planowanie przedmiotu działalności 341[02].z1 - wikom02]_z1.05_u.pdf · sprawdzian osi ĄgniĘĆ...

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 0

MINISTERSTWO EDUKACJI i NAUKI

Janina Rosiak

Planowanie przedmiotu działalności 341[02].Z1.05

Poradnik dla ucznia

Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy Radom 2005


Recenzenci: mgr inż. Aleksandra Grobelna mgr Violetta Witkowska Opracowanie redakcyjne: mgr inż. Katarzyna Maćkowska

Konsultacja: mgr Andrzej Zych Korekta: mgr Joanna Fundowicz

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 341[02].Z1.05. Planowanie przedmiotu działalności zawartego w programie nauczania dla zawodu technik ekonomista.

Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2005


SPIS TREŚCI 1. WPROWADZENIE 42. WYMAGANIA WSTĘPNE 63. CELE KSZTAŁCENIA 74. MATERIAŁ NAUCZANIA 84.1. Istota planowania. Metody planowania 4.1.1. Materiał nauczania 4.1.2. Pytania sprawdzające 4.1.3. Ćwiczenia 4.1.4. Sprawdzian postępów

889

1011

4.2. Zasady planowania 4.2.1. Materiał nauczania 4.2.2. Pytania sprawdzające 4.2.3. Ćwiczenia 4.2.4. Sprawdzian postępów

1111121213

4.3. Rodzaje planowania 4.3.1. Materiał nauczania 4.3.2. Pytania sprawdzające 4.3.3. Ćwiczenia 4.3.4. Sprawdzian postępów

1414161618

4.4. Rodzaje działalności gospodarczej i motywy jej podejmowania 4.4.1. Materiał nauczania 4.4.2. Pytania sprawdzające 4.4.3. Ćwiczenia 4.4.4. Sprawdzian postępów

1818202122

4.5. Typy produkcji 4.5.1. Materiał nauczania 4.5.2. Pytania sprawdzające 4.5.3. Ćwiczenia 4.5.4. Sprawdzian postępów

2222232425

4.6. Wybór formy organizacyjno-prawnej przedsiębiorstwa. Przepisy prawne prowadzenia działalności gospodarczej

4.6.1. Materiał nauczania 4.6.2. Pytania sprawdzające 4.6.3. Ćwiczenia 4.6.4. Sprawdzian postępów

2525272728

4.7. Procedura zakładania działalności gospodarczej 4.7.1. Materiał nauczania 4.7.2. Pytania sprawdzające 4.7.3. Ćwiczenia 4.7.4. Sprawdzian postępów

2828313131

4.8. Zasoby przedsiębiorstwa 4.8.1. Materiał nauczania 4.8.2. Pytania sprawdzające 4.8.3. Ćwiczenia 4.8.4. Sprawdzian postępów

3232333334

4.9. Koncesjonowanie działalności gospodarczej 4.9.1. Materiał nauczania

3434


4.9.2. Pytania sprawdzające 4.9.3. Ćwiczenia 4.9.4. Sprawdzian postępów

353536

4.10. Wady i zalety małych i średnich przedsiębiorstw 4.10.1. Materiał nauczania 4.10.2. Pytania sprawdzające 4.10.3. Ćwiczenia 4.10.4. Sprawdzian postępów

3636373839

4.11. Biznesplan 4.11.1. Materiał nauczania 4.11.2. Pytania sprawdzające 4.11.3. Ćwiczenia 4.11.4. Sprawdzian postępów

3939414141

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ 426. LITERATURA 46


1. WPROWADZENIE

Poradnik ten będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy dotyczącej planowania działalności gospodarczej w przedsiębiorstwie oraz procedur uruchamiania działalności gospodarczej.

W poradniku zamieszczono: − wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane, abyś

bez problemów mógł korzystać z poradnika, − cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem, − materiał nauczania, „pigułkę” wiadomości teoretycznych niezbędnych do opanowania

treści jednostki modułowej, − zestaw pytań przydatny do sprawdzenia, czy już opanowałeś podane treści, − ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować

umiejętności praktyczne, − sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań i pytań. Pozytywny wynik sprawdzianu

potwierdzi, że dobrze pracowałeś podczas lekcji i że nabrałeś wiedzy i umiejętności z zakresu tej jednostki modułowej,

− literaturę uzupełniającą. Znajdziesz w tym podręczniku podstawową wiedzę na temat planowania działalności

gospodarczej, zasad i metod planowania, poznasz rodzaje planowania według różnych kryteriów, a także dowiesz się, dlaczego należy planować działalność gospodarczą w przedsiębiorstwie.

Potrafisz już rozróżnić formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw, ich cechy charakterystyczne, wady i zalety, teraz poznasz rodzaje działalności gospodarczej, kryteria doboru formy do rodzaju działalności a także motywy, jakimi się kierują osoby podejmujące działalność gospodarczą na własny rachunek.

Poznasz rodzaje i typy produkcji, które pozwolą Ci scharakteryzować i określić jej specyfikę, jako jedne z podstawowych rodzajów działalności gospodarczej.

Znasz już źródła prawa gospodarczego, potrafisz je zidentyfikować, wyszukiwać niezbędne informacje, teraz poznasz podstawy prawne dotyczące podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej. Poznasz również procedurę uruchamiania nowej działalności gospodarczej, instytucje, do których należy się udać, aby założyć działalność gospodarczą oraz dokumenty zgłoszeniowe niezbędne przy rejestracji.

Jednostka tematyczna „Koncesjonowanie działalności gospodarczej” pozwoli Ci poznać obszary działalności gospodarczej objętej ograniczeniami, tzw. reglamentacją. Poznasz pojęcia koncesja, licencja, zezwolenia oraz działalność regulowana. Zrozumiesz, dlaczego niektóre rodzaje działalności gospodarczej muszą być koncesjonowane.

W materiale nauczania „Zasoby przedsiębiorstwa” nauczysz się określać zasoby niezbędne do prowadzenia działalności gospodarczej. Będziesz potrafił zaplanować niezbędne zasoby do uruchomienia „małej” działalności gospodarczej.

Poznasz rodzaje przedsiębiorstw według kryterium wielkości, będziesz potrafił wskazać źródło prawa, w którym ten podział określono oraz do jakich celów dokonano tej klasyfikacji. Poznasz zalety i wady małych i średnich przedsiębiorstw oraz przyczyny niepowodzeń nowo powstałych firm.

Cenną umiejętnością, jaką nabędziesz w tej jednostce modułowej, jest tworzenia biznesplanu dla małego przedsiębiorstwa.

Przykładowe ćwiczenia pozwolą Ci zrozumieć i przyswoić wiedzę w praktyce. W razie wątpliwości zwróć się o pomoc do nauczyciela.


Na końcu każdego tematu znajdują się pytania sprawdzające. Pozwolą Ci one zweryfikować Twoją wiedzę. Jeżeli okaże się, że czegoś jeszcze nie pamiętasz lub nie rozumiesz, to zawsze możesz wrócić do rozdziału Materiał nauczania i tam znajdziesz odpowiedź na pytania, które sprawiły Ci kłopot.

Przykładowy sprawdzian osiągnięć może okazać się świetnym treningiem przed zaplanowanym przez nauczyciela sprawdzianem, a część praktyczna pokaże Ci, że zdobyte przez Ciebie umiejętności faktycznie wykorzystuje się w prowadzeniu działalności gospodarczej.


2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: − określać najważniejsze instytucje podstawowych gałęzi prawa, − korzystać z różnych źródeł prawa, − definiować podstawowe pojęcia prawne, − podejmować decyzje o wykorzystaniu rzadkich zasobów, wymianie dóbr i poziomie

konsumpcji, − określać zasady gospodarowania zasobami rzeczowymi i finansowymi, − określać wpływ działań marketingowych na funkcjonowanie jednostek organizacyjnych, − obliczać i analizować podstawowe wielkości ekonomiczne, − interpretować dane statystyczne, − rozróżniać formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw według różnych kryteriów, − charakteryzować poszczególne formy organizacyjno-prawne, − określać kryteria doboru form organizacyjno-prawnych przedsiębiorstwa do rodzaju

działalności, − rozróżniać cele działania przedsiębiorstwa, − określać kryteria doboru form organizacyjno-prawnych przedsiębiorstwa do celów

działania, − rozróżniać organy przedsiębiorstwa, − charakteryzować rodzaje struktur organizacyjnych przedsiębiorstwa, − sporządzać schemat struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa, − określać funkcje przedsiębiorstwa, − stosować technologię komputerową i informacyjną, − wskazywać różne źródła informacji, − pracować w zespole, − rozwiązywać problemy w sposób twórczy.


3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: − rozróżnić metody planowania, − rozróżnić zasady planowania, − scharakteryzować zasady planowania, − scharakteryzować rodzaje planowania według różnych kryteriów, − scharakteryzować planowanie operatywne, taktyczne, strategiczne, − określić motywy podejmowania działalności gospodarczej, − rozróżnić rodzaje działalności gospodarczej, − rozróżnić typy produkcji, − dokonać analizy czynników wpływających na wybór formy organizacyjno-prawnej

podmiotu gospodarczego, − zidentyfikować przepisy prawne dotyczące podejmowania i prowadzenia działalności

gospodarczej, − przedstawić procedurę postępowania przy uruchamianiu działalności gospodarczej, − wskazać instytucje i urzędy związane z rejestracją działalności gospodarczej, − wypełnić dokumenty związane z uruchomieniem działalności gospodarczej, − rozróżnić zasoby niezbędne do prowadzenia działalności gospodarczej, − zaplanować zasoby przedsiębiorstwa niezbędne do uruchomienia działalności, − zidentyfikować działalność gospodarczą wymagającą koncesji, − wskazać kryteria prawne wyodrębniania małych przedsiębiorstw, − scharakteryzować przedsiębiorców według kryterium wielkości, − określić źródła niepowodzeń nowych przedsiębiorstw, − przedstawić walory i problemy małych przedsiębiorstw, − określić strukturę biznesplanu, − opracować biznesplan małego przedsięwzięcia.


4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Istota planowania. Metody planowania. 4.1.1. Materiał nauczania

Istotą planowania jest rozpoznanie przyszłości i określenie w dokumencie nazywanym planem zadań oraz środków nieodzownych do realizacji przyszłych działań gospodarczych określonej jednostki. Plan łączy wszystkie zamierzenia związane z działalnością gospodarczą w jedną całość, aby w konkretnej sytuacji ekonomicznej osiągnąć w optymalnym stopniu założone cele przedsięwzięcia.[poz.4, cz.2, s.146]

W przedsiębiorstwie istotą planowania jest opracowanie koncepcji funkcjonowania i rozwoju, na którą składają się:

− wybór kierunków działalności, − określenie celów, − wyznaczenie sposobów osiągania celów. Tak rozumiana koncepcja rozwoju może wystąpić w mniej lub bardziej sformalizowanym

kształcie, ale zawsze w postaci odpowiedniego zapisu. Zapis ten może przyjąć formę najprostszą – opisu wizji i dążeń kierownictwa firmy. Plan może mieć też formę rozbudowanego obszernego opracowania, wyznaczającego cele i zadania na dalszą i bliższą przyszłość. Koncepcja rozwoju może też być przedstawiona w całym systemie wzajemnie powiązanych planów.

W przedsiębiorstwie szczególną rolę spełniają te plany, które: − wyznaczają cele i zadania oraz określają środki niezbędne do ich wykonania, − charakteryzują mocne i słabe strony przedsiębiorstwa oraz analizują szanse

i zagrożenia, − zawierają informacje i ustalenia niezbędne kierownictwu w procesach zarządzania

przedsiębiorstwem oraz użyteczne w kontaktach z instytucjami otoczenia gospodarczego i administracyjnego.

Planowanie odgrywa ważną rolę w procesie podejmowania decyzji, rozumianym jako opierający się na racjonalnych przesłankach, akt wyboru celu lub sposobu działania pożądany z punktu widzenia optymalizacji wyniku funkcjonowania jednostki gospodarczej.[poz.4, cz. 2, s.147]

Metody planowania, nazywane też technikami planowania, są to sposoby ustalania wielkości wskaźników zawartych w planach. W praktyce nie stosuje się jednej uniwersalnej metody planowania. W zależności od rodzaju planu, od zagadnień objętych planem oraz od branży i wielkości przedsiębiorstwa sporządzającego plan, stosuje się różnorodne metody planowania (rys. 1). [poz.4, cz.2, s.151]

Rys. 1. Metody planowania

Metoda planowania

bilansowa proporcji simpleks

analizy sieciowej


Metoda bilansowa jest często stosowaną metodą służącą do uzgadniania zależnych od siebie wielkości planowych. Polega ona na zestawieniu w postaci bilansu przyszłego zapotrzebowania na dobra gospodarcze lub usługi i niezbędnych środków lub działań dla pokrycia tego zapotrzebowania oraz podjęcia koniecznych decyzji planistycznych w celu zrównoważenia porównywalnych wielkości. Metoda ta zapewnia powiązanie wszystkich procesów gospodarczych oraz przyczynia się do wykrycia rezerw lub ustalenia niedoborów. Znajduje ona zastosowanie na różnych szczeblach planowania w różnych okresach oraz w stosunku do różnych wielkości planistycznych. Stosuje się tę metodę na przykład przy ustalaniu zapotrzebowania i źródeł pokrycia w odniesieniu do zasobów pracy, materiałów i surowców, zdolności produkcyjnej, zdolności przewozowej.[poz.4, cz.2, s.152]

Przykładem metody bilansowej może być zestawienie przedstawiające z jednej strony przewidywaną wielkość produkcji danego wyrobu w okresie planowanym, z drugiej zaś np. zapotrzebowanie na surowce i materiały niezbędne do produkcji.

Metoda proporcji obejmuje dwie odmiany: ekstrapolacji oraz metodę proporcji stałych. Metoda ekstrapolacji polega na przyjęciu dotychczasowego trendu w rozwoju danej wielkości i zastosowaniu wskaźnika wyrażającego natężenie tego trendu w okresach planowych. Metoda proporcji stałych opiera się na założeniu, że dotychczasowy stosunek między dwiema wielkościami planistycznymi nie ulegnie zmianie i współczynnik obrazujący tę relację stosowany jest w obliczeniach dla okresu planowego. Przykładem zastosowania metody proporcji stałych jest np. współczynnik przewozowości używany w planowaniu transportu, określający stosunek ilości towaru podlegającego przewiezieniu do ogólnej ilości produkcji tego towaru.[poz.4, cz.2, s.152]

Metoda simpleks, zaliczana do matematycznych metod planowania, służy do poszukiwania rozwiązania optymalnego dla określonych wielkości planowych, a więc na przykład takiej produkcji, która daje największy zysk lub najniższe zużycie czynników produkcji. W tym celu oblicza się kolejne rozwiązania, aż do znalezienia takiego, które w danych warunkach jest najlepsze. Poszukiwanie kolejnych lepszych rozwiązań nazywa się również metodą kolejnych przybliżeń lub iteracją.[poz.4, cz.2, s.153]

Metoda analizy sieciowej (metoda sieciowa) pozwala zorganizować czynności w ten sposób, aby nakład czasu i środków był jak najmniejszy. Metoda ta jest szczególnie przydatna w planowaniu przedsięwzięć jednostkowych, zwłaszcza w przygotowaniu produkcji nowych wyrobów, programowaniu inwestycji, planowaniu remontów, modernizacji produkcji jednostkowej oraz w pracach budowlano-montażowych.[poz.4, cz.2, s.153]

Metoda analizy sieciowej występuje w kilku odmianach znanych jako: − analiza drogi krytycznej, − metoda drogi krytycznej, − planowanie i określenie minimalnych kosztów, − planowanie wielu przedsięwzięć i podziału zasobów, − technika oceny i kontroli planu – najczęściej stosowana i najbardziej znana technika. Wspólną charakterystyczną cechą wszystkich odmian metody analizy sieciowej jest

graficzna technika przedstawianych planowanych przedsięwzięć w postaci sieci powiązań (wykresu zależności poszczególnych czynności).[poz.4, cz.2, s.153] 4.1.2. Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Co jest istotą planowania? 2. Dlaczego należy planować działalność przedsiębiorstwa? 3. Jakie są metody planowania? 4. Czym charakteryzują się poszczególne metody planowania? 5. Jakie mają zastosowanie poszczególne metody planowania?


4.1.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Dobierz metodę planowania do zamierzonych działań planistycznych Przedsiębiorstwa Produkcyjno-Handlowego „Oskar” metoda bilansowa metoda ekstrapolacji metoda proporcji stałych metoda simpleks analiza drogi krytycznej metoda drogi krytycznej technika oceny i kontroli planu planowanie i określenie minimalnych kosztów planowanie wielu przedsięwzięć i podziału zasobów

1. Należy zaplanować wielkość przewozu ziemniaków z wykorzystaniem transportu własnego zakładając, że wielkość zbiorów będzie się kształtowała na poziomie roku poprzedniego……………………………………………………………………...……..

2. Należy zaplanować proces technologiczny produkcji nowego produktu………………. …………………………………………………………………………………………..

3. Należy zaplanować proces produkcji, który będzie wymagał najniższego zużycia czynników produkcji…………………………………………………………………….

4. Należy zaplanować wielkość sprzedaży produktów w celu pokrycia zapotrzebowania tego produktu na rynku……………………………………………………………….....

5. Należy zaplanować wielkość sprzedaży na rok przyszły, wiedząc że będzie się kształtowała na poziomie lat ubiegłych………………………………………..………..

Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) przeczytać dokładnie polecenie i treść zadania, 2) dobrać właściwą metodę planowania do przewidzianych działań planistycznych, 3) wpisać dobraną metodę w miejsce wyznaczone w ćwiczeniu.

Wyposażenie stanowiska pracy: – literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia. Ćwiczenie 2

Opisz czynniki powodujące konieczność planowania działalności przedsiębiorstwa. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………


1) zdefiniować pojęcie planowania, 2) przemyśleć, jakie przesłanki decydują o konieczności planowania działalności

gospodarczej w przedsiębiorstwie, 3) wpisać odpowiedź w miejsce do tego wyznaczone w ćwiczeniu.


Wyposażenie stanowiska pracy: – literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia. 4.1.4. Sprawdzian postępów Tak Nie Czy potrafisz: 1) wyjaśnić istotę planowania? 2) przedstawić przesłanki decydujące o konieczności planowania? 3) wymienić metody planowania? 4) rozróżnić metody planowania? 4.2. Zasady planowania 4.2.1. Materiał nauczania

Zasady planowania to normy i reguły postępowania w tworzeniu planów oraz ich realizacji (rys. 2). Nie ma jednoznacznych, ściśle określonych i ograniczonych liczebnie zasad planowania dopuszczających jedną tylko możliwą interpretację.

Rys. 2. Zasady planowania Zasada realności planu oznacza, że zadania zawarte w planie powinny być możliwe do

wykonania przez jednostkę gospodarczą w istniejących warunkach. Nie mogą to być zadania ustalone na wyrost, których nawet przy najlepszej pracy podmiotu gospodarczego nie można osiągnąć. Na przykład zakłada się w planie wzrost sprzedaży wyrobów czy usług w wyniku rozszerzenia działalności przez pozyskanie kapitałów obcych (np. pożyczki, kredyty bankowe), lecz dotychczasowe wyniki jednostki gospodarczej lub sytuacja rynkowa (np. duża konkurencja) nie gwarantują terminowej spłaty kredytów, to jest to sprzeczne z zasadą realności planu.[poz.4, cz.2, s.150]

Zasada wariantowych rozwiązań – nazywana również zasadą alternatywnych rozwiązań – przyjmuje, że do planowanych rezultatów można dojść różnymi drogami i przy angażowaniu różnych środków, dlatego też opracowuje się różne warianty planu, które to uwzględniają.[poz.4, cz.2, s.150] Na przykład: nieprzewidziane a znaczące zmiany cen paliwa, zmiany w popycie na dany towar czy usługę.

Zasada koncentracji opiera się na zasadzie sprecyzowanej przez teorię organizacji, której istotą jest łączenie określonych zadań i czynności przez odpowiednio dobrane zespoły wykonawców. Koncentrując wysiłki oraz środki, którymi się dysponuje, uzyskuje się jak

Zasady planowania

realności planu

wariantowych rozwiązań

koncentracji gospodarności elastyczności planowania

podstawowego ogniwa


najszybsze wykonanie założonych zadań, co ma na przykład zasadnicze znaczenie w budownictwie.

Zasada koncentracji polega na tym, że nie należy przewidywać w planie rozproszenia środków na zbyt wiele zadań w nim określonych, lecz należy je koncentrować na te zadania, które pozwalają najszybciej osiągnąć spodziewane efekty[poz.4,cz.2,s.150], na przykład sezonowość sprzedaży produktu, na który jest zwiększone zapotrzebowanie.

Zasada gospodarności polega na ustaleniu najlepszych w danych warunkach wyników działalności przy określonym zużyciu środków niezbędnych dla ich realizacji bądź na uzyskaniu określonych efektów kosztem najniższych nakładów związanych z ich wykonaniem. Przy stosowaniu tej zasady w decyzjach planistycznych, konieczne jest opieranie się na wynikach rachunku ekonomicznego, z którym zasada gospodarności jest nierozłącznie związana[poz.4, cz.2, s.150-151], na przykład opracowanie kilku wariantów procesu produkcji i wybór najbardziej optymalnego (np. kosztów zużycia materiałów i surowców niezbędnych do produkcji).

Zasada elastyczności planowania wskazuje na konieczność liczenia się z możliwością zmiany warunków gospodarowania i dostosowania planu do działania w warunkach częściowej niepewności. Nie można przewidzieć w planie wszystkich zjawisk, nawet w krótkim okresie, które mogą wpłynąć na funkcjonowanie przedsiębiorstwa.[poz.4, cz.2, s.151] Plan powinien być na tyle elastyczny, że w wyniku nieprzewidzianych zdarzeń (np. wzrost inflacji) może być szybko zmodyfikowany.

Zasada podstawowego ogniwa polega na określeniu w planie najważniejszych zadań decydujących o wynikach działania jednostki gospodarczej i zapewnieniu przede wszystkim środków na ich wykonanie. Zasada ta ma najczęściej zastosowanie w planowaniu strategicznym[poz.4, cz.2, s.151], na przykład jednoznaczne określenie priorytetów przedsiębiorstwa na dłuższy okres. 4.2.2. Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie zasady obowiązują w planowaniu działalności przedsiębiorstwa? 2. Czym charakteryzują się poszczególne zasady? 3. Dlaczego jest tak istotne przestrzeganie zasad w planowaniu działań przedsiębiorstwa? 4.2.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Podaj po dwa przykłady zdarzeń gospodarczych, przy planowaniu których należy uwzględnić niżej wymienione zasady.

Zasady planowania

Zdarzenia gospodarcze

1. Zasada realności planu 2. 1. Zasada wariantowych rozwiązań 2. 1. Zasada koncentracji 2. 1. Zasada gospodarności 2.


1. Zasada elastyczności planowania 2. 1. Zasada podstawowego ogniwa 2.


1) scharakteryzować zasady planowania w przedsiębiorstwie, 2) rozróżnić poszczególne zasady planowania, 3) zaproponować po dwa przykłady zdarzeń gospodarczych, przy planowaniu których,

należy przestrzegać podane w ćwiczeniu zasady, 4) przyporządkować zaproponowane przykłady do zasad planowania, 5) wpisać przykłady w miejsca wyznaczone w tabeli.

Wyposażenie stanowiska pracy: – literatura zgodnie z punktem 6 Poradnika dla ucznia. Ćwiczenie 2

Przedsiębiorstwo X opracowało plan działania na okres 1 roku. Został on wdrożony do wykonania. Jednak pojawiły się nieprzewidziane zjawiska, takie jak: popyt na sprzedawane przez przedsiębiorstwo towary zwiększył się o 10%, oprocentowanie kredytu, jaki zaciągnęło przedsiębiorstwo, wzrosło o 5%, zwiększyła się inflacja o 0,5%. Odpowiedz na pytania, jakie działania muszą podjąć właściciele w zakresie planowania oraz jaką zasadę planowana należy uwzględnić w ich działaniach planistycznych.


1) przeczytać dokładnie treść zadania, 2) określić cechy charakterystyczne zasad planowania i warunki ich przestrzegania

w planowaniu działalności przedsiębiorstwa, 3) odpowiedzieć na pytania zadane w ćwiczeniu, 4) uzasadnić swoją odpowiedź.

Wyposażenie stanowiska: – literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia. 4.2.4. Sprawdzian postępów

Tak Nie Czy potrafisz: 1) wymienić zasady planowania? 2) scharakteryzować poszczególne zasady planowania? 3) rozróżnić zasady planowania? 4) przedstawić przykłady potwierdzające konieczność przestrzegania

zasad w planowaniu działalności przedsiębiorstwa?


4.3. Rodzaje planowania 4.3.1. Materiał nauczania

Każda działalność gospodarcza wymaga ustalenia z góry jej zakresu i spodziewanych wyników. Powinna uwzględniać możliwości, warunki, w jakich działa przedsiębiorstwo oraz jego interesy i potrzeby. Cały proces planistyczny jest oparty na mniej lub bardziej rozbudowanym systemie opracowań, które ustalają szereg zdarzeń mających nastąpić w bliższej lub dalszej przyszłości.

Zdarzenia gospodarcze ujmowane są według trzech kryteriów: − czasowego, − przedmiotowego, − szczebli zarządzania. W ujęciu czasowym opracowuje się: − prognozy, − programy, − plany. Prognozy zawierają informacje o prawdopodobnym kształtowaniu się w przyszłości

wielkości, które wywierają znaczący wpływ na działalność gospodarczą przedsiębiorstwa. Oparte są na zaobserwowanych tendencjach. Prognozy mogą dotyczyć różnych okresów (5, 10 lub więcej lat). W systemie planistycznym zajmują one istotne miejsce, stanowiąc podstawę do dalszego planowania.

Programy, to opisy celów działania i środków ich realizacji, wynikają z wiedzy na temat zasobów, którymi możemy dysponować w przyszłości. Dokonują wyboru określonych działań, są więc narzędziem aktywnego kształtowania przyszłości. Nie zawierają jednak bezpośrednich decyzji dotyczących działania i nie zawsze mają kwantyfikowane cele.

Plany dotyczą aktywnego, przyszłego działania gospodarczego. Zawierają akty świadomego wyboru celu działania i środków skutecznej jego realizacji. Są bezpośrednimi narzędziami wpływania na przyszłe działania i mają charakter ściśle decyzyjny. Ich ustalenia mają wyraz liczbowy, co nie eliminuje opisu tych zdarzeń w formie tekstów. Plany ustala się również na okres wykonywania konkretnego zadania.

W ujęciu przedmiotowym treścią planowania są: − zadania produkcyjne, handlowe, usługowe, − środki, za pomocą których zadania te zostaną wykonane, czyli: środki pracy,

przedmioty pracy, praca pracowników i środki finansowe, − nakłady, które zostaną poniesione przy wykonywaniu zadań, − efekty finansowe, jakie uzyska się po zrealizowaniu zadań. Stosując kryterium szczebla zarządzania w dużych przedsiębiorstwach rozróżnia się: − planowanie operatywne, − planowanie taktyczne, − planowanie strategiczne. Podział planowania na planowanie operatywne, taktyczne i strategiczne jest często

związany z planowaniem bieżącym oraz krótkoterminowym i długoterminowym. Chociaż podstawami planowania operatywnego, taktycznego, strategicznego są w głównej mierze problemy, które powinny być rozwiązywane w różnych przedziałach czasowych w podmiotach gospodarczych, to jednak tego podziału nie można utożsamiać wyłącznie z długością okresu obowiązywania danego rodzaju planu. Nie można więc tego podziału


planów klasyfikować tylko z punktu widzenia czasu, jaki dany plan obejmuje.[poz.4, cz.2, s.147]

Planowanie operatywne jest podstawowym elementem organizacji pracy wewnątrz danej jednostki i wiąże wszystkie odcinki i ogniwa składające się na proces gospodarczy określonej jednostki organizacyjnej w jedną harmonijną całość, by zapewnić jej prawidłowe funkcjonowanie.

Tego rodzaju planowanie obejmuje krótki czas (np. miesiąc, dekadę, dzień, a nawet jedną zmianę) i ustala bezpośrednio zadania dla wykonawców różnego szczebla, np. zakładu, wydziału, oddziału i innych mniejszych ogniw. Musi tu istnieć silna więź między planowaniem operatywnym a bieżącą organizacją przebiegu realizacji zadań gospodarczych. Plan operatywny wyznacza zadania wyrażone w jednostkach rzeczowych, niezbędne zasoby do ich realizacji oraz określa terminy ich wykonania, co jest warunkiem sprawnego kierowania i zarządzania jednostką gospodarczą.[poz.4, cz.2, s.148] Planowanie operatywne jest często nazywane planowaniem bieżącym lub wykonawczym.

Planowanie taktyczne obejmuje szeroki zakres działań podmiotu gospodarczego i z reguły nie jest adresowane, jak planowanie operatywne, do szczegółowego wykonawcy, gdyż określa zadanie w formie ogólnej dla całej jednostki gospodarczej. Planowanie to dotyczy okresu dłuższego niż planowanie operatywne, zwykle około jednego roku. W planie taktycznym można wyodrębnić część techniczną, która określa czynniki rzeczowe biorące udział w działalności gospodarczej jednostki organizacyjnej oraz część finansową, określającą nakłady pieniężne i wynik finansowy działalności. Planowanie taktyczne, mające charakter problemowy, może częściowo wchodzić do planu funkcjonalnego jednostki prowadzącej działalność gospodarczą (np. w skład biznes planu) lub może stanowić podstawę jego sporządzenia lub uzasadnienia merytorycznego.[poz.4, cz.2, s.148]

Planowanie strategiczne obejmuje problemy, które wymagają dłuższego okresu ich rozwiązania, zazwyczaj kilkuletniego, dlatego skutki działań podjętych w procesie planowania strategicznego mają charakter trwały i są trudne do odwrócenia. Planowanie strategiczne dotyczy istoty zmian w wielkości jednostki gospodarczej, jej działalności oraz strukturze i tym samym służy osiągnięciu długookresowych celów tej jednostki uwzględniających przewidywane zmiany otoczenia, w jakim jednostka gospodarcza funkcjonuje. Ten rodzaj planowania umożliwia przedsiębiorstwu prowadzenie działań wyprzedzających w stosunku do zmian sytuacji rynkowej lub w poziomie techniki, co umożliwia osiąganie dobrych wyników. Zakres planu strategicznego zależy głównie od wielkości, branży i układu organizacyjnego przedsiębiorstwa oraz od jej pozycji na rynku.[poz.4, cz.2, s.149]

Każde przedsiębiorstwo, niezależnie od przedmiotu działalności i skali operacji gospodarczych, powinno wyznaczać sobie cele długookresowe (strategiczne) oraz zadania krótkookresowe (taktyczne). Planowanie długookresowe zazwyczaj określa misję, czyli przedmiot działalności, rodzaj zaspokajanych potrzeb oraz stosowane metody, wyznacza się miejsce przedsiębiorstwa na określonym segmencie rynku, wartości wyróżniające przedsiębiorstwo oraz jego cechy specyficzne. Wyznacza się również główne kierunki działania oraz ustala podstawowe cele do osiągnięcia w odpowiednio długim czasie.

W planowaniu krótkookresowym nakreśla się zadania do realizacji w najbliższym okresie gospodarczym. Zadania planu krótkookresowego powinny być podporządkowane wykonaniu celów planu długookresowego, treść planowanych zadań krótkookresowych i stopień ich realizacji powinny być odpowiednio uwzględnione w procesach modyfikacji planów długookresowych.

Planowanie krótkookresowe charakteryzuje:


− mierzalność i konkretność wyznaczonych zadań (w planach długookresowych często operuje się wielkościami przybliżonymi),

− ściśle określony czas realizacji (zwykle rok lub inny cykl gospodarczy), − zgodność zadań i możliwości, co można sprowadzić do prawidłowego wyznaczania

krótkookresowych celów (zadań) i ich zharmonizowania z potrzebnymi zasobami, − personalna odpowiedzialność za wykonanie konkretnych zadań (osób, komórek

organizacyjnych). Planowanie długookresowe może dotyczyć następujących obszarów: − przedmiotu działalności (produktu, usługi) i pozycji rynkowej, tj. poziomu i kierunku

udziału sprzedaży w rynku, − efektywności gospodarowania odpowiednimi zasobami, tj. poziomu i struktury

kosztów, − techniki i technologii, tj. opanowania nowych produktów i usług, stosowania nowych

metod technologicznych, − jakości działań, tj. zabezpieczenia wysokich standardów we wszystkich obszarach

funkcjonowania przedsiębiorstwa, − finansów, tj. zabezpieczenia odpowiedniej zyskowności zasobów i działań na rynkach

kapitałowych, − stosunków społecznych, tj. zapewnienia rozwoju zespołu pracowniczego, integracji

pracowników. Ze względu na charakter i złożoność realizowanych celów, planowanie strategiczne

obejmuje zwykle odpowiednio długi okres. Horyzont planu wyznacza cykl realizacji węzłowych zamierzeń. Może to być np.:

− czas niezbędny do restrukturyzacji profilu asortymentowego i opanowania produkcji nowych wyrobów,

− okres wdrażania strategii marketingowej, − długość cyklu inwestycyjnego, − czas potrzebny na rekonstrukcję zasobów osobowych, kapitałowych.

4.3.2. Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie są kryteria podziału planów? 2. Jakie rodzaje planów ujmuje się w ujęciu czasowym? 3. Jakie rodzaje planów występują w ujęciu przedmiotowym? 4. Jakie rodzaje planów rozróżnia się według kryterium szczebla zarządzania? 5. Czym charakteryzują się plany operatywne? 6. Czym charakteryzują się plany taktyczne? 7. Czym charakteryzują plany strategiczne? 8. Czym charakteryzuje się planowanie krótkookresowe? 9. Czym charakteryzuje się planowanie długookresowe? 10. Co jest przedmiotem planowania rzeczowego, a co finansowego? 11. Jakie są różnice pomiędzy poszczególnymi rodzajami planów? 4.3.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

W tabeli przedstawiono działania przedsiębiorstwa będące przedmiotem planowania. Określ rodzaj planu, w którym działania będą zawarte oraz długość okresu planowania, na jaki jest przewidziane wykonanie określonego działania.


Planowane działanie Rodzaj planowania Okres planowania (krótko-, długookresowe)

Misja przedsiębiorstwa

Wielkość produkcji na dany tydzień

Biznesplan przedsiębiorstwa

Zużycie dzienne surowców do produkcji

Zmiana asortymentu produkowanych wyrobów

Budowa nowej hali produkcyjnej

Stan zatrudnienia na okres miesiąca

Usprawnienie konstrukcji wyrobu

Wynik finansowy z działalności


1) przeczytać uważnie polecenie zawarte w ćwiczeniu, 2) zanalizować rodzaje planowania według przedstawionych w materiale nauczania

kryteriów planowania, 3) dobrać rodzaj planowania do zaproponowanych planowanych działań, 4) uzupełnić tabelkę, wpisując oczekiwane dane w miejsca do tego wyznaczone.


Przeczytaj uważnie poniższe stwierdzenia, przy tych, które uważasz za prawdziwe, wpisz literę P, natomiast te, które uważasz za fałszywe, oznacz literą F. Planowanie taktyczne skierowane jest do poszczególnych działów wykonawczych przedsiębiorstwa

Planowanie strategiczne dotyczy istotnych zmian w wielkości jednostki gospodarczej

Ustalenie zadań cząstkowych dla poszczególnych ogniw jednostki gospodarczej zawarte jest w planowaniu operatywnym

Zamierzenia dotyczące weryfikacji zmian techniki i technologii wytwarzania dotyczą planowania strategicznego

Reorganizację sprzedaży wyrobów lub usług poprzez działania marketingowe w przedsiębiorstwie ujmuje się w planowaniu strategicznym


Ustalenie konkretnych wykonawców danego działania, w danym okresie to planowanie taktyczne.

Określenie niezbędnych nakładów pieniężnych oraz wynik finansowy przedsiębiorstwa ujmuje się w planowaniu taktycznym

Organizację własnej sieci dystrybucji wyrobów ujmuje się w planowaniu strategicznym

Planowanie na krótki czas (np. miesiąc, tydzień) zawiera się w planowaniu operatywnym

Zadania wyrażone w jednostkach rzeczowych, niezbędne zasoby do ich realizacji są przedmiotem planowania taktycznego


1) przeczytać uważnie podane w tablicy stwierdzenia, 2) dokonać charakterystyki planowania operatywnego, taktycznego i strategicznego, 3) wpisać w wyznaczone pola tabeli literę P bądź literę F, w zależności od prawdziwości

stwierdzeń.

Wyposażenie stanowiska pracy: – literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia. 4.3.4. Sprawdzian postępów Tak Nie Czy potrafisz: 1) wymienić rodzaje planów według różnych kryteriów? 2) scharakteryzować poszczególne rodzaje planów w ujęciu czasowym? 3) scharakteryzować poszczególne rodzaje planowania w ujęciu

przedmiotowym? 4) rozróżnić rodzaje planowania według szczebla zarządzania? 5) scharakteryzować planowanie operatywne, taktyczne i strategiczne? 6) przyporządkować określone działania przedsiębiorstwa do rodzaju

planowania? 4.4. Rodzaje działalności gospodarczej i motywy jej

podejmowania 4.4.1. Materiał nauczania

Działalnością gospodarczą w myśl ustawy o swobodzie działalności gospodarczej jest to zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

Zaspokajanie potrzeb ludzkich poprzez dobra i usługi doprowadziło do specjalizacji działalności, w szczególności o charakterze:

− przemysłowym,


− usługowym, − handlowym. Działalność przemysłowa polega na wydobywaniu lub przetwarzaniu zasobów

dostarczanych przez przyrodę na produkty, które zaspokajają pośrednio i lub bezpośrednio potrzeby konsumentów.

Działalność usługowa to wszystkie usługi świadczone w procesie zaspokajania potrzeb. W szerokim zakresie należy do niej również działalność handlowa, której specyfika polega na pośredniczeniu w wymianie towarów między sprzedającymi a kupującymi. W działalności przemysłowej do elementów procesu gospodarczego należą: 1) zaopatrzenie, 2) produkcja wyrobów, 3) zbyt (sprzedaż). Podstawowym elementem w procesie gospodarczym działalności przemysłowej jest produkcja wyrobów.

Produkcja wyrobów jest to działalność polegająca na wydobywaniu surowców mineralnych lub przetwarzaniu surowców i materiałów na produkty zaspokajające potrzeby. Istnieją dwie drogi otrzymywania wyrobów w przemyśle: wydobywanie (górnictwo) i przetwarzanie (przetwórstwo).

Handel obejmuje całokształt czynności związanych z pośrednictwem między produkcją a konsumpcją, zajmuje się zakupem i odbiorem towarów od producentów, magazynowaniem, przygotowywaniem do sprzedaży i sprzedażą. Handel obejmuje też przedsiębiorstwa, które zajmują się dostarczaniem towarów konsumentom. Jest zatem działalnością gospodarczą, polegającą na organizowaniu obrotu towarowego między produkcją a konsumentami. Swoje zadania handel musi spełniać tak, aby nabywca mógł otrzymywać potrzebne towary w odpowiednim czasie i miejscu, w odpowiedniej ilości, jakości i rodzaju.

Handel ze względu na szczebel obrotu towarowego dzieli się na hurtowy i detaliczny. Handel hurtowy polega na zakupie towarów w dużych ilościach od producentów lub z

importu i zaopatrywaniu w nie handlu detalicznego, konsumentów zbiorowych oraz innych odbiorców dokonujących zakupu towarów w dużych partiach. Hurt spełnia rolę pośrednika pomiędzy przedsiębiorstwami produkcyjnymi a handlem detalicznym.

Handel detaliczny polega na zakupie towarów celu ich dalszej sprzedaży bezpośrednim konsumentom. Podstawowym zadaniem handlu detalicznego jest nieprzerwane, pełne oraz maksymalnie sprawne i kulturalne zaopatrywanie odbiorców w potrzebne artykuły.

Usługami są wszystkie czynności świadczone na rzecz jednostek gospodarczych prowadzących działalność o charakterze produkcyjnym (usługi dla produkcji), na rzecz innych jednostek gospodarki narodowej oraz na rzecz ludności do celów konsumpcji indywidualnej, zbiorowej i ogólnospołecznej.

Usługami są: − czynności o charakterze naprawczym, remontowym i konserwacyjnym, − czynności będące współdziałaniem w procesie produkcji, nie tworząc jednak

bezpośrednio nowych dóbr, − czynności z zakresu budownictwa, handlu, gastronomii, transportu i łączności, − czynności z zakresu pośrednictwa finansowego, gospodarki komunalnej

i mieszkaniowej, informatyki i nauki, − czynności zaspokajające potrzeby psychiczne i fizyczne człowieka w zakresie

oświaty, ochrony zdrowia i opieki społecznej, kultury, wypoczynku i sportu, − czynności zaspokajające potrzeby porządkowo – organizacyjne społeczeństwa

w zakresie administracji publicznej, obrony narodowej i wymiaru sprawiedliwości,


pozostałe czynności usługowe związane z różnego rodzaju przedsiębiorczością, np. usługi świadczone w gospodarstwach domowych, usługi świadczone przez organizacje eksterytorialne.

Uruchomienie działalności gospodarczej obejmuje cały kompleks różnych zjawisk i procesów, wśród których istotne miejsce zajmuje założenie nowej firmy (proces założycielski). Oznacza on „zorganizowanie nowego, wyodrębnionego pod względem ekonomicznym, organizacyjnym i prawnym zakładu, dokonane przez osobę niebędącą do tej pory przedsiębiorcą” (Mugler J., Neubauer H.1992). W gospodarce rynkowej przedsiębiorca odgrywa wiodącą role i ma wpływ na rozwój gospodarczy kraju.

Motywy podejmowania działalności gospodarczej wynikają z potrzeb człowieka i chęci ich zaspokojenia. Są różnorakie i znaczący wpływ na nie mają cechy psychiczne, które sprzyjają podejmowaniu działań przedsiębiorczych. Należą do nich między innymi: 1) potrzeby psychiczne: tendencje do dominowania, skłonność do wyczynu i posiadania,

dążenie do własności i autonomii, orientacja na osiągnięcie sukcesu i władzy; 2) motywacja: umiejętność przezwyciężania lęków i depresji oraz różnych zagrożeń,

tendencje do powiększania stanu posiadania, orientacja na osiągnięcia i sukces; motywy „bycia przedsiębiorczym”,

3) decyzje: zdecydowanie, decyzje adekwatne do sytuacji, konsekwencja, 4) ryzyko: traktowanie sytuacji ryzykownych jako szans na sukces, podejmowanie decyzji

obciążonych ryzykiem; 5) sukces i niepowodzenie: odporność psychiczna, wysoki próg stresu i frustracji,

umiejętność działania w sytuacjach trudnych; 6) innowacyjność i twórczość: postawa pionierska, zdolności twórcze, pomysłowość,

wyobraźnia i myślenie dywergencyjne, intuicja; 7) współpraca: ekstrawersja, zdolności przywódcze, twórcze kierowanie, zaufanie u innych,

umiejętność negocjacji i mobilizowania innych, znajomość potrzeb ludzi; 8) bariery: optymizm i aktywność, znajomość siebie; 9) temperament: duża energia i zrównoważenie. 4.4.2. Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jak definiuje działalność gospodarczą ustawa o swobodzie działalności gospodarczej? 2. Jakie rozróżniamy rodzaje działalności gospodarczej? 3. Czym charakteryzuje się działalność produkcyjna? 4. Czym charakteryzuje się handel detaliczny i hurtowy? 5. Czym charakteryzuje się działalność usługowa? 6. Jakie występują rodzaje usług w działalności usługowej? 7. Jakie są motywy podejmowania działalności gospodarczej i z czego one wynikają?



Dokonaj identyfikacji w najbliższym otoczeniu pięciu zakładów usługowych, które prowadzą działalność gospodarczą na rzecz ludności.

Nazwa zakładu Rodzaj działalności


1) dokonać analizy funkcjonujących na rynku w najbliższym otoczeniu zakładów usługowych,

2) zidentyfikować ich nazwę, 3) ustalić rodzaj prowadzonej działalności usługowej, 4) uzupełnić tabelę zgodnie z zawartym w zadaniu poleceniem.

Wyposażenie stanowiska pracy: – czasopisma, – Panorama firm, – obserwacje własne. Ćwiczenie 2

Przyporządkuj do każdego z rodzaju potrzeb (zgodnie z hierarchią potrzeb według Maslova) po dwa motywy, mogące mieć wpływ na podejmowanie działalności gospodarczej. Rodzaje potrzeb według Maslova Motywy podejmowania działalności

gospodarczej



1) dokonać analizy potrzeb według hierarchii Maslova (przypomnienie z poprzednich jednostek modułowych),

2) ustalić motywy działania związanego z podejmowaniem działalności gospodarczej, 3) uzupełnić tabelę zgodnie z zawartym w zadaniu poleceniem.

Wyposażenie stanowiska pracy: − literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia 4.4.4. Sprawdzian postępów Tak Nie Czy potrafisz: 1) zdefiniować pojęcie działalność gospodarcza zgodnie z ustawą

o swobodzie działalności gospodarczej? 2) wymienić rodzaje działalności gospodarczej? 3) scharakteryzować działalność produkcyjną? 4) rozróżnić handel hurtowy i detaliczny? 5) scharakteryzować działalność usługową? 6) podać przykłady przedsiębiorstw z Twojego otoczenia, które świadczą

usługi, prowadzą działalność produkcyjną i handlową? 7) rozróżnić motywy podejmowania działalności gospodarczej? 4.5. Typy produkcji 4.5.1. Materiał nauczania

Produkcją nazywamy działalność, której celem jest uzyskanie określonych dóbr, zwanych produktami lub wyrobami. Ma ona podstawowe znaczenie społeczne, gdyż od rodzaju i ilości wytwarzanych dóbr i usług zależy liczba zatrudnionych przy ich produkcji. Od ilości i rodzaju dóbr zależy również stopień zaspokojenia potrzeb ludności, co świadczy o zamożności kraju i o poziomie stopy życiowej społeczeństwa.

W poszczególnych podmiotach gospodarczych można wyróżnić, sklasyfikować i rozpatrywać kilka głównych punktów widzenia na wiele odmian produkcji. Rozróżniamy na przykład produkcję kapitałochłonną (produkcja wymagająca dużych nakładów rzeczowych składników majątkowych), produkcję materiałochłonną (produkcja wymagająca dużych ilości materiałów), produkcję pracochłonną (w produkcji przeważają nakłady pracy ludzkiej).

Innym podziałem jest podział produkcji na jednorodną i produkcję różnorodną. Produkcja jednorodna występuje w głównych przedsiębiorstwach wytwarzających jeden rodzaj wyrobu, na przykład cukier, sól, produkcja różnorodna występuje w przedsiębiorstwach wykonujących różne wyroby, np. zakład produkujący obuwie, różnego rodzaju maszyny.

Rozmiary produkcji, asortyment produkowanych wyrobów i ich pracochłonność decydują o typie produkcji (rys. 3).


Rys. 3. Typy produkcji

Produkcja jednostkowa charakteryzuje się wytwarzaniem pojedynczych wyrobów lub kilka jednego rodzaju. Przykładem produkcji jednostkowej mogą być pojedyncze egzemplarze maszyn ciężkich, statków, aparatury specjalnej, mostów. Produkcja jednostkowa odznacza się dużą pracochłonnością. Stosuje się w niej maszyny i urządzenia profesjonalne, gdyż za ich pomocą trzeba wykonać różnorodne operacje, przy czym stopień wykorzystania tych maszyn jest stosunkowo niewielki. Pracownicy muszą posiadać wysokie kwalifikacje, ponieważ wykonują czynności różnorodne i zmieniające się wraz ze zmianą produktu. Asortyment produkcji jest bardzo szeroki, gdyż prawie każdy wyrób jest inny. Wszystko to powoduje, że koszt wyrobu w produkcji jednostkowej jest bardzo wysoki i przekracza kilka razy, a nawet i więcej, koszt takiego samego wyrobu wykonanego w ramach produkcji seryjnej.

Produkcja seryjna stosowana jest w wytwarzaniu wyrobów w kolejnych partiach składających się z większej ilości. Liczba wyrobów składających się na jedną serie może być różna i z tego względu dzieli się na produkcję seryjną:

− małoseryjną, np. produkcja łodzi rybackich, niektórych maszyn, − średnioseryjną, np. produkcja maszyn liczących, − wielkoseryjną, np. produkcja obuwia, odbiorników radiowych. Nie ma ściśle określonych granic ilościowych precyzujących zaliczenie do określonej

odmiany produkcji seryjnej, gdyż to zależy od rodzaju wyrobu oraz liczby operacji wykonywanych na stanowisku roboczym.

Produkcja masowa oznacza wytwarzanie dużej liczby jednorodnych wyrobów w nieprzerwanym ciągu. Warunkiem wprowadzenia produkcji masowej jest odpowiednio wysokie zapotrzebowanie na dany wyrób, a więc ten typ produkcji występuje w wytwarzaniu cementu, stali, mąki. W produkcji masowej stosuje się maszyny i urządzenia specjalnie dostosowane tylko do wytwarzania określonego wyrobu, kwalifikacje robotników nie są na ogół wysokie, na niektórych stanowiskach roboczych mogą pracować robotnicy przyuczeni z uwagi na powtarzalność czynności, koszty produkcji są stosunkowo niskie. 4.5.2. Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Co to jest produkcja? 2. Jakie są rodzaje produkcji? 3. Jakie są typy produkcji?

Typy produkcji

jednostkowa seryjna

masowa

małoseryjna średnioseryjna wielkoseryjna



Podaj po trzy przykłady rodzaju wyrobów do każdego z typów produkcji. 1. Produkcja jednostkowa:

a. …………………………… b…………………………………...c……………….. 2. Produkcja seryjna:

a…………………………………b………………………………….c………………... 3. Produkcja masowa:

a…………………………………b…………………………………c………………..


1) przeczytać polecenie podane w ćwiczeniu, 2) przeanalizować typy produkcji, 3) dobrać przykłady stosownie do typów produkcji, 4) wpisać w miejsca zaznaczone w zadaniu.

Wyposażenie stanowiska pracy: – literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia Ćwiczenie 2

Przyporządkuj typ produkcji do podanych w ćwiczeniu cech charakterystycznych. Cechy charakterystyczne typu produkcji Typ produkcji Odpowiednio duże zapotrzebowanie na produkowane wyroby

Wysokie kwalifikacje pracowników Bardzo szeroki asortyment produkcji Wysoki koszt produkcji wyrobów Wytwarzanie kolejnych partii składających się z większej ilości wyrobów

Koszty produkcji są stosunkowo niskie Rozmiar produkcji zależy od liczby wyrobów


1) przeczytać polecenie zawarte w ćwiczeniu, 2) zidentyfikować cechy charakterystyczne danego typu produkcji, 3) wpisać dany typ produkcji przy podanych cechach charakterystycznych.

Wyposażenie stanowiska pracy: – literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.


4.5.4 Sprawdzian postępów Tak Nie Czy potrafisz: 1) wymienić typy produkcji? 2) scharakteryzować typy produkcji? 3) podać przykłady wyrobów charakterystyczne dla danego typu produkcji?

4.6. Wybór formy organizacyjno-prawnej przedsiębiorstwa.

Przepisy prawne prowadzenia działalności gospodarczej 4.6.1. Materiał nauczania

Zasada swobody działalności gospodarczej mówi, że podejmowanie działalności gospodarczej jest wolne i dozwolone w granicach obowiązującego porządku prawnego. W treści tej zasady mieści się wolna wola podmiotu, zarówno, co do podjęcia działalności, jak i wyboru jej formy organizacyjno-prawnej.

Okoliczności decydujące o wyborze formy prowadzenia działalności gospodarczej są bardzo różne. Mogą mieć prawny, a także pozaprawny charakter. Z reguły też nie jedna, lecz cały zespół, splot okoliczności stanie się wyznacznikiem w wyborze najbardziej właściwej formy organizacyjno-prawnej.

W praktyce najczęściej o wyborze formy organizacyjno-prawnej decydują: − czy przedsięwzięcie jest jednoosobowe, czy stanowią je grupy podmiotów, − jeśli zamiar przedsiębiorczości wyraża grupa podmiotów, bardzo istotne znaczenie

będzie miał charakter więzi ich łączących, skala wzajemnego zaufania, − bez względu na ilościowy aspekt podmiotowy, na etapie podejmowania działalności

decydujące znaczenie ma stan zasobności finansowej, − także bez względu na ilościowy aspekt podmiotowy należy rozważyć ryzyko

obciążenia odpowiedzialnością na wypadek, gdyby przedsięwzięcie nie przynosiło spodziewanych zysków lub wręcz skutkowało stratami,

− zakres i dziedzina przedsięwzięcia, − zakres i struktura obciążeń podatkowych i innych ciężarów fiskalnych, − lokalizacja działalności gospodarczej. Nie bez znaczenia będzie również to, czy podejmowana działalność opiera się na

konieczności zatrudnienia pracowników, czy też może realizacja celu będzie możliwa w drodze pracy własnej przedsiębiorcy.

Ustawodawca w niektórych sferach działalności gospodarczej narzuca prawną formę jej prowadzenia. Konieczność ochrony interesów państwa, obywateli sprawia, by przede wszystkim niektóre specyficzne dziedziny usług, wymagające wyjątkowej skali profesjonalizmu, sprawowane były przez podmioty występujące w jednolitej postaci prawnej. Dotyczy to, przykładowo bankowości czy działalności ubezpieczeniowej.

Przed podjęciem decyzji dotyczącej wyboru formy organizacyjno-prawnej, przedsiębiorca powinien uwzględnić również otoczenie, w którym zamierza działać, swoje możliwości i okoliczności, które będą mu sprzyjały bądź nie. Ostateczna decyzja o wyborze formy powinna być także wsparta symulacyjnym rachunkiem ekonomicznym, który zapewne pomoże przedsiębiorcy w wyborze takiej, a nie innej formy organizacyjno-prawnej.


Działalność gospodarcza wymaga również zachowania warunków określonych przepisami prawa. Można ją prowadzić na podstawie różnych aktów normatywnych, a mianowicie na podstawie: Tabela 1. Akty normatywne prawa gospodarczego

Akty normatywne prawa gospodarczego Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej Kodeks cywilny Kodeks spółek handlowych Ustawa o rzemiośle Ustawa o spółdzielczości Ustawa o przedsiębiorstwach państwowych Specjalne przepisy

Podstawy prawne działalności gospodarczej decydują o formie prawno-organizacyjnej

przedsiębiorstwa. Przepisy Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, Kodeksu cywilnego i Kodeksu

spółek handlowych dotyczą wszystkich przedsiębiorstw bez względu na formę organizacyjno-prawną ich prowadzenia. Są to akty normatywne na tyle uniwersalne, że ujęte w nich określone przepisy obowiązują wszystkich, którzy prowadzą działalność gospodarczą. Ponadto każdy z tych aktów normatywnych dotyczy określonych przedsiębiorstw.

Przepisy Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej dotyczą w szczególności indywidualnej działalności gospodarczej osób fizycznych.

Kodeks cywilny reguluje warunki utworzenia spółki cywilnej. Podstawą jej funkcjonowania jest sporządzona na piśmie umowa spółki. Wspólnicy spółki cywilnej, która w dwóch kolejnych latach obrotowych osiągnie przychód netto w wysokości równowartości 800 000 euro, mają obowiązek ciągu trzech miesięcy od zakończenia drugiego roku obrotowego złożyć wniosek do Krajowego Rejestru Sądowego o przekształcenie spółki w spółkę jawną.

Spółki osobowe prawa handlowego funkcjonują w oparciu o Kodeks spółek handlowych (Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych. DzU Nr 94, poz. 1037 ze zmianami). Podstawą działania jest umowa spółki, która ma znaczenie nadrzędne. Spółki, po podpisaniu umowy spółki, dokonują rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym.

Spółki kapitałowe, do których należą spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka akcyjna to jedyne spółki posiadające osobowość prawną. Tylko te dwie spółki mogą we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania jeszcze przed dokonaniem rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym, kiedy nie posiadają jeszcze osobowości prawnej. Od 1 stycznia 2004 r. spółki w tzw. organizacji mogą podjąć działalność gospodarczą jeszcze przed uzyskaniem wpisu do rejestru przedsiębiorców. Z chwilą wpisania do rejestru stają się spółką akcyjną lub spółką z ograniczoną odpowiedzialnością.


Spółki kapitałowe funkcjonują w oparciu o Kodeks spółek handlowych. Podstawą działania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest umowa spółki zawarta w formie aktu notarialnego i wpisana do rejestru sądowego.

Spółka akcyjna działa na podstawie statutu, który pod rygorem nieważności sporządzony musi być w formie aktu notarialnego. 4.6.2. Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Które czynniki decydują o wyborze formy organizacyjno-prawnej przedsiębiorstwa? 2. Czym charakteryzują się poszczególne czynniki? 3. Jakie formy organizacyjno-prawne są regulowane szczególnymi przepisami ze względu

na ochronę interesów państwa? 4.6.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Dokonaj wyboru najlepszej formy organizacyjno-prawnej analizując czynniki, które o tym decydują. Uwzględnij poniższe dane: 1) kapitał założycielski – 30 000zł, 2) dwóch wspólników, 3) zasięg lokalny, 4) sprzedaż detaliczna.


1) przeczytać uważnie polecenie, 2) przedyskutować z kolegą warunki podane w ćwiczeniu, 3) przeanalizować czynniki mające wpływ na dobór formy organizacyjno-prawnej, 4) dobrać według Ciebie najbardziej korzystną formę organizacyjno-prawną do podanych

w ćwiczeniu warunków.


Gosia i Maciek prowadzili własne jednoosobowe przedsiębiorstwa. Prosperowali całkiem nieźle, jednak z czasem stwierdzili, że o wiele lepiej będzie im, jeżeli połączą swoje siły i utworzą wspólne przedsiębiorstwo. Odpowiedz na pytania: 1. Jakie wymierne korzyści dla Gosi i Maćka przyniesie połączenie firm? 2. Jaką formę spółki zaproponujesz wspólnikom?


1) przeczytać uważnie informacje zawarte w ćwiczeniu, 2) odpowiedzieć na podane w ćwiczeniu pytania, 3) przedstawić swoją odpowiedź w formie pisemnej, 4) uzasadnić swoje stanowisko.

Wyposażenie stanowiska pracy: – Kodeks cywilny, Kodeks spółek handlowych,


– Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej – literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia. 4.6.4. Sprawdzian postępów Tak Nie Czy potrafisz: 1) wymienić czynniki decydujące o wyborze formy organizacyjno-prawnej

podmiotu gospodarczego? 2) scharakteryzować czynniki mające wpływ na wybór formy organizacyjno- –prawnej? 3) zanalizować czynniki pod kątem wyboru najkorzystniejszej formy

organizacyjno-prawnej w określonych warunkach? 4) przedstawić podstawy prawne prowadzenia działalności gospodarczej? 5) zidentyfikować przepisy prawne dotyczące podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej?

4.7. Procedura zakładania działalności gospodarczej 4.7.1. Materiał nauczania

Procedura rejestracji działalności gospodarczej jest uzależniona od jej formy organizacyjno-prawnej. Najłatwiej i najszybciej można stać się przedsiębiorcą jednoosobowym lub założyć spółkę cywilną, ewentualnie jawną. Bardziej skomplikowane jest założenie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością bądź spółki akcyjnej.

Rys. 4. Procedura rozpoczęcia działalności gospodarczej

Sąd rejestrowy lub gmina

Urząd statystyczny

Bank

Urząd skarbowy

Zakład Ubezpieczeń Społecznych

PIP, PIH, SANEPID


Podjęcie działalności gospodarczej przez osoby fizyczne wymaga zgłoszenia do Ewidencji Działalności Gospodarczej prowadzonej przez organy administracji państwowej (w urzędzie gminy, miasta). Wpisu do ewidencji dokonuje się w urzędzie gminnym właściwym dla miejsca zamieszkania, w którym będzie prowadzona działalność gospodarcza.

W wypadku innych form organizacyjno-prawnych, przedsiębiorcy zobowiązani są występować o wpis do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym. Od 1.01.2004 roku składający wniosek o wpis do Ewidencji ma prawo złożyć tzw. wniosek zintegrowany, a więc dodatkowo wniosek o nadanie numeru REGON oraz zgłoszenie identyfikacyjne o nadanie Numeru Identyfikacji Podatkowej NIP lub zgłoszenie aktualizacyjne, jeżeli wnioskodawca już posiada wcześniej uzyskany NIP. Organ ewidencyjny ma obowiązek zarejestrować działalność w ewidencji działalności gospodarczej i niezwłocznie w ciągu trzech dni od rejestracji przesłać pozostałe wnioski wraz z decyzją o wpisie do ewidencji do właściwych urzędów statystycznego i skarbowego.

Kolejnym krokiem dotyczącym rozpoczęcia działalności gospodarczej jest zgłoszenie w urzędzie statystycznym. Zgłoszenia takiego przedsiębiorca powinien dokonać w ciągu dwóch tygodni od uzyskania decyzji o wpisie do danego rejestru. Na wniosku RG-1 podaje się nazwę i adres przedsiębiorstwa, rodzaj podstawowej, a także drugo- i trzeciorzędnej działalności, jaką przedsiębiorca ma prowadzić oraz rodzaj własności i sposób finansowania działalności. Przedsiębiorca w urzędzie statystycznym otrzymuje numer identyfikacji statystycznej REGON, który będzie mu nadany do końca istnienia przedsiębiorstwa. Wraz z REGON-em otrzymuje określenie działalności podstawowej i drugorzędnej według polskiej (PKD) i europejskiej (EKD) klasyfikacji działalności.

Następną czynnością dotyczącą zakładania działalności gospodarczej jest zamówienie pieczęci firmowej i założenie konta bankowego. Jednostki gospodarcze, które zamierzają prowadzić działalność gospodarczą powinny posiadać konto bankowe, na którym byłyby gromadzone oraz wydatkowane za jego pośrednictwem środki pieniężne, przeznaczone na realizację celów wynikających z prowadzenia tej działalności. Założenie rachunku bankowego, czyli konta w banku oznacza potrzebę podpisania umowy z danym bankiem.

Od 1 stycznia 1996 roku wszystkie osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, podlegają obowiązkowi ewidencji podatkowej. NIP nadawany jest tylko raz. NIP jest numerem identyfikującym osoby lub jednostki gospodarczej w systemie rozliczeń podatkowych. Wszyscy przedsiębiorcy są zobowiązani do dokonania zgłoszenia identyfikacyjnego odpowiadającego szczególnym wymaganiom zawartym w ustawie. Wobec tego każdy przedsiębiorca ma obowiązek poinformować właściwy urząd podatkowy o rozpoczęciu swojej działalności gospodarczej. Osoby fizyczne, spółki cywilne, jawne, komandytowe, partnerskie, komandytowo – akcyjne, zgłoszenie rejestracyjne wypełniają na formularzu NIP-1, zaś spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjne na formularzu NIP-2.

Przedsiębiorca rozpoczynający działalność gospodarczą musi w dalszej kolejności dokonać zgłoszenia w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych tzw. zgłoszenia płatnika składek. Formularz ZUS ZFA ma zastosowanie w przypadku, kiedy płatnikiem składek staje się osoba fizyczna. Formularz ten wypełnia się w celu zgłoszenia:

− płatnika składek, − wszelkich zmian dotyczących danych płatnika składek. Następnie wypełnia druk ZUS ZUA, tj. zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych

i zdrowotnych. W przypadku, gdy płatnikiem składek jest osoba prawna lub jednostka organizacyjna,

która nie posiada odpowiedzialności prawnej, to zgłoszenie takie wypełnia się na formularzu ZUS ZPA. Formularz ten zostaje wypełniony w przypadku zgłoszenia:

− płatnika składek,


− zmiany danych dotyczących płatnika składek, − korekty danych płatnika składek.

Poniższa tabela przedstawia formularze zgłoszeniowe, które stosownie do sytuacji (np. zmiana danych płatnika), przedsiębiorca musi złożyć w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. Tabela 2. Formularze zgłoszeniowe w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych

Oznaczenie formularza

Określenie formularza

ZUS ZUA Zgłoszenie do ubezpieczeń / zgłoszenie zmiany danych osoby ubezpieczonej

ZUS ZCNA Zgłoszenie danych o członkach rodziny, których adres zamieszkania nie jest zgodny z adresem zamieszkania ubezpieczonego, dla celów ubezpieczenia zdrowotnego

ZUS ZCZA Zgłoszenie danych o członkach rodziny, których adres zamieszkania jest zgodny z adresem zamieszkania ubezpieczonego, dla celów ubezpieczenia zdrowotnego

ZUS ZWUA Wyrejestrowanie z ubezpieczeń / kontynuowanie ubezpieczeń ZUS ZPA Zgłoszenie / zmiana danych płatnika składek – osoby prawnej lub

jednostki organizacyjnej, która nie posiada osobowości prawnej ZUS ZFA Zgłoszenie / zmiana danych płatnika – osoby fizycznej ZUS ZIPA Zgłoszenie zmiany danych identyfikacyjnych płatnika składek ZUS ZWPA Wyrejestrowanie płatnika składek ZUS ZBA Informacja o numerach rachunków bankowych płatnika składek ZUS ZAA Adresy prowadzenia działalności gospodarczej przez płatnika

składek Źródło: „Prawo przedsiębiorcy” Nr 16/2002 r. Dodatek „Prawo Służb personalnych”, s. 3.

Następnym krokiem przedsiębiorcy jest powiadomienie okręgowego inspektora pracy

oraz państwowego inspektora sanitarnego: − o miejscu, zakresie i rodzaju prowadzonej działalności, − o planowanej liczbie pracowników, Następnie przedsiębiorca składa informację o środkach i procedurach przedsięwziętych

oraz cele spełnienia wymagań wynikających z przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy – związanych z działalnością gospodarczą.

Ponadto niektóre rodzaje działalności gospodarczej wymagają uzyskania zgody na jej prowadzenie z okręgowej stacji SANEPID-u. Przede wszystkim są to:

− przedsiębiorstwa wytwarzające żywność, − sklepy spożywcze, − punkty gastronomiczne, − handel i wytwarzanie przedmiotów użytkowych (np. różnego rodzaju kosmetyki,

środki czystości), − usługi higieny komunalnej (np. zakłady fryzjerskie), − gabinety lekarskie, stomatologiczne i optyczne, − szkoły i inne placówki oświatowe.


4.7.2. Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie instytucje i urzędy należy odwiedzić, aby zarejestrować działalność gospodarczą? 2. Jakie formularze zgłoszeniowe należy wypełnić, aby zarejestrować działalność

gospodarczą? 3. Jaka jest procedura związana z uruchomieniem działalności gospodarczej? 4.7.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Chcesz założyć indywidualną działalność gospodarczą osób fizycznych. Wypełnij właściwe dokumenty niezbędne do jej zarejestrowania. Odwiedź instytucje i urzędy, gdzie uzyskasz niezbędne formularze zgłoszeniowe. Określ procedurę postępowania przy zakładaniu indywidualnej działalności gospodarczej osób fizycznych.


1) określić rodzaj działalności, którą chcesz prowadzić, 2) odwiedzić niezbędne instytucje i urzędy w celu pobrania formularzy zgłoszeniowych, 3) wypełnić dokumenty zgodnie z obowiązującymi zasadami. Wzory wypełnionych

dokumentów znajdziesz we właściwych urzędach i instytucjach rejestracyjnych, lub na stronach np. www.msp.money.u/firma/formularze

Wyposażenie stanowiska pracy:

– dokumenty i formularze niezbędne do uruchomienia działalności gospodarczej, – poradniki, jak wypełniać dane formularze zgłoszeniowe, – komputer z dostępem do Internetu – literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia 4.7.4. Sprawdzian postępów Tak Nie Czy potrafisz: 1) wymienić rodzaje instytucji i urzędów związanych z uruchomieniem działalności gospodarczej? 2) rozróżnić dokumenty i formularze zgłoszeniowe? 3) wypełnić dokumenty i formularze związane z uruchamianiem działalności gospodarczej? 4) przedstawić procedurę postępowania przy uruchamianiu działalności gospodarczej osób fizycznych?


4.8. Zasoby przedsiębiorstwa 4.8.1. Materiał nauczania

Zaspokajanie różnorodnych potrzeb materialnych, niematerialnych zawsze wymaga określonych działań jednostkowych i zespołowych oraz posiadania określonych zasobów. Są one w przedsiębiorstwach przekształcane w trakcie procesów produkcyjnych dobra i usługi.

Do zasobów przedsiębiorstwa zalicza się zasoby: − naturalne, − ludzkie, − kapitałowe.

Rys. 5. zasoby przedsiębiorstwa

Zasoby naturalne nie są wytworem pracy ludzi, lecz są darem natury. Jako składniki

przyrody pełnią one dwie podstawowe funkcje: tworzą środowisko życia człowieka i jednocześnie stanowią czynniki procesów produkcji.

Zasoby ludzkie tworzą ludzie wraz ze swoimi umiejętnościami. Szczególnie istotne jest to, jakie umiejętności posiadają pracownicy i jaką wiedzą dysponują. Wiedza staje się dopiero wówczas cenna, jeśli podlega ciągłej aktualizacji, co oznacza konieczność nieustannego podnoszenia jej poziomu. Permanentne uczenie się staje się nową, integralną formą aktywności zawodowej. Problemem stojącym przed nowoczesnymi przedsiębiorstwami jest umiejętne wykorzystanie potencjału intelektualnego swoich pracowników. Uwolnienie kapitału intelektualnego wymaga jednak stworzenia odpowiednich warunków:

− rozszerzenia dostępu do informacji odpowiednich na rynku i odpowiednich w firmie, − budowy zespołów, będących czynnikiem pobudzania kreatywności, − systematycznego szkolenia. Na zasoby kapitałowe składają się zasoby fizyczne takie jak budynki urządzenia, maszyny

oraz zasoby finansowe przedsiębiorstwa będące w jego posiadaniu oraz możliwe do zdobycia zasoby kapitałowe. Tworzą one majątek przedsiębiorstwa.

Majątek przedsiębiorstwa dzielimy na majątek trwały i majątek obrotowy. Majątek trwały najogólniej to:

− wartości niematerialne i prawne, − nieruchomości, − pojazdy, maszyny i urządzenia. Majątek obrotowy to: − zapasy i materiały, − należności i roszczenia, − środki w banku, − gotówka.

Zasoby przedsiębiorstwa

naturalne ludzkie kapitałowe


Źródłami finansowania działalności gospodarczej jest kapitał własny i kapitał obcy. Pojęciem kapitału określa się źródła finansowego pochodzenia środków trwałych i obrotowych przedsiębiorstwa. Jest, zatem odpowiednikiem pieniężnym majątku jednostki organizacyjnej.

Kapitał własny jest przeznaczony przez właścicieli na prowadzenie jednostki gospodarczej i tworzy się go z wkładów właścicieli, wspólników, wpłat udziałowców lub akcjonariuszy za nabyte udziały i akcje. Kapitał własny zwiększa się lub maleje w wyniku działalności jednostki gospodarczej. W kapitał własny przedsiębiorstwo jest wyposażone na czas jego istnienia i im wyższy jest udział kapitału własnego w całym kapitale, tym mniejsza jest zależność jednostki gospodarczej od innych i mniejsze zagrożenie obniżenia jej majątku w wyniku cofnięcia kredytu oraz większa odporność na zjawiska kryzysu gospodarczego.

Kapitał obcy występuje w jednostkach gospodarczych, często bowiem posiadane kapitały nie są wystarczające do prowadzenia działalności gospodarczej w zakreślonych rozmiarach.

Do kapitału obcego zalicza się kredyty bankowe i pozabankowe, pożyczki oraz zobowiązania.

Rozróżniamy zobowiązania długoterminowe (np. długoterminowe kredyty bankowe), zobowiązania krótkoterminowe (np. krótkoterminowe kredyty bankowe, zobowiązania wobec dostawców).

Instytucje finansowe, które wspomagają finansowanie potrzeb przedsiębiorstwa to: − firmy leasingowe, − fundusze inwestycyjne, − banki, − fundacje prywatne, − fundacje i agencje rządowe, − firmy faktoringowe.

4.8.2. Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie znasz rodzaje zasobów przedsiębiorstwa? 2. Czym charakteryzują się zasoby ludzkie? 3. Jakie elementy składają się na majątek przedsiębiorstwa? 4. Jakie są źródła zaspokajania potrzeb finansowych przedsiębiorstwa? 4.8.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Dysponujesz środkami finansowymi w wysokości 20 000 zł. Chcesz otworzyć własną działalność, której przedmiotem ma być sprzedaż komputerów. Zaplanuj zasoby rzeczowe, finansowe i ludzkie, jakie będą niezbędne do właściwego funkcjonowania przedsięwzięcia. Skąd jesteś w stanie pozyskać niezbędne finanse na prowadzenie działalności gospodarczej?


1) przeczytać dokładnie polecenie, 2) określić środki rzeczowe niezbędne do wyposażenia sklepu, 3) określić wielkość asortymentu oraz jego wartość (w zł), 4) przedstawić wymagania wobec osób (kwalifikacje, umiejętności), które zatrudnisz,


5) określić wysokość niezbędnych środków finansowych na prowadzenie sklepu, 6) przedstawić możliwości pozyskania niezbędnego kapitału, zakładając, że dysponujesz

kapitałem własnym w wysokości 20 000 zł.

Wyposażenie stanowiska pracy: – komputer z dostępem do Internetu, – kalkulator, – oferty handlowe, – literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia. 4.8.4 Sprawdzian postępów Tak Nie Czy potrafisz: 1) przedstawić rodzaje zasobów przedsiębiorstwa? 2) scharakteryzować rodzaje zasobów przedsiębiorstwa? 3) zaplanować zasoby niezbędne do uruchomienia małego przedsięwzięcia? 4.9. Koncesjonowanie działalności gospodarczej 4.9.1. Materiał nauczania

Polska gospodarka rynkowa poddała określone obszary działalności gospodarczej specyficznej reglamentacji (ograniczeń, limitacji), tzn. uzależniła realizację niektórych rodzajów działalności od uzyskania koncesji i zezwoleń. Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej określiła dziedziny działalności wymagające uprzedniego uzyskania koncesji Są to:

− poszukiwanie i rozpoznawanie złóż kopalin, wydobywanie kopalin ze złóż, bezzbiornikowe magazynowanie substancji oraz składowanie odpadów w górotworze, w tym podziemnych wyrobiskach górniczych,

− wytwarzanie i obrót materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym,

− wytwarzanie, przetwarzanie, magazynowanie, przesyłanie dystrybucja i obrót paliwami i energią,

− ochrona osób i mienia, − rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych, − przewozy lotnicze. Licencje wymagane są do prowadzenia działalności regulowanej w ustawach

o transporcie drogowym i kolejowym. Zezwolenia potrzebne są na działalności określone w ustawach: zezwoleń o grach

i zakładach wzajemnych, o specjalnych strefach ekonomicznych, o publicznym obrocie papierami wartościowymi, o funduszach inwestycyjnych, o funduszach emerytalnych, o działalności ubezpieczeniowej oraz w Prawie bankowym, Prawie telekomunikacyjnym, Prawie lotniczym, Prawie pocztowym i Prawie farmaceutycznym (z wyjątkiem prowadzenia aptek).

Największą grupę stanowi działalność regulowana (ok. 45 rodzajów działalności). Wpis do rejestru działalności regulowanej następuje natychmiast po złożeniu (prócz standardowego zestawu dokumentów) oświadczenia przedsiębiorcy, że spełnił wszystkie wymagania


(obiektowe, ochronne, technologiczne i zatrudnieniowe) obowiązujące dla określonego we wniosku rodzaju działalności. Pozostałe dziedziny nie będą wymagać ani koncesji, ani zezwoleń. 4.9.2. Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonywania ćwiczeń. 1. Jakie są obszary działalności, określone w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej

objęte koncesją? 2. Jakie rodzaje działalności wymagają licencji? 3. Na jakiego rodzaju działalności wymagane są zezwolenia? 4. Jak odbywa się wpis do rejestru działalności gospodarczej objętej działalnością

regulowaną? 4.9.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Uzasadnij konieczność obowiązywania w gospodarce rynkowej koncesji, licencji, zezwoleń na niektóre rodzaje działalności gospodarczej.


1) określić obszary działalności gospodarczej objęte ograniczeniami, 2) przeanalizować rodzaje działalności gospodarczej objętej koncesją, zezwoleniami,

licencjami, 3) uzasadnić swoją odpowiedź.

Wyposażenie stanowiska pracy: – Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej, – literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia, Ćwiczenie 2

Po ukończeniu szkoły i uzyskaniu tytułu technika ekonomisty, zaplanowałeś otworzyć sklep monopolowy i prowadzić działalność gospodarczą osób fizycznych. Udaj się do właściwego urzędu prowadzącego ewidencję działalności i dowiedz się, czy nie musisz uzyskać na taką działalność koncesji, licencji, czy też zezwolenia. Jeżeli tak, pobierz właściwy druk, wypełnij go zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa.


1) przeanalizować dokładnie treść ćwiczenia, 2) udać się do urzędu miasta/gminy, 3) uzyskać niezbędne informacje wynikające z treści ćwiczenia, 4) pobrać właściwy druk, 5) wypełnić go zgodnie z obowiązującymi zasadami.

Wyposażenie stanowiska pracy: – komputer z dostępem do Internetu, – niezbędne do wykonania ćwiczenia druki, – ustawa o swobodzie działalności gospodarczej, – literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.


4.9.4 Sprawdzian postępów Tak Nie Czy potrafisz: 1) rozróżnić rodzaje działalności gospodarczej objętej reglamentacją,

ograniczeniami? 2) rozróżnić rodzaje działalności gospodarczej objętych koncesją? 3) rozróżnić rodzaje działalności gospodarczej objętych licencją? 4) podać procedurę postępowania przy rejestracji działalności regulowanej? 4.10. Wady i zalety małych i średnich przedsiębiorstw 4.10.1. Materiał nauczania

Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej określiła, kto jest mikroprzedsiębiorcą, a kto małym, średnim i dużym przedsiębiorcą (tabela 3). Tabela 3. Rodzaje przedsiębiorców według Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej

Rodzaj przedsiębiorcy Charakterystyka

Mikroprzedsiębiorca − jeżeli w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych zatrudniał średniorocznie mniej niż 10 pracowników,

− roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nie przekracza równowartości 2 milionów euro,

− suma aktywów bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyła 2 milionów euro.

Mały przedsiębiorca − jeżeli ilość pracowników nie przekracza 50, − przychód lub suma aktywów nie przekroczy równowartości

10 milionów euro. Średni przedsiębiorca − jeżeli zatrudnia średnio mniej niż 250 pracowników,

− przychód roczny poniżej 50 milionów euro − bilans roczny mniejszy od 43 milionów euro.

Duży przedsiębiorca − jeżeli zatrudnia 250 i więcej pracowników, − osiąga roczny przychód ze sprzedaży przekraczający 50

milionów euro − suma wartości jego majątku przekracza 23 miliony euro.

Minister finansów na potrzeby podatku VAT wprowadził dodatkowo pojęcie małego

podatnika. Jest nim przedsiębiorca, którego wartość sprzedaży towarów oraz innych czynności związanych ze sprzedażą, a także wartość eksportu, nie przekroczyła w poprzednim roku równowartości 800 000 euro.

Mikro-, małe i średnie przedsiębiorstwa odgrywają bardzo ważną rolę w gospodarce. W Unii Europejskiej stanowią około 99% wszystkich przedsiębiorstw. Obecnie powszechnie dostrzega się szereg funkcji gospodarczych i społecznych, jakie mogą pełnić te


przedsiębiorstwa. Stymulują one rozwój gospodarczy kraju, tworzą nowe miejsca pracy, rozwijają nowe dziedziny działalności gospodarczej i szybką realokację czynników wytwórczych pomiędzy różne zastosowania. Jednak jest wiele barier, które mają wpływ na te przedsiębiorstwa.

Zalety mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw: − czytelna i prosta struktura organizacyjna. Mniejsze przedsiębiorstwa nie mają

rozbudowanej struktury organizacyjnej jak przedsiębiorstwa duże, co oznacza szybszy obieg informacji, bliższe kontakty z otoczeniem, możliwość zastosowania uproszczonych metod zarządzania, a w efekcie znaczne przyśpieszenie decyzji,

− elastyczność, gdyż niewielki rozmiar działania sprawia, że łatwiej jest im dostosować się do zmian w otoczeniu i wymagań nabywców. Większa możliwość wdrażania modyfikacji tj. nowych specjalności, rozszerzania asortymentu produkowanych wyrobów lub świadczonych usług,

− lokalność, ponieważ mała skala działalności powoduje, że z powodzeniem mogą wkraczać na mniejsze rynki, które ze względu na rozmiary nie są interesujące dla dużych firm,

− innowacyjność i kreatywność, która polega na zdolności szybkiego i skutecznego wdrażania do działalności gospodarczej nowych pomysłów, idei, projektów nowych rozwiązań technicznych i organizacyjnych. Mniejsze przedsiębiorstwa są bardziej skłonne do ponoszenia ryzyka, wciąż poszukując nowych możliwości rynkowych.

Wady mikro-, małych, średnich przedsiębiorstw: − ograniczenia finansowe, gdyż mniejsze przedsiębiorstwa z reguły mają

niewystarczające środki finansowe, co w powiązaniu z ograniczonym w stosunku do dużych firm dostępem do zewnętrznych źródeł finansowania negatywnie wpływa na ich możliwości finansowania niezbędnych inwestycji,

− ograniczenia menedżerskie, ponieważ niedobór wysoko kwalifikowanego personelu w mniejszych firmach wynika z braku dostatecznych środków zarówno na zatrudnienie odpowiedniej kadry, jak i stworzenie odpowiednich warunków jej rozwoju (np. poprzez system szkoleń). Efektem tego jest niedostateczne przygotowanie kadry do prowadzenia bieżącej działalności (brak wiedzy z zakresu planowania, marketingu, zarządzania finansowego).

Źródłami niepowodzeń nowopowstałych firm, są między innymi: − brak wiedzy i doświadczenia, − niedostateczny kapitał i niewłaściwe metody kredytowania, − niewłaściwa lokalizacja, − niewłaściwe gospodarowanie zapasami, − zbyt duże inwestycje, − niezaplanowana ekspansja, − nadmierne wydatki osobiste – naruszenie rezerwy, − nieskuteczne ściąganie należności, − niska konkurencyjność, − brak lub niewłaściwe strategie marketingowe.

4.10.2. Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonywania ćwiczeń. 1. Jakie rodzaje przedsiębiorstw ze względu na kryterium wielkości występują w polskiej

gospodarce?


2. Czym charakteryzują się przedsiębiorcy określeni w Ustawie o swobodzie działalności gospodarczej?

3. Jakie są wady i zalety małych i średnich przedsiębiorstw? 4. Jakie są źródła niepowodzeń nowopowstałych przedsiębiorstw na rynku? 4.10.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Dokonaj identyfikacji w swoim środowisku mikroprzedsiębiorstwa, małego przedsiębiorstwa, średniego przedsiębiorstwa, dużego przedsiębiorstwa. Jako kryterium uwzględnij liczbę zatrudnionych.

Forma przedsiębiorstwa

Pełna nazwa Rodzaj prowadzonej działalności

Liczba zatrudnionych

Mikroprzedsiębiorca

Mały przedsiębiorca

Średni przedsiębiorca

Duży przedsiębiorca


1. scharakteryzować przedsiębiorstwa według podanych kryteriów, 2. zidentyfikować rodzaje przedsiębiorstw funkcjonujących w jego środowisku, 3. uzupełnić tabelkę zgodnie z poleceniem.

Wyposażenie stanowiska pracy: – Internet, – czasopisma lokalne – Panorama Firm, – informacje uzyskane z wywiadów z bezpośrednich kontaktów z przedsiębiorcami. Ćwiczenie 2

Zaproponuj formę przedsiębiorstwa (ze względu na ich wielkość), do produkcji podanych poniżej dóbr i usług.

Lp. Rodzaj produkcji dóbr i usług Forma przedsiębiorstwa

1 usługi kosmetyczne 2 produkcja soków owocowych 3 produkcja samochodów 4 usługi spedycyjne i transportowe 5 usługi telekomunikacyjne 6 produkcja i sprzedaż wyrobów piekarniczych



1) usystematyzować swoją dotychczasową wiedzę dotyczącą klasyfikacji przedsiębiorstw, również z poprzednich jednostek modułowych,

2) przeanalizować zaproponowane w ćwiczeniu rodzaje produkcji dóbr i usług, 3) zaproponować formę przedsiębiorstwa do danego rodzaju produkcji dóbr i usług, 4) wpisać formę przedsiębiorstwa w miejsce wyznaczone w tabeli.

Wyposażenie stanowiska pracy: – czasopisma lokalne, – literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia. 4.10.4 Sprawdzian postępów Tak Nie Czy potrafisz: 1) rozróżnić przedsiębiorców według kryterium wielkości? 2) określić czynniki decydujące o klasyfikacji przedsiębiorców według kryterium wielkości? 3) zidentyfikować przedsiębiorców w środowisku lokalnym według

kryterium wielkości? 4) podać zalety i wady małych i średnich przedsiębiorstw? 5) przedstawić źródła niepowodzeń nowopowstałych firm?

4.11 Biznesplan 4.11.1 Materiał nauczania

Planowanie, jako jedna z najbardziej istotnych funkcji zarządzania, powinno stać się narzędziem aktywnego sterowania procesami zachodzącymi w przedsiębiorstwie. Aby zwiększyć szanse na korzystny wynik finansowy działalności gospodarczej, należy starannie przygotować jej plan, czyli biznes plan, w którym przedsiębiorstwa określają cele, jakie chcą osiągać, strategię taktykę swego działania, oraz ramy czasowe, w jakich cele te powinny być osiągnięte.

Biznesplan jest dokumentem określającym postępowanie przedsiębiorstwa w pewnym okresie, który ustala jego działania strategiczne i taktyczne, a jednocześnie pozwala zidentyfikować słabe i mocne strony działalności gospodarczej.

Biznesplan pełni trzy funkcje: 1. Służy do rozwijania pomysłów związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa. 2. Służy do retrospektywnej oceny działalności przedsiębiorstwa. 3. Służy do zachęcania potencjalnych kredytodawców lub akcjonariuszy do zainwestowania

w przedsiębiorstwo. Dobrze napisany biznesplan to dokument zwięzły i rzeczowy. Typowy biznesplan składa

się z następujących części: − streszczenia, − profilu działalności przedsiębiorstwa, − charakterystyki przedsiębiorstwa,


− analizy rynku, − strategii marketingowej, − strategii zarządzania, − planu finansowego, − załączników. Streszczenie opracowuje się po napisaniu całego biznesplanu. Jest to krótkie, czytelne

streszczenie (najlepiej wypunktowane) poszczególnych pozycji planu. Powinno zawierać informacje o firmie, profilu działania i rynku zbytu oraz o zarządzaniu i finansach przedsiębiorstwa, oraz zachęcać do przeczytania całego dokumentu.

Charakterystyka przedsiębiorstwa zawiera informacje o jego historii, formie organizacyjno-prawnej i rodzaju prowadzonej działalności. Zawiera również informacje o rozmiarze i zasięgu działalności z uwzględnieniem produktów i usług oraz nabywców i rynku zbytu.

Analiza rynku ma za zadanie określić pozycję przedsiębiorstwa na rynku, na którym prowadzi sprzedaż. Pozycja ta zależy od ogólnej sytuacji na rynku i od konkurencji. Analiza sytuacji rynkowej obejmuje ustalenie wielkości rynku, oraz prognozy w tym zakresie, trendy rynkowe i gospodarcze. Szczegółowo należy przedstawić najważniejszych nabywców na rynku, podać ich charakterystykę, określić potrzeby oraz czynniki wpływające na ich decyzje zakupu. Jeżeli można przeprowadzić segmentację rynku, to należy tego dokonać, charakteryzując każdy segment, można też przeprowadzić analizę kształtowania się cen.

W tej części biznesplanu należy określić stopień konkurencji, jej poziom i wpływ na działalność przedsiębiorstwa.

Strategia marketingowa określa, w jaki sposób, dążąc do uzyskania pożądanej sprzedaży, przedsiębiorstwo zrealizuje cele. Przedstawia się więc po kolei wszystkie najważniejsze instrumenty marketingu, jakimi dysponuje przedsiębiorstwo, a mianowicie: dystrybucję, politykę cen, promocję i inne.

Wykorzystując znajomość rynku, dotychczasowe doświadczenie i działania marketingowe, można z dużym przybliżeniem określić wielkość sprzedaży poszczególnych produktów przedsiębiorstwa. Przedstawia się różnorodne prognozy sprzedaży: ostrożne, najbardziej prawdopodobne, optymistyczne. Wszystkie muszą mieć uzasadnienie. Na podstawie wielkości planowanej sprzedaży ustala się udział w rynku danego przedsiębiorstwa, który jest stosunkiem wartości sprzedaży produktów przedsiębiorstwa do wartości sprzedaży ogółem danych produktów.

Profil działania obejmuje wiele problemów związanych z wytwarzaniem produktu: kształtowanie produktów i asortymentu, możliwości produkcyjne, organizację i technologię produkcji, kooperację i zaopatrzenie, a także planowane modernizacje.

Zarządzanie zawiera informacje o osobach zarządzających przedsiębiorstwem, przedstawia kierownictwo, strukturę organizacyjną i politykę personalną. Jednym z najważniejszych elementów tej części biznesplanu jest prezentacja osób, które odgrywają kluczową rolę w prowadzeniu przedsiębiorstwa.

Plan finansowy stanowi rdzeń biznesplanu, obok marketingu drugi punkt, który przesądza o wartości biznesplanu. Określa on strukturę kapitałową przedsiębiorstwa (bilans) i zapotrzebowanie na kapitał, przewidywane wyniki finansowe (rachunek zysków i strat) oraz sytuację płatniczą przedsiębiorstwa (plan płatności), czyli najważniejsze elementy biznesplanu. W końcowej części opracowania planu finansowego oblicza się ważniejsze wskaźniki, charakteryzujące osiągnięcia finansowe.

Załączniki są ważną częścią biznesplanu. Liczba i rodzaj załączników zależy od celu opracowania biznesplanu. Mogą to być np.: dane techniczne i produkcyjne, referencje firmy, życiorysy kadry kierowniczej i członków zarządu.


4.11.2. Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonywania ćwiczeń. 1. Jak zdefiniujesz pojęcie biznesplan? 2. Jaka jest struktura typowego biznesplanu? 3. Czym charakteryzują się poszczególne elementy biznesplanu? 4. Czemu służy sporządzanie biznesplanu? 4.11.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Zaproponuj 10 pytań, na które powinien odpowiedzieć biznesplan.


1) przeanalizować dokładnie elementy struktury typowego biznesplanu, 2) sformułować pytania zgodnie z poleceniem zawartym w ćwiczeniu, 3) odpowiedzieć w formie pisemnej.

Wyposażenie stanowiska pracy: – stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu, – przykładowe biznesplany, – literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia. Ćwiczenie 2

Wraz z kolegą wybierz dowolny element struktury biznesplanu. Dokonaj jego analizy. Podaj przykładowe dane, które zawarłbyś w biznesplanie.


1. przeanalizować dokładnie materiał nauczania dotyczący struktury i charakterystyki biznesplanu,

2. zaproponować rodzaj działalności gospodarczej, 3. zaproponować dane do wybranego elementu struktury biznesplanu.

Wyposażenie stanowiska: – komputer z dostępem do Internetu, – prezentacja multimedialna bądź foliogramy z opisem biznesplanu, – przykładowe biznesplany, – literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia. 4.11.4 Sprawdzian postępów Tak Nie Czy potrafisz: 1) zdefiniować pojęcie biznesplanu? 2) wymienić części składowe typowego biznesplanu? 3) scharakteryzować poszczególne elementy biznesplanu? 4) podać cele, dla których sporządza się biznesplan? 5) opracować biznesplan dla małej firmy? 6) opracować elementy struktury biznesplanu?


5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ TEST PISEMNY – TEST WYBORU INSTRUKCJA DLA UCZNIA 1. Przeczytaj uważnie instrukcję. 2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 4. Test pisemny zawiera 17 zadań i sprawdza Twoje wiadomości z zakresu planowania

przedmiotu działalności. 5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Wskaż tylko jedną

odpowiedź prawidłową. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem i skreślić odpowiedź poprawną.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. 8. Na rozwiązanie testu pisemnego masz 40 minut. Zestaw zadań testowych 1. Metoda kolejnych przybliżeń lub iteracji jest odmianą:

a. metody proporcji, b. metody bilansowej, c. metody simpleks, d. metody analizy sieciowej.

2. Zasada podstawowego ogniwa w planowaniu działalności gospodarczej polega na: a. dostosowaniu planu do działania w warunkach częściowej niepewności, b. określeniu w planie najważniejszych zadań, c. ustaleniu najlepszych w danych warunkach wyników działalności do ich uzyskania, d. łączeniu określonych zadań i czynności przez odpowiednio dobrane zespoły

wykonawców. 3. Określanie misji i wizji przedsiębiorstwa to:

a. planowanie taktyczne, b. planowanie strategiczne, c. planowanie operatywne, d. planowanie rzeczowe.

4. W myśl Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej działalnością, gospodarczą jest: a. działalność wytwórcza, budowlana, handlowa i usługowa, b. działalność wytwórcza, budowlana, handlowa i usługowa i rolnicza, c. działalność wytwórcza, budowlana, handlowa i usługowa, rolnicza oraz

rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, d. działalność wytwórcza, budowlana, handlowa i usługowa, oraz rozpoznawanie

i wydobywanie kopalin ze złóż. 5. Motywy podejmowania działalności gospodarczej to:

a. osiągnięcie zysku, b. prestiż środowiska, c. potrzeba dominacji, d. wszystkie powyższe.


6. Podstawą funkcjonowania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest: a. umowa cywilna sporządzona na piśmie, b. statut spółki, c. umowa w formie aktu notarialnego, d. umowa ustna zawarta między wspólnikami w obecności osób trzecich.

7. Instytucje i urzędy związane z uruchomieniem spółki cywilnej to: a. KRS, urząd skarbowy, urząd statystyczny, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, bank, b. KRS, urząd skarbowy, urząd statystyczny, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, bank,

PZU, c. urząd gminy, urząd skarbowy, urząd statystyczny, Zakład Ubezpieczeń Społecznych,

bank, PZU, d. urząd gminy, urząd statystyczny, bank, urząd skarbowy, Zakład Ubezpieczeń

Społecznych. 8. Urząd statystyczny wymaga dokumentu rejestracyjnego:

a. NIP 1, b. NIP 2, c. RG 1. d. wniosek o wpis do ewidencji działalności gospodarczej.

9. Do zasobów przedsiębiorstwa należą: a. przedsiębiorczość, b. wiedza, c. praca personelu przedsiębiorstwa, d. wszystkie powyższe.

10. Rozpoczęcie, której z wymienionych działalności gospodarczej, wymaga uzyskania koncesji: a. usługi medyczne, b. handel artykułami importowanymi, c. żywienie zbiorowe, d. ochrona osób i mienia.

11. Średnim przedsiębiorcą jest przedsiębiorstwo, które: a. zatrudnia średnio do 50 osób, osiąga przychód roczny poniżej 50 mln euro, b. zatrudnia średnio mniej niż 250 pracowników, osiąga przychód ze sprzedaży poniżej

50 mln euro, c. zatrudnia średnio 250 pracowników i więcej, osiąga roczny przychód poniżej 50 mln euro, d. zatrudnia średnio mniej niż 250 osób, osiąga roczny obrót poniżej 10 mln euro.

12. Zaletą małych i średnich przedsiębiorstw jest: a. czytelna i prosta struktura organizacyjna, b. brak ograniczeń finansowych, c. wysoko wykwalifikowana kadra menedżerska, d. duże możliwości rozwoju.

13. Źródłami niepowodzeń nowo powstałych przedsiębiorstw jest między innymi: a. ograniczenia w dostępie do rynku docelowego, b. zbyt radykalne przepisy prawa gospodarczego dla nowopowstałych przedsiębiorstw, c. podwójne opodatkowanie, d. brak lub niewłaściwe strategie marketingowe.

14. Do wad małych i średnich przedsiębiorstw zalicza się: a. brak możliwości korzystania z leasingu, b. brak możliwości korzystania z funduszy unijnych, c. ograniczenia finansowe, d. brak możliwości korzystania z kartoteki ulg podatkowych.


15. Przedsiębiorca chcąc uzyskać kredyt bankowy, zobowiązany jest sporządzić: a. biznesplan, b. plan wydatków na kolejny rok działalności, c. budżet na kolejny rok działalności, d. plan gospodarczy na minimum 5 lat.

16. Biznesplan sporządza się wyłącznie w celu: a. pozyskania kredytu, b. pozyskania inwestorów, c. rozszerzenia działalności, d. żadna z powyższych.

17. Jaki rodzaj działalności gospodarczej ma narzuconą formę prawno-organizacyjną przez ustawodawcę: a. usługi transportowe na rynku międzynarodowym, b. działalność ubezpieczeniowa, c. wytwarzanie środków farmaceutycznych, d. wytwarzanie środków medycznych.


KARTA ODPOWIEDZI Imię i nazwisko……………………………………………………………………..................... Planowanie przedmiotu działalności Zakreśl poprawną odpowiedź

Nr zadania

Odpowiedź Punkty

1 a b c d 2 a b c d 3 a b c d 4 a b c d 5 a b c d 6 a b c d 7 a b c d 8 a b c d 9 a b c d 10 a b c d 11 a b c d 12 a b c d 13 a b c d 14 a b c d 15 a b c d 16 a b c d 17 a b c d

Razem


6. LITERATURA 1. Kodeks spółek handlowych, Kodeks cywilny, Kodeks postępowania administracyjnego 2. Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej z dnia 2 lipca 2004 r. (DzU Nr 173, poz.

1807) 3. Chudy S., Kabat F.: Pietraszewski M.: Ekonomika i organizacja przedsiębiorstw. Cz. 1.

eMPi2, Poznań 1999 4. Dębski S.: Ekonomia i organizacja przedsiębiorstw. Cz. 1 i 2. WSiP, Warszawa 1997 5. Juchniewicz M., Pasternak K.: Planowanie działalności przedsiębiorstwa. Wyd.

Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2000 6. Kufel J., Siuda W.: Prawo gospodarcze dla ekonomistów. Scripktum, Poznań 1994 7. Niemczyk R.: Zakładam firmę. „AJG”, Bydgoszcz 2003 8. Pietraszewski M.: Ekonomika i organizacja przedsiębiorstw. Cz. 2. eMPi2, Poznań 1999 9. Praca zbiorowa pod redakcją Bogdana Piaseckiego: Ekonomika i zarządzanie małą firmą.

Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa – Łódź 2001 10. Praca zbiorowa pod redakcją Stanisława Marka: Podstawy ekonomiki przedsiębiorstw.

Walkowska Wydawnictwo, Szczecin 1998 11. Czasopisma: „Gazeta Prawna”, „Rzeczpospolita”, „Businessman”

planowanie przedmiotu działalności 341[02].z1 - wikom02]_z1.05_u.pdf · sprawdzian osi ĄgniĘĆ...

Documents