Sa subong nga Isyu

Editoryal: Peacetalks, padayunon; Tudo gyera sang AFP untatan. . . . . . . . . . . . . . . p.1

Sa ika-48 anibersaryo: NPA-Panay padayon nga nagabaskog. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . p.2

Sang kami na ang Nagdumala . . . . . . . . . . . . . p.3

Kababainhan nga Pulang hangaway sang Bagong Hukbong Bayan . . . . . . . . . . . . . . . . . . .p.5

NPA nagasulong sang katawhayan sa kaumhan. p.7

Mga Balita . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . p.8

Alipalok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . p.9

Binalaybay . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . p.10

Caduy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . p.10

Tuig 40, Numero 3 Hiligaynon nga Edisyon Marso 2017

Editoryal

Peacetalks, Padayunon Tudo-gyera sang AFP, Untaton!

agaisa ang rebolusyonaryong

pwersa kag pumuluyo sa Panay sa

pagsuporta sa liwat nga pagbalik sa

lamisa para sa peacetalks sa tunga sang

NDFP kag GRP sa una nga simana sang

Abril 2017. Apang kadungan sini, ginakon-

denar sang rebolusyonaryong pwersa kag

pumuluyo ang tudo-gyera sang AFP kag

3rd

ID sa isla sa pagpatuman sang mapanip-

lang nga Oplan Kapayapaan.

Ang nagkalain-lain nga progresibo

nga organisasyon sang mga sektor sa

kaumhan kag kasyudaran sang Panay, amo

man ang mga alyansa sang mga adbokasiya

para sa matarung nga kalinungan handa sa

paglunsar sang mga mobilisasyon. Ini bilang

kontribusyon sa pungsodnon nga pagsuporta sang

peacetalks kag pagduso sa rehimeng Duterte nga

magbalay upod sa NDFP sang kasugtanan sa subong

nga tuig para sa tunay nga reporma sa duta kag

pungsodnon nga industriyalisasyon sa CASER

(Comprehensive Agreement on Socio-Economic

Reforms) kag mga reporma kaangut sa pulitika kag

konstitusyon sa CAPCR (Comprehensive Agreement

on Political and Constitutional Reforms). Kadungan sini, iduso sang mga pumuluyo sa

ila kahublagan masa ang padayon nga pagsukot sa

rehimeng Duterte sa mga ginpromisa sini nga mga

reporma-- trabaho, pagpauntat sang kontrak-

twalisasyon sa mga mamumugon, demanda sa

pagpataas sang suhol, libre nga edukasyon, kag iban

nga serbisyo sosyal nga kinahanglan kapin sang mga

imol.

Sa pagbalik naman sang unilateral ceasefire

nga ideklarar sang CPP-NPA sa pagsuporta sa

peacetalks kag pagbalay sang CASER, ang CPP kag

N

2 Daba-Daba, Marso 2017 NPA sa Panay hugot nga magpatuman sini.

Ginpamatud-an na sang nagligad nga anom ka bulan

ang pagkaput sa mandu kag disiplina sang Pulang

Hukbo sa pagsunod sang ceasefire. Apang indi

magpang-alang-alang ang mga yunit sang NPA sa

Panay sa pagbunal sang mga aksyon militar para

masilutan ang mga nagabayolar nga tropa sang AFP

kon ginamandu ang paglunsar sang aktibo nga

depensa. Ginpakita na ini sa mga hitabo sang una nga

simana sang Pebrero kon sa diin, napatupa sini ang

apat ka aksyon militar sa sulod sang isa ka simana.

Duha ka tropa ang patay, may mga pilason sa tropa

sang AFP, kag nakaagaw pa ang mga Pulang

hangaway sang armas.

Agud may kahulugan ang ceasefire sa

magtimbang nga bahin, untatan na sang AFP ang pag-

operasyon sa kaumhan kag magbalik sa ila batalyon

hedkwarter. Indi nila pag-ipamilit nga bisan diin nga

lugar sang Pilipinas pwede sila maglunsar sang

operasyon pangkombat, pagpaniktik, kag saywar.

Duha ka gubyerno ang nagaluntad sa Pilipinas kag

naga-istoryahanay sa pag-ugat

sang kumplikto agud maagum

ang matarung kag malawigan

nga kalinungan.

Kon ipamilit sang AFP

ang ila operasyon sa teritoryo

sang NPA magapakita ini sang

indi pagka-sinsero sa ceasefire

kag peacetalks. Mahimo ma-

ngin basehan ini sang pag-untat

sang ceasefire. Magaresulta

man ini sang kapaslawan kag

pagkadiskontento sang

pumuluyo nga nagahandum sang kalinungan. Ini nga

sentimiento sang masa, magakonbertir sa malaparan

nga paghulag nga magabuyagyag sang kalakasan sang

mga tropa miitar kag pagbato sa Oplan Kapayapaan

nga ginapatuman sang 3rd

ID.

Halin sang ginmandu sang AFP ang tudo-

gyera, sunod-sunod ang paglapas sang militar kapin

sang 61stIB sa tawhanon nga kinamatarung kag

internasyunal nga layi sa gyera nga nasaad sa Com-

prehensive Agreement on Respect for Human Rights

and International Hamanitarian Law (CARHRIHL).

Talalupangdon diri ang pagpatay sa duha ka

mangunguma sa Brgy. Jebaca, Maayon, Capiz sang

nagligad nga bulan; ang malawig na nga pagtenir kag

pagkampo sang militar sa iskwelahan kag Day Care

Center sa Brgy. Cabatangan, Lambunao, Iloilo; ang

pagtaming nila sang mga kabataan sa pag-operasyon,

kag iban pa nga mga paglapas.

Ang lapnagon nga pagpang-abuso ang magatu-

lod lamang sa masa nga magpasakup kag magsuporta

sa rebolusyon. Ining kongreto nga sitwasyon magapa-

reyalisar pa gid sa ila sang kaki-

nahanglanon sang ila direkta

nga pag-upod sa armadong pag-

himakas kag pagpatapu sa

Pulang Hukbo. Ang rebolus-

yonaryong pwersa lakip ang

NPA padayon nga magpabas-

kog para isulong ang malawigan

nga inaway banwa. Kay ang

inaway banwa para man sa

tunay nga malawigan kag may

katarungan nga kalinungan.#

Sa ika-48 nga anibersaryo:

NPA-Panay, padayon nga nagapabaskog

ini nga Marso 29, 2017, nagasulod na sa 48

anyos ang pagsulong sang New People’s Army

(NPA) sang malawigan nga inaway banwa sa

bilog nga pungsod.

Sa sulod sang ini nga panahon, gin-atubang

kag ginpaslaw sang NPA ang mapintas nga pagpang-

atake sang nagliligad nga anom ka mga rehimen halin

kay Marcos asta kay Aquino. Samtang ginapadayon

naman subong ang pag-atubang sa rehimeng Duterte

kag AFP sini nga nagdeklarar sang tudo-gyera kag

paggamit sang tanan nga resorsa kag kagamitan

panggyera agud “tapanon ang bukid” sa pag-atake sa

NPA kag pumuluyo.

Sa Panay, daku ang kahulugan sini nga

okasyon kon sa diin nag-amot man ini sa pungsodnon

nga pagpaninguha sa pagpaabanse sang inaway

banwa.

Sining nagligad nga tuig, sa idalom sang

absoluto nga pagpamuno sang Partido Komunista ng

Pilipinas, nabugkos ang armado nga pwersa sa

S

3 Daba-Daba, Marso 2017 rehiyon sa husto nga direksyon kag mga polisiya.

Ginpamatud-an sang NPA-Panay ang kapasidad sa

pagkaput sang disiplina kag pagpatuman sang polisiya

pareho sa unilateral ceasefire nga gindeklarar sang

pungsodnon nga pamunuan sang CPP-NPA.

Ginpakita man sang NPA sa rehiyon ang

kapasidad sa madasig nga paglunsar sang koordinado

nga mga aksyon militar. Natabo ini sadtong Pebrero

sang ginmandu na ang paglunsar sang mga aksyon

pangdepensa batuk sa mga tropa sang 301st Brigade

nga ara sa sulod sang sona kag nagapanghalit sa

baseng masa. Napatupa sang mga yunit sang NPA ang

apat ka aksyon militar. Duha ang patay sa kaaway,

may mga pilason kag nakaagaw pa ang NPA sang

armas kag mga bala. Nakatubong man ang NPA sa

isla sa pungsodnon nga panawagan sa paglunsar sang

amo nga mga aksyon.

Sa pahayag naman sang Coronacion Chiva

“Waling-Waling” Command-NPA Panay Region, sa

nagligad nga tuig, ang mga yunit sang NPA madasig

nga nagpasangkad sang mga areya nga ginahulagan

samtang namentinar ang mga daan na nga mga lugar.

Ginlab-ot sang mga platun sang NPA ang malapad

nga masang mangunguma, ginbuligan sila nga mag-

organisa, kag maglunsar sang mga kampanya sa pag-

pangapin sang kabuhian, pauswag sang produksyon

kag presyo sang produkto, pagpangapin sang

kinamaratung kag kalinungan.

Kasugpon sini nga mga kadalag-an amo ang

pagdamo sang nagaboluntad nga mga pamatan-on

ilabi na sa mga mangunguma nga mag-entra bilang

pultaym nga hangaway sang NPA, lokal nga gerilya

kag katapu sang lokal nga milisya sa kabaryuhanan.

Ang pultaym nga nga pwersa sang hangaway sa isla

nagdaku sang mga 18 porsyento.

Nagkonsolida ang mga platun sang Pulang

hangaway. Naglunsar ang mga kumand sang NPA sa

isla sang mga pagtuon kag ginatadlong ang mga

diperensya kag mga kasaypanan pareho sang

konserbatismo militar kag pagkaulihi sa iban nga mga

hilikuton. Naglunsar man sang mga paghanas para sa

dugang nga pagpauswag sang kapasidad pulitikal kag

militar.

Sandig sa pahayag sang CPP-Panay Region, sa

pagbalik liwat sang peacetalks sa tunga sang NDFP

kag GRP sa una nga simana sang Abril 2017,

ginasaligan nga ipatuman sang NPA-Panay ang ano

man nga atas ukon polisiya sang Partido kag sang

Pungsudnon nga Kumand sa Operasyon nahanungod

sa negosasyon pangkalinungan.

Ginaatasan ang tanan nga mga yunit sa idalom

sang NPA-Panay nga indi mangin kampante, tigaylo

mangin permi handa nga depensahan ang kaugalingon

kag mga pumuluyo sa mga kabaryuhanan batuk sa ano

man nga pang-atake sang AFP, PNP, paramilitar, mga

sindikato kag malain nga grupo. Suportahan sang

NPA ang mga kampanyang mangunguma para sa

kalinungan, mga tikang sa paglubad sa problema sa

duta kag pagpauswag sa produksyon

kag pagtib-ong sang mga kinamata-

rung sang pumuluyo kag pagpaluntad

sang kalinong. Kon liwat ipatuman

ang ceasefire, magaangkon sang mas

daku nga panahon ang NPA nga

magbulig sa kampanya sang mga

pumuluyo para sa ikaayong lawas,

edukasyon, kultura kag iban nga mga

kampanya para sa kaayuhan sang

pumuluyo ilabi na sa kaumhan.#

“Sang Kami na ang Nagdumala…”

ng pagpatanom sang kahoy bilang proyekto

sang gubyerno madugay na nga ginahimo.

Halin pa sa panahon sang BFD (Bureau of

Forest Development) sa panahon ni diktador Marcos

asta subong paagi sa DENR (Department of

Environment and Natural Resources).

Sa subong ara ang National Greening

Program (NGP) sa Sentral Panay. Sang 1990s, ara

man ang Greening Panay nga ginpangunahan sang

3rdID sa amo nga mga lugar.

Ang problema sa NGP kay nagapanglaksam

ini sang kadutaan sang mga mangunguma kag

Tumanduk sa bukid. Ang DENR amo ang nagatalana

A

4 Daba-Daba, Marso 2017 kon diin magtanom kag kon ano ang itanom. Wala

ginapapartisipar ang mga Tumanduk nga ila kadutaan

ang ginapatamnan. Ini ang rason nga ginapamatukan

ini nga proyekto kapin kon pagpang-agaw duta ang

padulungan.

Amo man ining padihut nga Greening Panay

sadto. Nagagamay ang lugar nga mauma bangud ang

natamnan sang kahoy indi man mapanag-iyahan sang

mga Tumanduk. Gani negosyo ini sa kahoy sang

3rdID kag kakunsabo nga ahensya sang gubyerno.

Inagihan sadto sa Antique

May inagihan na sadto ang mga mangunguma

sa isa ka banwa sang Antique sadtong dekada 80. Sa

isa ka baryo sa Culasi. Ginpamatukan sang mga ma-

ngunguma ang programa sang BFD nga pagpananom

sang kahoy nga wala konsiderasyon sa kabuhian sang

mga mangunguma.

Nagaabot sa 2,500 ektaryas nga kadutaan ang

kalaparon sang baryo. Publiko ini nga kadutaan. Pero

nakontrol ang daku sini nga bahin sang isa ka agalon

nga mayduta kag ginhimo niya pastuhan sang mga

baka. May isa pa ka agalon nga may duta nga

nagabuhi sa pastuhan kag sila nga duha nagabuhin

sang mga 300 ka baka. Samtang ang iban nga bahin

sang kadutaan diri, deklarado nga kontrol sang BFD.

Ang mga mangunguma sa baryo wala

ginatugtan sa pagtalauma sang agalon kag sang BFD

bisan bat-ol lang. Nagapatanom sang kahoy ang BFD

bilang proyekto. Ginasaylo-saylo

sang mga otoridad sang banwa

ang lokasyon sang baryo. Ini para

wala kuno sang magsabad sa

pastuhan kag sa proyekto sang

BFD. Gani wala sang istabilidad

ang mga mangunguma. Ginaha-

rab sang mga baka ang ila

pananom. Gani ang mga pumuluyo

nagapangita na lang sang iban pa

nga mapangabuhian: nagapana-

kada sa Negros kag Luzon, naga-

bis-ak sang kahoy kag ibaligya,

magpangamuhan sa banwa ang

mga kababaihan nga tigulang kag

pamatan-on. Limitado ang pala-

mugnan sa nursery sang BFD kag

tuman ka barato nga suhol.

Bangud sa kapigaduhon,

may 18 ka pamilya na ang nag-

gwa sa baryo kag nagkadto sa

iban nga lugar. Nagdata ang mga pagpamuyong kag

pang-abuso sang mga tinawo sang agalon nga may-

duta nga bantay sa pastuhan. May narekord man nga

pito ka kababainhan ang ginpanglugos, may

ginsapote, ginpatay kag ginpapriso ang mga tinawo

sang agalon nga mayduta.

Sa pag-abot sang NPA, nabuligan sila nga

mag-organisa sang ila kaugalingon nga mga

mangunguma. Naabot nila ang lebel sa ila likum nga

rebolusyonaryong organisasyon nga sila na ang nag-

dumala sa ila kaugalingon nga baryo. Ginpursiger nila

sa otoridad sang banwa nga magpabilin sa isa ka

depinido nga lugar kag wala na nagaliton-liton pa kon

diin ang sentro sang baryo.

Ginpalig-on sang mangunguma ang ila

organisasyon kag may nag-entra sa NPA. Nagtukod

man sila sang yunit sang lokal nga milisya. Ginhawa-

nan sang NPA ang mga buyong kag abusador nga

mga tinawo sang agalon nga mayduta. Ang iban nga

mga buyong kag malain nga elemento nagpalagyo na

sang mabatian nila nga may NPA sa palibot nga lugar.

Gindemanda kag ginkomprontar sang mga

mangunguma ang tag-iya sang pastuhan kag

ginpursiger nga magtalauma sila sa bahin sang duta.

Amo man sa BFD. Napilitan nga magpasugot ang

agalon nga mayduta nga magtalauma sila nga wala

sang ano man nga bayran nga arkila sa sulod sang

lima ka tuig. Ini sa rason nga nagapundar pa lang sila.

Nagsugot man ana BFD

nga makatalauma sila kag

napilitan nga magpataas sang

suhol sa pagpamugon sa nursery

halin sa P7 pakadto sa P9 asta

nakaabot sa P30 ang adlaw.

Gin-gamit mismo sang

mga mangunguma ang mga pala,

sadol, piko, kag tagad sang BFD

sa pagbungkal sang duta nga ila

palangumhan. Nagkampanya sila

sa pagpatuhaw sang binhi sang

palay, ulutanon, prutas kag iban

pa nga pananom nga mas

permamente. Nagdebelopar sila

sang natural nga irigasyon halin

sa mga sapa kag pagkontor sang

banglid para umahon. Sa diri,

epektibo nga nag-andar ang

grupong binuligay. Nakapatuhaw

man ang ila organisasyon sang

karabaw kag iban nga dugang

5 Daba-Daba, Marso 2017 nga gamit sa pagpanguma.

Sang ulihi, naabot nila ang pagdebelopar sang

ulumhan nga tagsa ka mangunguma may duta nga

nagalapad sang isa ka sako ang binhi sa mimimum.

May ginreserba man sila nga kadutaan nga ang

kalaparon nagaabot sa 60 ka sako ang binhi para sa

pagbalik sang iban nga mga nagpanakada sa iban nga

lugar may opsyon nga magpanguma kag magpabilin

sa baryo upod sa ila pamilya. Naggamay ang

pagpanakada halin sa 30 pakadto sa anom na lang.

Kadungan sa iban nga katambi nga mga lugar,

labi nga nagpagsik ang rebolusyonaryong kahublagan

sa baryo. Nagtuhaw ang grupo medikal, grupo sa

pangkomunikasyon kag transportasyon, pagdamo

sang katapuan sang lokal milisya kag grupo nga

nagapaniktik sa hulag sang kaaway kag pagpatunda.

Nagdugang ang mga nagpultaym sa NPA halin sa mga

aktibista sa baryo. Naabot man sang mga

mangunguma ang pagtukod sang tsapter sang

Pambansang Kaisahan ng mga Magbubukid (PKM) sa

ila baryo.

Nangin makahulusga sini ang likum kag

armado nga kahublagan. Kon wala sang NPA kag ang

ila pagpasakup sa rebolusyonaryong kahublagan, wala

sila nakatukod sang ila baryo, sang ila organisasyon,

kag palangabuhian. #

Kababainhan nga Pulang hangaway sang Bagong Hukbong Bayan

ng Marso 8, Internasyunal nga Adlaw

sang Mamumugon nga Kababainhan.

Bilang pagdumdom man sa rebolus-

yonaryong paghimakas sang mga kababain-

han, ang koresponsal sang Daba-Daba nagti-

pon sang mga istorya halin sa mga kababain-

han nga Pulang hangaway nga katapu sang

lain-lain nga platun sang NPA sa Panay.

Ini ang buhi nga pagsaysay nila sang

inagihan bilang mga kababainhan nga nag-

uyat sang armas para ipakig-away indi lang

ang kawsa bilang babae, kundi ang makasahi

nga paghimakas, pag-alagad sa pumuluyo kag

bag-uhon ang subong nga sistema sang

katilingban.

* * *

Ako si Ka Red, halin sa kubay sang manubo

nga nahanunga nga mangunguma. Bilang babaye, kag

lamharon pa lang nga edad, napahilayo ako sa akon

ginikanan. Gin-antos ko ang kabuhi nga ara sa luyo

sang nagpadaku sa akon nga puno sang madulom nga

eksperyensya. Naagyan ko ang nanari-sari nga kapi-

gusan bilang bata kag bilang babaye sa luyo sang

nagpadaku sa akon.

Sa amon lugar, may nagahulag nga NPA sa

kabukiran. Gusto ko mahibal-an kon ano gid bala ang

NPA. Ano ang ginahimo sang NPA sa kabukiran?

Nagpamat-ud ako nga mangin isa sa ila, nagtuon kag

amat-amat nga nakamuklat sa kahimtangan sang

madamo nga pumuluyo nga grabe ang pagpang-

himulos kag pagpamigos sang nagahari nga sahi.

Nalugar ko man ang akon kaugalingon nga inagihan.

Diri kag nasabat ang akon mga palamangku-

tanon sadto. Diri ko naintyendihan nga indi lang ako

ang babae nga pigos kag ginahimuslan, kundi

madamo pa nga mga kababainhan ang gusto mahil-

way sa garuk nga katilingban.

* * *

Ako si Ka Kei, nakamuklat, nakarealisar kag

nagpartisipar sa armadong paghimakas. Halin sa

pagkabata, indi ako hamulag sa rebolusyonaryo nga

kahublagan. Permi ang mga kaupod sa lugar kon diin

ako nagdaku. Amat-amat napundar ang akon rebolus-

yonaryo nga kamuklatan.

Sa dalayon nga pagtuon ko sa kaumhan,

nadebelopar ko ang makasahi nga kamuklatan. Mas

A

6 Daba-Daba, Marso 2017 diri ko naapresyar kag narealisar ko ngaa diri sila ni

Nanay kag Tatay pultaym sa rebolusyon. Mas

napasangkad ang pamensaron, sa sina nakarealisa ako

nga DIRI ako mas ginakinahanglan. Ang sitwas-yon

sang malapad nga masa malubad paagi sa armado nga

paghimakas. Ina ang banas nga ginpili ko.

Sa tunga sang kabudlayan kag pagtilaw diri sa

kaumhan, napamatud-an ko nga indi upang ang

pagka-babaye paano mangin maisog kag mabakod sa

pagpangibabaw kag mag-atubang sang realidad sang

kabuhi diri sa rebolusyon. Mas diri ko napanday ang

kaugalingon sa pag-atubang sang mga hitabo kag mga

pagpanghangkat sa pagpalig-on sang panindugan

bilang isa ka Pulang hangaway-- mga hitabo nga

nagtudlo sa akon nga mangin maukod kag inspirado

paano pa gid mas mapauswag ang mga hilikuton kag

hakson ang sense of responsibility bilang isa ka

upisyal sa hukbo.

* * *

Ako si Ka Ren, indi lipod sa akon ang

rebolusyon ukon ang NPA. Bata pa ako, madamo na

nga NPA ang nakita ko. Indi ko man sadto madetalye

ang ila kawsa, ang nabal-an ko lang nga maayo sila

nga mga tawo.

Sang ten-edyer na ako, nagpursige ako nga

mag-integrar sa NPA. Sa duha ka bulan nga akon

pagtuon, napadaluman kag napasangkad ang pag-

intyendi ngaa may NPA kag mga problema sang mga

bababainhan. Natun-an ko nga indi lang gali ako ang

biktima sang kaimulon kundi milyon-milyon nga

pumuluyo ang ginapigos kag ginahimuslan upod ang

malala nga nagaantus nga kababainhan sa katilingban.

Nagdisisyon ako nga mag-pultaym sadtong

Marso 18, 2011. Bilang babaye nga Pulang hangaway,

maathag nga bitbit ko ang kawsa nga bugrason ang

gapos sang mga kababainhan kag sang pumuluyo sa

idalom sang ini nga sistema. Subong nagasulod na sa

pito ka tuig na ako nga pultaym sa rebolusyon. Malig-

on ang determinasyon nga isulong ang armado nga

paghimakas.

* * *

Si Ka Mai. Mangunguma man ang sahi nga

ginhalinan. Nag-iskwela, working student umpisa 12

anyos sa high school kag nag-untat matapos ang apat

ka tuig kag nagdisisyon nga magbalik sa balay

Sang naga-working student, mabudlay ang

akon inagihan. Malala man nga problema nga manubo

ang paglantaw bilang babae, dugang pa sa lapnag su-

bong nga garuk nga kultura. Ang edukasyon sa

subong prebelihiyo lang gani sa makasarang

maggasto. Mabudlay man mangita estable nga obra

bisan may tinapusan ka…

Namuklat ako sa bulig sang mga Kaupod nga

nakabalik sa amon lugar. Nagpamangkot ako kag

amat-amat nga nakahangup sa sitwasyon kag ngaa

may nagarebolusyon. Sa nakita ko, minilyon ka

pumuluyo ang nagaantus. Ini ang rason kon ngaa

nagdisisyon ako nga maglubos-panahon bilang Pulang

hangaway. Bilang babae, dapat gid man ako

manindugan kag ipakigbato ang kinamatarung paagi

sa pagrebolusyon sa pagbag-o sang katilingban…

* * *

Ako si Ka Erya. Nagdaku ako nga nakita ang

kabuhi sang mga sacada. Nagalibot ang ila kabuhi sa

siklo sang pagtanom sang tubo, paghulat samtang indi

pa pwede matapas, magaling kag mangin kalamay.

Nakita ko ang gutom, kapigaduhon, kakulangon sa

serbisyo sosyal pareho sa ikaayong lawas kag

edukasyon. Pero indi ko ini sadto malugar. Nagmarka

sa akon pamensaron ang ila sitwasyon.

Sang nagaeskwela ako, nakita ko ang mga

aktibista, mga pursigido maghibalo. Nagmuklat ako sa

katilingban, sa imperyalismo, burukrata kapitalismo,

sa demokratikong rebolusyon sang banwa nga may

sosyalistang perspektiba. Ini sa tunga sang

konserbatibo nga panan-awan sang akon pamilya.

Wala duro pamangkot nga ginhakos ko ang

kahustuhan sang Marxismo, Leninismo kag Maoismo.

Sang nakaobra ako sa ospital, nakita ko ang

mga pasyente nga kulang ang bulong, wala makakaon

nga bantay, kulang ang gamit. Nakita ko ang respon-

sibilidad sang mga nars, kulang sila sang tawo, indi

maatipanan ang mga pasyente. Diin ang serbisyo

sosyal sang gubyerno?

Gin-agwanta ko ang kapoy kag kaugot sa

sitwasyon paagi sa pagsabat sa pamangkot kada

bugtaw ko: Para kay sin-o ka nagabangon? Para sa

pumuluyo nga ginapigos kag ginahimuslan. Nalab-ot

ako sang panawagan kag ginsabat man ang akon

pamangkot.

Nagsumpa ako bilang katapo sang Bagong

Hukbong Bayan kag maghatag sang lubos-panahon,

kinaalam kag ikasarang para magdaog ang

rebolusyon. Ka, dya ron ako!

* * *

Si Ka Gabby. Nag-umpisa sa simple nga

handum: makatapos sa pag-eskwela kag may istable

7 Daba-Daba, Marso 2017 nga trabaho, may maayo nga buwasdamlag sa

palaabuton. Pero imol kami, indi gid malab-ot ini nga

handum. Diri nagtuhaw ang pamensaron: Tani, may

duta si Nanay kag Tatay… tani, barato lang ang mga

balaklon, ngaa imol kami?

Sa amon lugar, may NPA. May nagahambal

nga malain sila, may nagahambal nga maayo sila kag

para sila sa mga imol… gusto ko matun-an kag

makapamangkot sa ila. Nagpangusisa ako, daw damgo

lang, pero nangin interesado na ako

sa NPA.

Samtang sa yunit, natul-id

ko ang ugat nga problema sa

katilingban kag kon ano ang

solusyon. Ini man ang nagtulod sa

akon nga mangin hangaway sang

banwa. Bilang babae indi upang

ang mangin Pulang hangaway. Kag

ang realisasyon ko nga sa sulod

sang organisasyon sang NPA

ginabag-o ang sala nga panan-awan

sa kababainhan, ginarespeto, may

prinsipyo…

* * *

Ako si Ka Sierra, nagdaku bilang petiburges.

Ang akon kabuhi madamo sang prebilihiyo nga indi

makuha sang iban. Nakaeskwela ako kag nasabat sang

ginikanan ko ang tanan nga kinahanglanon kag wala

ko nakaagi nga ginkulang ako.

Apang pinasahi ang akon ginikanan. Pareho

sila nga rebolusyonaryo kag temprano ako nga

namuklat sa inhustisya kag banggianay sa sahi.

Nangin aktibista ako umpisa 13 anyos pa lang.

Luwas sini, nag-upod ako sa mga

mission sa kaumhan kag community

immersions. Nakita ko ang grabe

nga kaimulon kag kawawad-on nga

nagapasakit sa pumuluyo.

Sa pihak sang pagkaakti-

bista ko, nagahandum ako gihapon

nga magtungod sang masobra pa.

Gusto ko maghatag sang labi pa gid

sa akon mahimo.

Gusto ko mangin hangaway.

Bangud nakita ko ang kakina-

hanglanon, bangud panahon na.

Bangud ginapangayo na ini sang

rebolusyon kag bangud gusto kag

kinahanglan ko na ini himuon. #

NPA nagasulong sang katawhayan sa kaumhan

iin man nga sonang gerilya, napagkit sa

pamensaron sang masa ang papel sang NPA

sa pagpaluntad sang katawhay kag kalinong.

Gani sa mga lugar nga temporaryo nabayaan

ginahandum kag ginahulat nila ang pagpanumbalik

sang Pulang hukbo.

Sa kabukiran, kon sa diin napatumbayaan ang

pumuluyo, maluya ukon halos wala sang pamunuan

sang gubyerno nga nagatamud sa kaayuhan kag

kauswagan sang mga mangunguma, isa ka kondisyon

ini sa pagduging sang indi maayo nga pamensaron kag

paghulag nila. Ginsakyan pa ang ila atrasado nga

pamensaron kag kultura sang mga oportunistang

elemento nga magamit sila sang mga sindikato nga

may koneksyon man sa mga burukrata, sa kapulisan

kag militar.

Sa pagluntad sang New People,s Army, ini sa

masami ang pangunahon nga problema nga gilayon

ginahatagan pagtamud sa paglubad. Nangin

talalupangdon nga ganar sang masa ang pagtapna sang

sindikato sang kinawatay sang mga hayop sa dulunan

sang probinsya sang Antique kag Iloilo nga

ginasalaming sa pila ka halimbawa:

1998: Halos hakson sang isa ka mangunguma

ang nabawi niya nga karabaw nga ginpabalik sang

NPA paagi sa pila ka barangay upisyal kag pumuluyo

sa isa ka baryo sang Igbaras. Halin sa ila lugar gin-

guyod sang kawatan kag gindala sa mabukid nga lugar

ang amo nga hayop. Namonitor sang NPA ang

gintago nga karabaw, gin-operate ang pagbawi kag

sang ulihi ginsilutan sang kamatayon ang nasambit

nga kawatan.

2005: paagi sa pag-ubay sang NPA sa mga

pumuluyo, natigayon nga mabawi sang mga

mangunguma nga ululupod nagpangita sang karabaw

nga nadula. Bangud sang ila organisado nga paghulag

nakit-an ang karabaw nga ginbayaan na sang

makawat.

2011: ululupod nga nabawi sang mga

pumuluyo ang ginkawat nga mga kasapatan halin sa

isa ka ulumhan sang Iloilo didto sa isa ka lugar sa

Antique. Nangin likuan ang ini nga hitabu sa mas

D

8 Daba-Daba, Marso 2017 madalom nga pagtalaod-taod sang NPA sang mga

inangtanay sang network sang sindikato sa cattle

rustling sa lindero sang duha ka probinsya.

Matapos matumod ang lambat sang sindikato

gilayon ginlunsar sang NPA ang kampanya sa

pagpanghawan sang kabukiran batuk sa grupo nga ini.

Ginlab-ot sang rebolusyonaryo nga hustisya ang mga

masupog kag indi na mabag-o nga mga elemento.

Ginsilutan sang kamatayon si Samuel Mariano nga

taga-Aningalan, San Remegio, Antique. Napilasan

man sang gin-ambus sang yunit sang NPA si Benny

Mariano utod ni Samuel.

Ginbungkag ang nasapwan nga stockyard sang

mga kinawatan nga karbaw sa dulunan sang Igbaras

kag Tubungan. Ginpangwarningan kag ginpalayas ang

iban pa nga galamay. Kalakip man sa mga ginpang-

nyutralisa ang mga panting (lokal nga mga negos-

yante) nga muklat kag indi muklat nagapatigayon sa

pagbaligya sang mga kinawatan nga sapat.

Ang mga ginahinambitan pila lang sang mga

natigayon angut sa pagpaluntad sang katawhay kag

kalinong nga gintungdan sang NPA. Madamu pa ang

mahimo masambit umpisa nga nagluntad kag

nagpanggamot ini sa kaumhan. Mga kadalag-an ini

nga indi basta lang mapanas sa kasaysayan sang lugar.

Indi basta maagaw sang AFP sa pamensaron

kag tagipusuon sang pumuluyo nga nagahandum sang

makatarungan nga kalinong. Sa pihak sang binatalyon

nila nga operasyon sa kaumhan, paglibod sang kuno

“peace and development” nga mga aksyon kag

“pagbulig” sa masa, wala ini sang bisan isa ka

karbaw nga kinawatan nga nabalik sa mangunguma,

kag wala sila may nabungkag nga sindikato sang mga

kawatan sa kaumhan.

Ang nagakatabu sa mga binaryo nga malawig

ginteniran sang Philippine Army paagi sa mga

ditatsment ukon yunit pangsaywar nga “peace and

development teams” ukon PDT. Nagasungayan ang

daan na nga mga hurong sa lugar, nga ila man

ginarekrut nga mangin CAA, ukon mga impormer.

Nagaluntad ang kagamu kag nagasanyog ang indi

maayo nga bisyo kapareho sang inom, sugal, babaye

kag druga sa mga lugar nga ila ginateniran lakip na

ang mga kasapatan sang masa.#

Mga Balita

Wala gihapon hustisya kay Capalla,

biktima sang summary killing

Tatlo na ka tuig nga wala sa gihapon mahatagan sang

hustisya ang kamatayon ni Romeo Capalla, anay

manager sang Panay Fair Trade Center kag biktima

sang summary killing sadtong Marso 15, 2014.

Ginluthang siya sang RPA-ABB sa dikta sang militar

sa atubang sang Oton Public Market, mga 50 metros

ang kalayuon sa police station.

Suno sa Panay Alliance Karapatan, wala

gihapon sang hustisya kay Romy bangud sang kultura

sang impunity, (walay kahadlok nga magpanabat sa

layi sa pagkomiter sang krimen) nga nagaluntad sa

subong nga sistema sang katilingban kapin sa kubay

sang PNP kag militar lakip ang mga ahente sini kag

mga paramilitar.

Ulihi nakita si Capalla nga nagabulig sa mga

biktima sang bagyong Yolanda sa Capiz semana antes

ini ginpatay. Sa bahin naman sa mga kababainhan

nga nahatagan sang pamugnan sa PFTC, si Capalla

naghatag sang kahigayunan para sa pumuluyo nga

makatrabaho bilang palangabuhian.

Sa ikatlo nga tuig sang pagpatay kay Capalla,

naghiwat sang rali ang mga progresibo nga

organisasyon kag iban nga pumuluyo sa atubangan

sang tyendahan sang Oton sa pagdemanda sang

hustisya para iya. #

#WomenStrike sang Marso 8

Nagmartsa-rali ang kabilugan nga 2,750 nga

kababainhan halin sa kubay sang mga mangunguma,

mamumugon kag iban nga mga imol sa Iloilo City,

Capiz, Aklan kag sa Estancia sang nagligad nga

Marso 8, 2017 sa okasyon sang Adlaw sang

Kababainhan.

9 Daba-Daba, Marso 2017 Ang martsa-rali sang mga kababainhan

pagpahayag sang pagpamatuk nila sa padayon nga

paghimulos kagpagpamigos kag bilang pagpakig-isa

man sa iban nga kababainhan nga anakbalkas sa iban

nga pungsod nga ginakontrolar sang imperyalismong

US.

Ginpangunahan sang GABRIELA ang linibo

ka kababainhan sa ining kalibutanon nga

#WomenStrike agud ipanawagan ang Trabaho, Duta,

Hustisya kag Kalinungan.

Suno sa GABRIELA-Iloilo City, ang padayon

nga kawawad-on sang desente kag regular nga

trabaho, duta, serbisyo sosyal, kalakasan kag

inhustisya amo ang mga basehan agud padayunon

sang kababainhan nga Pilipino ang ginhimakasan sang

mga kababainhan nga anakbalhas sang nagliligad nga

tinuig nga nagtulod sa pagdeklarar sang Marso 8

bilang International Working Women's Day.

Madamo na sang kadalag-an ang militante nga

paghimakas sang kababainhan nga Pilipino upod sa

iban nga kababainhan sa luwas sang pungsod. Ini

kaangay sang kinamatarung nga makaboto,

paghimakas sa pagpanubo sa 8-oras kada adlaw nga

pagtrabaho halin sa 12 oras, layi batuk sa child labor

kag iban pa nga kadalag-an sa reporma sa pagprotehir

sa kinamatarung sang kababainhan kag kabataan.

Apang sa pihak sini, indi pa bastante agud

mabag-o ang kahimtangan kundi dapat padayon nga

militante nga iduso sang kababainhan ang matuod-

tuod nga pagbag-o agud maangkon ang kalinungan

nga nakabase sa hustisya.#

Paltik ang layi para sa libre nga edukasyon

Ang senate Bill 1304 ukon Affordable Education for

All, ang ginapabugal nga kuno libre nga edukasyon

isa ka pagpaniplang lang. Indi ini libre. Kundi hatagan

lang sang subsidyo kag ayuda ang mga istudyante nga

italana sang estado bilang imol nga hatagan sang

ayuda pinansyal.

Suno sa tagpamaba sang Kabataan Partylist-

Panay, ang bersyon sang senado magadingut pa gid

sang edukasyon, imbes maangkon sang tanan. Ang

Senate Bill 1304 wala sang kinatuhay sa Socialized

Tuition System (STS) sang University of the

Philippines (UP). Sa STS, “ginasubsidyuhan” sang

estado ang imol nga istudyante. Samtang ang “may

sarang” magabayad sang mataas nga twisyon para

masuportahan ang imol nga istudyante.

Suno sa Kabataan Partylist, mangin rason lang

ini sang dugang nga pagtaas sang balayran sa mga

kolehiyo kag unibersidad pangpubliko. Ini bangud

tugtan na sila nga magpataas twisyon. Dugang pa sang

Kabataan Partylist-Panay nga ang socialized tuition

policy isa ka tabon sa pagpataas sang balayran sa

twisyon kag ang sa higher bracket magbayad sang

tuition sang ara sa lower bracket nga ginasubsidyo.

Ang Senate Bill 1304 labi nga nagapakita sang

komersyalisasyon sang edukasyon. Pabor ini sa mga

dalagku nga kapitalista sa edukasyon nga amo ang

nagaganansya sa pondo nga para kuno sa mga “imol”

nga istudyante.

Alipalok a panahon sang ceasefire, dapat untaton sang AFP

ang ila operasyon pangkombat, CMO kag intel. Sang

nagligad, ang AFP nagbayolar sang ila kaugalingon

nga deklarasyon sang ceasefire.

Halimbawa sini, ang kaso sang Cabatangan, Lam-

bunao. Sang wala pa ceasefire wala man sila diri nagatenir.

Oktubre sang nagligad nga tuig umpisa nga ginmiltiarisa

nila ang baryo bisan may ceasefire.

Asta sining ikaduha nga semana sang Marso 2017,

masobra apat na ka bulan ang may 50 ka katapo sang mili-

tar sa pagpamuno ni 1st Lt. Ferdinand Devera kag Capt.

Gilbert Facunlad nga nagagamit sang health center kag

barangay hall sang baryo.

Masobra duha ka semana nga nauntat ang pag-

eskwela sang mga kabataan bangud ginhimo nga kampo

sang mga militar ang Cabatangan, Elementary School.

Wala pa lubos nga nakabalik ang masobra 30 ka

mga pamilya nga nagbakwit sa kahadlok bangud sang

pagpaniro sang militar sang ila barangay hall kag day care

center sadtong tinalikdan nga Pebrero 4. Ginhimo pa sang

mga militar nga panaming ang 10 ka mga sibilyan lakip

ang isa ka tigulang nga babaye kag 6 ka menor de edad.

* * *

Duguon ang agi sang 61stIB. Nagalaba na gid ang

lista sang mga salabton sini nga paglapas sa tawhanon nga

kinamatarung. Sanday Sgt. Jeffrey Belarmino, Major Allan

Mangaser, executive officer sang 61st IB, kag Lt. Col.

Leonardo Pena, commanding officer sang 61st IB ang

nagpanguma sa pagpangluthang-patay kanday Lorendo

S

10 Daba-Daba, Marso 2017 kag Ian Borres sa Jebaca, Maayon, Capiz sadtong Pebreto

24.

Tropa sang Charlie Company sang 61stIB ang nag-

patay kay Rodelyn Aguirre, 6 anyos, sang ginpalukpan

sang M203 grenade launcher sadtong Marso 13. Si Rode-

lyn upod ang iya manghod nga si Rhoda, 3 anyos, ang

nagahampang sa gwa sang ila balay sa Brgy Tacayan,

Tapaz, Capiz sang gulpi lang naglupok ang M203 halin sa

detatsment sang mga militar 150 metros ang kalayuon sa

ila balay.

Isa ka bulan antes napatay si Rodelyn Aguirre,

pinatay man sang yunit sang 61stIB si Charito Eulalio kag

iya bana sa Brgy. Rizal Sur, Tapaz sadtong Pebrero 2012.

Oktubre 2013, ginstraping sang 61st IB ang balay ni

Rolando Diaz sa diin siya napilasan samtang patay naman

si Pastor Mirasol sa Brgy. Nayawan, Tapaz. Duro pa

krimen ining 61stIB sa Negros antes ginsaylo sa Panay.#

Pamatan-on, pagpasakup sa rebolusyon

Bilang pamatan-on,

Madamo ang nagasulod sa akon pamensaron

Kag isa na dira ang magrebolusyon

Madamo na nga kabuhi ang ginhalad sang mga kaupod

Kag ang ila gusto amo ang hilwayon ang pungsod.

Kon aton balikan ang kasaysayan

Madamo ang pumuluyo nga ginapigos kag ginahimuslan

Sang agalon nga mayduta kag mga manggaran

Gusto bala ninyo magpadayon ining kahimtangan?

Gani, magmata na kita nga mga pamatan-on

Bangud wala kita sang masanag nga palaabuton

Daku ang papel sang mga pamatan-on

Sa paghilway sang pungsod naton

Dapat kita mag-pultaym sa rebolusyon!

- Ka Jude