php i mysql. dynamiczne strony www. szybki start. wydanie ii

Wydawnictwo Helionul. Chopina 644-100 Gliwicetel. (32)230-98-63e-mail: [email protected]

PRZYK£ADOWY ROZDZIA£PRZYK£ADOWY ROZDZIA£

IDZ DOIDZ DO

ZAMÓW DRUKOWANY KATALOGZAMÓW DRUKOWANY KATALOG

KATALOG KSI¥¯EKKATALOG KSI¥¯EK

TWÓJ KOSZYKTWÓJ KOSZYK

CENNIK I INFORMACJECENNIK I INFORMACJE

ZAMÓW INFORMACJEO NOWOŒCIACH

ZAMÓW INFORMACJEO NOWOŒCIACH

ZAMÓW CENNIKZAMÓW CENNIK

CZYTELNIACZYTELNIAFRAGMENTY KSI¥¯EK ONLINEFRAGMENTY KSI¥¯EK ONLINE

SPIS TREŒCISPIS TREŒCI

DODAJ DO KOSZYKADODAJ DO KOSZYKA

KATALOG ONLINEKATALOG ONLINE

PHP i MySQL. Dynamicznestrony WWW. Szybki start.Wydanie II

B³yskawiczny kurs tworzenia dynamicznych serwisów internetowych

Dynamiczne strony WWW spotykamy codziennie, korzystaj¹c z internetu. Portale, sklepy internetowe, gry sieciowe — wszystkie te witryny korzystaj¹ z baz danychi skryptów wykonywanych po stronie serwera. Technologii umo¿liwiaj¹cych realizacjê tego typu witryn WWW jest kilka. Wœród nich zas³u¿on¹ popularnoœci¹ cieszy siê „duet” o ogromnych mo¿liwoœciach — jêzyk skryptowy PHP i baza danych MySQL.Te dostêpne nieodp³atnie narzêdzia wykorzystywane s¹ przez tysi¹ce twórców witryn WWW. Do³¹cz do nich!

Ksi¹¿ka „PHP i MySQL. Dynamiczne strony WWW. Szybki start. Wydanie II” to kolejna edycja doskona³ego przewodnika po tajnikach tworzenia witryn internetowychza pomoc¹ tych technologii. Znajdziesz w niej wszystkie informacje niezbêdnedo rozpoczêcia projektowania w³asnych dynamicznych stron WWW — od podstaw programowania i korzystania z baz danych, poprzez wykorzystywanie sesji i plików cookie, a¿ do zaawansowanych technik autoryzowania u¿ytkowników i budowania aplikacji e-commerce. Ka¿de zagadnienie jest przedstawione na praktycznym przyk³adzie, co doskonale pomo¿e Ci w przyswojeniu wiedzy.

• Podstawowe elementy skryptów PHP• Obs³uga formularzy HTML• Tworzenie i stosowanie funkcji• Projektowanie baz danych• Operacje na danych• Wykrywanie i usuwanie b³êdów w skryptach• £¹czenie skryptów PHP z baz¹ danych• Stosowanie plików cookie i mechanizmów zarz¹dzania sesjami• Zabezpieczanie i szyfrowanie danych• Zarz¹dzanie treœci¹ strony• Autoryzowanie u¿ytkowników• Projektowanie sklepów internetowych

Autor: Larry UllmanT³umaczenie: Jaromir Senczyk i Grzegorz Wernerna podstawie t³umaczenia Micha³a Dadana i Piotra PilchaISBN: 83-246-0207-0Tytu³ orygina³u: PHP and MySQL for DynamicWeb Sites: Visual QuickPro Guide (2nd Edition)Format: B5, stron: 688

http://helion.pl/view/2547w



http://helion.pl/add/2547w/phmys2




mailto:[email protected]

http://helion.pl/view/2547w/phmys2.htm

http://www.amazon.com/exec/obidos/ASIN/0321336577/eboinf-20

http://www.amazon.com/exec/obidos/ASIN/0321336577/eboinf-20

Spis treści

5

Spis treści

Wprowadzenie 9

Rozdział 1. Wprowadzenie do PHP 19Podstawy składni ......................................................................................20Przesyłanie danych do przeglądarki internetowej ....................................24PHP, HTML i „białe odstępy” .................................................................28Wstawianie komentarzy ...........................................................................33Co to są zmienne? ....................................................................................36Łańcuchy ..................................................................................................39Liczby .......................................................................................................43Stałe ..........................................................................................................47Apostrof kontra cudzysłów ......................................................................50

Rozdział 2. Programowanie w PHP 53Tworzenie formularza w języku HTML ..................................................54Obsługa formularza HTML ......................................................................58Zarządzanie opcją Magic Quotes ...............................................................61Wyrażenia warunkowe i operatory ...........................................................64Weryfikacja danych pochodzących z formularza .....................................68Co to są tablice? .......................................................................................73Pętle for i while ........................................................................................91

Rozdział 3. Tworzenie dynamicznych stron WWW 95Wykorzystywanie plików zewnętrznych ..................................................96Wyświetlanie i obsługa formularza przez jeden skrypt ............................105Tworzenie formularzy z pamięcią ..........................................................109Tworzenie i wywoływanie własnych funkcji .........................................112Zasięg zmiennej ......................................................................................124Funkcje daty i czasu ...............................................................................128Wysyłanie poczty elektronicznej ............................................................132

Spis treści

Spis treści

6

Spis

treśc

i

Rozdział 4. Wprowadzenie do SQL i MySQL 139Wybór typu kolumny .............................................................................140Wybór innych właściwości kolumn .......................................................144Korzystanie z monitora mysqla ..............................................................146Tworzenie baz danych i tabel .................................................................150Wprowadzanie rekordów .......................................................................153Wybieranie danych .................................................................................156Wyrażenia warunkowe ...........................................................................158Stosowanie LIKE i NOT LIKE ..............................................................162Sortowanie wyników zapytania ..............................................................164Ograniczanie wyników zapytania ..........................................................166Uaktualnianie danych .............................................................................169Usuwanie danych ...................................................................................171Funkcje ...................................................................................................173

Rozdział 5. Zaawansowany SQL i MySQL 183Projekt bazy danych ...............................................................................184Złączenia ................................................................................................200Grupowanie wyników zapytania ............................................................204Indeksy ...................................................................................................206Stosowanie różnych typów tabeli ...........................................................209Wyszukiwanie FULLTEXT ...................................................................212Optymalizacja bazy danych ....................................................................219

Rozdział 6. Obsługa i usuwanie błędów 225Ogólne typy błędów i ich usuwanie .......................................................226Wyświetlanie błędów PHP .....................................................................232Sterowanie raportowaniem błędów PHP ................................................233Tworzenie własnych funkcji obsługi błędów .........................................236Zapis komunikatów o błędach PHP do dziennika ..................................240Techniki usuwania błędów z PHP .............................................................243Techniki usuwania błędów SQL i MySQL ............................................246

Rozdział 7. PHP i MySQL 249Modyfikacja szablonu ............................................................................250Łączenie się z MySQL-em i wybieranie bazy ........................................251Wykonywanie prostych zapytań ............................................................255Odczytywanie wyników zapytania .........................................................263

Spis treści

7

Spis treści

Bezpieczeństwo ......................................................................................267Zliczanie zwróconych rekordów ............................................................273Uaktualnianie rekordów w PHP ...............................................................279

Rozdział 8. Tworzenie aplikacji internetowych 287Dopasowanie zachowania aplikacji do konfiguracji serwera .................288Przekazywanie wartości do skryptu .......................................................291Stosowanie ukrytych pól formularza ......................................................295Edycja istniejących rekordów ................................................................301Stronicowanie wyników zapytań ............................................................308Wyświetlanie tabel z możliwością sortowania .......................................316Nagłówki HTTP .....................................................................................323

Rozdział 9. Sesje i „ciasteczka” 333Posługiwanie się ciasteczkami ...............................................................334Sesje .......................................................................................................351Sesje a „ciasteczka” ................................................................................367Zwiększanie bezpieczeństwa sesji ..........................................................375

Rozdział 10. Zabezpieczenia 381Bezpieczniejsza walidacja formularzy ...................................................382Obsługa kodu HTML .............................................................................393Walidacja danych według typu ..............................................................397Walidacja formularza przy użyciu JavaScriptu .......................................401Wyrażenia regularne ..............................................................................408Zabezpieczanie baz danych i szyfrowanie .............................................420

Rozdział 11. Zagadnienia dodatkowe 425Obsługa przesyłania plików ...................................................................426Skrypty PHP i JavaScript .......................................................................437Buforowanie wyjścia ..............................................................................445Korzystanie z funkcji Improved MySQL Extension ..............................453Nowe funkcje MySQL ...........................................................................457Zastosowanie pakietu PEAR ..................................................................466

Rozdział 12. Zarządzanie zawartością strony — przykład 471Tworzenie szablonu ................................................................................472Tworzenie zwykłych stron internetowych .............................................476Zarządzanie adresami URL ....................................................................480Zarządzanie plikami ...............................................................................508

Spis treści

8

Spis

treśc

i

Rozdział 13. Rejestrowanie użytkowników — przykład 521Tworzenie szablonów .............................................................................522Tworzenie skryptów konfiguracyjnych ..................................................526Tworzenie strony głównej ......................................................................533Rejestracja ..............................................................................................535Aktywacja konta .....................................................................................544Logowanie i wylogowywanie się .............................................................548Zarządzanie hasłami ...............................................................................555

Rozdział 14. Sklep internetowy — przykład 565Tworzenie bazy danych ..........................................................................566Część administracyjna aplikacji .............................................................571Tworzenie szablonu części publicznej aplikacji .....................................586Katalog produktów .................................................................................590Koszyk ....................................................................................................602Rejestrowanie zamówień ........................................................................612

Dodatek A Instalacja 617Instalacja w systemie Windows .............................................................618Definiowanie uprawnień MySQL ..........................................................624Testowanie instalacji ..............................................................................630Konfigurowanie PHP .............................................................................634

Dodatek B Przewodnik 637Język PHP ..............................................................................................638Serwer MySQL ......................................................................................643

Dodatek C Zasoby internetowe 651Język PHP ..............................................................................................652Serwer MySQL ......................................................................................656Język SQL ..............................................................................................658Bezpieczeństwo ......................................................................................659Inne strony internetowe ..........................................................................660

Skorowidz 663

Tworzenie dynamicznych stron WWW

95

Rozdział 3. Tworzenie dynamicznych stron WWW

Teraz, gdy opanowałeś już podstawy PHP, czas rozpocząćtworzenie naprawdę dynamicznych stron WWW. W porównaniuze stronami statycznymi, które dominowały na początku istnieniainternetu, są one łatwiejsze do utrzymania i bardziej interaktywne,a ich wygląd może się zmieniać w zależności od sytuacji.

W tym rozdziale omawiam bardzo wiele rozwiązań,które wykorzystuje się do budowy dynamicznych aplikacjiinternetowych. Piszę między innymi o plikach zewnętrznych,obsłudze formularzy innymi sposobami, pisaniui wykorzystywaniu własnych funkcji, wysyłaniu pocztyelektronicznej i stosowaniu funkcji date(). Wszystkiewymienione elementy są wykorzystywane przez bardziejzaawansowane aplikacje internetowe.

Tworzenie dynamicznychstron WWW 3

Tworzenie dynam

icznych stron WW

W

Rozdział 3.

96

Wykorzystywanieplików zewnętrznychWszystkie zaprezentowane dotychczas skryptymiały postać pojedynczych plików, w którychzapisany był cały kod HTML i PHP. Gdyzaczniesz tworzyć bardziej rozbudowanewitryny, zorientujesz się, że takie podejście mawiele ograniczeń. Na szczęście PHP obsługujepliki zewnętrzne, co pozwala Ci rozbić kod nakilka części. Dzięki temu będziesz mógł oddzielićkod HTML od kodu PHP i wyodrębnić ze skryptutę jego część, która odpowiada za najczęściejwykonywane operacje.

PHP ma cztery funkcje obsługujące plikizewnętrzne: include(), include_once(),require() i require_once(). Stosuje się je,umieszczając w skrypcie PHP instrukcjetego typu:

include_once("nazwapliku.php");require('/ścieżka/do/pliku/nazwapliku.html');

Działają one w ten sposób, że biorą całązawartość pliku o podanej nazwie i wstawiająją do oryginalnego skryptu w miejscu swegowystąpienia. PHP zakłada, że kod występującyw plikach zewnętrznych jest kodem HTMLi że powinien zostać przesłany bezpośredniodo przeglądarki (chyba że jest on otoczonyznacznikami oznaczającymi kod PHP).

W poprzednich wersjach PHP funkcjęinclude() stosowało się w nieco innychokolicznościach niż require(). Obecnie ichzastosowanie jest takie samo, choć różnią sięone swym zachowaniem w sytuacjach awaryjnych.Jeżeli z jakichś względów funkcja include()nie będzie mogła wczytać pliku, w przeglądarceinternetowej zostanie wyświetlony komunikato błędzie (rysunek 3.1), ale skrypt będziew dalszym ciągu wykonywany. Jeżeli natomiastzaładowanie pliku nie uda się funkcji require(),po wyświetleniu informacji o błędzie skryptzostanie zatrzymany (rysunek 3.2).

Rysunek 3.1. Dwa wywołania funkcji include()zakończone niepowodzeniem

Rysunek 3.2. Przy pierwszym niepowodzeniufunkcji require() skrypt zostanie zatrzymany,a w przeglądarce pojawi się komunikat o błędzie

Wyk

orzy

styw

anie

plik

ów z

ewnę

trzn

ych


97

Obie funkcje mają też odmianę _once(), któragwarantuje, że dany plik zewnętrzny zostanie dołączonydo skryptu tylko jeden raz, nawet jeśli programistapopełni błąd i umieści w skrypcie kilka poleceńdołączających.

require_once('nazwapliku.html');

Czas na pierwszy przykład. Oddzielę w nim kod HTMLodpowiedzialny za formatowanie tekstu od kodu PHP,wykorzystując mechanizm dołączania plików. Dziękitemu wszystkie kolejne przykłady w tym rozdziale będąmogły zwracać wyniki w tej samej postaci, a ja nie będęmusiał przepisywać za każdym razem tych samychfragmentów kodu. Powstanie w ten sposób systemszablonów zapewniający spójność i łatwe zarządzanierozbudowanymi aplikacjami. W przykładachskoncentruję się na kodzie PHP. Powinieneś równieżprzeczytać informacje umieszczone w ramce „Strukturawitryny”, dzięki którym zrozumiesz schemat organizacjiplików. Jeśli będziesz mieć pytania dotyczące CSS(Cascading Style Sheets) lub (X)HTML używanychw przykładach, to skorzystaj z odnośników podanychw dodatku C, „Zasoby internetowe”.

Struktura witrynyGdy zaczynasz wykorzystywać w swych aplikacjach internetowych pliki zewnętrzne,całościowa struktura witryny nabiera większego znaczenia. Projektując serwis internetowy,powinieneś brać pod uwagę trzy czynniki:

łatwość utrzymywania, bezpieczeństwo, łatwość poruszania się po witrynie.

Wykorzystanie plików zewnętrznych do przechowywania standardowych procedur PHP,CSS, JavaScript i HTML bardzo upraszcza utrzymywanie witryny, ponieważ cały wspólnykod jest przechowywany tylko w jednym miejscu. W kolejnych przykładach będę częstotworzył specjalne katalogi na pliki zewnętrzne i trzymał je odrębnie od zasadniczych skryptów.W przypadku dokumentów niezawierających poufnych danych, takich jak szablony HTML,zalecam stosowanie rozszerzenia .inc lub .html, natomiast pliki wymagające większegobezpieczeństwa (przechowujące na przykład informacje potrzebne do połączenia sięz bazą danych) powinny mieć rozszerzenia .php. Używaj nawet obu rozszerzeń (czyli .inci .html lub .php), aby wskazać, że dany plik jest plikiem zewnętrznym określonego typu.Powinieneś też projektować swoje witryny w taki sposób, aby użytkownicy mogli się po nichłatwo poruszać i to zarówno posługując się łączami, jak i ręcznie wpisywanymi adresami URL.Staraj się nie tworzyć zbyt wielu poziomów folderów i nie używać trudnych do zapamiętanianazw plików i katalogu. Nie mieszaj też wielkich liter z małymi i nie stosuj w nazwach znakówprzestankowych.

Wykorzystyw

anie plików zew

nętrznych

Rozdział 3.

98

Aby wykorzystać pliki zewnętrzne:

1. Stwórz w edytorze tekstów lub programietypu WYSIWYG projekt strony HTML(listing 3.1 i rysunek 3.3).

Na początek zaprojektuję wygląd mojej aplikacjiHTML (jest on całkowicie niezależny od koduPHP). Za pomocą komentarzy oznaczę tę częśćprojektu, która będzie inna dla każdej strony.

Uwaga: aby zaoszczędzić miejsca, niezamieściłem pliku CSS, który decydujeo wyglądzie strony. Możesz go ściągnąćrazem z kodami przykładów z serwera ftplub uruchamiać przykład bez tego pliku(szablon będzie działać, ale jego wyglądnie będzie zbyt estetyczny).

Rysunek 3.3. Projekt strony HTML oglądanyw przeglądarce internetowej (wykorzystującyHTML i CSS, ale jeszcze nie PHP)

Listing 3.1. Szablon stron WWW generowanych w tym rozdziale

1 <!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Transitional//EN"2 "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-transitional.dtd">3 <html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" xml:lang="en" lang="en">4 <head>5 <meta h1ttp-equiv="content-type" content="text/html; charset=iso-8859-2" />6 <title>Witamy w naszej witrynie!</title>7 <style type="text/css" media="all">@import "./includes/layout.css";</style>8 </head>9 <body>10 <div id="wrapper">1112 <div id="content">1314 <div id="nav">15 <h3>Menu</h3>16 <ul>17 <li class="navtop"><a href="index.php" title="Przejdź do strony domowej">Strona domowa</a></li>18 <li><a href="kalkulator.php" title="Użyj kalkulatora">Kalkulator</a></li>19 <li><a href="kalendarz.php" title="Wypróbuj działanie formularza wyboru daty">Kalendarz</a></li>20 <li><a href="rejestracja.php" title="Zarejestruj się">Zarejestruj się</a></li>21 </ul>22 </div>2324 25 <h1 id="mainhead">Nagłówek</h1>26 <p>Tutaj umieścisz podstawową treść strony, inną dla każdej strony.</p>27 <p>Tutaj umieścisz podstawową treść strony, inną dla każdej strony.</p>28 <p>Tutaj umieścisz podstawową treść strony, inną dla każdej strony.</p>

Wyk

orzy

styw

anie

plik

ów z

ewnę

trzn

ych

99

Listing 3.1. Szablon stron WWW generowanychw tym rozdziale — ciąg dalszy

29 <p>Tutaj umieścisz podstawową treść strony, inną dla każdej strony.</p>30 <h2>Nagłówek niższego rzędu</h2>31 <p>Tutaj umieścisz podstawową treść strony, inną dla każdej strony.</p>32 <p>Tutaj umieścisz podstawową treść strony, inną dla każdej strony.</p>33 <p>Tutaj umieścisz podstawową treść strony, inną dla każdej strony.</p>34 <p>Tutaj umieścisz podstawową treść strony, inną dla każdej strony.</p>35 3637 </div>3839 <div id="footer"><p>© Copyright 2005 by Larry E. Ullman &DMCInsights, Inc.</p></div>4041 </div>42 </body>43 </html>

Listing 3.2. Początek każdej strony będzieprzechowywany w pliku nagłówkowym

1 <!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Transitional//EN"2 "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/ xhtml1-transitional.dtd">3 <html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" xml:lang="en" lang="en">4 <head>5 <meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=iso-8859-2" />

2. Skopiuj wszystko, począwszy od pierwszegowiersza aż do początku kodu specyficznegodla danej strony i wklej to do nowegodokumentu (listing 3.2).

<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0Transitional//EN""http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-transitional.dtd"><html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml"xml:lang="en" lang="en"><head> <meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=iso-8859-2" /> <title><?php echo $page_title; ?></title> <style type="text/css" media="all">@import "./includes/layout.css";</style></head><body><div id="wrapper"> <div id="content"> <div id="nav"> <h3>Menu</h3> <ul> <li class="navtop"><a href="index.php" title="Przejdź do strony domowej">Strona domowa</a></li> <li><a href="kalkulator.php" title="Użyj kalkulatora">Kalkulator</a></li> <li><a href="kalendarz.php" title="Wypróbuj działanie formularza wyboru daty">Kalendarz</a></li> <li><a href="rejestracja.php" title="Zarejestruj się">Zarejestruj się</a></li> </ul></div>

Pierwszy plik będzie zawierał początkoweznaczniki HTML (od DOCTYPE, przez head,aż do początku „ciała” strony).

Wykorzystyw

anie plików zew

nętrznych

Rozdział 3.

100

3. Zmień wiersz zawierający tytuł strony na:<title><?php echo $page_title; ?></title>

Chcę, aby tytuł strony (pojawiający sięna górze w przeglądarce internetowej;patrz rysunek 3.3) był na każdej stronieinny. Dlatego też będę przypisywał godo zmiennej, której zawartość będziewyświetlana przez PHP.

4. Zapisz plik pod nazwą naglowek.html.

Nazwy plików zewnętrznych mogą miećcałkowicie dowolne rozszerzenia. Niektórzyprogramiści preferują rozszerzenie .inc,ponieważ sugeruje ono, że mamy do czynieniaz plikiem dołączanym (ang. included file).W tym przypadku mógłbyś również użyćrozszerzenia .inc.html, wskazującego,że dołączany plik zawiera kod HTML(a nie PHP).

Listing 3.2. Początek każdej strony będzieprzechowywany w pliku nagłówkowym — ciąg dalszy

6 <title><?php echo $page_title; ?></title>7 <style type="text/css" media="all"> @import "./includes/layout.css"; </style>8 </head>9 <body>10 <div id="wrapper">1112 <div id="content">1314 <div id="nav">15 <h3>Menu</h3>16 <ul>17 <li class="navtop"><a href= "index.php" title="Przejdź do strony domowej"> Strona domowa</a></li>18 <li><a href="kalkulator.php" title="Użyj kalkulatora"> Kalkulator</a></li>19 <li><a href="kalendarz.php" title="Wypróbuj działanie formularza wyboru daty"> Kalendarz</a></li>20 <li><a href="rejestracja.php" title="Zarejestruj się"> Zarejestruj się</a></li>21 </ul>22 </div>23 24 

Wyk

orzy

styw

anie

plik

ów z

ewnę

trzn

ych

101

Listing 3.3. Zakończenie każdej stronybędzie przechowywane w pliku stopki

1 2 3 </div>45 <div id="footer"><p>© Copyright 2005 by Larry E. Ullman & DMCInsights, Inc.</p></div>67 </div>8 </body>9 </html>

Listing 3.4. Ten skrypt tworzy stronę WWW,wykorzystując szablon przechowywanyw plikach zewnętrznych

1 <?php # Skrypt 3.4 - index.php2 $page_title = 'Witamy w naszej witrynie!';3 include ('./includes/naglowek.html');4 ?>5 <h1 id="mainhead">Nagłówek</h1>6 <p>Tutaj umieścisz podstawową treść strony, inną dla każdej strony.</p>7 <p>Tutaj umieścisz podstawową treść strony, inną dla każdej strony.</p>8 <p>Tutaj umieścisz podstawową treść strony, inną dla każdej strony.</p>9 <p>Tutaj umieścisz podstawową treść strony, inną dla każdej strony.</p>10 <h2>Nagłówek niższego rzędu</h2>11 <p>Tutaj umieścisz podstawową treść strony, inną dla każdej strony.</p>12 <p>Tutaj umieścisz podstawową treść strony, inną dla każdej strony.</p>13 <p>Tutaj umieścisz podstawową treść strony, inną dla każdej strony.</p>14 <p>Tutaj umieścisz podstawową treść strony, inną dla każdej strony.</p>15 <?php16 include ('./includes/stopka.html');17 ?>

5. Przejdź do oryginalnego szablonu stronyi skopiuj wszystko od końca częścispecyficznej dla konkretnej strony do końcapliku. Następnie wklej to do nowego pliku(listing 3.3).

</div> <div id="footer"><p>© Copyright 2005 by Larry E. Ullman & DMCInsights, Inc.</p></div></div></body></html>

Plik stopki zawiera ostatnie znacznikiformatujące i znaczniki zamykającedokument HTML.

6. Zapisz plik pod nazwą stopka.html.

7. Utwórz w edytorze tekstów nowydokument PHP (listing 3.4).

<?php # Skrypt 3.4 - index.php

Ponieważ większość znacznikówformatujących znajduje się w plikachzewnętrznych, możemy rozpocząćdokument od znaczników PHP, a nie HTML.

8. Nadaj zmiennej $page_title odpowiedniąwartość i dołącz nagłówek HTML.

$page_title = 'Witaj!';include ('./includes/naglowek.inc');

Dzięki zmiennej $page_title każda stronawygenerowana z wykorzystaniem tegoszablonu może mieć inny tytuł. Ponieważ jejwartość jest określana przed dołączeniempliku nagłówkowego, dostęp do niej ma tenostatni. Pamiętaj, że efektem wykonaniawiersza kodu zawierającego wywołaniefunkcji include() jest umieszczenie zamiastniego całej zawartości dołączanego pliku.

Wykorzystyw

anie plików zew

nętrznych

Rozdział 3.

102

9. Pozamykaj znaczniki PHP i skopiuj z szablonustron kod specyficzny dla danej strony.

?><h1 id="mainhead">Nagłówek</h1><p>Tutaj umieścisz podstawową treść strony,inną dla każdej strony.</p><p>Tutaj umieścisz podstawową treść strony,inną dla każdej strony.</p><p>Tutaj umieścisz podstawową treść strony,inną dla każdej strony.</p><p>Tutaj umieścisz podstawową treść strony,inną dla każdej strony.</p><h2>Nagłówek niższego rzędu</h2><p>Tutaj umieścisz podstawową treść strony,inną dla każdej strony.</p><p>Tutaj umieścisz podstawową treść strony,inną dla każdej strony.</p><p>Tutaj umieścisz podstawową treść strony,inną dla każdej strony.</p><p>Tutaj umieścisz podstawową treść strony,inną dla każdej strony.</p>

Te informacje można też przesłaćdo przeglądarki za pośrednictwem funkcjiecho(), ale ponieważ nie występują w nichżadne treści generowane dynamicznie,szybszym i wydajniejszym rozwiązaniemjest chwilowe opuszczenie znaczników PHP.

10. Stwórz w kodzie ostatnią sekcję PHPi dołącz plik stopki.

<?phpinclude ('./includes/stopka.inc');?>

11. Zapisz dokument pod nazwą index.php,wgraj go na serwer razem z plikiemstopka.html.

12. Utwórz podkatalog includes w tym samymkatalogu, w którym znajduje się index.php.Następnie umieść w katalogu includes plikinaglowek.html, stopka.html i layout.css(załadowany z serwera ftp).

13. Przetestuj szablon ładując index.phpw przeglądarce internetowej (rysunek 3.4).

Rysunek 3.4. Tym razem do uzyskania tegosamego wyglądu strony (patrz rysunek 3.3)wykorzystałem pliki zewnętrzne PHP

Wyk

orzy

styw

anie

plik

ów z

ewnę

trzn

ych


103

Strona index.php stanowi końcowyrezultat zastosowania systemu szablonu.Nie musimy bezpośrednio odwoływać siędo dołączanych plików, ponieważ skryptindex.php sam dołączy ich zawartość.

14. Jeśli chcesz, możesz obejrzeć źródłostrony HTML (rysunek 3.5).

Rysunek 3.5. Wygenerowany kod źródłowy w języku HTML powinien być wierną kopią kodu występującegow pierwotnym szablonie stron (patrz listing 3.1)

Wykorzystyw

anie plików zew

nętrznych

Rozdział 3.

104

Wskazówki

W pliku php.ini występuje ustawienieinclude_path. Dzięki niemu możeszokreślić, które pliki zewnętrzne mogąbyć dołączane, a które nie.

W rozdziale 7., „PHP i MySQL”, przekonaszsię, że wszystkie pliki zawierające poufnedane (takie jak na przykład informacjepotrzebne do połączenia się z bazą danych),powinny być przechowywane w innymkatalogu niż pozostałe dokumenty witryny.

Odwołując się do plików znajdujących sięw tym samym katalogu co plik bieżący,powinieneś zawsze stosować składnię./nazwapliku. Z kolei do plików znajdującychsię w katalogu wyższego poziomu odwołujsię, pisząc ../nazwapliku, a do plikówz katalogu niższego poziomu — pisząc.katalog/nazwapliku.

Dołączając pliki, możesz posługiwać sięścieżkami względnymi (tak jak ja)lub bezwzględnymi: include ('/ścieżka/do/pliku/nazwapliku');

W przypadku gdy nie uda się dołączyć plikuzewnętrznego, funkcja require() ma większywpływ na funkcjonowanie skryptu niżfunkcja include(). Dlatego też powinno sięją stosować jedynie tam, gdzie dołączeniedanego pliku ma kluczowe znaczenie(na przykład wówczas, gdy jest to plikodpowiedzialny za nawiązanie połączeniaz bazą danych), a w przypadku dołączaniakodu wpływającego jedynie na kosmetykęstrony należy posługiwać się funkcjąinclude(). Wersje _once() przydają sięw skomplikowanych aplikacjach, alew przypadku prostej witryny ich stosowanienie jest konieczne.

CSS działa w taki sposób, że jeśli nieużyjesz pliku CSS lub nie wczyta goprzeglądarka, to strona będzie nadal działaćpoprawnie, ale jej wygląd będzie mniejestetyczny (patrz rysunek 3.6).

Rysunek 3.6. Wygląd strony HTML bez użyciapliku CSS (porównaj z rysunkiem 3.4)

Wyk

orzy

styw

anie

plik

ów z

ewnę

trzn

ych


105

Wyświetlanie i obsługaformularza przez jeden skryptWe wszystkich dotychczasowych przykładachdo obsługi formularzy HTML wykorzystywałemdwa niezależne skrypty. Jeden wyświetlałformularz, a drugi odbierał wysłane z niegodane. Choć nie ma w tym nic złego, czasemwygodnie jest realizować obie te funkcje zapośrednictwem jednego skryptu. Gdy ta samastrona ma jednocześnie wyświetlać i obsługiwaćformularz, trzeba zastosować wyrażeniewarunkowe.

if (/* wysłano dane z formularza */) { // Obsłuż je.} else { // Wyświetl formularz.}

Chcąc dowiedzieć się, czy dane z formularzazostały już wysłane, sprawdzam, czy zmiennej$_POST przypisano jakąś wartość (zakładając, żeformularz używa metody POST). Mogę na przykładsprawdzić zmienną $_POST['wyslany'], gdziewysłany jest nazwą ukrytego pola formularza.

if (isset($_POST['wyslany'])) { // Obsłuż formularz.} else { // Wyświetl formularz.}

Jeśli chcesz, aby skrypt obsłużył formularz,a następnie wyświetlił go ponownie (bo chceszna przykład dodać kolejny rekord do bazydanych), użyj konstrukcji:

if (isset($_POST['wyslany'])) { // Obsłuż dane.}// Wyświetl formularz.

Ta wersja skryptu wyświetla formularz przykażdym załadowaniu strony i obsługuje go,jeżeli zostały z niego wysłane jakieś dane.

Aby zademonstrować tę ważną technikę,stworzę teraz kalkulator sprzedaży. W dalszejczęści tego rozdziału użyję tej samej metody,tworząc stronę rejestracji.

Aby obsługiwać formularze HTML:


<?php # Skrypt 3.5 - kalkulator.php$page_title = 'Kalkulator kosztów';include ('./includes/naglowek.html');

Ten, i wszystkie pozostałe przykładyw bieżącym rozdziale, będą używać tegosamego szablonu co strona index.php.Dlatego też składnia początku każdejstrony będzie taka sama, różne będąjedynie tytuły.

2. Napisz wyrażenie warunkowe obsługująceformularz.

if (isset($_POST['submitted'])) {

Jak wcześniej wspomniałem, to, żezmienna $_POST['submitted'] ma jakąśwartość, oznacza, że dane z formularzazostały już przesłane i można je obsłużyć.Zmienna ta będzie tworzona przez ukrytepole formularza służące tylko jakowskaźnik jego wysłania.

3. Zweryfikuj wprowadzone dane.if ( is_numeric($_POST['quantity']) && is_numeric($_POST['price']) && is_numeric($_POST['tax']) ) {

Weryfikacja jest w tym przypadku bardzoprosta i polega na sprawdzeniu, czywartości trzech zmiennych są numeryczne.Można ją rozbudować na przykłado sprawdzenie, czy pierwsza z nichma wartość całkowitą (w rozdziale 10.,„Zabezpieczenia” pojawi się wersjatego skryptu wykonująca taką kontrolę).

Jeśli weryfikacja zakończy się pomyślnie,obliczenia zostaną wykonane.W przeciwnym razie użytkownikzostanie poproszony o ponownewprowadzenie danych.

Wyśw

ietlanie i obsługa formularza

Rozdział 3.

106

Listing 3.5. Ten skrypt zarówno wyświetla, jak i obsługuje formularz rejestracyjny

1 <?php # Skrypt 3.5 - kalkulator.php2 $page_title = 'Kalkulator kosztów';3 include ('./includes/naglowek.html');45 // Sprawdź czy formularz został wysłany.6 if (isset($_POST['submitted'])) {78 // Podstawowa weryfikacja danych we formularzu.9 if ( is_numeric($_POST['quantity']) && is_numeric($_POST['price']) && is_numeric($_POST['tax']) ) {1011 // Wylicz wyniki.12 $taxrate = $_POST['tax'] / 100; // Zamień 5% na .05.13 $total = ($_POST['quantity'] * $_POST['price']) * ($taxrate + 1);1415 // Wyświetl wyniki.16 echo '<h1 id="mainhead">Całkowity koszt</h1>17 <p>Kupujesz ' . $_POST['quantity'] . ' sztuk w cenie ' . number_format ($_POST['price'], 2) . 'zł za egzemplarz. Po uwzględnieniu podatku ' . $_POST['tax'] . '%, daje to całkowity koszt ' . number_format ($total, 2) . '.</p><p><br /></p>';1819 } else { // Wprowadzono niepoprawne dane.20 echo '<h1 id="mainhead">Błąd!</h1>21 <p class="error">Wprowadź poprawną liczbę egzemplarzy, cenę i podatek.</p><p><br /></p>';22 }2324 } // Koniec głównego IF.2526 // Koniec sekcji PHP i początek formularza HTML.27 ?>28 <h2>Kalkulator kosztów</h2>29 <form action="calculator.php" method="post">30 <p>Liczba egzemplarzy: <input type="text" name="quantity" size="5" maxlength="10" /></p>31 <p>Cena: <input type="text" name="price" size="5" maxlength="10" /> </p>32 <p>Podatek:</b> <input type="text" name="tax" size="5" maxlength="10" /></p>33 <p><input type="submit" name="submit" value="Oblicz!" /></p>34 <input type="hidden" name="submitted" value="TRUE" />35 </form>36 <?php37 include ('./includes/stopka.html');38 ?>

Wyś

wie

tlan

ie i

obsł

uga

form

ular

za


107

4. Wykonaj obliczenia.$taxrate = $tax / 100;$total = ($_POST['quantity'] *$_POST['price']) * ($taxrate + 1);

Pierwszy wiersz zamienia wartość wyrażonąw procentach (np. 5%) na ułamek dziesiętny(0.05) używany w dalszych obliczeniach.W drugim wierszu liczba egzemplarzymnożona jest przez cenę jednostkową.Następnie mnoży się ją przez wartośćpodatku (0.05) powiększoną o 1 (1.05).To najszybszy sposób wyznaczenia wartościpowiększonej o podatek.

5. Wyświetl wyniki.echo '<h1 id="mainhead" Całkowity koszt</h1> <p>Kupujesz ' . {$_POST ['quantity'] . ' sztuk w cenie ' . number_format($_POST['price'], 2) . ' zł za egzemplarz. Po uwzględnieniu podatku' . $_POST['price'] . '% daje to ' . number_format($total,2) . ' zł.</p><p><br /></p>';

Wyświetlone są wszystkie wartości, a cenai całkowity koszt zostają dodatkowosformatowane za pomocą funkcjinumber_format().

6. Dokończ główne wyrażenie warunkowei zamknij znacznik PHP.

} else { echo '<h1 id="mainhead">Błąd!</h1> <p class="error"> Wprowadź poprawną liczbę egzemplarzy, cenę i podatek.</p><p><br /></p>'; }}?>

Klauzula else zamyka wyrażenie warunkoweweryfikacji, wyświetlając komunikato błędzie (jeśli wprowadzone wartości niesą numeryczne). Ostatni nawias klamrowyzamyka natomiast wyrażenie warunkoweisset($_POST['submitted']). Następniezamykana jest sekcja PHP, dzięki czemuformularz będzie można utworzyć bezstosowania funkcji print() lub echo().

7. Wyświetl formularz HTML.<h2>Kalkulator kosztów</h2><form action="kalkulator.php"method="post"> <p>Liczba egzemplarzy: <input type="text" name="quantity" size="5" maxlength="10" /></p> <p>Cena: <input type="text" name="price" size="5" maxlength="10"/></p> <p>Podatek (%): <input type="text" name="tax" size="5" maxlength="10" /></p> <p><input type="submit" name="submit" value="Oblicz!" /></p> <input type="hidden" name="submitted" value="TRUE" /></form>

Formularz jest dość prosty, zawierajedynie dwie nowe sztuczki. Po pierwsze,atrybut action używa nazwy skryptu,dzięki czemu wysłanie formularzapowoduje powrót do tej samej stronyzamiast przejście do innej. Po drugie,formularz zawiera ukryte pole o nazwiesubmitted i wartości TRUE. Pole to spełniarolę znacznika, którego istnienie jestsprawdzane, aby ustalić, czy formularzwymaga obsługi (patrz główne wyrażeniewarunkowe).

Wyśw

ietlanie i obsługa formularza

Rozdział 3.

108

8. Dołącz plik stopki.<?phpinclude ('./includes/stopka.html');?>

9. Zapisz plik pod nazwą kalkulator.php,wgraj go na serwer i przetestujw przeglądarce internetowej(rysunek 3.7, 3.8 i 3.9).

Wskazówki

Aby zbadać, czy dane z formularza zostałyjuż wysłane, możesz to też sprawdzić,określając, czy zmienna przycisku Wyślijdane ($_POST['submit']) ma wartość.Metoda ta nie zadziała, jeśli użytkownikwyśle formularz używając klawisza Enter.

Jeśli będziesz chciał użyć grafiki jakoprzycisku wysyłania danych formularza,formularz będzie musiał zawierać ukrytepole umożliwiające sprawdzenie, czy zostałon wysłany.

Powrót do tego samego formularza po jegowysłaniu możliwy jest także za pomocąPHP. Można to zrobić, umieszczającnazwę bieżącego skryptu przechowywanąprzez zmienną $_SERVER['PHP_SELF']jako wartość atrybutu action:

<form action="<?php echo$_SERVER['PHP_SELF']; ?> "method="post">

Zaletą tego rozwiązania jest to, że formularzbędzie powracać do tej samej strony nawetwtedy, gdy zmienimy później nazwę skryptu.

Rysunek 3.7. Pierwsze wyświetlenie formularzaHTML

Rysunek 3.8. Strona wykonuje obliczenia,prezentuje wyniki i ponownie wyświetla formularz

Rysunek 3.9. Jeżeli jedna z wprowadzonychwartości nie jest numeryczna, zostaje wyświetlonykomunikat o błędzie

Wyś

wie

tlan

ie i

obsł

uga

form

ular

za


109

Tworzenie formularzyz pamięciąNa pewno zetknąłeś się już z formularzamiz pamięcią, nawet jeśli nie wiesz, że właśnietak się je nazywa. Są to zwykłe formularzeHTML, które zapamiętują wszystko, co do nichwpisałeś. Z punktu widzenia użytkownikakońcowego jest to bardzo przydatne,zwłaszcza gdy trzeba ponownie wypełnićten sam formularz.

Aby określić początkową wartość widniejącąw tekstowym polu wejściowym, wprowadźatrybut value:

<input type="text" name="city" size="20" value="Innsbruck" />

Jeśli chcesz, aby to PHP określił tę wartość,użyj po prostu polecenia echo() dlaodpowiedniej zmiennej:

<input type="text" name="city" size="20" value="<?php echo $city; ?>" />

Zmodyfikuję teraz skrypt kalkulator.phpw taki sposób, aby zapamiętywał onwprowadzane dane.

Aby utworzyć formularz z pamięcią:

1. Otwórz w edytorze tekstów plikkalkulator.php (patrz listing 3.5).

2. Zmień definicję pola wejściowegoquantity (listing 3.6):

<p>Nazwisko: <input type="text" name="quantity" size="5" maxlength="10" value="<?php if (isset($_POST['quantity'])) echo $_POST['quantity']; ?>" /></p>

Po pierwsze, dodałem do polawejściowego atrybut value. Następnieprzesłałem do przeglądarki wartośćzmiennej $_POST['quantity']. Muszęjednak najpierw upewnić się, czy maona w ogóle jakąś wartość. W tym celuzastosowałem następujący fragment kodu:

<?phpif (isset($_POST['quantity'])) { echo $_POST['quantity'];}?>

Kod ten zapisałem w skrypcie maksymalniezwięźle (korzystając z tego, że jeśli blokwyrażenia warunkowego zawiera tylkojedną instrukcję, to można pominąćnawiasy klamrowe).

3. Powtórz te operacje dla ceny i podatku.<p>Cena: <input type="text" name="price" size="5" maxlength="10" value="<?php if (isset($_POST['price'])) echo $_POST['price']; ?>" /> </p><p>Podatek:</b> <input type="text" name="tax" size="5" maxlength="10" value="<?php if (isset($_POST ['tax'])) echo $_POST['tax'];?>" /></p>

Tworzenie form

ularzy z pamięcią

Rozdział 3.

110

Listing 3.6. Formularz kalkulatora zapamiętuje teraz informacje wprowadzane przez użytkownika

1 <?php # Script 3.6 - calculator.php2 $page_title = 'Kalkulator kosztów';3 include ('./includes/naglowek.html');45 // Sprawdź czy formularz został wysłany.6 if (isset($_POST['submitted'])) {78 // Podstawowa weryfikacja danych we formularzu.9 if ( is_numeric($_POST['quantity']) && is_numeric($_POST['price']) && is_numeric($_POST['tax']) ) {1011 // Wylicz wyniki.12 $taxrate = $_POST['tax'] / 100; // Zamień 5% na .05.13 $total = ($_POST['quantity'] * $_POST['price']) * ($taxrate + 1);1415 // Wyświetl wyniki.16 echo '<h1 id="mainhead">Całkowity koszt</h1>17 <p>Kupujesz ' . $_POST['quantity'] . ' sztuk w cenie ' . number_format ($_POST['price'],2) . 'zł za egzemplarz. Po uwzględnieniu podatku ' . $_POST['tax'] . '%, daje to całkowity koszt ' . number_format ($total, 2) . '.</p><p><br /></p>';1819 } else { // Wprowadzono niepoprawne dane.20 echo '<h1 id="mainhead">Błąd!</h1>21 <p class="error">Wprowadź poprawną liczbę egzemplarzy, cenę i podatek.</p><p><br /></p>';22 }2324 } // Koniec głównego IF.2526 // Koniec sekcji PHP i początek formularza HTML.27 ?>28 <h2>Kalkulator kosztów</h2>29 <form action="calculator.php" method="post">30 <p>Liczba egzemplarzy: <input type="text" name="quantity" size="5" maxlength="10" value="<?php if (isset($_POST['quantity'])) echo $_POST['quantity']; ?>" /></p>31 <p>Cena: <input type="text" name="price" size="5" maxlength="10" value="<?php if (isset($_POST['price'])) echo $_POST['price']; ?>" /> </p>32 <p>Podatek:</b> <input type="text" name="tax" size="5" maxlength="10" value="<?php if (isset($_POST ['tax'])) echo $_POST['tax'];?>" /></p>33 <p><input type="submit" name="submit" value="Oblicz!" /></p>34 <input type="hidden" name="submitted" value="TRUE" />35 </form>36 <?php37 include ('./includes/stopka.html');38 ?>

Twor

zeni

e fo

rmul

arzy

z p

amię

cią


111

Rysunek 3.10. Ta wersja formularza zapamiętujeinformacje wprowadzone poprzednim razem…

Rysunek 3.11. … niezależnie od tego czyformularz został wypełniony w całości.

Aby wstępnie wybrać pozycję menu,użyj atrybutu selected:

<select name="year"><option value= "2005">2005</option><option value= "2006"selected="selected">2006</option></select>

Przykład takiego rozwiązania pokażępod koniec rozdziału.

4. Zapisz plik pod nazwą kalkulator.php,wgraj go na serwer i przetestuj w przeglądarceinternetowej (rysunek 3.10 i 3.11).

Wskazówki

Ponieważ w tym przykładzie kod PHPwystępuje również jako wartość atrybutuHTML o nazwie value, to komunikatyo błędach mogą wydawać się niezrozumiałe.W przypadku takich problemów, sprawdźw kodzie źródłowym HTML, czy błędy PHPsą wyświetlane wewnątrz atrybutu value.

Wartości atrybutów HTML powinieneśzawsze umieszczać w cudzysłowach.Dotyczy to zwłaszcza atrybutu value.W przeciwnym razie wartość złożonaz kilku słów, na przykład Jan Kowalski,pojawi się w przeglądarce jako Jan.

Jeśli serwer używa opcji Magic Quotes,to zanim wyświetlisz zmienne łańcuchowejako wartości pól wejściowych, powinieneśzastosować funkcję stripslashes():

<input type="text" name="last_name" size="20" value="<?php if (isset ($_POST['last_name'])) echo stripslashes($_POST['last_name']);?>" />

Ze względu na ograniczenia wynikająceze sposobu działania języka HTML niemożna określić początkowej wartościpola wejściowego typu password.

Aby wstępnie zaznaczyć wybrane przyciskiopcji i pola wyboru, wprowadź dodefiniujących je znaczników atrybutchecked="checked".

<input type="checkbox" name="interests" value="Narty" checked="checked" /><input type="radio" name="gender" value="Kobieta" checked="checked" />

Aby określić początkową zawartość obszarutekstowego, umieść ją między znacznikamitextarea:

<textarea name="comments" rows="10" cols="50"><?php echo $_POST['comments']; ?></textarea>

Tworzenie form

ularzy z pamięcią

Rozdział 3.

112

Tworzenie i wywoływaniewłasnych funkcjiJak zdążyłeś się już przekonać, PHP mabardzo wiele wbudowanych funkcji zdolnychzaspokoić niemal każde potrzeby. Ważniejszejest jednak to, że możesz tworzyć własnefunkcje realizujące określone przez Ciebiezadania. Tworząc funkcje, posługujemy sięnastępującą składnią:

function nazwa_funkcji() { // Kod funkcji.}

Nazwa Twojej funkcji może być dowolnąkombinacją liter, cyfr i znakówpodkreślenia, przy czym nie może zaczynaćsię od cyfry. Nie możesz również używaćnazw funkcji, które już istnieją (print, echo,isset itp.).

W rozdziale 1. wspominałem już, że PHPnie rozróżnia w nazwach funkcji małychi wielkich liter (zatem inaczej niż w przypadkuzmiennych), w związku z czym zdefiniowanąpowyżej funkcję można wywołać, pisząc:nazwa_funkcji(), nazwa_Funkcji(),NAZWA_FUNKCJI() itp.

Kod występujący w ciele funkcji możewykonywać niemal dowolne operacje,począwszy od generowania kodu HTML,na przeprowadzaniu obliczeń skończywszy.Właśnie takie czynności będą wykonywałyfunkcje, które zdefiniuję w tym rozdziale.

Aby utworzyć własną funkcję:


<?php # Skrypt 3.7 - formularzdaty.php$page_title = 'Formularz Kalendarza';include ('./includes/naglowek.html');

Strona ta będzie wykorzystywałaten sam szablon co dwie poprzednie.

Listing 3.7. Ta funkcja przydaje się przy tworzeniuwiększej liczby menu rozwijalnych

1 <?php # Skrypt 3.7 - kalendarz.php2 $page_title = 'Kalendarz';3 include ('./includes/naglowek.html');45 // Funkcja tworząca trzy menu rozwijalne wyboru miesięcy, dni i lat.6 function make_calendar_pulldowns() {78 // Utwórz tablicę miesięcy.9 $months = array (1 => 'Styczeń', 'Luty', 'Marzec', 'Kwiecień', 'Maj', 'Czerwiec', 'Lipiec', 'Sierpień', 'Wrzesień', 'Październik', 'Listopad', 'Grudzień');1011 // Utwórz menu miesięcy.12 echo '<select name="month">';13 foreach ($months as $key => $value) {14 echo "<option value=\"$key\ ">$value</option>\n";15 }16 echo '</select>';1718 // Utwórz menu dni.19 echo '<select name="day">';20 for ($day = 1; $day <= 31; $day++) {21 echo "<option value=\"$day\"> $day</option>\n";22 }23 echo '</select>';2425 // Utwórz menu lat.26 echo '<select name="year">';27 for ($year = 2005; $year <= 2015; $year++) {28 echo "<option value=\"$year\ ">$year</option>\n";29 }30 echo '</select>';3132 } // Koniec definicji funkcji.3334 // Utwórz znaczniki formularza35 echo '<h1 id="mainhead">Wybierz datę:</h1>36 <p><br /></p><form action="kalendarz.php" method="post">';3738 // Wywołaj funkcję.39 make_calendar_pulldowns();4041 echo '</form><p><br /></p>'; // Koniec formularza.4243 include ('./includes/stopka.html');44 ?>

Twor

zeni

e i w

ywoł

ywan

ie f

unkc

ji


113

2. Zacznij od zdefiniowania nowej funkcji.function make_calendar_pulldowns() {

Funkcja, którą napiszę, będzie generowałamenu rozwijalne dla dni, miesięcy i lat,podobnie jak skrypt kalendarz.php (patrzlisting 2.12). Nazwa, którą nadałem funkcji,jednoznacznie określa jej przeznaczenie1.

Chociaż nie jest to wymagane, definicjefunkcji umieszcza się zwykle na początkuskryptu lub w osobnym pliku.

3. Wygeneruj menu rozwijalne.$months = array (1 => 'Styczeń', 'Luty','Marzec', 'Kwiecień', 'Maj', 'Czerwiec','Lipiec', 'Sierpień', 'Wrzesień','Październik', 'Listopad', 'Grudzień');echo <select name="month">';foreach ($months as $key => $value) { echo "<option value=\"$key\"> $value</option>\n";}echo '</select>echo'<select name="day">';for ($day = 1; $day <= 31; $day++) { echo "<option value=\"$day\"> $day</option>\n";}echo '</select><select name="year">';for ($year=2003; $year <= 2010; $year++) { echo "<option value=\"$year\"> $year</option>\n"; }echo '</select>';

Jest to dokładnie ten sam kod co w oryginalnymskrypcie, z tym że teraz umieściliśmy go w cielefunkcji. Jedyna drobna zmiana polega na użyciupętli for do stworzenia menu rozwijalnegolat (poprzednio wykorzystaliśmy w tym celupętlę while).

4. Zamknij definicję funkcji.} // Koniec definicji funkcji.

Gdy kod jest dość skomplikowany,warto wstawiać na końcu definicji funkcjikomentarze, ponieważ dzięki nim wiadomo,gdzie definicja się kończy, a gdzie zaczyna.

1 make callendar pulldown to po angielsku „utwórz menu rozwijalne kalendarza” — przyp. tłum.

Tworzenie i w

ywoływ

anie funkcji

Rozdział 3.

114

5. Utwórz formularz i wywołaj funkcję.echo '<h1 id="mainhead" Wybierz datę:</h1> <p><br /></p><form action= "formularzdaty.php" method="post">';make_calendar_pulldowns();echo '</form><p><br /></p>';

Ten fragment kodu tworzy znacznikidefiniujące formularz (oraz używaznaczników HTML do stworzeniaukładu strony) i wywołuje funkcjęmake_calendar_pulldown(), która generujekod opisujący trzy menu rozwijalne.

6. Dokończ skrypt PHP, dołączając plik stopki.include ('./includes/stopka.html');

7. Zapisz plik pod nazwą formularzdaty.php,wgraj go na serwer (do tego samegokatalogu co plik index.php) i przetestujw przeglądarce internetowej (rysunek 3.12).

Wskazówki

Jeśli pojawi się komunikat o błędzie call toundefined function nazwa_funkcji, oznaczaon, że wywołałeś funkcję, która nie jestzdefiniowana. Może się to zdarzyć na skutekbłędnego wpisania nazwy funkcji (podczasjej definiowania lub wywołania) lub gdyzapomnisz dołączyć plik, w którymzdefiniowałeś funkcję.

Ponieważ funkcje definiowane przezużytkownika zajmują nieco miejscaw pamięci, powinieneś zawsze zastanowićsię, czy w danym przypadku warto jestosować. Zazwyczaj ich użycie opłaca sięwówczas, gdy dany fragment koduwykonywany jest wiele razy w różnychmiejscach skryptu lub witryny.

Rysunek 3.12. Menu rozwijalne wygenerowaneprzez funkcję zdefiniowaną przez użytkownika

Twor

zeni

e i w

ywoł

ywan

ie f

unkc

ji


115

Rysunek 3.13. Często popełnianym błędemjest pominięcie któregoś z argumentówlub przekazanie do funkcji argumentuniewłaściwego typu

Tworzenie funkcjipobierających argumenty

Funkcje tworzone przez użytkownika,podobnie jak wbudowane funkcje PHP,mogą pobierać argumenty (zwane takżeparametrami). Na przykład argumentemfunkcji print() jest to, co chcesz przesłaćdo przeglądarki, a argumentem strlen()jest łańcuch znaków, którego długośćchcesz poznać.

Każda funkcja może pobierać dowolną liczbęargumentów, przy czym niezwykle istotnajest kolejność ich występowania. Definiującfunkcję, wprowadź w miejscu występowaniaargumentów nazwy zmiennych:

function print_hello ($first, $last) { // Kod funkcji.}

Funkcję tę możesz następnie wywołać jakkażdą inną funkcję PHP, przekazując jejzmienne lub literały:

print_hello ('Jimmy', 'Stewart');$surname = 'Stewart';print_hello ('Jimmy', $surname);

Tak samo jak w przypadku każdej innejfunkcji, podanie nieprawidłowej liczbyargumentów, spowoduje wystąpienie błędu(rysunek 3.13). Nazwy zmiennych, którewybierzesz dla argumentów, nie mają znaczeniaz punktu widzenia pozostałej części skryptu(dowiesz się o tym w podrozdziale „Zasięgzmiennej”), dlatego postaraj się, aby byłyone jednoznaczne i jak najbardziej opisowe.

Aby zademonstrować omawiane tu zagadnienia,przepiszę teraz przykład z kalkulatorem,tak aby wykorzystywał on funkcję.

Tworzenie i w

ywoływ

anie funkcji

Rozdział 3.

116

Aby zdefiniować funkcjepobierające argumenty:

1. Otwórz w edytorze tekstów skryptkalkulator.php (listing 3.8).

2. Tuż za wierszem, w którym dołączasz pliknagłówka, zdefiniuj funkcję calculate_total().

function calculate_total ($qty, $cost, $tax) { $taxrate = $tax / 100; $total = ($qty * $cost) * ($taxrate + 1); $total = number_format ($total, 2); echo '<p>Kupujesz ' . $qty . ' sztuk w cenie' . number_format ($cost, 2) . ' zł za egzemplarz. Po uwzględnieniu podatku ' . $tax . '% daje to' . number_format ($total, 2) . 'zł.</p>";}

Funkcja ta przeprowadza te same obliczeniaco w przykładzie z rozdziału 2. i zwracawyniki. Pobiera ona trzy argumenty: liczbęzamówionych sztuk, cenę jednostkowąi wysokość podatku. Zwróć uwagę, żezmiennymi używanymi przez funkcję niesą $_POST['quantity'], $_POST['price']ani $_POST['tax']. Zmienne argumentówfunkcji posiadają swoje własne nazwyważne w obrębie danej funkcji.

Listing 3.8. Ta wersja skryptu kalkulatora używado wykonania obliczeń funkcji z parametrami

1 <?php # Skrypt 3.8 - kalkulator.php (trzecia wersja skryptów 3.5 i 3.6)2 $page_title = 'Kalkulator kosztów';3 include ('./includes/naglowek.html');45 /* Funkcja wyliczająca całkowity koszt6 i wyświetlająca wynik. */7 function calculate_total ($qty, $cost, $tax) {89 $taxrate = $tax / 100; // Zamień 5% na .05.10 $total = ($qty * $cost) * ($taxrate + 1);11 echo '<p>Kupujesz ' . $qty . ' sztuk w cenie ' . number_format($cost, 2) . 'zł za egzemplarz. Po uwzględnieniu podatku ' . $tax . '% daje to całkowity koszt ' . number_ format($total, 2) . 'zł.</p>';1213 } // Koniec funkcji.1415 // Sprawdź czy formularz został wysłany.16 if (isset($_POST['submitted'])) {1718 // Podstawowa weryfikacja danych formularza.19 if ( is_numeric($_POST['quantity']) && is_numeric($_POST['price']) && is_numeric($_POST['tax']) ) {2021 // Wyświetl nagłówek.22 echo '<h1 id="mainhead">Całkowity koszt</h1>';2324 // Wywołaj funkcję.25 calculate_total ($_POST['quantity'], $_POST['price'], $_POST['tax']);26

Twor

zeni

e i w

ywoł

ywan

ie f

unkc

ji


117

Listing 3.8. Ta wersja skryptu kalkulatora używado wykonania obliczeń funkcji z parametrami— ciąg dalszy

27 // Wyświetl odstępy28 echo '<p><br /></p>';2930 } else { // Wprowadzono niepoprawne wartości.31 echo '<h1 id="mainhead">Błąd!</h1>32 <p class="error">Wprowadź poprawną liczbę egzemplarzy, cenę i podatek.</p><p><br /></p>';33 }3435 } // Koniec głównego IF.3637 // Koniec sekcji PHP i początek formularza HTML.38 ?>39 <h2>Kalkulator kosztów</h2>40 <form action="kalkulator.php" method="post">41 <p>Liczba egzemplarzy: <input type="text" name="quantity" size="5" maxlength="10" value="<?php if (isset($_POST['quantity'])) echo $_POST['quantity']; ?>" /></p>42 <p>Cena: <input type="text" name="price" size="5" maxlength="10" value="<?php if (isset($_POST[ 'price'])) echo $_POST['price']; ?>" /> </p>43 <p>Podatek:</b> <input type="text" name="tax" size="5" maxlength="10" value="<?php if (isset($_POST ['tax'])) echo $_POST['tax'];?>" /></p>44 <p><input type="submit" name="submit" value="Oblicz!" /></p>45 <input type="hidden" name="submitted" value="TRUE" />46 </form>47 <?php48 include ('./includes/stopka.html');49 ?>

3. Zmień wyrażenie warunkowe stronyweryfikujące dane (poprzednio byływ nim wykonywane obliczenia).

echo '<h1 id="mainhead">Ogólny koszt</h1>calculate_total ($_POST['quantity'], $_POST['price'], $_POST['tax']);echo '<p><br /><p>';

Również i tym razem tylko nieznaczniezmieniłeś sposób działania skryptu.Wyświetlany jest nagłówek, a następniewywoływana funkcja i dodawaneodpowiednie odstępy na stronie.

Wywoływanej funkcji zostają przekazane trzyargumenty, z których każdy jest zmienną$_POST. Wartość zmiennej $_POST['quantity']zostaje przypisana zmiennej $qty funkcji;wartość zmiennej $_POST['price'] zostajeprzypisana zmiennej $cost funkcji; wartośćzmiennej $_POST['tax'] zostaje przypisanazmiennej $tax funkcji.

4. Zapisz plik pod nazwą kalkulator.php, wgrajgo na serwer i przetestuj w przeglądarceinternetowej (rysunek 3.14).

Rysunek 3.14. Obliczenia wykonuje teraz funkcjazdefiniowana przez użytkownika, która wyświetlarównież wyniki

Tworzenie i w

ywoływ

anie funkcji

Rozdział 3.

118

Nadawanie argumentomwartości domyślnych

Własne funkcje można też definiować w niecoinny sposób, a mianowicie ustalając domyślnewartości argumentów.

function greet($name, $greeting = 'Hello') { echo "$greeting, $name!";}

Na skutek określenia wartości domyślnej dla danegoargumentu staje się on argumentem opcjonalnymi nie trzeba umieszczać go w wywołaniu funkcji.Jeżeli to zrobisz, wykorzystana zostanie podanaprzez Ciebie wartość. Jeśli nie, w funkcji będzieobowiązywała wartość domyślna.

Możesz określić wartości domyślne dla dowolnejliczby argumentów, pod warunkiem że są toostatnie argumenty na liście parametrów funkcji.Innymi słowy, wszystkie te argumenty, którychwartość musi być określona przez użytkownika,muszą znaleźć się na początku listy argumentów.

W przypadku funkcji zdefiniowanej powyżejwszystkie pokazane tu wywołania są prawidłowe:

greet($surname, $message);greet('Roberts');greet('Grant', 'Dobry wieczór');

Natomiast wywołanie greet() jestnieprawidłowe, ponieważ nie można nadaćwartości argumentowi $greeting bez nadaniawartości argumentowi $name.

Aby określić domyślne wartościargumentów:


2. Zmień wiersz zawierający definicję funkcji(wiersz 7.) w taki sposób, aby wymaganymiargumentami były liczba sztuk i cenajednostkowa ($qty i $cost, listing 3.9).

function calculate_total($qty, $cost, $tax = 5) {

Wartość zmiennej $tax jest teraz zakodowanana stałe w definicji funkcji a tym samym jestopcjonalna.

Listing 3.9. Jeżeli w wywołaniu tej wersji funkcjicalculate_total() nie zostanie określona wartośćpodatku, to funkcja wykorzysta wartość domyślną

1 <?php # Skrypt 3.9 - kalkulator.php (czwarta wersja skryptów 3.5, 3.6 i 3.8)2 $page_title = 'Kalkulator kosztów';3 include ('./includes/naglowek.html');45 /* Funkcja wyliczająca całkowity koszt6 i wyświetlająca wynik. */7 function calculate_total ($qty, $cost, $tax = 5) {89 $taxrate = $tax / 100; // Zamień 5% na .05.10 $total = ($qty * $cost) * ($taxrate + 1);11 echo '<p>Kupujesz ' . $qty . ' sztuk w cenie ' . number_format($cost, 2) . 'zł za egzemplarz. Po uwzględnieniu podatku ' . $tax . '% daje to całkowity koszt ' . number_format($total, 2) . 'zł.</p>';1213 } // Koniec funkcji.1415 // Sprawdź czy formularz został wysłany.16 if (isset($_POST['submitted'])) {1718 if (is_numeric($_POST['quantity']) && is_numeric($_POST['price'])) {1920 // Wyświetl nagłówek.21 echo '<h1 id="mainhead">Całkowity koszt</h1>';2223 if (is_numeric($_POST['tax'])) {24 calculate_total ($_POST['quantity'], $_POST['price'], $_POST['tax']);25 } else {26 calculate_total ($_POST['quantity'], $_POST['price']);27 }2829 // Wyświetl odstępy.30 echo '<p><br /></p>';3132 } else { // Wprowadzono niepoprawne wartości.

Twor

zeni

e i w

ywoł

ywan

ie f

unkc

ji


119

Listing 3.9. Jeżeli w wywołaniu tej wersji funkcjicalculate_total() nie zostanie określona wartośćpodatku, to funkcja wykorzysta wartość domyślną— ciąg dalszy

33 echo '<h1 id="mainhead">Błąd!</h1>34 <p class="error">Wprowadź poprawną liczbę egzemplarzy i cenę jednostkową.</p><p><br /></p>';35 }3637 } // Koniec głównego IF.3839 // Koniec sekcji PHP i początek formularza HTML.40 ?>41 <h2>Kalkulator kosztów</h2>42 <form action="kalkulator.php" method="post">43 <p>Liczba egzemplarzy: <input type="text" name="quantity" size="5" maxlength="10" value="<?php if (isset($_POST['quantity'])) echo $_POST['quantity']; ?>" /></p>44 <p>Cena: <input type="text" name="price" size="5" maxlength="10" value="<?php if (isset($_POST ['price'])) echo $_POST['price']; ?>" /> </p>45 <p>Podatek:</b> <input type="text" name="tax" size="5" maxlength="10" value="<?php if (isset($_POST ['tax'])) echo $_POST['tax'];?>" />(opcjonalny)</p>46 <p><input type="submit" name="submit" value="Oblicz!" /></p>47 <input type="hidden" name="submitted" value="TRUE" />48 </form>49 <?php50 include ('./includes/stopka.html');51 ?>

3. Zmień weryfikację danych formularza naif (is_numeric($_POST['quantity']) && is_numeric($_POST['price'])) {

Ponieważ wysokość podatku jest opcjonalna,weryfikuję tylko pierwsze dwie zmienne.

4. Zmień sposób wywołania funkcji:if (is_numeric($_POST['tax'])) { calculate_total ($_POST ['quantity'], $_POST['price'], $_POST['tax']);} else { calculate_total ($_POST ['quantity'], $_POST['price']);}

Jeśli użytkownik wprowadził wartośćpodatku i jest ona liczbą, to funkcjazostanie wywołana w taki sam sposób jakdotychczas. W przeciwnym razie funkcjaotrzyma tylko dwa pierwsze argumenty,a dla podatku użyje wartości domyślnej.

5. Zmień komunikat o błędzie, aby dotyczyłjedynie liczby sztuk i kosztujednostkowego.

echo '<h1 id="mainhead">Błąd!</h1> <p class="error">Proszę wprowadź poprawną liczbę sztuk i cenę jednostkową.</p><p><br /></p>';

Ponieważ wartość podatku jest terazopcjonalna, to komunikat zostałodpowiednio zmieniony.

Tworzenie i w

ywoływ

anie funkcji

Rozdział 3.

120

6. Możesz również zaznaczyć w formularzu,że wartość podatku jest opcjonalna.

<p>Podatek (%): <input type="text" name="tax" size="5" maxlength="10" value="<?php if (isset($_POST ['tax'])) echo $_POST['tax']; ?>" /> (opcjonalny)</p>

Pole wejściowe zostało opatrzonestosownym komentarzem w nawiasie.

7. Zapisz plik, wgraj go na serweri przetestuj w przeglądarce internetowej(rysunek 3.15 i 3.16).

Wskazówki

Jeżeli nie chcesz nadawać określonemuparametrowi funkcji żadnej wartości,przekaż do niego łańcuch pusty ('')lub wartość NULL bądź FALSE.

W podręczniku PHP opcjonalneparametry funkcji oznaczone sąnawiasami kwadratowymi ([]).

Rysunek 3.15. Jeśli użytkownik nie wprowadziwartości podatku, to skrypt użyje domyślnejwartości 5%

Rysunek 3.16. Jeśli użytkownik wprowadzi wartośćpodatku, to skrypt użyje jej zamiast wartościdomyślnej

Twor

zeni

e i w

ywoł

ywan

ie f

unkc

ji


121

Listing 3.10. Funkcja calculate_total() pobiera terazdo trzech argumentów i zwraca wynik

1 <?php # Skrypt 3.10 - kalkulator.php (piąta wersja skryptów 3.5, 3.6, 3.8 i 3.9)2 $page_title = 'Kalkulator kosztów';3 include ('./includes/naglowek.html');45 /* Funkcja wyliczająca całkowity koszt6 i zwracająca wynik.7 function calculate_total ($qty, $cost, $tax = 5) {89 $taxrate = $tax / 100; // Zamień 5% na .05.10 $total = ($qty * $cost) * ($taxrate + 1);11 return number_format ($total, 2);1213 } // Koniec funkcji.1415 // Sprawdź czy formularz został wysłany.16 if (isset($_POST['submitted'])) {1718 if (is_numeric($_POST['quantity']) && is_numeric($_POST['price'])) {1920 // Wyświetl nagłówek.21 echo '<h1 id="mainhead">Całkowity koszt</h1>';2223 if (is_numeric($_POST['tax'])) {24 $total_cost = calculate_total ($_POST['quantity'], $_POST['price'], $_POST['tax']);25 } else {26 $total_cost = calculate_total ($_POST['quantity'], $_POST['price']);27 }2829 echo '<p>Kupujesz ' . $_POST['quantity'] . ' sztuk w cenie ' . number_ format($_POST['price'], 2) . 'zł za egzemplarz. Całkowity koszt wyniesie ' . $total_cost . 'zł.</p>';

Zwracanie wartości z funkcji

Ostatnią cechą funkcji, o której powinienemwspomnieć, jest możliwość zwracaniawyników (wartości). Robią to niektórefunkcje, choć nie wszystkie. Na przykład,funkcja print() zwraca wartość 0 lub 1,informując, czy została ona wykonana bezprzeszkód, natomiast echo() nie dostarczażadnych informacji zwrotnych. Funkcjastrlen() zwraca liczbę znaków w łańcuchu.

Jeśli chcesz, aby Twoja funkcja zwracała jakąśwartość, umieść w niej wyrażenie return.

function find_sign ($month, $day) { // Kod funkcji. return $sign;}

Funkcja może zwrócić wartość (na przykładłańcuch znaków lub liczbę) lub zmienną,której przypisała wcześniej jakąś wartość.Wywołując przykładową funkcję, możemyprzypisać zwracaną przez nią wartość do jakiejśzmiennej:

$my_sign = find_sign ('October', 23);

lub użyć jej jako parametru innej funkcji:print find_sign ('October', 23);

Aby funkcja zwracała wartość:


2. Zmień definicję funkcji (listing 3.10) na:function calculate_total ($qty, $cost, $tax = 5) { $taxrate = $tax / 100; $total = ($qty * $cost) * ($taxrate + 1); return number_format ($total, 2);}

Tworzenie i w

ywoływ

anie funkcji

Rozdział 3.

122

Ta wersja funkcji zwraca jedynie obliczonąsumę bez żadnych znaczników HTML-ai bez przesyłania czegokolwiek doprzeglądarki internetowej.

3. Zmień sposób wywołania funkcji na:if (is_numeric($_POST['tax'])) { $total_cost = calculate_total ($_POST['quantity'], $_POST ['price'], $_POST['tax']);} else { $total_cost = calculate_total ($_POST['quantity'], $_POST ['price']);}

Zmienna $total_cost otrzymujeteraz wartość zwracaną przez funkcjęcalculate_total().

4. Dodaj nowe wyrażenie echo()wyświetlające wynik.

echo '<p>Kupujesz ' . {$_POST ['quantity'] . ' sztuk w cenie ' . number_format($_POST['price'], 2) . ' zł za egzemplarz. Po uwzględnieniu podatku daje to ' . $total_cost ' zł.</p>';

Ponieważ funkcja zwraca jedynie wynik, tomusimy dodać wyrażenie echo(), które gowyświetli.

Listing 3.10. Funkcja calculate_total() pobiera terazdo trzech argumentów i zwraca wynik — ciąg dalszy

3031 // Wyświetl odstępy.32 echo '<p><br /></p>';3334 } else { // Wprowadzono niepoprawne wartości.35 echo '<h1 id="mainhead">Błąd!</h1>36 <p class="error">Wprowadź poprawną liczbę egzemplarzy i cenę jednostkową.</p><p><br /></p>';37 }3839 } // Koniec głównego IF.4041 // Koniec sekcji PHP i początek formularza HTML.42 ?>43 <h2>Kalkulator kosztów</h2>44 <form action="kalkulator.php" method="post">45 <p>Liczba egzemplarzy: <input type="text" name="quantity" size="5" maxlength="10" value="<?php if (isset($_POST['quantity'])) echo $_POST['quantity']; ?>" /></p>46 <p>Cena: <input type="text" name="price" size="5" maxlength="10" value="<?php if (isset($_POST['price'])) echo $_POST['price']; ?>" /> </p>47 <p>Podatek:</b> <input type="text" name="tax" size="5" maxlength="10" value="<?php if (isset($_POST ['tax'])) echo $_POST['tax'];?>" />(opcjonalny)</p>48 <p><input type="submit" name="submit" value="Oblicz!" /></p>49 <input type="hidden" name="submitted" value="TRUE" />50 </form>51 <?php52 include ('./includes/stopka.html');53 ?>

Twor

zeni

e i w

ywoł

ywan

ie f

unkc

ji


123

Rysunek 3.17. Cel stawiany przed skryptemmożna zrealizować na wiele różnych sposobów,a efekt będzie za każdym razem taki sam

5. Zapisz plik, wgraj go na serwer i przetestujw przeglądarce internetowej (rysunek 3.17).

Wskazówki

Chociaż ostatni przykład może wydawać siębardziej skomplikowany (funkcja wykonujetylko obliczenia, a główny kod wyświetlawyniki), to stanowi przykład doskonalszegostylu programowania. Funkcje powinny byćuniwersalne i niezależne od specyfiki stron,na których są używane.

Wyrażenie return zawsze kończywykonanie kodu funkcji. Kod znajdującysię za wykonanym wyrażeniem returnnie zostanie wykonany.

W jednej funkcji może występować kilkawyrażeń return (na przykład w strukturzeswitch lub w wyrażeniu warunkowym),ale wykonane zostanie tylko jedno z nich.Funkcje często wykorzystują tę możliwośćw następujący sposób:

function jakas_funkcja() { if (warunek) { return TRUE; } else { return FALSE; }}

Jeśli funkcja ma zwracać wiele wartości,to należy użyć tablicy i funkcji list().

function calculate_total ($qty, $cost, $tax = 5) { $taxrate = $tax / 100; $total = ($qty * $cost) * ($taxrate + 1); return array ($total, $tax);}// Zwykły kod PHPlist ($total_cost, $taxrate) = calculate_total($_POST['quantity '],$_POST['price'])

Tworzenie i w

ywoływ

anie funkcji

Rozdział 3.

124

Zasięg zmiennejZasięg zmiennej to trudne, ale bardzo ważnepojęcie. Do każdej zmiennej w PHP przypisanyjest jakiś zasięg, czyli obszar, w którymmożna się do niej odwoływać (a zatem takżei do jej wartości). Ogólna zasada jest taka:zasięg zmiennej ograniczony jest do strony,w której ją umieszczono. Innymi słowy,po zdefiniowaniu zmiennej (nadaniu jejwartości) możesz się do niej odwoływaćw dowolnym miejscu na tej stronie, podczasgdy inne strony nie mają do niej dostępu(chyba, że używasz specjalnych zmiennych).

Ponieważ pliki dołączane można traktowaćjako część oryginalnego (dołączającego je)skryptu, wszystkie zmienne zdefiniowaneprzed wyrażeniem include mogą byćwykorzystywane w dołączanym pliku(co pokazałem już na przykładzie zmiennej$page_title i pliku naglowek.html). Ponadtozmienne zdefiniowane w dołączanympliku są dostępne dla pliku dołączającegood miejsca wystąpienia wyrażenia include.

Wszystko to staje się jeszcze bardziejzagmatwane z chwilą, gdy zaczynaszdefiniować własne funkcje. Każda z nich maswój własny zasięg, co oznacza, że zmiennewykorzystywane wewnątrz funkcji niesą dostępne poza nią i vice versa. Z tegowzględu zmienna występująca w cielefunkcji może mieć dokładnie taką samąnazwę jak zmienna leżąca poza nim. Są tojednak dwie zupełnie różne zmienne, któremogą mieć różne wartości. Koncepcja taczęsto sprawia trudności początkującymprogramistom.

Możesz też zmienić zasięg zmiennejwystępującej w funkcji, posługując sięwyrażeniem global.

function nazwa_funkcji() { global $zmienna;}$zmienna = 20;nazwa_funkcji(); // Wywołanie funkcji

W tym przykładzie $zmienna występującawewnątrz funkcji i $zmienna poza nią to jednai ta sama zmienna. Oznacza to, że jeżeli wartośćzmiennej $zmienna zostanie zmieniona wewnątrzfunkcji, to zmieni się wartość zewnętrznejzmiennej $zmienna.

Innym sposobem na ominięcie zasięgu zmiennejjest odwołanie się do zmiennych superglobalnych:$_GET, $_POST, $_REQUEST itd. Są one automatyczniedostępne we wszystkich Twoich funkcjach(dlatego właśnie nazywamy je superglobalnymi).

Aby wykorzystywać zmienne globalne:


2. Zmień definicję funkcji na (listing 3.11):function calculate_total($tax = 5) { global $total; $taxrate = $tax / 100; $total = ($_POST['quantity'] * $_POST['price']) * ($taxrate + 1); $total = number_format ($total, 2);}

Ponieważ i tak wykorzystywałem już zmiennesuperglobalne, mogę zmienić definicjęfunkcji tak, aby nie pobierała ona żadnychargumentów, tylko korzystała właśniez superglobalnych ($_POST['quantity']i $_POST['price']). Na podobnej zasadziemogę zrezygnować ze zwracania wartości$total, nadając jej zasięg globalny.

Zasięg

zm

ienn

ej


125

Listing 3.11. Ponieważ $_POST jest zmienną superglobalną, do przechowywanych w niej wartości można sięodwoływać we wszystkich funkcjach. Zmienna $total została zadeklarowana wewnątrz funkcji jako globalna

1 <?php # Skrypt 3.11 - kalkulator.php (szósta wersja skryptów 3.5, 3.6, 3.8, 3.9 i 3.10)2 $page_title = 'Kalkulator kosztów';3 include ('./includes/naglowek.html');45 /* Funkcja wyliczająca całkowity koszt6 i wyświetlająca wynik. */7 function calculate_total ($tax = 5) {8 global $total;9 $taxrate = $tax / 100; // Zamień 5% na .05.10 $total = ($_POST['quantity'] * $_POST['price']) * ($taxrate + 1);11 $total = number_format ($total, 2);12 } // Koniec funkcji.1314 // Sprawdź czy formularz został wysłany.15 if (isset($_POST['submitted'])) {1617 if (is_numeric($_POST['quantity']) && is_numeric($_POST['price'])) {1819 // Wyświetl nagłówek.20 echo '<h1 id="mainhead">Całkowity koszt</h1>';2122 $total = NULL; // Zainicjalizuj $total.2324 if (is_numeric($_POST['tax'])) {25 calculate_total ($_POST['tax']);26 } else {27 calculate_total ();28 }2930 echo '<p>Kupujesz ' . $_POST['quantity'] . ' sztuk w cenie ' . number_format($_ POST['price'], 2) . 'zł za egzemplarz. Całkowity koszt wyniesie ' . $total . 'zł.</p>';3132 // Wyświetl odstępy.33 echo '<p><br /></p>';3435 } else { // Wprowadzono niepoprawne wartości.36 echo '<h1 id="mainhead">Błąd!</h1>37 <p class="error">Wprowadź poprawną liczbę egzemplarzy i cenę jednostkową.</p><p><br /></p>';38 }3940 } // Koniec głównego IF.4142 // Koniec sekcji PHP i początek formularza HTML.43 ?>44 <h2>Kalkulator kosztów</h2>45 <form action="kalkulator.php" method="post">46 <p>Liczba egzemplarzy: <input type="text" name="quantity" size="5" maxlength="10" value="<?php if (isset($_POST['quantity'])) echo $_POST['quantity']; ?>" /></p>47 <p>Cena: <input type="text" name="price" size="5" maxlength="10" value="<?php if (isset($_POST['price'])) echo $_POST['price']; ?>" /> </p>48 <p>Podatek:</b> <input type="text" name="tax" size="5" maxlength="10" value="<?php if (isset($_POST ['tax'])) echo $_POST['tax'];?>" />(opcjonalny)</p>

Zasięg zmiennej

Rozdział 3.

126

3. Zainicjuj zmienną $total na zewnątrz funkcji.$total = NULL;

Dobry styl programowania wymaga, aby,zanim funkcja użyje zmiennej jako globalnej,zainicjować ją wartością NULL.

4. Zmień sposób wywołania funkcji na:if (is_numeric($_POST['tax'])) { calculate_total($_POST['tax']);} else { calculate_total();}

5. Zmień wyrażenie echo() na:echo '<p>Kupujesz ' . {$_POST ['quantity'] . ' sztuk w cenie ' . number_format($_POST['price'], 2) . ' zł za egzemplarz. Po uwzględnieniu podatku daje to ' . $total ' zł.</p>';

Zamiast odwoływać się do zmiennej$total_cost (której wartość była poprzedniozwracana przez funkcję), w tym przykładziewyświetlana jest wartość zmiennej globalnej$total.

6. Zapisz plik, wgraj go na serwer i przetestujw przeglądarce internetowej (rysunek 3.18).

Listing 3.11. Ponieważ $_POST jest zmiennąsuperglobalną, do przechowywanych w niej wartościmożna się odwoływać we wszystkich funkcjach.Zmienna $total została zadeklarowana wewnątrzfunkcji jako globalna — ciąg dalszy

49 <p><input type="submit" name="submit" value="Oblicz!" /></p>50 <input type="hidden" name="submitted" value="TRUE" />51 </form>52 <?php53 include ('./includes/stopka.html');54 ?>

Rysunek 3.18. Po raz kolejny ta sama stronazostała wygenerowana przy użyciu innej wersjifunkcji

Zasięg

zm

ienn

ej


127

Wskazówki

Inny aspekt zasięgu zmiennej związany jestz miejscem definicji funkcji. Pamiętajmy,że kod funkcji zostaje wykonany w miejscujej wywołania, a nie w miejscu definicji.Wystarczy więc, że zmienną globalnązdefiniujemy przed wywołaniem funkcji,która jej używa.

Zmienna statyczna to taka, która należydo funkcji, jest inicjalizowana przypierwszym wywołaniu danej funkcjii której wartość jest pamiętana międzykolejnymi wywołaniami. Przy pierwszymwywołaniu poniższej funkcji zostaniewyświetlona liczba 1, przy drugim 2 itd.

function licznik () { static $var = 1; echo $var++;}

Istnieje jeszcze jeden sposób na „poszerzenie”zasięgu zmiennej. Zamiast przekazywaćzmienne do funkcji przez wartość, należyprzekazać je przez referencję. Dzięki temuwszelkie zmiany ich wartości będą teżwidziane „na zewnątrz” funkcji. Więcejinformacji na temat przekazywaniazmiennych przez referencję znajdzieszw podręczniku PHP.

W PHP możesz też korzystać z tablicy$GLOBALS przechowującej wszystkiezmienne globalne skryptu.

Zmienne $_SESSION i $_COOKIE mogą byćdostępne dla wielu stron. Więcej na tentemat w rozdziale 9., „Sesje i „ciasteczka””.

Choć za każdym razem możesz przepisać swefunkcje w taki sposób, aby wykorzystywaćw nich wyrażenie global i zmiennesuperglobalne, nie zawsze ma to sens.Poprzednia wersja funkcji była lepsza,ponieważ akceptowała trzy wartościi zwracała jedną bez względu na to, jakiebyły nazwy pól wejściowych formularza(odpowiadające zmiennym $_POST).

Zasięg zmiennej

Rozdział 3.

128

Funkcje daty i czasuOmówię teraz kilka funkcji związanych z datąi czasem. Najważniejsza z nich to date(),zwracająca odpowiednio sformatowanyłańcuch znaków określający datę i godzinę.

date (format, [znacznik_czasu]);

znacznik_czasu to opcjonalny argument pobierającydatę wyrażoną przez liczbę sekund, jaka upłynęłaod początku Epoki Uniksa (czyli od północy1 stycznia 1970 r.). Jego zastosowanie pozwalanam uzyskać informacje (np. dzień tygodnia)dla dowolnej daty. W przeciwnym razie PHPzwróci bieżącą datę ustawioną na serwerze.

Funkcja date() obsługuje mnóstwo parametrówformatujących (tabela 3.1), które można łączyćze zwykłym tekstem. Na przykład:

echo date('F j, Y'); // January 21, 2003echo date('H:i'); // 23:14echo date('Dziś jest D'); // Dziś jest Mon

Za pomocą funkcji mktime() możesz obliczyćznacznik czasu dla wskazanej daty.

int mktime (godzina, minuta, sekunda, miesiac, dzien, rok);

Z kolei funkcja getdate() zwraca tablicę wartości(tabela 3.2) opisujących bieżącą datę i czas.Na przykład:

$dates = getdate();echo $dates['month']; // January

Również ta funkcja posiada opcjonalny argumentw postaci znacznika czasu. Jeśli nie zostanie on użyty,funkcja getdate() zwróci bieżący czas i datę.

Aby przećwiczyć posługiwanie się tymi funkcjami,przepiszemy skrypt kalendarz.php w taki sposób,aby wyświetlał wstępnie wybraną bieżącą datę.

Tabela 3.1. Każdy z tych parametrów wpływana format, w jakim funkcja date() zwraca wyniki

Znaczniki formatujące dla dat

Znak Znaczenie Przykład

Y rok wyrażony 4 cyframi 2003y rok wyrażony 2 cyframi 03n miesiąc wyrażony

1 lub 2 cyframi2

m miesiąc wyrażony2 cyframi

02

F miesiąc FebruaryM miesiąc wyrażony

3 literamiFeb

j dzień miesiąca wyrażony 1lub 2 cyframi

8

d dzień miesiącawyrażony 2 cyframi

08

l (małe L) dzień tygodnia MondayD dzień tygodnia

wyrażony 3 literamiMon

g godzina w formacie12-godzinnym, wyrażona1 lub 2 cyframi

6

G godzina w formacie24-godzinnym,wyrażona 1 lub 2 cyframi

18

h godzina w formacie12-godzinnym,wyrażona 2 cyframi

06

H godzina w formacie24-godzinnym,wyrażona 2 cyframi

18

i minuty 45s sekundy 18a am lub pm amA AM lub PM PM

Tabela 3.2. Funkcja getdate() zwracatablicę asocjacyjną

Tablica getdate()

Klucz Wartość Przykład

year rok 2005mon miesiąc 12month nazwa miesiąca Decembermday dzień miesiąca 25weekday dzień tygodnia Tuesdayhours godziny 11minutes minuty 56seconds sekundy 47

Funk

cje

daty

i cz

asu


129

Listing 3.12. Skrypt wykorzystuje teraz funkcjedate() i getdate()

1 <?php # Skrypt 3.12 - kalendarz.php (druga wersja skryptu 3.7)2 $page_title = 'Kalendarz';3 include ('./includes/naglowek.html');45 // Funkcja tworząca trzy menu rozwijalne wyboru miesięcy, dni i lat.6 function make_calendar_pulldowns($m = NULL, $d = NULL, $y = NULL) {78 // Utwórz tablicę miesięcy.9 $months = array (1 => 'Styczeń', 'Luty', 'Marzec', 'Kwiecień', 'Maj', 'Czerwiec', 'Lipiec', 'Sierpień', 'Wrzesień', 'Październik', 'Listopad', 'Grudzień');1011 // Utwórz menu miesięcy.12 echo '<select name="month">';13 foreach ($months as $key => $value) {14 echo "<option value=\"$key\"";15 if ($key == $m) { // Wstępny wybór.16 echo ' selected="selected"';17 }18 echo ">$value</option>\n";19 }20 echo '</select>';2122 // Utwórz menu dni.23 echo '<select name="day">';24 for ($day = 1; $day <= 31; $day++) {25 echo "<option value=\"$day\"";26 if ($day == $d) { // Wstępny wybór.27 echo ' selected="selected"';28 }29 echo ">$day</option>\n";30 }31 echo '</select>';3233 // Utwórz menu lat.34 echo '<select name="year">';35 for ($year = 2005; $year <= 2015; $year++) {

Aby wykorzystać funkcjeoperujące na dacie:

1. Utwórz w edytorze tekstów skryptkalendarz.php (listing 3.7).

2. Zmień definicję funkcji na następującą(listing 3.12):

function make_calendar_pulldowns ($m = NULL, $d = NULL, $y = NULL) {

Definiowana funkcja pobiera do trzechargumentów reprezentujących miesiąc,dzień i rok. Ich zadaniem będzie wybórwstępnych pozycji w menu rozwijalnymw podobny sposób, jak w formularzachzapamiętujących dane.

3. Zmień pętlę foreach tak, aby wstępniewybierała miesiąc.

foreach ($months as $key => $value) { echo "<option value=\"$key\""; if ($key == $m) { echo ' selected="selected"'; } echo ">$value</option>\n";}

Proces tworzenia menu rozwijalnegopraktycznie się nie zmienił, pozadodaniem wyrażenia warunkowego.Jeśli funkcja otrzyma wartość $m, tow formularzu powinien zostać wybranyodpowiedni miesiąc. W tym celu wartość$m porównywana jest z kluczamikolejnych elementów tablicy. Jeślijest równa, to do odpowiedniegoznacznika option dodawany jestatrybut selected="selected".

4. W podobny sposób zmodyfikuj pętle fordla menu wyboru dnia.

for ($day = 1; $day <= 31; $day++) { echo "<option value=\"$day\""; if ($day == $d) { echo ' selected="selected"'; } echo ">$day</option>\n";}

Funkcje daty i czasu

Rozdział 3.

130

Kod ten działa tak samo jak w przypadkumiesięcy. Inna jest tylko pętla. Jeśli $djest równe $day, to do odpowiedniegoznacznika option dodawany jest atrybutselected="selected".

5. W taki sam sposób zmodyfikuj pętlę lat.for ($year = 2005; $year <= 2015; $year++) { echo "<option value=\"$year\""; if ($year == $y) { echo ' selected="selected"'; } echo ">$year</option>\n";}

6. Zmień wywołanie funkcji w taki sposób,aby została wywołana dla bieżącej daty.

$dates = getdate();make_calendar_pulldowns($dates['mon'], $dates['mday'], $dates['year']);

Przed przekazaniem do funkcji parametrówokreślających bieżący dzień, miesiąc i rokwywołam funkcję getdate(), która zwrócitablicę z wartościami odpowiadającymidzisiejszej dacie. Następnie wywołamfunkcję, wykorzystując odpowiednieelementy tablicy.

7. Wyświetl bieżącą datę i godzinę.echo '<p>Dziś jest ', date ('l'), '. Jest godzina ', date ('g:i a'), '.</p>';

Ostatnie wyrażenie spowoduje przesłaniedo przeglądarki następujących danych:

<p>Dziś jest Tuesday. Jest godzina ll:14pm.</p>

Zostaną przy tym uwzględnione parametryformatujące przekazane do funkcji date().

Listing 3.12. Skrypt wykorzystuje teraz funkcje date()i getdate() — ciąg dalszy

36 echo "<option value=\"$year\"";37 if ($year == $y) { // Wstępny wybór.38 echo ' selected="selected"';39 }40 echo ">$year</option>\n";41 }42 echo '</select>';4344 } // Koniec definicji funkcji.4546 // Utwórz znaczniki formularza47 echo '<h1 id="mainhead">Wybierz datę:</h1>48 <p><br /></p><form action="kalendarz.php" method="post">';4950 // Pobierz informację o dniu dzisiejszym i wywołaj funkcję.51 $dates = getdate();52 make_calendar_pulldowns ($dates['mon'], $dates['mday'], $dates['year']);5354 echo '</form><p><br /></p>'; // Koniec formularza.5556 // Wyświetl bieżącą datę i czas.57 echo '<p>Dziś jest ' . date ('l') . '. Jest godzina ' . date ('g:i a') . '.</p>';5859 include ('./includes/stopka.html');60 ?>

Funk

cje

daty

i cz

asu


131

Rysunek 3.19. Funkcje date() i getdate() pomogły miwprowadzić nieco życia na tę stronę

8. Zapisz plik pod nazwą kalendarz.php, wgrajgo na serwer i przetestuj w przeglądarceinternetowej (rysunek 3.19).

9. Możesz podejrzeć kod źródłowy strony,aby zobaczyć, w jaki sposób menuzapamiętują dane (rysunek 3.20).

Wskazówki

Jak zobaczysz w rozdziale 4.,„Wprowadzenie do SQL i MySQL”,MySQL ma własne funkcje operującena datach.

Funkcje daty PHP odzwierciedlają czasserwera PHP. Jeżeli chcesz sprawdzić bieżącądatę i czas ustawione na komputerzeklienckim, musisz posłużyć się JavaScriptem.

Funkcja checkdate() pobiera trzy parametry— miesiąc, dzień i rok i sprawdza,czy określają one poprawną datę.

Rysunek 3.20. Kod źródłowy strony ujawnia sposób zapamiętywania wybranych pozycjimenu za pomocą atrybutu selected="selected"

Funkcje daty i czasu

Rozdział 3.

132

Wysyłanie pocztyelektronicznejJedną z moich ulubionych cech PHP jestłatwość, z jaką można w tym języku wysyłaće-maile. Na prawidłowo skonfigurowanymserwerze sprowadza się to do wywołaniafunkcji mail().

mail ($do, $temat, $tresc);

Zmienna $do powinna zawierać adres e-maillub listę adresów oddzielanych przecinkami.Zmienna $temat przechowuje temat listu,a w zmiennej $tresc umieszcza się właściwąwiadomość. Może ona zawierać ujętew cudzysłowy znaki nowego wiersza (\n),dzięki czemu treść wiadomości będziewyświetlana na ekranie w kilku wierszach.

Funkcja mail() ma też czwarty, opcjonalnyparametr, w którym mogą znaleźć siędodatkowe nagłówki wiadomości (From,Reply-To, Cc, Bcc, etc.). Na przykład:

mail ('[email protected]', 'Pytanie dotyczące listingu 3.13', $tresc, 'From: [email protected]');

Jeżeli chcesz użyć kilku różnych nagłówków,oddziel je od siebie znakami \r\n:

$naglowki = 'From: [email protected]\r\n';$naglowki .= 'Cc: [email protected], Janina@Kowalska\r\n';mail ('[email protected]', 'Pytanie dotyczące listingu 3.13', $tresc, $naglowki);

W ostatnim przykładzie zamieszczonymw tym rozdziale stworzę prosty formularzrejestracji. Jeśli rejestracja zakończy siępomyślnie, to wyśle on wiadomość pocztąelektroniczną. W przykładzie tymzademonstruję również prosty sposóbobsługi i raportowania wielu błędówzwiązanych z wysłaniem formularza.

Aby wysłać e-mail:

1. Rozpocznij w edytorze tekstów nowy skryptPHP (patrz listing 3.13).

<?php # Script 3.13 - register.php$page_title = 'Rejestracja';include ('./includes/naglowek.html');

2. Utwórz wyrażenie warunkowe sprawdzające,czy formularz został wysłany oraz zmiennąprzechowującą błędy rejestracji.

if (isset($_POST['submitted'])) { $errors = array();

Zmienna $errors będzie przechowywaćwszystkie błędy związane z weryfikacją danychformularza. Zostaje zainicjowana jako tablica,co nie jest konieczne, ale stanowi przykładdobrego stylu programowania.

3. Sprawdź, czy użytkownik wprowadził swojenazwisko i adres poczty elektronicznej.

if (empty($_POST['name'])) { $errors[] = 'Zapomniałeś wprowadzić nazwisko.'; }if (empty($_POST['email'])) { $errors[] = 'Zapomniałeś wprowadzić adrespoczty elektroniczej.';}

Weryfikacja tych dwóch pól odbywa sięw najprostszy sposób poprzez sprawdzenie,czy nie są puste. Jeśli któreś z nich jest puste,to do tablicy $errors zostaje dodanyodpowiedni komunikat.

W rozdziale 10., „Zabezpieczenia”, dowieszsię, jak za pomocą wyrażeń regularnychmożna weryfikować adresy e-mailwprowadzane przez użytkowników.

Wys

yłan

ie p

oczt

y el

ektr

onic

znej


133

Listing 3.13. Funkcja mail() jest zaskakująco prosta w użyciu

1 <?php # Skrypt 3.13 - register.php2 $page_title = 'Zarejestruj się';3 include ('./includes/naglowek.html');45 // Sprawdź czy formularz został wysłany.6 if (isset($_POST['submitted'])) {78 $errors = array(); // Zainicjalizuj tablicę błędów.910 // Zweryfikuj nazwisko.11 if (empty($_POST['name'])) {12 $errors[] = 'Zapomniałeś wprowadzić nazwisko.';13 }1415 // Zweryfikuj adres poczty elektronicznej.16 if (empty($_POST['email'])) {17 $errors[] = 'Zapomniałeś wprowadzić adres poczty elektronicznej.';18 }1920 // Zweryfikuj hasło.21 if (!empty($_POST['password1'])) {22 if ($_POST['password1'] != $_POST['password2']) {23 $errors[] = 'Hasła nie są takie same.';24 }25 } else {26 $errors[] = 'Zapomniałeś wprowadzić hasła.';27 }2829 if (empty($errors)) { // Jeśli nie ma błędów.3031 // Zarejestruj użytkownika.3233 // Wyślij wiadomość pocztą elektroniczną.34 $body = "Dziękujemy za zarejestrowanie się na naszej stronie!\nTwoje hasło to '{$_POST['password1']}'.\n\nZ poważaniem,\nMy";35 mail ($_POST['email'], 'Dziękujemy za zarejestrowanie się!', $body, 'From:[email protected]');3637 echo '<h1 id="mainhead">Dziękujemy!</h1>38 <p>Zostałeś zarejestrowany. Potwierdzenie zostało wysłane pocztą elektroniczną.</p><p><br /></p>';3940 } else { // Raportuj błędy.4142 echo '<h1 id="mainhead">Błąd!</h1>43 <p class="error">Wystąpiły następujące błędy:<br />';44 foreach ($errors as $msg) { // Wyświetl każdy błąd.45 echo " - $msg<br />\n";46 }47 echo '</p><p>Wypełnij formularz jeszcze raz.</p><p><br /></p>';4849 } // Koniec if (empty($errors))5051 } else { // Wyświetl formularz.

Wysyłanie poczty elektronicznej

Rozdział 3.

134

4. Zweryfikuj hasło.if (!empty($_POST['password1'])) { if ($_POST['password1'] != $_POST ['password2']) { $errors[] = 'Hasła nie są takie same.'; }} else { $errors[] = 'Zapomniałeś wprowadzić hasła.';}

Weryfikacja hasła odbywa się w dwóchetapach. Najpierw sprawdzam, czy nie jestono puste, a następnie, czy hasło wprowadzonepo raz drugi jest takie samo. Jeśli któryś z tychwarunków nie jest spełniony, to do tablicy$errors wstawiany jest kolejny komunikato błędzie.

5. Sprawdź, czy podczas weryfikacji danychwystąpiły błędy.

if (empty($errors)) {

Jeśli nie, to tablica błędów jest pusta i możnawysłać potwierdzenie rejestracji jako wiadomośćpoczty elektronicznej.

6. Wyślij wiadomość poczty elektronicznej.$body = "Dziękujemy za zarejestrowanie się na naszej stronie!\nTwoje hasło to '{$_POST['password1']}'.\n\nZ poważaniem,\nMy";mail ($_POST['email'], 'Dziękujemy za zarejestrowanie się!', $body, 'From:[email protected]');

Przed wysłaniem wiadomości składam jej treśći przypisuję ją do zmiennej $body. Dopierowtedy wywołuję funkcję mail().

Listing 3.13. Funkcja mail() jest zaskakującoprosta w użyciu — ciąg dalszy

52 ?>53 <h2>Rejestracja</h2>54 <form action="rejestracja.php" method="post">55 <p>Nazwisko: <input type="text" name="name" size="20" maxlength="40" /></p>56 <p>E-mail: <input type="text" name="email" size="20" maxlength="40" /> </p>57 <p>Hasło: <input type="password" name="password1" size="10" maxlength="20" /></p>58 <p>Potwierdź hasło: <input type="password" name="password2" size="10" maxlength="20" /></p>59 <p><input type="submit" name="submit" value="Zarejestruj się" /></p>60 <input type="hidden" name="submitted" value="TRUE" />61 </form>62 <?php63 } // Koniec głównego wyrażenia warunkowego.64 include ('./includes/stopka.html');65 ?>

Wys

yłan

ie p

oczt

y el

ektr

onic

znej


135

Rysunek 3.21. Jeśli formularz nie będzie wypełnionyw całości, wyświetlone zostaną komunikaty o błędzie

7. Wyświetl komunikat.echo '<h1 id="mainhead">Dziękujemy!</h1><p>Zostałeś zarejestrowany.Potwierdzenie zostało wysłane pocztąelektroniczną.</p><p><br /></p>';

Na razie skrypt nie rejestruje jeszczeużytkownika, ale funkcjonalność tędodamy wkrótce.

8. Uzupełnij wewnętrzne wyrażeniewarunkowe raportem błędów.

} else { echo '<h1 id="mainhead">Bład!</h1> <p class="error">Wystąpiły następujące błędy:<br />'; foreach ($errors as $msg) { echo " - $msg<br />\n"; } echo '</p><p>Wypełnij formularz jeszcze raz.</p><p><br /></p>';}

Ponieważ zmienna $errors jest tablicą,mogę łatwo wyświetlić wszystkiekomunikaty o błędach, używając pętli(rysunek 3.21).

9. Zakończ główne wyrażenie warunkowei zamknij znaczniki PHP.

} else {?>

W ten sposób zostało zamknięte wyrażeniewarunkowe sprawdzające czy formularzzostał wysłany. Teraz, na zewnątrzznaczników PHP, stworzę formularz.


Rozdział 3.

136

10. Utwórz formularz HTML.<h2>Rejestracja</h2><form action="register.php" method="post"> <p>Nazwisko: <input type="text" name="name" size="20" maxlength="40" /></p> <p>Adres poczty elektronicznej: <input type="text" name="email" size="20" maxlength="40" /> </p> <p>Hasło: <input type="password" name="password1" size="10" maxlength="20" /></p> <p>Potwierdź hasło: <input type="password" name="password2" size="10" maxlength="20" /></p> <p><input type="submit" name="submit" value= "Zarejestruj się" /></p> <input type="hidden" name="submitted" value="TRUE" /></form>

Brak tu specjalnych nowości, może opróczkonieczności dwukrotnego wprowadzeniahasła. Jest to konieczne, ponieważ znaki hasłanie są widoczne podczas ich wprowadzania(rysunek 3.22). Gdyby użytkownik wprowadzałhasło tylko jeden raz i pomylił się, niewiedziałby jakie hasło w rzeczywistościwprowadził.

11. Zakończ stronę PHP.<?php}include ('./includes/footer.html');?>

Nawias klamrowy zamyka główne wyrażeniewarunkowe (które sprawdza, czy formularzzostał wysłany).

12. Zapisz plik pod nazwą rejestracja.php,wgraj go na serwer i przetestuj w przeglądarceinternetowej (rysunek 3.23).

Rysunek 3.22. Formularz rejestracji…

Rysunek 3.23. … po pomyślnym wypełnieniu

Wys

yłan

ie p

oczt

y el

ektr

onic

znej


137

Rysunek 3.24. E-mail wysłany do mnieprzez funkcję mail()

Jeśli wystąpi dziwny komunikat o błędzie(From header missing lub No SMTP server),lub nie dostaniesz wiadomości pocztyelektronicznej z potwierdzeniem rejestracji,zapoznaj się z treścią ramki „Funkcja mail()a konfiguracja poczty elektronicznej”

13. Sprawdź, czy dostałeś potwierdzenie pocztąelektroniczną (rysunek 3.24).

Wskazówki

W niektórych systemach, głównie pochodnychsystemu Unix, zamiast sekwencji \r\npowinieneś używać samego \n.

Funkcja mail() zwraca wartość 0 lub 1,informując tym samym, że została onaprawidłowo wywołana. Nie oznacza tojednak jeszcze, że udało się wysłać e-maileani że zostały one odebrane przez adresata.

Gdy wykorzystujesz funkcję mail() w sposóbpokazany w tym rozdziale, nie możesz wysyłaćwiadomości z załącznikami ani stosowaćformatowania HTML. Jeżeli zależy Cina wysyłaniu załączników, musisz wykorzystaćodpowiednią klasę MIME. Poszukajw rozdziale 11. informacji na temat PEAR.


Rozdział 3.

138

Funkcja mail() a konfiguracja poczty elektronicznejFunkcja mail() używana w skryptach PHP nie wysyła sama wiadomości pocztyelektronicznej, lecz przekazuje to zadanie serwerowi poczty elektronicznej. Oznacza to,że Twój komputer musi mieć działający serwer poczty elektronicznej, aby funkcja mail()działała poprawnie.Jeśli Twój komputer pracuje pod kontrolą jednego z wariantów systemu Unix lub gdyużywasz zewnętrznego, komercyjnego serwera WWW, to korzystanie z funkcji mail()nie powinno przysparzać kłopotów. Natomiast jeśli wykonujesz skrypty PHP na własnymkomputerze, to prawdopodobnie będziesz musiał go dodatkowo skonfigurowaćJeśli Twój komputer pracuje pod kontrolą systemu Windows i masz konto u dostawcy usługinternetowych udostępniającego serwer SMTP (na przykład smtp.comcast.net), to powinieneśskonfigurować go w pliku php.ini. Jednak rozwiązanie takie będzie działać tylko podwarunkiem, że serwer ten nie wymaga uwierzytelniania za pomocą nazwy i hasła. W takimprzypadku będziesz musiał zainstalować własny serwer SMTP. Dostępnych jest wieleróżnych implementacji serwera SMTP (wyszukaj w internecie hasło free windows smtpserver), a przekonasz się, że ich instalacja nie jest trudna.

Wys

yłan

ie p

oczt

y el

ektr

onic

znej

php i mysql. dynamiczne strony www. szybki start. wydanie ii

Documents