«Davolash fakultetining fakulьtet va gospital terapiya, tibbiy profilaktika fakultetining ichki kasalliklar

kafedrasi»

GOSPITAL TERAPIYA V - KURS

PP OO DD AA GG RR AA

professor RIZAMUHAMEDOVA M.Z.

PODAGRAPODAGRAasosini purin almashinuvining

buzilishi va to'qimalarda siydik kislotasi tuzlarining ortiqcha to'planishi tashkil qiladigan organizmning umumiy kasalligi bo'lib, bo'g'imlarning, buyrak va boshqa ichki azolarning o'ziga hos zararlanishiga olib keladi

PODAGRA - GO'SHTNI SEVUVCHILAR UCHUN QOPQON

EPIDEMIOLOGIYApodagraning tarqalganligi 0,1 %ni tashkil

qiladi (AKSHda -1,5%). revmatik kasalliklar orasida 5 %. erkaklar va ayollar nisbati 2-7:1. kasallik

asosan 40-50 yoshdagi erkaklar, 60 va undan katta yoshdagi ayollarda uchraidi

giperurekemiya aholining 4-12% da aniqlanadi, podagra bilan hastalanganlar soni aholining 0.1% ni tashkil qiladi

ETIOLOGIYASI BIRLAMCHI VA IKKILAMCHI GIPERURIKEMIYA

FARQLANADI. birlamchi yoki idiopatik (essensial), bir qancha genlar bilan

determinirlangan purin almashinuvining nasliy va oilaviy anomaliyasi bilan harakterlanadigan giperurikemiya (fosforibozilpirofosfataza fermenti faolligi oshadi, gipoksantinguanin-fosforiboziltransferaza faolligi kamayadi)

irsiyatga bog'liq, yashirin fermentativ defektlarga olib keluvchi ekzogen omillar:

uzoq vaqt meyoridan ko'p ovqatlanish purin asoslarini saqlovchi mahsulotlarni ko'p istemol qilish alkogolni suistemol qilish qabziyat

URATLARNING KO'P MIQDORDA HOSIL BO'LISHI SABABLARI

puringa boy mahsulotlar, alkogol va fruktozani keragidan ko'p miqdorda istemol qilish

gematologik: mieloproleferativ va limfoprolefirativ sindromlar, polisitemiya

dori vositalari: halqa diuretiklari, B guruh vitaminlari

boshqa sabablar: semizlik, psoriaz

BUYRAKLARDA URATLAR EKSKRESIYASI KAMAYISHINING SABABLARI

dori vositalari alkogol buyrak kasalliklari metabolik va endokrin boshqalar: semizlik, sarkoidoz,

homiladorlar toksikozi

YASHIRIN, GENETIK BOG'LIQ BO'LGAN FERMENTATIV DEFEKTLAR NAMOYON BO'LISHIGA EKZOGEN OMILLAR TASIR

KO'RSATADI: uzoq vaqt ko'p miqdorda ovqat istemol

qilish puringa boy mahsulotlarni keragidan

ortiq istemol qilish alkogolni ko'p istemol qilish qabziyat

PATOGENEZI urat kristallari tomonidan fagositlar, sinovial

hujayralar va bo'g'imlarning boshqa komponentlarining proyallig'lanish (yallig'lanishni keltirib chiqaruvchi) mediatorlari sintezining stimullanishi

neytrofillarning endoteliyga adgeziyasi va neytrofillarning bo'g'im bo'shlig'iga tushishi

qonda proyallig'lanish (yallig'lanishni keltirib chiqaruvchi) mediatorlarining paydo bo'lishi

o'tkir podagrik artritga hos belgilarning namoyon bo'lishi

URIKOZURIYA DARAJASIGA KO'RA GIPERURIKEMIYANING 3 TURI VA

SHUNGA MOS PODAGRANING 3 TURI FARQLANADI

1. metabolik2. buyrak 3. aralash.

METABOLIK TUR

60 % bemorlarda uchraydi

yuqori uraturiya (3,6 mmol/sut ortik)

siydik kislotasini normal klirensi.

BUYRAK TURI

10 % bemorlarda uchraydi past uraturiya (1,8

mmol/sut dan kam) siydik kislota klirensi (3,0-

3,5 ml/min).

ARALASH TURI

30 % ga yaqin bemorlarda uchraydi.

normal yoki kamaygan uraturiya

siydik kislota normal klirensi.

sog'lom kishilarda siydik kislota klirensi 6-7 ml/min ni tashkil qiladi, sutkalik uraturiya - 1,8-3,6 mmol (300-600 mg).

O'tkir podagrik artritning tasnifii mezonlari (S.L.Wallace et al., 1977))

sinovial suyuqlikda uratlar kristallarining aniqlanishi

tarkibida urat kristallari borligi kimyoviy va polyarizasiyali mikroskopiya usuli bilan tasdiqlangan tofuslarning aniqlanish

keltirilgan 12 simptomdan 6 tasining aniqlanishi

1. anamnezida bir martadan ko'p o'tkir artrit huruji

2. bo'g'im yallig'lanishi kasallikning birinchi kunida maksimumga etadi

3. monoartrit4. jarohatlangan bo'g'im terisining giperemiyalanishi5. oyoqning birinchi panja-barmoq bo'g'imida shish va

og'riq6. oyoq panjalarining bir tomonlama jarohatlanishi7. tofuslar borligi gumon qilinishi8. giperurikemiya9. oyoqning birinchi kaft-barmoq bo'g'imida bir

tomonlama shikastlanish10. oyoq bo'g'imlarining asimmetrik shishi

(rentgenografiya)11. eroziyalarsiz subkortikal kistalar (rentgenografiya)12. sinovial suyuqlik bakteriologik tekshirilganda

manfii natija

KLINIK KKLINIK KO'O'RINISHI.RINISHI. podagraning tipik klinik belgisi –

vaqti-vaqti bilan paido bo'luvchi o'tkir podagra artritidir.

intermittirlovchi podagra o'tkir hurujlarning hurujlararo simptomsiz kechuvchi davri bilan almashinib turishi bilan harakterlanadi.

KLINIKA (DAVOMI) ko'pchilik bemorlarda kasallikning klinik

aniqlanishi mumkin bo'lgan boshlanish davri to'satdan, ko'pincha tunda, ko'p hollarda tongga yaqin («ho'roz qichqirishi bilan») boshlanadigan birinchi o'tkir podagra hurujiga to'g'ri keladi. bemor sog'lom holda uhlashga yotib, bir yoki bir nechta bo'g'imda paydo bo'lgan kuchli pulsasiyalanuvchi, kuydiruvchi, siquvchi og'riqdan uyg'onib ketadi.

KLINIKA (DAVOMI) kasallik debyutida ko'pincha oyoqlarning

bo'g'imlari zararlanib, asimmetrik zararlanish hususiyatiga ega. Podagra jarayoniga oyoq panjalari bo'g'imlari, boldir-tovon, tizza, qo'l panjalari barmoqlari, tirsak va boshqa bo'g'imlar qo'shilib boradi.

bemorlarning 60-75% ida podagraning dastlabki klinik belgilari oyoq panjalari bosh barmog'ining birinchi panja-falanga bo'g'imida paydo bo'ladi. Ba’zan kasallik poliartrit tipida boshlanadi

O'TKIR PODAGRIK ARTRIT

BO'G'IM SINDROMINING TIPIK JOILASHISHI

OYOK PAJA BIRINCHI BARMOQ BO'G'IMINING O'TKIR ARTRITI

O'TKIR PODAGRIK ARTRIT

PODAGRIK TOFUSLAR                     

KO'PLAB TOFUSLAR

TEKSHIRISH DASTURIumumii qon va siydik analizibiohimik analiz: umumii oqsil, oqsil

fraksiyalari, sial kislotalar, siydik kislotasi, mochevina, kreatinin

Reberg va Zimniskiy sinamalarizararlangan bo'g'imlar rentgenografiyasisiydik kislotaning siydik bilan sutkalik

ekskresiyasi va klirensi

LABORATOR TEKSHIRISHLAR

umumiy qon analizi: hurujdan tashqari davrda o'zgarishsiz, huruj davrida – chapga siljigan neitrofil leikositoz, ECHT miqdorining oshishi

biohimiya: huruj davrida seromukoid, fibrin, gaptoglobin, sial kislota, siydik kislota miqdorlarining oshishi.

INSTRUMENTAL TEKSHIRISHLARbo'g'imlar rentgenografiyasi –

osteoporoz, «shtampli» o'choqlar, «suyak qirrasining bo'rtishi» simptomi.

sinovial suyuqlikni tekshirish: rangi tinik, qovushqoqligi kamaigan. mikroskopik urat kristallari aniqlanadi.

tofuslarning punksion biopsiyasi: siidik kislota kristallarining aniqlanishi

PODAGRIK ARTRITNING RENTGENOLOGIK KO'RINISHI

SURUNKALI GIPERURIKEMIYANING BUIRAK ASORATLARI

siydik-tosh kasalligi surunkali uratli (podagrik) nefropatiya bemorlarning 20-40%da proteinuriya

va «yumshoq» arterial gipertenziya aniqlanadi

kam hollarda nefroskleroz, og'ir arterial gipertenziya, buirak faoliyatining buzilishi

URATLAR (SIYDIK KISLOTA TUZLARI) SUYAK ICHIDA TUPLANISHIDAN HOSIL

BO’LGAN DESTRUKSIYA

PODAGRALI BEMORLARDA QUIIDAGI YONDOSH KASALLIKLAR BILAN

HASTALANISH DARAJASI OSHADI:

arterial gipertenziya qandli diabet tomirlarning aterosklerotik

jarohatlanishi gipertrigliseridemiya

DIFFERENSIAL TASHHIS psevdopodagra reaktiv artrit palindrom revmatizm revmatoid artrit o'tkir revmatik isitma osteoartroz

DAVOLASHI. O’tkir podagrik artrit hurujini davolashII. uzoq vaqt permanent davolash1. rejim2. tana vaznini me’yorlash3. alkogolni istisno qilish4. parhez5. giperurekimiyani kamaitiruvchi dori vositalari6. fizioterapevtik davo7. sanator kurort davo8. jarrohlik io'li bilan davolashIII. dispaser nazorati

O'TKIR PODAGRA HURUJINI DAVOLASH

umumii muolajalar (tinchlik, oyoqlarni yuqori ko'tarish, ko'p miqdorda suyuqlik ichish)

medikamentoz davo1. kolhisin2. YAQNV3. GKS4. dori vositalarni mahallii qo'llash (dimeksidni

analgin, novokain, indometasin bilan qo'llash)

DAVOLASHDAVOLASHparhez bilan davolash –spirtli ichimliklar ma’n etiladirasionda purin asosiga boy

bo'lgan mahsulotlar (go'sht, baliq, dukkakli o'simliklar va ulardan taiyorlangan mahsulotlar miqdori kamaytiriladi.

DAVOLASH (DAVOMI)DAVOLASH (DAVOMI) yalliyallig'g'lanishga lanishga qqarshi nosteroid arshi nosteroid

vositalar: voltaren (sutkasiga 150 - vositalar: voltaren (sutkasiga 150 - 200 mg),200 mg), indometasin (sutkasiga 150 (sutkasiga 150 - 200 mg),- 200 mg), butadion (sutkasiga 0,6 g). (sutkasiga 0,6 g).

urikolitik vositalar: urikolitik vositalar: allopurinol (milurit) sutkasiga 0,3 - 0,4 g (milurit) sutkasiga 0,3 - 0,4 g qqonda onda sisiyydik kislotasi midik kislotasi miqqdorini meyoriga dorini meyoriga keltirish makeltirish maqqsadida.sadida.

urikozurik vositalar: anturan urikozurik vositalar: anturan (sutkasiga 0,2 - 0,6 g) yoki(sutkasiga 0,2 - 0,6 g) yoki etamid