program za razvoj energetske baze podataka · pdf filebaza podataka o cijenama derivata nafte...

PPRROOGGRRAAMM ZZAA RRAAZZVVOOJJ EENNEERRGGEETTSSKKEE

BBAAZZEE PPOODDAATTAAKKAA UU CCRRNNOOJJ GGOORRII

-- NNAACCRRTT --

Strana 2

SADRŽAJ

SADRŽAJ............................................................................................................................. 2

UVOD ................................................................................................................................. 4

Potrebne aktivnosti razvoja energetske efikasnosti ....................................................... 4

Stanje na području statistike u Republici Crnoj Gori ...................................................... 5

PRIKAZ ENERGETSKOG BILANSA U SKLADU SA EUROSTAT METODOLOGIJOM SA

DETALJNIJIM PRIKAZOM SVIH SEKTORA NA STRANI POTRAŽNJE................................... 7

Energetske količine ......................................................................................................... 7

Cijene energenata ........................................................................................................... 8

Energetski indikatori ....................................................................................................... 8

Nuklearna energija.......................................................................................................... 9

Saopštavanje podataka ................................................................................................... 9

Prikaz energetskog bilansa Republike Crne Gore u skladu sa eurostat metodologijom

....................................................................................................................................... 10

STUDIJE ZA PREDVIĐANJE ENERGETSKIH POTREBA ........................................................ 16

IZVJEŠTAVANJE U SKLADU SA PEEREA UPITNIKOM......................................................... 21

IZVJEŠTAVANJE I ZAHTJEVI ZA STATISTIČKIM PODACIMA ZA IMPLEMENTACIJU EU

DIREKTIVA ..................................................................................................................... 25

Direktiva 2006/32/EC o efikasnosti korišćenja krajnje energije i energetskim uslugama

....................................................................................................................................... 25

Direktiva 2002/91/ES o energetskim karakteristikama zgrada..................................... 26

Ostale direktive koje se odnose na energetsku efikasnost.......................................... 27

ZAHTJEVI EE BAZE PODATAKA ZA JAVNI SEKTOR ............................................................ 28

Uspostavljanje monitoringa sistema za javni sektor..................................................... 28

Informativna kampanja i promovisanje energetske efikasnosti u stambenom sektoru

....................................................................................................................................... 28

Baza podataka - ODYSSEE i indikatori koji se prate........................................................ 29

OSNOVE ZA IZRADU ZAKONA ILI AKTA ZA STATISTIČKU OBRADU PODATAKA U

ENERGETSKOM SEKTORU ............................................................................................. 31

Ciljevi za izradu zakona ................................................................................................. 31

Vrste podataka koje moraju saopštavati izvođači energetskih djelatnosti .................. 32

ANALIZA IT SPECIFIKACIJA ZA BAZU PODATAKA I Web - sajt .......................................... 35

Faze za izradu informacionog sistema .......................................................................... 35

Opis informacionog sistema ......................................................................................... 35

Strana 3

IZRADA PLANA ZA RAZVOJ EE STATISTIČKOG SISTEMA................................................... 37

Plan aktivnosti ............................................................................................................... 38

Terminski plan............................................................................................................... 39

Plan finansiranja............................................................................................................ 40

Siže akcionog plana za izradu EE baze podataka .......................................................... 41

PRILOG 1 .......................................................................................................................... 42

PRILOG 2 .......................................................................................................................... 55

PRILOG 3 .......................................................................................................................... 58

Strana 4

UVOD

U okviru aktivnosti Akcionog plana za 2007. godinu, formirana je Radna grupa za

pripremu Programa za razvoj energetske baze podataka u Crnoj Gori u cilju rješavanja

pitanja sakupljanja odgovarajućih podataka, elaboriranja i izvještavanja na polju

energetske efikasnosti. Uprkos činjenici da Crna Gora još ne participira u Ugovoru o

energetskoj povelji i "Protokolu energetske povelje o energetskoj efikasnosti i s njom

povezanom zaštitom životne sredine (PEEREA)", kod dizajna baze podataka treba

ozbiljno razmotriti zahtjeve PEEREA za izvještavanjem.

U procesu implementacije Programa za razvoj energetske baze podataka potrebno je

izraditi:

� Neophodne podzakonske akte, Vladine i ministarske odluke i druga dokumenata

neophodna za adekvatno funkcionisanje mehanizma za prikupljanje podataka,

kao i promovisanje samog usvajanja od strane Vlade.

� Oblike tokova informacija i podataka, identifikaciju izvora i odgovornosti, kao i

procedura za prikupljanje podataka;

� Razvoj baze podataka s početnim popunjavanjem podacima i izrada prvih

izvještaja;

POTREBNE AKTIVNOSTI RAZVOJA ENERGETSKE EFIKASNOSTI Kratkoročne i srednjeročne aktivnosti pri razvoju energetske efikasnosti definisane su

Strategijom energetske efikasnosti, pri čemu je naglašen princip promovisanja

energetske efikasnosti (EE) u skladu sa najboljom meñunarodnom praksom i u skladu sa

EU legislativom i regulativom u oblasti EE, sa akcentom na primjenu relevantnih EU

direktiva, prilagoñavajući crnogorskim uslovima već dokazane šeme i politike u mnogim

zemljama EU i Jugoistočne Evrope.

Glavne aktivnosti moraju biti usmjerene u Prevoñenje Direktive 2002/91/EC o

energetskim karakteristikama zgrada u nacionalno zakonodavstvo.

Osim toga potrebno je uključiti i prevoñenje Direktive 2006/32/EC o efikasnosti

korišćenja krajnje energije i energetskim uslugama, Direktive 92/75/EEC o označavanju

potrošnje energije i ostalih resursa ureñaja u domaćinstvu uz pomoć etiketa i

standardnih informacija o proizvodu, kao i ostalih srodnih direktiva za označavanje

pojedinih ureñaja, Direktive 92/42/EEC o minimumu zahtjeva za efikasnošću novih

toplovodnih bojlera, Direktive 2004/8/EC o promovisanju kogeneracije itd.

Strategija energetske efikasnosti u cilju unaprijeñenja energetske efikasnosti u sektoru

zgrada, predviña legislativne, regulativne i institucionalne reforme, kako u vezi omotača

zgrade (termo izolacija i dr.), tako i kod samih energetskih ureñaja. Ove reforme trebaju

Strana 5

biti u skladu sa EU legislativom i meñunarodnom praksom, prilagoñene situaciji u

Republici Crnoj Gori.

U tom kontekstu je potrebno nastaviti rad na implementaciji direktiva o:

• Energetskim performansama zgrada (Direktiva 2002/91/EC);

• Označavanju (etiketiranju) i standardnim informacijama o proizvodu i

energetskoj potrošnji ureñaja u domaćinstvu (Direktiva 92/75/EEC i niz srodnih

direktiva);

• Minimumu zahtjeva za efikasnošću novih toplovodnih bojlera, električnih

hladnjaka i zamrzivača i za opterećenje fluorescentne rasvjete (Direktiva

92/42/EEC itd.).

STANJE NA PODRUČJU STATISTIKE U REPUBLICI CRNOJ GORI Voñenjem statistike u energetskom sektoru bavi se uglavnom MONSTAT (Zavod za

statistiku Crne Gore) i u manjoj mjeri i Ministarstvo za ekonomski razvoj. Analiza procesa

sakupljanja i obrade energetskih podataka u MONSTAT-u je pokazala da se sistematski

prikaz i aplikacija baze podataka za područje energetske efikasnosti tek razvija. Zato je

oportuno da se najprije definišu potrebe Jedinice za energetsku efikasnost odnosno

kasnije Agencije za energetsku efikasnosti i zatim daju osnovne smjernice procesa

sakupljanja i analize baze energetskih podataka.

Trenutno MONSTAT kao državna instituicija sakuplja sljedeće podatke iz oblasti sektora

energetike:

INDUSTRIJA

1. Vañenje energetskih sirovina;

Vañenje kam. uglja, lignita i treseta:

• Mrki ugalj,

• Lignit.

2. Proizvodnja koksa i derivata nafte;

• Motorno ulje,

• Ulje za diferencijale,

• Kompresorsko ulje,

• Ostala maziva ulja.

Strana 6

3. Proizvodnja elektri čne energije;

• Hidroenergija,

• Termoenergija.

4. Bilans proizvodnje i potrošnje elektroenergije;

5. Potrošnja elektroenergije i goriva u industriji ;

• Koks,

• Kameni ugalj,

• Mrki ugalj,

• Lignit,

• Tečna goriva,

• Mazut,

• Prirodni gas,

• Tečni gas.

Svi ti podaci koje sakuplja MONSTAT na bazi več izrañenih upitnika, trenutno služe kao

energetska baza. Meñutim ovu bazu podataka je moguće još proširiti na temelju izrade

odreñenog Zakona ili podzakonskog akta sa kojim će se izraditi još efikasniji načini

sakupljanja podataka u energetskom sektoru. U tom slučaju je dakle neophodna

efikasnija saradnja izmeñu Ministarstva za ekonomski razvoj i MONSTATA u smislu

strukture energetskih podataka, izrade zajedničkih upitnika, izrade internetnog portala za

prikupljanje podataka itd.

Strana 7

PRIKAZ ENERGETSKOG BILANSA U SKLADU SA EUROSTAT METODOLOGIJOM SA DETALJNIJIM

PRIKAZOM SVIH SEKTORA NA STRANI POTRAŽNJE

Energetska statistika je integrisani dio Evropskog statističkog sistema. Godišnje i

mjesečne statističke podatke koje sakuplja EUROSTAT su značajni za:

� Obavezno informisanje Evropske komisije sa usklañenim, pouzdanim i ažurnim

podacima, koji služe kao temelj pri odreñivanju energetske politike u energetskom

sektoru.

� Obavezno informisanje EU Institucija, državnih institucija u Crnoj Gori, kompanija,

udruženja i državljana u okviru EU sa visoko-kvaltetnom statističkom službom na

području energetike.

Energetska statistika obuhvača široki spektar podataka koji se sakuplja i obrañuje u četri

veće grupe.

ENERGETSKE KOLIČINE Grupa energetskih količina obuhvaća godišnje i mjesečne podatke o nabavki, uvozu,

izvozu, transformacijama, finalnoj potrošnji energije itd., po sektorima i gorivima, kao što

su sirova nafta, derivati nafte, prirodni gas, elektrika, tvrda goriva i obnovljivi izvori

energije itd. Baze godišnjih podataka obuhvaćaju cjelokupan spektar podataka.

PERIODIKA SAKUPLJANJA PODATAKA

Godišnje : godišnji podaci se šalju na EUROSTAT organzaciju u obliku upitnika (pet

različitih upitnika), koji služe za potrebe prikazivanja bilansa po EUROSTAT, IEA i UN

metodologijama. Ti upitnici obuhvaćaju podatke koji se odnose na tvrda goriva, naftu,

gas, električnu energiju i obnovljive izvore energije. Dopunjeni su pitanjima koje su

zajadnički potvrdile sve tri organizacije koje upotrebljavaju podatke (uputnici za

ispunjavanje za svako gorivo pojedinačno).

Godišnja statistika se odnosi na kalendarsku godinu, a do nje je moguć pristup u

EUROSTAT bazi 18 mjeseci nakon referentne godine. Mjesečni podaci obuhvaćaju

podatke kalendarskog mjeseca i objavljuju se tri mjeseca nakon referentnog mjeseca.

Mjesečno: mjesečni podaci koji se odnose na naftu se sakupljaju sa upitnikom

organizacije International Energy Agency (IEA), a kopiju ispunjenog upitnika mora dobiti i

EUROSTAT organizacija. Isto tako se moraju EUROSTATU poslati ispunjeni upitnici u

vezi mjesečnih podatka za tvrda goriva i električnu energiju.

Upitnici;

Godišnja periodika sakupljanja:

Strana 8

1. Tvrda goriva

2. Nafta

3. Gas

4. Električna energija

5. Obnovljivi izvori energije

Mjesečna periodika sakupljanja:

1. Tvrda goriva

2. MOS (Monthly Oil and Gas Statistic)

3. Električna energija

CIJENE ENERGENATA Grupa cijena energenata obuhvata 6-mjesečne podatke u vezi cijena električne energije i

prirodnog gasa (za industrijske potrošače i domaćinstva), cijene benzina BMB 95, dizel

goriva i ekstra lakog lož ulja na prodajnih mjestima (benzinske pumpe..).

Sve cijene se prikazuju u bruto iznosu što znači sa porezom i neto iznosu bez poreza (u

eurima ili nacionalnim valutama). Baza podataka o cijenama derivata nafte od godine

1985 dalje se prikazuje samo za države članice EU-15. Deset novih članica je počelo sa

saopštavanjem podataka o derivatima nafte tek u 2004 godini.

6-mjese čno: podaci se sakupljaju za polugodišnji period na bazi podataka koje pošalju

statistički zavodi i podaci DG-TREN-a. Podaci su dostupni šest mjeseci nakon predaje

podataka.

ENERGETSKI INDIKATORI Grupa energetskih indikatora se djeli na još dvije grupe, jedna od tih je grupa strukturnih

indikatora za energiju (sedam indikatora u vezi sa ekonomskim reformama i okolinom) i

grupa euro-indikatora za energiju (četri indikatora koji pokrivaju ekonomiju i cijene

ključnih energetskih produkta).


Godišnje: na godišnjem nivou se sakupljaju podaci na osnovu upitnika za grupu

strukturnih indikatora za energiju, koje je moguće koristiti tek 18 mjeseci nakon

referentne godine.

Upitnici u kojima se nalaze indikatori su jednaki kao za grupu energetskih količina.

Strana 9

Mjesečno: na mjesečnom nivou se sakupljaju podaci na osnovi upitnika za grupu euro –

indikatora za energiju, koje je muguće upotrebljavati 3 mjeseca nakon referentnog

mjeseca.

Upitnici – mjese čni podaci:

1. Nabavka derivata nafte

2. Nabavka električne energije

3. Nabavka prirodnog gasa

NUKLEARNA ENERGIJA Podaci koji se odnose na nuklearnu energiju se sakupljaju na godišnjem i mjesečnom

nivou. Ti podaci pokrivaju pojedinačne indikatore kao što je: faktor opterećenja (load

faktor), maksimalna izlazna snaga, instalisana snaga....

Države, za koje se prati baza podataka u vezi nuklearne energije su: Belgija, Njemačka,

Španija, Francuska, Holandija, Finska, Švedska i Ujedinjeno Kraljevstvo.


Godišnje i mjese čno (na osnovu upitnika): zadnja godina za koju su se podaci o

nuklearnoj energiji ažurirali je 2001.

SAOPŠTAVANJE PODATAKA Podaci koji se odnose na energetsku statistiku se dobijaju od strane državnih institucija

nadležnih (Zakonom definisani) za sakupljanje i obrañivanje tih podataka (npr.

Ministarstvo za ekonomski razvoj ili MONSTAT). Podaci se moraju saopštavati

EUROSTAT organizaciji na bazi ispunjenih standardizovanih elektronskih upitnika (koji

su dostupni na internet stranici EUROSTAT-a) preko internet portala.

EUROSTAT organizacije ne propisuju nikakve sistematizacije sakupljanja podataka,

nego tu odgovornost prepuštaju državnim autoritetama, da same organizuju sistem

sakupljanja i objavljivanja po zato dogovorenoj EUROSTAT metodologiji. Načini

sakupljanja podataka su različiti od države do države s obzirom na vrstu goriva,

proizvodnju i sektore potrošnje.

Države Evropske Unije u kojima su za objavljivanje podataka zaduženi statisti čki

zavodi:

� Italija,

� Austrija,

� Švedska,

� Finska,

� Kipar,

Strana 10

� Češka,

� Latvija,

� Letonija,

� Slovačka,

� Malta,

� Estonija,

� Slovenija,

� Poljska,

� Rumunija,

� Bugarska,

� Turska (kandidat),

� Norveška (pridružena).

U ostalim članicama Evropske Unije su za objavljivanje podataka zadužena Ministarstva

nadležna za energiju, Agencije za energiju ili je zato zadužan neki drugi organ.

PRIKAZ ENERGETSKOG BILANSA REPUBLIKE CRNE GORE U SKLADU SA EUROSTAT METODOLOGIJOM Godišnji energetski bilans je statistika posebnog oblika kojom se prate energetski

tokovi svih oblika energije, od njihove pojave na odreñenom prostoru, pa do

njihove predaje finalnim potrošačima, gdje se konačno transformišu u neki od

korisnih oblika energije. Budući da u Republici Crnoj Gori ne postoje ureñene baze

podataka o energetskim tokovima, potrebno je što prije razviti dodatni sistem

prikupljanja energetskih podataka u okviru statističkog zavoda MONSTAT.

Pozicije energetskog toka, odnosno redovi energetsk og bilansa su sljede ći:

PRIMARNI BILANS

� Proizvodnja

� Uvoz

� Izvoz

� Nabavka

� Isporuka

� Saldo skladišta

� Bunker brodova

� UKUPNA POTROŠNJA

PROIZVODNJA TRANSFORMISANIH OBLIKA ENERGIJE

� Hidroelektrane

� Termoelektrana

� Industrijske toplane

� Industrijske kotlarnice

Strana 11

� Javne kotlarnice

� UKUPNA PROIZVODNJA

� BRUTO RASPOLOŽIVO

POTROŠNJA ZA TRANSFORMACIJE

� Hidroelektrane

� Termoelektrana



� Crna metalurgija

� Industrija obojenih metala

� Industrija nemetalnih minerala

� Industrija grañevinskog materijala

� Drvna industrija

� Industrija papira

� Tekstilna industrija

� Prehrambena industrija

� Ostala industrija


� UKUPNO ZA TRANSFORMACIJE

POTROŠNJA ZA POGON

� Proizvodnja uglja

� Hidroelektrane

� Termoelektrana




� UKUPNO ZA POGON

� GUBICI

FINALNA POTROŠNJA

� NEENERGETSKA POTROŠNJA

� ENERGETSKA POTROŠNJA

� INDUSTRIJA

� Crna metalurgija

� Obojenih metala

Strana 12

� Nemetalnih minerala

� Grañevinskog materijala

� Drvna

� Papira

� Tekstilna

� Prehrambena

� Ostala

� SAOBRAĆAJ

� Željeznički

� Drumski

� Vazdušni

� Pomorski i rječni

� Ostali

� OPŠTA POTROŠNJA

� Domaćinstva

� Usluge

� Poljoprivreda

� Grañevinarstvo

Finalna potrošnja

Kada se, od raspoloživih količina pojedinih oblika energije, oduzme potrošnja za

energetske transformacije i potrošnja za pogon energetskih postrojenja, odreñena

je neposredna ili finalna potrošnja, koja se dijeli u dvije osnovne grupe –

energetsku i neenergetsku finalnu potrošnju. U redu za neenergetsku finalnu

potrošnju, registruje se sirovinska potrošnja prirodnog gasa u petrohemijskoj

industriji, te potrošnja cijelog niza neenergetskih derivata nafte, kao što su primarni

benzin, white špirit, parafin, vosak, bitumen, ulja, maziva itd., kao sirovine u

industriji ili potrošnja u druge neenergetske svrhe, u bilo kojem sektoru potrošnje.

Energetska finalna potrošna se dijeli u tri podgrupe – industriju, saobra ćaj i

opštu potrošnju , a unutar svake podgrupe postoji dalja dodatna podjela.

Potrošnja energije u industriji podijeljena je na industrijske grane. Industrijske

grane koje su posmatrane u energetskom bilansu su sljedeće: crna metalurgija,

industrija obojenih metala, industrija nemetalnih minerala, industrija grañevinskog

materijala, drvna industrija, industrija papira, tekstilna industrija, prehrambena

industrija i ostala industrija.

Strana 13

Potrošnja energije u saobraćaju podijeljena je prema vrstama saobraćaja na

sljedeće podgrupe: željeznički saobraćaj, drumski saobraćaj, vazdušni saobraćaj,

pomorski i riječni saobraćaj i ostali saobraćaj.

Konačno, podsektori opšte potrošnje su: domaćinstva, sektor usluga, poljoprivreda

i grañevinarstvo.

Oblici energije:

U energetskom sistemu Crne Gore koriste se sljedeći primarni i transformisani

oblici energije:

� Mrki ugalj

� Lignit

� Hidro energija

� Ogrjevno drvo

� Industrijski otpaci

� Tečni naftni gas

� Motorni benzin

� Mlazno gorivo

� Dizel gorivo

� Ekstralako lož ulje

� Lož ulje

� Petrolkoks

� Bitumen

� Maziva

� Ostalo

� Električna energija

� Toplotna energija

U skladu sa Strategijom energetskog razvoja potrebno je predvidjeti kao energent i

prirodni gas.

Vrste Podatka koje se sakupljaju za pojedine sektor e potrošnje po EUROSTAT metodologiji

TVRDA GORIVA

� Kameni ugalj i antracit (1000 tona)

� Mrki ugalj (uvoz) (1000 tona)

� Mrki ugalj (domaći) (1000 tona)

� Lignit (1000 tona)

� Koks (1000 tona)

� UKUPNO TVRDA GORIVA (1000 tona)

Strana 14

SIROVA NAFTA I SIROVINE

� Sirova nafta (1000 tona)

� Rafinerijske sirovine (1000 tona)

� Plinski kondenzat (1000 tona)

� UKUPNO SIROVA NAFTA I SUROVINE (1000 tona)

TEČNA GORIVA

� TNG (1000 tona)

� Primarni benzin (1000 tona)

� Motorni benzin olovni (1000 tona)

� Motorni benzin bezolovni (1000 tona)

� Petrolejsko gorivo za reaktivne motore i ostali petrolej (1000 tona)

� Dizel gorivo (1000 tona)

� Ekstralako lož ulje (1000 tona)

� Lož ulje (1000 tona)

� White špirit (1000 tona)

� Petrolkoks (1000 tona)

� Ostala tekuća goriva (1000 tona)

� UKUPNO TEKUĆA GORIVA (1000 tona)

� Prirodni gas (mio Sm3)

� Nuklearna toplota (TJ)

OBNOVLJIVI IZVORI ENERGIJE

� Geotermalna i sunčeva energija (TJ)

� Biomasa (TJ)

� Industrijski odpatci (neobnovljivi) (TJ)

� Deponijski gas (TJ)

� Gas iz ureñaja za čiščenje odpada (TJ)

� UKUPNO OBNOVLJIVI IZVORI

� Hidroenergija (TJ)

� Toplota (TJ)

� Električna energija (GWh)

EMISIJE CO2

� Transformacija

� Industrija

Strana 15

� Saobraćaj

� Ostalo

� UKUPNO

U sektoru finalne potrošnje se prate sljede ći podaci o koli činama za:

TVRDA GORIVA

� Mrki ugalj

� Koks

TEČNA GORIVA

� TNG

� Motorni benzini

� Petrolejsko gorivo za reaktivne motore i ostali petrolej

� Dizel gorivo


� Lož ulje

� Prirodni gas


Strana 16

STUDIJE ZA PREDVIðANJE ENERGETSKIH POTREBA

Studije za predviñanje energetskih potreba se zasnivaju na MEDEE metodologiji koja

obuhvata uticaj svih relevantnih odrednica energetske potrošnje kao što su: rast i

struktura društvenog proizvoda, demografske promjene, stambeni standard, mobilnost

stanovništva, klimatske prilike, promjena efikasnosti upotrebe energije, navike i običaji, i

slično. Pri tome izračuna predviñanje po pojedinim sektorima potrošnje: poljoprivreda,

industrija, saobraćaj, domaćinstva i uslužne djelatnosti, te po pojedinim oblicima

energije: fosilna goriva za potrebe grijanja, motorna goriva, električna energija, koks,

toplota iz javnih toplana, ogrjevno drvo i sunčeva energija. Svaki od finalnih energenata

sagledati u kontekstu ukupnih potreba finalne energije. Finalni energenti, za potrebe

grijanja, se odreñuje na osnovu predviñenih potreba korisne toplote, a uz uvažavanje

promjena u efikasnosti upotrebe toplote na potrošačima i stepena djelovanja tehnologija

za pretvaranje finalnih energenata u toplotu. Potrebe motornih goriva i električne energije

za netoplotne namjene se predviñaju direktno u finalnom obliku.

Potrošnja energije u industriji se odreñuje na osnovu društvenog proizvoda, pojedinih

grupacija industrije, a u saobraćaju na osnovu uticaja robnog i putničkog saobraćaja.

Potrošnja energije u domaćinstvima se odreñuje na osnovu broja stanovnika, stanova i

stambenog standarda, a u uslužnim djelatnostima na osnovu njihovog dijela društvenog

proizvoda i broja zaposlenih u tom sektoru privrede.

Pomoću osnovnog koncepta end-use modela, a na osnovu strukturne analize ostvarene

potrošnje energije se utvrñuju specifične potrošnje energije po jediničnim iznosima, kao

odrednice potrošnje energije, te zatim, na osnovu pojedinih scenarija razvoja pojedinih

odrednica i specifičnih potrošnji, se sintetizuje ukupna buduća potrošnja. Strukturnom

analizom se utvrñuje funkcionalna veza bitnih odrednica potrošnje energije i same

potrošnje energije, koja se prikazuje simulacijski, a formalizacija funkcionalnih veza se

prikazuje pomoću jednostavne linearne jednačine.

Samo struktuisanje modela potrošnje energije se vrši na nekoliko nivoa. Prva raspodjela

treba biti napravljena u sektoru potrošnje na slijedeći način:

� Poljoprivreda i grañevinarstvo

� Industrija

� Saobraćaj

� Domaćinstva

� Uslužne djelatnosti

Strana 17

Ovdje se pod uslužnim djelatnostima podrazumijeva kompletan sektor bez saobraćaja,

jer se saobraćaj modelira posebno.

Drugi nivo strukturnog modeliranja moraju biti vrste krajnjih energetskih potreba i to:

� Toplotne potrebe

� Električna energija za netoplotne potrebe

� Motorna goriva

Takoñe je potrebno prikazati toplotne potrebe koje mogu biti zadovoljene različitim

oblicima finalne energije kao što su:

� Fosilna goriva (čvrsta, tečna i gasovita)


� Toplota iz javnih toplana i kotlarnica

� Ogrijevno drvo i biomasa

� Sunčeva energija i geotermalni izvori

Sve odrednice potrošnje modelirati kao:

� Makroekonomske

� Društvene

� Tehnološke

Za sve analize u modelu prognoziranja potrošnje finalne energije se uzima bazna godina

u kojoj postoji najviše informacija.

Sve analize se izrañuju prema više scenarija npr.:

� Visoki scenario, koji predviña relativno visoku dugoročnu stopu privrednog rasta

� Niski scenario, koji predviña nešto nižu dugoročnu stopu privrednog rasta

� Srednji scenario, koji predviña dugoročnu stopu rasta privrede izmeñu visokog i

niskog scenarija

Na osnovu pripadajućeg društvenog proizvoda iz scenarija, se odreñuje potrošnja u

poljoprivredi i grañevinarstvu, te industriji, a specifična potrošnju na osnovu potrošnje

energije po jedinici pripadajućeg društvenog proizvoda. Potrošnja finalnih energenata za

toplotne namjene i sama korisna toplota su zavisne od efikasnosti upotrebe.

U ostalim sektorima, za pronalaženje osnovne odrednice potrošnje, se koriste postojeće

odrednice kao što su: broj stanovnika i stanova, broj putničkih automobila i prosječna

Strana 18

godišnja kilometraža preñena putničkim automobilom, broj zaposlenih radnika u uslužnoj

djelatnosti, i slično.

Predviñanje budućih energetskih potreba uvijek se vrši na osnovu nekoliko scenarija.

Svaki scenario treba da predstavlja jedan skup pretpostavljenog razvoja odrednica

potrošnje.

U slučaju da za neku odrednicu nema službene ocjene razvoja, onda je potrebno

pribjegavati njenoj ekspertskoj procjeni, analogno zemljama koje su već prošle taj

stadijum društveno-ekonomskog razvoja.

U završnom koraku, prilikom predviñanja end-use postupkom, se primijenjuju scenarijski

utvrñene odrednice potrošnje u nekoj budućoj godini na specifičnu potrošnju energije

utvrñenu u baznoj godini, korigovanu na očekivani iznos u posmatranoj godini u

budućnosti. Na taj način se dobije vrijednost očekivane energetske potrošnje u budućoj

godini.

Dalje treba da slijedi razrada budućeg razvoja osnovnih odrednica energetske potrošnje:

domaćeg proizvoda, stanovništva, radne snage, stambenog fonda i saobraćaja.

Potrebno je uvažiti službene prognoze, a u slučaju da ih nema koristiti ekspertske

procjene.

Na osnovu ostvarenog energetskog bilansa u baznoj godini najprije se odreñuje korisna

toplotna energija za potrebe grijanja i rashlañivanja prostorija, pripremu tople vode i za

potrebe kuvanja u domaćinstvima i u sektoru usluga, a isto tako se odreñuje učešće

pojedinih oblika energije u proizvedenoj toplotnoj energiji. Za iste sektore se odreñuje

potrošnja nesupstituisane električne energije za specifične namjene. Na taj način se

izrañuje dugoročna prognoza potreba korisne toplotne energije za navedene svrhe u

domaćinstvima i uslužnom sektoru, kao i prognozu potreba električne energije za

specifične namjene. Sljedeći korak, u analizi sektora domaćinstava i sektora usluga,

treba da bude izrada nekoliko mogućih scenarija razvoja učešća energenata za sve

potrebe korisne toplotne energije, prilikom čega treba uzeti u obzir i moguću penetraciju

obnovljivih izvora energije, kao što je npr. korišćenje sunčeve energije i biomase, uz

primjenu modernih tehnologija. Nakon izrade scenarija se pristupa proračunu potrebnih

količina pojedinih oblika energije na nivou finalne potrošnje energije, uz primjenu

odgovarajućih faktora transformacije i uz uvažavanje povećanja efikasnosti zbog

tehničkog napretka, odnosno zbog sve većeg učešća modernih ureñaja s visokim

stepenom djelovanja. Konačni rezultat proračuna mora pokazati potrebne količine svih

oblika energije za zadovoljenje svih potreba u domaćinstvima i u sektoru usluga, a u

dugoročnom razdoblju koje se posmatra.

Za poljoprivredu i za grañevinarstvo, potrošnja energije u baznoj godini se podijeli na

potrošnju motornih goriva i na potrošnju energije za toplotne potrebe. Iz utrošene

energije za toplotne potrebe se odredi korisna toplotna energija kao i učešće pojedinih

Strana 19

oblika energije u njoj. Nadalje se izrañuje prognoza potreba motornih goriva i korisne

toplotne energije te izrada scenarija razvoja učešća pojedinih motornih goriva i

energenata za toplotne namjene u posmatranom periodu. I u ovim sektorima se uzima u

obzir moguće korišćenje obnovljivih izvora, kao što je npr. korišćenje biodizela za

poljoprivredne i grañevinske mašine, sunčeve energije i biomase. Primjenom

odgovarajućih faktora transformacije se odreñuje potrebna količina energenata, za

toplotne potrebe na finalnom nivou, tako da i u ovim sektorima konačni rezultat

proračuna budu ukupne potrebne količine motornih goriva i ostalih oblika energije.

Na osnovu potrošnje motornih goriva u saobraćaju, u baznoj godini, se radi prognoza

potreba te razrada scenarija mogućeg razvoja učešća pojedinih motornih goriva.

Takoñe, i u saobraćaju, sa odgovarajućim učešćem, se predviña korišćenje biodizela.

Konačni rezultat proračuna treba da predstavlja potrebne količine svih motornih goriva

za saobraćaj.

Potrošnja energije u industriji, u baznoj godini, se analizira tako da se odredi potrošnja

energije za proizvodnju toplote visokih temperatura, potrošnja energije za proizvodnju

toplote niskih temperatura, potrošnja električne energije za specifične potrebe, te

eventualna potrošnja ostalih oblika energije za specifične potrebe, kao što su potrošnja

koksa ili potrošnja neenergetskih derivata nafte. Primjenom odgovarajućih faktora

transformacije, se odreñuje korisna toplotna energija visokih temperatura i korisna

toplotna energija niskih temperatura, kao i udio pojedinih energenata u korisnoj energiji.

Nakon toga, se izrañuje prognoze potreba korisne energije, potreba električne energije

za specifične namjene i potreba ostalih energenata za specifične namjene. Takoñe se

razrañuju scenariji razvoja učešća pojedinih oblika energije u korisnoj energiji i

proračunava potreba oblika energija na nivou finalne potrošnje uz primjenu

odgovarajućih faktora transformacije. I ovdje je potrebno uzeti u obzir poboljšanje

faktora transformacije zbog korišćenja modernih tehnologija, kao i mogućnost

iskorišćavanja pojedinih obnovljivih izvora.

Struktura energenata na nivou finalne energije po s ektorima u modelu MEDEE:

Za predviñanje energetskih potreba po MEDEE – modelu je potrebno sakupljati podatke

za sektore finalne potrošnje (industrija, saobračaj i ostala potrošnja):

TVRDA GORIVA

� Lignit

� Mrki ugalj

� Crni ugalj, antracit, koks

TEKUĆA GORIVA

� Motorna goriva (benzini, dizel gorivo)

Strana 20


� Lož ulje

PLINASTA GORIVA

� Prirodni gas

� TNG

� Ostali gasovi

DALJINSKA TOPLOTA

� Vruća voda

� Para

GEOTERMALNA ENERGIJA (lokalno)

ELEKTRIČNA ENERGIJA

PETROLKOKS

SUNČEVA ENERGIJA (lokalno)

NEENERGETSKA POTROŠNJA U INDUSTRIJI

NEKOMERCIJALNA GORIVA (drva/odpad, biomasa)

Strana 21

IZVJEŠTAVANJE U SKLADU SA PEEREA UPITNIKOM

UGOVOR O ENERGETSKOJ POVELJI I PROTOKOL ENERGETSKE POVELJE O ENERGETSKOJ EFIKASNOSTI I S NJOM POVEZANOM ZAŠTIT OM ŽIVOTNE SREDINE (PEEREA) Energetska povelja predstavljala političku inicijativu za opšte prihvaćeno uspostavljanje

razvojne saradnje meñu državama evro-azijskog kontinenta. Rusija i druge susjedne

zemlje obilovale su energetskim resursima, ali su im bila potrebna značajna ulaganja

kako bi obezbijedile razvoj, dok su zemlje Zapadne Evrope imale strateški interes za

diversifikacijom izvora snabdijevanja energijom, a time i smanjenjem potencijalne

zavisnosti od drugih područja u svijetu.

Ugovor o energetskoj povelji predstavlja akt koji povelji daje zakonsku snagu. Ugovor

obezbjeñuje širi multilateralni okvir pravila koji egzistiraju u skladu sa meñunarodnim

pravom, regulišući saradnju na polju energetike (zaštita i promovisanje stranih investicija

u energetskom sektoru, slobodna trgovina energetskih materijala, sloboda energetskog

mrežnog tranzita i dr.)

Grupa odredbi iz Ugovora odnosi se na smanjenje negativnog uticaja energetike na

životnu sredinu kroz poboljšanje energetske efikasnosti. Ovo pitanje je obrañeno

posebnim Protokolom energetske povelje o energetskoj efikasnosti i s njom povezanom

zaštitom životne sredine (PEEREA).

Potpisivanjem Ugovora o energetskoj povelji i navedenog Protokola, Crna Gora će

preuzeti odreñene obaveze u oblasti energetske efikasnosti uključujući:

� promovisanje energetske efikasnosti, koja je usklañena održivim razvojem;

� stvaranje uslova koji podstiču proizvoñače i potrošače da energiju koriste na što

je moguće ekonomičan, efikasan i ekološki prihvatljiv način;

� podsticanje saradnje u oblasti energetske efikasnosti.

Crna Gora bi preduzela aktivnosti na uspostavljanju sistema energetske efikasnosti,

zakonskih i regulatornih okvira koji promovišu, izmeñu ostalog, efikasno funkcionisanje

tržišnih mehanizama, uključujući tržišno orjentisano formiranje cijena. Izvještavanja o

postignutom progresu bi se vršila kroz redovne monitoring preglede i/ili temeljne

preglede na polju energetske efikasnosti.

PEEREA zahtjevi za izvještavanjem su specificirani u upitniku koji sadrži dva dijela: Dio

1 - koji se odnosi na legislativu, politike i programe i Dio 2 - koji se odnosi na

kvantitativne podatke o energetskim tokovima. To znači da su PEEREA zahtjevi za

izvještavanjem sastavni dio razvoja energetske baze podataka.

Strana 22

Prvi dio upitnika (Energy Efficiency Protocol and related Environmental Aspects) se

fokusira na kvalitativne podatke o politici energetske efikasnosti u državi, o mjerama i

instrumentima te akterima. Drugi dio upitnika se fokusira na kvantitativne podatke:

MAKROEKONOMSKI PODACI

� Broj stanovnika (milioni)

� Bruto domaći proizvod – BDP (mil. EUR)

� Bruto domaći proizvod po stanovniku (EUR/stanovnik)

OPŠTI ENERGETSKI PODACI

� Ukupna proizvodnja primarne energije (Mtoe)

� Ukupna potrošnja primarne energije (Mtoe)

� Uvoz (Mtoe)

� Ukupna potrošnja finalne energije (Mtoe)

� Ukupna potrošnja električne energije (TWh)

POTROŠNJA ENERGIJE PO SEKTORIMA

� Ukupna potrošnja finalne energije po sektorima

� Industrija (Rudarstvo, Proizvodnja, Grañevinarstvo) (kToe)

� Usluge (kToe)

� Transport (kToe)

� Poljoprivreda (kToe)

� Ostalo (kToe)

� Ukupna potrošnja finalne energije (kToe)

� Ukupna potrošnja finalne energije/BDP

� Indikatori energetske efikasnosti u sektoru doma ćinstva

� Elektrčna energija (Mtoe)

� Toplota (Mtoe)

� Tečna goriva (Mtoe)

� Gas (Mtoe)

� Ugalj (Mtoe)

� Obnovljivi izvori & Odpadci (Mtoe)

� Ostalo (Mtoe)

� Kvadratura (1000 m2)

� Broj stanova (x 1000)

� Potrošnja energije na stan (Mtoe/stan)

� Potrošnja energije na površinu (Mtoe/1000 m2)

Strana 23

� potrošnja finalne energije u sektoru industrije (Ru darstvo, Proizvodnja,

Grañevinarstvo)

� Ugalj (kToe)

� Sirova nafta (kToe)

� Derivati nafte (kToe)

� Gas (kToe)

� Nuklearna energija (kToe)

� Hidroenergija (kToe)

� Geotermalna, solarna itd. (kToe)

� Obnovljivi izvori & Odpadci (kToe)

� Električna energija (kToe)

� Toplina (kToe)

� UKUPNO (kToe)

� potrošnja finalne energije u sektoru ostale komerci alne potrošnje

� Elektrika (Mtoe)

� Toplota (Mtoe)

� Tečna goriva (Mtoe)

� Gas (Mtoe)

� Ugalj (Mtoe)

� Obnovljivi izvori & Odpadci (Mtoe)

� Ostalo (Mtoe)

� Broj zaposlenih (milijoni)

� Kvadratura (1000 m2)

� Dodana vrijednost (106 USD)

� Energija / na dodanu vrijednost (PJ / USD 106)

� GJ/zaposlenog

� GJ/m2

� energetski indikatori u sektoru transporta (teretni transport, transport ljudi)

� Finalna potrošnja (Mtoe)

� 109 tona – km

� Ukupna finalna potrošnja/106 tona – km

� 109 osoba – km

� Ukupna finalna potrošnja/osoba – km (UFP/106 osoba – km)

� Broj vozila/1000 stanovnika

� cijene energenata na nivou finalne potrošnje (indus trija, doma ćinstva,

proizvodnja elektri čne energije)

� Motorni benzin 95 (lit.)

Strana 24

� Dizel gorivo (lit.)

� Ekstra lako lož ulje (lit.)

� Lož ulje (tone)

� Prirodni gas (Sm3)

� Elektrčna energija (kWh)

� emisije CO 2.

� Ukupne CO2 emisije (Mt/godišnje)

� Udio u sektoru ostale potrošnje (%)

� Udio u sektoru industrije (%)

� Udio u sektoru transporta (%)

� Udio – ostalo (%)

� Ukupno CO2/BDP

� Ukupno CO2/BDP po stanovniku (tone/stanovnika)

� Ukupno CO2/ukupna finalna potrošnja (tone/toe)

Planiranje, monitoring i evaluacija rezultata, kao i kvalitetno izvještavanje, zahtijeva

efikasan mehanizam za prikupljanje podataka i adekvatan statistički sistem. Ova potreba

je takoñe evidentna na osnovu sprovedene analize zahtjeva za sprovoñenjem i

implementacijom ključnih EU direktiva, gdje je razvoj baze podataka prepoznat kao

ključni zahtjev.

Imajući u vidu različitu strukturu energetskih zahtjeva i problematiku različitih sektora,

predlažemo da se uključe sledeći sektori:

� EPCG (u svojstvu snabdjevača) i glavne potrošače (KAP, Željezara Nikšić,

Željeznice) treba tretirati kroz posebne programe energetske efikasnosti;

� Sektor zgrada (stambene, komercijalne i javne zgrade) treba biti glavni prioritet za

sprovoñenje efektnih mjera energetske efikasnosti;

� Saobraćaj kao značajan sektor sa stanovišta potrošnje energije i štetnog uticaja

na okolinu treba takoñe tretirati integrisanim planovima za energetsku efikasnost;

� Ostala industrija (izuzimajući dva navedena velika industrijska potrošača)

predstavlja manje značajnog potrošača. Meñutim i utom sektoru je potrebno

sprovesti mjere energetske efikasnosti.

Ratifikacijom Energetske povelje i Protokola energetske povelje o energetskoj

efikasnosti i s njom povezanom zaštitom životne sredine PEEREA (Protocol on Energy

Efficiency and Related Environmental Aspects - Energy Charter Treaty), Crna Gora će

prihvatiti obaveze za izvještavanjem u oblasti energetske efikasnosti.

Strana 25

IZVJEŠTAVANJE I ZAHTJEVI ZA STATISTI ČKIM PODACIMA ZA IMPLEMENTACIJU EU DIREKTIVA

Postepeno uvoñenje direktiva EU u nacionalnu zakonsku regulativu u oblasti energetske

efikasnosti i usvajanje uspješne dobre prakse rada, svakako prilogoñena uslovima

crnogorskog energetskog sektora, predstavlja jedino prihvatljiv proces razvoja

energetske efikasnosti. Zato glavne aktivnosti bi morale biti usmjerene u prevoñenje

Direktive 2002/91/EC o energetskim karakteristikama zgrada u nacionalno

zakonodavstvo.

Osim toga potrebno je uključiti i prevoñenje Direktive 2006/32/EC o efikasnosti

korišćenja krajnje energije i energetskim uslugama, zatim Direktive 92/75/EEC o

označavanju potrošnje energije i ostalih resursa ureñaja u domaćinstvu uz pomoć etiketa

i standardnih informacija o proizvodu, kao i ostalih srodnih direktiva za označavanje

pojedinih ureñaja, Direktive 92/42/EEC o minimumu zahtjeva za efikasnošću novih

toplovodnih bojlera, Direktive 2004/8/EC o promovisanju kogeneracije itd.

Strategija energetske efikasnosti u cilju unaprijeñenja energetske efikasnosti u sektoru

zgrada, predviña legislativne, regulativne i institucionalne reforme, kako u vezi omotača

zgrade (termo izolacija i dr.), tako i kod samih energetskih ureñaja. Ove reforme trebaju

biti u skladu sa EU legislativom i meñunarodnom praksom, prilagoñene situaciji u

Republici Crnoj Gori.

U cilju uspješne implementacije spomenutih direktiva potrebno je u okviru ukupne

energetske baze podataka razviti sistem sakupljanja podataka na osnovu kojeg bi se

utvrdio nivo efikasnosti implementacije pojedinih direktiva.

U nastavku su opisane neke od ključnih direktiva EU:

DIREKTIVA 2006/32/EC O EFIKASNOSTI KORIŠĆENJA KRAJNJE ENERGIJE I ENERGETSKIM USLUGAMA Ova direktiva propisuje veliki broj obavezujućih zahtjeva poput usvajanja i

implementacije Akcionih planova za energetsku efikasnost, mjera za Javni sektor,

obaveza za distributere energije itd. Ovo može biti osnova za Zakon o energetskoj

efikasnosti, koji nije eksplicitno zahtijevan ovom direktivom, ali predstavlja najrazumniji

način da se direktiva prevede u nacionalno zakonodavstvo. Da bi se ova direktiva

sprovela, postoji potreba za usvajanjem velikog broja regulativnih akata, kao i potreba za

pokretanjem niza dodatnih aktivnosti za podršku. Temeljni cilj direktive o efikasnoj

potrošnji će ostvariti uslove za postizanje većeg nivoa energetske efikasnosti za

distributere energije, sistemske operatere distribucione mreže i za preduzeća za

maloprodaju energije. Direktiva uključuje i konačne potrošače koji se ne bave trgovinom

emisija CO2. Posebna pažnja je data javnom sektorju koji mora biti primjer energetske

Strana 26

efikasnosti. Pojedine države moraju stvoriti uslove za uvoñenje visoko kvalitetnih

energetskih pregleda koji su namjenjeni traženju mogućih potenciala za poboljšanje

energetske efikasnosti.

DIREKTIVA 2002/91/ES O ENERGETSKIM KARAKTERISTIKAMA ZGRADA Direktiva 2002/91/ES, takoñe poznata i kao EPBD, uvodi koncept energetskih

karakteristika zgrada, koji ide izvan tradicionalnih zahtjeva za toplotnom izolacijom,

uzimajući u obzir i druge faktore koji igraju sve više važnu ulogu, kao što su instalacije

sistema za grijanje i rashlañivanje, uvoñenje OIE i dizajn zgrada. Direktiva takoñe

propisuje sertifikovanje zgrada i redovnu inspekciju kotlova i sistema za klimatizaciju u

zgradama. Implementacija ove direktive predstavlja dug i zahtijevan proces koji treba

izvršiti postupno. U okviru direktive relevantan je čl.7 koji govori o certifiikovanju zgrada.

Proces certifiikovanja uključuje referentne vrijednosti kao što su pravni standardi i

odgovarajući podaci kako bi se potrošačima omogućila adekvatna ocjena energetske

efikasnosti. Posebno su definisani koraci koje moraju preuzeti pojedine države u slučaju

postojećih i novih zgrada, a u cilju ispunjavanja minimalnih zahtjeva za energetsku

efikasnost. U skladu sa direktivom 2002/91/ES, okviri za ocjenu energetske efikasnosti

zgrada su predstavljeni u nastavku.

Metodologija za ocjenu uključuje sljedeće parametre koji se odnose na zgrade:

� Toplotne karakteristike zgrada

� Sistem grijanja i snadbjevanja toplom vodom

� Sistem klimatizacije

� Ventilacija

� Ugrañena rasvjeta

� Pozicija i orijentacija zgrada, uključujući vanjski klima ureñaj.

� Pasivni solarni sistemi i zaštita od sunca

� Biološko zračenje

� Unutrašnji klimatski uslovii, koji uključuju projektovanje klima ureñaja

Kod ocjene se mora uključiti i pozitivan uticaj sledećih parametara:

� Aktivnih solarnih sistema i drugih sistema grijanja i sistema za proizvodnju

električne energije na osnovi obnovljivih izvora

� Električne energije proizvedene u kogeneracijama (CHP)

� Daljinskih ili zajedničkih sistema grijanja i sistema za hlañenje

� Biološka rasvjeta

Za ovu ocjenu moraju biti zgrade razporeñene po kategorijama:

� Familijarne kuće raznih vrsta

� Stambeni blokovi

� Kancelarije

Strana 27

� Škole

� Bolnice

� Hoteli i ugostiteljski objekti

� Sportski objekti

� Zgrade za veleprodaju i maloprodaju

� Druge vrste zgrada, koje su isto tako potrošači energije

OSTALE DIREKTIVE KOJE SE ODNOSE NA ENERGETSKU EFIKA SNOST EU okvir u oblasti energetske efikasnosti se sastoji od niza drugih direktiva, koje se

odnose na:

� Označavanje (etiketiranje) energetske potrošnje ureñaja u domaćinstvu (osnovna

Direktiva 92/75/EEC o etiketiranju ureñaja, kao i izvedene direktive za

označavanje pojedinih ureñaja): Ove direktive propisuju obavezu državama

članicama EU da izvrše etiketiranje odreñenih ureñaja, kao što su: mašine za

pranje veša, električne sušilice, kombinovane mašine za pranje/ sušenje, mašine

za pranje posuña, svjetiljke u domaćinstvima i dr.

� Minimum zahtjeva za efikasnošću ureñaja: Ove direktive specificiraju

performanse i zahtjeve za efikasnošću novih toplovodnih bojlera, električnih

hladnjaka i zamrzivača i za opterećenje fluorescentne rasvjete. EC planira da u

bliskoj budućnosti postavi minimume zahtjeva za efikasnošću još i niza drugih

ureñaja.

� Promovisanje kogeneracije (CHP Direktiva 2004/8/EC): Svrha direktive je

poboljšanje EE i doprinos sigurnosti snabdijevanja kroz kreiranje okvira za

promociju i razvoj visoko efikasne kogeneracije (kombinovane proizvodnje)

električne i toplotne energije na bazi potražnje korisne toplote i ušteda primarne

energije.

� Eko - dizajn: Cilj je da se poboljšaju ekološke performanse proizvoda tokom

njegovog radnog vijeka sistematskom integracijom aspekata zaštite životne

sredine (kao što je EE), još u početnoj fazi dizajna proizvoda.

Strana 28

ZAHTJEVI EE BAZE PODATAKA ZA JAVNI SEKTOR

USPOSTAVLJANJE MONITORINGA SISTEMA ZA JAVNI SEKTOR Monitoring sistema za javni sektor se zasniva na bazi podataka o energetskoj potrošnji i

energetskim karakteristikama zgrada i drugih objekata javnog sektora. Baza podataka za

taj sektor se u većoj mjeri razvija u okviru Ministrstva za ekonomski razvoj odnosno

Jedinice za energetsku efikasnost. Spomenuta baza podataka će predstavljati dio

cjelokupne energetske baze podataka za potrebe utvrñivanja nivoa i potrebnih aktivnosti

za potrebe energetske efikasnosti u javnom sektoru. S obzirom da se predviñaju

odreñeni problemi prilikom izvještavanja energetskih subjekata u javnom sektoru

(ministarstva, škole, domovi zdravlja itd.), potrebno je što prije usvojiti podzakonski akt o

obaveznem saopštavanju podataka. U samom aktu bi se definisali podaci koje je

potrebno saopštavati nadležnoj instituciji, rok saopštavanja i eventualne sankcije.

Baza podataka bi se koristila kao sredstvo za monitoring i izvještavanje, sve u cilju

uporeñivanja energetskih performansi svakog objekta pojedinačno sa drugim objektima

istog tipa, kao i za monitoring razvoja energetske efikasnosti. Funkcije baze podataka za

potrebe energetske efikasnosti u javnom sektoru mogu se kasnije ugraditi u zajedničku

energetsku bazu podataka.

Posebno je važno uspostaviti mehanizme obaveznog obavještavanja od strane

republičkih i lokalnih vlasti o energetskim karakteristikama objekata. Do ustanovljavanja

zakonske obaveze predlažemo da Ministrstvo za ekonomski razvoj propiše privremene

akte. Zato predlažemo sledeće aktivnosti:

� Podzakonski akt (od strane nadležnog ministarstva odnosno Vlade) za obavezno

redovno obavještavanje od strane republičkih i lokalnih vlasti o energetskim

karakteristikama objekata u njihovoj nadležnosti, na osnovu upitnika;

� Uspostavljanje šeme stepen-dana od strane Meteorološkog Instituta;

� Prikupljanje podataka, popunjavanje baze podataka, procjena funkcionalnosti i

adaptacija baze i upitnika i izrada prvih izvještaja na osnovu prikupljenih i

obrañenih podataka;

� Procjena mogućnosti za formiranje baze podataka zasnovane na Internetu, gdje

bi korisnici/ organizacije javnog sektora mogli pregledati i podnositi sopstvene

podatke, kao i procjenjivati sopstvene energetske performanse na osnovu

indikatora performansi.

INFORMATIVNA KAMPANJA I PROMOVISANJE ENERGETSKE EFIK ASNOSTI U STAMBENOM SEKTORU Iskustva u drugim državama su pokazala da se je u prvoj fazi potrebno fokusirati na:

Strana 29

� važnost toplotne izolacije i odgovarajućih sistema za grijanje/hlañenje, kako bi se

povećala svijest kod kupaca i zakupaca stanova o mogućim benefitima i izvršio

pritisak na tržišne aktere za odgovarajućom gradnjom,

� benefite koje donosi energetska efikasnost, posebno u smislu uštede električne

energije u stambenom sektoru i sektoru zgrada uopšte.

Kampanja bi, pored ostalog, dala praktične savjete o načinu smanjenja toplotnih

gubitaka, efikasnom korišćenju i održavanju energetske efikasnosti sistema za

grijanje/hlañenje i drugih ureñaja u domaćinstvu, rasvjete i sl., kako bi se prevazišli

problemi usled povećanih cijena energije.

Informativnu kampanju treba periodično ponavljati, kako bi se bi adresirale posebne

ciljne grupe (npr. inženjeri i instalateri, učenici i studenti, domaćinstva i sl.), kao i u

slučaju uvoñenja nove regulative i drugih inicijativa u dijelu energetske politike.

Baza podataka - ODYSSEE i indikatori koji se prate

Evropski projekt ODYSSEE odnosno baza podataka energetske efikasnosti je bila

osnovana 1993 godine u zajedničkoj saradnji izmeñu Evropske komisije i državnih

agencija za energetsku efikasnost u državama EU 15 i Norveške.

Danas ovaj program sakuplja podatke od 27 državnih agencija za efikasnu potrošnju

energije i dodatno od Norveške i Hrvatske.

Svi podaci i indikatori koji se sakupljaju su arhivirani u bazi podataka, koja se u cijelini

ažurira dva puta godišnje. Svi ovi podaci i indikatori služe za praćenje i usporeñivanje

razvoja unutar država EU u sektoru energetske efikasnosti.

Indikatori energetske efikasnosti koji se prate:

INDUSTRIJA

Indikatori:

� Energetski intenzitet (ukupni i po granama industrije)

� Indeks energetske efikasnosti

� Potrošnja u pojedinim industrijskim granama

� CO2 Intenzitet (po granama industrije)

TRNASPORT

Indikatori:

� Intenzitet (ukupno)


� Potrošnja u pojedinim sektorima (po gorivu ekvalentno za sva vozila)

� Specifična potrošnja (putničkih vozila i teretnih vozila s obzirom na tip motornog

goriva)

Strana 30

� CO2 emisije koje se odnose na različita vozna sredstva (putnička vozila, teretna

vozila, autobusi, vazdušni saobraćaj, željeznički saobraćaj, pomorski i rječni

saobraćaj).

DOMAĆINSTVA

Indikatori:


� Specifična potrošnja novih stambenih površina (kuće, stanovi)

� Specifična potrošnja kućnih električnih aparata (hladnjaci, zamrzivači, mašine za

pranje, televizori itd.)

� CO2 emisije (ukupno - po stambenoj jedinici odnosno prostor koji se grije)

SEKTOR USLUGA

Indikatori:

� Energetski intenzitet (ukupni)

� Potrošnja po jedinici (ukupna,i po sektorima usluga - hoteli, restorani,….)

� CO2 emisije (na zaposlenog, po jedinici dodane vrijednosti)

SEKTOR TRANSFORMACIJA

Indikatori:

� Efikasnost u proizvodnji električne energije iz fosilnih goriva

� Udio CHP u ukupnoj toplotnoj proizvodnji električne energije

� Cijelokupna efikasnost javnih jedinica za proizvodnju električne energije

� Cijelokupna efikasnost samoproizvoñaća električne energije

MAKROEKONOMSKI PODACI

Indikatori:

� Intenzivnost primarne energije (ukupni)

� Intenzivnost finalne energije (ukupni)

� CO2 emisije (CO2 intenzitet, tone CO2 po stanovniku)

Strana 31

OSNOVE ZA IZRADU ZAKONA ILI AKTA ZA STATISTIČKU OBRADU PODATAKA U

ENERGETSKOM SEKTORU

CILJEVI ZA IZRADU ZAKONA Temeljni cilj istraživanja u okviru projekta je izrada preporuka na osnovi kojih, će se

kasnije formirati zakonska regulativa (pravilnik, podzakonski akt…) na osnovu kojeg bi

energetske institucije bile obavezane za saopštavanje podatka Monstatu odnosno

Ministarstvu za ekonomski razvoj.

Posebna namjera je, da se u Zakonsku Regulativu Republike Crne Gore integrišu propisi

Evropske Zajednice sa područja sakupljanja podataka kompanija u energetskom

sektoru. Isto tako, će se proučiti svi već važeći načini sakupljanja i obrade podataka sa

stajališta energetskih kompanija u državama članicama Evropske Zajednice.

Izrañeni propis, će u prvom redu tačno definisati vrste i sadržaj podataka, koje će morati

energetske kompanije saopštavati nadležnom Ministarstvu koji je zadužen za energiju ili

Statističkom zavodu. Isto tako, će biti potrebno definisati vrste i sadržaj podataka koje

mora država u skladu sa Evropskom Regulativom saopštavati Evropskom statističkom

zavodu Eurostat. Na osnovu previñenog propisa kasnije će se izraditi sistem sakupljanja

i saopštavanja podatka koji će važiti za sve kompanije u energetskom sektoru.

Preporuka sistematske podjele područja ili sektora energetike:

� Proizvodnja uglja, nafte i prirodnog gasa;

� Prerañivanje nafte i derivata nafte;

� Skladištenje gasovitih, tečnih i čvrstih goriva;

� Transport energije i goriva po mreži;

� Proizvodnja, trgovina i distribucija tečnih goriva;

� Proizvodnja električne energije i toplote za daljinsko grijanje;

� Djelatnost sistemskog operatera;

� Snabdjevanje električnom energijom, gasom ili toplotom;

� Organizovanje tržišta električne energije odnosno prirodnog gasa;

� Trgovina, zastupanje na organizovanom tržištu električne energije odnosno

prirodnog gasa.

Na taj način bi se formirala cijelokupna baza podataka koju bi koristile institucije u Crnoj

Gori, a ista bi bila za potrebe saopštavanje podataka o energetskom sektoru Evropskom

statističkom zavodu.

Strana 32

VRSTE PODATAKA KOJE MORAJU SAOPŠTAVATI IZVO ðAČI ENERGETSKIH DJELATNOSTI

Obaveza saopštavanja podataka

Obaveza saopštavanja podataka u energetskom sektoru (izvoñaći energetskih

djelatnosti) mora biti ureñena Zakonskom regulativom. Ova Zakonska regulativa je

potrebna i sa stajališta energetskog planiranja koje je u nadležnosti Ministarstva za

energetiku i sa stajališta kapitalskog upravljanja kompanija u kojima ima država svoj

kapitalski udio.

Sakupljanje svih tih podataka sa područja energetike mora se zasnivati na osnovi

povjerljivosti i mora se obezbediti zaštita sakupljenih podataka, koji se moraju

upotrebljavati isključivo za već definisane namjere.

Načini sakupljanja podataka

Podatke iz oblasti energetike moraju izvoñači energetskih djelatnosti saopštavati

zaduženom nadležnom organu u definisanom vremenskom periodu. Sakupljanje

podataka je moguće na više načina, a jedan izmeñu njih je i elektronsko sakupljanje

podataka, koje se vrši preko internetnog Vladnog portala. Izvoñačem energetskih

djelatnosti mora nadležni organ (Ministarstvo, MONSTAT itd.) obezbediti ime i geslo

(pasword) preko kojeg mogu pristupiti portalu za saopštavanje.

Ukoliko saopštavanje podataka preko internetnog portala nije tehnički izvodljivo, podaci

se šalju u elektronskoj formi direktno na adresu izvoñača (Ministarstvo, MONSTAT itd.)

koji je zakonom dužan sakupljati podatke.

Nadležna institucija koja sakuplja podatke je dužna izraditi i javno objaviti sva

metodološka objašnjenja koja su potrebna za kvalitetno ispunjavanje i saopštavanje

ispunjenog upitnika.

Ukoliko nadležna institucija (Ministarstvo, MONSTAT) u već saopštenim podacima nañe

neki manjak ili netačnost, izvoñač energetskih djelatnosti je dužan u roku (do 10 dana)

odgovoriti odnosno dati objašnjenje i ukloniti eventualni pogrešni podatak.

Subjekti koji su dužni saopštavati podatke

Subjekti ili izvoñaći energetskih djelatnosti koji su dužni saopštavati podatke za potrebe

energetskog planiranja i postizanja ciljeva energetske efikasnosti, koje sprovodi

nadležno ministarstvo mogu biti podjeljeni na sljedeće subjekte (sektori, područja):

� Vañenje uglja, nafte i prirodnog gasa;

� Prerañivanje nafte i derivata nafte;

� Skladištenje gasovitih, tečnih i čvrstih goriva;

� Transport energije i goriva po mreži;

� Proizvodnja, trgovina i distribucija tečnih goriva;

� Proizvodnja električne energije i toplote za daljinsko grijanje;

Strana 33

� Djelatnost sistemskog operatera;

� Snabdjevanje električnom energijom, gasom ili toplotom;

� Organizovanje tržišta električne energije odnosno prirodnog gasa;

� Trgovina, zastupanje i posredovanje na organizovanom tržištu električne energije

odnosno prirodnog gasa.

Svi gore definisani izvoñaći energetskih djelatnosti moraju poslati detaljnije podatke u

vezi sa:

1. Proizvodnjom, prenosom, distribucijom, trgovinom električnom energijom,

prirodnim gasom i toplotom;

2. Proizvodnjom i trgovinom sa ugljem i čvrstim gorivom;

3. Proizvodnjom, skladištenjem i trgovinom tečnim gorivom;

4. Radom i poslovanjem djelatnosti;

5. Stanje i razvojni planovi energetske infrastrukture;

6. Stepeni djelovanja ureñaja

Institucija, koja je zadužena za sakupljanje podataka iz prije navedenih tačaka 1, 2 i 3,

predlažemo da bude Statistički zavod Crne Gore (MONSTAT). Podatke može

MONSTAT sakupljati pomoću zajadničkih upitnika MONSTAT-a i Ministarstva za

ekonomski razvoj ili na koji drugi način. Meñutim bitno je da su podaci dostupni

Ministarstvu za ekonomski razvoj odnosno Jedinici za energetsku efikasnost (kasnije

Agenciji).

Institucija koja je zadužena za sakupljanje podataka iz tačke 4, 5 i 6 je poželjno da bude

Ministarstvo za ekonomski razvoj.

Detaljniji podaci o djelatnosti subjekta, vrsti pod ataka, periodici i rokovima

dostave podataka nadležnoj instituciji koja ih mora sakupljati su prikazani u

tabelama u prilogu 1.

Saopštavanje podataka Evropskoj komisiji

Subjekti koji su zaduženi za saopštavanje podataka Evropskoj komisiji moraju biti

izvoñaći sledećih energetskih djelatnosti:

1. Proizvodnja električne energije (u hidroelektrarnama iznad 50 MW, u

termoelektranama iznad 200 MW i u nuklearnim elektranama);

2. Djelatnost sistemskog operatera prenosne mreže električne energije;

3. Djelatnost sistemskog operatera prenosne mreže prirodnog gasa;

4. Djelatnost sistemskog operatera skladišta prirodnog gasa;

Strana 34

5. Proizvodnja, trgovina i distribucija tečnih goriva.

Izvoñači djelatnosti koji saopštavaju podatke iz tačke 1. do 4. su dužni poslati detaljnije

podatke, koji se odnose na tehničke karakteristike postojećih infrastrukturnih objekata.

To su objekti za transport i skladištenje prirodnog gasa, proizvodnju i prenos električne

energije, isto tako moraju prijaviti sve promjene koje su bile napravljene nakon planiranih

investicija u ove objekte i nakon njihove revitalizacije.

Izvoñači djelatnosti iz 5. Tačke su dužni poslati detaljnije podatke o potrošačkim

cijenama derivata nafte.

Institucija koja je zadužena za sakupljanje i obradu podataka, koji se kasnije dostavljaju

Evropski komisiji je zato odgovorno Ministarstvo za ekonomski razvoj.

Detaljniji podaci o djelatnosti subjekta, vrsti pod ataka, periodici i rokovima

dostave podataka i nadležnom organu koji ih mora sa kupljati su prikazani u

prilogu 2.

Saopštavanje podataka u vezi sa kapitalskim upravl janjem

Subjekti koji su dužni obezbjediti podatke za potrebe kapitalskog upravljana državnog

kapitala su izvoñaći energetskih djelatnosti, u kojima ima država svoj kapitalski udio. Ovi

subjekti su dužni saopštavati sledeće detaljne podatke i dokumente:

1. Podatke o poslovanju;

2. Podatke o investicjskih ulaganjima;

3. Sve podatke i dokumente za potrebe upravljanja kapitalskih investicija države.

Institucija koja je dužna sakupljati podatke u vezi kapitalskog upravljanja je Ministarstvo

za ekonomski razvoj.

Detaljniji podaci o djelatnosti subjekta, vrsti pod ataka, periodiki i rokovima

dostave podataka i nadležnom organu koji ih mora sa kupljati su prikazani u

prilogu 3.

Prikaz podjele dužnosti koje se odnose na sakupljan je podataka izme ñu statisti čkog ureda (Monstat) i Ministarstva za ekonomski raz voj

Na osnovu iskustava u državama EU je u prilogu 3 sl. 1 prikazana struktura podataka i

energetskih područja koja se obrañuju u Monstatu i Ministarstvu za ekonomski razvoj.

Strana 35

ANALIZA IT SPECIFIKACIJA ZA BAZU PODATAKA I WEB - SAJT

FAZE ZA IZRADU INFORMACIONOG SISTEMA Postupak izgradnje informacionog sistema je vrlo važan na nivou svake institucije i zato

je potrebno sve podatke efikasno povezati, nadzirati i na kraju arhivirati. Cijeli proces je

potrebno izvoditi kontinuirano tokom cijelokupnog procesa i funkcioniranja pojedinih

institucija.

U procesu kreiranja informacionog sistema moraju meñusobno sarañivati izvoñaći

(programeri) i korisnici informacinog sistema.

Glavne faze u životnom ciklusu informacionog sistema su:

� Analiza

� Planiranje

� Implementacija

� Testiranje

� Uvoñenje

� Održavanje

OPIS INFORMACIONOG SISTEMA Savremen način sakupljanja podataka nudi mnogobrojne prednosti ispred

konvencionalnog načina sakupljanja, koji se koristi u mnogim slučajevima. Kod izgradnje

informacijonog sistema mora biti u prvom planu koncept sigurnosti podataka, brzina

djelovanja, fleksibilnost, funkcionalnost, preglednost (transparentnost) i jednostavnost

upotrebe.

Programski paket mora biti u skladu sa kriterijem »user - friendly interface« što znači, da

mora biti što jednostavniji za korisnika (jednostavan i razumljiv).

Informacioni sistem je programski produkt, koji može raditi na centralnom serveru n.p.r.

državne uprave. Interakcija se može izvoditi preko intraneta s upotrebom internetnog

pretraživača. Podaci se mogu unosti ručno ili pomoću uvoza datoteka preko pretraživača

na serveru.

Na temelju iskustva i postignutih rezultata u praksi predlažemo da se informacioni sistem

izradi u programskom jeziku PHP, koji trenutno predstavlja jednog od najrazširenijih

internetnih tehnologija, a ujedno je PHP program u velikoj mjeri fleksibilan i vrlo pouzdan.

Glavne karakteristike PHP programa

� Jednostavan programski jezik, koji se može vrlo brzo usvojiti,

� Upotrebljava se za izradu Web – sajtova (generiše se u html kodu),

Strana 36

� Web – sajtovi postaju dinamični,

� Odličan je zajedno sa MySQL (sistem za upravljanje bazama podataka),

� Može se povezati sa ostalim web – tehnologijama npr: Java Script i Flash.

Kod izrade web – sajta za saopštavanje podataka može se upotrijebiti već izrañene

otvorenokodne knjižnice kao što su Smarty, ADOdb, JPGraf. Spomenute otvorenokodne

knjižnice omogućavaju rad sa bazama podataka i služe za (održavanje, potražnju,

povečanje brzine, grafičke prikaze podataka itd).

Pristup do informacijonog sistema

Pristup do informacionog sistema može se izvoditi preko web – portala. Za veću

sigurnost podataka je potrebno obezbjediti protokol SSL. Taj protokol omogućava

šifriranu vezu izmeñu servera i korisnika. Pristup do informacionog sistema je omogućen

na temelju imena korisnika i pasworda koji je zaščitičen varnostnim certifikatom. Ime i

pasword mora obezbjediti administrator informacionog sistema.

Svaka jedinica za saopštavanje i svaki snadbjevač podataka može imati više korisničkih

računa ili pod-računa.

Predloženi informacioni sistem omogućava više nivoa korisnika kao što su:

� Nivo saopštavanja podataka,

� Snadbjevanje podacima,

� Analizator podataka,

� Administrator informacionog sistema,

Svaki izmeñu spomenutih korisnika ima različite dozvole (privilegije) u slučaju pristupa

do podataka u bazi podataka i isto tako i kod upravljanja informacionim sistemom.

Strana 37

IZRADA PLANA ZA RAZVOJ EE STATISTI ČKOG SISTEMA

Strategija energetske efikasnosti koju je prihvatila Vlada Crne Gore 2005. godine

predviña i razvoj energetske baze podataka i odgovarajućih indikatora za monitoring i

analize na području energetske efikasnosti.

Program za razvoj energetske baze podataka u Crnoj Gori uključuje sljedeće aktivnosti

koje su bitne u procesu izrade savremenog informacionog sistema:

1. Razmatranje zahtjeva za statističkim podacima u kojem je predviñena analiza

dosadašnjeg sistema sakupljanja i prikaza energetskih podataka uključujući i sve

aktere i njihove zadatke, te potreba za novim informacijama u cilju prikazivanja

energetskih bilansa po Eurostat metodologijom, pripremi izvještaja u skladu sa

PEEREA upitnikom, priprema izvještaja za implementaciju EU direktiva na

području energetske efikasnosti te potrebni podaci za javni sektor;

2. Razmatranje relevantnih izvora podataka i tokova informacija u kojem je

predviñena analiza relevantnih podataka i informacija za potrebe izrade izveštaja

stručnih službi Ministarstva za ekonomski razvoj odnosno buduće Agencije za

energetsku efikasnost te analiza svih značajnijih subjekata u energetskom

sektoru koji su dužni saopštavati informacije nadležnim institucijama;

3. Analiza specifikacija za bazu podataka i Web-sajt u kojoj su uključene aktivnosti

za izbor hardvera i softvera za potrebe baze podataka te načina generisanja

izvještaja;

4. Izrada plana za razvoj statističkog sistema koji uključuje: razvoj formi podataka,

regulatorne zahtjeve koji su neophodni za obezbjeñenje tokova informacija,

razvoj i popunjavanje baze podataka, izrada dodatnih zahtjeva za javni sektor,

obuka operatora statističkog sistema te širenje informacija i publicitet;

5. Priprema projektnog zadatka za realizaciju plana za razvoj energetske baze

podataka odnosno statističkog sistema.

Strana 38

PLAN AKTIVNOSTI Tabela 1 prikazuje plan aktivnosti koje su potrebne za sprovoñenje EE baze podataka.

TABELA 1

Plan aktivnost za sprovo ñenje EE baze podataka

OPIS AKTIVNOSTI ODGOVORNOST

Uspostavljanje osnovnog okvira:

Usvajanje programa za izradu baze podataka, usvajanje terminskog plana, sprovoñenje aktivnosti terminskog plana, dopuna energetskog zakona, dopuna zakona o statistici, izrada i usvajanje zakona o obaveznom saopštavanju energetskih podataka.

Analiza dosadašnjeg sistema sakupljanja i izvještav anja o stanju u energetskom sektoru:

Analiza dosadašnjih podataka koji se sakupljaju i potrebne dopune koje se odnose na EE, Analiza dosadašnjih izvještaja u energetskom sektoru.

Definisanje i izrada potrebnih upitnika koje će energetskim subjektima slati MONSTAT I MER - Agencija za EE:

Na osnovu predhodno definisanog dizajna tokova informacije podataka definišu se upitnici, Podaci koji se sakupljaju moraju zadovoljiti potrebe za ispunjenjem PEEREA izvještavanjem kao što su podaci u vezi sa: Macro - economic data, General energy data, Sector consumption (parameters and energy efficiency indicators, End-use energy prices for various market sectors, CO2 emissions......

Revizija i dopuna hardvera i softvera koje upotrebl java MONSTAT te izrada novog informacionog sistema MER:

Na osnovu dodatnih informacija koje se sakupljaju na nivou MONSTAT potrebno je napraviti dopunu postoječeg hardvera i softvera.

Izrada savremenog načina sakupljanja podataka na nivou MER odnosno izgradnje informacionog sistema (koji se bazira na konceptu sigurnosti i pouzdanosti podataka, brzine djelovanja, funkcionalnosti i fleksibilnosti, preglednosti i jednostavnosti upotrebe). Testiranje cijelokupnog informacionog sistema: Početno popunjavanje podacima i Testiranje informacionog sistema s obzirom na nivo upotrebe: (izvještavanje o podacima, snadbjevač podacima, analizator podataka i administrator informacionog sistema).

Izrada prvih izvještaja:

Izrada i kontrola prvih izvještaja.

Ostalo: 7. ………….

5.Ministarstvo za

ekonomski razvoj, MONSTAT

6.Ministarstvo za


1.Vlada Republike Crne

Gore

Ministarstvo za ekonomski razvoj,

MONSTAT 4.


MONSTAT 3.

2. Ministarstvo za


TERMINSKI PLAN Procijena vremena potrebnog za izradu svih aktivnosti iznosi 13 mijeseci od 2.7.2008 dalje.

TABELA 2

Terminski plan izrade EE baze podataka

AKTIVNOSTI Početak Kraj 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1Uspostavljanje osnovnog okvira:

02.07.2008 31.10.2008

2Analiza dosadašnjeg sistema sakupljanja i izvještav anja o stanju u energetskom sektoru: 02.07.2008 01.09.2008

3Definisanje i izrada potrebnih upitnika koje će energetskim subjektima slati MONSTAT I MER - Agencija za EE: 01.09.2008 30.01.2009

4Revizija i dopuna hardvera i softvera koje upotrebl java MONSTAT te izrada novog informacionog sistema MER: 02.02.2009 01.07.2009

5Testiranje cijelokupnog informacionog sistema:

01.07.2009 01.08.2009

6 Izrada prvih izvještaja: 01.08.2009 ………

2008 2009

PLAN FINANSIRANJA Procijena troškova cijelokupnog projekta izrade EE baze podataka iznosi 315.000 €

TABELA 3

Plan finansiranja EE baze podataka

AKTIVNOSTI ODGOVORNOST 2008 2009

1 Uspostavljanje osnovnog okvira: Vlada RCG 30.000 € 0 €

2Analiza dosadašnjeg sistema sakupljanja i izvještav anja o stanju u energetskom sektoru:


MONSTAT35.000 € 0 €

3Definisanje i izrada potrebnih upitnika koje će energetskim subjektima slati MONSTAT I MER - Agencija za EE:


MONSTAT35.000 € 10.000 €

4Revizija i dopuna hardvera i softvera koje upotrebl java MONSTAT te izrada novog informacionog sistema MER:

Ministarstvo za ekonomski razvoj i

MONSTAT0 € 140.000 €

5 Testiranje cijelokupnog informacionog sistema:Ministarstvo za


0 € 25.000 €

6 Izrada prvih izvještaja:Ministarstvo za


0 € 20.000 €

7 Ostalo: …………… 20.000 €

Strana 41

SIŽE AKCIONOG PLANA ZA IZRADU EE BAZE PODATAKA

TABELA 4

Akcioni plan izrade EE baze podataka

SUBJEKAT ZADUŽEN

ZA SPROVOĐENJE

PREDVIĐENI

POČETAK IZRADE

PROGRAMSKOG

ZADATKA

PREDVIĐENI KRAJ

IZRADE

PROGRAMSKOG

ZADATKA

OCJENA TROŠKOVA

REALIZACIJE

SUBJEKAT ZADUŽEN

ZA SPROVOĐENJE

PREDVIĐENI

POČETAK IZRADE

PROGRAMSKOG

ZADATKA

PREDVIĐENI KRAJ

IZRADE

PROGRAMSKOG

ZADATKA

SUBJEKAT ZADUŽEN

ZA SPROVOĐENJE

PREDVIĐENI

POČETAK IZRADE

PROGRAMSKOG

ZADATKA

PREDVIĐENI KRAJ

IZRADE

PROGRAMSKOG

ZADATKA

SUBJEKAT ZADUŽEN

ZA SPROVOĐENJE

PREDVIĐENI

POČETAK IZRADE

PROGRAMSKOG

ZADATKA

PREDVIĐENI KRAJ

IZRADE

PROGRAMSKOG

ZADATKA

OCJENA TROŠKOVA

REALIZACIJE

SUBJEKAT ZADUŽEN

ZA SPROVOĐENJE

PREDVIĐENI

POČETAK IZRADE

PROGRAMSKOG

ZADATKA

PREDVIĐENI KRAJ

IZRADE

PROGRAMSKOG

ZADATKA

SUBJEKAT ZADUŽEN

ZA SPROVOĐENJE

PREDVIĐENI

POČETAK IZRADE

PROGRAMSKOG

ZADATKA

PREDVIĐENI KRAJ

IZRADE

PROGRAMSKOG

ZADATKA

MINISTARSTVO ZA

EKONOMSKI RAZVOJ I

MONSTAT

01.08.2009 ………………………

SUBJEKAT ZADUŽEN

ZA SPROVOĐENJE

PREDVIĐENI

POČETAK IZRADE

PROGRAMSKOG

PREDVIĐENI KRAJ

IZRADE

PROGRAMSKOG

……………… ……………… ………………

20.000 €

140.000 €

45.000 €

25.000 €

35.000 €

3. Dopuna energetskog zakona.

4. Dopuna zakona o statistici.

5. Izrada i usvajanje zakona o obaveznom saopštavanju energetskih podataka.

AKTIVNOSTI ZA IZRADU EE BAZE PODATAKA

I. USPOSTAVLJANJE OSNOVNOG OKVIRA

2. Usvajanje terminskog plana

1. Usvajanje programa za izradu baze podataka

MINISTARSTVO ZA

EKONOMSKI RAZVOJ I

MONSTAT

III. DEFINISANJE I IZRADA POTREBNIH UPITNIKA KOJE ĆE ENERGETSKIM

SUBJEKTIMA SLATI MONSTAT I MER - Agencija za EE

1. Na osnovu predhodno definisanog dizajna tokova informacije podataka definišu se

upitnici.

MINISTARSTVO ZA

EKONOMSKI RAZVOJ I

MONSTAT2. Podaci koji se sakupljaju morajo zadovoljiti potrebe za ispunjenjem PEEREA

izvještavanjem kao što su podaci u vezi sa: Macro - economic data, General energy data,

Sector consumption (parameters and energy efficiency indicators, End-use energy prices

fo

II. ANALIZA DOSADAŠNJEG SISTEMA SAKUPLJANJA I IZVJEŠTAVANJA O

STANJU U ENERGETSKOM SEKTORU

2. Analiza dosadašnjih izvještaja o energetskom sektoru

1. Analiza dosadašnjih podataka koji se sakupljaju

V. TESTIRANJE CJELOKUPNOG INFORMACIONOG SISTEMA

IV. REVIZIJA I DOPUNA HARDVERA I SOFTVERA KOJE UPOTREBLJAVA

MONSTAT TE IZRADA NOVOG INFORMACIONOG SISTEMA MER

1. Na osnovu dodatnih informacija koje se sakupljaju na nivou MONSTAT potrebno je

napraviti dopunu postoječeg hardvera i softvera.

2. Izrada savremenog načina sakupljanja podataka na nivou MER odnosno izgradnje

informacionog sistema (koji bazira na konceptu sisgurnosti i pouzdanosti podataka,

brzine djelovanja, funkcionalnosti i fleksibilnosti, preglednosti i jednostavnosti upotrebe)

MINISTARSTVO ZA

EKONOMSKI RAZVOJ I

MONSTAT

1. Izrada i kontrola prvih izvještaja

OSTALO:

1. Početno popunjavanje podacima.

2. Testiranje informacionog sistema s obzirom na nivo upotrebe: (izvještavanje o

podacima, snadbjevač podacima, analizator podataka i administrator informacionog

sistema.

VI. IZRADA PRVIH IZVJEŠTAJA

MINISTARSTVO ZA

EKONOMSKI RAZVOJ I

MONSTAT

………………

20.000 €

02.07.2008 31.10.2008

02.07.2008 01.09.2008

01.09.2008 30.01.2009

30.000 €VLADA RCG

02.02.2009 01.07.2009

01.07.2009 01.08.2009

Strana 42

PRILOG 1

VRSTE PODATAKA KOJE MORAJU VODITI IZVO ðAĆI ENEREGETSKIH DJELATNOSTI Sledeće tabele prikazuju detaljniji prikaz ekonomskih subjekta koji su dužni saopštavati

podatke u vezi svoje djelatnosti, vrste podatka koje će morati predložiti, periodiku

sakupljanja (datum dostave podataka), i nadležni organ koji je zadužen za izradu

upitnika i sakupljanje podataka na zakonom odreñen način.

Tabela 1 prikazuje količinske energetske podatke za protekli period za koje je zadužen

(preporuka) Statistički Zavod Crne Gore (MONSTAT).

Tabela 1: Koli činskI energetski podatki za protekli period

Br. Naslov upitnika po djelatnosti

Vrsta podataka Periodika sakupljanja

Rok dostave

Subjekt koji je zadužen za narudžbu podataka

Subjekt koji je zadužen za sakupljanje podataka

1. Vađenje i prodaja uglja

Proizvodnja, toplotna vrijednost, prodaja, zalihe, vlastita potrošnja i izvoz domaćeg smeđeg uglja i lignita. Potrošnja energije, goriva i energetskih sirovina. Zaposleni

Mjesečno, godišnje

Do 20. u mjesecu za

protekli mjesec, do

15. februara

za proteklu godinu

Ekonomski subjekti

djelatnosti: Vađenje uglja i

lignita

MONSTAT

2. Trgovina sa čvrstim gorivom

Nabava, prodaja po sektorima, zalihe,

toplotna vrijednost čvrstog goriva (ugljen, drvo…)

Mjesečno Do 20. u mjesecu za

protekli mjesec

Ekonomski subjekti

djelatnosti: Trgovina sa

tvrdim, tečnim i gasnim gorivom

MONSTAT

3. Proizvodnja i opskrba sa

sirovom naftom i

prirodnim gasom

Proizvodnja, uvoz, izvoz, vlastita i neenergetska

potrošnja, zalihe sirove nafte, zemnog gasa,

petrohemijskih sirovina, aditiva i

ostalih ugljovodonika


protekli mjesec

Ekonomski subjekti

djelatnosti: Vađenje sirove

nafte i prirodnog gasa

MONSTAT

4. Proizvodnja naftnih

proizvoda

Proizvodnja, uvoz, izvoz, reciklaža,

vlastita potrošnja, reklasifikacija,


protekli mjesec

Ekonomski subjekti

djelatnosti: Proizvodnja

MONSTAT

Strana 43

prodaja i zalihe naftnih proizvoda. Potrošnja goriva i

energije

naftnih derivata

5. Trgovina sa proizvodima

nafte

Kupovina, prodaja u državi (po sektorima

- godišnje), uvoz, izvoz i zalihe

proizvoda nafte


Do 20. u mjesecu za

protekli mjesec, do

15. februara

za proteklu godinu

Ekonomski subjekti


čvrstim, tečnim i gasnim gorivom,

Ekonomski subjekti


motornim uljima

MONSTAT

6. Snabdjevanje sa prirodnim gasom i TNG

Uvoz, izvoz, kupovina, prodaja

po sektorima i zalihe zemnog gasa i TNG-a. Potrošnja goriva i

energije


Do 20. u mjesecu za

protekli mjesec, do 15.

februara za

proteklu godinu

Ekonomski subjekti

djelatnosti: Snabdjevanje

sa gasnim gorivima,

Ekonomski subjekti


čvrstim, tečnim i gasnim gorivom

MONSTAT

7. Proizvodnja električne energije i toplote

Proizvodnja električne energije

(na generatoru i pragu elektrane),

proizvodnja toplotne energije, odaja električne i toplotne energije,

potrošnja i toplotna vrijednost goriva u

termoelektrarnama, vrste, broj i snaga

pogonskih strojeva, potrošnja goriva i

energije za grijanje i pogon


Do 20. u mjesecu za


februara za

proteklu godinu

Ekonomski subjekti


električne energije

MONSTAT

8. Proizvodnja samoproizvo

đača električne energije i topline

Proizvodnja električne energije

(na generatoru i pragu elektrarne),

proizvodnja toplotne energije, potrošnja i prodaja

električne i toplotne


Do 20. u mjesecu za


februara za

proteklu

Ekonomski subjekti, koji

proizvode električnu energiju uz svoju osnovnu

djelatnost

MONSTAT

Strana 44

energije, potrošnja i toplotna vrijednost

goriva u termo elektranama, vrste i

snage elektrana i pogonskih strojeva

godinu

9. Prenos električne energije

Preuzeta električna energija, uvoz, izvoz,

nabavka (po vrstama potrošača) i

gubici električne energije na

prenosnoj mreži. Podaci o

maksimalnim opterećenjima

prenosne mreže


Do 20. u mjesecu za


februarja za

proteklu godinu

Ekonomski subjekti

djelatnosti: Prenos električne

energije

MONSTAT

10. Distribucija električne energije

Preuzeta električna energija, uvoz, izvoz,

nabavka (po vrstama potrošača) i

gubici električne energije na

distributivnoj mreži. Potrošnja goriva i

energije za grijanje i pogon - godišnje

Godišnje Do 15. februarja

za proteklu godinu

Ekonomski subjekti

djelatnosti: Distribucija


MONSTAT

11. Snabdjevanje sa toplotnom

energijom

Proizvodnja, nabavka i prodaja

toplotne energije po sektorima,

potrošnja i toplotna vrijednost goriva za

proizvodnju toplotne energije. Podaci o toplotnoj mreži daljinskog

grijanja i potrošnji električne energije


Do 20. u mjesecu za


februara za

proteklu godinu

Ekonomski subjekti

djelatnosti: Snabdjevanje

sa parom i toplom vodom, i drugim ako snabdjeva neko područje

MONSTAT

Strana 45

Tabela 2 prikazuje podatke o godišnjim projekcijama za koje predlažemo da je zaduženo

Ministarstvo za ekonomski razvoj.

Tabela 2: Podaci o godišnjim projekcijama



Rok dostave

Subjekt koji je zadužen za naručivanje

podataka


1. Nacrt i proizvodnja električne i

toplotne energije i potrošnja

goriva

Četvrtgodišnji plan proizvodnje električne i toplotne energije u elektranama (proizvodnja na generatoru i pragu, vlastita potrošnja) i potrošnja goriva u termoelektrarnama

Godišnje Do 31 oktobra za

sljedeću godinu

Ekonomski subjekti



Ministarstvo za ekonomski razvoj

2. Bilans sistemskog operatera prenosne

mreže električne energije

Četvrtgodišnji plan preuzimanja, predaje i tranzita električne energije u prenosnu

mreži ili iz nje.


sljedeću godinu

Izvođač ekonomske javne

službe za djelatnost sistemskog operatera

prijenosne mreže električne energije


3. Bilans sistemskog operatera

distributivne mreže


Četvrtgodišnji plan preuzimanja i

predaje električne energije u

distributivnoj mreži ili iz nje.


sljedeću godinu



distributivne mreže električne

energije


4. Nacrt proizvodnje električne i

toplotne energije i potrošnja

goriva

Četvrtgodišnji plan proizvodnje, vlastite potrošnje i prodaje

električne i toplotne energije (po

područjima SKD), kupovina goriva, potrošnja i zalihe

goriva


sljedeću godinu

Ekonomski subjekti

djelatnosti: Snabdjevanje sa parom i toplom

vodom


Strana 46

5. Nacrt proizvodnje,

nabavke i prodaje

čvrstih goriva

Četvrtgodišnji plan proizvodnje, prodaje,

vlastite potrošnje, izvoza, toplotne

vrijednosti i zaliha čvrstih goriva


sljedeću godinu

Ekonomski subjekti

djelatnosti: Vađenje smeđeg

uglja i lignita, Ekonomski

subjekti djelatnosti: Trgovina sa

čvrstim, tečnim i gasnim gorivom


6. Nacrt nabavke, prodaje i potrošnje prirodnog

gasa

Četvrtgodišnji plan nabavke, prodaje, potrošnje i zaliha prirodnog gasa


sljedeću godinu



prenosne mreže zemnog gasa


7. Nacrt proizvodnje,

nabavke, prodaje i potrošnje proizvoda

nafte

Četvrtgodišnji nacrt proizvodnje,

nabavke, prodaje, potrošnje i zaliha proizvoda nafte


sljedeću godinu

Ekonomski subjekti


naftnih derivata, Ekonomski


čvrstim, tečnim i gasovitim gorivom


Tabela 3 prikazuje podatke o poslovanju ekonomskih javnih službi i drugih izvoñača

energetskih djelatnosti, za koje predlažemo da bude zaduženo Ministarstvo za

ekonomski razvoj.

Strana 47

Tabela 3: Podaci o poslovanju ekonomskih javnih slu žbi i drugih izvo ñača

energetskih djelatnosti



Rok dostave


podataka




električne energije (količine)

Količine preuzimanja i predaje električne energije u distributivnu mrežu ili iz nje

Mjesečno Poslednji dan u

mjesecu za podatke

proteklog mjeseca




energije





(vrijednost)

Prihodi i rashodi poslovanja


mjesecu za podatke

proteklog mjeseca




energije


3. Obračun cijene za

korištenje elektroener

getske mreže

Obračun cijene za korišćenje mreže po pojedinih elementih

za tarifne i kvalifikovane

potrošače


mjesecu za podatke

proteklog mjeseca




energije


4. Bilans sistemskog operatera prenosne

mreže električne energije (količine)

Količine preuzimanja i predaje električne energije u prenosnu mrežu ili iz nje


mjesecu za podatke

proteklog mjeseca



prenosne mreže električne energije


5. Protok električne

energije po prenosni

mreži

Podaci o količinama fizičkog i ugovorenog

protoka električne energije, uvoz i izvoz

na granicama


mjesecu za podatke

proteklog mjeseca





Strana 48

6. Bilans dostignutih

prihoda i troškova

sistemskog operatera prenosne


Prihodi i rashodi poslovanja

Četvorogodišnje,

polugodišnje, godišnje

Četvorogodišnje,

polugodišnje (u doba

mjesec dana poslje

obračuna), Godišnje (u doba

dva mjeseca nakon

obračuna)





7. Prihodi i troškovi iz

naslova prednostno

g dispečiranja

Prednostno dispečiranje

(ukupno), odvojen obračun isplaćivanja subvencija i premija

sistemskom operateru

distribucijske mreže (mjesečni izvještaj -

količinski i vrijednostni podaci)

Godišnje Kraj januarja tekuće

godine za podatke protekle godine





8. Obračun prihoda i troškova kupovine

energije od kvalifikovani

h proizvođača

, koje ima sistemski operater


Prihodi i troškovi kupnje električne energije i isplaćivanje subvencija, premija kvalifikovanim proizvođaćima električne energije (mjesečni izvještaj - količinski i vrijednostni podaci)






energije


9. Podaci sistemskog operatera

distributivne i prenosne

mreže u vezi sa

kvalifikovanom

proizvodnjom električne

energije

Broj kvalifikovanih elektrana po vrstama

primarnog vira, kupovina električne energije sistemskog

operatera od kvalifikovanih proizvođaća,

samostalna prodaja, vlastita potrošnja

kvalifikovanih proizvođaća (količinski i

Godišnji plan,

mjesečna realizacija

Plan (na kraju

mjeseca oktobra za

podatke sljedeće godine),

Realizacija (poslednji

dan u mjesecu za

podatke proteklog



prijenosne i distributivne



Strana 49

vrijednostni podaci) mjeseca

10. Nabavka prirodnog

gasa u Crnoj Gori

Količine koje uvoznik prirodnog gasa uvozi u Crnu Goru na bazi dugoročnih ugovora

(iznad 10 godina)

Godišnje Kraj januara za

sve godine, za koje važi

dugoručni ugovor o nabavci

Ekonomski subjekti


čvrstim, tečnim i gasovitim gorivom,


11. Uvozna zavisnost na

području prirodnog

gasa

Ukupni neto uvoz, neto izvoz iz država,

koje nisu u EU, ukupna potrošnja i

potrošnja domaćinskih

potrošača (količinski podaci)

Godišnje Kraj januara tekuče




prenosne mreže zemnog gasa


12. Vangranične kapacitete prenosne

mreže prirodnog

gasa

Podaci o danima najvećih prenosnih kapaciteta uvoza i izvoza sa svakom

susednom državom sa kojom je

prijenosni sistem povezan


godine za stanje 31.12.

protekle godine



prenosne mreže prirodnog gasa


13. Bilans dobavljača električne energije

kvalifikovanim

potrošaćima

Kupovina i prodaja električne energije

kvalifikovanim potrošaćima (količinski i

vrijednostni podaci)

Godišnji plan,

mjesečna realizacija

Nacrt (kraj oktobra za

podatke sljedeće godine,

Realizacija-

četvorogodišnje

(mjesec dana poslje

obračuna)

Izvođači energetske djelatnosti trgovanja,

zastupanja i posredovanja na organzovanom

tržištu sa električnom energijom

(dobavljači)


14. Bilans kupovine i

prodaje električne energije

proizvođača električne

Proizvodnja, kupnja i prodaja električne enrgije (količinski i

vrijednostni podaci)


mjesecu za podatke

proteklog mjeseca

Ekonomski subjekti


električne energije (iznad 10 MW)


Strana 50

energije

15. Proizvodnja i predaja

uglja

Planirani i realni podaci o količinama, toplotne vrijednosti

proizvodnje i predaje uglja

Polagodišnje, godišnje

Polagodišnje i

godišnje (u doba dva mjeseca poslje

obračuna)

Rudnik Pljevlja, Rudnik Berane


Strana 51

Tabela 4 prikazuje podatke u vezi sa pogonom i investicijama u energetsku

infrastrukturu, za koje predlažemo da je zaduženo Ministarstvo za ekonomski razvoj.

Tabela 4: Podaci u vezi sa pogonom i investicijama u energetsku infrastrukturu



Rok dostave


podataka


1. Investicije u energetsku

infrastrukturu

Dovršene ili početne investicije; opis

investicije (tehničke karakteristike,

namjena investicije, terminski plan i trenutno stanje, predinvesticiona

vrijednost). (Ministarstvo

detaljnije odredi

zahtjevan

metodološki način i

podatke za

naručivanje)

Godišnje U roku osam dana

od posljednje

potvrde nadzornog odbora ili

drugih organa

kompanije

Ekonomski subjekti, koji raspolažu sa energetskom

infrastrukturom za proizvodnju el.

energije (elektrane nazivne snage iznad 10 MW),

prenos i distribucija el.

energije i prenos zemnog gasa


2. Pogon mreže za prenos

prirodnog gasa

Podaci o pogonu mreže, zauzetosti i

vanrednih događaja (ministarstvo da

detaljnije odredi

zahtjevan


podatke za

naručivanje)

Godišnje U roku osam dana posljednjih

potvrda nadzornog odbora ili

drugih organa

kompanije

Izvođač djelatnosti sistemskog operatera



3. Pogon prenosne


Podaci o opterćenjima (na

sat), statistika pogona mreže,

zauzetosti, izvanrednih

događaja (vrste, broj, trajanje, uticaj

na potrošaće), analiza trenda

potrošnje i maksimalnih

opterećenja, podaci o kvalitetu

snabdjevanja potrošača (u skladu

sa standardom) (ministarstvo



drugih organa

kompanije




Strana 52

detaljnijeda odredi

zahtjevan


podatke za

naručivanje)

4. Pogon distributivne


Podaci o pogonu mreže, zauzetosti,

vanrednih događaja (vrste, broj, trajanje, uticaj na potrošače),

analiza trenda potrošnje i

maksimalnih opterećenja, podaci

o kvalitetu snabdjevanja

potrošača (u skladu sa standardom)

(ministarstvo

detaljnije da odredi

zahtjevan


podatke za

naručivanje)



drugi organa

kompanije

Izvođać djelatnosti sistemskog operatera


energije


5. Razvojni nacrt

prenosne mreže


Nacrt razvoja mreže za najmanje 10

godina, mora biti usklađen sa nacionalnim

energetskim planom (ministarstvo da

detaljnije odredi

zahtjevan


podatke za

naručivanje)

Svake dvije godine

U roku osam dana posljednjih


drugih organa

kompanije




6. Razvojni nacrt

distributivnemreže





detaljnije odredi

zahtjevan


podatke za

naručivanje)

Svake dvije godine



drugih organa

kompanije



energije


Strana 53

7. Razvojni plan mreže za prenos prirodnog

gasa




detaljnije odredi

zahtjevan


podatke za

naručivanje)

Svake dvije godine



drugih organa

kompanije




8. Razvojni nacrt

proizvodnje električne energije

Nacrt razvoja proizvodnje

električne enrgije za najmanje 10 godina

(ministarstvo da

detaljnije odredi

zahtjevan


podatke za

naručivanje)

Svake dvije godine


potvrdi nadzornog odbora ili

drugih organa

kompanije

Ekonomski subjekti


električne energije (nazivna snaga >

10 MW)


9. Razvojni nacrt

proizvodnje uglja

Nacrt proizvodnje uglja za najmanje 10

godina (ministarstvo da

detaljnije odredi

zahtjevan


podatke za

naručivanje)

Svake dvije godine


potvrda nadzornih odbora ili

drugih organa

kompanije

Ekonomski subjekti

djelatnosti: Vađenje smeđeg

uglja i lignita


10. Razvojni nacrt

proizvodnje nafte i

prirodnog gasa

Nacrt proizvodnje i prerađivanje nafte i

zemnog gasa za najmanje 10 godina

(ministarstvo da

detaljnije odredi

zahtjevan


podatke za

naručivanje)

Svake dvije godine



drugih organa

kompanije

Ekonomski subjekti

djelatnosti: Vađenje sirove nafte i zemnog

gasa, Ekonomski subjekti


naftnih derivata


11. Razvojni nacrt

snabdjevanja sa

derivatima nafte

Nacrt snabdjevanja sa derivatima nafte

za najmanje 10 godina

(ministarstvo

detaljnije da odredi

zahtjevan


podatke za

naručivanje)

Svake dvije godine


potvrda nadzorog odbora ili

drugih organa

kompanije

Ekonomski subjekti


naftnih derivata Ekonomski


čvrstim, tečnim i


Strana 54

gasovitim gorivom,

Ekonomski subjekti


motornim uljima

Strana 55

PRILOG 2

Tabela 5 prikazuje podatke u vezi sa energetskom infrastrukturom za saopštavanje

Evropskoj komisiji, za koje predlažemo da je zaduženo Ministarstvo za ekonomski

razvoj.

Tabela 5: Podaci u vezi sa energetskom infrastruktu rom za saopštavanje

Evropskoj komisiji



Rok dostave


podataka


1. Vangranični gasovodi

Podaci o trasama, klasifikaciji (tehnički

parametri) i kapaciteti

vangraničnih gasovoda:

-trenutno stanje, planirani ili u gradnji,

predviđanje zaustavljanja pogona

gasovoda

Godišnje Do 31. januarja, stanje na

dan 1. januar tekuće godine




2. Kapaciteti skladišta

prirodnog gasa

Tehnički podaci o kapacitetima

skladišta prirodnog gasa (skladišta

nazivne kapacitete iznad 150 mio m3) -trenutno stanje,

planirani ili u gradnji, predviđanje zaustavljanja

skladišnih kapaciteta



Izvođać djelatnosti sistemskog operatera skladišnih kapaciteta

prirodnog gasa


3. Jedinice za proizvodnju električne energije

Broj jedinica i ukupna nazivna

snaga proizvodnih objekata sa

nazivnom snagom na pragu generatora,

većom od 200 MWe (za termo i nuklearne elektrane) i 50 MWe (za hidroelektrarne):

- trenutno stanje, dogradnja u zadnoj godini, planirani ili u gradnji, zaustavljene



Ekonomski subjekti




Strana 56

jedinice

4. Prenosna elektroener

getska mreža

Podaci o broju i ukupnoj dužini

prenosnih vodova (nazivni napon iznad

345 kV za dalekovode i 100 kV

za podzemne kablove): - trenutno stanje, planirani ili u gradnji, predviđeno

smanjivanje prenosnih kapaciteta






Tabela 6 prikazuje podatke o potrošačkim cijenama derivata nafte koje se saopštavaju

Evropskoj komisiji i za koje predlažemo da je bude zaduženo Ministarstvo za ekonomski

razvoj.

Strana 57

Tabela 6: Podaci o potroša čkim cijenama derivata nafte koje se saopštavaju

Evropskoj komisiji



Rok dostave


podataka


1. Potrošaćke cijene

derivata nafte

Važeće potrošaćke cijene derivata nafte za: motorno gorivo

(euro super 95, dizelsko gorivo i TNG - autogas), gorivo za

grijanje u domaćinstvima

(ekstra lako lož ulje, TNG - kontejner i

TNG - bunker), industrijski gorivo (lož ulje sumpor >

1% i < 1%)

Mjesečno ili kod

promjene cijena

Do 10. dana u

mjesecu za stanje 1. dana u

mjesecu……………

Izvođači energetske djelatnosti

proizvodnje, trgovanja i

distribucije tečnih goriva


Strana 58

PRILOG 3

Tabela 7 prikazuje financijsko – računovostvene podatke (podaci koji se odnose na

investiciona ulaganja), za koje predlažemo da je bude zaduženo Ministarstvo za

ekonomski razvoj.

Tabela 7: Finansijsko – ra čunovodstveni podaci (podaci koji se odnose na

investiciona ulaganja)



Rok dostave


podataka


1. Bilans stanja Sredstva, obaveze Polugodišnje, godišnje

Polugodišnje - u doba

jednog mjeseca poslije

obračuna, Godišnje - u doba tri mjeseca poslje

obračuna

Javna preduzeća i ekonomske

kompanije, u kojima ima država

najmanje 15 - postotni kapitalski udio, uključujući

kćerka kompanije


2. Iskaz poslovnog rezultata

Prihodi, rashodi Polugodišnje, godišnje


jednog mjeseca poslje

obračuna, Godišnje - u doba tri mjeseca poslje

obračuna




kćerka kompanije


3. Iskaz novčanih

tokova

Prihodi, izdaci Godišnje Godišnje - u doba tri mjeseca poslje

obračuna




kćerka kompanije


4. Podaci iz iskaza

poslovnog rezultata

proizvođača, prenosa i

Analitički podaci iz poslovnog rezultata

Polugodišnje, godišnje


jednog mjeseca poslje

obračuna,



najmanje 15 - postotni kapitalski


Strana 59

distribucije električne energije

Godišnje - u doba tri mjeseca poslje

obračuna

udio, uključujući kćerka kompanije

5. Podaci o dugoročnim sredstvima i opredmeten

a sredstva

Vrijednost neopredmetenih i

opredmetenih sredstava

Godišnje Godišnje - u doba tri mjeseca poslje

obračuna




kćerka kompanije


6. Plan i realizacija

odplaćivanja dugoručnih

kredita

Odplaćivanje dugoručnih zajmova

u skladu sa amortizacionim planom (nacrt - tekuća godina,

realizacija - protekla godina)

Godišnje Kraj januara




kćerka kompanije


7. Amortizacioni plan

odplaćivanja kredita

Amortizacioni plan i kreditni ugovor

Jednom U doba osam dana

poslje podpisivanja ugovora




kćerka kompanije


8. Nacrt i realizacija

investicija u skladu sa razvojnim

planom

Godišnji plan, njegova realizacija i resursi financiranja

investicija


potvrda organa

kompanije




kćerka kompanije


9. Podaci o investicijam

a

Osnovni podaci o investiciji, dobijeni iz

investicionog programa

Na početku izvođenja investicije




kćerka kompanije


Tabela 8 prikazuje podatke za praćenje poslovanja kompanija u kojima ima država svoj

kapitalski udio i za koje predlažemo da je bude zaduženo Ministarstvo za ekonomski

razvoj.

Strana 60

Tabela 8: Podaci za pra ćenje poslovanja kompanija u kojima ima država svoj

kapitalski udio



Rok dostave


podataka


1. Strateški plan

poslovanja

Strateški plan poslovanja za

razdoblje od…do…

Za razdoblje od…do…


potvrda organa

kompanije




kćerka kompanije


2. Ekonomski nacrt

Godišnji ekonomski odnosno poslovni plan kompanije

Godišnje U roku osam dana poslje dnih

potvrda organa

kompanije




kćerka kompanije


3. Revidirani godišnji izvještaj

Revidirani godišnji izvještaj i revidirani

konsulidirani godišnji izvještaj

Godišnje U roku osam dana

poslje isporuke

revizijskog izvještaja




kćerka kompanije


4. Dokumenti za skupštinu kompanija

Dokumenti za skupštinu kompanija

sa obrazloženjem predloga sklepa

Godišnje (poslovno razdoblje

prije sjednice

skupštine)

Do 20.5. za proteklu godinu

odnosno najkasnije 30 dana

prije najave

skupštine




kćerka kompanije


Strana 61

SLIKA 1: Preporuka za podjelu dužnosti koje se odnose na sakupljanje podataka

ELEKTROENERGETSKI STATISTI ČKI SISTEM CRNE GORE

MINISTARSTVO ZA EKONOMSKI RAZVOJ MONSTAT

PODACI O GODIŠNJIM PROJEKCIJAMA

1. Nacrt i proizvodnja električne energije i potrošnja goriva

2. Bilans sistemskog operatora prenosne elektroenergetske mreže

3. Bilans sistemskog operatora distributivne elektroenergetske mreže

4. Nacrt proizvodnje električne i toplotne energije i potrošnja goriva

5. Nacrt proizvodnje, nabavka i prodaja čvrstih goriva

6. Nacrt nabavke, prodaje i potrošnje prirodnog gasa

7. Nacrt proizvodnje, nabavke, prodaje i potrošnje nafte

PODACI POSLOVANJA EKONOMSKIH JAVNIH SLUŽBI I DRUGIH IZVO ðAČA ENERGETSKIH DJELATNOSTI

1. Bilans sistemskog operatora distributivne elektroenergetske mreže

(količine)

2. Bilans sistemskog operatora distributivne elektroenergetske mreže (vrijednost)

3. Obračun cijene za korišćenje elektroenergetske mreže

4. Bilans sistemskog operatora prenosne elektroenergetske mreže (količine)

5. Protok električne energije po prenosnoj mreži

6. Bilans postignutih prihoda i troškova sistemskog operatora prenosne elektroenergetske mreže

7. Obračun prihoda i troškova kupovine energije od kvalifikovanih proizvoñača, koje ima sistemski operator distributivne mreže

8. Prihodi i troškovi iz naslova prenosnog dispečiranja

9. Podaci sistemskog operatora distributivne i prenosne mreže u vezi sa kvalifikovanom proizvodnjom električne energije

10. Nabavka prirodnog gasa u Crnoj Gori

11. Uvozna zavisnost na području prirodnog gasa

12. Vangranični kapaciteti prenosne mreže prirodnog gasa

13. Bilans dobavljača električne energije kvalifikovanim potrošačima

14. Bilans kupovine i prodaje električne energije proizvoñača električne energije

15. Proizvodnja i predaja uglja

KOLI ČINSKI ENERGETSKI PODACI ZA PROTEKLI

PERIOD

1. Vañenje i prodaja uglja

2. Trgovina sa čvrstim gorivom

3. Proizvodnja i snabdijevanje sa sirovom naftom i prirodnim gasom

4. Proizvodnja naftnih proizvoda

5. Trgovina sa naftnim proizvodima

6. Snabdijevanje sa prirodnim gasom i TNG

7. Proizvodnja električne energije i toplote

8. Proizvodnja samoproizvoñača električne energije i toplote

9. Prenos električne energije

10. Distribucija električne energije

11. Snabdijevanje sa toplotnom energijom

Strana 62

Slika 1: Preporuka za podjelu dužnosti koje se odnose na sakupljanje podataka

RAZVOJNI NACRTI I PODACI U VEZI SA POGONOM I INVESTICIJAMA ZA ENERGETSKU INFRASTRUKTURU

1- Investicije u energetsku infrastrukturu 2- Pogon mreže za prenos zemnog gasa 3- Pogon prenosne elektroenergetske mreže 4- Pogon distributivne elektroenergetske mreže 5- Razvojni nacrt prenosne elektroenergetske mreže 6- Razvojni nacrt distributivne elektroenergetske mreže 7- Razvojni plan mreže za prenos zemnog gasa 8- Razvojni nacrt proizvodnje električne energije 9- Razvojni nacrt proizvodnje uglja 10- Razvojni nacrt proizvodnje nafte i zemnog gasa 11- Razvojni nacrt snabdijevanja sa derivatima nafte

PODACI O ENERGETSKOJ INFRASTRUKTURI ZA

DOSTAVLJANJE EVROPSKOJ KOMISIJI

1. Vangranični plinovodi 2. Kapaciteti bunkera zemnog gasa 3. Jedinice za proizvodnju električne energije 4. Prenosna elektroenergetska mreža

PODACI O POTROŠAČKIM CIJENAMA DERIVATA NAFTE

KOJE SE DOSTAVLJAJU EVROPSKOJ KOMISIJI

1. Potrošačke cijene derivata nafte

FINANSIJSKO-RA ČUNOVOSTVENI PODACI KOJI SE ODNOSE NA INVESTICIONA ULAGANJA

1. Bilans stanja 2. Iskaz poslovnog rezultata 3. Iskaz novčanih tokova 4. Podaci iz iskaza poslovnog rezultata proizvoñača, prenosa i

distribucije električne energije 5. Podaci o nepredmetnim dugoročnim sredstvima i

opredmetenim sredstvima 6. Plan i realizacija otplaćivanja dugoročnih zajmova 7. Amortizacioni plan otplaćivanja zajmova 8. Nacrt i realizacija investicija u skladu sa razvojnim planom 9. Podaci o investicijama

PODACI ZA PRAĆENJE POSLOVANJA KOMPANIJA

1. Strateški plan poslovanja 2. Ekonomski nacrt 3. Revidovani godišnji izvještaj 4. Dokumenta za skupštinu kompanija

Strana 63

LITERATURA

1. EUROSTAT – Evropski statistički zavod; http://epp.eurostat.ec.europa.eu/,

2. Baza podataka Instituta IREET is Slovenije (Ljubljana),

3. MONSTAT Zavod za statistiku Republike Crne Gore; Statističkii godišnjak 2007,

4. Uradni list RS 95/2007; Pravilnik o vrstah podatkov, ki jih posredujejo izvajalci energetskih

dejavnosti;

5. Statistični urad R Slovenije SURS; http://www.stat.si/eng/stat_urad.asp,

6. Energetski Zakon Crne Gore.

program za razvoj energetske baze podataka · pdf filebaza podataka o cijenama derivata nafte...

Documents