në aspektin e përmbajtjes dhe mundësive financiare.

Miratimi i këtij programi, me përmbajtjen e prezantuar, do të jetë mbështetje e madhe për zhvillim të një sistemi gjyqësor dhe prokurorial të pavarur, të paanshëm dhe efikas i cili do të sigurojë sundimin e ligjit në Kosovë.

Ky program prezantohet për miratim duke qenë të bindur se është i hartuar në pajtim me parametrat ligjor, në bashkëpunim të ngushtë me institucionet relevante vendore dhe ndërkombëtare si dhe në pajtim me nevojat e përfituesve të tij.

Zbatimi i këtij programi është prioriteti kryesor i IGJK-së, veçanërisht tani kur sistemi gjyqësor e prokurorial i Kosovës është duke kaluar në një reformë rrënjësore.

Në këtë drejtim roli i IGJK-së është sigurimi dhe garantimi i një kuadri profesional për të shërbyer në sistemin gjyqësor e prokurorial të Kosovës, sistem i cili iu shërben dhe gëzon besimin e të gjithë qytetarëve të Kosovës.

Programi Vjetor i Punës për vitin 2012, është miratuar nga Këshilli Drejtues më 15 dhjetor 2011.

22. Bashkëpunimi dhe Integrimi Ndërkombëtarë

23. Përfundim

programi i punes 2012 · 2013-11-24 · e drejta evropiane.....18 10. kodi i etikës dhe sjelljes...

Documents