TEPE AKADEMİ

PARLAYICI-PATLAYICI ORTAMLAR

Ders Notları

PATLAYICI KARIŞIM

Patlayıcı Karışım: Yanma özelliğine sahip maddelerin (gaz, buhar, sis

vb.)normal koşullar altında hava ile oluşturduğu ve herhangi bir tutuşturucu

kaynakla tümüyle yanabilen karışımdır.

PATLAMA OLAYI VE KOŞULLARI

Patlama

• Belirli oranlardaki yanıcı madde ve hava karışımının, tutuşturucu etkisiyle

yanması ile yüksek sıcaklık ve basınçta gaz açığa çıkmasına neden olan ve

çok hızlı yürüyen fizikokimyasal tepkimelerdir.

Bir Patlamanın Oluşabilmesi İçin

• Tutuşturma Kaynağı

• Patlayıcı Gaz, Buhar veya Toz

• Minimum Oksijen Konsantrasyonu

TUTUŞTURUCU KAYNAKLAR

• Sıcak yüzeyler

• Alevler ve sıcak gazlar

• Elektrik cihazları

• Elektromagnetik dalgalar

• Adyabatik sıkıştırma ve şok dalgaları

• Ekzotermik tepkimeler (Tozların kendi kendine tutuşmalarına neden

olabilen)

• Mekanik olarak üretilen kıvılcımlar

• Kaçak ve kısa devre elektrik akımları

• Statik elektrik

• Aydınlatma

PPatlamalarda , alev hızı oldukça yüksektir.

Alev hızı: İlk 120 metrede, 850 m/s hızla hareket edebilmektedir.

Deneysel çalışmalarda, 1800 m/s hızla hareket eden alevler tespit edilmiştir.

Patlama sıcaklığı: 700 OC -1200 OC arasında değişmektedir. Fakat, teorik

olarak hesaplanabilen sıcaklık 2750 OC’dir.

PATLAMA ESNASINDA ALEVİN ROLÜ

Patlama sırasında , en önemli rolü alev oynar. Sıcaklık etkisiyle alev alanı daima

yüksek basınç merkezi konumundadır. Yüksek basınçtan dolayı, alevin önündeki

hava büyük bir hızla ileriye doğru itilirken, yanan gazlar da hızla, geriye

patlamanın oluştuğu yere doğru itilir.

PATLAMA YERİNİN TESPİTİ

• Patlamanın sona ermesi ve mevcut sıcak gazların soğuması ile merkezde

bir vakum bölgesi oluşur. Cisimler,özellikle hafif olanları, boşluğa doğru

hareket eden hava basıncı ile patlamanın orijinal noktasına ilerlerler. Bu

durum, patlama yerinin belirlenmesinde çok önemli yer teşkil eder.

HAVA BİLEŞİMİ

• % 21 oksijen (O2)

• % 78 azot (N2)

• % 0.3-0.4 karbondioksit (CO2)

• Asal Gazlar (Ar, Ne, Kr, Rn, Xe)

• Eser miktarda Hidrojen(H2) ve Helyum(He)

• Değişen oranlarda su buharı (nem) bulunur.

PATLAYICI HAVA KARIŞIMI

Yanma özelliğindeki gazlar,

• Hidrokarbonlar : metan, etan, propan, bütan gibi,

• hidrojen, karbonmonoksit ve hidrojensülfür gibi,

gazları içeren hava karımıdır.

• MELEZ(HİBRİD) KARIŞIM: Farklı fiziksel durumlarda, tutuşabilen

maddelerin hava ile oluşturduğu karışım. metan + hava ( Grizu patlaması)

kömür tozu+ hava

benzin buharı+ hava gibi karşımlar

DOĞAL GAZ

• Doğal gaz:Büyük bir kısmı metandan oluşan etan, propan ve bütan

içerikli doymuş hidrokarbon karışımıdır.

Doğal gaz çıkarıldıktan sonra işlenir ve temizlenir ve hidrokarbonlar damıtılır.

Elde edilen ürünler;

• Doğal likit gaz (NLG):Etan, propan, bütan, izobütan, pentan ve diğer ağır

hidrokarbon karışımı.

• Likit petrol gaz (LPG) : Propan ve bütan (%30 propan-% 70 bütan)

karışımı.

• Kuru doğal gaz :İçerisinde hiç ağır hidrokarbon bulunmayan gaz karışımı

• Likit doğal(natural ) gaz( LNG): Sıvılaştırılmış doğal gaz

PARLAYICI SIVILAR

• Parlayıcı olan tüm sıvılar , yanıcı gazlar gibi patlamaya neden olabilir.

Parlayıcı sıvı buharları + hava karışım oranlarına bağlı

Örneğin,

• Benzin buharı + hava ( hacimce % 1-6 ) ,patlama sınırı

• Etanol+ hava ( % 3.5-19)

• Asetilen+ hava ( % 2.5-81)

• Bütilen+ hava (% 1.7-90)

patlayıcı karışım oluştururlar.

FILXBOROUGH

01.06.1974

İngiltere

1 Haziran 1974, siklohekzanoksidasyonu yapan tesiste bir buhar bulutu patladı.

28 Kişi öldütesis ve çevresindeki bir çok yer tahrip oldu.

BLEVE I (Kaynayan Sıvı - Genleşen Buhar Patlaması)

• Alevin sıvılaştırılmış gaz tanklarına erişmesi ve gaz tanklarının alev

etkisiyle ısınmasıyla ile parlama - patlama başlar.

• Isınan tank içindeki sıvılaştırılmış gaz genleşir, tankın iç basıncı artar.

Basınç etkisiyle emniyet valflerinden çıkan gaz da alevi besler. Sıcaklığın

yükselmesi ile buharlaşma dolayısıla genleşme de artacağından, basınç

çok yükselecek ve tank yırtılacaktır.(Gaz fazına bağlı olarak patlama da

gerçekleşebilir.)

BLEVE

• Tankın yırtılması veya başka bir nedenle sıvılaştırılmış gazın dışarıya

akması ile BLEVE olayı başlar. Sıvılaştırılmış gaz hızla buharlaşırken sıvı

damlacıkları bulunan bir buhar tabakası oluşur. Oluşan bu sıvı - buhar

karışımı da ateşle etkileştiğinde bleve olayı sona erer..

13 Mayıs 2000 Havai fişek fabrikasında patlama, Enschede,Hollanda

İçÇapı: 200 m •DışÇapı: 750 m •22 Kişi öldü(4 itfaiyeci)

•944 kişi yaralı•350 ev yok oldu •1000’in üstünde ev ve fabrika hasar gördü

TEHLİKELİ YERLERİN SINIFLANDIRILMASI

• Tehlikeli yerler, patlayıcı ortam oluşma sıklığı ve bu ortamın devam etme

süresi esas alınarak, bölgeler halinde sınıflandırılır.

Bölge 0

• Gaz, buhar ve sis halindeki parlayıcı maddelerin hava ile karışımından

oluşan patlayıcı ortamın sürekli olarak veya uzun süre ya da sık sık

oluştuğu yerler.

Bölge 1

Gaz, buhar ve sis halindeki parlayıcı maddelerin hava ile karışımından oluşan

patlayıcı ortamın normal çalışma koşullarında ara sıra meydana gelme ihtimali

olan yerler.

Bölge 2

• Gaz, buhar ve sis halindeki parlayıcı maddelerin hava ile karışarak normal

çalışma koşullarında patlayıcı ortam oluşturma ihtimali olmayan yerler ya

da böyle bir ihtimal olsa bile patlayıcı ortamın çok kısa bir süre için kalıcı

olduğu yerler.

Bölge 20

• Havada bulut halinde bulunan yanıcı tozların, sürekli olarak veya uzun

süreli ya da sık sık patlayıcı ortam oluşabilecek yerler.

Bölge 21

Normal çalışma koşullarında, havada bulut halinde bulunan yanıcı

tozların ara sıra patlayıcı ortam oluşturabileceği yerler.

• Bölge 22

Normal çalışma koşullarında, havada bulut halinde yanıcı tozların patlayıcı

ortam oluşturma ihtimali bulunmayan ancak böyle bir ihtimal olsa bile bunun

yalnızca çok kısa bir süre için geçerli olduğu yerler.

PATLAYICI ORTAM OLUŞABİLECEK YERLER İÇİN UYARI İŞARETİ

• Patlayıcı ortam oluşabilecek yerler için uyarı işareti üçgen şeklinde, siyah

kenarlar ve sarı zemin üzerine siyah yazı ile işaretlenecektir. Sarı zemin,

işaret alanının en az %50' si kadar olacaktır.

PATLAYICI ORTAMLARIN TEHLİKELERİNDEN ÇALIŞANLARIN

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Hukuki Dayanak, Tanımlar

Amaç

Madde 1 – Bu Yönetmeliğin amacı, işyerlerinde oluşabilecek patlayıcı

ortamların tehlikelerinden çalışanların sağlık ve güvenliğini korumak için

alınması gerekli önlemleri belirlemektir.

• Kapsam

• Ancak;

• a) Hastalara tıbbi tedavi uygulamak için ayrılan yerler ve tıbbi tedavi

uygulanması,

• b) 01/4/2002 tarihli ve 24713 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak

yürürlüğe giren Gaz Yakan Cihazlara Dair Yönetmelik kapsamında yer alan

cihazların kullanılması,

• c) Patlayıcı maddelerin ve kimyasal olarak kararsız halde bulunan

maddelerin üretimi, işlemlerden geçmesi, kullanımı, depolanması ve

nakledilmesi,

• d) Sondaj yöntemiyle maden çıkarma işleri ile yeraltı ve yerüstü maden

çıkarma işleri,

• e) Uluslararası antlaşmaların kapsamında bulunan kara, hava ve su yolu

taşıma araçlarının kullanılması,

bu Yönetmelik kapsamı dışındadır.

Patlayıcı ortam oluşabilecek yerlerde kullanılacak her türlü taşıma aracı

Yönetmelik kapsamındadır.

• Bu Yönetmelikte belirtilen daha sıkı ve özel önlemler saklı kalmak kaydı

ile, 4 üncü maddede tanımlanan ‘patlayıcı ortam’ oluşması ihtimali

bulunan işyerlerinde, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği hükümleri ve

ilgili diğer Yönetmeliklerin hükümleri de uygulanır.

Dayanak

• Madde 3 – Bu Yönetmelik 4857 sayılı İş Kanununun 78 inci maddesine

göre düzenlenmiştir.

• Tanımlar

• Madde 4 – Bu Yönetmeliğin amacı açısından;

• a) Patlayıcı ortam : Yanıcı maddelerin gaz, buhar, sis ve tozlarının

atmosferik şartlar altında hava ile oluşturduğu ve herhangi bir

tutuşturucu kaynakla temasında tümüyle yanabilen karışımıdır.

• b) Normal çalışma şartları : Bir tesisin tasarımlanan amaç doğrultusunda,

ölçü ve değerlerde çalıştırılmasıdır.

• * 26 Aralık 2003 tarih ve 25328 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır

• İKİNCİ BÖLÜM

• İşverenin Yükümlülükleri

• Patlamaların Önlenmesi ve Patlamadan Korunma

• Madde 5 – Patlamaların önlenmesi ve bunlardan korunmayı sağlamak

amacıyla işveren, aşağıda belirtilen temel ilkelere ve verilen öncelik

sırasına uyarak, yapılan işlemlerin doğasına uygun olan teknik ve

organizasyona yönelik önlemleri alacaktır:

• a) Patlayıcı ortam oluşmasını önlemek,

• b) Yapılan işlemlerin doğası gereği patlayıcı ortam oluşmasının önlenmesi

mümkün değilse patlayıcı ortamın tutuşmasını önlemek,

• c) İşçilerin sağlık ve güvenliklerini sağlayacak şekilde patlamanın zararlı

etkilerini azaltacak önlemleri almak.

• Bu önlemler, gerektiğinde patlamanın yayılmasını önleyecek tedbirlerle

birlikte alınacaktır. Alınan bu tedbirler düzenli aralıklarla ve işyerindeki

önemli değişikliklerden sonra yeniden gözden geçirilecektir.

• Patlama Riskinin Değerlendirilmesi

• Madde 6 – İşveren, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinde belirtildiği

şekilde işyerinde risk değerlendirmesi yaparken patlayıcı ortamdan

kaynaklanan özel risklerin değerlendirmesinde aşağıdaki hususları da

dikkate alacaktır:

• a) Patlayıcı ortam oluşma ihtimali ve bu ortamın kalıcılığı,

• b) Statik elektrik de dahil tutuşturucu kaynakların bulunma, aktif ve etkili

hale gelme ihtimalleri,

• c) İşyerinde bulunan tesis, kullanılan maddeler, prosesler ile bunların

muhtemel karşılıklı etkileşimleri,

• d) Olabilecek patlamanın etkisinin büyüklüğü.

• Patlama riski, patlayıcı ortamların oluşabileceği yerlere açık olan veya

açılabilen diğer yerler de dikkate alınarak bir bütün olarak

değerlendirilecektir

• İşyerinin Güvenli Hale Getirilmesi

• Madde 7 – Risk değerlendirmesinin temel ilkelerine ve bu Yönetmeliğin 5

inci maddesinde belirtilen hususlara uygun olarak çalışanların sağlık ve

güvenliğini korumak için işveren:

• a) İşçilerin ve diğer kişilerin sağlık ve güvenliği için tehlikeli patlayıcı

ortam oluşma ihtimali olan yerlerde güvenli çalışma şartlarını sağlayacak,

• b) İşçilerin sağlık ve güvenliği için tehlikeli patlayıcı ortam oluşma ihtimali

olan yerlerde, yapılan risk değerlendirmesi sonucuna göre çalışma

süresince uygun teknik yöntemlerle bu kısımların gözetim altında

tutulmasını sağlayacaktır.

• Koordinasyon Görevi

• Madde 8 – Bir işyerinde birden fazla işverene ait çalışan bulunması

durumunda, her işveren kendi kontrol alanına giren tüm hususlardan

sorumlu olacaktır.

• İşverenlerin, İş Kanunu ve İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinde belirtilen

sorumlulukları saklı kalmak kaydı ile yasal olarak işyerinin tümünden

sorumlu olan işveren, bu Yönetmeliğin 10 uncu maddesinde belirtilen

Patlamadan Korunma Dokümanında öngörülen, çalışanların sağlık ve

güvenlikleri ile ilgili önlemlerin belirlenmesi ve uygulanmasını koordine

edecektir.

• Patlayıcı Ortam Oluşabilecek Yerlerin Sınıflandırılması

• Madde 9 – İşveren;

• a) Patlayıcı ortam oluşması ihtimali olan yerleri Ek-I’de belirtildiği şekilde

sınıflandıracak,

• b) Yukarıda (a) fıkrasına göre sınıflandırılmış olan bölgelerde Ek-II’de

verilen asgari gereklerin uygulanmasını sağlayacak ve

• c) İşçilerin sağlık ve güvenliğini tehlikeye atabilecek miktarda patlayıcı

ortam oluşabilecek yerlerin girişine Ek-III’de verilen işaretleri koyacaktır.

• Patlamadan Korunma Dokümanı

• Madde 10 – İşveren, bu Yönetmeliğin 6 ncı maddesinde belirtilen

yükümlülüğünü yerine getirirken, aşağıda belirtilen ve bundan sonra

“Patlamadan Korunma Dokümanı” olarak anılacak belgeleri

hazırlayacaktır.

• Patlamadan Korunma Dokümanında, özellikle;

• a) Patlama riskinin belirlendiği ve değerlendirildiği,

• b) Bu Yönetmelikte belirlenen yükümlülüklerin yerine getirilmesi için

alınacak önlemler,

• c) İşyerinde Ek-I’e göre sınıflandırılmış yerler,

• d) Ek-II’de verilen asgari gereklerin uygulanacağı yerler

• e) Çalışma yerleri ile uyarı cihazları da dahil iş ekipmanının tasarımı,

işletilmesi, kontrol ve bakımının güvenlik kurallarına uygun olarak

sağlandığı,

• f) İşyerinde kullanılan tüm ekipmanın “İş Ekipmanlarının Kullanımında

Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği” ne uygun olduğu,

• hususları yazılı olarak yer alacaktır.

• Patlamadan korunma dokümanı, işin başlamasından önce hazırlanacak ve

işyerinde, iş ekipmanında veya organizasyonunda önemli değişiklik,

genişleme veya tadilat yapıldığında yeniden gözden geçirilerek

güncelleştirilecektir.

• İşveren, yürürlükteki mevzuata göre hazırladığı patlama risk

değerlendirmesini, dokümanları ve benzeri diğer raporları birlikte ele

alabilir.

• İşyerleri ve İş Ekipmanları İçin Özel Gerekler

• Madde 11 – Patlayıcı ortam oluşma ihtimali bulunan işyerlerinde,

işverenler aşağıda belirtilen hususlara uymakla yükümlüdür:

• a) Patlayıcı ortam oluşma ihtimali bulunan yerlerde, bu Yönetmeliğin

yayımlandığı tarihte kullanılmakta olan veya kullanıma hazır olan iş

ekipmanları, 30/6/2006 tarihine kadar Ek-II A’da belirtilen asgari

gerekleri karşılamak zorundadır.

• b) Patlayıcı ortam oluşma ihtimali bulunan yerlerde kullanılmak üzere bu

Yönetmeliğin yayımlandığı tarihten sonra yeni alınacak iş ekipmanları,

30/6/2006 tarihine kadar Ek-II A ve Ek-II B’de verilen asgari gerekleri

karşılayacaktır.

• c) Patlayıcı ortam oluşabilecek kısımları bulunan ve 30/6/2006 tarihinden

sonra açılacak işyerleri ise bu Yönetmelikte belirtilen şartlara uygun

olarak kurulacaktır.

• d) Patlayıcı ortam oluşabilecek kısımları bulunan ve 30/6/2006 tarihinden

önce açılmış olan işyerleri, bu Yönetmeliğin yayımlandığı tarihten itibaren

en geç üç yıl içinde bu Yönetmelik hükümlerine tam olarak uygun hale

getirilecektir.

• Patlayıcı ortam oluşabilecek kısımları bulunan işyerlerinde 30/6/2006

tarihinden sonra herhangi bir değişiklik, eklenti veya tadilat yapıldığında,

işveren bu Yönetmelik hükümlerine tam olarak uyulmasını sağlayacaktır

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Son Hükümler

İlgili Avrupa Birliği Mevzuatı

Madde 12 – Bu Yönetmelik 16/12/1999 tarihli ve 1999/92/EC sayılı Avrupa

Parlamentosu ve Konseyi Direktifi esas alınarak hazırlanmıştır.

Yürürlük

Madde 13 – Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

Madde 14 – Bu Yönetmelik hükümlerini Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı

yürütür

EK - I

• PATLAYICI ORTAM OLUŞABİLECEK YERLERİN SINIFLANDIRILMASI

• Yönetmeliğin 5, 6, 9 ve 10 uncu maddelerine göre önlem alınması

gereken yerlerde aşağıda belirtilen sınıflandırma sistemi uygulanacaktır.

• 1 – Patlayıcı Ortam Oluşabilecek Yerler

• Çalışanların sağlık ve güvenliğini korumak için özel önlem alınmasını

gerektirecek miktarda patlayıcı karışım oluşabilecek yerler, bu

Yönetmeliğe göre tehlikeli kabul edilecektir.

• Çalışanların sağlık ve güvenliğini korumak için özel önlem alınmasını

gerektirecek miktarda patlayıcı karışım oluşması ihtimali bulunmayan

yerler bu Yönetmeliğe göre tehlikesiz kabul edilecektir.

• Parlayıcı ve/veya yanıcı maddelerin hava ile yaptıkları karışımların,

bağımsız olarak bir patlama meydana getirmeyecekleri yapılacak

araştırmalarla kanıtlanmadıkça, bu maddeler patlayıcı ortam

oluşturabilecek maddeler olarak kabul edilecektir.

2 – Tehlikeli yerlerin sınıflandırılması

• Tehlikeli yerler, patlayıcı ortam oluşma sıklığı ve bu ortamın devam etme

süresi esas alınarak, bölgeler halinde sınıflandırılır.

• Ek-2 A’ ya göre alınacak önlemler, yapılan bu sınıflandırmaya göre

belirlenir.

• Bölge 0

• Gaz, buhar ve sis halindeki parlayıcı maddelerin hava ile karışımından

oluşan patlayıcı ortamın sürekli olarak veya uzun süre ya da sık sık

oluştuğu yerler.

• Bölge 1

• Gaz, buhar ve sis halindeki parlayıcı maddelerin hava ile karışımından

oluşan patlayıcı ortamın normal çalışma Bölge 2

• Gaz, buhar ve sis halindeki parlayıcı maddelerin hava ile karışarak normal

çalışma koşullarında patlayıcı ortam oluşturma ihtimali olmayan yerler ya

da böyle bir ihtimal olsa bile patlayıcı ortamın çok kısa bir süre için kalıcı

olduğu yerler.

• Bölge 20

• Havada bulut halinde bulunan yanıcı tozların, sürekli olarak veya uzun

süreli ya da sık sık patlayıcı ortam oluşabilecek yerler.

• Bölge 21

• Normal çalışma koşullarında, havada bulut halinde bulunan yanıcı

tozların ara sıra patlayıcı ortam oluşturabileceği yerler.

• Bölge 22

• Normal çalışma koşullarında, havada bulut halinde yanıcı tozların

patlayıcı ortam oluşturma ihtimali bulunmayan ancak böyle bir ihtimal

olsa bile bunun yalnızca çok kısa bir süre için geçerli olduğu yerler.

• koşullarında ara sıra meydana gelme ihtimali olan yerler.

EK – II

• A – ÇALIŞANLARIN SAĞLIK VE GÜVENLİKLERİNİN PATLAYICI ORTAM

RİSKLERİNDEN KORUNMASI İÇİN ASGARİ GEREKLER

• Bu ekte belirtilen gerekler;

• a) İşyerlerinin, iş ekipmanının, kullanılan maddelerin veya yürütülen

faaliyetin yapısından kaynaklanan patlayıcı ortam riski bulunan ve Ek-1’e

göre tehlikeli sınıfına giren yerlere,

• b) Tehlikeli yerlerde bulunan ekipmanın güvenli bir şekilde çalışması için

gerekli olan veya bu ekipmanların güvenli çalışmasına yardımcı olan

ancak kendisi tehlikeli bölgede bulunmayan ekipmanlara,

• uygulanacaktır.

1. Organizasyon Önlemleri

• 1.1. Çalışanların Eğitimi

• İşveren, patlayıcı ortam oluşabilen yerlerde çalışanlara, patlamadan

korunma konusunda yeterli ve uygun eğitimi sağlayacaktır.

• 1.2. Yazılı Talimatlar ve Çalışma İzni

• Patlamadan Korunma Dokümanında gerekli görülmesi halinde;

• a) Tehlikeli yerlerdeki çalışma, işverence düzenlenen yazılı talimatlara

uygun yapılacaktır.

• b) Gerek tehlikeli işlerin yapılmasında, gerekse başka çalışmaları

etkileyerek tehlikeye neden olabilecek diğer işlerin yapılmasında, bir

“Çalışma İzni” sistemi uygulanacaktır.

• Çalışma izni, bu konuda yetkili ve sorumlu olan bir kişi tarafından işe

başlamadan önce yazılı olarak verilecektir.

2. Patlamadan Korunma Önlemleri

2.1. Patlama tehlikesine neden olabilecek parlayıcı gazlar, buharlar, sisler veya

yanıcı tozların isteyerek veya istemeyerek ortaya çıkması halinde, bunların

güvenli bir yere uygun şekilde yönlendirilmesi veya uzaklaştırılması sağlanacak,

bunun yapılması pratik olarak mümkün değilse yayılmalarını önleyecek başka

uygun önlemler alınacaktır.

2.2. Eğer patlayıcı ortam birkaç çeşit parlayıcı ve/veya yanıcı gazlar,

buharlar, sisler veya tozlardan oluşuyorsa, alınacak koruyucu önlem en yüksek

riske uygun olacaktır.

2.3. Özellikle, çalışanların ve çalışma ortamının statik elektrik taşıyıcısı

veya üreticisi olabileceği durumlarda, bu Yönetmeliğin 5’inci maddesinde

belirtilen tutuşturma tehlikesinin önlenmesinde, statik elektrik boşalmaları da

dikkate alınacaktır. Patlayıcı ortamı tutuşturabilen statik elektrik oluşumunu

önlemek için çalışanlara uygun malzemeden yapılmış kişisel koruyucu giysiler

verilecektir.

• 2.4. Tesis, ekipman, koruyucu sistemler ve bunlarla bağlantılı cihazların

patlayıcı ortamda güvenle kullanılabileceğinin, Patlamadan Korunma

Dokümanında belirtilmesi halinde bunlar hizmete sokulabilir. Bu kural

27/10/2002 tarihli ve 24919 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak

yürürlüğe giren Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat ve

Koruyucu Sistemlerle İlgili Yönetmelik’ e göre ekipman veya koruyucu

sistem sayılmayan ancak tesiste yerleştirildikleri yerlerde kendileri bir

tutuşturma tehlikesi oluşturan iş ekipmanları ve bağlantı elemanları için

de geçerlidir. Bağlantı elemanlarında herhangi bir karışıklığa meydan

vermemek için gerekli önlem alınacaktır.

• 2.5. Patlama riskini en aza indirmek ve olası bir patlamada, patlamayı

kontrol altına almak, işyerine ve iş ekipmanlarına yayılmasını en aza

indirebilmek için; işyerleri, iş ekipmanları ve bunlarla bağlantılı tüm

cihazların tasarımı, inşası, montajı ve yerleştirilmesi, bakım, onarım ve

işletilmesinde gerekli tüm önlemler alınacaktır. İşyerlerinde patlamanın

• fiziksel tesirlerinden çalışanların etkilenme riskini en aza indirmek için

uygun önlemler alınacaktır.

• 2.6. Gereken durumlarda, patlama şartları oluşmadan önce, çalışanların

sesli ve/veya görsel işaretlerle uyarılması ve ortamdan uzaklaşması

sağlanacaktır.

• 2.7. Patlamadan Korunma Dokümanında gerekli görülmesi halinde; bir

tehlike durumunda çalışanların tehlikeli bölgeden anında ve güvenli bir

şekilde uzaklaşabilmeleri için tahliye sistemi kurulacak ve her an işler

durumda bulunması sağlanacaktır.

• 2.8. Patlayıcı ortam oluşabilecek bölümleri bulunan işyerlerinde; faaliyete

başlanılmadan önce bütün işyerinin patlama yönünden güvenliğinin

sağlandığı kanıtlanacaktır. Patlamadan korunmayı sağlamak için bütün

koşullar yerine getirilecektir.

• Patlama yönünden güvenliğin sağlandığının kanıtlanması, patlamadan

korunma konusunda eğitim almış ve deneyimli uzman kişilerce

yapılacaktır.

• 2.9. Yapılan risk değerlendirmesinin gerektirmesi halinde ;

• a) Her hangi bir güç kesilmesinin ilave risklere neden olabileceği

durumlarda, ekipmanın ve güvenlik sistemlerinin, tesisin diğer

kısımlarından bağımsız olarak güvenli bir şekilde çalışmasını sürdürmesi

mümkün olacaktır.

• b) Otomatik proseslerde amaçlanan çalışma koşullarından her hangi bir

sapma meydana geldiğinde, otomatik sistemle bağlantılı ekipmana ve

koruyucu sistemlere güvenliği tehlikeye atmamak şartıyla el ile müdahale

yapılabilir olacaktır. Bu müdahaleyi sadece bu işte yetkili çalışanlar

yapacaktır.

•

•

• c) Sistemin acil durdurulması halinde, biriken enerji mümkün olduğu

kadar çabuk ve güvenli bir şekilde boşaltılacak veya tehlike

oluşturmayacak şekilde izole edilecektir.

B – EKİPMANLARIN VE KORUYUCU SİSTEMLERİN SEÇİMİNDE UYULACAK

KRİTERLER

• Risk değerlendirmesine göre hazırlanan patlamadan korunma

dokümanında aksi belirtilmemesi halinde, patlayıcı ortam oluşabilecek

tüm yerlerdeki ekipman ve koruyucu sistemler, 27/10/2002 tarihli ve

24919 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Muhtemel

Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemlerle İlgili

Yönetmelikte belirtilen kategorilere göre seçilecektir.

• Özellikle gazlar, buharlar, sisler ve tozlar için aşağıda belirtilen

bölgelerde, karşılarında verilen kategorideki ekipman kullanılacaktır.

• Bölge 0 veya Bölge 20 : Kategori 1 ekipman,

• Bölge 1 veya Bölge 21 : Kategori 1 veya 2 ekipman,

• Bölge 2 veya Bölge 22 : Kategori 1, 2 veya 3 ekipman.

EK – III

• PATLAYICI ORTAM OLUŞABİLECEK YERLER İÇİN UYARI İŞARETİ

• Patlayıcı ortam oluşabilecek yerler için uyarı işareti aşağıda belirtilen şekil

ve renklerde olacaktır.

Uyarı işaretinin belirleyici özellikleri:

• Üçgen şeklinde ,

• Siyah kenarlar ve sarı zemin üzerine siyah yazı,

• Sarı zemin işaret alanının en az %50’ si kadar olacaktır.

• Mutajen;

• Genlere hasar vererek kalıcı değişimlere (mutasyona) neden

• olan maddeler.

• Laboratuvardaki Mutajen kimyasallar:

• Potasyum kromat

• Sodyum kromat

• Potasyum dikromat

• Anilin

• Fenol

• Trikloroetilen

• Nikotin

• Teratojen;

• Hamilelik esnasında fetüs veya embriyoya zarar verir, ancak

• annede herhangi bir zehirlenme belirtisi görülmez.

TEPE AKADEMİ ANKARA MERKEZ OFİS Adres: Ceyhun Atuf Kansu Cad. Bayraktar Center, G Blok,

No:114/9 Balgat/Çankaya/ANKARA

Tel : 0 312 473 43 47

Tel-2 : 0 312 473 43 48

Fax : 0 312 473 43 59

• Laboratuvardaki Teratojen kimyasallar:

• Kurşun (II) asetat

• Kurşun (II) nitrat

• Kurşun (IV) oksit

• Potasyum dikromat

• Petrol eteri

• Üreme