podstawowe poj cia ekonomiczneb3y%20...podstawowe pojcia ekonomiczne. projekt nbp i fniw. str. 4 z...

Podstawowe poj�cia ekonomiczne. Projekt NBP i FNiW. str. 1 z 21

PODSTAWOWE POJ�CIA EKONOMICZNE

Projekt edukacyjny Narodowego Banku Polskiego

oraz Fundacji Nauka i Wiedza,

realizowany przy wsparciu NBPortal.pl (www.nbportal.pl) oraz Gazety Szkolnej

Spis tre�ci: Wprowadzenie str. 2 Scenariusze lekcji str. 4 Regulamin konkursu str. 17


WPROWADZENIE


Ekonomia nie jest tajemn� wiedz� dost�pn� nielicznym. Ekonomia to wiedza u�yteczna w �yciu ka�dego człowieka, biednego i bogatego, młodego i starszego, bezrobotnego i pracuj�cego. Ka�dego dnia podejmujemy rozmaite decyzje, które maj� w naszym �yciu okre�lony skutek ekonomiczny, bli�szy lub dalszy. Elementy ekonomii s� wprowadzane ju� w gimnazjum, zwykle na lekcjach wiedzy o społecze�stwie i godzinie wychowawczej. W szkołach ponadgimnazjalnych wykładany jest przedmiot podstawy przedsi�biorczo�ci. Trzeba pami�ta�, �e edukacja szkolna - wcze�niej czy pó�niej - przynosi okre�lony skutek ekonomiczny. Od tego, jak wiele zdobyli�my wiedzy i umiej�tno�ci, zale�y nasz sukces na rynku pracy. Wiemy, jak zało�y� własn� firm�, jak konkurowa� na europejskim rynku, efektywnie inwestowa� własne oszcz�dno�ci itp. Poniewa� w szkolnej siatce zaj�� nie przewidziano na podstawy przedsi�biorczo�ci zbyt wielu godzin, a wielu uczniów ma problemy z „przebiciem si�” przez hermetyczn� ekonomiczn� terminologi�, istnieje cz�sto potrzeba wzbogacania lekcji niebanalnymi pomocami edukacyjnymi, które nie tylko umo�liwi� zrozumienie jakiego� zjawiska, ale przede wszystkim bior�cych udział w zaj�ciach problemem zainteresuj�.

Dlatego te� mamy przyjemno�� poleci� Pa�stwu płyt�:

PODSTAWOWE POJ�CIA EKONOMICZNE

ZAWARTO�� PŁYTY Na płycie znajduje si� dwana�cie krótkich (po 5-8 minut) animowanych d�wi�kowych filmów.

Siedem pierwszych obja�nia kilka kluczowych terminów ekonomicznych: 1. Marketing. 2. Inflacja. 3. Prawo popytu i poda�y. 4. Konkurencja. 5. Bezrobocie. 6. Bud�et pa�stwa. 7. Prywatyzacja.

Pi�� kolejnych wprowadza w problematyk� wspólnej europejskiej waluty:

8. Dlaczego warto wprowadzi� euro. 9. Kryteria przyj�cia do strefy euro. 10. Jak b�dzie wygl�dało wprowadzenie euro. 11. Wprowadzenie euro a ceny. 12. Banknoty i monety euro.

TRE�� FILMÓW

Skomplikowane ekonomiczne zjawiska stan� si� zrozumiałe dla ka�dego, gdy� zostały one zaprezentowane w formie przykładowych zwi�złych anegdotycznych historii. Akcja toczy si� w fikcyjnym groteskowym europejskim kraju, którego mieszka�cy u�ywaj� waluty zwanej mo�kami. W ka�dym odcinku pojawiaj� si� te same charakterystyczne postaci:

– niewiele rozumiej�cy ze współczesnego �wiata, ale ch�tnie wprowadzaj�cy nowalijki król

– fachowy, ale zahukany przez monarch� minister finansów – ��daj�cy wci�� pieni�dzy dla swojego resortu minister obrony – posiadaj�cy własne przedsi�biorstwo i próbuj�cy wci�� zarabia� pieni�dze wynalazca – reprezentuj�cy ró�ne zawody i buntuj�cy si� w momentach kryzysu mieszka�cy

Najwa�niejszym bohaterem okazuje si� jednak, pojawiaj�cy si� w charakterze m��a opatrzno�ciowego, elegancki Eugeniusz Loci, który nie tylko radzi wszystkim wokół, jak racjonalnie za�egnywa� indywidualne lub ogólnopa�stwowe problemy ekonomiczne, ale te� przy okazji wyja�nia


mechanizmy funkcjonowania nowoczesnej gospodarki (kiedy na przykład zdumiony wynalazca nie mo�e sprzeda� ani jednego koła, bo ludzie w ci�gu lat zacofania przyzwyczaili si� instalowa� w powozach... kwadraty, prezentuje mu sposoby fachowego marketingu; kiedy król dla zaspokojenia pa�stwowych potrzeb nakazuje ministrowi finansów dodrukowa� troch� pieni�dzy, a potem dziwi si�, �e we wszystkich sklepach rosn� ceny, Loci obja�nia mechanizm zjawiska zwanego inflacj�).

GRAFIKA I D�WI�K

Opracowanie graficzne ma trafi� do odbiorcy młodzie�owego, dlatego przypomina komiksy w stylu „Tytusa, Romka i A`Tomka” czy te� maj�c� wielu fanów estetyk� kreskówek stacji MTV. Poszczególne postaci i sytuacje zostały tak zaprojektowane, aby przykuwały uwag� i zapadały w pami�� (na przykład wynalazca przypomina karykatur� Einsteina, a minister obrony to �mieszna figura jakby �ywcem wzi�ta z pacyfistycznych gazetek). Techniczna jako�� cało�ci jest bardzo wysoka, co umo�liwia odtwarzanie nie tylko na ekranie telewizora lub monitorze komputera, ale te� powi�kszanie obrazu za pomoc� rzutnika multimedialnego. Postaci mówi� oczywi�cie po polsku, ale opcjonalnie mo�na wy�wietli� równie� napisy po angielsku, co mo�e okaza� si� szczególnie po�yteczn� pomoc� przy nauczaniu tzw. Business English, która to wiedza okazuje si� bardzo przydatna na współczesnym rynku pracy.

PROPOZYCJE ZASTOSOWANIA W SZKOLE

Je�li czas pozwoli, mo�na oczywi�cie zaprezentowa� uczniom wszystkie 12 filmów naraz, gdy� cało�� została tak pomy�lana, aby zaprezentowa� przyci�gaj�c� uwag� histori� kraju, który cho� cz�sto przez nierozumne decyzje władzy lub niezaradno�� obywateli znajduje si� w kłopotach, to jednak zawsze dzi�ki zastosowanym w por� racjonalnym posuni�ciom gospodarczym zawraca z �lepej uliczki i mo�e rozwija� si� dalej. Po pokazie cało�ci mo�na zorganizowa� zaj�cia poł�czone z dyskusj� na temat ekonomicznej polityki pa�stw, wskazuj�c, �e mnóstwo kryzysów nie ma swoich przyczyn w nieszcz��liwych zrz�dzeniach losu, lecz powodowana jest wył�cznie przez zł� wol� lub bezmy�lno�� człowieka i dlatego m�dre społecze�stwa mog� nauczy� si� tego typu rafy omija�. Mamy nadziej�, �e filmy nie tylko przeka�� młodzie�y rzeteln� nowoczesn� wiedz�, ale mog� odegra� te� wa�n� rol� wychowawcz�, zach�caj�c do aktywnego i kreatywnego stosunku do własnego losu (na przykład w filmie pi�tym Eugeniusz Loci tłumaczy bezrobotnym, �e by odmieni� swój los, wystarczy przekwalifikowa� si� albo próbowa� rozkr�ci� własny interes; w filmie czwartym wynalazca konkuruje z innym sprzedawc� o wzgl�dy klientów, wprowadzaj�c coraz nowocze�niejsze rozwi�zania techniczne). Wszystkie filmy z płyty mo�na te� oczywi�cie prezentowa� uczniom oddzielnie i w dowolnej kolejno�ci w zale�no�ci od tematu lekcji (dla przykładu film drugi mo�e by� pomoc� przy realizacji 16. punktu tre�ci nauczania podstawy programowej (Inflacja), film pi�ty punktu 18. (Rynek pracy i bezrobocie), film szósty punktu 17. (Bud�et pa�stwa). Oczywi�cie kreskówka powinna by� tylko wst�pem do dalszej pracy na lekcji. Cał� scenk� nale�y pó�niej z uczniami dokładnie przeanalizowa�, powi�za� j� z polskimi realiami, poszuka� jakich� dodatkowych własnych propozycji rozwi�zania problemów, z którymi borykały si� postaci itp. Interesuj�ce i emocjonuj�ce dla uczestników zaj�� mo�e te� by� prezentowanie filmu po kawałku (a konkretnie zatrzymywanie go w momencie, gdy bohaterowie staj� wobec kłopotu) i proszenie uczniów, by co� postaciom kreskówki doradzili, a nast�pnie porównanie tych propozycji z pomysłami pana Lociego.


SCENARIUSZE LEKCJI


TEMAT LEKCJI: Co to jest marketing? CELE LEKCJI: a) dydaktyczne – uczniowie ucz� si� definicji marketingu, zapoznaj� si� ze zło�ono�ci� działa�

marketingowych, CZAS ZAJ�: 45 minut METODY: Prezentacja filmowa, analiza materiału filmowego, praca z zeszytem, dyskusja, konkurs.

RODKI DYDAKTYCZNE: Odtwarzacz DVD poł�czony z rzutnikiem multimedialnym lub telewizorem. PROPONOWANY PRZEBIEG ZAJ�:

1. Lekcj� proponujemy rozpocz�� od projekcji filmu. 2. Po projekcji nauczyciel powinien w kilku pytaniach przygotowa� uczniów do analizy

filmu. Uczniowie powinni rozpozna� temat filmu, samodzielnie zbudowa� ogóln� definicj� marketingu, poprawnie wskaza� działania wynalazcy, które mo�na nazwa� marketingow�.

3. Kolejnym etapem lekcji powinna by� analiza filmu. Nauczyciel raz jeszcze wy�wietla film. Po ka�dej znacz�cej cz��ci fabuły zatrzymuj�c projekcj� i analizuj�c z uczniami dany fragment. Skupi� nale�y si� szczególnie nad przyczynami pocz�tkowego niepowodzenia Wynalazcy, nad definicj� marketingu ze szczególnym uwzgl�dnieniem etapów działa� marketingowych (badanie rynku, ustalanie grup docelowych, działa� informacyjnych, reklamowych i promocyjnych a tak�e okre�lanie grup docelowych). Podda� analizie trzeba działania jakie podj�ł Wynalazca, aby skutecznie poinformowa� konsumentów o swoim wynalazku. Uczniowie w zeszytach zapisuj� kolejne wnioski z analizy.

4. Analiza powinna by� wprowadzeniem do dyskusji. Przedyskutowa� nale�y przede wszystkim to, czy marketing jest zawsze niezb�dny na rynku, czy te� mo�na si� bez niego oby�. Sytuacja filmowa pokazuje, �e nawet tak znakomity produkt jak koło, mo�e nie zosta� przez klientów zaakceptowany. Mo�na pokusi� si� o ustalenie przyczyn takiego stanu rzeczy. Dyskusja mo�e dotyczy� tak�e kwestii konkurencji na ryku i walki pomi�dzy produktami. Czasami lepiej promowany gorszy produkt mo�e wyprze� z rynku lepszy. Czy to oznacza, �e marketing jest narz�dziem manipulacji konsumentami.

5. Na ko�cu lekcji nauczyciel powinien wymy�li� z uczniami list� kilku nowych produktów lub te� stworzy� hipotetyczn� sytuacj� rynkow� np.: powstaje na osiedlu nowy sklep i ogłosi� konkurs na prac� domow�, której celem b�dzie zaplanowanie działa� marketingowych maj�cych na celu wypromowanie produktu czy sklepu. Praca powinna uwzgl�dnia� wszystkie wymienione w filmie etapy działa� marketingowych (zbadanie rynku, ustalenie grup docelowych, okre�lenie potrzeb dystrybucyjnych oraz zaplanowanie działa� informacyjnych, reklamowych i promocyjnych). Uczniowie mog� tak�e przygotowa� taki plan działa� marketingowych dla swojego przyszłego przedsi�biorstwa.


TEMAT LEKCJI: Inflacja czyli kto po�era nasze pieni�dze? CELE LEKCJI: a) dydaktyczne – nauczenie si� definicji inflacji, jej przyczyn i skutków a tak�e definicji

hiperinflacji i pustego pieni�dza b) poznawcze – zdobycie umiej�tno�ci rozpoznawania takich działa� w sferze gospodarczej,

które mog� prowadzi� do inflacji CZAS ZAJ�: 45 minut METODY: Prezentacja filmowa, wykład lub dialog z uczniami, dyskusja.

RODKI DYDAKTYCZNE: Odtwarzacz DVD poł�czony z rzutnikiem multimedialnym lub telewizorem. PROPONOWANY PRZEBIEG ZAJ�: 1. Lekcj� proponujemy rozpocz�� od projekcji filmu. 2. Nauczyciel po projekcji mo�e w formie wykładu lub dialogu z uczniami przeanalizowa� tre��

filmu. Istotne jest aby uczniowie zrozumieli czym jest inflacja, potrafili samodzielnie poda� jej definicj� oraz okre�li� przyczyny inflacji. Proponujemy, aby nauczyciel z uczniami w powtórnej projekcji fragmentów filmu zanalizował sytuacj� ukazan� w filmie. Fabuła filmu ukazuje jedn� z mo�liwych sytuacji prowadz�cych do inflacji. Nale�y tak�e wyja�ni� poj�cia takie jak: hiperinflacja czy pusty pieni�dz. Trzeba pokaza� wyja�ni� mechanizm bł�dnego koła: dodruk pieni�dza i jego efekt – wzrost cen, ponowny dodruk pieni�dza spowodowany niezadowoleniem obywateli i kolejny wzrost inflacji.

3. Analiza powinna prowadzi� do dyskusji nad zjawiskiem inflacji. Nale�y zwróci� uwag� przede wszystkim na praktyczny aspekt inflacji, na to, czym skutkuje inflacja dla obywateli, co dzieje si� w pa�stwie, w którym ro�nie inflacja. Wa�ne jest to, aby zaakcentowa�, �e pieni�dz tak�e ma warto��, swoj� sił� nabywcz�, która maleje, je�li jego ilo�� na rynku zostanie bez kontroli powi�kszona. Nauczyciel powinien podawa� przykłady historyczne, kiedy hiperinflacja stawała si� narodowym problemem.

4. Uczniowie powinni przede wszystkim zapisa� w zeszytach definicje poj�� inflacji i hiperinflacji a tak�e wnioski, które płyn� z analizy filmu.

5. Praca domowa: Korzystaj�c z internetu lub innych �ródeł informacji przygotuj informacj�, notatk� na temat sposobów walki z inflacj�.

6. Praca domowa ma uczniów przygotowa� do lekcji po�wi�conej sposobom walki z inflacj�. Lekcja ta powinna podsumowa� temat inflacji tak, aby ucze� był w stanie precyzyjnie zdefiniowa� zjawisko inflacji, poda� jego przyczyny, skutki, a tak�e sposoby walki z tym zjawiskiem. Ucze� w domu przygotowuje w oparciu o dowolne �ródła krótkie opracowanie na temat sposobów walki z inflacj�.


TEMAT LEKCJI: „Na czym polega i czemu słu�y mechanizm konkurencji w gospodarce rynkowej?”

CELE LEKCJI:

a) dydaktyczne – nauczenie ucznia definicji poj��: konkurencja, nieuczciwa konkurencja, modernizacja, dumping

b) poznawcze - zdobywanie przez ucznia (jako potencjalnego przyszłego przedsi�biorcy lub cho�by pracownika konkuruj�cego z innymi na rynku pracy) umiej�tno�ci znajdywania optymalnych rozwi�za� w celu przekonania do siebie klienta lub pracodawcy

c) wychowawcze – przekonywanie ucznia do przyjmowania wobec rzeczywisto�ci postawy aktywnej i kreatywnej i do dostrzegania elementów pozytywnych w chwilowych kłopotach (mobilizacja do samodoskonalenia)

CZAS ZAJ�: 45 minut METODY: Prezentacja filmowa, praca z komputerem, pogadanka, dyskusja, praca z zeszytem.

RODKI DYDAKTYCZNE: Odtwarzacz DVD poł�czony z rzutnikiem multimedialnym lub telewizorem, komputer podł�czony do Internetu.

PROPONOWANY PRZEBIEG ZAJ�: 1. Przypomnienie przez uczniów (na podstawie wcze�niej obejrzanych odcinków filmu

„Podstawowe poj�cia ekonomiczne”) sytuacji fabularnej (fikcyjne pa�stewko, w którym Wynalazca robi złote interesy, sprzedaj�c wymy�lone przez siebie koła). Je�li jest to pierwsze spotkanie z w/w cyklem filmu, wprowadzenia w sytuacj� dokonuje nauczyciel w formie króciutkiego wykładu.

2. Prezentacja pocz�tkowego fragmentu filmu (Wynalazca udziela wywiadu, w którym zwierza si� dziennikarce, �e jest jedynym producentem kół, których nie zamierza zmienia�, gdy� s� doskonałe).

3. Po zatrzymaniu filmu polecenie uczniom, aby zastanowili si� nad nast�puj�cymi kwestiami: Jaki bł�d popełnia wynalazca? Czym mu to grozi? (w zale�no�ci od woli nauczyciela uczestnicy zaj�� mog� odpowiada� na pytania indywidualnie w zeszytach lub publicznie przed klas�).

4. Prezentacja dalszej cz��ci filmu (Wynalazcy wyrasta pod bokiem przedsi�biorczy konkurent, odbieraj�cy mu klientów dzi�ki wynalezieniu kół z bie�nikowanymi oponami).

5. Po zatrzymaniu filmu sprawdzenie, którym uczniom udało si� trafnie przewidzie� konsekwencje unikania w przedsi�biorstwie działa� modernizacyjnych. Jest to moment, aby uczestnicy zaj�� zapisali sobie w zeszytach definicje poj��: konkurencja i modernizacja (najlepiej najpierw własnymi słowami, a potem weryfikuj�c to z pomoc� Internetu).

6. Polecenie uczniom, by spróbowali sformułowa� jakie� rady dla Wynalazcy, któremu grozi bankructwo (znów w zale�no�ci od wyboru nauczyciela pisemnie lub ustnie).

7. Prezentacja ostatniego fragmentu filmu (Wynalazca za namow� Eugeniusza Lociego odzyskuje klientów, proponuj�c sprzeda� podwozia zaopatrzonego w resory).

8. Po filmie sprawdzenie, którzy uczniowie sformułowali najbardziej kompetentne rady dla Wynalazcy. Wskazane jest, aby wykroczy� poza propozycje sformułowane w zako�czeniu kreskówki - tzn. konkurowanie tylko przez wy�cig technologiczny. Warto zauwa�y�, �e zamiast unowocze�nia� towar, mo�na po prostu obni�a� ceny (przy okazji jest to dobra pora, aby wprowadzi� definicj� poj�cia dumping). Je�li w nieodległej przeszło�ci odbyła si� w danej klasie lekcja z prezentacj� pierwszego odcinka filmu (po�wi�cona Marketingowi) uczestnicy zaj��, korzystaj�c z własnych notatek, powinni zaproponowa� Wynalazcy, by lepiej zareklamował swój projekt lub zaproponował klientom jakiego� rodzaju sprzeda� promocyjn�.


9. Przeprowadzenie z uczniami krótkiej dyskusji na temat: „Co okre�liliby�my jako nieuczciw� konkurencj� i w jakim zakresie takie praktyki powinny by� ograniczone przez prawo?”

10. Zadanie do domu pracy (na pi�mie albo w formie ustnej prezentacji) na temat: „Jakie obszary działalno�ci gospodarczej w Polsce wył�czone s� z gry konkurencyjnej poprzez obj�cie ich pa�stwowym monopolem? Wyra� i uzasadnij swój s�d na temat potrzeby funkcjonowania tych monopoli”.


TEMAT LEKCJI: Tajemnica prawa popytu i poda�y. CELE LEKCJI: a) dydaktyczne – przyswojenie przez ucznia prawa popytu i poda�y b) poznawcze- ucze� dostrzega działanie prawa popytu i poda�y na co dzie�. Rozumie relacje

popytu, poda�y i ceny. CZAS ZAJ�: 45 minut METODY: Prezentacja filmowa, wykład.

RODKI DYDAKTYCZNE: Odtwarzacz DVD poł�czony z rzutnikiem multimedialnym lub telewizorem. PROPONOWANY PRZEBIEG ZAJ�: 1. Lekcj� proponujemy rozpocz�� od prezentacji filmu. 2. Po projekcji nauczyciel pyta uczniów o tre�� filmu. Wspólnie analizuj� przedstawion� w

fabule filmu sytuacj�: Wynalazca produkuje koła. Popyt na koła jest wi�kszy, ni� ich produkcja. Nie wszyscy ch�tni mog� je kupi�. Dlatego klienci s� skłonni zapłaci� za koła wi�cej. Popyt przewy�sza poda�. Wynalazca za namow� Lociego zwi�ksza produkcj�. Jednak zamiast jednego warsztatu buduje trzy. Wtedy na rynku pojawia si� wi�cej kół, ni� klienci chc� kupi�. Poda� przewy�sza popyt. Dlatego, aby zwi�kszy� sprzeda�, Wynalazca musi obni�y� ceny. Kiedy Wynalazca zmniejsza produkcj�, poda� dorównuje popytowi i ceny si� stabilizuj�.

3. Prawo popytu i poda�y jest bardzo ciekawym, wa�nym, ale i do�� trudnym zagadnieniem. Nauczyciel po analizie filmu mo�e w formie wykładu raz jeszcze omówi� zagadnienie. Mo�na to zrobi� ciekawie pokazuj�c przykłady. Przykładów mo�na szuka� praktycznie wsz�dzie. Nale�y uczniom pokaza� sytuacje prezentuj�ce prawo popytu i poda�y inne ni� w filmie. S� takie towary, których poda� nie mo�e wzrosn�� bardzo szybko. Kiedy pojawia si� wi�kszy popyt, musza wzrosn�� ceny. Znakomicie ilustruj� to ceny np. notowania na giełdach towarowych, ceny mieszka�, czy handel artykułami �ywno�ciowymi (kiedy mamy urodzaj, wi�ksza poda� towaru i niezmieniony popyt powoduj� spadek cen. Odwrotnie dzieje si� w przypadku nieurodzaju.)

4. Praca domowa: Korzystaj�c z dowolnych �ródeł uczniowie przygotowuj� analiz� sytuacj� rynkow� dowolnego towaru. Maj� za zadanie ukaza� sytuacj�, w której z jakich� powodów ro�nie lub maleje poda� albo popyt i przedstawi� zmian� cen towaru. Sytuacj� tak� mo�e by� na przykład wzrost zapotrzebowania na rop� naftow� z powodu wakacyjnych wyjazdów w USA i Europie w miesi�cach letnich i wzrost cen ropy na rynkach �wiatowych.


TEMAT LEKCJI: Szukam pracy – bezrobocie i bezrobotni. CELE LEKCJI: a) dydaktyczne – ucze� uczy si� definicji poj��: bezrobocie (i jego odmian). Uczy si� tak�e

rozpoznawa� jego przyczyny. b) poznawcze – poznaje zasady aktywnego uczestnictwa w rynku pracy. Przekonuje si�, �e to,

czy b�dzie w przyszło�ci bez pracy w znacznym stopniu zale�y od niego samego. c) wychowawcze – przekonywanie do przyj�cia postawy aktywnej CZAS ZAJ�: 45 minut METODY: Prezentacja filmowa, analiza filmu, wykład podsumowuj�cy, dyskusja.

RODKI DYDAKTYCZNE: Odtwarzacz DVD poł�czony z rzutnikiem multimedialnym lub telewizorem. PROPONOWANY PRZEBIEG ZAJ�: 1. Nauczyciel wy�wietla uczniom film. 2. Po projekcji proponujemy powtórne obejrzenie filmu fragment po fragmencie i dokładn�

analiz� przedstawionych sytuacji. W analizie powinno si� zwróci� uwag� na poj�cie bezrobocia i omówi� jego odmiany: bezrobocie sezonowe, koniunkturalne, strukturalne i utajone. W toku dalszej analizy powinno si� zwróci� uwag� na fakt, �e bezrobocie w gospodarce rynkowej jest zjawiskiem naturalnym. Bezrobocie staje si� problemem, gdy jest zbyt wielkie. Nale�y równie� zwróci� uwag� uczniów na to, kiedy w gospodarce bezrobocie ro�nie, a kiedy maleje.

3. Zjawisko bezrobocia wydaje si� oczywiste, ale ró�ne jego aspekty ju� tak oczywiste nie s�. Po analizie filmu nauczyciel powinien podsumowa� dotychczasowy tok zaj�� w trakcie którego uczniowie sporz�dzaj� notatki w zeszytach.

4. Ostatnia cz�� lekcji powinna zosta� przeznaczona na dyskusj�. Uczniowie powinni w jej trakcie rozmawia� o radach, jakich bezrobotnym udzielał Loci. Wielu bezrobotnych mogło zwi�kszy� swoje szanse na znalezienie pracy, jednak powinni podj�� wysiłek dokształcenia si�, przekwalifikowania, czy zmiany miejsca zamieszkania. Dyskusja powinna prowadzi� do wniosku, �e aby unikn�� bezrobocia, nale�y stara� si� o to, aby zdoby� takie wykształcenie i umiej�tno�ci, które zwi�ksz� szanse na zatrudnienie, na dobrze płatn�, ciekaw� i stabiln� prac�.

5. Praca domowa: Wykorzystuj�c ogłoszenia o pracy z codziennych gazet lub z serwisów internetowych uczniowie w domu przygotowuj� list� najbardziej poszukiwanych specjalno�ci, zawodów i umiej�tno�ci na rynku.


TEMAT LEKCJI: Wpływy i wydatki czyli bud�et pa�stwa. CELE LEKCJI: a) dydaktyczne – nauczenie si� definicji poj��: bud�et pa�stwa, bud�et zrównowa�ony, dziura

bud�etowa, bud�et deficytowy. Przyswojenie zasad tworzenia bud�etu: wpływy i wydatki. b) wychowawcze – przekonywanie o ryzyku �ycia na kredyt CZAS ZAJ�: 45 minut METODY: Prezentacja filmowa, wykład z dyskusj�, praca w grupach,.


1. Projekcja filmu. 2. Po projekcji filmu proponujemy analiz� filmu dokonywana przez nauczyciela, który na

wst�pie nakazuje uczniom sporz�dzanie w zeszytach notatek z lekcji. Nauczyciel wyja�nia zagadnienia ukazane w filmie i pyta uczniów o sens wyja�nionych w filmie poj��. Uczniowie powinni poprawnie definiowa� poj�cie bud�etu, rozumie� ró�nice i podobie�stwa bud�etu pa�stwa i innych bud�etów (domowych, bud�etów przedsi�biorstw). Nauczyciel powinien prowadzi� wykład tak, aby uczniowie poprawnie rozró�niali bud�et zrównowa�ony, od nadwy�ki bud�etowej i deficytu bud�etowego (dziury bud�etowej). Dyskutowa� mo�na przede wszystkim nad skutkami jakie rodz� ka�dy z wymienionych rodzajów bud�etów.

3. Osobn� cz�� wykładu nale�y po�wi�ci� bud�etowi deficytowemu, kiedy wydatki s� wi�ksze ni� wpływy. Nale�y wyja�ni�, �e deficyt bud�etowy trzeba pokry� po�yczaj�c pieni�dze, które trzeba b�dzie spłaci� z odsetkami. Nale�y zastanowi� si� nad konsekwencjami takiego bud�etu.

4. Nauczyciel dzieli uczniów na 3 grupy. Na tablicy zapisuje jak�� kwot� w złotówkach. Nast�pnie wypisuje ok. dziesi�ciu typów wydatków. Uczniowie maj� za zadanie sporz�dzi� bud�ety pa�stwa. Pierwsza grupa ma przygotowa� bud�et zrównowa�ony, druga bud�et z nadwy�k�, a trzecia deficytowy. Po uko�czeniu pracy w grupach ich przedstawiciele na tablicy w formie tabelki zapisuj� wyniki swoich prac. Po zestawieniu mamy tabel� z trzema rodzajami bud�etu i ich podsumowaniem: zerowym, ujemnym i dodatnim. Jest to znakomity materiał do analizy. Mo�na dostrzec, �e bud�et deficytowy skutkuje tym, �e w nast�pnym roku sporz�dzenie bud�etu b�dzie jeszcze trudniejsze.

5. Praca domowa: Uczniowie w zeszytach zapisuj� definicje: bud�etu, dziury bud�etowej, bud�etu zrównowa�onego i nadwy�ki bud�etowej.


TEMAT LEKCJI: Prywatne czy pa�stwowe? Co to jest prywatyzacja? CELE LEKCJI: a) dydaktyczne – rozumienie poj�cia: prywatyzacja b) wychowawcze – przekonywanie ucznia, �e własno�� prywatna jest naturalna i nie ma w niej

nic złego CZAS ZAJ�: 45 minut METODY: Prezentacja filmowa, dyskusja, wykład.


1. Uczniowie pytani przez nauczyciela odpowiadaj� na pytania o skojarzenia z prywatyzacj�. Z czym kojarz� im si�: prywatyzacja, prywaciarz, firma pa�stwowa, firma prywatna itp.

2. Projekcja filmu. 3. Po projekcji filmu uczniowie porównuj� swoje skojarzenia z wnioskami płyn�cymi z

filmu. Nauczyciel wskazuje na ró�nice. 4. Powtórna projekcja fragmentów filmu. Podczas niej uczniowie zapisuj� w zeszytach

definicj� prywatyzacji. 5. Nauczyciel w formie krótkiego wykładu wyja�nia poj�cie prywatyzacji, mówi o jej

rodzajach i sposobach prywatyzowania przedsi�biorstw pa�stwowych. Uczniowie w zeszytach notuj� tre�� wykładu nauczyciela.

6. Pozostała cz�� lekcji powinna zosta� po�wi�cona dyskusji na temat prywatyzacji. Mo�na rozmawia� o tym, czy poj�cie „prywaciarz” ma sens negatywny. Czy powinno taki mie� i jakie s� przyczyny takiego wła�nie rozumienia słowa „prywaciarz”, które jest spu�cizn� po propagandzie PRL-u. Nale�y podyskutowa� z uczniami nad tym, dlaczego przedsi�biorstwa prywatne s� z reguły bardzie efektywne od pa�stwowych. Mo�na te� zastanowi� si� nad tym, czy wszystkie działy gospodarki mog� i czy powinny by� sprywatyzowane. Jest to te� dobry temat na pisemna prac� domow�.


TEMAT LEKCJI: „Jak nie da� si oszuka� fałszerzom? Analizujemy wygl�d banknotów euro”. CELE LEKCJI: a) dydaktyczne – zapoznanie uczniów z genez� i wygl�dem banknotów euro. b) poznawcze – ucze� zdobywa umiej�tno�� rozpoznania fałszywych banknotów euro CZAS ZAJ�: 45 minut METODY: Prezentacja filmowa, konkurs, wykład, dyskusja.

RODKI DYDAKTYCZNE: Odtwarzacz DVD poł�czony z rzutnikiem multimedialnym lub telewizorem. PROPONOWANY PRZEBIEG ZAJ�: 1. Zaprezentowanie przez nauczyciela w formie krótkiego wykładu historii powstania

banknotów (wygranie w 1996 roku otwartego konkursu przez Roberta Kalin� z Narodowego Banku Austrii).

2. Odtworzenie filmu po�wi�conego banknotom. 3. Nauczyciel pyta uczniów o tre�ci zapami�tane z filmu. (na przykład: Jakie s� nominały

banknotów euro? Jakie elementy architektoniczne narysowano na banknotach i co to mo�e symbolizowa�? Czym ró�ni� si� banknoty prawdziwe od fałszywych?).

4. Kolejna cz�� lekcji mo�e zosta� po�wi�cona pytaniom (oczywi�cie dotycz�cych banknotów euro), na które nie było odpowiedzi w filmie (na przykład: Czyje podpisy i w którym miejscu widniej� na banknotach? Dlaczego wyraz euro zapisano zarówno alfabetem łaci�skim jak i greckim?).

5. Praca domowa: znale�� w internecie odpowiedzi na sformułowane w poprzednim punkcie pytania?


TEMAT LEKCJI: Kryteria przyjcia do strefy EURO. CELE LEKCJI: a) dydaktyczne – zapoznanie uczniów z kryteriami przyj�cia do strefy euro. CZAS ZAJ�: 45 minut METODY: Prezentacja filmowa, praca w indywidualna, wykład, dyskusja.

RODKI DYDAKTYCZNE: Odtwarzacz DVD poł�czony z rzutnikiem multimedialnym lub telewizorem. PROPONOWANY PRZEBIEG ZAJ�: 1. Nauczyciel w formie krótkiego wprowadzenia przypomina uczniom kwesti�

wprowadzania euro w krajach Unii. Przypomina równie�, �e zapewne w niedługim czasie taka operacja b�dzie odbywa� si� w Polsce.

2. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie, o to, jakie ich zdaniem musz� spełni� wymagania te kraje, które chc� wprowadzenia w siebie euro. Nauczyciel powinien prosi� uczniów o uzasadnienie swoich odpowiedzi. Rozmowa ta ma doprowadzi� do wniosku, �e bardzo jasno okre�lone kryteria s� niezb�dne, poniewa� wszystkie kraje w strefie euro zale�� od siebie nawzajem.

3. Nauczyciel wy�wietla uczniom film pt. „Kryteria przyj�cia do strefy euro.” Uczniowie powinni zosta� poinformowani, �e podczas projekcji s� zobowi�zani do zrobienia notatek. Nauczyciel zatrzymuje na chwil� projekcj� filmu tak, aby uczniowie mogli zanotowa� przekazywane informacje.

4. Po sko�czonej projekcji, nauczyciel prosi uczniów o podyktowanie mu do zapisania na tablicy kryteriów przyj�cia do strefy euro. Zapis powinien odpowiada� podziałowi pokazanemu w filmie:

- kryteria monetarne - kryteria dot. polityki fiskalnej

5. Nauczyciel na bie��co koryguje podczas zapisywania na tablicy bł�dy. Po zapisaniu

nauczyciel przyst�puje do omówienia wszystkich kryteriów. Wyja�nia na wst�pie poj�cie „kryteria zbie�no�ci.” Omawia dwie kategorie kryteriów i ka�de kryterium z osobna. Na ko�cu omawia z uczniami kryterium dodatkowe, szóste – dotycz�ce niezale�no�ci banku centralnego.

6. Kiedy wszystkie kryteria zostan� omówione i zapisane na tablicy, uczniowie powinni zanotowa� zapis. Nauczyciel mo�e przyst�pi� do dyskusji z uczniami. Mo�na rozmawia� o tym, co grozi pa�stwom strefy euro, gdyby które� z kryteriów nie obowi�zywało.

7. Praca domowa: odnale�� informacje na temat stopnia przygotowania Polski do wprowadzenia euro. Które kryteria Polska spełnia, a które jeszcze nie.


TEMAT LEKCJI: Jak bdzie wygl�dało wprowadzenie euro? CELE LEKCJI: a) dydaktyczne – zapoznanie ucznia z mechanizmem wprowadzania euro. b) poznawcze – ucze� poznaje mechanizmy wprowadzania euro CZAS ZAJ�: 45 minut METODY: Prezentacja filmowa, praca w grupach, wykład, dyskusja.

RODKI DYDAKTYCZNE: Odtwarzacz DVD poł�czony z rzutnikiem multimedialnym lub telewizorem. PROPONOWANY PRZEBIEG ZAJ�: 1. Nauczyciel wprowadza uczniów w zagadnienie wprowadzania euro w naszym kraju.

Mówi ogólnie o tym, jak i kiedy wprowadzano euro w krajach europejskich. Wymienia kraje, które wst�piły ju� do strefy euro, a tak�e te, które do strefy euro nie weszły.

2. Nauczyciel zadaje pytanie uczniom o to, jak ich zdaniem powinno si� wprowadza� euro, aby obywatele mieli z ta zmian� najmniej problemów. Po dyskusji nauczyciel dzieli uczniów na grupy i poleca ka�dej z nich przygotowanie 3 zasad, które zdaniem uczniów powinny by� zachowane podczas procesu wprowadzania nowej waluty. Po przygotowaniu propozycji przedstawiciele grup krótko przedstawiaj� swoje propozycje.

3. Klasa ogl�da film: „Jak b�dzie wygl�dało wprowadzenie euro?” Podczas projekcji uczniowie w zeszytach powinni zanotowa� 3 etapy wprowadzania euro. Powinni równie� zapisa� na czym one polegaj�.

4. Po projekcji nauczyciel omawia raz jeszcze temat filmu. Wymienia etapy wprowadzania euro i wyja�nia raz jeszcze na czym one polegaj�.

5. Uczniowie ustosunkowuj� si� do swoich propozycji sprzed projekcji. Analizuj� podobie�stwa i ró�nice własnych propozycji i modelu wprowadzania euro prezentowanego w filmie. Nauczyciel moderuje dyskusj�.

6. Praca domowa: uczniowie w domu przygotowuj� plakat informacyjny, scenariusz filmu reklamowego lub ulotki, które maj� by� elementem kampanii informacyjnej.


TEMAT LEKCJI: Wprowadzenie euro a ceny. Czy po przyjciu euro powinnimy si liczy� z podwy�kami cen?

CELE LEKCJI: a) dydaktyczne – ucze� przyswaja zasady wprowadzania euro, zwłaszcza w etapie

podwójnego obiegu b) wychowawcze – ucze� rozumie, �e nieetyczne zachowania na rynku s� tak�e nieracjonalne.

Ch�� zwi�kszenia zysku drog� nieuczciw� w efekcie jest nieopłacalna. Zło nie popłaca. CZAS ZAJ�: 45 minut METODY: Prezentacja filmowa, dyskusja.

RODKI DYDAKTYCZNE: Odtwarzacz DVD poł�czony z rzutnikiem multimedialnym lub telewizorem. PROPONOWANY PRZEBIEG ZAJ�: 1. Lekcj� proponujemy rozpocz�� od projekcji filmu. 2. Na pocz�tku nauczyciel powinien omówi� z uczniami tre�� filmu. Powinien przypomnie�, co

si� �niło królowi, przeanalizowa� zachowanie sklepikarza, dostrzec mechanizmy prawne, które broni� klientów przed nieuczciwo�ci�.

3. Prezentowane zagadnienie znakomicie nadaje si� do dyskusji. Proponujemy, aby cał� lekcj� przeznaczy� na dyskusj� na temat filmu i poruszanych w nim zagadnie�. Oto przykładowe pytania, które mog� tak� dyskusj� otwiera�:

- Co si� �niło królowi i czy ten sen mógłby si� spełni�? - Jakie mechanizmy broni� klientów przed nieuczciwymi sprzedawcami? - Czy tylko sankcje prawne mog� nas uchroni� przed zawy�aniem cen?

4. W dyskusji nale�y stara� si� podj�� jeszcze jedno zagadnienie. W finale filmu nieuczciwy przedsi�biorca wyprowadzany jest ze sklepu przez policjanta. Stało si� tak, gdy� sklepikarz wbrew prawu nie eksponował cen w obydwu walutach. Starsza pani została przez niego oszukana. Proponujemy, aby zastanowi� si� nie tylko nad uczciwo�ci� sprzedawcy, ale przede wszystkim nad racjonalno�ci� jego działa�. Kiedy klienci zorientuj� si�, wielu z nich nie b�dzie ju� robi� zakupów w sklepie nieuczciwego sprzedawcy.

5. Praca domowa: Proponujemy, aby uczniowie w domu zrobili list� dziesi�ciu produktów podaj�c ich ceny w złotówkach i przeliczyli je na euro, po ustalonym w klasie stałym kursie. Uczniowie powinni przeliczy� ceny ze złotówek na euro a pó�niej z euro na złotówki i porówna� warto�ci po przeliczeniach. Wnioski z tych analiz nale�y koniecznie omówi� na nast�pnej lekcji.


TEMAT LEKCJI: Czy naprawd warto wprowadzi� w naszym kraju euro?

CELE LEKCJI: a) dydaktyczne – ucze� poznaje argumenty za i przeciw wprowadzania euro b) poznawcze – ucze� rozwija umiej�tno�� krytycznego my�lenia, analizy, przygotowuje si� do

samodzielnego uczestnictwa w dyskusji na temat wprowadzania euro. CZAS ZAJ�: 45 minut METODY: Prezentacja filmowa, praca w grupach, dyskusja

RODKI DYDAKTYCZNE: Odtwarzacz DVD poł�czony z rzutnikiem multimedialnym lub telewizorem. PROPONOWANY PRZEBIEG ZAJ�: 1. Lekcj� proponujemy rozpocz�� od prezentacji filmu. 2. Temat wprowadzenia euro w naszym kraju ju� budzi emocje. Pewnie niedługo rozpocznie

si� narodowa dyskusja na ten temat. Warto zatem cał� lekcj� po�wi�ci� dyskusji na temat celowo�ci wprowadzenia euro w naszym kraju. Film zasadniczo pokazuje argumenty za wprowadzeniem euro. Nale�y jednak ukaza� tak�e w�tpliwo�ci. Kilka krajów europejskich nie przyst�piło do strefy euro. Dyskusje mo�na poprowadzi� dziel�c klas� na dwie grupy: zwolenników i przeciwników wprowadzenia euro w naszym kraju. Obydwie cz��ci klasy przygotowuj� argumenty za lub przeciw unii walutowej. Po przygotowaniach zaczyna si� debata prowadzona przez nauczyciela, który argumenty za i przeciw w trakcie dyskusji zapisuje na tablicy. Po debacie proponujemy przeprowadzi� indywidualne ju� głosowanie w�ród uczniów.

3. Praca domowa: Uczniowie pisz� wypracowanie na temat: Czy naprawd� warto wprowadza� w Polsce euro.


REGULAMIN KONKURSU


Regulamin konkursu „Podstawowe pojcia ekonomiczne”

§1 1. Narodowy Bank Polski (NBP) i Fundacja Nauka i Wiedza (FNiW), zwani dalej Organizatorami,

ogłaszaj� konkurs „Podstawowe poj�cia ekonomiczne”. Patronem medialnym konkursu jest Gazeta Szkolna.

2. Celem konkursu jest upowszechnianie wiedzy z zakresu podstaw ekonomii w�ród uczniów gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych.

§2 1. Uczestnikami konkursu mog� by� uczniowie publicznych i niepublicznych gimnazjów i szkół

ponadgimnazjalnych (z wył�czeniem szkół dla dorosłych) wraz z opiekunami. Opiekunami uczniów s� nauczyciele zatrudnieni w szkole, do której ucz�szczaj� uczniowie.

§3 1. Organizatorzy przesyłaj� do gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych pakiety dydaktyczne, w

których skład wchodzi m. in. płyta DVD z cyklem 12 rysunkowych filmów edukacyjnych pt. „Podstawowe poj�cia ekonomiczne”. Filmy dost�pne s� równie� w Portalu Edukacji Ekonomicznej NBPortal.pl (www.nbportal.pl) i w serwisie internetowym www.edukator.pl.

2. Konkurs polega na udzieleniu przez uczniów odpowiedzi na pytania dotycz�ce podstawowych poj�� ekonomicznych (pytania nawi�zuj� tre�ci filmów edukacyjnych pt. „Podstawowe poj�cia ekonomiczne”) oraz wymy�leniu hasła reklamuj�cego ten cykl filmów.

3. Po obejrzeniu filmów uczniowie musz� zalogowa� si� na stronie internetowej Portalu Edukacji Ekonomicznej NBPortal.pl (www.nbportal.pl) i zarejestrowa� si� podaj�c nast�puj�ce dane:

a. nazw� u�ytkownika b. hasło c. adres e-mail d. dane szkoły (dane szkoły nale�y wybra� z dost�pnej w serwisie internetowym bazy

szkół; je�li natomiast w bazie tej brak danych szkoły, uczestnicy konkursu mog� zgłosi� ten fakt przesyłaj�c email na podany w serwisie adres)

e. liczb� uczniów szkoły albo zespołu szkół (je�li szkoła funkcjonuje w ramach zespołu szkół) na dzie� 1 wrze�nia 2006 r. (z wył�czeniem uczniów szkół podstawowych)

4. Po zarejestrowaniu i zalogowaniu si� udost�pniony zostaje quiz zawieraj�cy 12 losowo dobranych pyta� dotycz�cych podstawowych poj�� ekonomicznych. Pytania nawi�zuj� do tre�ci filmów. Ponadto uczniowie uczestnicz�cy w konkursie maj� obowi�zek wpisa� proponowane przez siebie hasło reklamuj�ce cykl filmów.

5. Ka�dy uczestnik konkursu ma prawo odpowiedzie� na pytania quizowe tylko jeden raz. W przypadku stwierdzenia, �e ten sam uczestnik konkursu wypełnił quiz wi�cej ni� jeden raz, uczestnik ten zostanie zdyskwalifikowany.

6. Zgłoszenia zawieraj�ce najwi�cej poprawnych odpowiedzi na wylosowane pytania zostan� przedstawione komisji konkursowej, która wybierze najlepsze hasło reklamuj�ce filmy i przyzna nagrody.

§4

1. Prezes NBP powołuje komisj� konkursow� składaj�c� si� z przedstawicieli NBP oraz FNiW w

celu oceny haseł reklamuj�cych filmy. 2. Komisja pracuje zgodnie z Regulaminem prac komisji konkursowej zatwierdzonym przez

przewodnicz�cego Komisji. 3. Komisja sporz�dza z obrad protokół, który podpisuj� wszyscy członkowie komisji. 4. Decyzje Komisji s� wi��ce i ostateczne.


§5

1. Nagrody zostan� przyznane w 2 kategoriach: a. nagrody indywidualne dla ucznia i jego opiekuna b. nagrody dla szkół (zespołów szkół):

i. szkoła (zespół szkół), która potwierdziła najwi�ksz� bezwzgl�dn� liczb� zgłosze� uczniowskich

ii. szkoła (zespół szkół), która potwierdziła najwi�ksz� wzgl�dn� liczb� zgłosze� uczniowskich (obliczon� na podstawie równania: liczba zgłosze� uczniowskich / liczba uczniów szkoły = wzgl�dna liczba zgłosze�)

2. Przewidziano nagrody rzeczowe o nast�puj�cych warto�ciach: a. w kategorii nagród indywidualnych:

i. 1-sza nagroda rzeczowa o warto�ci 1500 zł (dla ucznia) ii. 2-ga nagroda rzeczowa o warto�ci 1000 zł (dla ucznia) iii. 3-ga nagroda rzeczowa o warto�ci 500 zł (dla ucznia) iv. opiekunowie nagrodzonych uczniów otrzymuj� trzy równorz�dne nagrody

rzeczowe o warto�ci 500 zł ka�da. b. w kategorii szkoły (zespoły szkół)

i. nagroda rzeczowa o warto�ci 1500 zł dla szkoły, która potwierdziła najwi�ksz� bezwzgl�dn� liczb� zgłosze� uczniowskich

ii. nagroda rzeczowa o warto�ci 1500 zł dla szkoły, która potwierdziła najwi�ksz� wzgl�dn� liczb� zgłosze� uczniowskich.

3. Nagrody rzeczowe nie podlegaj� zamianie na ekwiwalent pieni��ny. 4. FNiW uiszcza podatek nale�ny od wymienionych w punkcie 2 nagród zgodnie z art. 30 ust. 1

pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (tj. Dz.U. Nr 14 dnia 3 marca 2000 r., poz. 176 z pó�n. zm.)

§6

1. Konkurs realizowany jest według nast�puj�cego harmonogramu: a. Konkurs b�dzie trwał od 1 pa�dziernika 2006 r. do 15 grudnia 2006 r. b. Wyniki konkursu zostan� ogłoszone w ci�gu 30 dni po jego zako�czeniu. c. Nagrody zostan� wysłane poczt� w terminie do 60 dni po zako�czeniu konkursu.

§7

1. Uczestnicy konkursu wyra�aj� zgod� na opublikowanie ich danych osobowych w Portalu Edukacji Ekonomicznej NBPortal.pl (www.nbportal.pl).

2. Uczestnicy konkursu, przyst�puj�c do niego, powinni zapozna� si� z niniejszym regulaminem. Przyst�pienie do konkursu jest uznane za akceptacj� przez uczestnika niniejszego regulaminu.

3. Organizatorzy zastrzegaj� sobie prawo do zmiany regulaminu, jak równie� prawo do odwołania konkursu. Nowy regulamin obowi�zuje od momentu opublikowania.

4. Regulamin wchodzi w �ycie w dniu 31 sierpnia 2006 r.

podstawowe poj cia ekonomiczneb3y%20...podstawowe pojcia ekonomiczne. projekt nbp i fniw. str. 4 z...

Documents