POLSKA – WĘGRYPOLSKA – WĘGRY19561956

DLACZEGO?DLACZEGO?

Wydarzenia z 1956 roku w Polsce i na Wydarzenia z 1956 roku w Polsce i na Węgrzech były „krzykiem narodów” o Węgrzech były „krzykiem narodów” o wolność w każdej dziedzinie życia, ale wolność w każdej dziedzinie życia, ale

były też konsekwencją polityki były też konsekwencją polityki międzynarodowej 10-ciu powojennych międzynarodowej 10-ciu powojennych

lat.lat.

II Wojna Światowa zakończyła się w Europie II Wojna Światowa zakończyła się w Europie w maju 1945 roku. Jednak, gdyby postawić w maju 1945 roku. Jednak, gdyby postawić

pytanie, kto w niej odniósł zwycięstwo, pytanie, kto w niej odniósł zwycięstwo, odpowiedź odpowiedź nie byłaby nie byłaby jednoznaczna.jednoznaczna.

Państwa sprzymierzone z Niemcami znalazły Państwa sprzymierzone z Niemcami znalazły się na „zakręcie” swojej historii, ale w się na „zakręcie” swojej historii, ale w

podobnym położeniu były państwa podobnym położeniu były państwa wchodzące w skład koalicji wchodzące w skład koalicji

antyhitlerowskiej.antyhitlerowskiej.

Sytuacja narodów Sytuacja narodów europejskich była europejskich była

niewątpliwie niewątpliwie wynikiem wynikiem

konferencji w konferencji w Teheranie, Jałcie Teheranie, Jałcie

i Poczdamie.i Poczdamie.

Dzień zwycięstwa na Hitlerem paradoksalnie Dzień zwycięstwa na Hitlerem paradoksalnie nie dla wszystkich oznaczał zwycięstwo, nie dla wszystkich oznaczał zwycięstwo,

a w rzeczywistości stał się triumfem jednego a w rzeczywistości stał się triumfem jednego totalitaryzmu nad drugim. totalitaryzmu nad drugim.

Europa Środkowa i Europa Środkowa i Wschodnia znalazły się Wschodnia znalazły się w rękach Stalina, który w rękach Stalina, który nie miał zamiaru nie miał zamiaru respektować żadnych respektować żadnych ustaleń ustaleń międzysojuszniczych międzysojuszniczych (prawa człowieka czy (prawa człowieka czy prawo do kształtowania prawo do kształtowania ustroju):ustroju):

- - Konsekwencje – rozpad kontynentu na dwa bloki polityczno Konsekwencje – rozpad kontynentu na dwa bloki polityczno militarnemilitarne

- - Europa Zachodnia ruszyła drogą ku dobrobytowi.Europa Zachodnia ruszyła drogą ku dobrobytowi.

Plan Marshalla, z którego korzystanoPlan Marshalla, z którego korzystano,, miał przywrócić miał przywrócić „normalność gospodarczą”„normalność gospodarczą”,, a co za tym idzie polityczną, bez a co za tym idzie polityczną, bez której nie mógł istnieć pokójktórej nie mógł istnieć pokój

- - To i zagrożenie ze Wschodu stało się początkiem jednoczącej To i zagrożenie ze Wschodu stało się początkiem jednoczącej się Europysię Europy

- Państwa uzależnione od Moskwy, jak Polska i Węgry, zmuszono Państwa uzależnione od Moskwy, jak Polska i Węgry, zmuszono do odrzucenia tego planu i przyjęcia radzieckich wzorców do odrzucenia tego planu i przyjęcia radzieckich wzorców politycznychpolitycznych

- i i gospodarczychgospodarczych

Winston Churchill Winston Churchill rozpoczął rozpoczął propagowanie hasła propagowanie hasła Stanów Zjednoczonych Stanów Zjednoczonych Europy. Europy.

Dziś głoszone przez Dziś głoszone przez niego słowa mogą być niego słowa mogą być nam bardzo bliskie. nam bardzo bliskie.

W Hadze w 1948 mówił W Hadze w 1948 mówił tak: tak:

„„Musimy tworzyć wizje takiej zjednoczonej Musimy tworzyć wizje takiej zjednoczonej Europy, której moralne fundamenty zdobędą Europy, której moralne fundamenty zdobędą

sobie szacunek i wdzięczność ludzkości, i sobie szacunek i wdzięczność ludzkości, i której siła fizyczna będzie tak potężna, że nikt której siła fizyczna będzie tak potężna, że nikt

nie odważy się zakłócić jej spokojnego nie odważy się zakłócić jej spokojnego działania.działania.

Mam nadzieję ujrzeć taką Europę, w której Mam nadzieję ujrzeć taką Europę, w której mieszkańcy i mieszkanki każdego kraju mieszkańcy i mieszkanki każdego kraju

uwierzą, że być Europejczykiem znaczy tyle uwierzą, że być Europejczykiem znaczy tyle co należeć do ich własnej ojczyzny, a w co należeć do ich własnej ojczyzny, a w

każdym rozległym zakątku tej krainy będą każdym rozległym zakątku tej krainy będą czuć, że są naprawdę u siebie w domu”.czuć, że są naprawdę u siebie w domu”.

WĘGRY PO 1945 r.WĘGRY PO 1945 r.

Zajęcie Węgier przez Armię Zajęcie Węgier przez Armię Czerwoną oznaczało powrót Czerwoną oznaczało powrót do kraju emigrantów z 1919 do kraju emigrantów z 1919 roku takich jak:roku takich jak:

- Matyas RakosiMatyas Rakosi- ErnErnöö Ger Geröö- Imre NagyImre Nagy

Ich zadaniem było Ich zadaniem było odbudowanie partii odbudowanie partii komunistycznej.komunistycznej.

Wyniki wyborów z 1945 roku Wyniki wyborów z 1945 roku mogą świadczyć o tym, iż były mogą świadczyć o tym, iż były one wolne, ponieważ komuniści one wolne, ponieważ komuniści uzyskali tylko 17,4 % głosów. uzyskali tylko 17,4 % głosów. Było to jednak wstępem do Było to jednak wstępem do walki politycznej o sile, której walki politycznej o sile, której niech świadczy fakt, że premier niech świadczy fakt, że premier węgierskiego rządu Ferenc węgierskiego rządu Ferenc Nagy w trakcie oficjalnej wizyty Nagy w trakcie oficjalnej wizyty we Francji w 1947 r. poprosił o we Francji w 1947 r. poprosił o azyl polityczny.azyl polityczny.

W 1948 roku doprowadzono do połączenia W 1948 roku doprowadzono do połączenia partii socjaldemokratycznej z komunistyczną partii socjaldemokratycznej z komunistyczną co dało początek wzmocnieniu represji co dało początek wzmocnieniu represji stalinowskich odbywających się pod stalinowskich odbywających się pod dyktaturą Matyasa Rakosiego.dyktaturą Matyasa Rakosiego.

POLSKA PO 1945 rokuPOLSKA PO 1945 roku

Zajęcie terytorium Polski przez oddziały rosyjskie, Zajęcie terytorium Polski przez oddziały rosyjskie, akcje Wachlarz i Burza oraz funkcjonowanie 200-akcje Wachlarz i Burza oraz funkcjonowanie 200-tysięcznej armii podziemnej związanej z rządem tysięcznej armii podziemnej związanej z rządem londyńskim determinowało działania komunistów.londyńskim determinowało działania komunistów.

Dekret o zbrodniarzach wojennych i ich pomocnikach Dekret o zbrodniarzach wojennych i ich pomocnikach uczynił z żołnierzy AK współpracowników i uczynił z żołnierzy AK współpracowników i sojuszników Hitlera.sojuszników Hitlera.

Proces „16” i ustawa o ujawnianiu się żołnierzy Proces „16” i ustawa o ujawnianiu się żołnierzy podziemia pozwoliły na infiltracje powojennej podziemia pozwoliły na infiltracje powojennej konspiracji.konspiracji.

W sferze politycznej próbą zbadania W sferze politycznej próbą zbadania nastrojów było referendum z 1946 r.nastrojów było referendum z 1946 r.

Stało się ono „poligonem” do Stało się ono „poligonem” do przygotowania sfałszowanych wyborów przygotowania sfałszowanych wyborów 1947 roku.1947 roku.

Rok 1948 podobnie jak na Węgrzech Rok 1948 podobnie jak na Węgrzech przyniósł połączenie PPS z PPR i przyniósł połączenie PPS z PPR i utworzenie PZPR.utworzenie PZPR.

Próby forsowania Próby forsowania „polskiej drogi do „polskiej drogi do

socjalizmu” socjalizmu” zakończyły się zakończyły się oskarżeniem oskarżeniem

Władysława GomułkiWładysława Gomułki

o o odchylenie odchylenie prawicowo- prawicowo-

nacjonalistyczne i nacjonalistyczne i jego uwięzieniem.jego uwięzieniem.

W obydwu państwach trwała przyspieszona sowietyzacja.W obydwu państwach trwała przyspieszona sowietyzacja.

System komunistyczny stworzył własną kategorię System komunistyczny stworzył własną kategorię przeciwników politycznych, który nie miał niprzeciwników politycznych, który nie miał nicc wspólnego z wspólnego z rzeczywistością.rzeczywistością.

W wolnym świecie, za żelazną kurtyną, cytowany wcześniej W wolnym świecie, za żelazną kurtyną, cytowany wcześniej Churchill stwierdził, że sowieccy „przyjaciele” niczego nie Churchill stwierdził, że sowieccy „przyjaciele” niczego nie podziwiają tak jak siłypodziwiają tak jak siły,, a prezydent Truman a prezydent Truman,, mówił o mówił o konieczności pomocy dla wolnych narodów, które stawiają konieczności pomocy dla wolnych narodów, które stawiają opór ujarzmieniu.opór ujarzmieniu.

Rzeczywistość była jednak inna…Rzeczywistość była jednak inna…

Dopiero śmierć Stalina 5 marca 1953 stała się preludium do Dopiero śmierć Stalina 5 marca 1953 stała się preludium do zmian nie tylko w ZSRR, ale także w pozostałych krajach. zmian nie tylko w ZSRR, ale także w pozostałych krajach. Wstępem do nich miały być wypadki berlińskie z 1953 roku, Wstępem do nich miały być wypadki berlińskie z 1953 roku, ale faktycznie okazał się nim XX zjazd KPZR z lutego 1956.ale faktycznie okazał się nim XX zjazd KPZR z lutego 1956.

Nikita Chruszczow w swym Nikita Chruszczow w swym referacie przedstawił nowe referacie przedstawił nowe tezy polityki ZSRR na arenie tezy polityki ZSRR na arenie międzynarodowej:międzynarodowej:

- Odejście od tezy, że III Wojna Odejście od tezy, że III Wojna Światowa jest nieuchronnaŚwiatowa jest nieuchronna

- Konieczne jest pokojowe Konieczne jest pokojowe współistnienie państw o współistnienie państw o przeciwstawnych systemach przeciwstawnych systemach społecznychspołecznych

- O wyniku konfrontacji między O wyniku konfrontacji między socjalizmem a kapitalizmem socjalizmem a kapitalizmem zdecyduje rezultat rywalizacji zdecyduje rezultat rywalizacji ekonomicznejekonomicznej

Dla takich państw jak Węgry czy Polska Dla takich państw jak Węgry czy Polska istotniejsze znaczenie miał tajny referat istotniejsze znaczenie miał tajny referat mówiący o :mówiący o :

- Kulcie jednostkiKulcie jednostki- Zatraceniu krytycyzmuZatraceniu krytycyzmu- Wypaczeniach i naruszeniach socjalistycznej Wypaczeniach i naruszeniach socjalistycznej

praworządności praworządności - Zbrodniach StalinaZbrodniach Stalina

Było to niewątpliwe usprawiedliwienie do Było to niewątpliwe usprawiedliwienie do „zmiany warty w Moskwie”.„zmiany warty w Moskwie”.

XX zjazd stał się przyczyną wrzenia XX zjazd stał się przyczyną wrzenia wśród inteligencji, młodzieży, aktywu wśród inteligencji, młodzieży, aktywu partyjnego i zwykłych ludzi.partyjnego i zwykłych ludzi.

Stał się szansą na zmiany.Stał się szansą na zmiany.

Ich ceną była krew niewinnych ludzi Ich ceną była krew niewinnych ludzi marzących o wolności.marzących o wolności.

WYSTĄPIENIE WYSTĄPIENIE WŁADYSŁAWA GOMUŁKIWŁADYSŁAWA GOMUŁKI

http://www.youtube.com/watch?v=pwQTHsMSDF8

ŹródłaŹródła

- Norman Davies „Europa”- Norman Davies „Europa”

- „Historia Europy” pod red. A. Mączak- „Historia Europy” pod red. A. Mączak

- „Historia Polski 1914-1990” W. - „Historia Polski 1914-1990” W. RoszkowskiRoszkowski

- „Historia powszechna 1945- 1992” P. - „Historia powszechna 1945- 1992” P. RadzikowskiRadzikowski

- „Wykłady z historii powszechnej” K. - „Wykłady z historii powszechnej” K. SzelągowskaSzelągowska