JURIDISCHE DO´S AND DON´TS VAN B2B COMMUNICATIE IN DE FOODSECTOR

C-law / Axon Mr. C.E.L. (Claudia) Bruins

Den Bosch, 24 juni 2015 www.c-law.nl

Agenda

• Introductie

• Juridisch kader mededingingswetgeving

• Praktijkzaken Foodsector

• Tips: Do’s and Dont’s in de Foodsector

Introductie

• Niche advocatenkantoor gericht op mededinging & regulering

• Competition, compliance, contracts and consumers

• Agri (Food), health, hightech en innovatie

• Auteur bij mededinging.nl, juridischactueel.nl, Zorgvisie

• Aangesloten bij Global Law Experts en Legal’s Finest

Juridisch kader

• Mededingingswetgeving heeft 3 pijlers

• Kartelverbod• Verbod op misbruik economische machtspositie• Concentratietoezicht

• Focus op ‘kartelverbod’: overeenkomsten tussen ondernemingen die de mededinging beperken zijn verboden en van rechtswege nietig

• Nederlandse en Europese kartelverbod

Juridisch kader

• Kartelverbod is van toepassing op afspraken tussen concurrenten:

vb: denk aan gezamenlijke productie, inkoop, onderzoek- en ontwikkeling, productieafspraken, specialisatie…maar ook, informatie-uitwisseling, klantverdeling, marktverdeling, prijsafspraken, niet-aanvalspact, quoteringsafspraken, ‘bidrigging’

• Kartelverbod is van toepassing op afspraken met leveranciers en afnemers

vb: denk aan algemene leveringsvoorwaarden, distributieovereenkomstenfranchise, agentuur, exclusieve distributie, selectieve distributieexclusieve afname

Juridisch kader

• Niet alle ‘concurrentiebeperkende’ afspraken zijn verboden!

Wettelijke uitzondering als de afspraak bijdraagt tot verbetering van de productie of distributie of tot bevordering van technische of economische vooruitgang, mits een billijk aandeel de consument ten goede komt, de beperking niet onmisbaar is en er voldoende restconcurrentie over blijft op de markt

Als er maximaal 8 ondernemingen bij de afspraak betrokken zijn en hun gezamenlijke omzet maximaal EUR 5,5 miljoen (producten) of 1,1 miljoen is (anders)

Het gezamenlijke marktaandeel van de (concurrerende) ondernemingen betrokken bij de afspraak is niet meer dan 10 % (en geen interstatelijk effect)

De afspraak is niet merkbaar mededingingsbeperkend op de relevante markt

Juridisch kader

Gevolgen van overtreding van het kartelverbod?

• Geldboetes voor ondernemingen tot maximaal 10% van hun netto (concern) omzet

• Geldboetes voor individuen (werknemers/bestuurders, ook “ex”) tot maximaal EUR 450.000,-

• Nietigheid van de afspraken/het contract

• Schadeclaims van derden

• Reputatieschade

Praktijkzaken Foodsecor

De afgelopen jaren is de Foodsector prioriteit geweest van handhaving door Europese Commissie en nationale mededingingsautoriteiten

Redenen daarvoor zijn: De stijging van voedselprijzen (zeker vanaf 2007) De context van volatiele grondstofmarkten Gepercipieerde ongerustheid over de werking van de

voedselvoorzieningsketen in het algemeen

In 2012 bleek uit rapport ECN dat een doortastende handhaving van de concurrentieregels in de levensmiddelenIndustrie bedrijven had geholpen toegang te krijgen tot leveringen en markten, met lagere prijzen voor de consumenten tot gevolg

Praktijkzaken Foodsector

Praktijkzaken(1)

  Soort inbreukProduct Tijdsduur

overtredingVerboden informatie-uitwisseling

Prijs-afspraken

Quoteringsafspraken / Volumeafspraken

Voorkomen nieuwe toetreders

Afspraken m.b.t. marktverdeling

Boetes opgelegd door EC, ACM of een andere nationale mededingingsautoriteit

Zilveruien2012 (ACM)

1998-2010     Ruim 9 miljoen euro voor 5 ondernemingen:(Triumfus Onion Products Silverskins B.V. , Veco Groente en Bloembollen B.V., Crop Alliance B.V., GSV Baarland B.V., Prodimex B.V.)

Plantuien2013 (ACM)

2009       Ruim 4 miljoen euro voor 4 ondernemingen (Triumphus

Onion Products Onion Sets B.V., TOP Cultures France s.a.r.l., Maas Kruiningen B.V., Sketee Yerseke B.V., A.C. Mosselman B.V. Handelsmaatschappij Kesselaar b.v., Agpo Onion Sets B.V., Rijk Onion Sets b.v.).

Paprika2012(ACM)

Mei 2006 – februari 2009

    UWG Coöperatie United West Growers U.A.: 7 miljoenCoöperatieve Rainbow Paprika Telers U.A.: 7 miljoenZON: 0 (Clementie)Facilitator beboet: zelfstandige boete van 5.000,-. De facilitator organiseerde de vergaderingen waarin de verboden afspraken zijn gemaakt.

Meel*2010(ACM)

2001 – 2007       15 meelproducenten uit Nederland, België en Duitsland krijgen in totaal 62 miljoen euro boeteOok boetes voor drie investeringsmaatschappijen (o.a. Bencis Capital, CVC) variërend van 450.000 -1,5 miljoen euro

NoordzeeGarnalen2013(EC)

Juni 2000 – januari 2009

  4 Europese handelaren kregen 28.716.000 euro boeteHeiploeg: 27 miljoen (begin 2014 failliet verklaard)Stührk: 1. miljoenKok Seafood: 500.000.-Klaas Puul: 0 (Clementie)

  Soort inbreukSoort

productTijdsbestek overtreding

Verboden informatie-uitwisseling

Prijs-afspraken

Quoteringsafspraken / Volumeafspraken

Voorkomen nieuwe toetreders

Afspraken m.b.t. marktverdeling

Boetes opgelegd door EC, ACM of een andere nationale mededingingsautoriteit

Champignons*2014(EC)

1 september 2010 – 22 december

2011

Ruim 32 miljoen euro boete voor Bonduelle (30 miljoen) en Prochamp (2 miljoen, 30 % boetevermindering). Lutèce verkreeg volledige clementie (boete-immuniteit) en ontsnapte aan een boete van 20,7 miljoen euro. Nadat Prochamp en Bonduelle wenste te schikken kregen zij van de Commissie een verdere korting van 10% op de boete.

Worst*2014(BkA)

2003 – 2008       Aan ruim 20 fabrikanten (waaronder Herta, Boklunder,

Wiesenhof en Lutz Fleishwaren(=VION) is een bedrag van 338 miljoen euro aan boetes opgelegd. 80% van de boete komt voor rekening van 6 grote worstfabrikanten. Naast de 20 ondernemingen zijn ook 33 verantwoordelijke individuen beboet.

Food Flavour Enhancers(2002)EC

1988-1998       De boetes waren 15,54 miljoen euro voor het Japanse bedrijf. 2,74 miljoen euro voor Cheil Jedang Corporation en 2,28 miljoen euro voor Daesang Corporation. Bij de boete werd rekening gehouden met de kleine omvang van de Europese markt. Boete-immuniteit voor Takeda

SuikerBkA(2014)

Midden jaren ’90 – 2009

      Drie ondernemingen kregen een boete met een totale omvang van rond de 280 miljoen euro. Nordzucker verkreeg een hoog aandeel aan immuniteit. Südsucker kreeg de hoogste boeten: 195,5 miljoen euro. Ook werden 7 individuen beboet. Er loopt sinds begin 2015 een grote schadeclaim in Duitsland ingesteld door Duitse zoetwarenproducenten, waarbij ruim 3 miljard euro schadevergoeding is gevorderd

 

  Soort inbreukSoort

productTijdsbestek overtreding

Verboden informatie-uitwisseling

Prijs-afspraken

Quoteringsafspraken / Volumeafspraken

Voorkomen nieuwe toetreders

Afspraken m.b.t. marktverdeling

Boetes opgelegd door ACM, EC of andere nationale mededingingsautoriteit

Bananen1(2011)EC

Juli 2004 – april 2005

      De Europese Commissie heeft een boete opgelegd van 8,9 miljoen euro aan Pacific Fruit. Chiquita verkreeg boete-immuniteit als eerste clementieverzoeker

Bananen2(2008)EC(upheld HvJ maart 2015)

1 januari 2000 – 31 december

2002

          Dole, Weichert en Del Monte kregen een boete van 60 miljoen voor prijsafspraken in Noord-Ierland. Ook overleg over referentieprijzen kan een mededingingsbeperkend effect hebben.

Zuivel*(2015)Spaanse ‘ACM’

2000-2013         Boete van totaal 88,2 miljoen euro. Danone Spanje: 23,2 miljoen euro. Nestlé: 10,6 miljoen euro en Lactalis :11,6 miljoen euro (+ Capsa, Puleva, Pascual). De zuivelbedrijven hebben inmiddels beroep aangetekend bij de Adiencia Nacional.

Zuivel*(2015)Franse ‘ACM’

2006 -2013     Boete van bijna 200 miljoen euro voor 10 zuivelproducenten. Yoplait heeft clementie verkregen. Senoble-Senagral kreeg een boete van 46 miljoen euro. Novandje kreeg 38,3 miljoen euro. En de joint venture van Lactalis en Nestlé kreeg 56,1 miljoen euro boete. Lactalis moest daarnaast zelf ook nog 4 miljoen euro betalen. Maître Laitiers du Contentin 22,9 miljoen euro. Yeo Frais 12 miljoen euro en een viertal kleinere samen nog eens 13,4 miljoen euro.

  Soort inbreukSoort

productTijdsbestek overtreding

Verboden informatie-uitwisseling

Prijs-afspraken

Quoteringsafspraken / VolumeAfspraken

Voorkomen nieuwe toetreders

Afspraken m.b.t. marktverdeling

Boetes opgelegd door EC, ACM of een andere nationale mededingingsautoriteit

Chocola(2012)Bka

2006 -2007         Haribo, Ritter, Kraft en Nestlé zijn beboet met boetes van in totaal circa 60 miljoen euro. Mars ontving clementie, doordat het de prijsafspraken had aangegeven bij de autoriteiten.

Kartoffel(2015)BkA

2003 – 2013           Sinds 2013 onderzoekt het BkA het gedrag van aardappelhandelaren, waaronder Heilman AH, Firma

Deyerling en Agrata zouden bij het kartel betrokken zijn. Bij negen bedrijven is de boekhouding doorgelicht en materiaal in beslag genomen. Tegen vijf bedrijven zijn verdere procedures ingesteld. De handelaren zouden de verkoopprijs omhoog gestuwd hebben tot wel het 10 voudige, boeren en consumenten zouden voor meer dan 1 miljard zijn benadeeld.

Bier(2007)EC(2014 HvJEU)

1996 – 1999           Vier bierbrouwerijen zijn beboet door de EC voor 273 miljoen euro. InBev Nederland kreeg boete-immuniteit in het kader van de clementieregeling. Heineken kreeg een boete van 198 miljoen opgelegd. Bavaria kreeg een boete van 20.7 miljoen opgelegd. Bavaria en Heineken zijn beiden in beroep gegaan. Ook Grolsch is in beroep gegaan tegen de beschikking van de Commissie, door het Gerecht in Eerste Aanleg is de boete van Grolsch vernietigd.In beroep bij het Hof van Justitie zijn de boetes van Bavaria en Heineken tot stand gebleven.

Praktijkzaken Food, paar zaken uitgelicht

Frankrijk: Besluit van 12 maart 2015 Zuivelkartel: 10 zuivelproducenten krijgen een boete opgelegd van 192,7 miljoen euro Illegale prijs- en marktverdelingsafspraken, bidrigging, van 2006 tot 2011 O.a. Yoplait, Novandie, Lactalis en Senoble, Maitre Latiers Yoplait verkreeg boete-immuniteit

Spanje: Besluit van 12 maart 2015 Rauwe melkkartel: 11 bedrijven 88 miljoen euro boete

o.a. Danone Spanje, Nestlé en Lactalis, van 2000-2013 Gevoelige marktinformatie verhandeld over

aankoopprijzen en voorraden van rauwe melk

Zuivelkartels

EC “schikkingsbesluit”, 25 juni 2014 Kartel tussen Bonduelle, Lutece, Prochamp, Riberero (>1 jaar) Producenten van champignonconserven Verdelen van markten en coördinatie van prijzen Lutece: “de eerste” clementie aanvrager: o,- euro boete Prochamp: 2 miljoen euro (korting wegens clementie+schikking) Bonduelle: 30 miljoen euro (korting wegens clementie+schikking) Riberero wilde niet schikken, heeft recent een “SO” ontvangen

Champignonkartel

Ging om verkopen van huismerk champignonconserven via tenderprocedures bij detailhandelaren en groothandelaren zoals cash-and-carry en professionele afnemers zoals cateraars in de EU

Het algemene doel van de kartelleden was het ‘stabiliseren’ van de marktaandelen van de betrokken ondernemingen en de prijsdalingen een halt toeroepen. Om dit doel te bereiken wisselden de kartelleden vertrouwelijke informatie uit over tenders en stelde zij minimumprijzen vast, spraken volumedoelstellingen af en verdeelden afnemers onder elkaar.

Het kartel had de vorm van een “niet-aanvalspact” met een compensatieregeling in het geval van een overstap van een afnemer. Daarnaast werden vooraf afgesproken minimumprijzen toegepast.

Champignonkartel(2)

Besluit BkA van juli 2014 Worstkartel; ruim 20 fabrikanten zijn voor meer dan 338 miljoen euro beboet O.a. Meica, Herta, Boklunder, Lutz Fleishwaren (dochter VION) Meer dan 30 personen individueel beboet Het kunstmatig opvoeren van de prijs gedurende een periode van meer dan tien jaar Afspraken over marktontwikkeling en prijzen voor productgroepen De worstfabrikanten ontmoeten elkaar tientallen jaren lang in de zogenoemde ‘Atlantic

Kring’ (naar de naam van het Hamburgs hotel Atlantic, hun eerste ontmoetingsplaats) waar ze jarenlang afspraken maakten over marktontwikkelingen en prijzen per productgroep

Worstkartel

ACM besluit uit 2010 (Rb 2014, nu bij CbB) 15 Nl, Belgische en Duitse meelproducenten boete van 62 miljoen euro De 15 meelproducenten hebben samen 90% van de meelmarkt in NL De Duitse en Belgische meelproducenten kregen boetes omdat ze samen een meelfabriek

hebben ontmanteld Voor het eerst boetes voor investeringsmaatschappijen (o.a. Bencis Capital) Tussen €450.000 en €1.5000.000 voor drie investeringsmaatschappijen Zij waren aansprakelijk te houden voor de overtreding van hun dochteronderneming

(Meneba) waarin zij ‘beslissende invloed’ uitoefenen

Meelkartel

Duurzaamheidsinitiatieven: #Kip van Morgen en het #Verbond van Den Bosch

Kip van Morgen: Een duurzaamheidsafspraak tussen producenten en detailhandelaren om het regulier

geproduceerde kippenvlees in het basisassortiment van supermarkten vanaf 2020volledig te vervangen.

ACM stelt dat de voordelen van de duurzaamheidsafspraken niet opwegen tegen de nadelen

Verbond van Den Bosch: Supermarkten en boeren hebben in het zogenoemde Verbond van

Den Bosch afgesproken dat uiterlijk in 2020 alleen nog duurzaam vlees in de winkel ligt.

Duurzaamheid en mededinging

Ken uw eigen markt en uw marktaandelen

Kies uw samenwerkingspartners op onderbouwde parameters

Weet wat u wel en niet mag afspreken

Weet hoe te handelen (bij een geconstateerde inbreuk)

Ergo: zorg voor een effectief compliance programma

Do’s and Don’ts samenwerking

Dank voor jullie aandacht!

Claudia.bruins@c-law.nl