Suhaiman bin MondusB.Us. Hons (UM)

M.Ed. (UMS)

Pengurusan Kualiti Menyeluruh : Tinjauan Terhadap Elemen-Elemen SKPM 2010

1.0 PENGENALAN

Reformasi dan penstrukturan pendidikan ke arah keberkesanan pendidikan

dan pembangunan sekolah sedang giat dilakukan di seluruh dunia dalam pelbagai

bidang. Malaysia juga tidak ketinggalan dalam proses penstrukturan kualiti tidak kira

di dalam sektor awam mahupun di sektor swasta. Salah satu perkara yang menjadi

perhatian masyarakat pada masa kini ialah mengenai proses pengurusan kualiti

terutamanya dalam bidang pendidikan.

Sehubungan dengan itu, Total Quality Management (TQM) yang muncul

sejak tahun 40-an menjadi falsafah dalam bidang pengurusan berdasarkan kepada

idea-idea yang disumbangkan oleh beberapa orang sarjana dalam bidang ini seperti

Deming, Juran, Feigenbaum dan Ishikawa. Seterusnya, konsep TQM berkembang

pesat apabila timbul kesedaran di seluruh dunia tentang kepentingan kualiti kepada

sesebuah organisasi. Anugerah Kualiti Malcom Baldrige yang diperkenalkan sejak

1987 telah mengukuhkan lagi pengiktirafan bahawa kualiti perlu diberi tumpuan

bersaing dalam dunia persaingan global (Golhar & Ahire, 1994).

1

Di negara kita, Anugerah Kualiti Perdana Menteri yang mula diperkenalkan

pada tahun 1990 telah menunjukkan hasrat kerajaan untuk meningkatkan kualiti

dalam semua bidang, sama ada di sektor awam mahupun swasta. Selain itu, satu

garis panduan untuk Pengurusan Kualiti Menyeluruh bagi perkhidmatan awam telah

diterbitkan pada tahun 1992. Garis panduan ini bertujuan memberi panduan dan

penerangan tentang pelaksanaan TQM dalam sektor awam (PKPA, 1992).

2.0 KONSEP PENGURUSAN KUALITI MENYELURUH

Secara umumnya, tidak terdapat satu definisi atau pendekatan khusus untuk

TQM. Namun begitu, fokus utama dalam TQM berlandaskan pelanggan. Deming

(1982) mencadangkan bahawa kualiti bertujuan untuk menceriakan pelanggan iaitu

dalam kata yang lain objektif pengeluaran ialah memenuhi kehendak pelanggan.

Sementara Feigenbaum (1991) pula menekankan bahawa kualiti bukan sekadar

terletak pada ciri sesuatu produk tetapi memenuhi jangkaan pelanggan dalam semua

aspek pengeluaran dan perkhidmatan selepas jualan produk. Selain itu, Ishikawa

(1985) pula berfokus kepada memenuhi kepuasan hati pelanggan. Beliau

berpendapat kualiti bukan semata-mata “terbaik” tetapi perlulah “terbaik untuk

pelanggan”. Berdasarkan sorotan karya beberapa orang sarjana dalam bidang

pengkajian kualiti (Crosby, 1992; Deming, 1982; Feigenbauin, 1991 ; Ishikawa,

1985; Juran, 1989; Oakland, 1993), sebilangan prinsip utama TQM dapat dikenal

pasti. Antara prinsip-prinsip TQM yang dipercayai relevan dan sesuai untuk

diterapkan dalam proses pengurusan kualiti di sekolah termasuklah:-

2

a) Penglibatan secara menyeluruh

b) Komitmen kepada kualiti

c) Fokus kepada pelanggan

d) Kepastian kualiti

e) Pengurusan berdasarkan fakta

f) Ganjaran dan pengiktirafan

g) Kepimpinan pengurusan

3.0 RASIONAL KEPERLUAN PROSES PENGURUSAN KUALITI

Secara umum, keperluan kepada pengurusan kualiti dalam bidang pendidikan

adalah sejajar dengan Misi Pendidikan Malaysia, Falsafah Pendidikan Kebangsaan

dan juga Matlamat Pendidikan Malaysia. Ketiga-tiga pernyataan yang disebutkan

mengandungi maksud untuk meningkatkan kualiti khususnya dalam bidang

pendidikan di Malaysia. Pernyataan mengenai Misi Pendidikan Malaysia adalah

seperti berikut;

Membangunkan sistem pendidikan yang berkualiti bertaraf

dunia bagi memperkembangkan potensi individu sepenuhnya

dan memenuhi aspirasi negara Malaysia (Misi Pendidikan

Malaysia).

3

Manakala Falsafah Pendidikan Kebangsaan pula menyatakan;

Pendidikan di Malaysia adalah suatu usaha berterusan ke

arah memperkembangkan lagi potensi individu secara

menyeluruh dan bersepadu untuk mewujudkan insan yang

seimbang dan harmonis dari segi intelek, rohani, emosi dan

jasmani berdasarkan kepercayaan dan kepatuhan kepada

Tuhan. Usaha ini adalah bagi melahirkan rakyat Malaysia

yang berilmu, bertanggungjawab dan berkeupayaan

mencapai kesejahteraan diri serta memberi sumbangan

terhadap keharmonian dan kemakmuran masyarakat dan

negara (Falsafah Pendidikan Kebangsaan).

Seterusnya, Matlamat Pendidikan Malaysia menyatakan;

• Melahirkan bangsa Malaysia yang taat setia dan bersatu padu.

• Melahirkan insan yang beriman, berakhlak mulia, berilmu, berketerampilan

dan sejahtera.

• Menyediakan sumber tenaga manusia untuk keperluan kemajuan negara, dan

• Memberi peluang-peluang pendidikan kepada semua warganegara Malaysia.

Sekiranya kita meneliti secara halus mengenai pernyataan-pernyataan yang

terkandung di dalam Misi Pendidikan Malaysia, Falsafah Pendidikan Kebangsaan

dan Matlamat Pendidikan Kebangsaan seperti yang dinyatakan sebelum ini, kita

4

akan mendapati bahawa matlamat utama yang hendak di capai adalah berkait rapat

dengan kualiti dalam semua bidang khususnya dalam bidang pendidikan.

Demikian juga Pelan Pembangunan Pendidikan 2000-2010 yang merupakan

agenda utama KPM adalah untuk membangunkan Sistem Pendidikan Kebangsaan.

Melalui pelan pembangunan pendidikan ini, KPM berharap dapat memastikan setiap

warga negara Malaysia memperoleh peluang pendidikan yang sama,

memperkembangkan potensi individu secara menyeluruh dan bersepadu selaras

dengan Falsafah Pendidikan Kebangsaan, meningkatkan kreativiti dan inovasi

pelajar, meningkatkan budaya ilmu, membudayakan sains dan teknologi,

pembelajaran sepanjang hayat, menyediakan sistem pendidikan yang lebih cekap,

berkesan dan bertaraf dunia, menjadikan Malaysia pusat kecemerlangan pendidikan,

serta meningkatkan martabat pendidikan di Malaysia pada peringkat antarabangsa.

Empat teras utama yang diambil kira dalam pelaksanaan pembangunan pendidikan

ialah;

• Meningkatkan akses kepada pendidikan;

• Meningkatkan ekuiti dalam pendidikan;

• Meningkatkan kualiti pendidikan; dan

• Meningkatkan kecekapan dan keberkesanan pengurusan pendidikan.

Berdasarkan kepada perkembangan pendidikan semasa, KPM telah mengenal

pasti beberapa jurang dan cabaran yang perlu ditangani bagi memastikan wawasan

negara dapat dicapai menjelang tahun 2020. Dalam tempoh 15 tahun yang akan

datang, KPM berhasrat untuk:

5

• Membangunkan modal insan dengan ciri-ciri individu dan masyarakat Bangsa

Malaysia yang maju;

• Memastikan akses, ekuiti dan kualiti yang menjadi tunjang agenda pendidikan

dapat diteruskan; dan

• Merintis dan menerajui perubahan demi melonjakkan sistem dan institusi

pendidikan ke tahap dunia pada tahun 2020.

Dari sudut yang lain, pengurusan kualiti yang baik dalam semua aspek di

peringkat sekolah kini menjadi satu kemestian disebabkan faktor-faktor perubahan

minda masyarakat yang semakin memuncak. Kebanyakan daripada masyarakat pada

hari ini telah mula meletakkan harapan yang tinggi kepada pihak sekolah untuk

menghasilkan pelajar yang cemerlang dalam segala bidang. Pihak ibubapa misalnya

mula mempersoalkan keupayaan sekolah-sekolah tertentu dalam memberikan

pekhidmatan pendidikan terbaik kepada anak-anak mereka.

Di sebabkan "mind set" pihak ibubapa pada masa kini lebih tertumpu kepada

kecemerlangan dalam bidang akademik khususnya di dalam peperiksaan-

peperiksaan awam, maka pihak sekolah perlu mencari jalan dan membuat perubahan

dari semasa ke semasa khususnya dalam meningkatkan keberkesanan proses

pengajaran dan pembelajaran di sekolah.

6

4.0 PENGURUSAN KUALITI DI PERINGKAT SEKOLAH

Pengurusan kualiti di peringkat sekolah pada masa kini adalah berpandukan

kepada elemen-elemen yang terkandung dalam Standard Kualiti Pendidikan

Malaysia (SKPM) untuk dijadikan panduan dalam mengekalkan dan meningkatkan

kualiti sekolah. Elemen-elemen yang dikatakan tersebut adalah seperti berikut;

a) Dimensi I - Halatuju Kepimpinan

Sekolah perlu menyatakan halatuju yang dijadikan sasaran. Biasanya ia

termaktub di dalam visi dan misi sekolah. Seterusnya kepimpinan sekolah

juga sentiasa dipantau dan ditambahbaik bagi memastikan visi dan misi

sekolah dapat dicapai.

b) Dimensi II - Pengurusan Organisasi

Pengurusan organisasi sangat penting bagi sesebuah sekolah. Dalam SKPM,

pengurusan organisasi melibatkan struktur organisasi sekolah, perancangan

iklim sekolah, pengurusan sumber-sumber yang sedia ada dan juga

pengurusan maklumat iaitu termasuklah dokumentasi yang melibatkan hal

ehwal pengurusan sekolah.

c) Dimensi III - Pengurusan Program Pendidikan

SKPM sangat menitikberatkan hal-hal yang berkaitan dengan program

pendidikan. Ini termasulah pengurusan program kurikulum, ko-kurikulum

dan hal ehwal murid. Program pendidikan lain yang diberi perhatian ialah

7

pengajaran dan pembelajaran, pembangunan sahsiah murid dan penilaian

pencapaian murid.

d) Dimensi IV - Kemenjadian Murid

Standard kualiti pendidikan juga menekankan hal yang berkaitan dengan

kemenjadian murid. Ini termasuklah kemenjadian murid prasekolah,

pencapaian akademik murid, pencapaian ko-kurikulum murid dan

kemenjadian sahsiah murid.

Sehubungan dengan itu, bagi memastikan setiap elemen yang terkandung

dalam penilaian SKPM tersebut dapat dilaksanakan, maka pihak sekolah

menggunakan Pengurusan Kualiti Menyeluruh (TQM) untuk dijadikan sebagai

panduan dalam mengurus kualiti di sekolah.

4.1 TQM di Sekolah

Pengurusan Kualiti Menyeluruh yang digunapakai di sekolah adalah sama

seperti yang digunakan oleh syarikat-syarikat pembekal barangan yang lain.

Perbezaan yang wujud hanyalah dari sudut perkhidmatan kepada pelanggan sahaja.

TQM yang diamalkan di sekolah bermatlamatkan memberi pendidikan yang

berkualiti kepada murid, berfokuskan kepada sistem dan proses, budaya kerja

cemerlang dalam organisasi, memberi fokus kepada murid sebagai pelanggan utama

serta menumpukan kepada penyampaian ilmu pengetahuan yang terkandung dalam

kurikulum kebangsaan.

8

Manakala bagi strategi yang digunakan pula termasuklah penambahbaikan

yang berterusan dalam pelaksanaan pengajaran dan pembelajaran berpandukan

kepada model Kaizen, strategi yang melibatkan seluruh organisasi, melaksanakan

tindakan-tindakan yang strategik dan juga berorientasikan matlamat jangka panjang.

Dalam melaksanakan strategi dan perancangan-perancangan yang telah digariskan,

pihak pentadbir yang diketuai oleh pengetua atau guru besar adalah sebagai

pemimpin kepada pelaksanaan TQM. Manakala seluruh kakitangan atau warga

sekolah pula berfungsi sebagai pelaksana di peringkat bawahan. Pelaksanaan strategi

dilakukan dalam bentuk kerja berpasukan.

Menurut West-Burnham (1999), terdapat beberapa komponen yang dijangkakan

akan dapat dilaksanakan dalam proses pengurusan kualiti sekolah iaitu;

Prinsip: tujuan utama, wawasan dan nilai sekolah dapat dilihat melalui

kepimpinan sekolah dan digambarkan melalui visi mereka.

Manusia: menggunakan dasar mendatar iaitu teamwork, mementingkan

pembelajaran dan pembangunan serta hubungan kemanusiaan.

Pencegahan: berusaha mengurangkan kegagalan (zero defect) atau sekurang-

kurangnya mengamalkan konsep pencegahan daripada mengubati.

Proses: setakat manakah kemampuan untuk memenuhi kehendak pelanggan.

9

4.2 TQM dan Penambahbaikan Berterusan

Menurut Drucker (1995), institusi pendidikan perlu memberi respons kepada

sebarang reformasi sosial dengan cara mengambil langkah mendefinisikan semula

kualiti, menghasilkan produk pendidikan berkualiti dan memikirkan prosedur kerja

yang berkualiti. Ini menggambarkan model pengurusan sekolah yang digunakan

selama ini perlukan pembaharuan selaras dengan tuntutan perubahan sosial semasa,

kepesatan ICT dan ekonomi.

TQM adalah diasaskan kepada amalan pengurusan dan peningkatan kualiti

dan produktiviti secara berterusan. Amalan ini menjadi penting disebabkan faktor

keperluan kepada kualiti pendidikan di sekolah semakin meningkat dari semasa ke

semasa. Oleh sebab itu, bagi memastikan kualiti pendidikan sentiasa meningkat,

maka pihak sekolah perlu mengambil langkah untuk memperbaiki sistem pengurusan

kualiti di peringkat sekolah pada setiap masa.

Penambahbaikan berterusan atau “Kaizen” merupakan falsafah bagi setiap

inisiatif pengurusan yang dirancang dengan teliti berorientasikan matlamat jangka

panjang. Konsep Kaizen juga merupakan perubahan kepada yang lebih baik dan

dilihat sangat releven untuk diaplikasikan di sekolah.

10

5.0 KAEDAH PENGURUSAN KUALITI YANG DIFIKIRKAN SESUAI

Pada hemat penulis, terdapat beberapa langkah yang boleh diambil untuk

memastikan pengurusan kualiti di peringkat sekolah dapat dipelihara dan

dipertingkatkan. Model penambahbaikan secara berterusan adalah satu langkah yang

sesuai untuk dilaksanakan di peringkat sekolah. Terdapat 7 langkah yang perlu

dipatuhi dalam kaedah ini iaitu termasuklah;

Langkah 1- Menentukan Matlamat Penambahbaikan

Dalam melaksanakan langkah ini, pengurus iaitu pihak pentadbir sekolah

perlu peka terhadap sebarang kelemahan yang berlaku di dalam proses pengajaran

dan pembelajaran serta di dalam hal-hal yang berkaitan dengan urusan pentadbiran

sekolah. Misalnya, untuk meningkatkan kualiti dalam pengajaran dan pembelajaran,

pentadir perlu menetapkan satu matlamat penambahbaikan yang dapat dicapai oleh

guru-guru di bawah jagaannya.

Langkah 2 - Menentukan Kaedah

Selepas menetapkan matlamat, pentadbir perlu berbincang dengan

kakitangannya yang terdiri daripada guru-guru untuk menentukan kaedah pengajaran

dan pembelajaran yang sesuai mengikut aras murid. Kaedah-kaedah yang

dipersetujui perlulah diuji dengan pelaksanaan pengajaran dan pembelajaran sebenar

di dalam kelas.

11

Langkah 3 - Melatih Kakitangan

Sebagai seorang pengurus yang baik dan berkesan, pentadbir perlu menjadi

jurulatih kepada kakitangan yang lain supaya dapat memperbaiki kesilapan yang

dilakukan oleh mereka. Latihan yang diberikan kepada kakitangan bawahan adalah

berpandukan kepada kaedah yang dipersetujui oleh pentadbir.

Langkah 4 - Melaksanakan Penambahbaikan

Selepas kakitangan mendapat latihan yang mencukupi untuk mengunakan

kaedah-kaedah yang berkaitan, maka pihak pentadbir perlu memastikan bahawa

kakitangan melaksanakan kaedah yang dibuat mengikut latihan-latihan yang

diperolehi daripada pentadbir atau jurulatih.

Langkah 5 - Membuat Penilaian

Langkah ini bertujuan untuk menilai pelaksanaan penambahbaikan yang telah

dijalankan. Penilaian perlu dilakukan untuk memastikan kaedah penambahbaikan

yang digunakan adalah berkesan dan bersesuaian serta dapat mencapai objektif yang

ditentukan.

Langkah 6 - Menyeragamkan Proses

Tujuan langkah ini dilakukan adalah untuk menjadikan langkah-langkah

penambahbaikan yang diambil dapat diseragamkan dan dijadikan panduan oleh

kakitangan bawahan yang lain ketika membuat penambahbaikan dalam bidang

masing-masing.

12

Langkah 7 - Mengambil Tindakan Pembetulan

Langkah ini adalah langkah terakhir dalam proses penambahbaikan yang

dijalankan. Langkah ini juga perlu untuk memperbaiki proses penambahbaikan yang

berterusan.

5.1 Penerapan Kaedah Jaminan Qualiti di Peringkat IPTA

Antara kaedah lain yang dapat digunakan untuk proses pengurusan kualiti di

peringkat sekolah ialah menerapkan jaminan kualiti yang digunapakai diperingkat

IPTA dengan menstruktur semula mengikut kesesuaian di peringkat sekolah. Hal ini

tidak mustahi dilakukan kerana Malaysia telah menetapkan satu standard jaminan

kualiti bagi keseluruhan instiutsi samada IPTA awam atau swasta untuk mengawal

kualiti pendidikan peringkat tinggi di Malaysia.

5.1.1 Bahagian atau Aspek Standard

Standard tidak mendefinisikan secara spesifik kualiti produk (contohnya, kurikulum

yang ditentukan), tetapi menyatakan keperluan luas dalam komponen struktur,

proses dan hasil pendidikan tinggi dan sistem pengurusan kualiti institusi. Garis

panduan kriteria dan standard IPTA di Malaysia telah pun ditetapkan dan

dipersetujui bersama oleh wakil komuniti akademik, profesional dan kerajaan pada

bulan Mac 2002. Ia menyediakan garis panduan amalan baik dan keperluan umum

dalam sembilan bahagian atau aspek struktur dan proses pendidikan tinggi yang

dijana dari pertimbangan proses taksiran akademik yang diterangkan dalam bahagian

13

(4). Pengkategorian kepada sembilan bahagian ini memudahkan pengumpulan data,

analisis kendiri dan penilaian luaran.

Visi, misi , matlamat dan hasil pembelajaran;

Rekabentuk program pendidikan dan kaedah pengajaran

pembelajaran;

Penilaian pelajar;

Pemilihan pelajar dan sistem sokongan;

Staf akademik;

Sumber pendidikan;

Penilaian program;

Kepimpinan dan governans;

Penambahbaikan kualiti berterusan.

6.0 KESIMPULAN

Secara umumnya, keperluan terhadap proses pengurusan kualiti di peringkat

sekolah perlu dinilai dan ditambahbaik dari masa ke semasa untuk memberikan

perkhidmatan pendidikan terbaik kepada seluruh rakyat. Hal ini sangat perlu demi

untuk menjamin kualiti pendidikan di sekolah dapat ditingkatkan dan diterima

sebagai pendidikan yang bertaraf dunia. Misi dan visi pendidikan di Malaysia juga

mengharapkan agar pendidikan yang diberikan kepada seluruh warga Malaysia

berkualiti tinggi untuk membentuk rakyat yang maju dan berilmu pengetahuan

tinggi.

14

Sekolah secara tradisinya telah pun menggunakan beberapa mekanisme bagi

menjamin kualiti program pendidikan yang ditawarkan. Bagaimanapun, mekanisme

yang berkesan dalam sistem elit tidak lagi sesuai bagi pendidikan massa.

Pendemokrasian pendidikan telah membawa kepada perkembangan pesat dalam

jumlah pelajar dan bilangan sekolah. Pertambahan pelajar dan murid di sekolah

rendah dan menengah mengakibatkan perlunya pendekatan bagi menilai persetaraan

kelayakan dan standard. Oleh itu, tidak hairanlah jika keprihatinan pihak awam

terhadap kualiti dalam pendidikan rendah dan menengah telah meningkat. Tuntutan

terhadap ketelusan dalam perbelanjaan awam dan desakan untuk menjelaskan

keutamaan kepada pendidikan berbanding dengan aktiviti sosial lain yang sama

pentingnya, telah menarik perhatian pembuat dasar pendidikan di peringkat sekolah

untuk menubuhkan pendekatan formal bagi memastikan kualiti terjamin.

15

BIBLIOGRAFI

Crosby, P. B. (1 992). Completeness: Quality,for the 21 Century, New York: Dutton.

Deming, W. E. (1982). Quality, Productivity and Competitive Position, Cambridge,

MA: Massachusetts Institute of Technology, Center for Advanced

Engineering Study.

Feigenbaum, A. V. (1991). Total Quality Control (3"" Ed.). New York: McGraw-

Hill.

Golhar D. Y. & Aliire S. L. (1994). TQM for business students: An experiential

learning approach, Itzternutional Journal of’ Quulity & Reliability

Management, 12(7): 54-64.

Ishikawa, K. (1985), What Is Total Quality Control? The Japanese Way, New

Jersey: Prenticc Hall.

Oakland, J. S. (1993), Total Quality Management: The Route to Improving

Performance ( 2nd Ed. ), Oxford: Butterworth-Heinemann.

PKPA (1992), Panduan Pengurusan Kualiti Menyeluruh (TQM) Bagi Perkhidmatan

Awam, Kuala Lumpur: MDC Sdn. Bhd.

16