peninga vætti í íslenskri refsilöggjöf°ba.pdf · 4 um er a! ræ!a mál sem "ekkt er...
TRANSCRIPT
Peninga!vætti í íslenskri refsilöggjöf
-BA ritger! í lögfræ!i -
Gu!mundur "órir Stein#órsson
Lagadeild
Félagsvísindasvi" Umsjónarkennari: Ásta Stefánsdóttir
Apríl 2011
Formáli
Ritger! "essi er lokaverkefni í grunnnámi lagadeildar Háskóla Íslands. Eins og titill
hennar ber me! sér fjallar hún um peninga"vætti í íslenskum refsirétti. Strax og
heimildaöflun vegna ritger!arinnar hófst í janúar 2011 var! mér ljóst a! hér á landi
hefur nær ekkert veri! skrifa! um peninga"vætti eins og "a! er í íslenskum
refsilögum. Var! vinnan vi! ritger!ina "ví skemmtileg áskorun.
Til a! skila af mér eins gó!u verki og kostur er leita!i ég rá!legginga hjá #msum
a!ilum og ber hér a! minnast á "á.
Lei!sagnar, rá!gjafar og a!sto!ar vi! heimildaöflun naut ég frá Ástu Stefánsdóttur
lögfræ!ingi og stundakennara vi! lagadeild Háskóla Íslands. Rá!gjafar og a!sto!ar
vi! heimildaöflun naut ég einnig frá Hólmsteini Gauta Sigur!ssyni saksóknara auk
a!gangs a! bókasafni hans um peninga"vætti en hér skal uppl#st a! heimildir
hérlendis um máli! eru fremur r#rar í ro!inu og ekki mjög a!gengilegar. Vi!
gagnaöflun veittu mér a!sto! Eyjólfur Ármannsson saksóknarfulltrúi og Da!i
Kristjánsson saksóknari. Gagnlegar ábendingar auk yfirlesturs á handriti fékk ég hjá
Haraldi Stein"órssyni, Stein"óri Haraldssyni, Hönnu Rún Sverrisdóttur og Hrannari
Má Sigur!ssyni.
$akka ég öllum ofangreindum a!ilum kærlega fyrir veitt li!sinni.
Reykjavík, 15. apríl 2011
Gu!mundur $órir Stein"órsson.
EFNISYFIRLIT
1 A!fararor! ............................................................................................................................ 3
2 Peninga"vætti ....................................................................................................................... 4
2.1 Peninga"vætti innan fræ!ikerfis lögfræ!innar .............................................................. 5
2.1.1 Fjármunabrot ........................................................................................................... 6
2.1.2 Hagna!arbrot .......................................................................................................... 6
2.1.3 Ni!ursta!a ............................................................................................................... 7
2.2 Áhrif al"jó!asamfélagsins á gildandi rétt ..................................................................... 9
3 Samspil 254. gr. hgl. og 264. gr. hgl. ................................................................................. 12
3.1.1 Eftirfarandi hlutdeild ............................................................................................. 12
3.1.2 Norrænn réttur ....................................................................................................... 13
3.1.3 Upptaka ávinnings ................................................................................................ 13
3.2 Almennt um hylmingu samkvæmt 254. gr. hgl. ......................................................... 14
3.2.1 Fullframningarstig ................................................................................................ 15
3.2.2 Verkna!arandlag ................................................................................................... 16
3.2.3 Refsimörk .............................................................................................................. 16
3.2.4 Huglæg skilyr!i refsiábyrg!ar .............................................................................. 16
3.3 Almennt um peninga"vætti samkvæmt 264. gr. hgl. .................................................. 17
3.3.1 Verkna!arandlag ................................................................................................... 18
3.3.2 Refsimörk .............................................................................................................. 20
3.3.3 Huglæg skilyr!i refsiábyrg!ar .............................................................................. 20
3.3.4 Verkna!ara!fer!ir ................................................................................................. 21
3.3.5 Fullframningarstig ................................................................................................ 22
4 Skil milli 254. gr. hgl. og 264. gr. hgl. ............................................................................... 24
5 Ni!ursta!a .......................................................................................................................... 27
Heimildaskrá ............................................................................................................................ 28
Dómaskrá ................................................................................................................................. 29
!
! "
1 A!fararor! Al"jó!avæ!ing vi!skiptalífsins hefur leitt af sér fjölda tækifæra. #ar á me!al er auki! frelsi í
vöru- og fjármagnsflæ!i milli landa. Tækifærum fylgja oft vandamál. Al"jó!leg skipulög!
glæpastarfsemi. Peninga"vætti er ein af undirstö!um slíkrar starfsemi og felst í a! koma
ólögmætum fjármunum í umfer! me! löglegum.
Me! ákvæ!um í almennum hegningarlögum hefur íslenski löggjafinn gert "essa háttsemi
refsiver!a. Svo sem sag!i í umfjöllun um markmi! löggjafans í"eim efnum, í Hérd.Rvk, 6.
apríl 2001 (S-1003/2000): „Meginmarkmi!i! me! "ví a! gera háttsemina refsiver!a er a!
höggva a! rótum afbrota me! "ví a! uppræta a!alhvata "eirra, "ann ávinning sem af "eim
kann a! lei!a.“
Í fyrri hluta "essarar ritger!ar er hugtaki! peninga"vætti skilgreint og er "á liti! til
framkvæmdarinnar eins og hún er í sinni einföldustu mynd.
Stikla! er á "eim al"jó!legu samningum sem Ísland hefur undirgengist um a!ger!ir gegn
peninga"vætti og "a! al"jó!asamstarf sem Ísland er a!ili a! er raki!. Auk "ess er fjalla!
lítillega um lög nr. 64/2006 um a!ger!ir gegn peninga"vætti og fjármögnun hry!juverka1, en
lögin ásamt ákvæ!i 264. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940 2 má rekja til "essa
al"jó!asamstafs.
A!alhluti ritger!arinnar fjallar um ákvæ!i 264. gr. hgl., sem er tiltölulega n$tt í almennum
hegningarlögum. Er a!aláherslan lög! á a! kryfja ákvæ!i! og hvernig "ví hefur veri! beitt í
réttarframkvæmd. #á er í upphafi raki! samspil vi! 254. gr. hgl. um hylmingu en ákvæ!in eru
tengd a! vissu leyti. Fjalla! er um einkenni beggja ákvæ!a og liti! til norræns réttar um
sambærileg ákvæ!i í löggjöf. Einnig er lítillega er fjalla! um ákvæ!i hgl. um upptöku
ávinnings.
#ví næst er fjalla! almennt um bæ!i ákvæ!in, forsaga er rakin, fjalla! er um hvenær
broti! telst gegn ákvæ!unum og hvert verkna!arandlag "eirra er. Refsimörk beggja ákvæ!a
eru sko!u! og loks hin huglægu skilyr!i refsiábyrg!ar. Umfjöllunin er "annig upp bygg! a!
fyrst er viki! a! "essum atri!um var!andi 254. gr. hgl. og "ví næst er viki! a! sömu atri!um
um 264. gr. hgl. A! endingu eru ákvæ!in rakin saman og komist a! ni!urstö!u um hvort
"eirra "jóni betur markmi!i löggjafans sem vopn í baráttunni gegn peninga"vætti. A! endingu
eru ni!urstö!ur ritger!arinnar raktar saman og raki! hvort breytinga sé "örf á gildandi
lagaumhverfi sem líta ber til í baráttunni vi! peninga"vætti.
1 Hér eftir p"l. 2 Hér eftir hgl.
!
! #
2 Peninga"vætti Ákvæ!i um peninga"vætti komu fyrst inn í íslenska löggjöf ári! 1993 me! setningu laga nr.
39/1993 um breyting á almennum hegningarlögum og lögum nr. 80/1993 um a!ger!ir gegn
peninga"vætti. Hugtaki! peninga"vætti er "ví fremur n$tt hugtak í íslenskum rétti.
Í greinarger! me! frumvarpi sem var! a! lögum nr. 80/1993 kemur fram a! hugtaki! sé
dregi! af enska hugtakinu „money laundering“ og eigi sér ekki samsvörun vi! anna! í
íslenskum rétti.3
Enska hugtaki! er tali! eiga rætur a! rekja til hins svokalla Watergate-hneykslis á áttunda
áratug sí!ustu aldar en birtist fyrst a! "ví a! tali! er í bandarísku lagamáli ári! 1982, í
dómsmáli er var!a!i peninga"vætti4 og hefur sí!an "á veri! nota! á al"jó!avettvangi um brot
af "essu tagi.5
Í inngangsor!um ritsins Dirty money eftir William C. Gilmore, prófessor í al"jó!legum
refsirétti, er a! finna eftirfarandi l$singu á hugtakinu og "eim hvötum sem liggja a! baki
peninga"vætti:
Money laundering is the process by which criminal proceeds are sanitized to disguise their illicit origins. It is a major international problem which confronts governments and policy makers worldwide. Criminals around the globe, whether drug barons in South America or fraudsters and racketeers in Europe, all have one thing in common. They need to distance themselves from their crimes by finding safe havens for their profits, where they can be made to look legitimate. Given the speed with which money can move around the globe the problem requires common international approaches.6
Frá "ví a! brot er frami! og "ar til ávinningi, sem kemur til vegna brotsins, er komi! í
löglega starfsemi me! peninga"vætti má telja "rjú stig framkvæmdar. Í fyrsta lagi er um a!
ræ!a flutning á ávinningi brots í fjármálakerfi!. Í ö!ru lagi er reynt a! leyna upprunalegu
eignarhaldi á fjármunum. Í "ri!ja lagi er um a! ræ!a sam"ættingu, sem felst í "ví a! illa
fengnum fjármunum er blanda! saman vi! löglega. Í $msum tilvikum geta "essi stig
framkvæmdar blandast saman e!a átt sér sta! samtímis.7
3 Al"t. 1992-1993, A-deild, bls. 2023. 4 Um er a! ræ!a mál sem "ekkt er undir heitinu US v. $4,255,625.39. #a! var!a!i mjög umfangsmiki! peninga"vætti af fíkniefnabrotum. 5 William C. Gilmore: Dirty money, bls. 20. 6 William C. Gilmore: Dirty money, bls. 11. #$!ing höfundar útleggst svo: Peninga"vætti er sú háttsemi a! "vo ávinning brota í "eim tilgangi a! fela uppruna "eirra. Um er a! ræ!a meiri háttar al"jó!legt vandamál sem ríkisstjórnir og a!rir stefnumarkandi a!ilar á al"jó!avettvangi standa frammi fyrir. Brotamenn um allan heim, jafnt eiturlyfjabarónar í Su!ur Ameríku sem falsarar og svikarar í Evrópu eiga eitt sameiginlegt: #eir "urfa a! láta líta svo út a! afrakstur brota sé ekki frá "eim sjálfum kominn, me! "ví a! koma ávinningnum í öruggt skjól "ar sem hann vir!ist vera til kominn á lögmætan hátt. Í ljósi "ess hra!a sem fjármunir fara um veröldina í dag "arf "etta vandamál sameina!a al"jó!lega nálgun. 7 William C. Gilmore: Dirty money, bls. 32-33.
!
! $
Margvíslegar a!fer!ir eru til vi! peninga"vætti. #ó hefur veri! tali! a! atferli brotamanns
feli ávallt í sér "rennt. Í fyrsta lagi a! fela eignarhald og uppruna ávinnings, í ö!ru lagi a!
hafa stjórn og yfirs$n á ávinningi og í "ri!ja lagi a! umbreyta honum í önnur ver!mæti.8
Í árssk$rslu peninga"vættisskrifstofu ríkislögreglustjóra ári! 2006 eru rakin dæmi frá
al"jó!astofnunum um peninga"vætti. Ne!angreint dæmi s$nir vel og á einfaldan hátt hvernig
peninga"vætti fer fram og hvernig illa fengnum fjármunum er komi! í löglega umfer!:
Fíkniefnainnflytjendur á Íslandi stofnu!u hlutafélög bæ!i hér á landi og í #$skalandi. Fyrirtæki! flutti inn tölvuvarning sem var ver!laus en var ver!lag!ur mjög hátt samkvæmt innflutningsskjölum. Greitt var fyrir vöruna me! tékkum gefnum út á "$ska fyrirtæki! auk innflutningsgjalda og tolla af varningnum. #essir tékkar voru sí!an leystir út í banka í #$skalandi.9
2.1 Peninga"vætti innan fræ!ikerfis lögfræ!innar Til "ess a! velta upp stö!u peninga"vættisbrota innan fræ!ikerfis lögfræ!innar er rétt a!
kanna nánar flokkun afbrota. Hugtaki! peninga"vætti er skilgreint í 1. tölul. 1. mgr. 3. gr. laga
nr. 64/2006 um a!ger!ir gegn peninga"vætti og fjármögnun hry!juverka:
#egar einstaklingur e!a löga!ili tekur vi! e!a aflar sér e!a ö!rum ávinnings me! broti sem er refsivert samkvæmt almennum hegningarlögum, svo sem au!gunarbroti e!a meiri háttar skatta- e!a fíkniefnabroti, tollalögum, lögum um ávana- og fíkniefni, áfengislögum og lyfjalögum. Einnig er átt vi! "egar einstaklingur e!a löga!ili tekur a! sér a! geyma, dylja e!a flytja slíkan ávinning, a!sto!ar vi! afhendingu hans e!a stu!lar á annan sambærilegan hátt a! "ví a! tryggja ö!rum ávinning af slíkum refsiver!um brotum.
Peninga"vætti var!ar fjárhagsleg ver!mæti sem eru ávinningur annarra brota eins og fram
hefur komi!. Brot sem var!a fjárhagsleg ver!mæti má flokka í fjármunabrot, hagna!arbrot,
au!gunarbrot og efnahagsbrot.10
Ef peninga"vætti samkvæmt 264. gr. hgl. er sko!a! má röksty!ja $msar ni!urstö!ur um
hvar flokka ætti brot af "ví tagi. Í "essari umfjöllun ver!ur rökstutt a! "au "au teljist a! hluta
til flokks hagna!arbrota í "rengri merkingu og í heild sinni til flokks fjármunabrota.
8 William C. Gilmore: Dirty money, bls. 32-33. 9 Árssk$rsla peninga"vættisskrifstofu ríkislögreglustjóra 2006, bls. 19. 10 Lögfræ!ior!abók me! sk$ringum, bls. 128, 179, 33 og 88: Fjármunabrot: Brot sem snúast um hvers konar fjárhagsleg ver!mæti, $mist "annig a! verkna!ur beinist a! á"reifanlegum ver!mætum sem eru fyrir hendi e!a a! "ví a! afla ávinnings e!a spara útgjöld me! ólögmætum hætti án "ess a! um eiginlega fjármunayfirfærslu sé a! ræ!a. Hagna!arbrot: Brot framin í hagna!arskyni, au!gunarbrot og fleiri afbrot sem fela í sér ólögmæta fjáröflun og sparna! útgjalda og hafa "annig í för me! sér ólögmæta yfirfærslu fjármuna, svipa! og au!gunarbrot, "ótt "au séu ekki skilgreind svo. Au!gunarbrot: Brot framin í au!gunarskyni sem beinast yfirleitt a! tilteknu verkna!arandlagi og felast í ólögmætri yfirfærslu "essara ver!mæta til annarra manna e!a löga!ila sem ekki hafa rétt til umrá!a yfir "eim. Efnahagsbrot: Refsiver! háttsemi í hagna!arskyni sem fer fram kerfisbundi! og reglulega í annars löglegri starfsemi einstaklinga e!a löga!ila.
!
! %
Velta mætti "ví upp "eirri spurningu hvort peninga"vætti samkvæmt 264. gr. hgl. skuli teljast
til au!gunarbrota í ljósi á"ekkrar verkna!arl$singar 254. gr. hgl. um hylmingu og fyrrnefndrar
skilgreiningar í 1. tölul. 1. mgr. 3. gr. p"l. #eirri spurningu er svara! neitandi mi!a! vi!
núgildandi rétt, en 254. gr. hgl. hefur veri! talin sérregla um a!sto! vi! a! koma undan
ávinningi af au!gunarbrotum.11
2.1.1 Fjármunabrot
Fjármunabrot snúast um fjárhagsleg ver!mæti og til verkna!arandlags "eirra teljast fjármunir.
Beinist "ví verkna!ara!fer! brotanna a! "eim. Til dæmis geta fjársvik samkvæmt 248 gr. hgl.
talist til fjármunabrota og einnig undanskot vir!isaukaskatts samkvæmt 40. gr. laga nr.
50/1988 um vir!isaukaskatt. Tilvísu! lagaákvæ!i geta átt vi! um hvort tveggja au!gunarbrot
og efnahagsbrot.12
Flest fjármunabrot eru einnig hagna!arbrot en svo "arf ekki alltaf a! vera. Veltur "a! á
"ví hvort hugtaki! hagna!arbrot sé nota! í "rengri e!a r$mri merkingu. Til dæmis flokkast
eignaspjöll í skilningi 257. gr. hgl. sem fjármunabrot en "au eru ekki hagna!arbrot.
Til fjármunabrota teljast bæ!i au!gunarbrot og hagna!arbrot í "rengri merkingu. 13
Verkna!arandlag og a!fer! peninga"vættisbrota sn$st alltaf um fjárhagsleg ver!mæti og má
"ví ætí! telja "au til fjármunabrota svo sem á!ur segir. Eins og raki! ver!ur í komandi
umfjöllun teljast peninga"vættisbrot einnig a! hluta til hagna!arbrota í "rengri merkingu.
2.1.2 Hagna!arbrot
Hagna!arbrot eru ví!tækari en au!gunarbrot. Einkenni "eirra er a! me! "eim er stefnt a!
ólögmætri öflun ávinnings og huglæg skilyr!i "eirra eru ásetningur e!a gáleysi.
Hagna!arhvöt14 liggur nærri "eirri grundvallahugsun "essa brota, ".e. a! "a! sé frami! í
hagna!arskyni.15
R$mri merking hagna!arbrota felur í sér $mis brot "ar sem sameiginlegt einkenni "eirra
er hagna!arhvöt. Til "eirra getur til dæmis talist brot gegn 257. gr. hgl. um eignaspjöll ef sá
sem ey!ileggur eigur annars manns gerir "a! gegn grei!slu "ri!ja manns. Grei!slan er "á 11 Al"t. 1998-1999, A-deild, bls. 1517. Í 4. og 5. kafla ritger!arinnar er viki! a! muni á 254. gr. og 264. gr. 12 Jónatan #órmundsson: „Einkenni au!gunarbrota: tengsl "eirra innbyr!is vi! önnur brot“, bls. 406 og 410. 13 Jónatan #órmundsson: „Einkenni au!gunarbrota: tengsl "eirra innbyr!is vi! önnur brot“, bls. 406. 14 Lögfræ!ior!abók me! sk$ringum, bls. 48 og 179: Ávinningshvöt->Hagna!arhvöt „Hvöt a! baki verkna!i sem felst í "ví a! afla sér e!a ö!rum ávinnings.“ 15 Jónatan #órmundsson: „Einkenni au!gunarbrota: tengsl "eirra innbyr!is vi! önnur brot“, bls. 406-408. Sjá "ó bls. 408: „#a! væri a! $msu leyti óheppilegt a! mi!a brotaflokkun vi! hvatir (t.d. ávinningshvöt). Hún gæti leitt til "ess, a! til væru hagna!arbrot, sem ekki væru fjármunabrot, og einnig mætti gera rá! fyrir au!gunarbrotum, sem ekki væru hagna!arbrot.“
!
! &
hagna!arhvötin og broti! samkvæmt "ví hagna!arbrot í r$mri merkingu. Brot af "essu tagi
hafa "ó ekki alltaf veri! talin til hagna!arbrota "ví "au beinast a!allega a! ö!rum og meiri
hagsmunum en fjárver!mætum, "ó hagna!arhvöt sé "eim a! baki.16
#rengri merking hagna!arbrota felur í sér brot "ar sem verkna!arl$sing tekur til
fjárhagslegs ávinnings og geta "au falli! undir ákvæ!i hegningarlaga og sérrefsilaga.
Til "eirra geta talist mútubrot í skilningi 128. gr. hgl., au!gunarbrot í skilningi XXVI. kafla
laganna og sala ávana- og fíkniefna í skilningi 4. gr. a. laga nr. 65/1974 um ávana- og
fíkniefni.17
2.1.3 Ni!ursta!a
Innan hinnar "rengri merkingar má svo finna sérstaka deild hagna!arbrota. Jónatan
#órmundsson segir í grein sinni Einkenni au!gunarbrota18 a! einkenni slíkra brota sé a!
fjárhagslegur ávinningur er lögbundi! skilyr!i refsiábyrg!ar, refsihækkunar e!a a! ásetningur
sé til a! afla slíks ávinnings. #essi l$sing getur "ó einnig átt vi! brot sem ekki teljast
hagna!arbrot í e!li sínu. Var!andi brot sem falla í "essa sérstöku deild segir Jónatan erfitt
geta veri! a! greina milli saknæmis og hagna!arhvata, sér í lagi ef skilyr!i refsiábyrg!ar eru
hvatir auk saknæmis. Or!rétt segir hann:
„Or!alag ákvæ!is felur í sér fyrst og fremst saknæmisskilyr!i (ásetning), "ótt "a! gæti bent til annars. Mörgum "essara brota er svo hátta!, a! me! "eim er stefnt a! fjárhagslegum ávinningi e!li máls samkvæmt, svo sem mútu"ægni eftir 128. gr. e!a 5. tl. 103. gr. hgl.”19
Í fyrri málsl. 264. gr. hgl. kemur fram a! verkna!ur feli í sér a! taka vi! ávinningi af broti,
n$ta e!a afla sér ávinnings. Í 128. gr. hgl. kemur fram a! refsivert sé fyrir opinberan
starfsmann a! taka vi! ávinningi e!a gjöfum e!a láta lofa sér e!a ö!rum slíku.20 Or!alag
beggja ákvæ!a er nokku! líkt. Mætti "ví álykta a! verkna!ur samkvæmt fyrri málsl. 264. gr.
teljist til hagna!arbrota í "rengri merkingu svo sem Jónatan tekur dæmi um var!andi 128. gr.
hgl.
Í sí!ari málsl. 1. mgr. 264. gr. er l$st nokkrum mismunandi verkna!ara!fer!um sem allar
fela í sér a!sto! vi! a! koma undan ávinningi brots. Eru "ær umbreyting ávinnings,
16 Jónatan #órmundsson: „Einkenni au!gunarbrota: tengsl "eirra innbyr!is vi! önnur brot“, bls. 408. 17 Jónatan #órmundsson: „Einkenni au!gunarbrota: tengsl "eirra innbyr!is vi! önnur brot“, bls. 406-408. 18 Jónatan #órmundsson: „Einkenni au!gunarbrota: tengsl "eirra innbyr!is vi! önnur brot“, bls. 407. 19 Jónatan #órmundsson: „Einkenni au!gunarbrota: tengsl "eirra innbyr!is vi! önnur brot“, bls. 407. 20 Jónatan #órmundsson: „Mútur“, bls. 380-381: „Ávinningur "arf ekki a! vera fjárhagslegs e!lis og getur veri! ö!rum til handa en hinum brotlega starfsmanni sjálfum, enda beinlínis teki! fram í ákvæ!inu. Ávinning ver!ur a! túlka rúmt.”
!
! '
flutningur, geymsla, a!sto! vi! afhendingu, leynd á ávinningi e!a uppruna hans, e!li,
sta!setningu e!a rá!stöfun. Hinn brotlegi "arf ekki a! njóta hagna!ar af háttsemi sinni.
Seinni málsli!urinn inniheldur "ví ekki eins sterka tilvísun til hagna!arhvatar og fyrri
málsli!urinn. Verkna!arl$singarnar snúast "á um fjárhagsleg ver!mæti og má "ví almennt
telja "ennan hluta 1. mgr. til fjármunabrota en ekki hagna!arbrota í "rengri merkingu. #essu
til stu!nings má vísa í ne!angreindan dóm "ar sem sakfellt var fyrir a!sto! vi! afhendingu
ávinnings af fíkniefnabroti:
Hérd. Su!l. 14. maí 2007 (S-150/2006). H var fangavör!ur í fangelsinu L og var sakfelldur fyrir fíkniefnabrot me! "ví a! hafa smygla! fíkniefnum á L og ætla! a! afhenda "au me!ákær!a, fanganum M. #á var hann sakfelldur fyrir peninga"vætti í opinberu starfi me! "ví a! hafa mótteki! umslag frá M, sem H vissi a! innihélt 100 "úsund króna söluandvir!i fíkniefna. Umslagi! afhenti hann ö!rum manni, X. H játa!i sök og töldust brot hans var!andi peninga"vætti var!a vi! "ágildandi 1. og 2. mgr. 264. gr. hgl. og 138. gr. hgl. Í rökstu!ningi fyrir ákvör!un refsingar H sag!i me!al annars a! hann hef!i veri! undir miklum "r$stingi frá föngum á L. Hann hafi óttast um sinn hag og virtist hagna!arvon ekki hafa veri! hvati gjör!a hans, "rátt fyrir a! hann hafi fengi! grei!slur fyrir í fyrstu
Hér er hvorki au!gunarásetningur né hagna!arhvöt til sta!ar. Má álykta af dóminum a!
hagna!arhvöt "arf ekki alltaf a! liggja a! baki peninga"vættisbroti "ó svo a! háttsemin í e!li
sínu snúi a! fjárhagslegum ver!mætum. Hér var "a! "r$stingur frá föngum sem dómfelldi
umgekkst í starfi sem lá a! baki brotum hans. #ess ber a! geta a! hinn dómfelldi játa!i sök og
voru ekki reifu! sjónarmi! um heimfærslu háttseminnar í dóminum.
#ví er ekki til a! dreifa hver veitti umslaginu vi!töku og hvernig ávinningi var rá!stafa!
eftir háttsemi H. Hins vegar hef!i X einnig gerst brotlegur vi! 264. gr. hgl. me! vi!töku á
ávinningnum eins og H var. Hvort háttsemi hans lúti a! fjármunabroti e!a hagna!arbroti "arf
í fyrsta a! horfa til "ess hvort hann hafi gegnt sama hlutverki og H sem millili!ur og afhent
hann ö!rum manni, sem "á myndi lúta a! sí!ari málsl. 1. mgr. 264. gr. hgl. og "ví falla undir
fjármunabrot. Í ö!ru lagi "arf a! horfa til "ess hvort hann hafi n$tt ávinninginn í eigin "águ
og "annig hagnast. Væri "á háttsemi hins ó"ekkt manns hagna!arbrot í "rengri merkingu.
Af öllu framangreindu má álykta a! peninga"vættisbrot í skilningi. 1. mgr. 264. gr. séu
alltaf fjármunabrot á "eirri forsendu a! verkna!arandlag og a!fer! vi! framningu brotsins
sn$st um fjárhagsleg ver!mæti. Fyrri málsli!ur ákvæ!isins teljist svo einnig til hagna!arbrota
í "rengri merkingu. Ef svo væri í gildandi rétti a! ákvæ!i 254. gr. hgl. um hylmingu væru
ekki til sta!ar mætti eflaust telja 264. gr. hgl. til au!gunarbrota einnig.
!
! (
2.2 Áhrif al"jó!asamfélagsins á gildandi rétt Me!fer! á ávinningi afbrota getur teygt anga sína ví!a og á milli landa. Samkvæmt 3. mgr. 4.
gr. hgl. er hægt a! refsa manni fyrir peninga"vætti samkvæmt 264. gr. hgl. ef "a! er frami!
innan íslenska ríkisins "ó a! frumbrot sem ávinningur lei!ir af hafi veri! frami! erlendis. Skal
"ví fjalla! hér lítillega fjalla um "ær "jó!arréttarreglur sem íslenska ríki! hefur skuldbundi!
sig til a! innlei!a í landsrétt og hafa veri! taldar móta gildandi löggjöf. #ess ber a! geta a!
umfjöllunin er ekki tæmandi.
Samningur Sameinu!u "jó!anna21 gegn ólöglegri verslun me! fíkniefni og skynvilluefni22
frá árinu 1988 var ger!ur í framhaldi tveggja eldri samninga S# um fíkniefni.23 Í honum segir
a! a!ildarríkjum sé rétt og skylt a! gera "vætti refsivert í landslöggjöf sinni. Hefur
verkna!arl$sing 3. gr. samningsins or!i! fyrirmynd annarra al"jó!asamninga um
peninga"vætti sem leitt hefur til sambærilegrar löggjafar ví!a um heim.24
Samningur S# gegn fjöl"jó!legri, skipulag!ri brotastarfsemi 25 frá árinu 2000 var
innleiddur í íslenska löggjöf me! lögum nr. 149/2009 um breytingu á almennum
hegningarlögum. Markmi! hans var me!al annars a! auka skilvirkni og samvinnu
a!ildarríkjanna í baráttu vi! me!al annars skipulag!a brotastarfsemi, peninga"vætti,
hry!juverk og mansal.26 Byggir ákvæ!i 264. gr. hgl. á "essum samningi.27
Samningur S# gegn spillingu28 frá árinu 2003 var innleiddur í íslenska löggjöf me! lögum
nr. 143/2010 um breyting á almennum hegningarlögum. Fjallar hann me!al annars um
peninga"vætti og refsinæmi "ess. Í 24. gr. samningsins kemur fram a! samningsríki skuli
huga a! "ví a! gera refsiver!a "á háttsemi a! leyna e!a var!veita áfram eign, sé vitneskja um
a! hún sé tilkomin vegna brots frami! er af ásetningi og er refsivert samkvæmt samningnum.
Samningurinn hefur ekki or!i! hvati a! breytingu á íslenskri löggjöf um peninga"vætti nema
a! "ví leyti a! unnt er a! sækja mann til saka eftir hgl. fyrir brot sem falla undir samninginn,
"ó "au séu framin utan íslenska ríkisins sbr. 6. gr. hgl.
21 Hér eftir skammstafa!ar S". 22 Á ensku útleggst heiti hans: United Nations Convention against Illicit Traffic in Narcotic Drugs and Psychotropic Substances, 1988. Hér eftir: Fíkniefnasamningurinn. 23 Sjá nánar: 1) Samningur S" um fíkniefni frá 30. mars 1961. Á ensku: United Nations Single Convention on Narcotic Drugs, 1961. 2) Samningur S" um skynvilluefni frá 21. febrúar 1971. Á ensku: Convention on Psychotropic Substances 1971. 24 William C. Gillmore: Dirty Money, bls. 66. 25 Á ensku: Convention on Transnational Organized Crime. Hér eftir nefndur Palermó-samningurinn. 26 William C. Gillmore: Dirty Money, bls. 66-68. 27 #skj. 16, 138. lög". 2009-10, bls. 5 (enn óbirt í A-deild Al"t.). 28 Á ensku: United Nations Convention against Corruption, 2003.
!
! )*
Hinum al"jó!lega fjármálaa!ger!ahóp FATF 29 var komi! á fót á lei!togafundi sjö helstu
i!nríkja heims í París ári! 1989 og hefur hann a!setur hjá OECD. Helsta hlutverk FATF er a!
vinna gegn "ví a! fjármálakerfi! sé nota! til peninga"vættis. Tilur! FATF má rekja til
upphafs níunda áratugs sí!ustu aldar "egar skipulög! glæpasamtök juku umsvif sín me!
fíkniefnavi!skiptum og hófu a! koma ávinningi brota í fjármálakerfi!.30
Sérhæf!ar rannsóknir eru vi!haf!ar hjá FATF til a! kortleggja a!fer!arfræ!i sem vi!höf!
er vi! peninga"vætti og fjármögnun hry!juverka og eru á vegum hópsins gefin út almenn
tilmæli til allra a!ildarríkja svo og sérstök tilmæli til einstakra ríkja. FATF metur a!ger!ir
hvers ríkis vi! innlei!ingu tilmæla en a!ildarríki hafa skuldbundi! sig til a! laga löggjöf og
starfsreglur a! tilmælunum FATF.31
Ísland var! a!ili a! FATF ári! 1991 og hér á landi er starfandi peninga"vættisskrifstofa
undir efnahagsbrotadeild embættis ríkislögreglustjóra. Me!al verkefna hennar er móttaka og
greining tilkynninga vegna gruns um peninga"vætti og fjármögnun hry!juverka samkvæmt
lögum nr. 64/2006. Skrifstofan var einnig me! "eim fyrstu innan a!ildarríkjanna til a! taka
"átt Egmont group samstarfinu32 sem byggir a! mestu á FATF.33
Al"jó!astofnanir á bor! vi! al"jó!alögregluna Interpol hafa einnig láti! sig peninga"vætti
var!a allt frá upphafi níunda áratugs sí!ustu aldar. Helsti munurinn á FATF og Interpol er a!
Interpol sérhæfir sig ekki einungis í brotum er var!a peninga"vætti og fjármögnun34
Hinn svokalla!i "vættissamningur e!a samningur um "vætti leit, hald og upptöku
ávinnings af afbrotum var sam"ykktur á vettvangi Evrópurá!sins ári! 1990.35 Hann byggir á
fíkniefnasamningnum en tekur á r$mri hátt á "vættisbrotum me! ítarlegri reglum um
samvinnu og málsme!fer! a!ildarríkja.36
Í 6. gr. samningsins kemur fram a! a!ildarríki skuli gera "vættisbrot refsiver! í
landslögum. Bann vi! "vætti í "eirri mynd sem kve!i! var á um í "vættissamningnum var 29 FATF er stytting á Financial Action Task Force on Money Laundering. 30 William C. Gilmore: Dirty money, bls. 91. 31 William C. Gilmore: Dirty money, bls. 92-93. 32 Egmont group of Financial Intelligence Units – FIU. A!ilar a! samstarfinu eru yfir 100 og er me!al annars starfræktur gagnagrunnur um uppl$singar var!andi fyrirtæki og einstaklinga annarra a!ildarríkja í baráttunni gegn peninga"vætti og fjármögnun hry!juverka. Sjá nánar: Sk$rsla peninga"vættisskrifstofu ríkislögreglustjóra 2008, bls. 8. 33 Sk$rsla peninga"vættisskrifstofu ríkislögreglustjóra 2008, bls. 8. William C. Gilmore: Dirty money, bls. 79-80. 34 William C. Gilmore: Dirty money, bls. 79. 35 Evrópurá!i!, sem Ísland ger!ist a!ili a! ári! 1950, hefur me!al annars a! grunnmarkmi!i a! koma a! nánari einingu me!al a!ildarríkjanna. Sjá nánar: Stefán Már Stefánsson: Evrópusambandi! og Evrópska efnahagssvæ!i!, bls. 31-32. 36 William C. Gillmore: Dirty Money, bls. 162-163. Al"t. 1996-1997, A-deild, bls. 1660.
!
! ))
lögfest hér á landi me! almennum hegningarlögum me! lagabreytingu ári! 1997. Tvisvar hafa
efnislegar breytingar or!i! ákvæ!inu, ári! 2001 og ári! 2009 svo sem nánar er viki! a!
sí!ar.37
Ísland er a!ili a! EES-samningum og samræmi vi! 7. gr. hans hefur Ísland skuldbundi!
sig til a! laga landslöggjöf a! ákvæ!um og "eim EB-reglum sem vísa! er til í vi!aukum
samningsins.
Tilskipun 91/308/EB um rá!stafanir gegn "ví a! fjármálakerfi! sé nota! til
peninga"vættis frá árinu 1991 var innleidd hér á landi me! lögum 80/1993 um a!ger!ir gegn
peninga"vætti og lögum nr. 39/1993 um breytingu á almennum hegningarlögum. Tilskipunin
bygg!i a! miklu leyti á fíkniefnasamningnum og var hún tekin upp í EES-samninginn.
Samkvæmt tilskipuninni var "a! fortakslaus krafa a! hvert ríki setti reglur um peninga"vætti
vegna ávinnings af fíkniefnabrotum. Hverju ríki var í sjálfsvald sett hvort reglur um
peninga"vætti tækju á ávinningi af ö!rum brotum. Var "a! gert hér á landi me!
hegningarlagabreytingu.38
Ári! 2001 var tilskipun 2001/97/EB innleidd hér á landi me! lögum nr. 42/2003 um
breyting á lögum 80/1993. Tilskipunin var sam"ykkt í "eim tilgangi a! r$mka tilskipunina frá
1991 sem var talin takmarkast um of vi! ávinning af fíkniefnabrotum, en ljóst var a!
peninga"vætti teyg!i anga sína til annarrar brotastarfsemi einnig.39
Tilskipun 2005/60/EB um rá!stafanir gegn "ví a! fjármálakerfi! sé nota! til
peninga"vættis og til fjármögnunar hry!juverka var arftaki ofangreindra eldri tilskipana og
bygg!i á "eim. Var hún innleidd hér á landi me! lögum nr. 64/2006 um a!ger!ir gegn
peninga"vætti og fjármögnun hry!juverka, sem tók vi! af lögum nr. 80/1993.40
Lögin kve!a á um skyldu einstaklinga og löga!ila, sem koma a! starfsemi sem gæti veri!
notu! til a! "vætta ávinning e!a fjármagna hry!juverk, til a! "ekkja vi!skiptavini sína og
kanna til hlítar "au vi!skipti sem talin eru af "ví tagi sbr. 1. gr. p"l.
Sú skylda hvílir á einstaklingum og löga!ilum sem tilgreindir eru í 2. gr. p"l. til a!
tilkynna vi!skipti sem gætu snúi! a! peninga"vætti og fjármögnun hry!juverka sbr. 1. mgr.
17. gr. p"l. Í nefndu ákvæ!i kemur fram a! tilkynna skuli grun um "ess háttar vi!skipti til
37 #skj. 16, 138. lög". 2009-10, bls. 26 (enn óbirt í A-deild Al"t.). 38 Al"t. 1992-1993, A-deild, bls. 3711. 39 Al"t. 2002-2003, A-deild, bls. 3715. 40 Al"t. 2005-2006, A-deild, bls. 3922.
!
! )+
lögreglu og sbr. 2. mgr. 2. gr. regluger!ar nr. 804/2007 um rannsókn og saksókn
efnahagsbrota er "a! ríkislögreglustjóri sem móttekur tilkynningar af "ví tagi.41
#au vi!skipti sem tilkynna á eru einkum "au sem teljast óvenjuleg, mikil e!a flókin mi!a!
vi! venjubundna starfsemi vi!skiptamanns e!a vir!ast ekki hafa fjárhagslegan e!a lögmætan
tilgang, a! "ví er fram kemur í sí!ari málsl. 1. mgr. 17. gr. p"l. Brjóti tilkynningaskyldur
einstaklingur e!a löga!ili gegn ákvæ!um laganna var!ar "a! sektum sbr. 27. gr. p"l.
3 Samspil 254. gr. hgl. og 264. gr. hgl. Ákvæ!i refsilaga geyma nú tvö ákvæ!i sem leggja refsingu vi! me!fer! ávinnings af
refsiver!ri háttsemi. Í fyrsta lagi 254. gr. laganna um hylmingu og í ö!ru lagi 264. gr.
peninga"vætti. Í "essum kafla ver!ur viki! a! einkennum beggja ákvæ!a.
3.1.1 Eftirfarandi hlutdeild
Í hlutdeild felst a! brotamanni er veitt li!sinni vi! lögbrot og er "a! refsivert samkvæmt 22.
gr. hgl. Reglan um eftirfarandi hlutdeild kemur fram í 4. mgr. 22. gr. hgl. en ákvæ!inu hefur
ekki miki! veri! beitt í framkvæmd vegna strangra ábyrg!arskilyr!a.42Ákvæ!i 253. gr., 263.
gr., og 264. gr. hgl. eru talin l$sa eftirfarandi hlutdeild og "á sem sjálfstæ! og sérhæf!
hlutdeildarákvæ!i.43
Í athugasemdum me! frumvarpi sem var! a! lögum nr. 10/1997 um breyting á almennum
hegningarlögum kom fram a! ákvæ!i 4. mgr. 22. gr. hgl hef!i a! geyma "rengri
verkna!arl$singu en áskili! er í al"jó!asamningum um peninga"vætti.
Á!ur en tekin var ákvör!un um a! 264. gr. hgl. myndi taka á peninga"vætti var "ví velt
upp hvort mögulegt væri a! r$mka gildissvi! 4. mgr. 22. gr. #a! var ekki tali! samræmast
al"jó!legum skuldbindingum sem kvá!u um skyldu a!ildarríkja um a! gera hlutdeild og
tilraun til "vættis á ávinningi refsiver!a.44
Um hugtaki! peninga"vætti sag!i í athugasemdunum a! "a! l$sti betur hugtakinu „money
laundering“ en til dæmis hylming. Auk "ess "ótti hylmingarhugtaki! of "röngt til a! "jóna
hlutverki "ví sem ákvæ!i 264. gr. átti a! "jóna samkvæmt al"jó!asamningum.45
41 520 tilkynningar bárust ári! 2008. Sjá: Sk$rsla peninga"vættisskrifstofu ríkislögreglustjóra fyrir ári! 2008, bls. 12: „Uppl$singar úr langflestum tilkynningum voru sendar lögreglunni á höfu!borgarsvæ!inu e!a annarri sta!arlögreglu, "ar sem "ær voru nota!ar vi! rannsóknir mála. 18 tilkynningar voru rannsaka!ar hjá efnahagsbrotadeild ríkislögreglustjóra, en vegna eins máls bárust 14 tilkynningar. Á árinu 2008 leiddi engin tilkynning um grun um peninga"vætti til saksóknar af hálfu efnahagsbrotadeildar.“ 42 Jónatan #órmundsson: „Einkenni au!gunarbrota: tengsl "eirra innbyr!is vi! önnur brot“, bls. 429. 43 Jónatan #órmundsson: Afbrot og refsiábyrg! I, bls. 135. 44 Al"t. 1996-1997, A-deild, bls. 1660. 45 Al"t. 1996-1997, A-deild, bls. 1660.
!
! )"
Hylming samkvæmt 254. gr. hgl. er sjálfstætt brot og leggur refsingu vi! "ví a! halda
ólöglega fyrir eiganda hlut e!a ö!ru ver!mæti, sem afla! hefur veri! á "ann hátt sem segir í
au!gunarbrotakafla hegningarlaga, án "ess a! broti! var!i vi! "au. #á er refsiver! "áttaka í
ávinningi af slíkum brotum, veiting a!sto!ar vi! a! halda slíkum ávinningi e!a stu!la a! "ví á
annan hátt a! vi!halda ólöglegum aflei!ingum brotsins46
Peninga"vætti samkvæmt 264. gr. er sjálftsætt brot og hefur í e!li sínu veri! tali! til
eftirfarandi hlutdeildar. Í 1. mgr. 264. gr. hgl. er vi!taka ávinnings, n$ting og öflun hans
ásamt me!fer! refsiver! ef ávinningurinn er af broti á broti á hegningarlögum e!a ö!rum
lögum l$st refsiver! me! mörgum mismunandi verkna!ara!fer!um.47
3.1.2 Norrænn réttur Í norrænum rétti er peninga"vætti gert refsivert á "ann hátt a! vi! lagasetningu hefur
verkna!arl$singin veri! felld undir ákvæ!i vi!komandi refsilaga sem taka á eftirfarandi
hlutdeild um bæ!i hylmingu og peninga"vætti. #annig er ekki um sérákvæ!i a! ræ!a eins og
hér á landi. Í dönskum hegningarlögum var farin sú lei! a! peninga"vætti eins og "ví hefur
veri! l$st í 264. gr. hgl. var láti! rúmast innan 290. gr. dönsku laganna um hylmingu.48
Í Noregi og Sví"jó! er einnig um slíkt a! ræ!a sbr. 317. gr. í 31. kafla norskra hegningarlaga
og 6. og 7. gr. í 9. kafla sænskra hegningarlaga.49
3.1.3 Upptaka ávinnings #egar fjalla! er um me!fer! á ávinningi afbrota, óhá! "ví hvort um 254. hgl. gr. e!a 264. gr.
hgl. er a! ræ!a, er óhjákvæmilegt anna! en a! fjalla lítillega um kafla VII. A. hgl. um
upptöku. Kaflinn kom n$r í hegningarlög me! lögum nr. 149/2009 um breyting á almennum
hegningarlögum í samræmi vi! Palermó-samninginn.
Í 69. gr. hgl. og 69. gr. a. hgl. er a! finna almennar heimildir um jafnvir!isupptöku
ávinnings og hluta sem nota!ir eru vi! brot. Vi! sko!un á ákvæ!unum eru "a! "a! helst 69.
gr. b. hgl. og 69. gr. c. hgl. sem tengjast ávinningi peninga"vættis.
46 Jónatan #órmundsson: „Einkenni au!gunarbrota: tengsl "eirra innbyr!is vi! önnur brot“, bls. 429. 47 Al"t. 1997-1998, A-deild, bls. 1661. 48 Vagn Greve og Thomas Elholm: Forbrydelserne, bls. 64-65 og 68. Sjá hér til hli!sjónar: UfR. 2005, bls. 839 "ar sem ma!ur var sakfelldur á grundvelli 290. gr., fyrir a! hafa flutt 22 "úsund evrur til Hollands sem s$nt "ótti a! væru ávinningur fíkniefnavi!skipta. Var honum gert a! sæta fangelsi í tíu mánu!i. 49 Hólmsteinn Gauti Sigur!sson: Islandsk rettspraksis om medvirkning i henhold til hvitvasking og bestemmelsen i straffelovens §264 med hensyn til begrepet forvarning og inndragning, bls. 9. Brottsbalk 1962:700. LOV 1902-05-22 nr 10: Almindelig borgerlig Straffelov (Straffeloven).
!
! )#
#annig má gera upptækan ávinning brots, sé "a! alvarlegt og ávinningur sé verulegur og
einnig geta skapast a!stæ!ur til a! gera upptæk ver!mæti hjá ö!rum en brotamanni sjálfum
sbr. 69. gr. b. Hafi ávinningi veri! blanda! saman vi! eignir sem afla! hefur veri! löglega má
gera upptækt matsvir!i ávinningsins sbr. 69. gr. c. hgl. Samkvæmt 69. gr. b. hgl. "arf sá sem
upptökukrafa beinist a!, a! s$na fram á lögmæta öflun fjármuna. Ekki "arf a! s$na fram á a!
hana megi rekja til tiltekins refsiver!s brots. Er um a! ræ!a öfuga sönnunarbyr!i og frávik frá
meginreglu sakamálaréttarfars a! sönnunarbyr!in hvíli á ákæruvaldinu. Skilyr!i "ess a!
upptökukrafa nái fram a! ganga eru a! í brot hafi falist verulegur ávinningur og var!i 6 ára
fangelsi hi! minnsta. Á"ekk ákvæ!i eru ákvæ!i 76. gr. danskra hegningarlaga og 68. gr.
"eirra norsku.50
Í Hrd. 2. desember 2010 (495/2010) var fallist á a! uppfyllt væru skilyr!i 69. gr. b. um
upptöku ávinnings af peninga"vætti samkvæmt 264. gr. hgl. en í málinu fólst ávinningur í um
8,5 milljónum króna og skartgripa a! ver!mæti tveggja milljóna. G, sem sakfelldur var í
málinu og upptökukrafan beindist a! "ótti ekki hafa s$nt fram á lögmæta öflun fjármuna.
3.2 Almennt um hylmingu samkvæmt 254. gr. hgl. Í rannsóknar"ætti Grágásar, "jó!veldislögum Íslendinga var lög! refsing vi! "ví a! taka vi!
ávinningi "jófstolinna muna:
Kost á ma!ur a! höf!a sök vi! hvorn sem vill, "ann er gripinn hefir a! halda e!a hinn, er hann hyggur a! stoli! hafi. Jafnmiki! var!ar manni ef hann "iggur e!a kaupir vísvitandi "jófstoli!, sem hinum er stal – sá er "jófsnautur, og svo "eim er ré! "jófrá!um.
Ofangreind tilvitnun í ákvæ!i Grágásar s$nir a! vi!taka ávinnings í au!gunarbrotum hefur
löngum veri! refsiver!. Sama refsing var "annig lög! á "ann sem frumbrot framdi og "ann
sem vi! ávinningi tók.51
Vi! setningu hegningarlaga ári! 1940 stó! vilji löggjafans til "ess a! ákvæ!i 254. gr. um
eftirfarandi hlutdeild í au!gunarbroti væri sett í einu lagi.52 Ákvæ!i! tekur á au!gunarbrotum
samkvæmt XXVI. kafla hgl. Vi! sko!un á dómasafni Hæstaréttar frá setningu ákvæ!isins
kemur í ljós a! ítreka! hefur reynt á 254. gr. hgl. í dómaframkvæmd.
50 #skj. 16, 138. lög". 2009-12, bls. 5 (enn óbirt í A-deild Al"t.). 51 Jónatan #órmundsson: „Einkenni au!gunarbrota: tengsl "eirra innbyr!is vi! önnur brot“, bls. 449. 52 Al"t. 1939, A-deild, bls. 397.
!
! )$
3.2.1 Fullframningarstig
Háttsemi telst refsinæm falli hún undir verkna!arl$singu ákvæ!is 53 Verkna!ara!fer! 254. gr.
getur falist í margs konar háttsemi. Hefur veri! tali! a! mi!a! vi! flokkun au!gunarbrota
samkvæmt XXVI. kafla hgl. í svoköllu! einhli!a og tvíhli!a brot geti hylming falli! í bá!a
flokka. Einhli!a eru "au brot "ar sem framkvæmd eru af hinum brotlega án "ess a! brota"oli
verkna!ar komi vi! sögu. Tvíhli!a brot áskilja a! brota"oli sé "annig fenginn til
fjárhagslegrar rá!stöfunar me! a!fer! sem telst saknæm samkvæmt XXVI. kafla laganna.54
Í Hrd. 1994, bls. 2481 var ákært fyrir "jófna! og hylmingu en skartgripir fundust á heimili X vi! húsleit. Á!ur haf!i X reynt a! fá fundarlaun frá eiganda skartgripanna. Tali! var a! "a! hef!i ekki geta! dulist Ö a! munirnir væru "$fi.
Hér má deila um hvort a! eigandi hafi a! einhverju leyti geta talist brota"oli "ar sem X
neita!i a! afhenda honum skartgripina, "rátt fyrir vitneskju um a! "eir tilheyr!u honum.
Hylmingarbrot hafa me!al annars veri! talin vera einhli!a brot.55 #a! er "ó ekki einhlítt
"ví hún getur falist í tileinkun ver!mæta sem stafa frá au!gunarbroti en einnig í "ví a! a!sto!
vi! a! vi!halda ávinningi af au!gunarbroti. #á getur hún talist tileinkunarbrot óhá! a!fer!inni
sem beitt var vi! frumbrot.56
Í Hrd. 1999, bls. 4329(227/1999) var Ö me!al annars sakfelldur fyrir a! hafa komi! fyrir stolnum tölvubúna!i i ólæstum kjallara á heimili me!ákær!a og fyrir hafa teki! vi! faxtæki frá einum me!ákær!a, vitandi a! "ess var afla! me! au!gunarbroti.
Brot gegn ákvæ!i 254. gr. hgl. telst fullframi! 57 "egar a!ili veitir vi!töku ávinningi
au!gunarbrota e!a vi!heldur ólögmæti "eirra sbr. ofangreinda dóma.
Jónatan #órmundsson segir í grein sinni #ættir um au!gunarbrot58 a! a!stæ!ur vi!
hylmingu kunni m.a. a! vera "ær a! "$fi finnist í vörslum sakbornings og e!li málsins
samkvæmt gæti hann veri! gruna!ur um frumbroti!. Hins vegar sé sönnunarbyr!in erfi!
var!andi frumbroti! og "ví sé 254. gr. hgl "ví beitt í sta!inn.59
53 Jónatan #órmundsson: Afbrot og refsiábyrg! I, bls. 38. 54 Jónatan #órmundsson: „Einkenni au!gunarbrota: tengsl "eirra innbyr!is vi! önnur brot“, bls. 412. 55 Jónatan #órmundsson: „Einkenni au!gunarbrota: tengsl "eirra innbyr!is vi! önnur brot“, bls. 412. 56 Jónatan #órmundsson: „Einkenni au!gunarbrota: tengsl "eirra innbyr!is vi! önnur brot“, bls. 416. 57 Jónatan #órmundsson: Afbrot og refsiábyrg! I, bls. 103: „Afbrot telst fullframi!, "egar allir "eir efnis"ættir verkna!ar eru fram komnir, svo sem hluta!eigandi refsiákvæ!i tilgreinir e!a hefur a! geyma í verkna!arl$singu sinni. Vanti eitthva! upp á "a! hlutrænt sé!, a! öll "au atri!i séu fram komin, sem í verkna!arl$singu felast, er sá verkna!ur refsilaus, nema skilyr!i refsiver!rar tilraunar séu fyrir hendi.“ 58 Jónatan #órmundsson: „Einkenni au!gunarbrota: tengsl "eirra innbyr!is vi! önnur brot“, bls. 430. 59 Jónatan #órmundsson: „Einkenni au!gunarbrota: tengsl "eirra innbyr!is vi! önnur brot“, bls. 430.
!
! )%
3.2.2 Verkna!arandlag Verkna!arandlag hylmingar er fjárhagslegur ávinningur annarra au!gunarbrota. Ef andlagi!
hefur breyst er ígildi "ess tali! gilt andlag, til dæmis rei!ufé sem "$fi er keypt fyrir "a!:60
Í Hrd. 1985, bls. 150 var G sakfelldur fyrir a! hafa a!sto!a! me!ákær!a W vi! var!veislu á ávinningi au!gunarbrots og me! "ví a! hafa teki! hluta af ávinningnum og nota! til gjaldeyriskaupa. Gjaldeyrir í málinu taldist "ví til verkna!arandlags.
3.2.3 Refsimörk
Refsimörk hylmingar sem koma fram í 1. mgr. 254. gr. hgl. eru tvískipt. #annig var!ar brot
gegn ákvæ!inu allt a! 4 ára fangelsi en hafi hinn brotlegi tali! sig vera í lögmætum
erindagjör!um vi! verkna!inn getur komi! til fangelsi allt a! einu ári. Refsilækkunarheimild
er í 2. mgr. 254. gr. hgl. og er "á skilyr!i a! verkna!ur var!i ávinning brots samkvæmt 246.
gr. um ólögmæta me!fer! á fundnu fé e!a 253. gr. um misneytingu.
Í Hrd. 1998, bls. 4139 voru X og Y ákær!ar fyrir brot gegn 254. gr. hgl. me! "ví a! hafa teki! vi! fjármunum sem voru ávinningur af au!gunarbroti me!ákær!a Z. Ósanna! var a! "ær hef!u vita! af "jófna!i Z á fjármununum en hins vegar hef!i "eim mátt vera ljóst, mi!a! vi! "a! sem Z sag!i "eim um tilkomu fjársins a! vörslur "eirra X og Y væru au!gunarbrot. #ær voru "ví sakfelldar fyrir brot gegn 2. mgr. sbr. 1. mgr. 254. gr
3.2.4 Huglæg skilyr!i refsiábyrg!ar
Saknæmi l$sir huglægri afstö!u geranda til verkna!ar sem refsinæmur er. Er hugtaki!
tvískipt, annars vegar ásetning til brots og hins vegar gáleysi. #essi tvö skilyr!i nefnast
saknæmisskilyr!i og koma fram í 18. gr. hgl. Ásetningur er alltaf áskilinn til a! ma!ur ver!i
brotlegur vi! ákvæ!i hegningarlaga. Kemur fram í ákvæ!inu a! fyrir gáleysisbrot skuli ekki
refsa nema til "ess sé sérstök heimild í lögunum sjálfum.61
Í refsirétti gildir svoköllu! samsvörunarregla, en í henni felst í a! huglæg afsta!a geranda
"arf a! taka til allra efnis"átta brots á verkna!arstundu. Gildir reglan um bæ!i
saknæmisskilyr!in, ásetning og gáleysi.62 Nátengd henni er reglan um andlag ásetnings sem
felur í sér a! ásetningur "arf a! ná til allra efnis"átta verkna!ar sem l$sir honum fullfrömdum
í verkna!arl$singu ákvæ!is.63
Skilyr!i refsiábyrg!ar samkvæmt 254. gr. eru a! hinum brotlega hafi veri! ljóst a!
verkna!arandlagi! stafa!i frá einhverju au!gunarbroti. Ekki "arf a! s$na fram á frumbroti! en
60 Jónatan #órmundsson: „Einkenni au!gunarbrota: tengsl "eirra innbyr!is vi! önnur brot“, bls. 428. 61 Jónatan #órmundsson: Afbrot og refsiábyrg! II, bls. 24. 62 Jónatan #órmundsson: Afbrot og refsiábyrg! II, bls. 91. 63 Jónatan #órmundsson: Afbrot og refsiábyrg! II, bls. 91.
!
! )&
ef broti! var!ar vi! 2. mgr. 254. gr. gætu sönnunara!stæ!ur leitt til "ess a! hinn brotlegi
myndi njóta vafans og refsa ætti samkvæmt "ví ákvæ!i.64
Au!gunarásetningur er skilyr!i refsiábyrg!ar í au!gunarbrotum. en hann felur í sér
samkvæmt athugasemdum í frumvarpi vi! 243. gr. hgl. a! ásetningur brotamanns hafi veri!
sá a! afla sér e!a ö!rum fjárvinnings á "ann hátt a! annar ma!ur bi!i ólöglega fjártjón.65 #ó
er undandtekning vegna skjalafalsbrota "ar sem 155. gr. hgl. um skjalafals tæmir sök gagnvart
248. gr. hgl. um fjársvik.66 Samkvæmt "essu "arf a! vera fyrir hendi a! sá sem frumbroti!
framdi hafi au!gast á ólögmætan hátt.
Nokkurs konar vi!hengisbrot vi! hylmingu er 263. gr. hgl. "ar sem kaup af hlutum sem
fengnir hafa veri! me! au!gunarglæp eru ger!ir refsiver!ir. #ar er stórfellt gáleysi skilyr!i
refsiábyrg!ar. 67
Í Hrd. 1974, bls. 544 var A sakfelldur fyrir a! hafa keypt 100 veski af ókunnugum manni og selt "au áfram. Veskjunum haf!i á!ur veri! stoli! úr póstsendingum. Dómurinn taldi vísbendingar um a! A hef!i haft grun um a! veskin væru illa fengin og var hann dæmdur fyrir brot á 263. gr. hgl.
Í "essum dómi kom m.a. fram a! Ahef!i logi! til um nafn "egar hann seldi veskin. #a! var
meti! honum til stórfellds gáleysis. #ess ber a! geta a! ákvæ!i 263. gr. vir!ist ekki vera beitt
miki! í framkvæmd.
3.3 Almennt um peninga"vætti samkvæmt 264. gr. hgl. #vættisákvæ!i 264. gr. hegningarlaga eins og "a! er í dag má rekja til ársins 1993. Me!
lögum nr. 39/1993 um breyting á almennum hegningarlögum var bætt vi! hgl. n$rri grein
173. b. Me! "ví ákvæ!i var vi!taka og me!fer! ávinnings af brotum samkvæmt 173. gr. a.
hgl. um stórfelld fíkniefnabrot ger! refsiver!.68 Ákvæ!i 173. gr. b. er forveri 264. gr. hgl. en
e!lismunur ákvæ!anna er sá a! hi! fyrrnefnda tók einungis á brotum er var!a!i vi!
64 Jónatan #órmundsson, „Einkenni au!gunarbrota: tengsl "eirra innbyr!is vi! önnur brot”, bls. 430. 65. Al"t. 1939, A-deild, bls. 397. 66 Jónatan #órmundsson: „Einkenni au!gunarbrota: tengsl "eirra innbyr!is vi! önnur brot“, bls. 430. 67 Jónatan #órmundsson: „Einkenni au!gunarbrota: tengsl "eirra innbyr!is vi! önnur brot“, bls. 429. 68 Al"t. 1973-1974, A-deild, bls. 1759-1760: 173. gr. a. hljó!a!i svo: Hver, sem andstætt ákvæ!um laga um ávana- og fíkniefni lætur mörgum mönnum í té ávana- og fíkniefni e!a afhendir "au gegn verulegu gjaldi e!a á annan sérstaklega saknæman hátt, skal sæta fangelsi allt a! 10 árum.
Sömu refsingu skal sá sæta, sem gegn ákvæ!um nefndra laga framlei!ir, b$r til, flytur inn, flytur út, kaupir, lætur af hendi, tekur vi! e!a hefur í vörslum sínum ávana- og fíkniefni í "ví skyni a! afhenda "au á "ann hátt, sem greint er í 1. mgr. Al"t. 1992-1993, A-deild, bls. 3712: 173. gr. b. hljó!a!i svo: Hver, sem tekur vi! e!a aflar sér e!a ö!rum ávinnings af broti gegn 173. gr. a, skal sæta fangelsi allt a! 10 árum. Sömu refsingu skal sá sæta sem geymir e!a flytur slíkan ávinning, a!sto!ar vi! afhendingu hans e!a stu!lar á annan sambærilegan hátt a! "ví a! tryggja ö!rum ávinning af slíku broti.
!
! )'
fíkniefnabrot. Vilji löggjafans stó! til "ess a! ná til "eirra sem stó!u a! baki alvarlegum
fíkniefnabrotum. Var liti! svo á a! vi!taka ávinnings af "eim væri jafnalvarleg háttsemi og
refsimörk beggja ákvæ!a voru "ví ákve!in hin sömu, 10 ár.69
Me! lögum nr. 10/1997 um breyting á almennum hegningarlögum var lagaumgjör!
"vættis breytt. Me! 3. gr. laganna var 173. gr. b. hgl. felld á brott og me! 4. gr. var "vætti
ávinnings á öllum brotum á hegningarlögum komi! í 264. gr. hgl. 70 Tilgangur
lagabreytingarinnar var a! fullgilda fíkniefnasamninginn og "vættissamninginn en "eir
samningar hafa haft hva! mest áhrif á löggjöf hér á landi og á al"jó!avettvangi eins og fjalla!
var umviki! var a! í kafla 1.371 Me! breytingunni var! "vætti ávinnings af öllum brotum á
hegningarlögum og ákve!num sérrefsilögum gert refsivert og taldi löggjafinn sig nú hafa
uppfyllt skyldu 6. gr. "vættissamningsins sem áskildi a! "vætti á öllum brotum yr!i sjálfstætt
brot í landslögum.72
Tvisvar hafa or!i! efnislegar breytingar á ákvæ!inu frá árinu 1997.
Sú fyrri me! me! lögum nr. 32/2001 um breyting á almennum hegningarlögum og var
refsing vegna brots á 173. gr. a. um stórfellt fíkniefnabrot "yngd úr tíu árum í tólf ár og
breyttist "á 2. mgr. 264. gr. í samræmi vi! "a!.
Sú sí!ari sem jafnframt var veigameiri var ger! me! lögum nr. 149/2009 um breyting á
almennum hegningarlögum. Var hún ger! til a! uppfylla skyldur Íslands vegna Palermó-
samningsins svo og til a! breg!ast vi! sk$rslu FATF-nefndarinnar um Ísland.
3.3.1 Verkna!arandlag
Andlag brots í skilningi 264. gr. hgl. er ávinningur, sama hva!a nafni hann nefnist. Er hann
fjárhagslegur og til hans teljast allar tegundir eigna. #ar undir falla "ví fasteignir,
lausafjármunir og fjárver!mæti, á"reifanleg e!a ekki, svo og skjöl og gögn sem teljast skilríki
fyrir eignum e!a fjárver!mætum a! ö!ru leyti. 73 Svo fremi sem ávinningur telst til
fjárhagslegra ver!mæta telst hann til brotaandlags ákvæ!isins
69 Al"t. 1998-1999, A-deild, bls. 1517. 70 264. gr. hljó!a!i svo: Hver sem tekur vi! e!a aflar sér e!a ö!rum ávinnings af broti samkvæmt lögum "essum skal sæta sektum, var!haldi e!a fangelsi allt a! 2 árum. Sömu refsingu skal sá sæta sem geymir e!a flytur slíkan ávinning, a!sto!ar vi! afhendingu hans e!a stu!lar á annan sambærilegan hátt a! "ví a! tryggja ö!rum ávinning af broti. Nú er brot ítreka! e!a stórfellt og getur refsing "á or!i! var!hald e!a fangelsi allt a! 4 árum.
Refsing getur or!i! fangelsi allt a! 10 árum ef um ræ!ir ávinning af broti skv. 173. gr. a. Ef ávinningur er smávægilegur og engin sérstök atvik auka saknæmi brotsins skal mál eigi höf!a! nema
almenningshagsmunir krefjist. Sé brot frami! af gáleysi var!ar "a! sektum e!a var!haldi. Var!i broti! sem ávinningur stafar frá ekki "yngri
refsingu en var!haldi má láta refsingu falla ni!ur. 71 Al"t. 1996-1997, A-deild, bls. 1657. 72 Al"t. 1996-1997, A-deild, bls. 1664. 73 #skj. 16, 138. lög". 2009-10, bls. 26 (enn óbirt í A-deild Al"t.).
!
! )(
Andlag brots samkvæmt 317. gr. norsku hegningarlaganna er sk$rt rúmt. Getur undir "a!
falli! sérhver ávinningur af broti, snertanlegur e!a ósnertanlegur. Endanlegt mat á "ví hvort
um sé a! ræ!a ávinning e!a ekki liggur sí!an hjá dómstólum í hverju tilviki.74 Í dönsku
hegningarlögunum hefur ákvæ!i 290. gr. einnig veri! sk$rt rúmt.
#ví má draga "á ályktun a! ekki skipti máli hve mikill ávinningur lei!i af broti, ef hann
telst til fjárhagslegra ver!mæta og telst afla! me! broti á hegningarlögum e!a sérrefsilögum.
Er "a! í samræmi vi! "au sjónarmi! sem fram komu í Hrd. 2. desember 2010 (495/2010) sem
sí!ar ver!a reifa!ir og Hrd. 2000, bls. 3856 (200/2001).
3.3.2 Efni 264. gr. hgl.
Ákvæ!i 264. gr. hgl. gerir sem fyrr segir refsivert a! taka vi! ávinningi af broti á
hegningarlögum og sérrefsilögum samkvæmt or!alagi ákvæ!isins. #annig "urfa ekki a! vera
fyrir hendi sérstakar refsiheimildir í ö!rum lögum. Ákvæ!i! hefur "ví rúmt gildissvi! enda
var markmi! lagabreytingarinnar ári! 2009 a! r$mka "a!.75
Í 2. mgr. 264. gr. hgl. kemur fram a! sá sem frami! hefur frumbrot og fremur jafnframt
brot samkvæmt 1. mgr. skuli sæta sömu refsingu og "ar greinir. #essi háttsemi hefur veri!
köllu! sjálfs"vætti og felur í sér frumbrot annars vegar og "vætti af ávinningi frumbrots hins
vegar.76
Í norskum rétti hefur samsvarandi ákvæ!i 3. mgr. 317. gr. norsku hegningarlaganna veri!
sk$rt svo a! s$na "urfi fram á ákve!na athöfn eftir frumbroti! svo hægt sé a! refsa fyrir
sjálfs"vætti. #annig nægir ekki athafnaleysi, sem til dæmis felst í "ví hafa ágó!a í vörslu
sinni. 77 Ætla má a! á"ekk sjónarmi! gildi í íslenskum rétti enda liggur "a! í e!li
peninga"vættis a! koma "arf ávinningi í annan búning e!a reyna a! hylja hann.
Í Hrd. 2000, bls. 3856 (200/2001) kom fram a! peninga"vætti getur veri! framhaldsbrot
en "ar var B sakfelldur fyrir a! hafa í 66 skipti á rúmu tveggja ára tímabili keypt gjaldeyri. :
„Suma daga fór hann margar fer!ir í banka, stundum li!u fáir dagar á milli, oft um hálfur mánu!ur en stundum einn til "rír mánu!ir. Telur dómurinn a! hér sé um a! ræ!a samfellda og samkynja háttsemi og er broti! "ví meti! sem framhaldsbrot.“
#essi dómur s$nir fram á hversu stórtæk háttsemi kann a! felast í peninga"vætti.
74 Alf Petter Høgberg og Ulf Stridbeck: Hvidvasking, bls. 37. 75 #skj. 16, 138. lög". 2009-10, bls. 12 (enn óbirt í A-deild Al"t.). 76 #skj. 16, 138. lög". 2009-10, bls. 26-27 (enn óbirt í A-deild Al"t.). 77 Alf Petter Høgberg og Ulf Stridbeck: Hvidvasking, bls. 40.
!
! +*
3.3.3 Refsimörk
Hámarksrefsing fyrir brot gegn 1. mgr. 264. gr. hgl. ákvæ!inu er allt a! sex ára fangelsi. Má
"a! rekja til vilja löggjafans um a! peninga"vættisbrot hef!u sama refsihámark og
au!gunarbrot. Var "ví leitast vi! a! hafa eitt refsihámark á almennum grundvelli ólíkt "ví sem
á!ur var en FATF vék a! "essu í sk$rslu sinni um Ísland. 78
Fyrir sjálfs"vætti samkvæmt 2. mgr. 264. gr. er refsiákvör!un svo hátta! a!
brotasamsteypa samkvæmt 77. gr. getur gilt um hana eftir atvikum og er "ví refsing allt a! 6
ára fangelsi sbr. 1. mgr. 264. gr. fyrir peninga"vætti!.79
Heimild til refsi"yngingar kemur fram í 3. mgr. 264. gr. hgl.og getur or!i! fangelsi allt a!
12 árum ef um ræ!ir ávinning af broti samkvæmt 173. gr. a.
Fyrir gáleysisbrot gegn ákvæ!i 1. mgr. 264. gr. segir a! "a! var!i sektum e!a fangelsi allt
a! sex mánu!um.
3.3.4 Huglæg skilyr!i refsiábyrg!ar
Í 4. mgr. 264. gr. er sérstök heimild til a! refsa fyrir peninga"vætti af gáleysi. Huglæg skilyr!i
264. gr. hgl. eru "ví ásetningur og gáleysi sbr. 18. gr. Mörkin milli "eirra sk$rast ágætlega í
ne!angreindum dómi "ar sem fram kom a! ásetningur til brots á 1. mgr. 264. gr. sé mi!a!ur
vi! vitneskju sakbornings um a! ávinnings hafi veri! afla! á ólögmætan hátt. Sé "essi
vitneskja ekki til sta!ar er "a! virt honum til gáleysis samkvæmt 4. mgr. 264. gr.
Hrd. 2000, bls. 3873 (161/2001) G og E voru m.a. ákær!ir fyrir peninga"vætti af ásetningi samkvæmt 1. mgr. 264. Gefi! a! sök a! hafa teki! vi! 2 milljónum í rei!ufé sem grei!slu frá S upp í hlut í kjötsmi!junni R. Grei!slan var ágó!i fíkniefnabrota. #á var E ákær!ur fyrir a! hafa mótteki! frá S um 4 milljónir króna sem voru ávinningur fíkniefnabrota og hafa ætla! a! fá lögmanninn SG, sem einnig var ákær!ur, til a! gera málamyndagerning. SG var s$kna!ur og ekki er viki! a! honum frekar. Í héra!sdómi var liti! til tengsla G og E vi! S, sem "egar málsme!fer! stó! yfir haf!i hloti! dóm fyrir stórfelld fíkniefnabrot. Brot E gegn 1. mgr. 264. gr. töldust sönnu!, hann og S tengdust E m.a. keypt af honum fíkniefni. Hæstiréttur sta!festi dóm héra!sdóms en "yngdi refsingu E í 20 mána!a fangelsi. Í héra!sdómi "ótti hins vegar ekki s$nt fram á vitneskju G um a! fyrri grei!slan væri ávinningur fíkniefnavi!skipta og var hann "ví s$kna!ur. #á var G einnig ákær!ur fyrir peninga"vætti samkvæmt 1. mgr. 264. me! móttöku launagrei!slu frá S í formi heimilistækja og húsgagna. Var andvir!i hennar um 360 "úsund krónur. S greiddi "a! me! rei!ufé sem hann hug!ist fá endurgreitt frá fyrirtæki "eirra R. #egar "etta brot var frami! var li!inn nokkur tími frá "eirri háttsemi sem G var s$kna!ur af og tengsl komin á me! "eim, m.a. fíkniefnavi!skipti. Í héra!sdómi sag!i: „Mátti hann "ví einnig vita a! grei!sla sú er S reiddi fram í greint sinn væri hluti af ávinningi fíkniefnavi!skipta hans. Samkvæmt "essu er rétt a! heimfæra "essa háttsemi ákær!a undir 1. sbr. 4. mgr. 264. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940. Var vörn ekki áfátt "ess vegna "ar sem máli! var
78 #skj. 16, 138. lög". 2009-10, bls. 26 (enn óbirt í A-deild Al"t.). 79 #skj. 16, 138. lög". 2009-10, bls. 27 (enn óbirt í A-deild Al"t.). Lögfræ!ior!abók me! sk$ringum bls. 66: Brotasamsteypa: Fleiri en eitt afbrot frami! af sama manni, sem bæ!i e!a öll eru framin á!r en um nokkurt "eirra er dæmt e!a sektarger! loki!.
!
! +)
sérstaklega flutt m. t. t. möguleika á "essari heimfærslu til refsiákvæ!a.“ G var dæmdur til grei!slu sektar.
Í svoköllu!u Landssímamáli reyndi einnig á mörkin milli ásetnings og gáleysis og hér
metur dómurinn hvort vitneskja H á verkna!arstundu hafi loti! a! ólögmætu atferli S:
Hérd. Rvk. 23. júní 2004 (S-668/2004) H ákær! fyrir peninga"vætti samkvæmt 264. gr. me! "ví a! hafa framselt tékka fyrir samtals "rjár milljónir me! vitneskju um a! "a! stafa!i úr sjó!um L eftir au!gunarbroti S. Héra!sdómur taldi varhugavert a! telja sanna! a! H hafi vita! um ólögmætar rá!stafanir S. Yr!i hún "ví ekki sakfelld fyrir peninga"vætti af ásetningi samkvæmt 1. mgr. 264. gr. hgl. Um gáleysisbrot samkvæmt 4. mgr. sag!i: Ákær!a veitti ólögmætum ávinningi vi!töku á bankareikning sinn og rá!stafa!i honum í framhaldinu a! fyrirmælum S. Sú rá!stöfun var ekki tilviljun, "ar sem ákær!a haf!i teki! "á ákvör!un a! a!sto!a me!ákær!a vi! a! framselja tékka er óumdeilanlega stöfu!u frá Landssíma Íslands hf., en ekki me!ákær!a svo sem ljósrit af "eim bá!um bera sk$rlega me! sér. Ver!ur a! meta "á rá!stöfun ákær!u til gáleysis.“ Brot H töldust hins vegar fyrnd samkvæmt 1. tölul. 1. mgr. 81. gr. hgl. í ljósi "ess a! meira en tvö ár voru li!in frá verkna!i hennar. Var hún "ví s$kn af refsikröfu.
Ef s$nt er fram á ávinning af broti, ".e. "egar a!ili til dæmis móttekur fé inn á reikning
sinn, en vafi leikur á vitneskju um broti! er "a! yfirleitt meti! til gáleysis samkvæmt 4. mgr.
264. gr. sbr. 1. mgr.
3.3.5 Verkna!ara!fer!ir
Í 1. mgr. 264. gr. hgl. er verkna!ara!fer!um peninga"vættis l$st. Geymir ákvæ!i!
upptalningu mismunandi verkna!ara!fer!a og er hér viki! a! hverri "eirra um sig me! vísan
til dómaframkvæmdar. Í "essu samhengi telur norski fræ!ima!urinn Alf Petter Høgberg a!
verkna!ara!fer! 317. gr. norsku hegningarlaganna sé ekki tæmandi og "ví sé túlkun hennar
rúm. Í vafatilvikum rá!i heildarmat á a!stæ!um hverju sinni.80
Í fyrri málsl. 1. mgr. 264. gr. hgl. er verkna!ara!fer!um skipt í "rennt, "ó "ær geti í veri!
hinar sömu e!a hægt sé a! vi!ahafa "ær allar me! einum og sama verkna!inum. Er um a!
ræ!a í fyrsta lagi vi!töku ávinnings, ö!ru lagi n$tingu hans og í "ri!ja lagi öflun ávinnings til
handa sér e!a ö!rum.
Í Hrd. 2000, bls. 3873 (161/2001) tók E vi! grei!slu sem var ávinningur af brotastarfsemi S. Hér er einnig um a! ræ!a n$tingu ávinnings "ar sem hann rann inn í fyrirtæki í eigu E me!al annars. Í Hrd. 2. desember 2010 (495/2010) taldist G ekki geta s$nt fram á lögmæta öflun fjármuna.
Í sí!ari málsl. 1. mgr. núgildandi ákvæ!is er nokku! mörgum l$singum á me!fer!
ávinnings skeytt vi! fyrri verkna!arl$singuna. L$sir "essi hluti a!allega a!sto! vi! me!fer!
ávinnings. Dómaframkvæmd hefur veri! nokkur var!andi "ær, bæ!i vegna brots á núgildandi
80 Alf Petter Høgberg og Ulf Stridbeck: Hvidvasking, bls. 37.
!
! ++
ákvæ!i og "ágildandi, en verkna!ara!fer!irnar voru mestan part hinar sömu vi!
lagabreytingar.
Í Hrd. 2000, bls. 3856 (200/2001) var um umbreytingu a! ræ!a "egar B skipti íslenskri mynt ítreka! í erlendan gjaldeyri. Í Hrd. 2003, bls. 4008 (333/2003) "ar sem var A sakfelld fyrir a! hafa mótteki! og flutt ávinning fíkniefnavi!skipta frá me!ákær!u. Í Hrd. 21. desember 2010 (402/2010) vars Z var sakfelld var fyrir a! geyma ávinning á heimili sínu. Í Hrd. 2005, bls. 1702 (347/2004) var R var sakfelldur fyrir a! hafa af gáleysi teki! vi! ávinningi af au!gunarbroti inn á bankareikninga og rá!stafa! inn á reikninga einkalhlutafélaga. Á undanskot, rá!stöfun og n$tingu í eigin "águ e!a annarra reyndi í Hrd. 2001, bls. 3775 (241/2001) "ar sem G var ásamt fleirum sakfelldur fyrir peninga"vætti á milljónaávinningi af af fíkniefnavi!skiptum.
#essir dómar s$na fram á hversu marg"ættum verkna!ara!fer!um peninga"vætti sn$r a!.
Eins og a! ofan kemur fram getur hinn brotlegi vi!haft fleiri en eina af "eim a!fer!um sem
l$st er í 1. mgr. 264. gr. hgl. vi! sama brot. #a! hefur "ó ekki haft teljandi áhrif hinga! til í
dómaframkvæmd.
3.3.6 Fullframningarstig
Ákvæ!i 264. gr. hgl. má telja til samhverfs brots "ar sem ekki "arf a! s$na fram á tiltekna
aflei!ingu. 81 Vi! mat á "ví hvenær brot gegn 264. gr. hgl. telst fullframi! ver!ur a! telja svo
vera "egar hinn brotlegi vi!hefur einhverja "eirra verkna!ara!fer!a sem í ákvæ!inu eru.
Dómstólar hafa liti! til nokkurra atri!a var!andi mat á "ví hvenær broti! er gegn
ákvæ!inu. Í fyrsta lagi vitneskju sakbornings á verkna!arstundu. Ef sakborningur fær til
dæmis afhentan ávinning "á er liti! til tengsla hans vi! "ann sem afhenti. Ef um er a! ræ!a a!
ávinningur er í vörslum sakbornings í tengslum vi! anna! brot hefur $mist veri! liti! til
fjárhags vi!komandi og hvort hann hafi gerst brotlegur vi! lög á!ur e!a a! ávinningur stafar
af umræddu broti. Hafa ber í huga a! dómaframkvæmd s$nir fram á a! a!stæ!ur brots gegn
264. gr. hgl. geta veri! mjög mismunandi.
Mi!a! vi! umfang og e!li peninga"vættis getur veri! nau!synlegt a! líta til hvar í
peninga"vættiske!junni vi!komandi er. Til dæmis getur veri! munur á vitneskju og
a!stæ!um í tilviki a!ila nr. 4 í p$ram$!anum er mi!a! vi! a!ila sem trónir á toppnum.
#egar meti! er hvort ávinningur stafi af brotastarfsemi er liti! til "ess hvort a! sá sem
ávinning afhendir hafi veri! í afbrotum e!a einhverjar vísbendingar séu um "a!.
Ef tilkoma ávinnings stafar bers$nilega frá brotastarfsemi en ekki er s$nt fram á tilteki!
brot "arf a! sko!a hvort ávinningur sé af lögmætum toga sbr. t.d. "átt G í Hrd. 2. desember
2010 (495/2010) en í málinu var s$nt var fram á mikinn mismun á heildartekjum og
81 Jónatan #órmundsson: Afbrot og refsiábyrg! I, bls. 77: „#egar lög l$sa verkna! refsinæman án tillits til aflei!inga hans, er um samhverft brot a! ræ!a.”
!
! +"
rá!stöfunartekjum. Ef s$nt er fram á ávinning tiltekns brots eru ekki sömu kröfur sbr. Hrd. 21.
desember 2010 (402/2010) "ar sem ávinningur fíkniefnabrots var geymdur á heimili
dómfelldu.
Vi! heildstætt mat dómstóla hefur veri! liti! til vitneskju hins brotlega um tilkomu
ávinnings sbr. Hrd. 2000, bls. 3873 (161/2001) "ar sem dómfelldi vissi a! hann væri a! skipta
peningum fyrir S sem stó! a! umfangsmiklum fíkniefnavi!skiptum. #etta heildarmat um
tilkomu ávinnings skiptir ekki síst máli ef um er a! ræ!a rá!stöfun ávinnings, til dæmis af
a!ila sem stendur lágt í p$ramí!a peninga"vættis.
Ef sakborningur n$tir ávinninginn er liti! til "ess undir hva!a kringumstæ!um "a! er gert
sbr. t.d. Hrd. 2001, bls. 3775 (241/2001) "ar sem dómfelldu í málinu komu ávinningi af
heimili X sem var í gæsluvar!haldi vegna fíkniefnabrots og rá!stöfu!u honum í $mislegt. Í
samræmi vi! "a! er liti! til "ess hver atvik voru vi! rá!stöfun til dæmis vi!takanda ávinnings
frá brotamanni sbr. Hérd. Rvk. 23. júní 2004 (S-668/2004)(Landsíminn) "ar sem ávinningur
var lag!ur inn á tiltekna reikninga.
#á ályktun má draga af íslenskri dómaframkvæmd a! almennt"urfi ekki a! s$na fram á
hvert frumbroti! er í skilningi ákvæ!isins. #etta kemur m.a. fram í Hrd. 2000, bls. 3856
(200/2001) og Hrd. 2. desember 2010 (495/2010). Er "etta á"ekkt í norrænum rétti. 82
82 #skj. 16, 138. lög". 2009-10, bls. 12 (enn óbirt í A-deild Al"t.).
!
! +#
4 Skil milli 254. gr. hgl. og 264. gr. hgl. Hér a! framan var ger! grein fyrir "ví a! ákvæ!i 254. gr. hgl. um hylmingu og 264. hgl. um
peninga"vætti væru í raun mjög e!lislík. Bæ!i ákvæ!i gera me!fer! á ólögmætum ávinningi
brots refsiver!a. Bæ!i taka til eftirfarandi hlutdeildar í frumbroti.
Ef liti! er yfir forsögu 254. gr. hgl. og 264. hgl brota má sjá a! bakgrunnur "eirra brota er
af misjöfnum mei!i. Ári! 1939 stó! vilji löggjafans til a! ákvæ!i yr!i í refsilögum sem ger!i
refsivert a! taka vi! ávinningi au!gunarbrots sbr. 254. gr. hgl. Ári! 1993 stó! vilji löggjafans
til "ess a! me!fer! ávinnings vegna fíkniefnabrota yr!i ger! refsiver! vegna "ess hve
alvarleika "eirra væru sbr. 173 gr. b. Ári! 1997 var me!fer! ávinnings allra brota á
hegningarlögum og tilteknum sérrefsilögum refsiver! til "ess a! höggva a! rótum afbrota og
uppræta a!alhvata "eirra, ávinning. Ári! 2009 var me!fer! ávinnnings allra brota á
hegningarlögum og sérrefsilögum ger! refsiver! auk "ess sem manni er ger! refsing fyrir a!
njóta ólögmæts ávinnings af eigin frumboti.
Samkvæmt tölfræ!i frá embætti ríkissaksóknara um brotafjölda í brotum af "essu tagi
fyrir ári! 2010 voru 58 brot til sko!unar hjá ákæruvaldinu var!andi 254. gr. hgl. Var!andi
264. gr. hgl. voru "au 14. talsins.
Gildissvi! 254. gr. nær til allra au!gunarbrota samkvæmt XXVI. kafla hegningarlaga á
me!an gildissvi! 264. gr. hgl. nær til allra frumbrota á hgl. og sérrefsilögum.
Ekki er viki! a! r$mri refsilögsögu 254. gr. í 4. gr. hgl. svo sem gert er var!andi 264. gr. hgl.
og hl$tur refsilögsaga á au!gunarbrotum tengdum 254. gr. hgl. a! vera almenn samkvæmt 1.
tölul. 4. gr. hgl. Af "essu lei!ir a! gildissvi! 264. gr. er mun r$mra. Ef frumbrot er frami!
erlendis, til dæmis rán, sem refsivert samkvæmt 252. gr. hgl. hér á landi, myndi 254. gr. hgl.
ekki eiga vi! um me!fer! ávinnings ef hann kæmi hinga! til lands.
Refsimörk 1. mgr. 254. gr. eru tvískipt, annars vegar 4 ára fangelsi og hins vegar 1 ár vi!
tilteknar refsilækkunarástæ!ur. Refsimörk 1. mgr. 264. gr. eru almennt sex ár í samræmi vi!
tilmæli FATF um a! "a! yr!i a! lágmarki í samræmi vi! refsihámark au!gunarbrota.83
Hér má minnast á a! í eldra ákvæ!i 264. gr. haf!i 4. mgr. 264. gr. a! geyma tvískipta
refsireglu. Annars vegar a! ef ávinningur teldist smávægilegur og engin sérsök atvik myndu
auka á saknæmi "á væri samkvæmt 3. mgr. heimilt a! fella mál ni!ur ef "a! var!a!i ekki
almannahagsmuni. Hins vegar voru refsimörk var!andi gáleysisákvæ!i 4. mgr. sektir e!a
fangelsi allt a! sex mánu!um og ef broti! sem ávinningur stafa!i frá var!a!i ekki "yngri
refsingu en einu ári var heimilt a! láta málsskókn ni!urfalla. Í frumvarpi til laga nr. 149/2009
83 #skj. 16, 138. lög". 2009-10, bls. 27 (enn óbirt í A-deild Al"t.).
!
! +$
um breyting á almennum hegningarlögum kom me!al annars fram a! ekki væri sk$rt í lögum
e!a lögsk$ringagögnum hva! hlutlægt teldist smávægilegt. Sag!i svo í athugasemdum vi! 7.
gr.:
Vegna e!lis og alvarleika peninga"vættis, og í ljósi "ess a! me! 1. mgr. hér a! framan er lagt til a! refsihámark vegna "essa brots sé hækka! umtalsvert, er hér jafnframt lagt til a! núgildandi 3. mgr. 264. gr. ver!i felld brott. Sömu röksemdir búa a! baki "eirri tillögu a! fella brott núgildandi sí!ari málsli! 4. mgr. 264. gr. en "ar er veitt heimild til a! láta refsingu falla ni!ur var!i broti! sem ávinningur stafar frá ekki "yngri refsingu en fangelsi allt a! einu ári.84
Refsimörk 264. gr. hgl. eru samkvæmt "essu mun "yngri. Ef "vætti tengist frumbroti
sama a!ila er refsa! fyrir bæ!i frumbroti! og peninga"vætti sbr. 2. mgr. og ef "vætti tengist
fíkniefnabroti sama a!ila er hámarksrefsing allt a! 12 ára fangelsi. Í samræmi vi! tilvitna!ar
athugasemdir hér a! ofan ná draga "á ályktun a! vilji löggafans standi til "ess a! liti! sé á
peninga"vætti sem alvarleg brot.85
Í framkvæmd reynir einungis á 254. gr. hgl. var!andi au!gunarbrot. Á beitingu 264. gr.
hgl. hefur a!allega reynt í tengslum vi! fíkniefnabrot svo og brot sem var!a ávinning af
au!gunarbrotum "ar sem ekki hefur tekist a! s$na fram á a! háttsemi hins brotlega hafi veri!
af ásetningi svo sem ger! er krafa um í 254. gr. hgl. Einungis hafa falli! tveir dómar í
Hæstarétti sí!an núgildandi ákvæ!i 264. gr. hgl. tók gildi ári! 2009.
Ef liti! er yfir eldri rétt um bæ!i ákvæ!i má segja a! 264. gr. hgl., einkum 4. mgr. hafi í
framkvæmd veri! notu! sem eins konar varaskeifa, "egar sönnun um vitneskju hins brotlega á
verkna!arstund er torveld. Hér ber a! líta til "ess a! refsihámark vegna 254. gr. hgl. er allt a!
4 ára fangelsi. Refsihámark vegna "ágildandi 264. gr. var "a! allt a! 2 ára fangelsi en 4 ár ef
brot er ítreka! e!a stórfellt. Dómstólar hafa skori! úr um mörk hylmingar og peninga"vættis
af gáleysi me! "ví a! líta til huglægrar afstö!u hins brotlega á verkna!arstundu. #etta kom
fram í svoköllu!u TR-máli:
Hrd. 17. september 2009 (628/2008). Tólf einstaklingar voru ákær!ir fyrir a! hafa teki! vi! ávinningi au!gunarbrota inn á reikninga sína og rá!stafa! "a!an samkvæmt fyrirmælum me!ákær!u. Í tilfelli tólfmenninganna var ákært fyrir hylmingu samkvæmt 1. mgr. 254. gr. hgl. og til vara fyrir peninga"vætti samkvæmt 4. mgr. sbr. 1. mgr. 264. gr. hgl. og í ákæru vísa! til "ess a! "eim hafi ekki geta! dulist a! ekki var um löglega fengi! fé a! ræ!a. Í héra!sdómi var fjalla! var um hylmingu sem eftirfarandi hlutdeild í au!gunarbroti annars manns og skilyr!i refsiábyrg!ar sög! vitneskja um hvernig fjármunir væru tilkomnir, ".e. hvort ákær!u hafi vita! a! innlagt fé á reikninga "eirra og útgefnir tékkar hafi veri! afrakstur au!gunarbrota e!a "au hafi gruna! a! fé! væri svo til komi! og hef!u "á frekar vilja! dylja aflei!ingar brotsins en a! gera "a! ekki. Taldi dómurinn ekki skipta máli hvort "eim hafi veri! ljóst hver stó! a! baki frumbrotinu e!a hva!an fjármunir voru komnir. Vi! mat á refsiábyrg! fyrir hylmingarbrot taldi dómurinn a! sko!a "yrfti a!stæ!ur og afstö!u ákær!u á verkna!arstundu, "egar "au sam"ykktu og veittu fjármunum vi!töku:
84 #skj. 16, 138. lög". 2009-10, bls. 27 (enn óbirt í A-deild Al"t.). 85 #skj. 16, 138. lög". 2009-10, bls. 27 (enn óbirt í A-deild Al"t.).
!
! +%
1) Ef skynsamlegur vafi léki um huglæga afstö!u sem bjó a! baki háttseminni leiddi "a! til s$knu. #á kæmi 4. mgr. sbr. 1. mgr. 264. gr. hgl. til sko!unar. Viki! var a! refsiréttarlegum sjónarmi!um um "ágildandi 264. gr. hgl. svo og 4. mgr. var!andi gáleysi. 2) Kom fram a! ekki yr!i sakfellt fyrir brot gegn 4. mgr. nema sanna! yr!i a! ákær!u hef!u haft hugbo! um e!a mátt gera sér grein fyrir a! um væri a! ræ!a ávinning af hegningarlagabroti. Sakfellt var fyrir hylmingu í tilfelli 10 ákær!u. S$kna! var í tveimur tilfellum og var viki! a! í ni!urstö!u um annan "eirra, X, a! vi!taka og rá!stöfun ávinningsins hafi veri! li!ur í a! a!sto!a Á af grei!semi, vi! a! leyna skattskyldum tekjum fremur en ávinningi af au!gunarbroti e!a ö!ru hegningarlagabroti.
Samkvæmt "essu og me! vísan í á!urgreinda umfjöllun um vitneskju sakbornings á
verkna!arstundu vir!ast skilin milli 254. gr. hgl. og "ágildandi 4. mgr. 264. gr. hafa veri!.
Í á!urgreindu Landsímamáli reyndi á svipa! var!andi "átt dómfellda R. Í héra!i var sakfellt
sakfelldur fyrir brot gegn 254. gr. hgl. en Hæstiréttur sneri "eim dómi og sakfelldi fyrir 4.
mgr. 264. gr:
Hrd. 28. apríl 2005 (347/2004). R var ákær!ur a!allega fyrir hylmingu samkvæmt 254. gr. hgl. en til vara fyrir peninga"vætti samkvæmt 264. gr. hgl. fyrir a! hafa teki! vi! og rá!stafa! ólögmætum ávinningi af au!gunarbroti S. Í héra!sdómi var tali! a! honum hafi ekki geta! dulist a! S hafi veri! óheimilt a! rá!stafa fé L til hans og "eirra fyrirtækja sem um ræddi. #ótt honum hafi ekki veri! ljós ásetningur S til rá!stöfunar fjármuna L hafi honum veri! ljós heimildarskortur til "ess og hef!i "annig gerst sekur um hylmingu samkvæmt 254. gr. hgl. Var R var gert a! sæta fangelsi í átta mánu!i. Hæstiréttur breytti ni!urstö!u héra!sdóms og sakfelldi fyrir peninga"vætti af gáleysi. Mat rétturinn vitneskju R um heimildir S til a! rá!stafa fénu sem um ræddi. Taldist R ekki hafa haft nógu sk$ra mynd af ólögmætri háttsemi S og ekki haft ásetning til a! hylma yfir brotum S. Fjárhæ!ir sem R s$sla!i me! hef!u hins vegar veri! verulegar og honum hef!i ekki átt a! dyljast óe!lilegt atferli S. Taldist vi!taka á umræddum fjárhæ!um af hálfu R vera stórfellt gáleysi samkvæmt 4. mgr. 264. gr. hgl. og var R gert a! sæta fangelsi í "rjá mánu!i.
!
! +&
5 Ni!ursta!a Hér a! framan hefur veri! ger! grein fyrir ákvæ!um hegningarlaga sem var!a me!fer! á
ólögmætum ávinningi. Í samræmi vi! "á al"jó!asamninga sem Ísland er a!ili a! og eru
gildandi í íslenskum rétti er ljóst a! me! ákvæ!i 264. gr. hgl. hefur íslenska ríki! uppfyllt
skyldur sínar.
Markmi! löggjafans var me! setningu 264. gr. hgl. a! höggva a! rótum afbrota me! "ví
a! gera me!fer! ávinnings sem af "eim lei!ir refsiver!an.
Samkvæmt umfjöllun hér a! framan er "ó ekki mikill munur á hylmingu í skilningi 254.
gr. hgl. og peninga"vætti í skilningi 264. gr. hgl. Í raun ætti, mi!a! vi! e!li beggja brota og
markmi! löggjafans me! "eim bá!um, a! líta á "au í heild sem "vættisbrot í skilningi
almennra hegningarlaga.
Hér mætti velta fyrir sér hvort sú sé raunin, a! íslenski löggjafinn "urfi a! endursko!a
ákvæ!i 254. gr. hgl. og 264. gr. hgl. me! "a! a! lei!arljósi a! tilgangi "eirra beggja ver!i ná!.
Í eldri rétti var ákvæ!i "ágildandi 264. gr. hgl. nota! sem eins konar varaskeifa "egar ekki var
s$nt fram á au!gunarásetning "eirra sem töldust hafa broti! gegn 254. gr. hgl. Me!
lagabreytingu ári! 2009 var hins vegar gildissvi! 264. gr. hgl. r$mka! og skerpt á $msu í
ákvæ!inu til "ess a! uppfylla "ær al"jó!legu skuldbindingar sem viki! var a! hér a! framan.
Nú er svo komi! a! ákvæ!i 254. gr. hgl. tekur á vægari hátt á brotum sem var!a me!fer!
ávinnings af broti á lögum, ".e. au!gunarbrotum. Auk "ess er sjálfs"vætti á frumbroti a!ila
ekki refsivert samkvæmt verkna!arl$singu 254. gr. hgl.
Au!gunarbrot eru engu sí!ur alvarleg en önnur brot gegn lögum og "ví mætti endursko!a
ákvæ!i 254. gr. hgl. "annig a! "a! samræmist markmi!i "essara al"jó!legu skuldbindinga og
vilja íslenska löggjafans.
Á!ur hefur veri! minnst á hvernig ákvæ!i um bæ!i hylmingu og peninga"vætti eru í
norrænum rétti. Í norskum, dönskum og sænskum hegningarlögum hefur "essum broti! veri!
komi! saman fyrir í ákvæ!um hegningarlaga vi!komandi landa me! mismunandi áherslum.
Sú lei! er a! mati höfundar rökrétt.
!
! +'
HEIMILDASKRÁ Alf Petter Høgberg og Ulf Stridbeck: Hvidvasking. Osló, Noregi 2008. Al"ingistí!indi. Lögfræ!ior!abók me! sk$ringum. Ritstj.: Páll Sigur!sson. Reykjavík 2008. Hólmsteinn Gauti Sigur!sson: Islandsk rettspraksis om medvirkning i henhold til hvitvasking og bestemmelsen i straffelovens §264 med hensyn til begrepet forvarning og inndragning. Óútgefinn lokaritger! vi! Lögregluháskólann í Osló. Osló, Noregi 2009. Jónatan #órmundsson: Afbrot og refsiábyrg! I. 2. útgáfa. Reykjavík 2005. Jónatan #órmundsson: Afbrot og refsiábyrg! II. 2. útgáfa. Reykjavík 2010. Jónatan #órmundsson: „Einkenni au!gunarbrota: tengsl "eirra innbyr!is vi! önnur brot“ Tímarit lögfræ!inga, 4. hefti 2008, bls. 403-463. Jónatan #órmundsson: „Mútur“. Úlfljótur, 4. tbl. 1973, bls. 380-381. Grágás, lög Íslendinga. Ritstj: Gunnar Karlsson, Kristján Sveinsson og Mör!ur Árnason. Reykjavík, 2001. Sk$rsla peninga"vættisskrifstofu ríkislögreglustjóra 2006. Ríkislögreglustjórinn, Reykjavík 2007. Sk$rsla peninga"vættisskrifstofu ríkislögreglustjóra 2008. Ríkislögreglustjórinn, Reykjavík 2009. Stefán Már Stefánsson: Evrópusambandi! og Evrópska efnahagssvæ!i!. Reykjavík 2000. Vagn Greve og Thomas Elholm: Forbrydelserne. Inføring i strafferettens specielle del. 2. útgáfa. Kaupmannahöfn, Danmörku 2009. William C. Gilmore: Dirty money: The evolution of international measures to counter money laundering and the financing of terrorism. 3. útgáfa. Strassborg, Frakklandi 2004.
!
! +(
DÓMASKRÁ
Dómar Hæstaréttar:
Hrd. 1974, bls. 544.
Hrd. 1985, bls. 150.
Hrd. 1994, bls. 2481.
Hrd. 1998, bls. 4139.
Hrd. 1999, bls. 4329.
Hrd. 2000, bls. 3856 (200/2001).
Hrd. 2000, bls. 3873 (161/2001).
Hrd. 2001, bls. 3775 (241/2001).
Hrd. 2003, bls. 4008 (333/2003).
Hrd. 2005, bls. 1702 (347/2004).
Hrd. 17. september 2009 (628/2008).
Hrd. 2. desember 2010 (495/2010).
Hrd. 21. desember 2010 (402/2010).
Dómar héra!sdóms:
Hérd. Rvk. 6. apríl 2001 (S-971/2000).
Hérd.Rvk, 6. apríl 2001 (S-1003/2000).
Hérd. Rvk. 23. júní 2004 (S-668/2004).
Hérd. Su!l. 14. maí 2007 (S-150/2006).
Norskur dómur:
Rt. 2006 bls. 466.
Danskur dómur:
UfR. 2005, bls. 839.