pagtudlo, walay labaw ka mahinungdanon nga tawag

PAGTUDLO, WALAY LABAW KA MAHINUNGDANON NGA TAWAGUsa ka Giya nga Kapanguhaan alang sa Pagtudlo sa Ebanghelyo

Gimantala saAng Simbahan ni Jesukristo sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw

Siyudad sa Salt Lake, Utah

PAGTUDLO, WALAY LABAWKA MAHINUNGDANON NGA TAWAGUsa ka Giya nga Kapanguhaan alang sa Pagtudlo sa Ebanghelyo

Mga Komentaryo ug Mga Sugyot

Ang imong mga komentaryo ug mga sugyot kabahin niini nga libro pasalamatan. Palihug ipadala kini sa:

Curriculum Planning

50 East North Temple Street, Floor 24

Salt Lake City, UT 84150-3200

USA

E-mail: [email protected]

Palihug ilista ang imong pangalan, pinuy-anan, ward, ug stake. Siguraha ang paghatag sa pangalan

sa libro. Dayon ihatag ang imong mga komentaryo ug mga sugyot kabahin sa kanindot sa libro ug kon

asa dapita ang mahimo pang panindoton.

© 1999 sa Intellectual Reserve, Inc.

Ang tanang mga katungod gigahin

Giimprinta sa Tinipong Bansa sa Amerika

Pagtugot sa Iningles: 8/98

Pagtugot sa Iningles: 8/98

Hubad sa Teaching, No Greater Call

Cebuano

Hapin, Pahina 3: Si Jesus sa Sinagoga sa Nazaret, ni Greg K. Olsen © ni Greg K. Olsen

Pahina 1: Wali sa Bukid, ni Carl Bloch. Gigamit pinaagi sa pagtugot sa National Historic Museum

sa Frederiksborg sa Hillerød.

Pahina 5: Gihigugma Mo Ba Ako Labaw Niini? ni David Lindsley. © ni David Lindsley.

Pahina 22: Pioneer Garden, ni Valoy Eaton. © ni Valoy Eaton.

Pahina 29: Si Jesus ug ang Samarianhon nga Babaye, ni Carl Bloch. Gigamit pinaagi sa pagtugot

sa National Historic Museum sa Frederiksborg sa Hillerød.

Pahina 31: Panahon sa Pag-istorya sa Galilea, ni Del Parson. © ni Del Parson.

Pahina 33: Bayaye Mihikap sa Sidsid sa Sinina sa Manluluwas, ni Judith Mehr. © ni Judith Mehr.

Pahina 35: Ang Maayong Tigbalantay sa Karnero, ni Del Parson. © ni Del Parson.

UNSAON PAGGAMIT KININGA GIYA SA KAPANGUHAAN

Kinsa ang angay nga mogamit niini nga giyasa kapanguhaan?

Kini nga giya sa kapanguhaan alang sa tanan nganagtudlo sa ebanghelyo, lakip ang:� Mga ginikanan.� Mga Magtutudlo sa klase.� Mga lider sa priesthood ug auxiliary.� Mga home teacher ug mga visiting teacher.

Unsa may anaa niining giya sa kapanguhaan?Ang Pagtudlo, Walay Labaw ka Mahinungdanon nga Tawag

naglangkob sa mga sumbanan ug mga sugyot kalabut sapagtudlo, ingon sa gipakita sa mosunod nga outline:

Part AAng Imong Tawag sa Pagtudlo

Kini nga bahin sa libro nagpasabut sa kaimportante sapagtudlo sa ebanghelyo sa plano sa Dios. Naglakip usab kiniog mga tabang unsaon sa matag usa nga makaandam sapagtudlo sa ebanghelyo.

Part BSukaranan nga mga Baruganan sa Pagtudlo saEbanghelyo

Kini nga bahin sa libro motabang sa pag-ugmad ogpundasyon alang sa tanang pagtudlo sa ebanghelyo.

Part CPagtudlo sa Lain-laing mga Grupo sumala sa Edad[Age-Groups]

Kini nga bahin sa libro naghatag og mga impormasyonug mga sugyot alang sa pagtudlo sa ebanghelyo ngadtosa mga bata, sa kabatan-onan, ug sa mga hamtong.

Part DPagtudlo sulod sa Panimalay

Kini nga bahin sa libro naghatag og panabang alang samga ginikanan sa pagtudlo sa ebanghelyo ngadto sa ilangmga anak. Naglakip usab kini og mga sugyot alang sa mgahome teacher ug visiting teacher.

Part EPagtudlo diha sa mga Kahimtang sa Pagpangulo

Kini nga bahin sa libro motabang sa mga lider sa priest-hood ug auxiliary nga makasabot sa ilang mahinungdanongresponsibilidad sa pagtudlo.

Part FMga Pamaagi sa Pagtudlo

Kini nga bahin sa libro naghulagway sa nagkalain-laingmga paagi nga magamit sa mga magtutudlo sa pagpanindotsa mga pagpresentar sa leksyon.

Part GAng Kurso nga Pagtudlo sa Ebanghelyo

Kini nga bahin sa libro naglakip sa dose ka mga leksyonnga moandam sa tagsa-tagsa sa pagtudlo sa ebanghelyo. Angmga leksyon gituyo nga itudlo isip kabahin sa usa ka organi-sado nga klase. Mahimo usab kini nga matun-an sa tagsa-tagsa o isip pamilya.

Unsaon man paggamit kini nga giya sakapanguhaan?

Ang Pagtudlo, Walay Labaw ka Mahinungdanon nga Tawaggituyo isip usa ka giya sa kapanguhaan imbis usa ka libronga pagabasahon sugod sa sinugdanan hangtud sa kata-pusan. Gituyo kini nga gamiton isip:� Usa ka personal nga giya sa pagtuon.� Usa ka kapanguhaan alang sa mga miting sa pagpalambo

sa magtutudlo [teacher improvement meetings].� Manwal alang sa kurso nga Pagtudlo sa Ebanghelyo.� Usa ka kapanguhaan alang sa mga lider samtang sila

makig-alayon sa mga magtutudlo diha sa ilang mgaorganisasyon.

Aron maangkon ang pinakamahinungdanong kaayohansa libro, ang mga magtutudlo kinahanglan:� Moribyu sa mga butang nga gilista diha sa talaan sa mga

sulod.� Motuon sa mga artikulo nga naghisgot sa ilang partikular

nga mga interes o panginahanglan nianang higayona.

Pananglitan, ang mga ginikanan mahimong gusto ngamogamit sa mga higayon sa pagtudlo sa pagtabang sa ilang

iii

mga anak nga motubo sa espirituhanong paagi. Ang Part D,“Pagtudlo sulod sa Panimalay,” naglakip sa usa ka artikulonga giulohan og “Mga Panahon sa Pagtudlo sa Kinabuhi saPamilya,” nga nagtuki unsaon pag-ila sa mga panahon sapagtudlo [teaching moments] ug sa pagtudlo sa mga baru-ganan nga ang mga bata andam nga makat-on. Ang mgamagtutudlo mahimong molakip sa mas daghang lain-laingmga paagi sa pagtudlo diha sa ilang mga leksyon. Ang mgaartikulo nga anaa sa Part B ubos sa “Gamit og Epektibo ngamga Pamaagi” naghatag og makatabang nga mga ideyaunsaon pagpili ug paggamit og lain-laing mga paagi sapagtudlo.

Samtang ang mga magtutudlo mogamit sa Pagtudlo,Walay Labaw ka Mahinungdanon nga Tawag sa niini ngapaagi, mamahimo kini nga mahinungdanong kapanguhaansa ilang nagpadayon nga mga paningkamot sa pagpauswagsa ilang pagtudlo.

Napulihan nga mga Namantala nga mga Libro

Kini nga libro mopuli sa mosunod nga mga namantala:� Tanang nauna nga mga bersyon sa Pagtudlo—Walay

Labaw ka Mahinungdanon nga Tawag

Lista sa mga Aytem nga Gihimong Pakisayran

Usa ka gi-alpabetikal nga lista sa mga materyal ngagihimo sa Simbahan nga gihimong pakisayran dinhi niininga libro gihatag sa ubos. Ang mga numero sa aytemgihatag sa ubos imbis diha sa teksto niini nga libro.

“Mga Kalihokan” nga seksyon sa Handbook sa mgaPanudlo sa Simbahan (35710)

Mga Istorya sa Basahon ni Mormon (35666)

Songbook sa mga Bata [Children’s Songbook] (35324 ug35395)

Handbook sa mga Panudlo sa Simbahan, Basahon 2:Mga Lider sa Priesthood ug Auxiliary (35209)

Catalog sa mga Materyal sa Simbahan (gimantala matagtuig nga may bag-ong numero sa aytem kada tuig)

Family Home Evening Resource Book (31106)

Pakete sa mga Hulagway sa Ebanghelyo (34730)

Baruganan sa Ebanghelyo (31110)

“Pagtudlo ug Pagpangulo sa Ebanghelyo” nga seksyon saHandbook sa mga Panudlo sa Simbahan (35903)

Hymns (tan-awa ang Catalog sa mga Materyal sa Simbahanalang sa kompleto nga lista sa mga numero sa aytem)

Paglambo sa Pagtudlo sa Ebanghelyo: Usa ka Giya sa mgaLider (35667)

“Musika” nga seksyon sa Handbook sa mga Panudlo saSimbahan (35714)

Ang Akong mga Adlaw sa Kalampusan nga booklet (35317)

Pagbansay sa Lider sa Primary nga videocassette (53008)

Primary Video Collection (53179)

Mga Istorya sa Kasulatan (31120)

Giya nga Basahon sa Pagtudlo (34595)

Teach the Child nga videocassette (53677)

Mga Ginunting para sa Visual Aid (kompleto nga kolek-syon: 08456; binagsa: 33239, 33242 ngadto sa 33250)

iv

MGA SULODUnsaon Paggamit Kini nga Giya sa Kapanguhaan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . iii

Bahin A: Ang Imong Tawag sa Pagtudlo

Ang Kamahinungdanon sa Pagtudlo sa ebanghelyosa Plano sa Dios

1 Walay Labaw ka Mahinungdanon nga Tawag . . . 32 Pag-amuma sa Kalag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 Ang Balaanong Katungdanan sa Magtutudlo. . . . 8

Andama ang Imong Kaugalingon sa Espirituhanong Paagi

4 Pagtinguha sa Gasa sa Gugmang Putli . . . . . . . . 125 Pagtinguha sa Espiritu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136 Pagtinguha sa Pagbaton sa Pulong. . . . . . . . . . . 147 Pagpalambo og usa ka Personal nga

Plano sa pagtuon sa Ebanghelyo . . . . . . . . . . . . 168 Pagbuhat sa Unsay Imong Gitudlo . . . . . . . . . . 189 Gitawag, Gi-Set Apart, ug Gipalambo . . . . . . . . 20

Palamboa ang Inyong mga Talento10 Pagpangita og mga Leksyon Bisan Asa. . . . . . . . 2211 Ang Paghimo og Plano aron

Mapalambo ang Imong Pagtudlo. . . . . . . . . . . . 2412 Pangayo og Suporta gikan sa Imong

mga Lider . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

Bahin B: Labing Mahinungdanon nga mgaBaruganan sa Pagtudlo sa Ebanghelyo

Higugmaa Kadtong Imong Gitudloan1 Ang Gugma Mopahumok sa mga

Kasingkasing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312 Pagsabut Niadtong Imong Gitudloan . . . . . . . . 333 Pagtabang Ngadto sa Usa . . . . . . . . . . . . . . . . . . 354 Pagtabang sa Bag-ong mga Miyembro ug

Dili Kaayo Aktibo nga mga Miyembro. . . . . . . . 375 Pagtudlo Niadtong adunay mga Kakulangan . . . 38

Pagtudlo pinaagi sa Espiritu6 Ang Espiritu Mao ang Tinuod nga

Magtutudlo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 417 Pagtudlo uban sa Pagpamatuod. . . . . . . . . . . . . 438 Pagdapit sa Espiritu Samtang Ikaw

Magtudlo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

9 Pag-ila ug Pagsunod sa Espiritu sa Imong Pagtudlo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

Itudlo ang Doktrina10 Ang Gahum sa Pulong . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5011 Pagpabilin sa Doktrina nga Lunsay . . . . . . . . . . 5212 Pagtudlo gikan sa mga Kasulatan. . . . . . . . . . . . 54

Pagdapit og Makugihon nga Pagkat-on13 Pagtabang sa Indibidwal nga Modawat og

Responsibilidad sa Pagkat-on sa Ebanghelyo . . . 6114 Pagpahigayon og mga Panaghisgutan . . . . . . . . 6315 Pagpaminaw. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6616 Pagtudlo ginamit ang mga Pangutana . . . . . . . . 6817 Pagtabang sa mga Estudyante nga Maminaw . . 7118 Unsaon Pagkahibalo kon Nakat-on Sila . . . . . . . 7319 Pagtabang sa Uban nga Mosunod sa Unsay

Ilang Nakat-unan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74

Pagmugna og Usa ka Kahimtang sa Pagkat-on20 Pag-andam sa Klasehanan [Classroom] . . . . . . . 7621 Pagtudlo sa Uban nga Makasalmot

sa Usa ka Kahimtang sa Pagkat-on. . . . . . . . . . . 7722 Unsaon sa mga Magtutudlo nga

Makasalmot sa Kahimtang sa Pagkat-on . . . . . . 7923 Balaang Pagtahud. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8224 Pagtabang Niadtong Magsamok-samok . . . . . . . 84

Paggamit og Epektibo nga mga Pamaagi25 Pagtudlo ginamit ang Lain-laing Pamaagi . . . . . 8926 Pagpili og Angay nga mga Pamaagi . . . . . . . . . . 9127 Pagpili og Epektibo nga mga Pamaagi . . . . . . . . 9228 Pagsugod sa Leksyon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9329 Pagtapos sa Leksyon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94

Andama ang Tanang Kinahanglanon nga Butang30 Paggahin og Panahon Alang

sa Pagpangandam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9731 Pag-andam og mga Leksyon . . . . . . . . . . . . . . . 9832 Pagmugna og mga Leksyon gikan sa

mga Pakigpulong sa Komperensya ug Ubang mga Kapanguhaan . . . . . . . . . . . . . . . . 100

33 Pagpahiangay sa mga Leksyon Ngadto sa Imong Gitudloan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102

34 Pagtimbang-timbang sa mga Gipresentar nga Leksyon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103

35 Mga Kapanguhaan sa Simbahan alang sa Pagtudlo sa Ebanghelyo . . . . . . . . . . . . . . . . 105

Bahin C: Pagtudlo sa Lain-laing mga Grupo sumala sa Edad [Age-Groups]

1 Pagtudlo sa mga Bata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1082 Mga Kinaiya sa mga Bata nga

Lain-lain og mga Edad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1103 Pagtudlo sa Grupo sa mga Bata nga

Nagkalain-lain ang Edad . . . . . . . . . . . . . . . . . 1174 Pagsabut ug Pagtudlo sa mga Batan-on . . . . . . 1185 Pagtudlo sa mga Batan-on pinaagi

sa Grupo nga mga Kalihokan. . . . . . . . . . . . . . 1216 Pagsabot ug Pagtudlo sa mga Hamtong . . . . . . 123

v

Bahin D: Pagtudlo sulod sa Panimalay

Pagtudlo diha sa Pamilya1 Responsibilidad sa mga Ginikanan

sa Pagtudlo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1272 Mga Amahan isip mga Magtutudlo . . . . . . . . . 1293 Mga Inahan isip mga Magtutudlo . . . . . . . . . . 1314 Ang Panagsangga sa mga Ginikanan sa

Pagpanudlo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1335 Pagtudlo pinaagi sa mga Sumbanan

sa Pagsunod sa Ebanghelyo . . . . . . . . . . . . . . . 1356 Regular nga mga Okasyon alang

sa Pagtudlo diha sa Panimalay . . . . . . . . . . . . . 1377 Mga Panahon sa Pagtudlo diha sa

Kinabuhi sa Pamilya. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1408 Ang Impluwensya sa Pagpanudlo

sa Ubang mga Sakop sa Pamilya . . . . . . . . . . . 142

Home Teaching ug Visiting Teaching9 Ang Pagtudlo nga Bahin sa

Home Teaching . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14510 Ang Pagtudlo nga Bahin sa

Visiting Teaching . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147

Bahin E: Pagtudlo sa mga Lider

1 Ang Pagpangulo Usa Usab ka Pagtudlo . . . . . . 1502 Pagtudlo diha sa mga Miting sa

Pagpangulo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1523 Pagtudlo Panahon sa mga Interbyu . . . . . . . . . 1534 Kon ang mga Lider Motudlo sa mga

Magtutudlo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154

Bahin F: Mga Pamaagi sa Pagtudlo

Mga Listahan sa Kalihokan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159Mga Balak ug mga Kanta-kanta

nga mga Kalihokan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159Mga Teknik sa Paggamit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159Pang-atensyon nga mga Kalihokan

(Pagkuha sa Atensyon). . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160Mga Materyal sa Audiovisual (Mga

Videocassette ug mga Audio Rekording) . . . . . 160Brainstorming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160Pundok nga Panaghisgut-hisgot [Buzz Sessions] . . . 161Mga Case Study . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162Mga Pisara. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162Mga Pagbasa og Dungan. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163Mga Pagtandi ug Paggamit og mga Butang

sa Leksyon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163Mga Pagdemonstrar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165Dioramas. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165Mga panaghisgutan. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166Dramatisasyon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166Mga Kalihokan sa Pag-drawing . . . . . . . . . . . . . . . . 167Mga Ehemplo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168Mga Flannel Board . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169Mga Dula . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169Dinapit nga mga Mamumulong . . . . . . . . . . . . . . . 170

Mga Lecture . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171Pagpahisama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171Mga Mapa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172Pagmemorya . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172Musika. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173Musika nga may mga Pagsaysay

(Pagkanta-og-Istorya) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175Paggamit og mga Butang sa Leksyon . . . . . . . . . . . 176Mga Overhead Projector . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176Mga Panel Discussion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176Mga Hulagway nga Papel nga Gipatindog . . . . . . . 177Mga Litrato . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177Mga Puppet. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178Mga Pangutana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178Readers’ Theaters. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178Mga Pag-recite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178Role Playing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179Mga Roller Box . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179Mga Kasulatan, Pagtimaan ug Pagsulat diha

sa Kilid og Mubo nga mga Sulat . . . . . . . . . . . 180Mga Kasulatan, Pagmemorya sa . . . . . . . . . . . . . . . 180Mga Kasulatan, Pagbasa og Kusog sa. . . . . . . . . . . . 180Mga Kasulatan, Mga Tabang sa Pagtuon sa. . . . . . . 180Mga Kasulatan, Pagtudlo gikan sa. . . . . . . . . . . . . . 180Pagkanta-og-Istorya. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180Mga Estasyon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180Mga Istorya . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180Mga Biswal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183Mga White Board . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184Mga Work Sheets . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184

Bahin G: Ang Pagtudlo sa Kurso sa Ebanghelyo

Mga Tabang alang sa Magtutudlo sa Kurso . . . . . . . 188Personal ug Pamilya nga Pagtuon sa Kurso. . . . . . . 190Leksyon 1: Ang Kamahinungdanon sa Pagtudlo

sa Ebanghelyo sa Plano sa Dios . . . . . . 191Leksyon 2: Higugmaa Kadtong Imong Gitudloan. 197Leksyon 3: Pagtudlo pinaagi sa Espiritu . . . . . . . . 202Leksyon 4: Itudlo ang Doktrina. . . . . . . . . . . . . . . 207Leksyon 5: Pagdapit og Makugihon nga

Pagtuon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212Leksyon 6: Pagmugna og usa ka Kahimtang

sa Pagkat-on (Bahin 1). . . . . . . . . . . . . 218Leksyon 7: Pagmugna og usa ka Kahimtang

sa Pagkat-on (Bahin 2). . . . . . . . . . . . . 225Leksyon 8: Paggamit og Epektibo nga mga

Pamaagi (Bahin 1) . . . . . . . . . . . . . . . . 228Leksyon 9: Paggamit og Epektibo nga mga

Pamaagi (Bahin 2) . . . . . . . . . . . . . . . . 233Leksyon 10: Pag-andam sa Tanang

Gikinahanglan nga Butang . . . . . . . . . 236Leksyon 11: Palamboa ang Inyong mga Talento. . . 241Leksyon 12: Lakaw ug Pagtudlo . . . . . . . . . . . . . . . 245

Indeks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247

vi

Ang Imong Tawag sa Pagtudlo

A

BAHIN A : Ang Imong Tawag sa Pagtudlo

ANG KAMAHINUNGDANON SA PAGTUDLO SA EBANGHELYO

SA PLANO SA DIOS

Isip mga magtutudlo kamo nagbarug diha sa pinakataas nga tuktok

sa edukasyon, kay unsa may makakomparar sa kabililhon ug sa kadako

sa epekto nianang may kalabutan sa tawo ingon nga siya anaa sa kahangturan

sa kagahapon, ingon nga siya anaa sa mortalidad sa karon nga panahon,

ug ingon man nga siya maanaa sa hangtud sa hangtud sa kaugmaon.

Dili lang kay ang panahon apan ang kahangturan mao ang inyong nataran.

Presidente J. Reuben Clark Jr.

ANG KA M AHINUNGDANON SA PAGTUDLO SA EBANGHELYO SA PLANO SA DIOS

WALAY LABAW KAMAHINUNGDANONNGA TAWAG

1

Namulong sa kinatibuk-ang komperensya,si Elder Jeffrey R. Holland miingon:“Mapasalamaton kami kaayo sa tanangnagtudlo. Nahigugma kami kaninyo ugmapasalamaton kaninyo labaw sa amongmasulti. Dako ang among pagsalig kaninyo.”Siya mipadayon: “Ang motudlo sa epektibonga paagi ug mobati nga kamo nagmalam-puson usa gayud ka masuknaon nga trabaho.Apan dili kini kabayran. Wala kitay madawatnga ‘ingon ka labaw ka mahinungdanonnga tawag.’ . . . Para ang matag usa kanato‘makaduol ngadto kang Kristo,’ aronmohupot sa Iyang mga kasugoan ugmosunod sa Iyang ehemplo balik ngadtosa Amahan, tinuod gayud nga mao ang pina-kataas ug pinakabalaan nga katuyoan sapagpakabuhi sa tawo. Aron sa pagtabang sauban nga makahimo usab niana—motudlo,moawhag, ug mogiya kanila sa mainam-poong paagi sa paglakaw sa dalan sa katub-sanan usab—sa pagkatinuod kana siguromao ang ikaduhang pinakamahinungdanonnga buluhaton sa atong kinabuhi. Tingalimao kana ang hinungdan ngano siPresidente David O. McKay miingon samakausa, ‘Walay labaw nga responsibilidadang maanha ni bisan kinsa, kaysa mahimongusa ka magtutudlo sa mga anak sa Dios’ ”(sa Conference Report, Abr. 1998, 30–31; oEnsign, Mayo 1998, 25).

Ang Papel sa Pagtudlo sa Plano saLangitnong Amahan

Aron magamit pag-ayo ang atong kabubut-on sa pagpili diha sa pagkamatarung, kina-hanglan kita nga makat-on mahitungod saManluluwas ug sa mga doktrina sa Iyangebanghelyo. Tungod niini, ang pagtudlo saebanghelyo kanunay gayud nga may mahi-nungdanong papel sa plano sa LangitnongAmahan alang sa Iyang mga anak.

Sa kalibutan sa espiritu sa wala pa kiningkinabuhia [premortal spirit world], atong“nadawat ang [atong] unang mga leksyon . . .

ug naandam sa pag-anhi sa tukma ngapanahon sa Ginoo aron sa paghago diha saiyang ubasan alang sa kaluwasan sa mgakalag sa mga tawo” (D&P 138:56). Humansi Adan ug si Eva gipapahawa sa Tanamansa Eden, ang Ginoo mipadala og mga anghelaron sa pagtaudlo kanila sa plano sa pagtubos(tan-awa sa Alma 12:27–32). Unya Siyamisugo ni Adan ug ni Eva sa “pagtudlo niininga mga butang sa gawasnon nga paagi”ngadto sa ilang mga anak (tan-awa sa Moises6:57–59).

Sa matag dispensasyon sa ebanghelyo,ang Ginoo misugo sa pagtudlo sa plano sapagtubos. Nagpadala Siya og mga anghel(tan-awa sa Mosiah 3:1–4; Moroni 7:29–32;Joseph Smith—Kasaysayan 1:30–47),mitawag og mga propeta (tan-awa sa Amos3:7), mihatag sa mga kasulatan (tan-awa saD&P 33:16), ug mitabang sa mga tawo ngamasayud sa kamatuoran pinaagi sa gahumsa Espiritu Santo (tan-awa sa 1 Nephi 10:19;Moroni 10:5). Iyang gisugo ang Iyang mgasumusunod sa pagtudlo sa ebanghelyo sailang mga sakop sa pamilya (tan-awa saDeuteronomio 6:5–7; Mosiah 4:14–15; D&P68:25–28), ngadto sa ubang mga miyembrosa Simbahan (tan-awa sa D&P 88:77–78,122), ug ngadto sa wala pa makadawat sakahingpitan sa ebanghelyo (tan-awa saMateo 28:19–20; D&P 88:81).

Mahitungod sa kamahinungdanon sapagtudlo sa ebanghelyo sa Simbahan, si ElderGordon B. Hinckley miingon: “Nag-una samismong programa sa Simbahan mao angpagtudlo sa ebanghelyo ngadto sa mgamiyembro sa Simbahan. Agi og katumanansa obligasyon nga gihan-ay diha saSimbahan sa iyang pagsugod pa lamang,adunay milambo sulod sa Simbahan nga usaka sistema sa maayo kaayo nga mga organi-sasyon sa pagtudlo—ang mga korum sapriesthood, ang Melchizedek ug Aaronic, angsistema sa eskwelahan sa simbahan nga tuasa layo, ug ang mga auxiliary . . . , Kiningtanan adunay importante nga bahin sa pag-edukar sa atong katawhan” (sa ConferenceReport, Okt. 1962, 72–73).

Ang Matag Miyembro Magtutudlo

Sa dihang ang nabanhaw nga Manluluwasmitudlo sa mga Nephites, Siya miingon:“Ipakita ninyo ang inyong kahayag aronkini moiwag sa kalibutan. Tan-awa Ako angkahayag nga kamo mopakita—diin kamonakakita kanako nga mihimo” (3 Nephi18:24). Niini nga panudlo ang Ginoo walamaghatag og kalainan niadtong nakadungogsa Iyang tingog. Ang tanan gimandoan sapagtudlo.

3


Parehas ra gihapon karon. Ang responsibi-lidad sa pagtudlo sa ebanghelyo dili lang kayalang niadtong adunay pormal nga tawagisip mga magtutudlo. Isip miyembro sa AngSimbahan ni Jesukristo sa mga Santos saUlahing mga Adlaw, aduna kay responsibi-lidad sa pagtudlo sa ebanghelyo. Isip usa kaginikanan, anak, bana, asawa, igsoon, lidersa Simbahan, magtutudlo sa klase, hometeacher, visiting teacher, kauban nga traba-hante, silingan, o higala, ikaw adunay mgakahigayunan sa pagtudlo. Usahay makatudlokamo sa bukas ug direkta nga paagi pinaagisa mga butang nga inyong isulti ug sa pagpa-matuod nga inyong ipadayag. Ug kanunayka nga makatudlo pinaagi sa ehemplo.

Ang Ginoo miingon, “Kini ang akongbuhat ug akong himaya—ang pagpahinabosa pagka-imortal ug kinabuhing dayon satawo” (Moises 1:39). Sa imong paghunahunasa papel sa pagtudlo sa ebanghelyo sa kalu-wasan ug kahimayaan sa mga anak sa Dios,makahanduraw ka ba og katungdanannga labaw pa ka halangdon o sagrado?Nanawagan kini sa imong makugihon ngamga paningkamot sa pagpausbaw sa imongpagsabot ug pagpalambo sa imong mgakahanas, nasayud nga ang Ginoo mopa-lambo kanimo samtang ikaw magtudlo sapaagi nga Iyang gisugo. Usa kini ka buhatsa gugma—usa ka kahigayunan sa pagtabangsa usab nga makagamit sa ilang kabubut-onsa pagpili sa matarung nga paagi, makaduolngadto kang Kristo, ug makadawat sa mgapanalangin sa kinabuhing dayon.

4


PAG-AMUMA SA KALAG

2

Didto sa baybayon sa Dagat sa Galilea,ang nabanhaw nga Ginoo nangutana kangPedro sa tulo ka mga higayon, “Gihigugmamo ba ako?” Kada higayon ang tubag niPedro mao lang gihapon: “Nasayud ka ngagihigugma ko ikaw.” Ngadto sa pamahayagni Pedro ang Ginoo mitubag: “Pakan-a angakong mga nating karnero. . . . Tagda angakong mga karnero. . . . Pakan-a ang akongmga karnero” ( Juan 21:15–17).

Ang instruksyon sa Ginoo ngadto kangPedro maggamit sa tanan kinsa gitawagngadto sa Iyang pangalagad. Si PresidenteGordon B. Hinckley misulat: “Adunaykagutom sa yuta, ug usa ka tinuoray ngakauhaw––usa ka hilabihan kagutom sapulong sa Ginoo ug usa ka wala matagbawnga kauhaw sa mga butang sa Espiritu. . . .Ang kalibutan nagutman sa espirituhanongpagkaon. Ang ato mao ang obligasyon ugoportunidad sa pag-amuma sa kalag” (“Feedthe Spirit, Nourish the Soul,” Ensign, Okt.1998, 2; tan-awa usab sa Amos 8:11–12).

Ang Ebanghelyo ni Jesukristo:Malungtarong Pag-amuma alang sa Kalag

Ingon nga nagkinahanglan kita sa maka-palagsik nga pagkaon aron mabuhi sa pisikalnga paagi, nagkinahanglan kita sa ebang-helyo ni Jesukristo aron mabuhi sa espiritu-hanong paagi. Ang atong mga kalaggiamumahan pinaagi sa bisan unsa nganaghisgut kabahin kang Kristo ug nagdalakanato ngadto Kaniya, nahisulat man kinidiha sa mga kasulatan, gipamulong sa mgapropeta sa ulahing mga adlaw, o gitudlo saubang mapainubsanong mga sulugoon saDios. Ang Manluluwas mismo miingon, “Akomao ang tinapay nga nagahatag og kinabuhi:siya nga moari kanako dili gutomon; ug siyanga mosalig kanako dili gayud uhawon”( Juan 6:35).

Ang pagtudlo nga makaamuma sa kalagmakapabayaw sa uban, makapaugmad sa

ilang hugot nga pagtuo, ug makahatag kanilaog pagsalig sa pagsagubang sa mga hagit sakinabuhi. Nakapadasig kini kanila sa pagsa-likway sa sala ug sa pagduol ngadto kangKristo, motawag sa Iyang ngalan, motumansa Iyang mga sugo, ug magpabilin sa Iyanggugma (tan-awa sa D&P 93:1; Juan 15:10).

Ang Pipila ka Pagtudlo DiliMakaamuma sa Kalag

Daghang mga hilisgutan ang makapaikag,importante, ug gani may kalabutan sa kina-buhi ug sa gihapon dili makapaamuma sakalag. Dili kini atong katungdanan sapagtudlo sa ingon nga mga hilisgutan. Kondili, kinahanglan kitang mopalig-on sa ubanug motudlo kanila sa mga baruganan ngaadunay kalabutan sa gingharian sa Dios ugsa kaluwasan sa katawhan.

Ang pagtudlo nga makapagana sa sala-butan nga dili mamulong ngadto sa espiritudili makapaamuma. Ni ang bisan unsangbutang nga moawhag og mga pagdudakabahin sa kamatuoran sa gipahiuli ngaebanghelyo o sa panginahanglan sa pagpa-salig sa atong mga kaugalingon ngadto niinisa tibuok natong kasingkasing, gahum,hunahuna, ug kusog.

Si Elder Bruce R. McConkie mitambag:“Itudlo ang mga doktrina sa kaluwasan;sangkapi og espirituhanong pagkaon; hatagog pagpamatuod kabahin sa balaang pagka-Anak sa Ginoo––ang bisan unsa nga ubosniana dili angayan sa usa ka tinuod ngaministro kinsa gitawag pinaagi sa pinadayag.Sa higayon lamang nga ang Simbahanpakan-on sa tinapay sa kinabuhi nga angmga miyembro niini magpabilin diha sa mgadalan sa pagkamatarung” (Doctrinal NewTestament Commentary, 3 vols. [1966–73],2:178).

Ang Hagit sa Pag-amuma sa Uban

Ang pipila ka mga tawo mahimongdili interesado sa pagpaminaw sa mga baru-ganan sa ebanghelyo. Kinahanglan hinoonkamong mainampoong mangita og paagi sapagtudlo kanila niadtong mga baruganan.Kinahanglan ninyong hinumdumankanunay ang tumong sa pagtabang sauban nga “maamumahan pinaagi sa maayonga pulong sa Dios” (Moroni 6:4).

Kadtong inyong tudloan mahimongpareho sa babayeng Samarianhon kinsanakahimamat kang Jesus didto sa Atabay niJacob. Sa dihang unang namulong si Jesusngadto kaniya, wala siya makaila kon sikinsa Siya. Hinoon, Siya nakaila kaniya.Nasayud Siya sa iyang mga kahingawa, mgaresponsibilidad, mga kabalaka, ug mga prob-

5


lema. Siya nasayud sa iyang panginahanglanalang sa “buhi nga tubig” nga Siya lamangang makahatag. Iyang gisugdan pinaagi sapagpangayo kaniya og tubig nga mainom.Dayon Iya siyang giingnan, “Ang tanan ngamagainom niining tubiga pagauhawon pag-usab: Apan bisan kinsa nga magainom satubig nga akong igahatag kaniya dili nagayud pagauhawon; kay ang tubig nga akongigahatag kaniya mahimong diha sa sulodniya usa ka tubod sa tubig nga magatubongadto sa pagkakinabuhing dayon.” Angiyang kaikag mas midako pa. Nakabaton siyaog usa ka sinserong kaikag sa unsay Iyangitudlo ngadto kaniya. Sa dihang nagpama-tuod Siya nga Siya mao ang Mesiyas, mituosiya Kaniya ug milakaw ug nagpamatuodkabahin Niya ngadto sa iyang katawhan.(Tan-awa sa Juan 4:1–30.)

Si Sister Susan L. Warner, kinsa nagser-bisyo isip ikaduhang magtatambag sa kina-tibuk-ang kapangulohan sa Primary,mipakigbahin sa mosunod nga kasinatian:“Sa among pamilya naningkamot kami sapagpahigayon og sayo sa buntag ngapagtuon sa kasulatan. Pero sa kasagaranmawad-an kami og kadasig sa dihang usa kaanak nga lalaki ang mingreklamo ug kina-hanglan pa nga pugson aron mobangon. Sadihang sa katapusan miabut siya, sa kasa-garan iyang idungo ang iyang ulo diha salamesa. Paglabay sa mga katuigan, samtangnagserbisyo sa iyang misyon, misulat siya sabalay: ‘Salamat kaninyo sa pagtudlo kanakosa mga kasulatan. Gusto nako nga inyongmahibaloan nga tanan niadtong mgapanahon nga mora kog natulog, sa tinuodlang naminaw ko nga ang akong mga matagipiyong.’ ”

Si Sister Warner mipadayon: “Mga gini-kanan ug mga magtutudlo, ang atong mgapaningkamot sa pagtabang sa atong mgaanak nga makaestablisar og usa ka panu-lundon sa buhong nga espirituhanong mgahandumanan dili makawang. Usahay angmga binhi nga atong gitanom mahimongdili mamunga sulod sa mga katuigan, peromahimo kitang makaangkon og kahupayandiha sa paglaum nga sa umaabut ang mgabata nga atong gitudloan makahinumdomkon giunsa nila ‘pagdawat ug pagpaminaw’ang mga butang sa Espiritu. Makahinumdomsila kon unsay ilang nahibaloan ug unsayilang gibati. Makahinumdom sila sa ilangpagka-sila isip mga anak sa LangitnongAmahan, kinsa mipadala kanila dinhiuban sa usa ka balaanong katuyoan”(sa Conference Report, Abr. 1996, 109;o Ensign, Mayo 1996, 79).

Kon nagtudlo ikaw og mga batan-on,mahimong usahay maghunahuna ka nga dilisila ganahang maghisgut kabahin sa mgadoktrina ug mga baruganan sa ebanghelyo.Mahimong matintal ka nga yanong magma-higalaon lamang ngadto kanila, nga moli-ngaw kanila ug makig-istorya kanila kabahinsa ilang sosyal nga mga kalihokan ug sa ilangmga kasinatian sa eskwelahan. Mahimokining usa ka grabe nga sayop. Si PresidenteJ. Reuben Clark Jr. miingon:

“Ang kabatan-onan sa Simbahan mgagutom sa mga butang sa Espiritu; madasigonsilang makakat-on sa ebanghelyo, ugganahan sila nga kini direkta, putli. . . .

“Kini nga mga estudyante samtangmoadto sila kanimo espirituhanon silangnagtrabaho padulong sa pagkahingkod ngasayo nilang pangitaon kon inyo lamangsilang pakan-on sa hustong pagkaon. . . .

“. . . Dili ka na kinahanglan pa ngamokalit og gula sa luyo [nila] ug mohung-hong og relihiyon sa [ilang] mga dunggan;mahimo ka nga motungha dayon, sa ilangatubangan, ug makig-istorya [kanila]. Dilika kinahanglan pang motago-tago sa mgakamatuoran kabahin sa relihiyon gamit angkupo sa kalibutanong mga butang; imongmadala kini nga mga kamatuoran ngadto[kanila] sa walay lipud-lipod, diha sa naturalna paagi niini. . . . Wala na kinahanglanaang hinay-hinay nga mga pamaagi, mgaistorya nga ‘pangkatulog’, binata, aron pami-nawon” (The Charted Course of the Church inEducation, rev. ed. [pamplet, 1994], 3, 6, 9).

Usa ka miyembro sa Simbahan anggitawag nga motudlo sa mga 12 ug 13 anyosdiha sa Sunday School. Ang iyang banasa kaulahian mirekord nga dugay siyangnakig-istorya kaniya kabahin kon unsa ang“hustong pagkaon” alang niadtong iyangtudloan, bisan pa kon sila “tingali mangayoog usa ka mas makalingaw nga ‘dessert’ ngabahin.” Iyang gisulat ang kasinatian nganasinati sa asawa samtang nag-amuma siyasa mga kalag sa kabatan-onan diha sa iyangklase:

“Siya mitudlo kanila sa pagkaon ngamakapalagsik ug makapatubo, nga nag-awhag kanila sa pagdala sa ilang mga kasu-latan ug sa pagkonsiderar sa mahinung-danong mga doktrina sa gingharian.

“Ang maong kausaban mikabat og dugay-dugay, pero ang mas importante, nakakuhakini sa pagsalig nga ang mga estudyantetinuoray gayud nga nagkinahanglan ugganahan sa pag-amuma sa ebanghelyo ugnga ang presentasyon sa pagkaon pinaagisa mga kasulatan ug sa Espiritu mao gayud

6

Si Presidente Spencer W.Kimball misaysay:

“Pipila na ka tuig angmilabay mibisita kami og usaka nasud diin katingad-annga mga ideyolohiya gitudloug ‘dautan nga mga doktrina’ang gisangyaw kada adlawdiha sa mga eskwelahan ugdiha sa kontrolado nga press.Kada adlaw ang mga batanaminaw ngadto sa mgadoktrina, mga pilosopiya,ug mga mithi [ideals] ngagisaysay sa ilang mgamagtutudlo.

“Usa ka tawo ang miingonnga ang ‘kanunay ngapagtulo modulot sakinagahian nga bato.’Nasayud ako niini, busanangutana ako kabahin samga bata: ‘Napabilin ba nilaang ilang pagtuo? Wala basila mabuntog pinaagi sakanunay nga pagpamugossa ilang mga magtutudlo?Unsaon man nimo sapagsiguro nga dili sila mobiyasa yano nga pagtuo sa Dios?’

“Ang tubag misangpot sa pag-ingon nga ‘Among giayo angnagguba nga punduhanankada gabii. Among gitudloanang among mga anak ogpositibo nga pagkamatarungaron nga ang sayop nga mgapilosopiya dili mopatigbabaw.Ang among mga anaknagtubo diha sa pagtuo ugpagkamatarung bisan paman sa hapit dilimabangbang nga mgapagpamugos gikan sa gawas.’

“Bisan ang nangliki nga mgadam mahimong maayo ugmasalbar, ug ang sinako ngamga balas makapugong sabaha. Ug ang gibalik-baliknga kamatuoran, binag-o ngapag-ampo, mga pagtudlo saebanghelyo, pagpadayag oggugma, ug interes sa mgaginikanan makasalbar saanak ug makapabilin kaniyadiha sa husto nga dalan”(Faith Precedes the Miracle[1972], 113–14).


ang makapatunhay kanila. Sa misunod nga pipila ka mgabulan usa ka hinay-hinay nga kausaban ang nahitabo diinang mga estudyante nagsugod na sa pagdala sa ilang mgakasulatan sa regular nga paagi, nagsugod na sa paghisgut saebanghelyo sa mas gawasnon ug maandamong paagi, ugnakamatikod na og sugod sa katalagsaon sa mensahe.

“Ang mga ginikanan nagsugod na sa pagpangutana[kaniya] kon unsay nahitabo diha sa klase, nganong angilang mga anak moinsister na sa pagdala og mga kasulatanngadto sa simbahan, ug gani, sa kinomedya nga paagi, kongiunsa sa pagtubag ang mga pangutana nga gipasupot sailang mga anak atol sa panihapon sa Dominggo kalabutsa mga doktrina ug mga baruganan sa ebanghelyo ngagitudlo nianang adlawa diha sa klase. Ang mga estudyantegihidlaw na sa ebanghelyo, tungod kay aduna sila’y usaka magtutudlo kinsa . . . nakasabut . . . kon unsa ngapagkaon ang makapalagsik ug ang paagi nga kinahanglankining ipresentar” ( Jerry A. Wilson, Teaching with SpiritualPower [1996], 26–27).

Kon magtudlo ka og gagmayng mga bata, nasayud kanga mahimo kining usa ka hagit ang pagtudlo kanila saebanghelyo. Pero ang gagmayng mga bata ganahan ugnagkinahanglan nga makadungog sa mga kamatuoran saebanghelyo. Motubag sila sa imong mga paningkamot sapagpresentar og mainiton, nagkalainlain, ug makapadasig

nga mga leksyon sa ebanghelyo. Usa ka magtutudlo saPrimary ang mipakigbahin sa mosunod nga kasinatian:

“Angkunon nako, ang nahitabo talagsaon. Pero nagpakitakini kon unsa gayud ang mahinungdanon ngadto sa mganuybe anyos nga akong gitudloan. Wala makaamgo konunsay ilang gibuhat, sila na ang nagdala sa diskasyon saklase nga sila-sila ra. Nagsugod kini kang Katie. Mitubag siyasa usa ka pangutana diha sa manwal sa leksyon kabahin saplano sa kaluwasan. Dayon gisundan niya kini og iyangkaugalingong pangutana. Laing sakop sa klase ang mibolun-taryo sa pagtubag nga nakatabang sa pagklaro sa pagsabutni Katie. Dayon si John nangutana kabahin sa samang hilis-gutan nga daw nagprubar og mas lawom kaysa kang Katie.Usa ka tubag ang gihatag, ug dayon gisundan ni Carly oglaing pangutana. Sa nahibiling panahon sa klase, ang mgabata nagpadayon sa pagpangutana ug sa pagtubag niini,uban sa kaikag ug kamanggihunahunaon nga lapas pa kaayosa ilang mga pangidaron. Walay mga pagbalda o pagsultinga wala mahisubay sa hilisgutan. Ang ilang matinuoron ugdirekta nga mga hunahuna, nga pun-an sad usahay nako,milangkob sa materyal sa leksyon. Kuryuso sila; gusto silaog mga tubag; tinud-anay gayud sila nga interesado; unsayilang gisulti nagkinahanglan og paghunahuna ug pagsabut.Nasayud ako nianang higayuna nga kining mga anak saatong Amahan sa Langit andam na ug madasigong makat-on sa mga kamatuoran nga ikatanyag sa ebanghelyo.”

7


ANG BALAANONGKATUNGDANAN SA MAGTUTUDLO

3

Ang mosunod usa ka bahin gikan sa usaka pakigpulong nga gihatag ni Elder Bruce R.McConkie ngadto sa Departamento sa SundaySchool sa Simbahan niadtong 1977. Ang tibuokbahin usa ka direkta nga kinutlo.

Sa tanan natong pagtudlo nagrepresentarkita sa Ginoo ug gisangunan nga motudlosa Iyang ebanghelyo. Mga tinugyanan kitasa Ginoo, ug ingon nga mao gihatagan kitaog gahum sa pagsulti lamang niadtong mgabutang nga gusto Niya nga isulti.

Ang mga tinugyanan nagrepresentar sanagsugo kanila. Wala sila’y gahum nga ilaha.Molihok sila pinaagi sa ngalan sa usa katawo. Mobuhat sila kon unsay gisulti ngailang buhaton. Mosulti sila kon unsaygitugot nga ilang isulti––walay sobra, walaykulang.

Mga tinugyanan kita sa Ginoo.Nagrepresentar kita Kaniya. “Ingon ngakamo mga tinugyanan,” miingon Siya,“kamo anaa sa buluhaton sa Ginoo; ugbisan unsa ang inyong buhaton sumala sakabubut-on sa Ginoo mao ang buluhatonsa Ginoo” (D&P 64:29).

Ang atong buluhaton isip mga magtu-tudlo mao ang pagtudlo sa Iyang doktrinaug wala nay lain pa. Walay lain nga agianannga atong sundon kon kinahanglan kitangmoluwas og mga kalag. Wala kita’y maka-luwas nga gahum nga atoa. Dili kita maka-himo og usa ka balaod o usa ka doktrina ngamotubos o mobanhaw o moluwas sa laingtawo. Ang Ginoo lamang ang makabuhatniining mga butanga, ug gisangunan kita sapagtudlo kon unsay Iyang ipadayag kabahinniini ug sa tanang mga doktrina sa ebang-helyo.

Nan unsa man, ang gitugot nga atongbuhaton diha sa pagtudlo sa ebanghelyo?Unsa man ang atong balaanong katung-danan? Ang balaanong katungdanan samagtutudlo gitingub ubos sa lima ka mgaulohan:

1. Kita gisugo––usa kini ka butang diin walakita’y kapilian; walay lain nga mga paagi nga

atong maggamit––gisugo kita sa pagtudlo samga baruganan sa ebanghelyo.

Diha sa pinadayag nga nailhan isip “angbalaod sa Simbahan,” ang Ginoo miingon,“Ang mga anciano, mga pari ug mga magtu-tudlo niini nga simbahan magtudlo sa mgabaruganan sa akong ebanghelyo” (D&P42:12). Daghang mga pinadayag ang nag-ingon: Isangyaw ang akong ebanghelyo ugakong pulong, “mamulong sa walay lainnga mga butang gawas niana nga gisulatsa mga propeta ug mga apostoles, ug kananga gitudlo kanila pinaagi sa Maghuhupaypinaagi sa pag-ampo diha sa hugot ngapagtuo” (D&P 52:9).

Dayag lang nga dili kita makatudlonianang wala nato mahibaloi. Ang kina-hanglanon sa pagtudlo sa ebanghelyo maoang pagtuon sa ebanghelyo. Busa nahitaboang ingon nga balaanong mga mandosama sa:

“Siksika ang mga kasulatan” ( Juan 5:39).“Siksika kini nga mga sugo” (D&P 1:37).“[Mahala] ang akong pulong” ( Joseph

Smith––Mateo 1:37).“Pagtuon sa akong pulong” (D&P 11:22).“Siksika ang mga propeta” (3 Nephi 23:5).“Kamo kinahanglan mosiksik niini nga

mga butang. Oo, usa ka sugo Ako mohatagnganha kaninyo nga kamo mosiksik niininga mga butang nga makugihon; kay mahi-nungdanon ang mga pulong ni Isaias”(3 Nephi 23:1).

“Ayaw pagtinguha sa pagpahayag saakong pulong, apan unaha ang pagbatonsa akong pulong, ug unya ang imong dilamakasulti; unya, kon ikaw magtinguha, ikawmakabaton sa akong Espiritu ug sa akongpulong, oo, ang gahum sa Dios ngadto sapagkabig sa mga tawo” (D&P 11:21).

Mahimo kitang mobasa sa tanangsumbanan nga mga basahon sa Simbahan sausa ka tuig kon magsugod kita sa gikusgonnga mga unom ka mga pahina kada adlaw.Sa pagbuhat sa sinsero nga pagpangita ug samahinuklugong pagpamalandong nga giki-nahanglan mas mokabat pa og taas-taas ngapanahon.

Adunay kahibalo ug adunay espirituha-nong mga kasinatian nga makuha gikansa pagbasa, pamalandong, ug pag-ampokabahin sa mga kasulatan nga dili mahi-mong makuha sa lain nga paagi. Bisan unsapa ka mapahinunguron ug aktibo ang mgamiyembro sa Simbahan diha sa mga butangnga pang-administratiba, dili gayud silamakabaton sa dagkong mga panalangin ngamagagikan sa pagtuon sa kasulatan gawaskon mobayad sila sa bugti niana nga

8

“Pagtudlo kamo ngamakugihon ug ang akonggrasya mouban kaninyo,aron kamo matudloan ngalabaw sa hingpit diha sateoriya, diha sa baruganan,diha sa doktrina, diha sabalaod sa ebanghelyo, dihasa tanan nga mga butangmahitungod ngadto sagingharian sa Dios, ngaangay alang kaninyo sapagsabut” (D&P 88:78).


og dugang diha sa laing pinadayag pinaagi sa gipadayag ngamga pangutana ug mga tubag niining paagiha:

Pangutana: “Ako ang Ginoo nangutana kaninyo niini ngapangutana––ngadto sa unsa kamo gi-orden?” (D&P 50:13).

Nga mao: “Unsa may inyong katungdanan? Unsa maygisangon nako nga inyong buhaton? Unsa man nga katu-ngod ang inyong nadawat gikan kanako?”

Tubag: “Sa pagsangyaw sa akong ebanghelyo pinaagi saEspiritu, gani ang Maghuhupay gipadala aron sa pagtudlosa kamatuoran” (D&P 50:14).

Nga mao: “Ang inyong katungdanan, inyong katungod,ang butang kon diin kamo gi-orden nga buhaton mao angpagtudlo sa akong ebanghelyo, dili bisan unsang pribadongmga hunahuna, dili mga pilosopiya sa kalibutan, apanakong walay katapusan nga ebanghelyo, ug sa pagbuhatniini pinaagi sa gahum sa akong Espiritu, tanan diha sapanag-uyon sa sugo nga ako nang gihatag: ‘Kon kamo dilimakadawat sa Espiritu kamo dili motudlo.’ ”

Pangutana: “Siya nga gi-orden ngari kanako ug gipadalangadto sa pagsangyaw sa pulong sa kamatuoran pinaagisa Maghuhupay, diha sa Espiritu sa kamatuoran, siyamagsangyaw ba niini pinaagi sa Espiritu sa kamatuoran osa lain nga paagi?” (D&P 50:17).

Sa dili pa maminaw sa gipadayag nga tubag, atonghinumduman nga ang Ginoo namulong dinhi kabahin sapagtudlo sa ebanghelyo, sa pulong sa kamatuoran, sa mgabaruganan sa kaluwasan. Wala Siya mamulong kabahinsa mga doktrina sa kalibutan ug sa mga sugo sa mga tawo,ang pagtuman sa ingon walay pulos ug dili modala ngadtosa kaluwasan.

Ang pangutana mao, kon mosangyaw kita sa ebanghelyo,kon magtudlo kita sa pulong sa kamatuoran, kon atongitakda ang tinuod nga mga doktrina sa kaluwasan, ato bakining gibuhat pinaagi sa gahum sa Espiritu Santo o sa lainnga paagi? Dayag lang nga ang “lain nga paagi” sa pagtudlosa kamatuoran mao ang pinaagi sa gahum sa salabutan.

Karon ang gipadayag nga tubag: “Kon kini pinaagi sauban nga paagi kini dili gikan sa Dios” (D&P 50:18).

Ato kining klarohon. Bisan tuod nga ang atong gitudlotinuod, dili kini gikan sa Dios gawas kon gitudlo kinipinaagi sa gahum sa Espiritu. Walay pagkakabig, walay espi-rituhanong kasinatian, gawas kon ang Espiritu sa Ginoomalakip.

Pangutana: “Ug usab, siya nga nakadawat sa pulong sakamatuoran, siya modawat ba niini pinaagi sa Espiritu sakamatuoran o sa lain nga paagi?” (D&P 50:19).

Tubag: “Kon kini [pinaagi] sa lain nga paagi kini diligikan sa Dios” (D&P 50:20).

Mao kini ang rason ngano nga miingon ako sa sinug-danan nga kon kini nga presentasyon kinahanglang maka-baton og makapakabig nga gahum, kinahanglan akongmopresentar niini pinaagi sa gahum sa Espiritu ug kamokinahanglang maminaw ug modawat pinaagi sa samanggahum. Niana lamang higayuna nga “siya nga nagsangyawug siya nga nakadawat, nakasabut sa usag usa,” aron nga“ang duha makadawat og kaayohan ug maglipay ngamaghiusa” (D&P 50:22).

4. Kinahanglan kitang moggamit sa mga baruganan saebanghelyo nga gitudlo ngadto sa mga panginahanglan ug mgakahimtang sa atong mga tigpaminaw.

9

pagtuon ug sa ingon makahimo sa sinulat nga pulong ngausa ka bahin sa ilang mga kinabuhi.

2. Kinahanglan kitang motudlo sa mga baruganan sa ebang-helyo ingon nga kini makita diha sa sumbanan nga mgabasahon sa Simbahan.

Diha sa balaod sa Simbahan ang Ginoo miingon: “Angmga anciano, mga pari ug mga magtutudlo niini ngasimbahan magtudlo sa mga baruganan sa akong ebang-helyo” –– ug karon hinumdumi kini nga pagdili––“nga[makita] diha sa Biblia ug sa Basahon ni Mormon, diin anaaang kahingpitan sa ebanghelyo” (D&P 42:12).

Dayon ang Ginoo namulong kalabut sa panginahanglannga mahimong magiyahan sa Espiritu, pero mobalik ngadtosa tinubdan sa kasulatan sa kamatuoran sa ebanghelyoniini nga mga pulong: “Ug tanan niini kamo magsunodsa pagbuhat ingon nga Ako misugo mahitungod sa inyongpagpanudlo, hangtud ang kahingpitan sa akong mga kasu-latan ihatag” (D&P 42:15).

Sa dihang kini nga pinadayag gihatag, ang Biblia ug angBasahon ni Mormon mao pa lamang ang mga kasulatan ngaanaa sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw. Karon adunana usab kita’y Doktrina ug mga Pakigsaad ug ang Perlas ngaLabing Bililhon, ug aduna pa, siyempre, nga uban pangmga pinadayag nga ihatag sa tukmang panahon.

3. Kinahanglan kitang motudlo pinaagi sa gahum saEspiritu Santo.

Kay mimando sa tanang mga magtutudlo sa pagtudlosa mga baruganan sa ebanghelyo ingon nga makita dihasa sumbanan nga mga basahon, ang Ginoo miingon: “Kinimao ang ilang mga pagtudlo, ingon nga sila gimandoanpinaagi sa Espiritu.”

Dayon mihatag Siya sa mahinungdanong direktiba: “Ugang Espiritu ihatag . . . pinaagi sa pag-ampo diha sa hugotnga pagtuo; ug kon kamo dili makadawat sa Espiritu kamodili motudlo.”

Uban niini nga instraksyon, mihatag Siya niini nga saad:“Samtang kamo mopabati sa inyong mga tingog pinaagisa Maghuhupay, kamo mamulong ug managna ingon ngamaayo kanako; Kay, tan-awa, ang Maghuhupay nasayudsa tanan nga mga butang, ug nagpamatuod sa Amahan ugsa Anak” (D&P 42:13–14, 16–17).

Ang matag magtutudlo sa kada kahimtang sa pagtudlotingali maayo nga mangatarungan sama niini:

Kon si Ginoong Jesus ania pa dinhi, unsay Iyang isultikabahin niini nga sitwasyon perpekto gayud.

Pero wala Siya dinhi. Hinoon, Iya akong gipadala aron sapagrepresentar Kaniya.

Kinahanglan akong mosulti kon unsay Iyang isulti kon aniapa Siya dinhi; kinahanglan nakong isulti ang unsay gustoNiya nga isulti.

Ang bugtong paagi nga mabuhat ko kini mao ang isulti Niyakanako kon unsay angayang isulti.

Kini nga gipadayag nga direksyon mahimo lamang moabutkanako pinaagi sa gahum sa Iyang Espiritu.

Busa kinahanglan akong magiyahan pinaagi sa Espiritukon motudlo ako diha sa akong kapasidad isip usa katinugyanan sa Ginoo.

Kini nga mga baruganan sa pagtudlo sa mga kamatuoransa ebanghelyo pinaagi sa gahum sa Espiritu gipasabut pa


Ang mga baruganan sa ebanghelyo dili gayud mausab.Pareho ra kini sa tanang mga kapanahonan. Ug sa kina-tibuk-an ang mga panginahanglan sa katawhan pareho ra satanang mga kapanahonan. Walay mga problema nga nahia-guman nato gawas kon kini nahimo nang kasagaran ngakahimtang sa katawhan gikan pa sa sinugdanan. Ug maonga dili lisud ang pagdala sa mga baruganan sa walay kata-pusan nga pulong ug ang paggamit niini ngadto sa atongpihong mga panginahanglan. Ang tulukibon nga kamatu-oran kinahanglang buhi diha sa mga kinabuhi sa katawhankon kinahanglan nilang molampus.

Si Nephi mikutlo gikan sa basahon ni Moises ug sa mgasinulat ni Isaias ug dayon miingon, “Ako mipahisama satanan nga mga kasulatan ngari kanato, nga kini untamahimo alang sa atong kaayohan ug sa atong pagkat-on”(1 Nephi 19:23)––buot ipasabut nga iyang gigamit ang mgapagtulun-an ni Moises ug ni Isaias ngadto sa mga pangina-hanglan sa mga Nephite.

5. Kinahanglan kitang mopamatuod nga ang unsay atonggitudlo tinuod.

Usa kita ka katawhan nga maghatagan og pagpamatuod,ingon nga kita kinahanglan nga mahimo. Ang atong mgamiting napuno diha sa solemnong mga kasiguroan nga angbuhat diin kita nahilakip tinuod. Magpamatuod kita ubansa kadasig ug konbiksyon nga si Jesus mao ang Ginoo, ngasi Joseph Smith Iyang propeta, ug nga Ang Simbahan niJesukristo sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw mao“lamang ang tinuod ug buhi nga simbahan diha sa ibabawsa tibuok yuta” (D&P 1:30).

Niining tanan maayo kitang nagbuhat. Pero kinahanglankitang mobuhat og dugang pa. Ang dinasig nga magtutudlo,ang usa ka tawo kinsa nagtudlo pinaagi sa gahum sa Espiritu,gilauman nga mohatag og pagpamatuod nga ang doktrinanga iyang gitudlo tinuod.

Si Alma mipakita og usa ka ehemplo kalabut niini.Misangyaw siya og usa ka mahinungdanong sermonkabahin sa pagpakatawo pag-usab. Dayon miingon siyanga namulong sa yano nga paagi, nga gisangunan sapagbuhat sa ingon, mikutlo sa mga kasulatan, ug mitudlosa kamatuoran.

“Ug kini dili mao ang tanan,” siya midugang. “Wala bakamo magdahum nga ako nasayud niini nga mga butang saakong kaugalingon? Tan-awa, ako magpamatuod nganhakaninyo nga ako nasayud nga kini nga mga butang diin akonamulong mga tinuod” (Alma 5:45).

Mao kini ang katapusang panghimatuod nga gibutangdiha sa pagtudlo sa ebanghelyo––ang personal nga pagsaksisa magtutudlo nga ang doktrina nga iyang gitudlo tinuod!

Kinsa man ang makalalis sa usa ka pagpamatuod? Angmga dili tumutuo mahimong makiglalis kabahin sa atongdoktrina. Mahimo nilang tuison ang mga kasulatan ngadtosa ilang kalaglagan. Mahimo nilang ipasabut kini o kanagikan sa usa ka pulos intelektwal nga panglantaw, pero dilisila makabuntog sa usa ka pagpamatuod.

Kon moingon ako nga kini o kana nga Mesiyanhonnga panagna ni Isaias natuman niini o niana nga hitabosa kinabuhi sa atong Ginoo, daghang mga tingog angnaghulat aron sa pagdebate sa isyu ug mopakita nga angmaalamong mga tawo sa kalibutan naghunahuna sasukwahi. Pero kon moingon ako nga ako nasayud pinaagi

sa mga pagpadayag sa Balaang Espiritu ngari sa akong kalagnga ang Mesiyanhong mga pamahayag nagpasabut ngadtokang Jesus sa Nazaret, kinsa mao ang Anak sa Dios, unsa pamay angayng debatehan? Ako nianang higayuna naghatagog personal nga pagsaksi kabahin sa doktrinal nga puntonga gitudlo, ug ang kada tigpaminaw kinsa anaa sa samangEspiritu masayud diha sa iyang kasingkasing nga kon unsayakong gisulti tinuod.

Si Alma, kay nakahatag og pagpamatuod nga ang mgabutang nga iyang gitudlo tinuod, nangutana dayon, “Uggiunsa ninyo pagdahum nga ako nasayud sa ilang kasigu-roan?” Ang iyang tubag, nga maoy nagtakda og usa kasumbanan alang sa tanang mga magtutudlo, mao: “Tan-awa,ako moingon nganha kaninyo [nga] sila gihimo ngamabutyag ngari kanako pinaagi sa Balaang Espiritu sa Dios.Tan-awa, ako nagpuasa ug nag-ampo sa daghan nga mgaadlaw nga ako unta masayud niini nga mga butang sa akongkaugalingon. Ug karon ako nasayud sa akong kaugalingonnga sila mga tinuod; kay ang Ginoong Dios mihimo kanilanga makita ngari kanako pinaagi sa iyang Balaang Espiritu;ug kini mao ang espiritu sa pagpadayag diin ania kanako”(Alma 5:45–46).

Ug mao nga ania na karon kanato ang usa ka pagpasabutsa atong kahimtang isip mga tinugyanan sa Ginoo ug sabalaanong katungdanan sa magtutudlo.

Kita gisangunan:

1. Sa pagtudlo sa mga baruganan sa ebanghelyo

2. Gikan sa sumbanang mga basahon

3. Pinaagi sa gahum sa Espiritu Santo,

4. Kanunay nga moggamit sa mga pagtudlo ngadto saatong mga panginahanglan, ug

5. Sa pagpamatuod nga unsay atong gitudlo tinuod.

Karon adunay nagpabilin nga usa pa ka butang ngaangayan nakong isulti kabahin niining mga butanga, ugmao kana ang paghatag og pagpamatuod nga ang mgakonsepto nga gipresentar dinhi tinuod, ug kon mosunodkita niini aduna kita’y gahum nga makakabig ug makaluwassa mga kalag sa katawhan.

Ako nasayud:

Nga ang Ginoo mimando kanato sa pagtudlo sa mgabaruganan sa Iyang ebanghelyo ingon nga kini gitakdadiha sa Iyang balaang mga kasulatan;

Nga gawas kon ato kining buhaton pinaagi sa gahumsa Iyang Balaang Espiritu, ang atong pagtudlo dili gikansa Dios;

Nga Siya nagpaabut nga atong gamiton ang mga baru-ganan sa mahangturong kamatuoran ngari sa atong mgakinabuhi;

Nga kinahanglan kitang mohatag og pagpamatuodngadto sa tanan kinsa maminaw nga ang atong mgapagtulun-an naggikan Kaniya kinsa Mahangturon ugmodala sa katawhan ngadto sa kalinaw niining kinabuhiaug mahangturong kinabuhi sa kalibutan nga moabut.

Nga kitang tanan kinsa nagtudlo mobuhat sa ingonsumala ngadto niining balaanong sumbanan, ako nag-ampo, sa pangalan ni Ginoong Jesukristo, amen.

10


Andama ang ImongKaugalingon sa

Espirituhanong Paagi

Karon kini nga mga anak nga lalaki ni Mosiah . . . nag-anam og kalig-on diha

sa kasayuran sa kamatuoran; kay sila mga tawo nga mabuot og salabutan ug sila

misiksik sa mga kasulatan sa kakugi, nga sila unta masayud sa pulong sa Dios.

Apan kini dili ang tanan; sila naghatag ngadto sa ilang kaugalingon

ngadto sa tuman nga pag-ampo, ug pagpuasa; busa sila adunay

espiritu sa pagpanagna, ug espiritu sa pagpadayag, ug kon sila nagtudlo,

sila nagtudlo uban sa gahum ug pagtugot sa Dios.

Alma 17:2–3


PAGTINGUHA SA GASA SA GUGMANG PUTLI

4

Ngadto sa katapusan sa mortal nga panga-lagad ni Jesus, miingon Siya ngadto sa Iyangmga disipulo, “Ako magahatag kaninyo ogbag-ong sugo, nga kinahanglan maghigug-maay kamo ang usa sa usa; maingon nga akonahigugma kaninyo, kinahanglan maghigug-maay kamo ang usa sa usa” ( Juan 13:34).Usa kini ka importante nga tambag nianangpanahona alang sa mga magtutudlo saebanghelyo, ug importante kini alang samga magtutudlo sa ebanghelyo karon.

Si Apostol Pablo mihatag og gibug-atonsa panginahanglan alang sa gugmang putli,o sa tiunay nga gugma ni Kristo: “Kon akoadunay gasa sa pinulongan sa mga tawo ugsa mga manolunda, apan walay gugma, akousa lamang ka masaba nga agong o piyang-piyang nga nagatagingting. Ug kon ako maymga gahum sa paghimo og propesiya,ug makasabut sa tanang mga tinago ug satanang kahibalo, ug kon ako nakabaton sahingpit nga pagtuo nga tungod niana arangko mabalhin ang mga bukid, apan walaygugma, ako walay kapuslanan. Kon ipang-hatag ko ang tanan kong katigayunan, ugkon itahan ko ang akong lawas aron pagasu-nogon, apan walay gugma, kini dili maga-pulos kanako” (1 Mga Taga-Corinto 13:1–3).

Kon ikaw adunay gugma nga sama kangKristo, mahimo ikaw nga mas andam sapagtudlo sa ebanghelyo. Mahimo ikaw ngamadasig sa pagtabang sa uban nga makailasa Manluluwas ug mosunod Kaniya.

Unsa ang Imong Mabuhat aronMakadawat sa Gasa sa Gugmang Putli

Ang gugmang putli usa ka gasa ngamahimo nimong madawat samtang ikawmag-ampo aron mapuno sa gugma, samtangikaw maghatag og serbisyo, ug samtang ikawmangita og maayong butang diha sa uban.

Pag-ampo aron mapuno sa gugma. Sipropeta Mormon mitambag: “Ang gugmanga putli mao ang tiunay nga gugma niKristo, ug kini molahutay sa kahangturan; ugbisan kinsa nga makaplagan nga aduna niinisa katapusan nga adlaw, kini makaayo ubankaniya. Busa, . . . pag-ampo ngadto saAmahan uban sa tibuok kusog sa kasingka-sing, nga kamo unta mapuno niini ngagugma” (Moroni 7:47–48). Mahimong dilinimo mabati diha-diha dayon ang tiunaynga gugma ni Kristo o sa makausa kahigayon diha sa tubag sa imong mga pag-ampo. Pero samtang magpakabuhi ka samatarung nga paagi ug magpadayon sa pag-ampo sa kinasingkasing ug mapainubsanongpaagi alang niini nga panalangin, kamomakadawat niini.

Hatag og serbisyo. Motubo kita sa paghi-gugma sa mga tawo samtang moserbisyo kitakanila. Kon atong ipadaplin ang atongkaugalingong mga interes alang sa kaayohansa uban diha sa sumbanan nga gitakda saManluluwas, mahimo kitang mas mada-waton ngadto sa Espiritu. Samtang mag-ampo ka alang niadtong imong tudloan,mamalandong sa ilang mga panginahanglan,ug mag-andam og mga leksyon, ang imonggugma alang kanila molambo. (Alang saubang mga paagi sa pagserbisyo sa mga tawonga inyong tudloan, tan-awa sa “PagtabangNgadto sa Usa,” mga pahina 35–36.)

Pangita og maayong butang diha sa uban.Samtang nagdiskobre ka og maayong mgakinaiya diha sa uban, motubo ka diha saimong pagsabut kanila isip mga anak saDios. Ang Espiritu mopanghimatuod sakamatuoran sa imong mga nadiskobrehanmahitungod kanila, ug ikaw makadayeg ugmahigugma pa og dugang kanila.

12

Anda m a ang Imong Kaugalingon sa Espirituhanong Paagi

PAGTINGUHA SA ESPIRITU

5

Magpakabuhi sa usa ka Paagi NgaMotabang Kanato Nga MahimongMadawaton sa Espiritu

Human kita mahatagi og gasa sa EspirituSanto, unsa man ang atong mabuhat aronmadawat ang pagpakig-uban sa Espiritu? SiElder Dallin H. Oaks miingon, “Ang pagtudlopinaagi sa Espiritu nagkinahanglan og unanga kita motuman sa mga sugo ug magmahi-mong limpyo atubangan sa Dios aron ngaang Iyang Espiritu makapuyo diha sa atongpersonal nga mga templo” (“Teaching andLearning by the Spirit,” Ensign, Mar. 1997, 9).

Aron mahimong “limpyo atubangan saDios,” mahimo natong hinumduman angManluluwas sa tanan natong buhaton,kanunay nga molihok isip tinuod nga mgadisipulo. Mahimo kitang maghinulsol saatong mga sala. Mahimo kitang magtinguhasa mga butang nga “mahiyason, matahum, omaayo og dungog o dalaygon” (Mga Artikulosa Hugot nga Pagtuo 1:13). Mahimo kitangmagtuon sa mga kasulatan kada adlaw uguban sa tinuoray nga katuyoan, magtinguhanga mahimong “maamumahan pinaagi samaayo nga pulong sa Dios” (Moroni 6:4).Mahimo kitang magbasa og maayo ngamga basahon ug maminaw sa makadasig,makapalig-on nga musika. Mahimo kitang“magbarug sa balaan nga mga dapit” (D&P45:32) pinaagi sa pagtambong sa simbahanug pag-ambit sa sakrament ug pinaagi sa pag-adto kanunay sa templo kutob sa mahimo.Mahimo kitang makaserbisyo sa atong mgasakop sa pamilya ug mga silingan.

Si Elder Boyd K. Packer nagtudlo nga ang“pagka-espirituhanon, samtang hingpit paang kalig-on, motubag sa hilabihan ka deli-kado nga mga kausaban sa palibut niini” (“I Say unto You, Be One,” Brigham YoungUniversity 1990–91 Devotional and FiresideSpeeches [1991], 89).

Kinahanglan kitang mag-amping aronhingpit nga makalikay sa bisan unsang

butang nga maoy hinungdan nga makapa-wala kanato sa pagpakig-uban sa Espiritu.Naglakip kini sa dili maayo nga mga panag-istorya ug kalingawan nga dili angay o yama-yama. Ang atong mga sinina kinahanglannga dili gayud law-ay. Kinahanglan nga dilikita mopasakit sa uban, bisan pa sa walaypulos nga istorya. Kinahanglan nga dili natopasipad-an ang ngalan sa Ginoo o mogamitog bisan unsa nga hilas o ngil-ad ngapulong. Kinahanglan nga dili kita mosupako motamay sa pinili nga mga sulugoon saGinoo.

Ang mga Panalangin sa Pagdawat saPagpakig-uban sa Espiritu

Ang Langitnong Amahan wala magkina-hanglan nga kita mahingpit sa dili pa Niyaihatag kanato ang Iyang Espiritu. Siya mopa-nalangin kanato alang sa atong matarungnga mga tinguha ug matinud-anon nga mgapaningkamot sa pagbuhat sa pinakamaayokutob sa atong mahimo. Si Presidente EzraTaft Benson namulong kabahin sa pipilaniini nga mga panalangin:

“Ang Espiritu Santo makapahimo sa atongmga pagbati nga mas malumo pa. Mobatikita nga mas mahigugmaon ug manggiloloy-on sa usag usa. Mas kalma kita diha sa atongmga relasyon. Aduna kita’y mas dako ngakapasidad sa paghigugma sa usag usa. Angmga tawo ganahan nga makig-uban kanatotungod kay ang ato mismong mga panagwaymodan-ag sa impluwensya sa Espiritu. Masdiosnon kita diha sa atong kinaiya. Isipresulta, mahimo kitang molambo nga massensitibo ngadto sa mga pag-aghat sa EspirituSanto ug sa ingon makahimo sa pagsabutsa espirituhanong mga butang sa mas klaronga paagi” (“Seek the Spirit of the Lord,”Ensign, Abr. 1988, 4).

13

Si Elder Bruce R.McConkie miingon,“Walay presyo ngahilabihan ka taas, . . .walay panglimbasog ngahilabihan ka grabe, walaysakripisyo nga hilabihanka dako, kon gikanniining tanan makadawatkita ug makatagamtamsa gasa sa Espiritu Santo”(A New Witness for theArticles of Faith [1985],253).


PAGTINGUHA SAPAGBATON SA PULONG

6

Niadtong Mayo 1829, pagkahuman gayudsa pagpahiuli sa Aaronic Priesthood, siHyrum Smith, ang igsoong lalaki ni PropetaJoseph Smith, “mibati og hilabihan ngakabalaka kalabut kon unsa ang mahimoniyang kaugalingong trabahoon.” Si Hyrumnangutana kang Joseph kalabut sa “iyang[kaugalingon] nga dapit diha sa mahinung-danong buhat sa pagpahiuli” (Pearson H.Corbett, Hyrum Smith––Patriarch [1963], 48).Agi og tubag ngadto niining mapainubsa-nong hangyo, ang Ginoo mihatag kangHyrum og usa ka pinadayag pinaagi saPropeta. Ang bahin niini nga pinadayagmaggamit sa atong pagpangandam sapagtudlo sa ebanghelyo:

“Ayaw pagtinguha sa pagpahayag saakong pulong, apan unaha ang pagbatonsa akong pulong, ug unya ang imong dilamakasulti; unya, kon ikaw magtinguha, ikawmakabaton sa akong Espiritu ug sa akongpulong, oo, ang gahum sa Dios ngadto sapagkabig sa mga tawo” (D&P 11:21).

Si Presidente Ezra Taft Benson miingonnga kini nga tambag naghatag kanato “sapaagi sa pag-angkon sa gahum sa Dios dihasa [atong] pagtudlo. . . . Tinguhaa una angpagbaton sa pulong; dayon moabut angpanabut ug ang Espiritu, ug, sa katapusan,ang gahum sa pagkabig” (The Gospel Teacherand His Message [pakigpulong ngadto sa mgamagtutudlo sa relihiyon, 17 sa Sept. 1976], 5).

Pagkat-on “pinaagi sa Pagtuon ugUsab pinaagi sa Hugot nga Pagtuo”

Ang Ginoo misulti kanato kon unsaonnato pagbaton sa Iyang pulong: “Pangitaaang pagtulun-an, gani pinaagi sa pagtuonug usab pinaagi sa hugot nga pagtuo” (D&P88:118). Atong gisunod kini nga mandopinaagi sa pagtuon sa mga kasulatan samakugihong paagi, inubanan sa usa kamatuohon nga kasingkasing ug usa kapasalig sa pagtuman sa mga baruganan

nga atong makat-unan. Mosunod usab kitaniini nga mando kon atong atubangon angpagtuon sa kasulatan uban sa pag-ampo ugpagpuasa.

Makugihong Pagtuon

Si Elder Dallin H. Oaks mitambag:“Ang pagbasa sa kasulatan nagbutang

kanato nga mahiangay sa Espiritu sa Ginoo. . . .

“Tungod kay nagtuo kita nga ang pagbasasa kasulatan makatabang kanato nga maka-dawat og pagpadayag, giawhag kita sapagbasa og balik-balik sa mga kasulatan.Niining paagiha, atong maangkon ang kasa-yuran sa unsay gusto sa atong LangitnongAmahan nga atong mahibaloan ug buhatondiha sa atong personal nga mga kinabuhikaron. Usa kini ka rason nga ang mga Santossa Ulahing mga Adlaw nagtuo sa inadlaw ngapagtuon sa kasulatan” (“Scripture Readingand Revelation,” Ensign, Ene. 1995, 8).

Kon kita magtuon sa mga kasulatan sakanunay ug sa makugihon nga paagi, ngakinasingkasing nga magtinguha sa giya gikansa Espiritu, mahimo kitang madawaton sapaglamdag kabahin kon unsaon sa pag-andam sa mga leksyon. Mahimo usab kitanga andam sa pagdawat ug pagsunod samga pag-aghat gikan sa Espiritu samtangmagtudlo kita. Samtang atong “mahalon sakanunay diha sa [atong] mga hunahuna angmga pulong sa kinabuhi, . . . kini ihatag[kanato] niini nga takna kana nga bahin ngaigahin ngadto sa matag tawo” (D&P 84:85).

Pagtuo

Si Mormon mitambag nga kinahanglankitang “dili magduha-duha, apan magmati-nuohon” (Mormon 9:27). Kinahanglannatong atubangon ang pagtuon sa kasulatanuban niini nga kinaiya. Pananglitan, siJoseph Smith adunay matuohon nga kasing-kasing sa dihang mibasa siya sa Santiago 1:5,nga misulti kaniya sa pagpangayo sa Diosog kaalam. Iyang gibuhat sigun sa gisugo sakasulatan, nangutana sa Ginoo kon asa ngasimbahan siya kinahanglang mopasakop.Tungod sa iyang matinuohon nga kinaiya,nakadawat siya og tubag sa iyang pag-ampo.(Tan-awa sa Joseph Smith––Kasaysayan1:11–17.)

Pagkamasulundon

Kinahanglan kitang maningkamot sapagpakabuhi sumala sa mga baruganan ngaatong gitun-an, bisan sa wala pa kita maka-sabut niini sa hingpit. Samtang mosalig kita

14


sa unsay gisulti sa Ginoo, ang atong kahibalo sa ebanghelyomolambo. Ang Ginoo namahayag, “Kon tuyoon ni bisankinsa ang pagbuhat sa kabubut-on [sa Amahan], iyang mahi-baloan ang doktrina” ( Juan 7:17).

Pag-ampo ug Pagpuasa

Ang pagtuon sa mga kasulatan lahi kaysa pagbasa og usaka nobela, newspaper, o libro. Kinahanglan kitang mag-ampo sa dili pa kita magtuon sa mga kasulatan kada adlaw.Kinahanglan kitang magtinguha sa Espiritu aron sa paghatagkanato og panabut samtang nagtuon kita sa mga pulong saGinoo.

Samtang mag-ampo kita alang sa panabut, kinahanglankitang magpuasa usahay. Si Alma usa ka maayong ehemplosa usa ka tawo kinsa nagpuasa ug nag-ampo aron makakat-on sa mga kamatuoran sa ebanghelyo. Human magpama-tuod kabahin sa Pag-ula ni Jesukristo ug sa panginahanglannga makasinati og dakong kausaban sa kasingkasing,miingon siya: “Wala ba kamo magdahum nga ako nasayudniini nga mga butang sa akong kaugalingon? Tan-awa, akomagpamatuod nganha kaninyo nga ako nasayud nga kininga mga butang diin ako namulong mga tinuod. Ug giunsaninyo pagdahum nga ako nasayud sa ilang kasiguroan?

15

Tan-awa, ako moingon nganha kaninyo nga sila gihimo ngamabutyag ngari kanako pinaagi sa Balaang Espiritu sa Dios.Tan-awa, ako nagpuasa ug nag-ampo sa daghan nga mgaadlaw nga ako unta masayud niini nga mga butang sa akongkaugalingon. Ug karon ako nasayud sa akong kaugalingonnga sila mga tinuod; kay ang Ginoong Dios mihimo kanilanga makita ngari kanako pinaagi sa iyang Balaang Espiritu”(Alma 5:45–46). (Tan-awa usab sa “Pagtinguha sa Espiritu,”pahina 13.)

Pagpasalig Pag-usab sa Atong mga Kaugalingon saPagtuon sa mga Kasulatan

Si Presidente Benson mitambag: “Dili nato ibaliwala angdagkong mga butang nga atong nadawat gikan sa kamot saGinoo! Ang Iyang pulong maoy usa sa pinakabililhong mgagasa nga Iyang gihatag kanato. Ako kamong giawhag sapagpasalig pag-usab sa inyong mga kaugalingon sa pagtuonsa mga kasulatan. Isubsub ang inyong mga kaugalingondiha niini kada adlaw aron makabaton kamo sa gahum saEspiritu nga motabang kaninyo diha sa inyong mga katung-danan [callings]. Basaha kini diha sa inyong mga pamilya ugtudloi ang inyong mga anak sa paghigugma ug pagmahalniini” (“The Power of the Word,” Ensign, Mayo 1986, 82).

Part A : Ang Imong Tawag sa Pagtudlo

PAGPALAMBO OG USA KA PERSONAL NGA PLANO SA PAGTUON SA EBANGHELYO

Si Elder M. Russell Ballard miingon:“Katungdanan kini sa kada usa kanato sapagbuhat sa tanang butang kutob sa atongmahimo aron molambo ang atong espiritu-hanong kahibalo ug panabut pinaagi sapagtuon sa mga kasulatan ug sa mga pulongsa buhing mga propeta. Kon kita magbasaug magtuon sa mga pinadayag, ang Espiritumopanghimatuod diha sa atong mga kasing-kasing sa kamatuoran sa unsay atong nakat-unan; niining paagiha, ang tingog sa Ginoonamulong ngadto sa matag usa kanato”(sa Conference Report, Abr. 1998, 40–41;o Ensign, Mayo 1998, 32).

Ang mosunod nga mga sugyot makatabangkanimo sa pagpalambo og usa ka plano sapagtuon aron sa “paglambo sa [imong] espiri-tuhanong kahibalo ug panabut,” sama sagitambag ni Elder Ballard. Ang imong planokinahanglan nga dili masobrahan, pero kina-hanglan kini nga motabang kanimo ngamahimong mapadayunon diha sa imongpagtuon sa ebanghelyo. Mahimo ka nga more-kord sa imong plano diha sa usa ka journal onotebook aron dili nimo kini malimtan.

Unsa ang Tun-an

Isentro ang imong pagtuon sa ebanghelyodiha sa mga kasulatan. Mahimo ka nga mopilisa pagtuon og usa ka basahon sa kasulatan sakinatibuk-an niini, o mahimo ka nga mopokussa usa o daghan pa nga mga hilisgutan,nga magbasa kon unsay gisulti sa tanangsumbanan nga mga basahon kalabut niini.Mahimo ka nga mohiusa niining duha ka mgapamaagi, magtuon sa usa ka basahon sa kasu-latan ug magpokus diha sa mga hilisgutanug mga tema sigun sa imong makita niini.Kinahanglan usab ikaw nga magtuon sa mgapagtulun-an sa mga propeta sa ulahing mgaadlaw diha sa mga pakigpulong sa kinatibuk-ang mga komperensya ug diha sa Liahona.

Kon ikaw adunay katungdanan isip usa kamagtutudlo, ang imong manwal sa leksyonusa ka mahinungdanong bahin sa imongplano sa pagtuon.

16

7

Kinahanglan usab ikaw nga mokonsiderarsa paglakip sa mosunod diha sa imongpagtuon sa ebanghelyo: (1) ang materyal sakurso alang sa Melchizedek Priesthood ugRelief Society, (2) gi-assign nga mga tudlingsa kasulatan alang sa klase sa Doktrina saEbanghelyo [Gospel Doctrine] diha sa SundaySchool, ug (3) mga artikulo diha sa Liahona.

Kanus-a Magtuon

Kon mahimo, pagtakda og usa ka regularnga oras nga makatuon ka nga walay pagka-balda. Si Elder Howard W. Hunter mitambag:

“Daghan ang nakabantay nga ang pinaka-maayo nga oras sa pagtuon mao ang inigkabuntag human nga ang pagpahulay sa gabiinakalimpyo sa hunahuna sa daghang mgakahingawa nga mobalda sa hunahuna. Anguban ganahang magtuon sa mahilum ngamga oras human matapos ug napahiklingang trabaho ug mga kabalaka nianangadlawa, sa ingon motapos sa adlaw ubansa kalinaw ug kahapsay nga moabut pinaagisa pag-ambit sa mga kasulatan.

“Tingali unsay mas importante kaysa orassa adlaw mao nga usa ka regular nga orasang gitakda alang sa pagtuon. Mas maayokini kon usa ka oras maggahin sa kadaadlaw; pero kon dili kana mahimo, tunga saoras sa usa ka regular nga paagi moresulta sadako-dako nga kalampusan. Ang ikaupat ngabahin sa usa ka oras gamay ra nga panahon,pero makapahingangha kini kon unsa kadako nga paglamdag ug kahibalo angmaangkon sa usa ka hilisgutan nga makahu-luganon kaayo” (sa Conference Report, Okt.1979, 91–92; o Ensign, Nob. 1979, 64).

Unsaon Pagtuon

Sa dili pa ikaw magsugod sa pagtuon, pag-ampo alang sa panghunahuna ug panabut.Pamalandongi ang unsay imong nabasa, ugpangita og mga paagi sa paggamit niini dihasa imong kinabuhi. Pagkat-on sa pag-ila ugpagpatalinghug sa mga pag-aghat sa Espiritu.


17

Konsideraha ang paggamit sa pipila o sa tanan sa mosunodnga mga ideya aron sa pagpalambo sa imong pagtuon:

� Gamita ang mga tabang nga giandam diha sa mgaedisyon sa mga kasulatan sa mga Santos sa Ulahing mgaAdlaw, sama sa Topical Guide, sa Bible Dictionary, sa mgakinutlo gikan sa Hubad ni Joseph Smith, ug sa mga mapa(tan-awa sa “Pagtudlo gikan sa mga Kasulatan,” mgapahina 54–59, alang sa mga sugyot).

� Samtang magbasa ka, pangutan-a ang imong kaugali-ngon, “Unsa nga baruganan sa ebanghelyo ang gitudlodinhi niini nga tudling? Unsaon man nako sa paggamitniini diha sa akong kinabuhi?”

� Pag-andam og notebook o journal nga maggamit aronmakarekord ka sa imong mga hunahuna ug mga pagbati.Ipasalig sa imong kaugalingon diha sa pagsulat ngagamiton ang unsay imong nakat-unan. Ribyuha kanunayang mga hunahuna nga imong narekord.

� Sa dili pa magbasa og usa ka kapitulo sa kasulatan,ribyuha una ang ulohan sa kapitulo. Makahatag kinikanimo og pipila ka mga butang nga imong mahimongmakita diha sa kapitulo.

� Markahi ug sulati ang imong mga kasulatan. Diha samga margin isulat ang mga pakisayran sa kasulatan ngamoklaro sa mga tudling nga imong gitun-an.

� Memoryaha ang mga bersikulo nga labing makahulu-ganon nganha kanimo.

� Ipuli ang imong ngalan diha sa usa ka bersikulo sa kasu-latan aron sa pag-personalize niini.

� Human sa pagtuon, hatag og pag-ampo aron sa pagpa-dayag og mga pasalamat alang sa unsay imong nakat-unan.

� Ipakigbahin kon unsay imong nakat-unan. Samtang ikawnagbuhat niini, ang imong mga hunahuna mahimongmas klaro ug ang imong gahum sa pagpabilin niinimolambo.

Buhata kon Unsay Imong Mahimo

Usa ka miyembro sa Simbahan ang misulay og daghangmga higayon sa pagsunod og pihong mga programa alangsa pagtuon sa kasulatan, pero kanunay kining lisud alangkaniya. Sa kaulahian namalandong siya:

“Daw uban sa pagpaningkamot sa pagbuhi og usa kapamilya ug pagtuman sa akong mga responsibilidad saSimbahan, wala gayud nako hingpit nga makab-ot angakong tumong. Motakda ako og usa ka panahon ug dapitaron sa pagtuon kada adlaw, aron lamang mabalda ang eske-dyul tungod sa panginahanglan sa mga anak kinsa nasakito sa uban pang mga krisis nga sagad mahitabo sa usa kanagtubo nga pamilya. Nianang panahona sa akong kina-buhi, wala gayud ako maghunahuna sa akong kaugalingonisip usa ka tawo kinsa maayong magtuon sa kasulatan.

“Dayon usa niana ka adlaw ang akong inahan mianhasa akong balay. Mitan-aw siya sa usa ka dakong lamesa nganatabunan sa mga materyal sa Simbahan––lakip niini angakong mga kasulatan––ug miingon, ‘Ganahan ko sa imongpaagi sa kanunayng pagbasa sa imong mga kasulatan. Dawkanunay kining abli sa usa ka lamesa o sa lain.’

“Sa kalit lang aduna ako’y bag-ong panglantaw sa akongkaugalingon. Sakto siya. Makanunayon ako sa pagbasa ugpagtuon sa akong mga kasulatan, bisan tuod nga dili kadtobahin sa usa ka pormal nga programa sa pagtuon. Ganahanko sa mga kasulatan. Makapabusog kini kanako. Adunaymga bersikulo sa kasulatan nga gipapilit sa akong mgabongbong sa kusina nga modasig kanako samtang nagtra-baho ako, mga kasulatan nga gitabang nako sa akong mgaanak sa pagmemorya alang sa mga pakigpulong nga ilangihatag. Nagpuyo ako sa usa ka kalibutan sa pagbasa sa kasu-latan, ug nakaamgo ako nga naamumahan ako sa buhongnga paagi.”


PAGBUHAT SA UNSAYIMONG GITUDLO

8

Ang personal nga ehemplo maoy usasa pinakagamhanan nga mga himan sapagtudlo nga anaa kanato. Kon tinud-anaykita nga nakabig, tanan natong mga huna-huna ug mga kadasig gigiyahan pinaagisa mga baruganan sa ebanghelyo.Magpamatuod kita sa kamatuoran pinaagisa tanang butang nga atong gibuhat.

Si Elder Bruce R. McConkie nagtudlo ngaang pagpamatuod naglakip sa matarung ngamga lihok:

“Ang mahimong maisugon diha sa pagpa-matuod kang Jesus mao ang pagtuo kangKristo ug sa iyang ebanghelyo inubanan sadili matarug nga konbiksyon. Kini mao angpagkasayud sa katinuod ug kabalaan sabuhat sa Ginoo dinhi sa yuta.

“Pero dili pa kini ang tanan. Labaw pakini sa pagtuo ug pagkasayud. Kinahanglankita nga motuman sa pulong ug dili kaymagpaminaw ra niini. Labaw pa kini sapagsulti lamang; dili lamang kini yano ngapagkumpisal sa ba-ba sa balaanong pagkaAnak sa Manluluwas. Kini mao ang pagka-masulundon ug pag-uyon ug personal ngapagkamatarung” (sa Conference Report, Okt.1974, 45–46; o Ensign, Nob. 1974, 35).

Ang Impluwensya sa Ehemplo

Ang atong lihok mahimong makaimplu-wensya sa positibong paagi sa mga kinaiyaniadtong atong tudloan. Si PresidenteThomas S. Monson mipakigbahin samosunod nga kasinatian:

“Atol sa serbisyo sa haya sa usa kahalangdon nga General Authority, nga siH. Verlan Andersen, usa ka pasidungogang gipadayag sa usa ka anak nga lalaki.Maggamit kini bisan asa kita ug bisan unsayatong buhaton. . . .

“Ang anak nga lalaki ni Elder Andersenmisaysay sa unang mga katuigan, adunasiya’y usa ka espesyal nga date sa eskwelahanusa niana ka Sabado sa gabii. Mihulam siyasa iyang amahan sa sakyanan sa pamilya. Sa

iyang pagdawat sa mga yawe sa sakyanan ugnagpadulong na sa pultahan, ang iyangamahan miingon, ‘Ang sakyanan kina-hanglan og dugang gasolina sa dili pa mag-ugma. Siguradoha og pagpatubil sa dili pamouli.’

“Ang anak nga lalaki ni Elder Andersenmisaysay dayon nga ang kalihokan sa gabiinindot kaayo. . . . Sa iyang kalingaw, hinoon,napakyas siya sa pagsunod sa instruksyon saiyang amahan ug pagdugang og gasolina sasakyanan sa dili pa siya mopauli.

“Miabut ang Dominggo sa buntag. SiElder Andersen nakadiskobre nga angsukdanan sa gasolina nagpakita nga wala nakini sulod. Nakita sa anak nga lalaki ngagibutang sa iyang amahan ang mga yawe sasakyanan diha sa lamesa. Diha sa pamilyangAndersen ang adlawng Igpapahulay usa kaadlaw sa pagsimba ug pasalamat, ug dilialang sa mga pagpamalit.

“Samtang ang mensahe sa funeral nagpa-dayon, ang anak nga lalaki ni Elder Andersennamahayag, ‘Akong nakita ang akongamahan nga misul-ob sa iyang amerikana,nanamilit kanamo, ug naglakaw sa layo ngadistansya ngadto sa chapel, aron nga maka-tambong pa siya og usa ka sayo nga miting.’Tawag sa katungdanan. Ang kamatuoranwala magpaulipon sa higayon.

“Sa pagtapos sa iyang mensahe sa funeral,ang anak nga lalaki ni Elder Andersenmiingon, ‘Walay anak nga lalaki nga sukadnatudloan sa mas epektibong paagi sa iyangamahan kay kanako nianang higayuna. Angakong amahan wala lamang masayud sakamatuoran, pero iya usab kining gituman’ ”(sa Conference Report, Okt. 1997, 22; oEnsign, Nob. 1997, 18).

Ang atong lihok makahimo usab og usaka negatibong impluwensya. Pananglitan,sa dihang ang anak nga lalaki ni Alma nga siCorianton miadto sa usa ka misyon aron sapagtudlo sa mga Zoramite, iyang gibiyaanang pangalagad ug nakahimo og bug-at ngamga sala (tan-awa sa Alma 39:3). Si Almamiingon nga daghang mga tawo ang nahisa-laag tungod sa mga lihok ni Corianton.Iyang gisultihan si Corianton, “Unsa ka dakosa kadaot nga ikaw midala diha sa mgaZoramite; kay sa diha nga sila nakakita saimong mga lihok sila dili motuo sa akongmga pulong” (Alma 39:11).

Si Presidente Heber J. Grant miingon,“Akong gihangyo ang kada lalaki ug babayenga nag-okupar og usa ka dapit sa kapanga-kohan kansang katungdanan mao angpagtudlo sa ebanghelyo ni Jesukristo sapagtuman niini ug sa paghupot sa mga sugosa Dios, aron nga ang ilang ehemplo

18

Namulong ngadto sa usa kagrupo sa mga magtutudlosa ebanghelyo, si PresidenteSpencer W. Kimballmitambag, “Inyongbuhaton ang tanan ngainyong gitudlo sa inyongmga estudyante nga ilangbuhaton: sa pagpuasa, sapaghatag og pagpamatuod,sa pagbayad og ikapulo, sapagtambong sa tanangangay nga mga miting,sa pagtambong sa mgasesyon sa templo satukmang panahon, sapagbalaan sa adlawngIgpapahulay, sa paghatagog serbisyo sa Simbahannga dili kinontra-gusto,sa pagpahigayon og mgahome evening ug mga pag-ampo sa pamilya,sa pagpadayon sa pagbayadsa tanang legal ngamga bayranan, ugmagmatinuoron ug punosa kaligdong” (Men ofExample [pakigpulongngadto sa mga magtutudlosa relihiyon, 12 sa Sept.1975], 7).


19

motudlo niini” (Gospel Standards, gihugpong ni G. HomerDurham [1941], 72).

Samtang nagpakita ka og usa ka ehemplo pinaagi sapagtuman sa unsay imong gitudlo:

� Ang imong mga pulong mahimong lanog uban saEspiritu, nga magdala sa imong pagpamatuod ngadtosa mga kasingkasing niadtong imong tudloan (tan-awasa 2 Nephi 33:1). Si Presidente Joseph Fielding Smithmisulat, “Walay lalaki o babaye nga makatudlo pinaagisa Espiritu sa unsay wala niya buhata” (Church Historyand Modern Revelation, 2 vols. [1953], 1:184).

� Makatabang ikaw sa uban nga makasiguro nga ang mgapulong ni Kristo mahimong masunod sa kada adlaw ngapagpuyo.

� Ang kalinaw ug kalipay nga imong mabati gikan sapagsunod sa ebanghelyo mahimong makita. Makita kinidiha sa imong panagway, diha sa imong mga pulong, ugdiha sa imong pagpamatuod.

� Kadtong imong gitudloan mosalig kanimo ug mas maan-damon nga motuo sa unsay itudlo.

� Ang imong kaugalingon nga pagpamatuod motubo. “Kontuyoon ni bisan kinsa ang pagbuhat sa kabubut-on sa[akong Amahan],” nagtudlo ang Manluluwas, “makahi-balo siya sa doktrina” ( Juan 7:17). Mahimong mobati kanga nagkulang ka sa panabut sa usa ka piho nga baru-ganan nga imong giandam nga itudlo. Hinoon, samtangmainampoon ikaw nga nagtuon niini, naningkamot sapagsunod niini, nangandam sa pagtudlo niini, ug dayonmopakigbahin niini sa uban, ang imong kaugalingon ngapagpamatuod malig-on ug mas molambo pa.

Maningkamot sa Pagsunod sa Ebanghelyo

Ang pagtudlo sa ebanghelyo nagkinahanglan og labaw pakaysa paghimo og mga preparasyon ug mga presentasyon.Si Elder Richard G. Scott mipasabut:

“Ang inyong pasalig sa pagtudlo sa bililhong mga anak saatong Amahan sa Langit dili lamang ang taas nga mga orasnga inyong gigahin sa pagpangandam alang sa kada klase,ni ang daghang mga oras sa pagpuasa ug pag-ampo ngamahimo unta ikaw nga mas epektibong magtutudlo. Kinimao ang pasalig ngadto sa usa ka kinabuhi kada oras diintinuyo nga nagpakabuhi pinasubay sa mga pagtulun-an ugehemplo sa Manluluwas ug sa iyang mga sulugoon. Kini usaka pasalig sa makanunayon nga pagpaningkamot nga mahi-mong mapahinunguron hangtud sa hangtud, angayanhangtud sa hangtud nga mahimong instrumento diinpinaagi niini ang Espiritu sa Ginoo mahimong motandog samga kasingkasing niadtong gisalig nganha kaninyo nga dad-on ngadto sa mas dako nga panabut sa iyang mga pagtulun-an” (“Four Fundamentals for Those Who Teach and InspireYouth,” sa Old Testament Symposium Speeches, 1987, 1).

Bisan tuod nga dili ikaw mahimong hingpit sa tanangbutang, makahimo ka og paningkamot nga mahimong mashingpit sa pagsunod sa mga kamatuoran nga imong gitudlo.Makakaplag ikaw og dakong kalig-on ug gahum diha sapagtudlo sa mga baruganan sa ebanghelyo samtang padayonikaw nga maningkamot sa pagpakabuhi sumala niadto ngamga baruganan.


GITAWAG, GI-SET APART,UG GIPALAMBO

9

Ang mga anak ni Lehi nga sila si Jacob ugJoseph mihatag og ehemplo alang niadtonggitawag sa pagtudlo. Miingon si Jacob ngasiya “nakadawat sa [iyang] sugo gikan saGinoo.” Siya ug si Joseph gipahinungod, o gi-set apart, isip “mga pari ug mga magtu-tudlo [sa] mga katawhan.” Dayon ilang gipa-lambo ang [ilang] katungdanan ngadto saGinoo” ( Jacob 1:17–19).

Pagdawat sa Tawag sa Pagtudlo

Kon ikaw dunay tawag isip usa ka magtu-tudlo o lider sa Simbahan, makasiguro kanga kana nga balaang tawag gikan sa Ginoo.Gihatag kini sa usa sa Iyang pinili nga mgasulugoon, ug Siya miingon, “Bisan pinaagi saakong kaugalingon nga tingog o pinaagi satingog sa akong mga sulugoon, kini manag-sama ra.” (D&P 1:38).

Ang balaang tawag usa ka sagrado ngakahigayunan sa pagserbisyo. May tulubagonkita niini ngadto sa Ginoo. Kinahanglangmoimpluwensya kini sa imong pagpakabuhi,magdumala sa imong desisyon ug modasigkanimo nga magmatinud-anon ugmaalamon nga sulugoon.

Kon ikaw tawagon sa pagtudlo, tingalimakaingon ka sa imong kaugalingon, “Apanwala ako mabansay sa pagtudlo. Wala akoyabilidad sa pagtudlo og leksyon o pagpahi-gayon og panaghisgutan sa klase. Daghanpang mas maayo pa kanako.” Tingali anguban adunay mas daghang kasinatian sapagtudlo o natural nga abilidad kay kanimo.Hinoon, ikaw maoy gitawag. Sa mga kamotsa Ginoo himoon ka Niyang instrumentokon ikaw mapainubsanon, matinud-anon,ug makugihon. Mitudlo si PresidenteThomas S. Monson:

“Kon adunay igsoon nga mobati nga diliandam––gani dili makahimo––sa pagtubagsa tawag sa pagserbisyo, sa pagsakripisyo,sa pagpanalangin sa mga kinabuhi sa uban,hinumdumi kini nga kamatuoran: ‘Kon

kinsa ang tawagon sa Dios, ang Dios mopa-katakus kaniya.” Siya nga makahibalo konmahulog sa yuta ang langgam dili mobali-wala sa panginahanglan sa sulugoon”(“Tears, Trials, Trust, Testimony,” Ensign,Sept. 1997, 5).

Gipaluyohan ug Gi-Set Apart

Makadawat ikaw og dugang kalig-on konikaw paluyohan sa kongregasyon ug i-setapart. Sa pag-set-apart, ang mga lider sapriesthood mopandong sa ilang mga kamotsa inyong ulo ug moawhag kaninyo sapagbuhat sa inyong katungdanan. Gihataganusab kamo og panalangin sa paglig-onkaninyo ug sa paggiya kaninyo. Si PresidenteSpencer W. Kimball mipahayag, “Ang pagsetapart mahimong yanohon pagsabut; gilainkini gikan sa sala, gilain gikan sa pagkakali-butan; gilain gikan sa tanan nga kabangis,kaulaw, bisyo, binastos, o bulgar; gilain gikansa kalibutan ngadto sa mas taas nga ang-angsa panghunahuna ug kalihokan” (Ang mgaPagtulun-an ni Spencer W. Kimball, ed. EdwardL. Kimball [1982], 478).

Dili kompleto ang pormal nga pagka-tawag sa pagtudlo kon wala i-set-apart satukma nga lider sa priesthood. Kon ikawgitawag ug gipaluyohan isip usa ka magtu-tudlo apan wala pa maset-apart, kontaka angimong lider sa korum o auxiliary aronsabutan ang pagset-apart.

Pagpalambo sa Imong Calling ugPagapalamboon Ikaw sa Ginoo

Sumala sa gihisgutan sa ibabaw, si Jacobug Joseph mipalambo sa ilang calling sapagtudlo sa katawhan. Gitudlo nila angpulong sa Ginoo ‘uban sa tanan nga kakugi . . . , pinaagi sa paghago uban sa ilangkusog” ( Jacob 1:19).

Kon imong palamboon ang imong callingsa pagtudlo, ang Ginoo mopalambokaninyo. Si Presidente Ezra Taft Bensonmitudlo: “Walay kapakyasan ang buhat saGinoo kon [kita] mobuhat sa [atong] pinaka-maayo. Mga instrumento lamang kita; buhatkini sa Ginoo. Iya kini nga Simbahan, Iyangplano sa Ebanghelyo. Iya kining mga anakang atong gitudloan. Dili Siya motugot ngakita mapakyas kon buhaton nato ang atongbahin. Iya kitang palamboon bisan lapas saatong kaugalingong mga talento ug mgaabilidad kon gikinahanglan. Nasayud akoniini. Nakasiguro ako nga kadaghanankaninyo nakasinati niini sama kanako. Usakini sa pinakaanindot nga mga kasinatiannga moabut sa tawo” (The Teachings of EzraTaft Benson [1988], 372).

20

Si Presidente Gordon B.Hinckley naghisgotmahitungod sa pulongnga palambo. Miingonsiya, “sa akong pagsabutniini, nagpasabut kini sapagpadako, sa paghimoniini nga labaw ka klaro,sa pagdala labaw kaduol,ug sa pagpalig-on.”Miingon siya nga konang mga naghupot sapriesthood mopalambo sailang mga calling, “ilanggipadako ang potensyalsa [ilang] priesthood” (saConference Report, Abr.1989, 60, 63; o Ensign,Mayo 1989, 46, 49).

Mao usab kini sa imongcalling sa pagtudlo. Konimong palamboon angimong katungdanan“uban sa tanan ngakakugi . . . , pinaagi sapaghago uban sa [inyong]kusog” (Jacob 1:19),imong gipadako angimong potensyal sa pag-impluwensya sa ubanalang sa maayo.


PALAMBOA ANG INYONG MGA TALENTO

Ang Ginoo adunay dakong trabaho alang sa matag usa kanato.

Tingali mangutana ka kon unsaon kini. Tingali mobati ka nga walay

espesyal o superyor diha kanimo o sa imong abilidad. . . .

Ang Ginoo makahimo og talagsaong mga milagro sa tawo nga ordinaryo

lamang ang abilidad kinsa mapainubsanon, matinud-anon, ug kugihan nga

moserbisyo sa Ginoo ug maningkamot sa pagpalambo sa iyang kaugalingon.

Tungod kini kay ang Dios mao ang bugtong tinubdan sa gahum.

Presidente James E. Faust


PAGPANGITA OG MGALEKSYON BISAN ASA

10

Samtang nagtrabaho sa iyang tanaman samga bulak, usa ka stake president naghuna-huna og usa ka pakigpulong nga iyangihatag sa umaabut nga komperensya sa stake.Nagplano siya nga maghisgot mahitungodsa pagpalig-on og mga pamilya.

Ang iyang silingan, nga ingon og adunayespesyal nga kahanas sa pag-atiman sanindot kaayo nga mga bulak ngamamukhad, nagtrabaho usab diha sa iyangtanaman. Iyang gisangpit ug gipangutana,“unsay imong sekreto sa pagpananom?”

Ang iyang tubag yano ra kaayo. Miingonsiya: “Magpaduol ako sa tanaman. Moadtoako sa akong tanaman kada adlaw, bisan konkini dili sayon. Ug samtang ania ako dinhi,mangita ako og mga timailhan sa posiblenga mga problema, mga butang sama sa mgasagbot ug mga insekto ug sa kahimtang sayuta nga sayon ra korihian kon makit-andayon pero mahimo kini nga dakong prob-lema kon dili mabantayan.”

Ang stake president nadasig sa pagpahi-sama sa pag-atiman sa iyang silingan saiyang tanaman ngadto sa pag-atiman ngaatong ihatag sa atong mga pamilya. Sa iyangpakigpulong sa komperensya sa stakenaghisgot siya mahitungod sa tanaman saiyang silingan. Iyang naobserbahan nga konkita gusto nga molambo ug monindot angatong relasyon sa mga sakop sa pamilya,kinahanglan kita nga “magpaduol ngadto satanaman”––ang paggahin og panahon ubansa mga sakop sa pamilya kada adlaw, makig-sulti kanila, magpasalamat kanila, ugmangita sa gagmay nga mga timailhan sapotensyal nga mga problema nga masulbadsa dili pa kini mahimong dako.

Usa ka babaye nga nakadungog sa pakig-pulong sa stake president nakahinumdomniini sa dihang iyang nakita nga ang pipilaniya ka tanom nangalaya. Wala siyaypanahon sa pagsusi sa ilang pagtubo kadaadlaw. Nakapahinumdom kini kaniya ngaang iyang mga anak nagtubo ug nga kina-

hanglang dili siya mag-usik sa pipila ka tuignga kauban sila. Tungod sa panudlo sa iyangstake president, nahimo siyang mas maayonga ginikanan.

Ang stake president misunod sa ehemplosa Manluluwas, nga kanunay mikomparar saespirituhanong mga kamatuoran ngadto sasinati, kada adlaw nga butang ug mga kali-hokan. Mahimo usab nga maoy imongbuhaton. Imong makit-an ang mga leksyonsa kinabuhi sa mga butang nga imonggihimo ug makita kada adlaw. Samtangmamalandong ug mag-ampo ikaw mahitu-ngod sa usa ka leksyon ug mahitungod samga tawo nga imong gitudloan, ang imongpalibut mahimong buhing mga tubag sa mgapangutana ug mga ehemplo sa mga baru-ganan sa ebanghelyo.

Ang mosunod nga duha ka ehemplonagpakita kon sa unsa nga paagi nga angubang mga magtutudlo nakakitag mgaleksyon sa ilang mga obserbasyon sa kadaadlaw nga kinabuhi:

Ang usa ka magtutudlo sa Primary naka-matikod sa usa ka pamilya nga mianha saSimbahan usa niana ka Domingo. Iyanggitan-aw ang usa ka batang lalaki sa maongpamilya, nga sakop sa iyang klase ug usahaydili mahunahunaon sa ubang mga sakop saklase, mitabang sa iyang igsoong babaye.“Mao kana ang ehemplo nga akong gikina-hanglan,” miingon siya sa iyang kaugali-ngon. “makatudlo kini sa baruganan ugmakatabang sa batang lalaki.” Dayon mipa-ambit siya sa ehemplo sa usa ka leksyonmahitungod sa pagkabuotan. Ang mga batanakakat-on gikan sa ehemplo, ug ang batanglalaki nagsugod sa pagkausab sa iyangkinaiya ngadto sa mga miyembro sa klase.

Usa ka amahan ug iyang anak nga lalakinagdula og building blocks. Sa dihang anggamay nga batang lalaki napakyas sa pipilaka pagsulay sa pagtukod og dagko nga mgaestraktura ibabaw sa gagmay nga ngapundasyon, ang amahan nakakita og kahiga-yunan sa pagtudlo. Siya mipasabut sa kama-hinungdanon, solido nga mga pundasyon.Dayon, sa wala pa sila mopadayon sapagdula, iyang gibasa ang Helaman 5:12, nganag-ingon “sa lig-on nga sukaranan sa atongManunubos, kinsa mao si Kristo, ang anak saDios, nga [kita] kinahanglan gayud nga [kita]motukod sa atong tukuranan.” Pagkahaponnianang adlawa ang pamilya nagdungan sapagtuon sa mga kasulatan. Sa usa ka mubonga leksyon nga nakapalig-on sa tudling ngailang gibasa, ang amahan ug anak mipakitasa mga block ug naghisgot mahitungod sakaimportante sa pagtukod sa pundasyondiha ni Kristo.

22

“Ug karon, ingon ngakamo misugod sapagtudlo sa pulong ganiako manghinaut ngakamo magpadayon sapagtudlo; ug akomanghinaut ngakamo magkugi ugmagmapugnganon satanan nga mga butang”(Alma 38:10).

Pala mboa ang Inyong mga Talento

Pagpalambo sa Abilidad sa Pagdiskobre og mgaIdeya sa Pagtudlo

Ang mosunod nga mga sugyot makatabang kanimo sapagdiskobre og mga ideya bisan asa.

Pagtuon sa mga leksyon og sayo. Kon pamilyar ka saleksyon nga imong itudlo, mas makakita ka og mga panghi-tabo kada adlaw nga imong magamit sa pagtudlo niadtongmga leksyon. Kon nagtudlo ikaw og kurso nga adunaymanwal sa leksyon, mas maayo nga ikaw adunay ideya sasulod sa tibuok manwal. Niana dali ka nga makamatikodkanus-a ang usa ka obserbasyon mahimong gamiton ngadtosa usa ka leksyon nga imong itudlo pipila ka semana ngaumaabot.

Pag-ampo kada adlaw alang sa panabang sa imong pagpa-ngandam. Pangayoa sa Langitnong Amahan ang pagtabangkanimo nga makaamgo sa mga butang aron maklaro angimong mga leksyon, halandumon, ug makapadasig niadtongimong gitudloan.

Ibutang kanunay sa hunahuna kadtong imong gitudloan ugang leksyon nga imong giandam. Hunahunaa kadtong imonggitudloan. Hunahunaa ang ilang mga kinabuhi, ang mgadesisyon nga ilang giatubang, ug ang direksyon nga ilanggipadulngan. Bantayi ang mga ideya sa pagtudlo samtangikaw maghimo sa mga butang sama sa pagtuon sa mga kasu-latan o mag-obserbar sa mga katahum sa kinaiyahan. Ganimakakita ikaw og mga ideya sa pagtudlo sa mga kalihokansama sa paglimpyo sa inyong balay, pagpadulong ngadto satrabaho, o pagpadulong ngadto sa tindahan. Sa tinuod angbisan unsang kasinatian makahatag kanimo og ehemplo,kalamboan o katin-awan nga imong gikinahanglan alang sausa ka leksyon sa ebanghelyo.

Pagsulat sa mga Hunahuna nga Moabut

Samtang makaamgo ikaw sa mas daghang mga ideya sapagtudlo sa imong palibut, makatabang kini kanimo konimong isulat ang mga hunahuna nga imong nadawat.Pagdala og gamay nga notebook, ug isulat ang mga butangnga imong mahunahunaan nga potensyal nga mga ideya sapagtudlo. Itala ang mga nasabtan gikan sa mga pakigpulongnga imong nadungog o mga leksyon nga imong naapilan.Isulat ang mga kasinatian nga makapalambo sa hugot ngapagtuo. Samtang imong palamboon ang kinaiya sa pagsulatniining mga butanga, mas makaamgo pa gayud ikaw sanindot nga mga kapanguhaan sa pagtudlo nga anaa saimong palibut.

Ayaw kabalaka kon unsaon nimo sa paggamit ang mgaideya. Isulat lamang kini. Usahay ang imong obserbasyonmagamit sa usa ka leksyon nga imong itudlo sa dilimadugay, pero sa laing mga higayon imong makita angnindot nga mga ehemplo o mga ilustrasyon sa mga baru-ganan nga dili nimo matudlo sa umaabut nga semana omga katuigan. Tingali makalimtan nimo kini kon dili nimoisulat.

Mahimo usab nga maghimo ka og folder alang sa kadaleksyon nga imong itudlo sa sunod nga pipila ka mga bulan.Kon ang paggamit og mga butang sa leksyon, mga pagtandi,ug ubang mga ideya moabut nganha kanimo, isulat saeksakto nga folder. Kon moabut ang panahon sa pag-andamog usa ka leksyon, imong mahibaloan nga ikaw nakakolektaog daghang mga kapanguhaan sa mga ideya ug mga kali-hokan sa pagpanindot sa leksyon.

23


ANG PAGHIMO OG PLANO ARONMAPALAMBO ANG IMONG PAGTUDLO

11

Sa dihang gimubo ni Moroni ang rekordsa mga Jaredite, nabalaka siya mahitungod saiyang kahuyang sa pagsulat. Nagtuo siya ngaang mga Hentil nga mobasa sa iyang mgapulong motamay niini ug mosalikway niini.Nag-ampo siya nga unta ang mga Hentilmakabaton og gugmang putli ug dili mosa-likway sa pulong sa Dios. Dayon ang Ginoomihatag kaniya niini nga saad: “Tungod kaykamo nakakita sa inyong kahuyang kamohimoon nga malig-on” (Ether 12:37). AngGinoo misulti usab ni Moroni: “Kon angmga tawo moduol ngari kanako, Ako mopa-kita ngadto kanila sa ilang kahuyang. Akomohatag ngadto sa mga tawo og kahuyangnga sila mahimo nga magpaubos; ug angakong grasya igo alang sa tanan nga mgatawo nga magpaubos sa ilang mga kaugali-ngon sa akong atubangan; kay kon silamagpaubos sa ilang mga kaugalingon saakong atubangan, ug magbaton og hugotnga pagtuo ngari kanako, niana Akomohimo sa mahuyang nga mga butangnga mahimo nga malig-on ngadto kanila.”(Ether 12:27).

Sa imong pagpaningkamot sa pagtudlo saebanghelyo, tingali bation nimo nga ikawdili makahimo. Pero makalaum ka niini ngasaad gikan sa Ginoo. Samtang nagpaubosikaw sa imong kaugalingon, ilha ang bahindiin ikaw nagkinahanglan sa Iyang pana-bang, ug pagbaton og hugot nga pagtuoKaniya, Siya molig-on kanimo ug motabangkanimo sa pagtudlo sa paagi nga makapahi-muot Kaniya.

Pagbanabana sa Imong KaugalingongKalig-on ug mga Kahuyang

Makasugod ikaw sa paghimo og plano sapagpalambo pinaagi sa pagdeterminar konunsa ka karon. Mahimong imong bahinonkini nga pagtimbangtimbang ngadto sa duhaka bahin: ang imong kalig-on isip usa kamagtutudlo ug ang imong mga kahuyangisip usa ka magtutudlo.

Unsa ang Akong mga Kalig-on isip usa kaMagtutudlo?

Pagsugod pinaagi sa paghunahuna sapipila ka mga gasa sa Ginoo nga gihatag nakanimo nga makatabang kanimo sa imongpagtudlo. Ilista kini nga mga kalig-on sa usaka journal o notebook o sa tsart sa pahina 25.Sa imong paghimo niini, mahimo nimonghunahunaon ang mga baruganan sapagtudlo nga gihatagan og gibug-aton niininga libro, sama sa paghigugma sa imonggitudloan, pagtudlo pinaagi sa Espiritu,pagtudlo sa doktrina, pagdapit og kakugi sapagkat-on, paghimo og sitwasyon nga maka-tabang sa kahimtang sa pagkat-on, paggamitsa epektibo nga mga paagi, o pag-andam samga leksyon.

Tingali ang imong pagpailub maoy maka-tabang kanimo isip usa ka magtutudlo. Otingali ang imong pagpahiyom kanunay, angimong pagpakabana sa mga tawo, ang imongabilidad sa paggamit og arte, ang imongkahibalo sa mga kasulatan, ang imongpagkaandam nga maminaw, ang imongmalinawon nga espiritu, ang imong kinaiyasa pagpangandam pag-ayo, o ang imongkinasingkasing nga tinguha sa pagtudlo ogmaayo.

Dili kinahanglan nga imong ilhon angtanan nimong mga kalig-on; pipila lang kabuok aron ikaw makasugod. Ang katuyoan sapagtumong sa imong pipila ka mga kalig-onmao ang paggamit niini samtang imongpalamboon ang mga dapit diin dili ikawingon ka lig-on.

Unsa ang Akong mga Kahuyang isip usa kaMagtutudlo?

Human nimo mahunahuna ang imongmga kalig-on, hinumdumi ang imong mgakasinatian sa pagtudlo karong bag-o.Hunahunaa ang mga dapit nga imongmausab aron mas mahimong maayo. Tingali,imong hunahunaon pag-usab ang mga baru-

24

“Kugihi ang pagbasa sakasulatan ngadto sakapunongan, ug angpagmaymay, ug angpagpanudlo. Ayawpasagdi ang hiyas ngaanaa kanimo, ngagikahatag kanimopinaagi sa gipamulongnga panagna, inubanansa pagpandong sa kamot.. .. Atimana ang maongmga katungdanan, ugusaha niini ang imongpanghunahuna, aron angimong pag-uswag makitasa tanan. Tagda angimong kaugalingon ugang imong pagpanudlo;magpadayon ikaw niini,kay sa pagbuhat mo saingon pagaluwason moang imong kaugalingon,ug ang mgamagapatalinghugkanimo.”(1 Timoteo4:13–16).


ganan sa pagtudlo nga gihatagan og gibug-aton niini ngalibro. Mahimo nimong ilista ang pipila ka butang ngaimong mapalambo, apan mas maayo tingali nga imonglimitahan ang imong kaugalingon og usa o duha ka butangmatag higayon. Sa kinatibuk-ang pagkasulti, motubo kita sa“pagtulun-an human sa usa ka pagtulun-an, lagda humansa usa ka lagda” (2 Nephi 28:30). Kinahanglang molihok kitasa “kaalam ug kahusay; kay dili panginahanglan nga ang usaka tawo kinahanglan modagan nga labaw pa kay sa iyangkusog” (Mosiah 4:27).

Kon nakapili ka na og usa o duha ka mga bahin ngagusto nimong palamboon, isulat kini sa imong journal onotebook.

Paghimo og Plano alang sa Kalamboan

Sa pagdesidir unsaon sa pagpalambo sa bahin o mgabahin nga imong gipili, hunahunaa ang mosunod nga mgapangutana:

� Unsay akong buhaton karon aron molambo isip usa kamagtutudlo?

� Unsa nga mga kahanas ang akong gikinahanglan ngapalamboon?

� Kinsa ang makatabang?

� Unsa nga mga materyal ang magamit?

Ang mosunod maoy usa ka ehemplo sa pagpakita unsaonnimo sa paggamit kini nga mga pangutana. Niini ngaehemplo, usa ka magtutudlo sa Relief Society adunay hugot

nga tinguha nga kinahanglan nga iyang palamboon angiyang abilidad sa pag-ila kon ang mga miyembro sa klasenakasabut ba sa leksyon nga iyang gitudlo.

Unsay Akong Buhaton Karon aron Molambo isip usa kaMagtutudlo?

Ang magtutudlo nakadesider sa pagbasa niini nga libroaron makakuha og mga ideya kon unsay iyang mahimongmas maayo karon. Sa iyang pagbasa “Unsaon sa Pagkahibalokon Nakat-on ba Sila” (pahina 73), iyang nadiskobrehan ngausa ka paagi sa pagsusi kon nakasabut ba ang mga miyembrosa klase mao ang paghangyo kanila sa pagsulti pag-usabsa mga baruganan sa ilang kaugalingong mga pulong.Nakahukom siya nga iyang gamiton kini nga ideya sa sunodnga leksyon nga iyang itudlo. Iyang gisulat kini nga plano saiyang journal.

Unsa nga mga Kahanas ang Akong Gikinahanglan ngaPalamboon?

Ang magtutudlo nakabasa usab nga kinahanglan ngaiyang obserbahan ang mga miyembro sa klase panahon saleksyon. Iyang gisultihan ang iyang kaugalingon, “Mao kiniang kahanas nga akong gikinahanglang palamboon, apannagkinahanglan kini og pagbansay.” Iyang gisulat kini ngaplano sa iyang journal.

Sa iyang paghunahuna sa iyang plano, nakaamgo siya ngaaduna siyay labing menos usa ka kalig-on nga iyang masa-ligan: kugihan siya sa pag-andam og mga leksyon. Tungod

25

Unsa Kamaayo ang Akong Gibuhat?

� Unsa ang akong mga kalig-on isip usa ka magtutudlo?

� Unsa ang akong mga kahuyang?

Unsa ang Akong Mabuhat aron Molambo?

� Unsa ang akong mabuhat karon aron molambo isip usa ka magtutudlo?

� Unsa nga mga kahanas ang akong gikinahanglan nga palamboon?

Unsa nga mga Kapanguhaan ang Akong Gamiton?

� Kinsa ang makatabang?� Unsa nga mga materyal ang anaa?

Gamita kini nga tsart (o usa nga imong kaugalingon) sa pagplano sa pagpalambo sa pagtudlo. Diha sa mga blangko, isulat ang imong mga tubag sa mga pangutana.


kay kanunay siyang pamilyar sa materyal sa leksyon, maka-obserbar siya sa mga miyembro sa klase kay sa mopuntingpag-ayo sa manwal sa leksyon o sa iyang mga sinulat.

Kinsa ang Makatabang? Unsa nga mga Materyal angMagamit?

Sa katapusan, ang magtutudlo mangutana sa iyangkaugalingon kon duna bay mga kapanguhaan nga iyangmagamit. Nagamit na niya kining libroha isip usa ka kapa-nguhaan. Naghunahuna siya og lain pang posibleng kapa-nguhaan. “Unsa kaha ang bahin sa ubang mga magtutudlo?Mahimo bang makigsulti ako sa teacher improvement coordi-nator o sa laing magtutudlo kinsa may kahanas sa pagbana-bana sa panabut sa mga miyembro sa klase? Mahimo bangmoobserbar ang usa sa akong mga lider og usa ka leksyonnga akong itudlo ug mohimo og mga sugyot? Makahatagba ang mga miyembro sa klase og mga sugyot?”

Paghimo og Tumong [Goal] ug Pagsulat sa ImongKauswagan

Human ka makahimo og plano alang sa kalamboan,pagtakda og petsa nga imong gilauman nga makab-ot angimong tumong. Mahimo ka nga mosulat sa imong journalo notebook mahitungod sa imong kauswagan. Kon kina-hanglan nimong ipahiangay ang imong tumong samtangikaw nag-uswag buhata kini.

Kon imo nang gibati nga ikaw nakahimo na og kalam-boan nga imong giplano, sugdi sa pagpaningkamot anglaing aspeto sa pagtudlo.

Ang mga Hiyas Nga Maoy Labing Importante

Sa imong nagpadayong paningkamot sa pagpalambo isipusa ka magtutudlo, hinumdumi ang mga hiyas nga labingimportante.

Si Presidente Harold B. Lee mihulagway sa usa ka magtu-tudlo kinsa adunay dakong impluwensya kaniya sa dihangusa pa siya ka bata. Mahimo nimong gamiton kini ngapaghulagway aron ikaw magiyahan samtang imongtimbang-timbangon ang imong pagkaepektibo isip usa kamagtutudlo ug mohimo og mga plano alang sa kalamboan.

“Sa akong pagkabata, ang labing madanihon sa relihiyosonga mga leksyon nga akong nakat-unan mao ang mgaleksyon sa klase sa Sunday School. Hinoon, pipila lamangsa mga magtutudlo sa Sunday School ang akong nahinum-duman nga nakahimo og mahangturong tabang sa akongedukasyon sa relihiyon. Usa niini . . . adunay lahi ngaabilidad, nga ingon og, makapatuhop sa akong kalag sa mgaleksyon sa kasaysayan sa Simbahan, moralidad, ug kamatu-roan sa ebanghelyo sa paagi nga karon, dul-an sa kwarentaka tuig na ang milabay, akong nakita ang akong kaugali-ngon nga nahinumdom gihapon ug gigiyahan sa iyang mgaleksyon.

“Unsa ang nakahatag kaniya sa importanting mga hiyassa usa ka malampusong magtutudlo sa Sunday School? Walasiyay dakong secular nga kinaadman ni siya nakaeskwela samga teyoriya ug mga pagbansay sa modernong edukasyon.Ang iyang panagway yano ug ordinaryo––usa ka asawa uginahan diha sa gamay nga komunidad diin ang pangina-hanglan nagkinahanglan og taas nga oras sa pagtrabaho sa

mga miyembro sa pamilya. Dihay tulo ka mga abilidad nga,sa akong opinyon nakapahimo sa iyang pagtudlo nga epek-tibo: una, duna siyay abilidad sa paghimo nga ang matagestudyante mobati nga siya adunay personal nga tinguhakaniya; ikaduha, aduna siyay kahibalo ug gugma sa ebang-helyo ug adunay abilidad sa paghulagway sa matag leksyonnga magamit sa atong kaugalingong mga kinabuhi; ugikatulo, siya adunay dakong pagtuo sa Dios ug dili mausabnga pagpamatuod sa pagkabalaan sa gipahiuli nga ebang-helyo ni Jesukristo.

“Adunay lain nga dili kaayo dayag apan . . . labing impor-tante ug mahinungdanon nga kwalipikasyon alang niini ugsa matag tawo nga mahimong magtutudlo sa ebanghelyo niJesukristo. Ang Ginoo mipahayag sa balaod sa magtutudloniini nga pulong: ‘Ug ang Espiritu ihatag nganha kaninyopinaagi sa pag-ampo diha sa hugot nga pagtuo; ug konkamo dili makadawat sa Espiritu kamo dili motudlo’ (D&P42:14). . . .

“Ang usa ka tawo kinsa mag-ampo alang sa panabang saiyang pagtudlo makadawat sa gahum sa Espiritu Santo, ugang iyang pagtudlo, sama sa gipahayag ni Nephi, ‘[motuhopngadto] sa mga kasingkasing sa mga tawo . . . pinaagi sagahum sa Espiritu Santo’ “ (The Teachings of Harold B. Lee,ed. Clyde J. Williams [1996], 444).

Sa imong pagtimbang-timbang sa imong mga kalig-onug mga kahuyang isip usa ka magtutudlo, hunahunaa unsakamaayo kamo nga mopakita niining “importante nga mgahiyas.” Mahimo nimong palandungon ang mosunod ngamga pangutana:

� Gipakita ba nako sa akong gitudloan nga ako nahi-gugma kanila? Nagpakita ba ako og personal nga interessa matag usa kanila?

� Mabati ba nila ang akong gugma alang sa Ginoo ug saIyang mga pagtulun-an? Gitabangan ba nako sila ngamakakita sa kagamitan niadtong mga panudlo diha sailang mga kinabuhi?

� Mabati ba sa akong gitudloan ang akong pagpamatuodsa gipahiuli nga ebanghelyo ni Jesukristo? Mabati banila ang akong hingpit nga pagtuo sa Dios?

� Nag-ampo ba ako ginamit ang pagtuo sa pagtudlopinaagi sa gahum sa Espiritu Santo?

Bisan og ikaw walay kasinatian sa daghang teknikal ngamga aspeto sa pagtudlo, makapokus ka sa mga hiyas ngalabing mahinungdanon. Makahigugma ikaw niadtongimong gitudloan. Makapakita ikaw kanunay sa imonggugma alang sa Ginoo ug sa Iyang mga pagtulun-an. Ugmakapaambit ikaw nga mainiton sa imong hugot ngapagtuo sa Dios ug sa imong pagpamatuod sa gipahiuli ngaebanghelyo. Magmalampuson ikaw sa mga hiyas nga labingimportante, gani samtang imong gipalambo ang imongteknikal nga kahanas.

Uban sa Tabang sa Ginoo, Ikaw Molambo

Sa imong pagpaningkamot sa paglambo, ang tabang saGinoo sa kasagaran moabot pinaagi sa laing tawo. Angmosunod nga istorya, nga gipaambit sa usa ka tawo kinsanagserbisyo isip presidente sa misyon sa Eastern Europe,mihulagway niini nga baruganan:

26


27

“Niadtong ting-init sa 1993, akong gibisitahan ang usasa among bag-ong gitukod nga mga branch. Ang SundaySchool gitudlo sa bag-ong nabunyagan nga miyembro. Klarokaayo nga dili siya komportable nga nagbarug atubangan sagrupo. Kaysa morisgo nga makahimo og sayop, iyang gibasaang leksyon pulong sa pulong. Samtang ang iyang mgamata diha kanunay sa iyang libro, gilaayan na ang mgamiyembro sa klase.

“Human sa leksyon akong gidayeg ang magtutudlo sakahusto sa doktrina sa iyang materyal ug, sa maayo ngapagkasulti, nangutana kon nakahunahuna ba siya og pipilaka mga makapadasig nga pangutana aron pagdasig sa panag-hisgutan sa klase. Mitubag siya nga sa Europe ang mgamagtutudlo dili mangutana. Mibiya ako, nga naghunahunaunsay among matabang kaniya ug sa daghan pang bag-ongmga magtutudlo sama kaniya sa usa ka nasud diin na-estab-lisar ang Simbahan pipila pa lamang ka tuig.

“Pagka Agosto nianang tuiga usa ka magtiayon gitudlonga mosugod sa mga programa sa Sistema sa Edukasyon saSimbahan. Gihangyo namo sila nga mopahigayon sa unsaygitawag nga mga sesyon sa pagbansay sa magtutudlo. Usa sa

mga magtutudlo nga kinahanglan nilang tabangan mao angmagtutudlo nga akong nabisitahan.

“Paglabay sa upat ka bulan, mibalik ako sa iyang branch.Usa ka milagro ang nahitabo. Mibarug siya sa atubangan saklase nga nausab, maugdang, ug may pagsalig. Ang iyangnaandam kaayo nga mga pangutana nakapaawhag ognindot nga mga tubag. Maayo kaayo ang iyang pagkomen-taryo sa mga salmot sa matag sakop sa klase. Iyang gisabutang usa ka miyembro sa klase nga mopaambit og personalnga kasinatian sa gihisgutan sa leksyon ug miimbitar sauban sa pagpaambit. Sa hapit na mahuman ang klase,usa ka bag-ong miyembro mihatag sa iyang pagpamatuod.Ang magtutudlo mihunong ug hinay nga nangutana,‘Nakamatikod ba kamo sa Espiritu sa dihang nagsulti si SisterMolnar? Mao kadto ang Espiritu sa Ginoo.’ Sa among pagta-gamtam sa makapahupay ug makapa-awhag nga pagbati ngaamong nasinati nianang giabangan nga klasehanan, nagpa-salamat ako sa akong Langitnong Amahan sa magtiayon ngamitudlo sa mga baruganan sa pagtudlo sa ebanghelyongadto sa nahadlok nga bag-ong miyembro ug mitabangkaniya nga mahimong usa ka tinuod nga angayang tawgonnga magtutudlo sa ebanghelyo ni Jesukristo.”


PANGAYO OG SUPORTA GIKAN SAIMONG MGA LIDER

12

Kabahin sa responsibilidad sa usa ka lidersa priesthood o auxiliary mao ang pagtabangug pagsuporta sa mga magtutudlo. Angkalidad sa pagtudlo diha sa Simbahanmouswag kon ang mga lider ug mga magtu-tudlo mopalambo og relasyon sa pagsuportaug pag-atiman.

Sa mga organisasyon sa priesthood ugauxiliary, ang mga lider gitudlo sa pagpakig-tambayayong sa usa ka magtutudlo. Samapananglit, ang usa ka miyembro sa Primarypresidency mahimong itudlo nga makigtam-bayayong niadtong kinsa nagtudlo sa mgabata nga nag-edad og 8 hangtud sa 11. Usaka sakop sa elders quorum presidency mahi-mong itudlo nga makigtambayayong sa mgamagtutudlo sa korum.

Pagpasinati sa Bag-ong mgaMagtutudlo

Kon ikaw usa ka bag-ong gitawag ngamagtutudlo, ang imong lider makigkitakanimo, tingali sa dili pa ang imong unangklase. Makigsulti siya kanimo mahitungodsa kaimportante sa imong katungdanan ugmohatag kanimo sa mga materyal alang saklase. Human nimo matudlo ang unangleksyon, ikaw ug ang imong lider maghisgotog kadiyot sa kasinatian.

Pakigkita sa mga Lider aronMagpakitambag Kanila

Pakigkita sa imong lider kanunay aronmagpaambit og mga kasinatian, maghisgutsa mga panginahanglan niadtong imonggitudloan, magsulbad sa mga problema, ugpangayo og tambag. Makahatag kini og kahi-gayunan sa pagribyu sa imong mga planosa nagpadayon nga kalamboan isip usa kamagtutudlo.

Ang maong pagpakigkita mas epektibokon personal, apan kon gikinahanglanmahimo kining himoon pinaagi sa telepono,sulat, o sa ubang mga paagi. Kinahanglannga ikaw ang maningkamot sa pagpakigsultikon imong gikinahanglan apan labing kubosmakausa sa tulo ka bulan.

Kon ang lider nga usa ka babaye makig-kita sa magtutudlo nga lalaki o usa ka lidernga lalaki makigkita sa magtutudlo ngababaye, kinahanglang ablihan nila angpultahan ug mohangyo og laing tawo ngamaghulat sa tupad nga kwarto, pasilyo, o sahawanan. Kinahanglang maglikay sila ogmga sitwasyon nga lainon ang pagsabut.

Samtang magpaabut ka sa pagpakigsulti saimong lider, pangandam sa paghisgot mahi-tungod sa:

� Unsay imong gibati mahitungod saimong katungdanan isip usa ka magtu-tudlo.

� Mga kasinatian nimo sa imong klase.

� Mga ehemplo kon unsay reaksyon sa mgamiyembro sa klase sa mga leksyon ngaimong gitudlo.

� Tino nga mga panginahanglan sa tagsa-tagsa ka mga sakop sa klase.

� Ang imong tumong isip usa ka magtu-tudlo.

� Unsay mabuhat sa imong lider sa pagta-bang kanimo aron imong makab-ot angimong mga tumong.

� Mga hilisgutan nga sa imong pagtuoangay maatiman sa mga miting sa pagpa-lambo sa pagtudlo.

Pagbisita sa Klasehanan

Ang ubang mga lider motambong sasamang mga klase kada semana isip bahinsa ilang mga katungdanan. Ang ubang mgalider, sama sa mga sakop sa Primary presi-dency ug sa Sunday School, gisugo sa pagpa-kigsabut sa mga magtutudlo sa pagbisitausahay sa ilang mga klase (tan-awa saImproving Gospel Teaching: A Leader’s Guide,pahina 6). Kon ang usa ka lider mobisitasa imong klase, mahimong hangyoon nimosila sa pag-obserbar sa klase o sa pagtabangsa laing mga paagi. Sama pananglilt, ang usaka lider, mahimong motudlo og parte saleksyon, motabang sa usa ka sakop sa klase,o motabang sa mga kalihokan.

28

LABING MAHINUNGDANON NGA MGA BARUGANAN SA PAGTUDLO SA EBANGHELYO

B

BAHIN B : LABING M AHINUNGDANON nga mga Baruganan sa Pagtudlo sa Ebanghelyo

HIGUGMAA KADTONG IMONG GITUDLOAN

Walay laing gibana-bana pag-ayo nga makagiya sa mga tawo

sa pagsalikway sa sala sama sa paggunit sa ilang kamot,

ug pagbantay kanila uban sa kalumo. Kon ang tawo mopakita

sa labing gamay nga kalooy ug gugma ngari kanako, o unsa nga

gahum kini diha sa akong hunahuna, samtang ang kaatbang

adunay kalagmitan nga mohasol sa tanang sakit nga mga

pagbati ug makapaguol sa tawhanong hunahuna.

Propeta Joseph Smith

Higugm aa Kadtong Imong GITUDLOAN

ANG GUGMAMAKAPAHUMOK SAMGA KASINGKASING

1

Usa ka bag-ong magtutudlo adunay prob-lema sa pipila ka sakop sa klase nga magpa-badlong. Nangayo siya og tambag sa SundaySchool presidency, ug siya misugyot ngamaghimo siya og eksperimento. Mopili siyaog samokan nga sakop sa klase ug dayonpakit-on kanang tawhana og lima ka lain-laing paagi nga iyang gihigugma siya.Paglabay sa pipila ka semana, ang lidernangutana sa magtutudlo kon kumusta nasiya. Mireport siya nga ang tawo nga iyanggipili mihunong na sa pagpabdlong, maonga nagpili na usab siya og laing sakop saklase. Paglabay sa duha ka semana ang lidernangutana pag-usab. Ang magtutudlomiingon nga naglisud na siya sa pagpangitaog usa ka tawo. Sa dihang gipangutana siyasa ikatulong higayon, iyang giingnan siyanga nakapili na siya og laing tulo ka mgamiyembro sa klase, tagsa-tagsa, ug nga sadihang iyang gisugdan ang pagpakita ngasiya nahigugma kanila mihunong na sila sapagsamok-samok. Sa maong mga hitabo, anggugma makapahumok og kasingkasing.

Ang Gahum sa Gugma sa usa kaMagtutudlo

Kon atong ipakita ang gugma niadtongatong gitudloan, mas mobati sila sa Espiritu.Mas madasig sila sa pagkat-on ug masmadayganon ngari kanato ug sa uban dihasa grupo. Sa kasagaran, makaamgo sila ubansa nabag-o nga pagsabut sa ilang mahangtu-rong bili ug dakong tinguha alang sa pagka-matarung.

Si Elder Dallas N. Archibald sa Seventymipasabut:

“Ang husto nga pagtudlo mopalambo sakalag.

“Sama pananglit, atong itandi ang usa kabata ngadto sa usa ka baso nga walay sulod,ug ang atong kahibalo ug kasinatian, nganatigum sulod sa daghang mga katuigan,ngadto sa usa ka balde nga tubig. . . . Dilikita makadiretso og bu-bu og tubig ngadto

sa gamay nga baso. Hinoon, pinaagi sapaggamit sa eksakto nga mga baruganan sapagbalhin sa kahibalo, ang baso mahimongpadak-an.

“Kadtong mga baruganan mao angpagdani, pagkamainantuson, kalumo ugkaaghup, ug sa tiunay nga paghigugma,pagkamabination, ug lunsay nga kahibalo.Makapadako kini sa baso, nga mao ang kalagsa bata, makapahimo niana nga bata sapagdawat og mas daghan pa kay sa orihinalnga baldeng puno” (sa Conference Report,Okt. 1992, 34–35; o Ensign, Nob. 1992, 26).

Usa ka magtutudlo sa Primary mireportsa pipila ka magantihon nga mga kasinatiannga nasinati niya ug sa iyang mga sakop saklase human niya bisitahe sila sa ilang mgabalay ug mipahayag og interes sa ilang kina-buhi. Usa ka gamay nga bata dili gusto ngamagpabilin sa klase, ug kon siya magpabilin,dili siya moapil. Pero human makabisita angmagtutudlo sa iyang balay ug nakigsultikaniya mahitungod sa iyang paborito ngamga butang, ganahan na siyang moadto saPrimary. Laing sakop sa klase wala gayudsukad makasulti sa klase pero madasigonnang mosulti sa dihang miadto ang magtu-tudlo sa iyang balay. Human sa pagbisita,nagsugod na siya sa pag-apil sa klase. (Tan-awa sa Norda D. Casaus, “One on One,”Ensign, Peb. 1994, 59.)

Sa Unsa nga Paagi nga angKristohanong Gugma Makaapektosa Atong Pagtudlo

Si Apostol Pablo misulat: “Kon ako maka-sulti og lain-laing pinulongan sa mga tawoug sa mga manulunda, apan walay gugma,ako usa lamang ka masaba nga agong opiyangpiyang nga nagatagingting. Ug konako may mga gahum sa paghimog profesiya,ug makasabut sa tanang mga tinago ug satanang kahibalo, ug kon ako nakabaton sahingpit nga pagtuo nga tungod niana sarangko mabalhin ang mga bukid, apan walaygugma, ako walay kapuslanan” (1 Mga Taga-Corinto 13:1–2). Niini nga dispensasyon angGinoo miingon nga “ug walay bisan usa ngamakatabang niini nga buhat gawas kon siyamagpaubos ug puno sa gugma, adunayhugot nga pagtuo, paglaum, ug gugma ngaputli” (D&P 12:8).

Kon gusto kita nga moimpluwensya samga estudyante alang sa maayo, dili lamangnga kita mahigugma nga motudlo; kina-hanglan atong higugmaon ang matag tawonga atong gitudloan. Kinahanglan nga atongsukdon ang atong kalampusan pinaagi sapag-uswag niadtong atong gitudloan, dilipinaagi sa kanindot sa atong binuhatan.

31

“Ug walay bisan usa ngamakatabang niini ngabuhat gawas kon siyamagpaubos ug puno sagugma” (D&P 12:8).


Ang gugma nag-aghat kanato sa pag-andam ug sa lain-lain nga paagi. Kon kita nahigugma sa atong gitudloan,mag-ampo kita alang sa matag usa kanila. Buhaton natoang tanan aron masayud sa ilang mga tinguha, mga kalam-pusan, mga panginahanglan, ug mga kabalaka (tan-awa sa“Pagsabut Niadtong Imong Gitudloan,” mga pahina 33–34).Atong ipahaum ang atong pagtudlo aron makatubag sa ilangmga panginahanglan, bisan og kini nagkinahanglan ogdaghang panahon ug paningkamot. Pangitaon nato sila konsila wala diha ug pahalipayan kon anaa sila. Motanyag kitaog tabang kon gikinahanglan. Maunungon kita sa ilangmahangturong kaayohan, maghimo sa tanan sa pagpauswagniini ug dili mohimo og bisan unsa nga makadaot niini.

Kadaghanan sa labing importanting mga hiyas samatinud-anon ug epektibo nga mga magtutudlo sa ebang-helyo gisumpay sa gugma. Si propeta Mormon mitudlo:

“Ug ang gugma nga putli mainantuson, ug mabination,ug dili masinahon, dili manghambog, dili mangita alang saiyang kaugalingon, dili dali nga masuko, dili maghunahunasa dautan, ug dili maglipay diha sa pagkadautan apan

maglipay diha sa kamatuoran, mainantuson sa tanan ngamga butang, matuohon sa tanan nga mga butang, molaumsa tanan nga mga butang, ug molahutay sa tanan nga mgabutang.

“Busa, . . . kon kamo walay gugma nga putli, kamo walaykapuslanan, kay ang gugma nga putli dili mopakyas. Busa,unong ngadto sa gugma nga putli, nga mao ang labingmahinungdanon sa tanan, kay ang tanan nga mga butanggayud mapakyas—

“Apan ang gugma nga putli mao ang tiunay nga gugmani Kristo, ug kini molahutay sa kahangturan; ug bisan kinsanga makaplagan nga aduna niini sa katapusan nga adlaw,kini makaayo uban kaniya.” (Moroni 7:45–47).

Dugang Impormasyon

Alang sa dugang impormasyon mahitungod sa kaimpor-tante sa paghigugma sa imong gitudloan, tan-awa angleksyon 2 diha sa Ang Pagtudlo sa Kurso sa Ebanghelyo(mga pahina 197–99).

32


PAGSABUT NIADTONGIMONG GITUDLOAN

2

Hunahunaa ang katapusang leksyon ngaimong gitudlo. Samtang ikaw nag-andam ugnagtudlo sa leksyon, unsay imong gihuna-huna? Naghunahuna ba ikaw sa materyal saleksyon? Naghunahuna ba ikaw sa imonggitudloan? Unsa ka daghan ang imong nahi-baloan mahitungod sa mga indibidwal ngaimong gitudloan? Kon wala ka makailakanila, sa unsa nga paagi nga ang pagkailaog bisan gamay matag usa kanila nakahimoog kalainan sa imong leksyon?

Usa ka tigtambag sa Aaronic Priesthoodmipaambit sa mosunod nga panabut:

“Isip usa ka tigtambag sa deacon, nakakat-on ako mahitungod sa mga batang lalaki nganag-edad og 12 ug 13 anyos. Nakasabut akosa mga hagit, mga kahigayunan, mga kasina-tian, ug mga pangutana sa mga batan-onglalaki niana nga edad. Nakasabut ako ngaang matag usa niining batan-ong mga lalakibag-o lamang nakadawat sa priesthood ugnagkat-on unsay buot ipasabut sa paggamitniini sa takus nga paagi.

“Nakaila usab ako sa matag deacon––sailang ganahan, sa ilang dili ganahan, mgatalento, mga kabalaka, ug unsay nahitabo sailang mga kinabuhi karon.

“Samtang mag-andam ako sa mga leksyonug motudlo sa mga batan-ong lalaki, akongpaningkamutan ang pagtudlo sa baruganansa ebanghelyo sa paagi nga may kalabutan sailang nasabtan ug kasinatian. Sa pagpaapil sausa ka batan-on, ako mahimong mangutananga may kalabutan sa pipila ka punto dihasa leksyon ngadto sa pagdula og soccer. Sapagtabang sa laing batan-on nga moapil,akong iistorya ang kasinatian sa bag-ongkamping nga makatabang sa paghulagwaysa kagamitan sa baruganan sa ebanghelyo.Pinaagi sa pagsabut niining mga batan-onglalaki, mas makakita ako og mga paagi sapagpahaum sa matag leksyon ngadtokanila.”

Ang Pagkat-on sa Komon nga mgaKinaiya ug mga Kasinatian NiadtongImong Gitudloan

Bisan og ang tagsa-tagsa lahi, ang tanangmga tawo nga imong gitudloan, Konhamtong, batan-on, o mga bata ba, adunaydaghang mga butang nga kapareha. Una ug kinaunhan, ang matag usa anak saLangitnong Amahan. Ang matag usaadunay balaang potensyal. Ang matag usagusto mobati nga gihigugma. Ang matagusa gusto nga mobati sa suporta sa uban ugpasalamatan sa iyang kontribusyon.

Dugang niining komon nga mga kinaiya,ang imong gitudloan tingali adunay susamanga kasinatian. Sama pananglit, daghangmga sakop sa klase sa Gospel Doctrine samga hamtong mga ginikanan nga naka-angkon og mahinungdanong mga kasinatianug panabut tungod sa pagpadako sa ilangmga anak. Sa elders quorum, daghan angnakaserbisyo og misyon. Daghang mga highpriest nakaserbisyo og mga katungdanangadministratiba sa ward o stake. Kadaghanansa mga batan-ong lalaki ug mga babaye nag-eskwela sa pareho o susamang mga eskwe-lahan.

Duna gayuy mga butang nga komonniadtong imong gitudloan. Kinahanglangimong mahibaloan ang mga kinaiya ug mgakasinatian nga komon nilang tanan ugpangitag mga paagi sa paggamit niini ngamga kapanguhaan. Kon buhaton nimo kini,kadtong imong gitudloan mobati nga angimong mga leksyon sensitibo ug importantesa ilang mga panginahanglan. Hingpit silangmoapil ug masaligon nga mosalmot.

Alang sa impormasyon mahitungod sakomon nga mga kinaiya sa lain-laing mgagrupo sa ka-edad, tan-awa sa bahin C,“Pagtudlo sa Lain-laing mga Grupo Sumalasa Edad” (mga pahina 107–24).

Ang Pag-ila sa Matag Tawo nga ImongGitudloan

Bisan og ang mga tawo nga imong gitud-loan adunay daghang komon nga mgakinaiya, nagagikan sila sa lain-laing mgakaagi ug mga kahimtang. Walay duha katawo nga managsama gayud. Aduna silaylain-laing mga abilidad, mga gusto, ug mgadili gusto. Nakasinati sila og lain-laing mgakalipay, mga oportunidad, ug mga hagit.

Sa usa pa siya ka regional representative,si Elder Neal A. Maxwell miingon:

“Usa ka grupo sa Simbahan, korum, o saklasehanan mahimo nga adunay mga tawonga gilaayan; ang uban naghimo og wala

33


mamatikdi, hilabihan nga pag-antus, ug importante ngapagbalik og susi sa ilang relasyon sa Simbahan; ang uban‘mga bisita lamang nga kausa ra moanha kinsa mobase sailang pagsimba ug mga kinaiya sa umaabut ngadto saSimbahan sa ilang mga kasinatian sa usa ka Dominggo ngamisimba sila; ang uban nawad-an sa ilang kadasig; ug ubay-ubay . . . mga miyembro kinsa nakakitag kalipay ug kaus-wagan sa balaan nga Simbahan nga puno sa huyang ngamga tawo ug kinsa makasugakod sa mga kapakyasan.

“Ang pagka-impersonal o ang paggamit og bisan unsalang . . . nga paagi sa pagpangulo ug sa pagtudlo sa dili kali-kayan nga lain-laing mga indibidwal klaro kaayo nga dili‘matinguhaon nga moapil’ sa proseso sa paggiya o pagtudlo.Ang kaswal, dili sensitibo nga paggiya ug pagtudlo nagpa-sabut nga ang indibidwal nagtan-aw kaniya nga usa lamangka tawo nga nagtuman sa gikinahanglan sa iyang katung-danan isip usa ka lider. Ang mao nga paggiya wala magpakabana sa mga pagkalahi sa indibidwal ug walaymakahuluganon nga personal nga kadasig” (“. . . A MoreExcellent Way” [1973], 56–57).

Kon imong mailhan ug masabtan ang matag tawo, masmakaandam ka sa pagtudlo sa mga leksyon nga haum sailang indibidwal nga mga sitwasyon. Kini nga pagsabutmakatabang kanimo sa pagpangita og mga paagi sa pagta-bang sa matag tawo nga moapil sa mga panaghisgutan ug saubang mga kalihokan sa pagkat-on (tan-awa sa “Pagtabang

Ngadto sa Usa,” mga pahina 35–36). Makahibalo ka kinsaang makatubag og mga pangutana, kinsa ang makahatag ogmakapadasig sa pagtuo nga istorya o personal nga kasina-tian, o kinsa adunay kasinatian nga mosuporta sa katuyoansa maong leksyon. Mas makatimbang-timbang ka sa mgatubag nga gihatag diha sa panaghisgutan ug ipahaum angimong mga leksyon.

Ang Paghunahuna sa mga Pagkasama ug mgaPagkalahi Samtang Mag-andam Ka sa Leksyon

Hunahunaa ang sunod nga leksyon nga imong itudlo.Hunahunaa ang palibut ug ang kada tawo nga motambong.Tingali ang tawo nga molingkod sa samang lugar kadasemana moabut sa hunahuna. Unsay imong nailhannianang tawhana nga makatabang kanimo sa pagdesidirkon unsang puntoha ang hatagan og gibug-aton sa leksyon?Unsa ang imong mga kasinatian nga makatabang sa ubannga mas makasabut sa usa ka baruganan sa ebanghelyo? Angimong kahibalo niining mga butanga makaimpluwensya saimong pagpili samtang mag-andam ka ug motudlo sa mgaleksyon. Mao kini ang katarungan nganong kinahanglanka nga mas makahibalo kay sa pagsabut lamang sa imongmateryal sa leksyon; kinahanglan nga sabton nimo ang mgatawo nga imong gitudloan––isip mga anak sa Dios, isip mgamiyembro sa ilang grupo sa ka-edad, ug isip mga indibidwal.

34


PAGTABANG NGADTO SA USA

3

Usa ka teacher improvement coordinatormireport sa mosunod nga kasinatian:

“Gihangyo ako sa pag-alagad isip usa kamagtutudlo sa usa ka kurso alang sa mgamagtutudlo sa Sunday School. Nasayud akonga magtudlo ako og mga tawo nga maypersonalidad, mga kaagi, ug mga pangina-hanglan nga lahi sa usag usa. Usa nila maoang usa ka sinati nga magtutudlo kinsakanunay nga nagserbisyo sa kabatan-onan.Adunay lain nga ingon og walay pagsalig isipusa ka magtutudlo, ug iyang gibati pag-ayoang iyang kakulangan. Usa ka brothermaulaw nga motambong tungod kay walakaayo siyay nahibaloan sa mga kasulatan.

“Nakahukom ako nga kinahanglangmangita ako og paagi sa pagtabang sa usagusa kanila. Sa wala pa ang unang leksyon,akong gihatagan og buluhaton ang brothernga dili komportable sa pagtudlo sa mgakasulatan nga mohisgot og gamay mahitu-ngod sa paghimo og personal nga planoalang sa pagtuon sa ebanghelyo. Nakahatagkini kanako og kahigayunan nga makigkitakaniya sa gawas sa klase ug mipadayag saakong pagsalig kaniya. Panahon sa leksyonakong giawhag ang sinati na nga magtutudlosa pagpakigbahin sa iyang kasinatian mahi-tungod sa pagtudlo. Ug nakakita ako ogoportunidad sa pagpasalamat sa usa ka sisternga walay pagsalig sa mapainubsanongpagpamatuod nga iyang gihatag sa laingklase pipila ka semana na ang milabay.Maayo kaayo ang pagdawat sa tulo.

“Atol sa maong leksyon akong nama-tikdan ang laing magtutudlo nga layo nganaglingkod gikan sa uban. Nakahukom akonga pakigsultihan nako siya human sa klase,akong gipakita ang akong tinguha kaniya, ugnangutana kon makatabang ba ako kaniya saassignment nga akong gihatag kaniya. Matagsemana magsige ako og pangita og kahiga-yunan sa pagtabang sa matag tawo sa klase.

“Sa among pagpadayon sa klase, akongnakita nga kini dili kasagaran nga grupo.

Silang tanan miapil sa madasigong panaghis-gutan ug nagpaambit og mga kasinatian.Ingon og nagkahiusa sila sa gugma. Akongmakita nga kon ako maningkamot sa pagta-bang ug sa pagserbisyo kanila sa tagsa-tagsa,mas andam silang maminaw ug magpaambitsa usag usa. Sa akong paghinumdom, akongnaamgohan ang akong simple nga paning-kamot sa pagtabang sa matag usa kanilanga maoy nahimong labing importantingbutang nga akong nahimo isip usa ka magtu-tudlo niana nga kurso. Ingon og nakadasigkini kanila sa pagbuhat sa ingon ngadto sausag usa.”

Bahin sa imong trabaho isip usa kamagtutudlo sa ebanghelyo mao ang pagta-bang sa mga tawo nga makasabut ug mobatisa gugma sa Langitnong Amahan alangkanila. Dili kini mahimo pinaagi sa pulonglamang. Nagkinahanglan kini og pagtabangsa mga indibidwal––kadtong nakita nimokanunay, kadtong nakita nimo panagsa,ug kadtong dili nimo makita kon dilimohimo og espesyal nga paningkamot.Nagkinahanglan kini sa pagtabang kanilabisan kon sila matinabangon, dili interesado,o masupilon. Ang Ginoo miawhag kanatosa paghinumdom nga “ang bili sa mga kalagmahinungdanon sa panan-aw sa Dios” (D&P 18:10).

Pagtabang sa Tagsa-tagsa Kon KamoMagkatigum

Bisan og nagtudlo ka og daghang mgatawo sa samang higayon, ikaw makatabang satagsa-tagsa. Sama pananglit, makatabang ikawsa mga indibidwal kon imong abi-abihon angmatag tawo pag-ayo sa sinugdanan sa klase.Ginagmay nga mga buhat sama niini maka-hatag og importanting kalainan.

Makatabang usab ikaw kon imonghimoon ang pagpaapil nga madanihon ugluwas. Sa family home evening ug sa mgaklase sa Simbahan, makatabang ka sa mgaestudyante nga moandam og usa ka bahinsa leksyon. Makaplano ka og espesyal ngamga report, pasundayag sa musika, o mgapangutana sa panaghisgutan nga mailhan ugmakapagawas sa mga talento sa maong mgaindibidwal. Sama pananglit, usa ka dili kaayoaktibo nga brother nga adunay nindot ngatingog sa hinayhinay mobalik ngadto sapagkaaktibo sa Simbahan tungod kay siyagiimbitar panagsa sa pagkanta diha sa klaseug sa ubang mga kalihokan sa ward.

Ang mga indibidwal malipay kon angilang mga gihimo gidayeg. Kinahanglangmaningkamot ka nga matagad ang mgakomentaryo sa matag tawo ug, kon mahimo,

35


himoa ang mga komentaryo nga kabahin sa mga panaghis-gutan sa klase. Usahay makatabang ang pagsulti pag-usab samga pangutana o mga komentaryo aron ang tanan makadu-ngog ug makasabut.

Pagtabang sa Uban nga mga Panahon

Kinahanglang mangita ka og paagi sa pagtabang niadtongimong gitudloan. Ang mga butang nga imong gibuhat alangsa mga tawo gawas sa klasehanan makahimo og dakongkalainan sa ilang kinaiya sa pagtuon sa ebanghelyo.Makagahin ikaw og panahon sa tagsa-tagsa sa mga sakop sapamilya. Mahimo ka nga makigsulti sa mga sakop sa klasekon imo silang makit-an. Makaawhag ug makatabang ka samga panahon sa pagsulay, hinumdumi ang importantingmga hitabo sa ilang mga kinabuhi, mobisita sa ilang mgapanimalay, ug motambong sa mga kalihokan nga ilangapilan.

Si Presidente Thomas S. Monson misaysay sa mosunodnga istorya:

“Si Louis Jacobsen . . . anak sa pobre nga biyuda ngaDanish. Gamay siya nga tawo, dili maayo og hitsura––dalikaayong makomedyahan kanunay sa iyang mga kauban saklase. Usa niana ka Dominggo sa buntag sa Sunday School

ang mga bata nagbugalbugal sa iyang tinapakan ngakarsones ug gision nga sinina. Wala mohilak tungod sagarbo, ang gamay nga si Louis mibiya sa chapel, mihunongsa katapusan, nag-abot ang gininhawa, milingkod ug mipa-hulay sa may kurbada. . . . Tin-aw nga tubig midagaydaysubay sa kanal duol sa may kurbada diin milingkod si Louis.Gikan sa iyang bulsa mikuha siyag papel nga dunay gisulatnga leksyon sa Sunday School ug gihimong usa ka barko-barko, nga iyang gipaanod sa nagdagan nga tubig. Gikan saiyang nasakitan nga batan-ong kasingkasing miabut angdeterminado nga mga pulong, ‘Dili na gayud ako mobalik.’

“Sa kalit lamang, bisan naghilak nakita ni Louis ngamidan-ag diha sa tubig ang imahen sa usa ka dako ugmaayo og panaput nga tawo. Mihangad si Louis ug nailhansi George Burbidge, ang superintendent sa Sunday School.

“ ‘Makatupad ba ko nimo?’ nangutana ang buotan ngamagtutudlo.

“Mitando si Louis. . . . Daghang mga barko-barko angnahimo ug gipaanod samtang nagpadayon ang panag-istor-yahanay. Sa katapusan mibarug ang lider ug, gigunitan oghugot ang kamot sa bata, namalik sila ngadto sa SundaySchool” (sa Conference Report, Abr. 1977, 106; o Ensign,Mayo 1977, 72).

36


PAGTABANG SA BAG-ONG MGAMIYEMBRO UG DILI KAAYO AKTIBO NGA MGA MIYEMBRO

4

Si Presidente Gordon B. Hinckley mitambag:“Dili sayon nga mahimong miyembro niini nga

Simbahan. Sa kasagaran kinahanglan nga usbon ang karaangmga kinaiya, biyaan ang daang mga higala ug mga kauban,ug mosulod ngadto sa bag-ong katilingban nga lahi ugingon og masuknaon.

“Tungod sa nagkadaghan nga mga kinabig, kinahanglangayud atong dugangan ang atong paningkamot sa pagta-bang kanila samtang nangita sa ilang padulngan. Ang tanannagkinahanglan og tulo ka butang: usa ka higala, usa karesponsibilidad, ug sa pag-amuma ginamit ‘ang maayongpulong sa Dios’ (Moroni 6:4). Atong katungdanan ug opor-tunidad sa paghatag niining mga butanga. . . .

“Trabaho kini sa tanan. . . .“Mohangyo ako kaninyong tanan sa pagtabang niini.

Ang inyong mahigalaon nga mga paagi gikinahanglan.Ang inyong pagbati sa responsibilidad gikinahanglan” (saConference Report, Abr. 1997, 66, 68; o Ensign, Mayo 1997,47–48).

Isip usa ka magtutudlo sa ebanghelyo, mahimong ikawmoserbisyo sa mga tawo nga bag-o lamang miapil saSimbahan o kinsa mibalik ngadto sa Simbahan. Imongmasunod ang tambag ni Presidente Hinckley pinaagi sapagpakighigala kanila, paghatag kanila og mga oportunidadsa pag-apil sa mga leksyon, ug sa pagsiguro nga sila giamu-mahan sa maayong pulong sa Dios. Ang mosunod mao angpipila ka mga sugyot nga motabang kanimo sa pagbuhatniini.

“Usa ka Higala”

Ang First Presidency mitambag kanato sa “pagpakigdaitsa mga investigators ug bag-ong mga miyembro, maghatagog mahigugmaong relasyon nga makatabang kanila ngamohimo sa katilingbanong kausaban ngadto sa bag-ong mgahigala ug bag-ong mga sumbanan sa kinabuhi” (“HelpingNew Members,” gisukip ngadto sa sulat sa UnangKapangulohan, 15 Mayo 1997).

Makatabang ikaw sa uban sa paghimo niini nga kausabanpinaagi sa pagdapit kanila ngadto sa klase, tawagon angilang pangalan kon moabut sila, ug ipaila sila ngadto saubang mga miyembro sa klase.

“Usa ka Responsibilidad”

Sa mga klase sa Simbahan, ang tanang mga miyembro saklase responsable sa pagpahigayon og sitwasyon nga maka-

salmot sa kahimtang sa pagkat-on (tan-awa sa mga pahina77–78). Hinoon, ang bag-ong mga miyembro ug dili kaayoaktibo nga mga miyembro magkinahanglan og linain ngapag-awhag sa pagdawat sa responsibilidad. Pipila ka mgaideya sa pagtabang kanila nga moapil sa mga leksyon gilistasa ubos:

� Sa mga panaghisgutan sa klase, ipangutana kanila angmga pangutana nga sa imong pagtuo makatubag sila.

� Awhaga sila sa pagpakigbahin sa ilang mga pagpamatuodug sa ilang personal nga mga kasinatian sa pagkat-on samga kamatuoran sa ebanghelyo.

� Dapita sila sa pagbasa og kusog. Hatagi silag panahon sapag-andam, pakigsulti kanila og sayo mahitungod sa mgatudling sa kasulatan o ubang mga materyal nga gustonimo nga ilang basahon.

� Dapita sila sa pag-ampo. Aron malikayan ang pagbati ngadili sila komportable, ihatag kini nga pagdapit og sayo.

� Kon naghatag ka og mga assignment, buhata og sayo aronsila adunay igong panahon sa pag-andam. Tanyag ogtabang kon sila adunay mga pangutana.

Samtang ang bag-ong mga miyembro ug dili kaayo aktibonga mga miyembro moapil sa panaghisgutan sa klase ug saubang mga kalihokan sa pagkat-on, mas molig-on ang ilangpagsabut sa ebanghelyo ug pasalig ngadto sa Ginoo ug saIyang Simbahan. Makalig-on usab sila kanimo ug sa ubangmga miyembro sa klase.

“Pag-amuma ginamit ‘ang Maayong Pulong sa Dios’ ”

Ang bag-ong mga kinabig ug mga miyembro nga mibaliksa kalihokan sa kasagaran gusto nga makat-on mahitungodsa ebanghelyo. Makatabang ka kanila nga magpadayonkining kadasig ug madugangan ang ilang kahibalo sa ebang-helyo. Hunahunaa ang mosunod nga mga sugyot:

� Ipadayag ang imong kadasig mahitungod sa ebanghelyo.

� Ihatag ang imong pagpamatuod.

� Ipaambit ang imong gugma alang sa mga kasulatan.

� Pangitag panahon sa pagpakigsulti kanila gawas saklase––sa pagpakighigala kanila ug sa pagsiguro nga naka-sabut sila sa mga baruganan nga imong gitudlo.

� Sultihi sila mahitungod sa mga kasinatian nga imongnasinati sa dihang gisunod nimo ang ebanghelyo.

� Awhaga sila sa pagtuon sa mga kasulatan sa ilang kaugali-ngon.

37


5

Si Elder Boyd K. Packer mipaambit samosunod nga kasinatian gikan sa iyangunang tuig isip magtutudlo sa seminary:

“Diha sa akong klase mao ang tin-edyernga babaye kinsa makadisturbo nako ogdako tungod sa pagkabugal-bugalon ngakinaiya. Dili siya moapil ug iyang distur-buhon ang klase kanunay. Sa usa ka okasyonnangutana ako kaniya sa pagtubag diha saklase sa usa ka butang nga wala kinahang-lana ang pagpangandam. Miingon siya, ngawalay pagtahud, ‘Dili ko.’

“Dala ang pipila ka pamugos miinsisterako, apan uban sa nagkadugang nga walaypagtahud nagdumili siya. Duna koy gisultinga dili gayud maayo nga ingon og ‘ang mgaestudyante nga dili motubag dili hatagan ogmga grado o papasaron.’ Ug naghagawhawako nga miingon, ‘Tan-awon nato. Mopili kasa pagsunod kay kon dili.’

“Pipila ka semana ang milabay sa usa kamiting sa ginikanan ug sa magtutudlo angiyang inahan mihulagway kaniya ngamaulawon ug hilumon ug maduhaduhaonsa pag-apil. Maulawon ug hilumon ngakinaiya dili unta makadisturbo kanako; angiyang pagkawalay tahud ug pagkamabugal-bugalon ang nakapabalaka kanako.

“Maayo gani, kay sa wala pa nako masultiang iyang pagkawalay tahud ngadto sa iyanginahan, midugang ang iyang inahan,‘Tungod kana sa iyang kakulian sa pagsulti.’

“Sa katingala nangutana ako kon unsakadto. Ang inahan miingon, ‘O, wala ka bamakabantay?’ Wala ako kabantay! ‘Buhatonniya hapit ang tanan nga dili makaapil samga grupo,’ ang iyang inahan mipahibalokanako. ‘Maulaw gayud siya sa iyang kaku-lian sa pagsulti.’

“Human sa pagpakigsulti sa iyang inahangibati nako nga ako diay ang may dakongsayop! Namatikdan unta gayud nako ngaadunay rason nga ingon ato siya. Akonggigahin kadtong tuiga nga makompleto angakong paghinulsol. Gitambagan nako ang

batan-ong babaye ug nagpaduol kaniya.‘magtinabangay kita niini,’ giingnan nakosiya.

“Sa wala pa matapos ang tuig motubagna siya sa klase ug moapil na kanunay, satabang ug kooperasyon sa ubang mga estud-yante” (Teach Ye Diligently, rev. ed. [1991],92–93).

Panahon sa Iyang mortal nga pangalagad,ang Manluluwas nagpakita og dakong kalooysa mga tawo nga adunay deperensya salawas ug utok. Mitanyag siya og paglaum,pagsabut, ug gugma. Samtang magtudlo samaong mga tawo, kinahanglan imongsundon ang Iyang ehemplo. Paningkamotinga dili ikaw mahasol sa ilang mga kakula-ngan. Hibaloi nga ang tanang mga tawo lahi.

Uban sa gugma ug pagkasensitibo, maka-tabang ka sa mga miyembro sa klase ngaadunay mga kakulangan nga moapil sa mgaleksyon. Kinahanglan ka nga makig-alayonsa uban nga imong gitudloan aron sa pagta-bang kanila nga makasabut ug modawatniadtong adunay mga kakulangan.

Sa ubos mao ang mga paghulagway salain-laing matang sa mga kakulangan ugmga paagi nga imong ikatabang sa mgamiyembro sa klase nga aduna niining mgakakulangan.

Pagkabungol

Ang pagkabungol magkalahi gikan sa dilikaayo bungol ngadto sa hingpit nga pagka-bungol. Ang ubang mga tawo maayongmakadungog og maayo nga igong makasabutsa gisulti ginamit ang mga hearing aid,samtang ang uban kinahanglang mogamitog sign language o pagbasa sa ngabil aronmakasabut.

Kon makahibalo ka nga usa sa mgamiyembro sa klase adunay problema sapangdungog, hatagi og espesyal nga aten-syon ug pagmabination kaniya. Kon gikina-hanglan, pakigkita sa indibidwal aronmadeterminar ang labing maayong dapit ngaiyang kalingkuran sa klase aron makasunodsa mga panaghisgutan ug mga kalihokan.Importante tingali sa tawo nga molingkoddiin siya sayon nga makakita kanimo ngamagsulti. Siya tingali gustong molingkod sausa ka bahin sa kwarto kay sa lain. Sulbarakini nga mga opsyon ginamit ang espiritu sapagtabang ug pakighigala ug sa paagi ngamagpakita sa imong tinguha para sa tawonga moapil sa klase.

Kalisud sa Pagsulti ug sa Pinulongan

Ang kalisud sa pagsulti ug sa pinulonganmakaapekto sa abilidad sa tawo sa pakighi-nabi ug pagpakigsulti sa uban. Ang kalisud

38

PAGTUDLO NIADTONG ADUNAY MGA KAKULANGAN[DISABILITIES]


mahimong gamay ra o grabe na, ug anaa kini sa bisanunsang edad. Ang mga indibidwal nga adunay kalisud sapinulongan mahimong dili kaayo makasabut sa gipamulongug gisulat nga mga pulong. Mahimong maglisud silapagporma og mga pulong ug pundok sa mga pulong sapagpadayag og mga ideya. Ang ubang mga tawo nga dunaykalisud sa pinulongan maningkamot sa pagtago niini,samtang ang uban, ilabi na ang mga bata, wala makahibaloniini.

Kon nagtuo ka nga ang usa ka sakop sa klase adunaniini nga kalisud, pagmabinantayon sa pagdapit nianangtawhana sa pagpaapil sa atubangan sa klase. Pakitai angtawo og dugang atensyon, ug pakisayud og dugang mahitu-ngod sa iyang kapasidad sa pagkat-on. Mahimong mag-andam ka og mga kalihokan sa pagkat-on nga makatabangsa tawo nga moapil nga dili maulaw, sama sa panaghisgutansa grupo diin siya makigtambayayong sa mga miyembro saklase kinsa buotan ug pasensyoso. Kon makaila ka na pag-ayo sa tawo ug ang iyang pagsalig dako na, pangita ogdugang mga oportunidad para sa tawo nga makasalmotdiha sa klase. Tabangi ang tawo nga makahibalo sa mgalakang nga andam niyang himoon aron mas nindot angbation bahin sa pag-apil.

Kakulangan sa Pangisip

Ang usa ka tawo nga adunay kakulangan sa pangisiphinay nga molambo ang abilidad sa pakigsulti, pakighinabi,pagtuon, pagtrabaho, o pagkinaugalingon. Ang ubang mgaindibidwal nga may kakulangan sa pangisip nagkina-hanglan og suporta sa halos tanang bahin sa iyang kina-buhi, samtang ang uban magkinahanglan og tabang sagamay nga bahin lamang.

Pagsensitibo ug pagmahigalaon ngadto sa mga miyembrosa klase kinsa may kakulangan sa panghunahuna. Pakigsultikaniya sa normal nga paagi mahitungod sa normal nga mgabutang. Dapita ang tawo sa pag-apil sa klase sa mga paaginga komportable kaniya. Mahimong motabang ka sa tawonga makaandam og sayo. Usahay, mahimo nimong bahinonang klase ngadto sa gagmay nga mga grupo o parisan diinang tawo mahimong makig-uban sa mapailubon ug matina-bangon nga mga miyembro.

Mga Kalisud sa Pagbasa

Ang ubang mga indibidwal maglisud og basa. Dili silamakatarung og basa o may laing kalisud sa pagbasa.Mahimong maglisud sila sa pagbasa sa usa ka pinulongannga dili ilang sinultihan. Basin hanap ang ilang panan-aw.O tingali kulang lamang ang ilang kasinatian sa pagbasa.

Kon imong mahibaloan nga usa ka sakop sa klase adunaykalisud sa pagbasa, pagbantay pag-ayo kon unsaon nimosila sa paghangyo sa pag-apil sa leksyon. Ayaw pakaulawipinaagi sa pagsugo sa tawo sa pagbasa og kusog kon siya

wala mobulontaryo. Ila-ilaha pag-ayo ang tawo. Pakisayudog dugang mahitungod sa iyang abilidad ug pagkaandamsa pagbasa. Kon ang usa ka tawo andam nga mobasa peronagkinahanglan og panahon sa pagpangandam, makata-bang ka kaniya sa pag-andam sa pagbasa og mga tudling saumaabut nga mga leksyon. Sa laing mga sitwasyon, mahi-mong mangita ka og paagi sa paglakip sa tawo nga dili nalamang mohangyo kaniya nga mobasa. Hisguti ang mgaposibilidad uban sa tawo. Pakigsabut aron makakita oglabing maayong paagi alang kaniya nga moapil sa klase.

Kadaot sa Panan-aw

Ang kadaot sa panan-aw magkalahi gikan sa pagkahalapngadto sa pagkabuta. Ang ubang may depekto sa panan-awmakakita og maayo kon maglingkod sila duol sa atubangansa klase o kon sila magsul-ob og antyohos. Ang ubanmagsalig sa pagpaminaw ug Braille sa ilang pagkat-on.Tabangi kadtong adunay kadaot sa panan-aw ngamaglingkod diin sila makakat-on og maayo sa epektibo ngapaagi ug makaapil sa klase. Sa diwa sa panaghigalaay, pakig-sulti kanila mahitungod sa ilang mga panginahanglan ugunsay imong mahimo sa pagtabang.

Dugang Impormasyon

Ang nag-unang impormasyon usa ka mubo nga kating-banan lamang. Kon nakahibalo ka nga ang usa ka miyembrosa klase adunay kakulangan, pakigtambag sa tawo ug saiyang mga sakop sa pamilya ug mga higala kon unsaon ngaikaw makatabang. Pakighigala sa sakop sa klase. Mahimo kanga magpatambag sa mga lider. Tinguhaa ang giya saEspiritu nga motabang kanimo nga makahibalo unsaon sapagtabang sa tawo nga magmalampuson ug makakaplag ogkalipay diha sa imong klase.

Alang sa dugang impormasyon mahitungod sa pagpanga-lagad sa mga miyembro nga adunay mga kakulangan, tan-awa ang mga pahina “00” [400–405] sa seksyon sa“Pagtudlo sa Ebanghelyo ug Pagpangulo” sa Handbook samga Panudlo sa Simbahan.

Mga Kapanguhaan [Resources] alang sa mgaMiyembro nga Adunay mga Kakulangan

Ang mga materyal alang sa mga miyembro nga adunaymga kakulangan gilista sa tinuig nga Church MaterialsCatalog.

Mga pangutana mahitungod sa mga materyal alang samga miyembro kinsa adunay mga kakulangan mahimongipadala ngadto sa :

Members with DisabilitiesFloor 2450 East North Temple StreetSalt Lake City, UT 84150-3200Telephone: 1-801-240-2477

39


PAGTUDLO PINAAGI SA ESPIRITU

Kon giyahan kita sa Espiritu sa Ginoo, makatudlo kita ni bisan kinsang tawo,

bisan unsa pa ka edukado, bisan asang bahina sa kalibutan.

Ang Ginoo mas nasayud kay ni bisan kinsa kanato, ug kon kita nga

iyang mga sulugoon, naglihok ubos sa iyang Espiritu, iyang mahatag

ang mensahe sa kaluwasan ngadto sa matag usa ka tawo.

Elder Dallin H. Oaks

PAGTUDLO pinaagi sa Espiritu

ANG ESPIRITU MAOANG TINUOD NGAMAGTUTUDLO

6

“Kon ang tawo mamulong pinaagi sagahum sa Espiritu Santo ang gahum saEspiritu Santo modala niini ngadto sa mgakasingkasing sa katawhan” (2 Nephi 33:1).Walay mortal nga magtutudlo, bisan unsaka kabatid o kasinati, ang makahatag sa mgapanalangin sa pagpamatuod ug pagkakabigngadto sa laing tawo. Mao kana ang katung-danan sa Espiritu Santo, o ang Espiritu. Angmga tawo makahibalo nga ang ebanghelyotinuod pinaagi sa gahum sa Espiritu Santo(tan-awa sa Moroni 10:5; D&P 50:13–14).

Ang Tahas sa Espiritu sa Pagtudlo saEbanghelyo

Sa atong pagtudlo sa ebanghelyo, kina-hanglang ilhon nato nga ang Espiritu Santomao ang tinuod nga magtutudlo. Angatong pribilihiyo mao ang pagserbisyo isipinstrumento diin ang Espiritu Santo maka-tudlo, makapamatuod, makahupay, ugmakadasig. Kinahanglang mahimo kitangtakus nga modawat sa Espiritu (tan-awa sa“Pagtinguha sa Espiritu,” pahina 13).Kinahanglang mag-ampo kita alang sagiya sa Espiritu samtang mag-andam kitasa mga leksyon ug samtang kita magtudlo(tan-awa sa “Pag-ila ug Pagsunod sa Espiritusa Imong Pagtudlo,” mga pahina 47–48).Kinahanglan nga atong buhaton ang tanannga atong mahimo sa paghimo og kahim-tang nga kadtong atong gitudloan mobatisa impluwensya sa Espiritu (tan-awa sa“Pagdapit sa Espiritu samtang IkawMagtudlo,” mga pahina 45–46).

Si Elder Gene R. Cook sa Seventymitambag: “Kinsa ang motudlo? AngMaghuhupay. Siguroha nga dili kamomagtuo nga kamo ang ‘tinuod nga magtu-tudlo.’ Seryoso kana nga sayop. . . .Pagbantay nga dili kamo mosapaw saEspiritu. Ang importante nga tahas sa usaka magtutudlo mao ang pag-andam sapamaagi aron nga ang mga tawo makabatonog espirituhanong kasinatian uban sa Ginoo.Kamo ang instrumento, dili ang magtutudlo.

Ang Ginoo mao ang bugtong nga nasayudsa mga panginahanglan niadtong gitudloan.Siya ang bugtong makadani sa mga kasing-kasing sa tawo ug makapausab kanila”(pakigpulong nga gihatag ngadto sa mgamagtutudlo sa relihiyon, 1 Sept. 1989).

Mapainubsanong Magserbisyoisip Mga Instrumento sa mga Kamotsa Ginoo

Tingali matintal kita usahay sa paghuna-huna nga ang mga tawo magpaduol ngadtosa Langitnong Amahan tungod sa atongmga paningkamot lamang. Nagtuo kitanga tungod kini sa atong pagkamadanihonang nakakumbinser kanila sa kamatuoran.O tingali naghunahuna kita nga sa atongpagkamaayo ug sa atong kahibalo sa usaka baruganan sa ebanghelyo modasig ugmakahatag kanila og kaayohan. Kon magsu-god kita sa pagtuo niining mga butanga,atong “gibabagan” ang makapatuohon ngagahum sa Espiritu Santo. Kinahanglanghinumduman nato kanunay ang sugo saGinoo sa “pagpadayag sa maayo nga mgabalita . . . uban sa tanan nga pagpaubos,mosalig [Kaniya]” (D&P 19:29–30).

Samtang imong andamon ang imongkaugalingon sa espirituhanong paagi ug iapilang Ginoo sa imong pagtudlo, mahimo ikawnga instrumento sa Iyang mga kamot. AngEspiritu Santo mohatag og gahum sa imongmga pulong.

Si Elder Richard G. Scott sa Korum saNapulog Duha mitudlo sa kalainan tali samapainubsanon nga tawo nga motugot saEspiritu Santo sa pagtudlo ug sa usa kamapagarbuhong tawo kinsa nagsalig saiyang kaugalingong kusog.

“Pipila ka tuig na ang milabay adunaakoy assignment didto sa Mexico ug saCentral America susama sa usa ka AreaPresident . . . .

“Usa ka Dominggo niana, . . . mibisitaako og usa ka miting sa priesthood sa branchdiin ang mapainubsanon, walay grado ngalider sa priesthood nga Mexikano naningka-mot sa pagsulti sa mga kamatuoran saebanghelyo. Klaro kaayo nga nakatandogkini og dako sa iyang kinabuhi. Akongnakita ang iyang dakong tinguha sa pagsultiniadtong mga baruganan. Nakahibalo siyanga kini bililhon kaayo ngadto sa mgakaigsoonan nga iyang gihigugma. Nagbasasiya gikan sa manwal sa leksyon, pero angiyang kinaiya sama sa putli nga gugma saManluluwas ug niadtong iyang gitudloan.Kana nga gugma, sinsero, ug tim-os ngatinguha nakapalukop sa impluwensya saEspiritu Santo diha sa kwarto . . . .

41

Ang timailhan saEspiritu Santo diha sausa ka kalag nganakadungog sa pulongsa Dios mao “ang gahumsa Dios ngadto sapagkabig sa mga tawo”(D&P 11:21). SiPresidente JosephFielding Smith mitudlo:

“Ang Espiritu sa Diosnga nakigsulti ngadtosa espiritu sa tawoadunay gahum sapagtudlo sa kamatuorannga adunay dakongepekto ug pagsabut kaysa kamatuoran ngamahatag pinaagi sapersonal nga kontak salangitnong mga tawo.Pinaagi sa Espiritu Santoang kamatuoranmotuhop sa kinauyukanug kaugatan sa lawasaron dili kinimakalimtan” (Doctrinesof Salvation, hinugpongni Bruce R. McConkie,3 vols [1954–56],1:47–48).


“Unya, misulod ako sa klase sa SundaySchool sa ward diin ang akong pamilya mag-tambong. Usa ka edukado nga proffesor saunibersidad ang nagtudlo sa leksyon. Angkasinatian klaro kaayo nga managlahi saakong nasinati sa miting sa priesthood sabranch. Para nako ang magtutudlo klaro nga mipili og malisud nga mga pakisayran[reference] ug dili kasagaran nga mga ehem-plo aron mapalambo ang gisangon kaniyanga hilisgutan––ang kinabuhi ni JosephSmith. Aduna koy lahi nga impresyon ngaiyang gigamit ang kahigayunan sa pagtudloaron ipasabut sa klase ang iyang dakongkahibalo. . . . Ingon og wala siyay tuyo sapagsulti sa mga baruganan sama sa mapai-nubsanon nga lider sa priesthood . . . .

“. . . Ang pagka-mapainubsanon sa lidersa priesthood nga Mexicano gikinahanglansa iyang pagkahimong instrumento alang saespirituhanong pagpasabut sa kamatuoran”(Helping Others to Be Spiritually Led [pakigpu-long ngadto sa mga magtutudlo sa relihiyon,11 Ago. 1998], 10–12). 1998], 10–12).

Dugang Impormasyon

Agig dugang kabahin sa pagtudlo pinaagisa Espiritu, tan-awa ang leksyon 3 sa AngPagtudlo sa Kurso sa Ebanghelyo (mgapahina 202–206).

42


PAGTUDLO UBAN SA PAGPAMATUOD

7

“Ang pinakataas, madanihon, makakabignga gahum sa pagtudlo sa ebanghelyomakita,” miingon si Elder Bruce R.McConkie, “kon ang nadasig nga magtu-tudlo moingon, ‘nasayud ako nga pinaagisa gahum sa Espiritu Santo, pinaagi sa mgapagpadayag sa Balaang Espiritu sa akongkalag, nga ang mga doktrina nga akonggitudlo tinuod’ ” (The Promised Messiah[1978], 516–17).

Si Presidente Brigham Young nakakat-onniini nga kamatuoran sa wala pa siya mahi-mong miyembro sa Simbahan. Ang pagpa-matuod sa mapainubsanong misyonaryonakatabang kaniya nga mobati sa makakabignga gahum sa Espiritu Santo. Unya sa kadu-gayan siya nahinumdom, “Kon makakitaako og tawo nga walay kahanas sa pagsulti,o talento sa publikong pakigpulong, kinsamakasulti lamang og ‘ako nasayud, pinaagisa gahum sa Espiritu Santo, nga ang Basahonni Mormon tinuod, nga si Joseph Smithusa ka Propeta sa Ginoo,’ ang Espiritu Santonga anaa niana nga indibidwal nakahatagkanako og pagsabut, ug ang kahayag,himaya, ug ang pagka-imortal anaa sa akongatubangan” (sa Journal of Discourses, 1:88).

Si Presidente Young napahinumduman sagahum sa pagpamatuod sa iyang unang mgaadlaw isip usa ka misyonaryo. Naka-obserbarsiya: “Nakabiyahe ra ako og kadiyot aronsa pagpamatuod ngadto sa mga katawhan,sa wala pa ako makakat-on niining usa kakamatuoran, nga kamo mahimong moma-tuod sa doktrina gikan sa Biblia hangtud sakatapusan sa kalibutan, ug kini makakom-binser lamang og katawhan, pero dili maka-kabig kanila. Mahimong mabasa nimoang Biblia gikan sa Genesis hangtud saPinadayag, ug momatuod sa tanang gagmaynga butang nga imong gipasabut, ug kanalamang walay makakabig nga impluwensyadiha sa mga tawo. Kon dili ang pagpama-tuod pinaagi sa gahum sa Espiritu Santo ang

makahatag og kahayag ug kahibalo ngadtokanila––moaghat sa ilang mga kasingkasingsa paghinulsol. Kon dili kana ra gayud angmakahimo sa ingon” (sa Journal of Discourses,5:327).

Unsa ang usa ka Pagpamatuod?

Importante nga masabtan unsa ang usa kapagpamatuod ug unsa ang dili. Una, dili kinipag-awhag, tawag sa paghinulsol, istorya sabiyahe, sermon, o usa ka instruksyon. Yano rakini, direkta nga deklarasyon sa pagtuo––usaka pagbati, usa ka kasiguroan, usa ka konbik-syon. Sa kasagaran gipahayag kini sa kaugali-ngon, nga Ako, gisundan sa lig-on nga pulongnga nagpahayag og pagtuo, sama sa “nasayudako nga . . . ,” “Ako mopamatuod nga . . . ,”“Ako mohatag sa pagpamatuod nga . . . ,”o “Aduna akoy dakong kasiguroan nga . . .“Tingali nakadungog kamo sa linain ngamga saksi ni Jesukristo nga migamit sa mgapulong nga “akong ihatag kanimo ang akongpagsaksi nga . . .” o “ako mosaksi nga . . .”Ang mga pagpamatuod mas gamhanan konkini mubo, lakbit, ug direkta.

Hunahunaa ang mosunod nga mgaehemplo gikan sa mga kasulatan. Timan-inga kini nga mga pagpamatuod makita sakinatibuk-ang kahulugan sa ubang mgamensahe––sa sinugdanan, sa tunga-tunga,o sa katapusan.

“Kini mao ang pagpamatuod, ang katapu-san sa tanan, nga kami naghatag kaniya:Nga siya buhi! Kay kami nakakita kaniya,gani diha sa tuo nga kilid sa Dios; ug kaminakadungog sa tingog nga nagpamatuod ngasiya mao ang Bugtong Anak sa Amahan––nga pinaagi kaniya, ug ngadto kaniya, angmga kalibutan nalalang, ug ang mga lumulu-pyo niana mao ang anak nga mga lalaki uganak nga mga babaye sa Dios” (D&P76:22–24; italik gidugang).

“Ako nasayud sa akong kaugalingon ngabisan unsa nga ako mosulti nganha kaninyo,

43


mahitungod niana nga umaabut, tinuod; ug ako moingonnganha kaninyo, nga ako nasayud nga si Jesukristo moanhi,oo, ang Anak, ang Bugtong Anak sa Amahan, puno sagrasya, ug kalooy, ug kamatuoran” (Alma 5:48; italik gidu-gang).

“Ug karon tan-awa, ako magpamatuod nganha kaninyosa akong kaugalingon nga kini nga mga butang matuod. Tan-awa, ako moingon nganha kaninyo, nga ako nasayudnga si Kristo moanhi taliwala sa mga katawhan, aron sa pag-dala diha kaniya sa mga kalapasan sa iyang mga katawhan,ug nga siya moula sa iyang dugo alang sa mga sala sa kalibu-tan; kay ang Ginoong Dios namulong niini” (Alma 34:8;italik gidugang).

“Kay ako nasayud nga kinsa ang mobutang sa ilang pagsa-lig diha sa Dios pagabuligan sa ilang mga pagsulay ug sailang mga kasamok, ug sa ilang mga kasakit, ug pagabaya-won sa katapusan nga adlaw” (Alma 36:3; italik gidugang).

Laing mga ehemplo makita sa Jacob 7:12, Alma 7:8 ug36:30, ug Joseph Smith––Kasaysayan 1:25.

Himoa nga Kabahin sa Imong Pagtudlo angPagpamatuod

Aron makahimo sa pagtudlo pinaagi sa makapatuo,makakabig nga gahum sa Espiritu Santo, kinahanglan ngaikaw adunay pagpamatuod sa unsay imong gitudlo. SiPresidente David O. Mckay miingon: “Imong katungdananang pagtudlo nga si Jesukristo mao ang Manunubos sa kali-butan, nga si Joseph Smith usa ka Propeta sa Dios, ug nagpa-kita ngadto kaniya ang Dios nga Amahan ug ang iyang Anakniining katapusang dispensasyon. Mituo ka ba niini? Imo bakining gibati? Kana ba nga pagpamatuod misanag gikan saimong pagkatawo? . . . Kon mao, kana nga pagsanag maka-hatag og kinabuhi ngadto sa mga tawo nga inyong gitud-loan. Kon wala, adunay kanihit, huwaw, kakulang nianangespirituhanong kahimtang diin motubo ang mga Santos . . .. Makatudlo ka nga epektibo niana lamang diin ikaw saimong kaugalingon mibati” (Gospel Ideals [1953], 190).

Makaangkon ikaw og pagpamatuod ug makapadayon sapagpalig-on niini pinaagi sa (1) pagtuon sa mga kasulatan ugsa mga pagtulun-an sa mga propeta sa ulahing mga adlaw,(2) pag-ampo, (3) pagpuasa, ug (4) pagsunod sa mga sugo saDios. Mamatikdan usab nimo nga ang imong pagpamatuod

mas malig-on samtang magpadayon kamo sa pagpakigbahinniini.

Samtang mag-andam ka sa pagtudlo sa matag leksyon,pag-ampo nga tabangan ka sa Espiritu kanus-a ikaw angaynga mopakigbahin sa imong labing sagrado nga mga pag-bati. Mahimong maaghat ka sa paghatag sa imong pagpama-tuod sa makadaghan atol sa leksyon, dili lamang sakatapusan.

Ang Pagpamatuod Makadasig og Pagpamatuod

Sa pagpamatuod sa unsay imong gisulti ug gihimo,imong gitabangan ang uban sa pagpalig-on sa ilang kaugali-ngong mga pagpamatuod. Usa ka full-time nga misyonaryomisulat sa mosunod nga sulat ngadto sa usa ka tawo nganahimo niyang magtutudlo sa tuig nga wala pa siya magsu-god sa iyang misyon;

“Nasayud ako nga ikaw usa ka tawo nga wala magtinguhanga daygon, pasidunggan, o pahalipayan. Pero hinaut ngaimo akong tugutan sa pagpadayag og kinasingkasing ngapasalamat sa atong klase diin atong gitun-an ang Basahonni Mormon. Kanunay akong nahinumdom sa imong pagpa-matuod nga bisan og daghan ang misalikway sa Basahonni Mormon tungod kay nagtuo sila nga bati kini pagkasulatug dili nindot ang mga ideya, ang Basahon ni Mormon adu-nay iyang talagsaong kanindot ug dili hitupngan nga men-sahe. Sa klase ug sa akong personal nga pagtuon akonggimahal kining libroha. Nahinumdom ako nga naglingkodsa imong klase, naghulat nga ikaw mopamatuod sa pipilaka yano ug simple nga kamatuoran. Nahinumdom ako sadihang atong gitun-an ang Alma 32 ug ikaw mipamatuodkon sa unsa nga paagi motubo ang liso sa kamatuorannganhi kanatong tanan. Sa imong pagpamatuod, imonggitugutan ang Espiritu sa pagsaksi ngari kanako sa kamatuo-ran sa baruganan.

“Karon ania ako, usa ka bulan sa akong misyon ug adu-nay dakong pagpamatuod sa Basahon ni Mormon. Unsayakong nadawat dili lamang espirituhanong tagana nga mau-sik. Gigiyahan ako nimo ngadto sa kahoy sa kinabuhi. Samani Lehi, wala kay laing tuyo gawas sa pagtabang sa ubannga makaambit niini. Mao kana ang nakapatandog kanakopag-ayo––akong makita ang mga panalangin sa imong kina-buhi.”

44


PAGDAPIT SA ESPIRITUSAMTANG IKAWMAGTUDLO

8

Isip usa ka magtutudlo, makaandam ikawog palibut [environment] nga makadapit saEspiritu nga motambong sa imong pagtudlo.Dayon ang Espiritu makasaksi sa pagkati-nuod sa mga baruganan nga imong gitudlo.Ang mosunod nga mga sugyot makatabangkanimo sa pagdapit sa Espiritu samtang ikawmagtudlo.

Pag-ampo

Ang Ginoo miingon, “Pag-ampo sa kanu-nay, ug Ako mobu-bu sa akong Espiritu dihakanimo, ug daghan ang imong panala-ngin––oo, gani labaw pa sa mga bahandi sakalibutan nga imong naangkon ug sa kadau-tan nga gidala niini” (D&P 19:38). Ang pag-ampo makapaawhag og balaang pagtahudug makatabang kanato nga makakat-on saebanghelyo. Kadtong imong gitudloan kina-hanglang magpuli-puli sa paghatag sa pag-ampo sa dili pa magsugod ug mahuman angleksyon. Sa ilang mga pag-ampo, mahimongmangayo sila og giya sa Espiritu atol sa lek-syon ug sa ilang paggamit sa mga kamatuo-ran nga ilang nakat-unan.

Samtang magtudlo kamo, pag-ampo dihasa imong kasingkasing nga ang Espiritumogiya kanimo, sa pagbukas sa mga kasing-kasing sa mga estudyante, ug sa pagpama-tuod ug sa pagdasig. Matag karon ug unyamahimong modapit kamo sa mga estud-yante nga mag-ampo diha sa ilang mgakasingkasing alang kaninyo isip magtutudloug alang sa ilang mga kaugalingon ug sauban nga naningkamot nga makakat-on(tan-awa sa 3 Nephi 20:1).

Kon magtudlo ka og gagmay nga mgabata, daghan ikaw og mahimo sa pagtabangkanila nga magbinuotan samtang sila mag-andam sa pag-ampo. Pahinumdumannimo sila nga maghilom nga maglingkod.Ikyugpos ang imong mga bukton sa pagpa-kita og ehemplo. Makatudlo ka sa pinulo-ngan sa pag-ampo, magtabang kanila sapaggamit sa mga pulong nga Thee, Thou,

ug Thine imbis you ug your, Hangtud ngamakat-on sila sa paggamit sa ilang kaugali-ngong mga pulong, mahimong hunghungannimo sila samtang sila mag-ampo.Pasalamati ang mga bata sa ilang gihaladnga pag-ampo ug komentaryohi og gamayug sinsero sa unsay ilang gisulti.

Tudlo gikan sa mga Kasulatan ug saPulong sa mga Propeta sa Ulahingmga Adlaw

Ang mga pagtulun-an nga anaa sa mgakasulatan ug sa mga pulong sa mga propetasa ulahing mga adlaw adunay dakonggahum sa pagtabang kanato nga mobatisa impluwensya sa Espiritu (tan-awa sa“Ang Gahum sa Pulong,” mga pahina50–51). Ang Ginoo miingon:

“Kini nga mga pulong dili sa mga tawoni sa tawo, apan gikan kanako; busa, kamomagpamatuod nga sila gikan kanako ug dilisa tawo;

“Kay kini mao ang akong tingog nganamulong kanila nganha kaninyo; kay silagihatag pinaagi sa akong Espiritu nganhakaninyo, ug pinaagi sa akong gahum kamomakabasa kanila ngadto sa usag-usa; uggawas kon kini pinaagi sa akong gahumkamo dili makabaton kanila;

“Busa, kamo makapamatuod nga kamonakadungog sa akong tingog ug nahibalo saakong mga pulong” (D&P 18:34–36).

Pagpamatuod

Samtang ikaw magpamatuod sa mgabaruganan nga imong gitudlo, ang EspirituSanto makasaksi sa kamatuoran ngadto samatag tawo sa unsay imong gisulti (tan-awasa “Pagtudlo uban sa Pagpamatuod,” mgapahina 43–44). Pagpamatuod kon angEspiritu moaghat kanimo sa pagbuhat saingon, dili lamang sa katapusan sa matagleksyon. Hatagi og kahigayunan ang imonggitudloan nga mohatag sa ilang pagpama-tuod.

Pakigbahin og mga Kasinatian

Ang atong mga pagpamatuod sa kasaga-ran malig-on tungod sa atong mga kasina-tian. Tingali ikaw adunay mga kasinatiannga nakapalig-on sa imong pagpamatuodnga ang Langitnong Amahan mitubag sapag-ampo. O tingali ikaw gipanalanginantungod sa pagsunod og usa ka sugo. Konimong ipakigbahin ang mao nga mga kasi-natian, usa ikaw ka buhi nga saksi sa mgakamatuoran sa ebanghelyo, ug ang Espiritumakasaksi ngadto sa uban unsay imonggisulti tinuod. Dugang sa imong pagpakigba-

45


hin sa imong kaugalingong mga kasinatian, kinahanglangimong awhagon ang mga estudyante sa pagpakigbahin sailang mga kasinatian kon komportable silang mobuhat saingon (tan-awa sa “Mga Istorya,” mga pahina 180–83).

Gamit og Musika

Ang musika makapahimo nato sa pagpadayag sa espiritu-hanong mga pagbati nga lisud natong ipadayag pinaagilamang sa pulong. Si Elder Boyd K. Packer miingon nga“kita dali nga mobati ug makakat-on pinaagi sa musika. . .sa ubang mga espirituhanong mga butang nga makat-unanunta nato og dugay” (“The Arts and the Spirit of the Lord,”Ensign, Ago. 1976, 61).

Ang mga himno sa Simbahan ug mga kanta sa Primarynagtudlo kanato og mga baruganan sa ebanghelyo. Magamitnimo kini sa bisan unsang leksyon sa pagtudlo o pag-sum-marize og usa ka ideya. Ang mga kanta sa Primary makapa-himo sa mga bata sa paghatag sa ilang mga pagpamatuod sayano ug sa kaanindot. (Tan-awa sa “Musika,” mga pahina173–76.)

Alang sa mga ideya kon unsaon sa paggamit sa sagradongmusika sa mga miting sa Simbahan, sa panimalay, ug saimong personal nga kinabuhi, basaha ang pasiuna sa libro sahimno (tan-awa sa Hymns, mga pahina ix–x).

Ipadayag ang Gugma alang sa Ginoo ug alangsa Uban

Makapadayag ka og gugma alang sa imong gitudloanpinaagi sa pagpaminaw og maayo ngadto kanila ug kina-singkasing nga ma-intersesado sa ilang mga kinabuhi. AngKristohanon nga gugma adunay gahum sa pagpahumok samga kasingkasing ug sa pagtabang sa mga tawo nga mami-naw sa mga paghunghong sa Espiritu (tan-awa sa “AngGugma Makapahumok sa mga Kasingkasing," mga pahina31–32).

Dugang Impormasyon

Dugang pa mahitungod sa pagtudlo pinaagi sa Espiritu,tan-awa ang leksyon 3 diha sa Ang Pagtudlo sa Kurso saEbanghelyo (mga pahina 202–06).

46


PAG-ILA UG PAGSUNOD SA ESPIRITU SA IMONG PAGTUDLO

9

Kon nakaandam ikaw pag-ayo sa imongkaugalingon, ang Espiritu Santo molamdagug mogiya kanimo samtang ikaw magtudlo.Mahimong makadawat ka og impresyonmahitungod sa imong gitudloan, kon unsayimong hatagan og gibug-aton sa pagtudlokanila ug unsaon nga makatudlo ikaw saepektibong paagi kanila. Ang imong maku-gihong paningkamot mapalambo konmapainubsanon ka nga mosunod sa mgahunghong sa Espiritu. Makatabang usabikaw niadtong imong gitudloan ngamakaila sa mga impluwensya sa Espiritu.Makaandam ka sa pagsinati sa katumanansa mga pulong sa Ginoo: “Busa, siya nganagsangyaw ug siya nga nakadawat, nakasa-but sa usag usa, ug ang duha makadawatog kaayohan ug maglipay nga maghiusa”(D&P 50:22).

Pag-ila sa Espiritu

Si Elder Dallin H. Oaks mitudlo:“Kinahanglang makahibalo kita nga ang

Ginoo mamulong ngari kanato pinaagi saEspiritu sa iyang kaugalingong panahon ugsa iyang kaugalingong paagi. . . . Dili kitamakapugos sa espirituhanong mga butang.

“Sa kasagaran, ‘ang iyang kaugalingongpaagi’ dili ang nagdahunog nga pagsanta omakabuta nga kahayag, pero sa unsay gita-wag sa mga kasulatan nga ‘ang ligdong oghinay nga hinagawhaw nga tingog’ (1 MgaHari 19:12; 1 Ne. 17:45; D&P 85:6). . . .Kinahanglang masayud kita nga ang Ginoopanagsa ra mosulti og kusog. Ang Iyangmensahe sa kasagaran moabut pinaagi sa usaka hunghong” (“Teaching and Learning bythe Spirit,” Ensign, Mar. 1997, 10–12).

Kon ang Ginoo mamulong ngari kanatopinaagi sa Espiritu, Siya usahay “mohimonga ang [atong] dughan moinit sulod[kanato]” (D&P 9:8). Kini nga kainit, pasabutni Elder Oaks, sa pagkatinuod “nagpasabut

sa usa ka pagbati sa kahupayan ug kalinaw”(Ensign, Mar. 1997, 10–12). Sa kasagaranbation nato ang lamdag, kalipay, ug kalinaw(tan-awa sa mga Taga-Roma 15:13; MgaTaga-Galatia 5:22–23; D&P 6:23;11:13).

Si Presidente Howard W. Hunter mipasa-but unsaon nga kita makaila sa lain-laingtimailhan sa Espiritu:

“Nabalaka ako usahay nga ingon og anghilabihan nga emosyon o ang paghilak gipa-hisama sa presensya sa Espiritu. Tinuod angEspiritu sa Ginoo makahatag og hilabihangemosyonal nga mga pagbati, lakip na angpaghilak, pero kanang dayag nga timailhankinahanglang dili ikalibog sa presensyamismo sa Espiritu.

“Naka-obserbar ako sa akong daghangmga kaigsoonan sa milabay nga mga katui-gan ug giambitan namo ang talagsaon ugdili mahulagway nga espirituhanong mgakasinatian. Kadtong tanang mga kasinatianmanaglahi, espesyal ang matag usa sa iyangkaugalingong paagi, ug ang maong sagra-dong mga higayon mahimong inubanan odili sa mga luha. Sa kasagaran mao gayudna, pero usahay kini inubanan og tumangkahilom. Sa ubang higayon inubanan kiniog kalipay. Kini sa kanunay inubanan ogpagpakita sa kamatuoran, sa pagpadayagngadto sa kasingkasing . . .

“Paminaw sa kamatuoran, patalinghugngadto sa doktrina, ug tuguti nga ang timail-han sa espiritu moabut sa iyang tanang dag-han ug nagkalain-laing mga matang. Pabilinsa lig-on nga mga baruganan, tudlo gikan saputli nga kasingkasing. Niana ang Espiritumotuhop sa inyong hunahuna ug kasingka-sing ug sa matag hunahuna ug kasingkasingsa inyong mga estudyante” (EternalInvestments [pakigpulong ngadto sa mgamagtutudlo sa relihiyon, 10 Peb. 1989], 3).

47


Ang Espiritu Makagiya Kanimo Samtang Ikaw Mag-andam sa Pagtudlo

Samtang mainampoon ikaw nga mag-andam sa pagtudlo,samtang magtuon ka sa mga kasulatan, ug bisan samtangnaghimo ka sa imong inadlaw nga mga buluhaton, ablihiang imong hunahuna ug kasingkasing ngadto sa giya saGinoo. Mahimong makadawat ka og “kalit nga mga ideya”gikan sa Espiritu (Teachings of the Prophet Joseph Smith, sel.Joseph Fielding Smith [1976], 151). Mahimo kang giyahansa pagpasabut og piho nga mga baruganan. Mahimo ikawnga makadawat og pagsabut kon unsaon sa pagpresentarpag-ayo ang maong mga ideya. Mahimo ka nga makakitaog mga ehemplo, paggamit og mga butang sa leksyon ugmakapadasig nga mga istorya sa yanong mga kalihokan sakinabuhi (tan-awa sa “Pagpangita og mga Leksyon BisanAsa,” mga pahina 22–23). Mahimong mobati ka sa pag-imbi-tar og usa ka tawo nga makatabang sa leksyon. Mahimongmapahinumduman ikaw sa usa ka personal nga kasinatiannga imong mapaambit. Isulat kini nga mga ideya, ug sa mai-nampoong paagi sunda kini.

Si Elder C. Max Caldwell mipakigbahin sa mosunod ngakasinatian: “Pipila ka tuig na ang milabay nag-andam ako sapagtudlo og usa ka klase sa hilisgutan nga sa akong pagtuomalisud gayud. Sa gabii sa wala pa ang iskedyul nga klase,nag-ampo ako para magiyahan ug dayon natulog, nga nagli-bug gihapon ang akong hunahuna. Sa akong pagmata, usaka hunahuna ang miabut sa akong kaisipan nga akong gipa-kigbahin sa klase nianang buntaga. Human sa klase, usa kabatan-ong lalaki ang nakigsulti kanako sa pribado ug mii-ngon, ang leksyon para kadto kanako. Nasayud na akokaron kon unsay buhaton.’ Sa wala madugay akong nahiba-loan nga misulod siya niana nga klase isip iyang unang kon-tak sa Simbahan sa daghang mga tuig. Iyang gipadayon angpagpahimutang sa iyang kinabuhi ug sa katapusan nakaser-bisyo og matinud-anong misyon. Karon nakasinati siya sakalipay nga nag-uban sa pagsunod sa mga pakigsaad samahangturong pamilya” (sa Conference Report, Okt. 1992,40; o Ensign, Nob. 1992, 29–30).

Ang Espiritu Makagiya Kanimo Samtang IkawMagtudlo

Sa kasagaran, makatudlo ka pinaagi sa Espiritu kon imongsundon unsay imong giandam nga mainampoon ug gipa-malandong. Dugang pa, ang Espiritu matag karon ug unyamoaghat kanimo samtang ikaw nagtudlo. Sama sa gisaad sa

Ginoo, hatagan kamo “sa takna gayud, oo, sa diha gayudnga higayon, unsa ang inyong isulti” (D&P 100:6). Tingaliusahay imong bation nga dunay dili iapil sa leksyon omodugang og butang nga wala nimo andama. Mahimongbation nimo nga nadasig sa paghatag sa imong pagpama-tuod o sa pagdapit sa uban sa pagpakigbahin sa ilang mgapagpamatuod. Kon ang estudyante mangutana, mahimongbation nimo nga dili usa gamiton ang imong giandam ughisgutan pag-ayo kadto nga mga pangutana. Siguroha ngakini nga mga pag-aghat gikan sa Espiritu ug dili lamanggikan sa mga pangutana sa mga estudyante. Sunda kini ngamga pagbati sa mapainubsanong paagi. Tuguti ang Espiritunga molihok pinaagi kanimo sa pagtandog sa mga kasingka-sing niadtong imong gitudloan.

Makatabang Ka sa Uban nga Makaila sa Espiritu

Kon mas pamilyar ka na sa tingog sa Espiritu, makahimoka sa pagtabang niadtong imong gitudloan nga makaila saimpluwensya sa Espiritu. Si Elder Richard G. Scott miingon,“Kon wala kamoy laing kalampusan sa inyong pakigrelasyonsa inyong mga estudyante gawas sa pagtabang kanila sa pag-ila ug sa pagsunod sa mga aghat sa Espiritu, nakapanalanginkamo kanila sa ilang kinabuhi nga walay sukod ug sakahangturan”(Helping Others to Be Spiritually Led [pakigpu-long nga gihatag ngadto sa mga magtutudlo sa relihiyon, 11Ago. 1998], 3). 1998], 3).

Si Kristi, nga nag-edad og otso anyos, mitambong ogespesyal nga miting sa misyonaryo uban sa iyang amahan.Isip bahin sa miting, ang iyang amahan mipakita og mgalitrato ni Jesukristo ug mihatag sa iyang pagpamatuod saManluluwas. Pagkahuman sa miting, si Kristi miatubang saiyang amahan ug miingon, “Kahilakon man ko.” Ang iyangamahan nakasabut nga siya mibati sa impluwensya saEspiritu. Miluhod siya, migakos kaniya, ug misulti kaniyanga kadtong mga pagbati sa kalumo mao ang mga aghatsa Espiritu Santo, nagtabang kaniya nga masayud nga angmga butang nga iyang nadungog nianang gabhiona tinuod.Mihatag siya sa iyang pagpamatuod ngadto kaniya ngamakahibalo siya kanunay kon ang usa ka butang tinuodpinaagi sa pag-ila sa maanindot nga pagbati nga karon iyangnasinati.

Pahimusli ang tanang kahigayunan sa pagtabang sa ubannga makaila ug magmapasalamaton sa kalinaw ug kalipaynga moabut kon mosunod sila sa mga hunghong sa Espiritu.

48

BAHIN B : LABING M AHINUNGDANON nga mga Baruganan sa Pagtudlo sa Ebanghelyoing

ITUDLO ANG DOKTRINA

Dili ako makaluwas kaninyo, kamo dili makaluwas kanako,

kita dili makaluwas sa usag-usa, kutob lamang sa pag-awhag sa usag

usa nga modawat sa kamatuoran, pinaagi sa pagtudlo niini.

Kon ang usa ka tawo modawat sa kamatuoran maluwas siya pinaagi

niini. Maluwas siya dili tungod kay adunay mitudlo kaniya,

pero tungod kay siya midawat ug misunod niini.

Presidente Joseph F. Smith


ANG GAHUM SA PULONG

10

Sa dihang si Alma, high priest sa mgaNephites, nakahibalo nga ang mga katawhannga gitawag og mga Zoramites mibulaggikan sa mga Nephites ug nagbuhat og mgadautan, “ang iyang kasingkasing misugod sapagsakit tungod sa pagkadautan sa mgakatawhan. Kay kini mao ang hinungdan sadako nga kasubo ni Alma nga masayud sakadautan sa mga katawhan.” Dugang pa,ang mga Zoramites nahimong hulga sakasundalohan sa mga Nephites. Ang mgaNephites “nahadlok og dako nga ang mgaZoramites mosulod ngadto sa usa ka kasabu-tan uban sa mga Lamanites, ug nga kinimahimo nga kapildihan sa bahin sa mgaNephites.” (Tan-awa sa Alma 31:1–4).

Sa susamang sitwasyon, daghang mgalider ang mogamit og mga armas ug makig-gubat. Pero sa iyang pagpakabana alang saiyang mga kaigsoonan nga mga Zoramites,misugyot si Alma og mas maayong paagi.“Ug karon, kay ang pagsangyaw sa pulongadunay dako nga kalagmitan sa pagdala samga katawhan sa pagbuhat niana nga diinmakiangayon––oo, kini adunay labaw ngagamhanan nga sangputanan diha sa mgahunahuna sa mga katawhan kay sa espada,o sa bisan unsa pa, diin nahitabo ngadtokanila––busa si Alma naghunahuna nga kiniangay nga sila kinahanglan mosulay sa hiyassa pulong sa Dios” (Alma 31:5).

Ang pulong sa Dios adunay dakongimpluwensya. Usahay matintal kita sa pag-hunahuna nga ang atong gitudloan gustongmakigsulti mahitungod sa laing mga butango gustong lingawon. Pero ang epektibo ngamga ginikanan, mga lider, mga home tea-cher, mga visiting teacher, ug mga magtu-tudlo sa klasehanan sa Simbahan nasayudnga kon sila motudlo sa doktrina pinaagi saEspiritu, ang ilang gitudloan magtinguha samga butang sa Dios.

Nganong Kita Kinahanglang Motudlosa Pulong sa Dios

Sa dihang nagsangyaw si Alma ngadtosa mga Zoramites, nakigsulti siya sa usa kagrupo sa mga katawhan kansang mga kasakitmaoy nakaandam kanila sa pagdawat sapulong sa Dios. Gitudloan niya sila mahitu-ngod sa gahum sa pulong. Pinaagi sa pag-tuon sa unsay iyang gisulti, mas makasabutkita ngano nga kinahanglan kita mogamit sapulong sa Dios isip tinubdan sa atongtanang pagtudlo sa ebanghelyo.

Iyang gikomparar ang pulong ngadto sausa ka liso nga mahimong itanom diha saatong mga kasingkasing. Kon nakaatimanikaw og tanaman, imong makita nga angmga liso nga imong gitanom, bisan oggamay, mabuhi human kini makadawat oggamay nga kaumog. Ang enerhiya sa usa kaliso gamhanan kaayo nga gani kini mogi-maw gikan sa gahi nga yuta aron mogawasang iyang salingsing. Mao kini ang mahitabokon kita “mohatag og dapit” alang sa pulongsa Dios nga matanom diha sa atong mgakasingkasing. Kon dili nato ilabay angliso––o, sa laing pagkasulti, kon kita dilimakigbatok sa Espiritu sa Ginoo––ang lisomosugod sa pagdako ug pagtubo. Si Almamiingon, “Kini mosugod sa pagtubo diha sasulod sa inyong dughan; ug kon kamomakamatikod niining nagtubo nga mgatinguha, kamo magsugod pag-ingon diha sainyong kaugalingon––Kini kinahanglan ngausa ka maayo nga binhi, o nga ang pulongmaayo, kay kini misugod pagpadako saakong kalag; oo, kini misugod sa pagdan-agsa akong salabutan, oo, kini misugod sa pag-kanindot ngari kanako” (Alma 32:28).

Kon mahitabo kini kanato, kita masayudnga ang binhi, o ang pulong sa Dios, maayo:“Tan-awa, samtang ang binhi mibukad, ugmigitib, ug misugod sa pagtubo, niana kamomakaingon nga ang binhi maayo. “. . . Ugkaron, tan-awa, tungod kay kamo nakasulaysa pagsusi, ug mitanom sa binhi, ug kinimibukhad ug migitib, ug misugod sa pag-tubo, kamo kinahanglan nga masayud ngaang binhi maayo” (Alma 32:30, 33).Mipadayon si Alma, “Apan kon kamo moa-lima sa pulong, oo, moalima sa kahoy sam-tang kini misugod pagtubo, pinaagi sainyong hugot nga pagtuo uban sa dako ngakakugi, ug uban sa pailub, naglantaw sabunga niini, kini mogamot, ug tan-awa kinimahimo nga usa ka kahoy magtubo ngadtosa kinabuhi nga walay katapusan” (Alma32:41–42).

Si Elder Boyd K. Packer miingon: “Tinuodnga doktrina, nga nasabtan, makapausab sa

50

Pagkahuman sa iyang 14ka tuig nga misyonngadto sa mgaLamanites, si Ammonmipahayag, “Tan-awa,pila ka libo sa atong mgakaigsoonan nga gibuhiansa [Dios] gikan sa mgakasakit sa impyerno; ugsila gidala sa pag-awit samatubsanon nga gugma,ug kini tungod sa gahumsa iyang pulong nga aniakanato” (Alma 26:13).

Itudlo ang Doktrina

mga kinaiya ug batasan. Ang pagtuon sa mga doktrina saebanghelyo makapausab og dali sa kinaiya kay sa pagtuon sakinaiya makapausab sa kinaiya” (sa Conference Report, Okt.1986, 20; o Ensign, Nob. 1986, 17). Walay kalibutanon ngamga ideya o mga baruganan ang aduna niini nga gahum.Walay makapalumay nga mga pagtudlo o makalingaw ngamga presentasyon ang makatandog sa mga tawo sa hilabi-han nga ilang matumong ang ilang mga kasingkasingngadto ni Kristo. Ang pagpatumong sa atong pagtudlo samga kamatuoran sa ebanghelyo mao lamang ang bugtongpaagi nga kita mahimong mga instrumento sa mga kamotsa Dios sa pagtabang sa pagtudlo sa hugot nga pagtuo ngamogiya sa uban sa paghinulsol ug moduol ngadto Kaniya.

Ang pagtudlo sa doktrina makapanalipod kanato batok saespirituhanong pagkahisalaag. Makatawag kini kanato konkita mahisalaag. Si Elder Russell M. Nelson mipasabut:

“Pipila ka mga tuig ang milabay isip usa ka batan-ongmedikal nga estudyante akong nakita ang daghang mgapasyente nga gitakbuyan og mga sakit nga karon mahimonang mapugngan. Karon posible na nga mabakunahan angtagsa-tagsa batok sa mga kondisyon nga sa kaniadto dilimaayo––gani makamatay. Usa ka medikal nga paagi diinaron dili masakit mao ang pagpamakuna. Ang pulong ngapabakuna [inoculation] talagsaon. Nagagikan kini sa duhaka pulong nga Latin: in, nagpasabut nga ‘sa sulod’, ug angoculus, nagpasabut nga ‘usa ka mata.’ Busa, ang berbo ngato inoculate, nagpasabut nga ‘sa pagbutang og mata sasulod’––pagmonitor batok sa kadaot.

“Ang kasakit sama sa polyo makabakol o makadaot salawas. Ang kasakit sama sa sala makabakol o makadaot saespiritu. Ang sakit nga polyo mapugngan na karon pinaagisa pagbakuna, pero ang sakit sa sala nagkinahanglan oglaing mga paagi sa pagpugong. Ang mga doktor dili makaba-kuna batok sa kadautan. Ang espirituhanong panalipodnagagikan lamang sa Ginoo––ug sa iyang kaugalingongpaagi. Si Jesus wala mopili sa pagpamakuna, pero sa pag-tudlo sa doktrina. Ang Iyang pamaagi dili mogamit ogbakuna, naggamit kini sa pagtulun-an sa balaan nga dok-trina––usa ka ‘nagbantay nga ‘mata sa sulod’––aron sa pag-panalipod sa mahangturong mga espiritu sa iyang mgaanak” (sa Conference Report, Abr. 1995, 41–42; o Ensign,Mayo 1996, 32).

Pagtudlo gikan sa mga Kasulatan ug sa Pulong samga Propeta sa Ulahing mga Adlaw

Kon atong gamiton ang mga kasulatan ug ang mgapulong sa mga propeta sa ulahing mga adlaw isip tinubdansa atong tanang pagtudlo, atong gidapit ang Espiritu sa pag-saksi. Kini makahatag sa atong pagtudlo “sa gahum sa Diosngadto sa pagkabig sa mga tawo” (D&P 11:21).

Usa ka bishop misaysay sa mosunod nga kasinatian atolsa stake leadership meeting.

“Hapit 30 ka tuig na ang milabay nagserbisyo ako isip usaka tigtambag sa korum sa mga priest sa among ward. Saamong mga leksyon sa korum, among gisiguro ang pagbasasa mga kasulatan ug sa mga pulong sa buhing mga propetaug sa pagpasabut sa mga doktrina. Tungod kay ang Espiritudiha, ang among mga miting dili makalimtan ug maanindot.

“Apil diha sa korum mao ang batan-ong priest nga siPaolo, nga panagsa ra nga mopauli sa ila; ang iyang mga

ginikanan sa kasagaran wala makahibalo kon asa siya pangi-taon. Usahay ako siyang ikakita, ug matag karon ug unyamotambong siya sa miting sa korum. Naningkamot kami sakorum nga mas makasabut sa mga baruganan sa ebang-helyo, ug among gitumong ang among pagkat-on sa amongmga leksyon gikan sa mga kasulatan. Sa dihang miabut siPaolo, espirituhanon akong nakamatikod nga kini nga mgakamatuoran nakatandog sa iyang kasingkasing bisan ogmawala siya sa ilaha og daghang mga semana.

“Usa ka Dominggo sa buntag miabut si Paolo sa simba-han, bag-ong namalbas ug nag-amerikana, puti ang polo ugnagkurbata. Kaming tanan malipayon nga nasurprisa.Among nahibaloan nga may nasinati siya sa miaging gabii,layo gikan sa ila. Siya nawad-an pag-ayo og paglaum. Mgatungang gabii na nakakita siya og panan-awon o espirituha-nong kasinatian nga ang Dios ug si Satanas nag-away alangsa iyang kalag, ug nga si Satanas hapit na modaog. Dihadiha dayon, sa tungang gabii, mibangon siya ug milakaw ogdaghang mga milya hangtud nga miabut siya sa ilang balay,mipukaw sa iyang mga ginikanan ug misulti kanila sa unsaynahitabo, ug dayon, pag-abut sa kaadlawon naligo siya ugmiadto sa simbahan.

“Wala na siya molingi pa. Naghinulsol siya sa mga kasay-panan nga iyang nahimo ug sa wala madugay nahigugmaug naminyo sa usa sa halangdong batan-ong babaye saamong ward. Karon usa siya ka sulundon nga amahan,priesthood holder, ug lungsuranon.

“Naghunahuna ako kanunay nga ang nadungog ni Paolosa mga miting sa korum may dako og kalabutan sa iyangpagkausab nga iyang nahimo sa iyang kinabuhi. Nasayudako niadtong higayona nga siya natandog sa dihang naghis-got kami sa mga kamatuoran sa ebanghelyo diha sa korum.Sa akong pagtuo nga kadtong mga kamatuoran maoy nagpa-hinumdom kaniya kanunay kon kinsa siya ug unsay gustosa Dios gikan kaniya. Sa akong pagtuo kini misulod sa iyanghunahuna ug kasingkasing ug mihimo kaniya nga mas dilikomportable sa klase sa kinabuhi nga iyang gisudlan.Pinaagi nianang gamay nga agianan sa iyang tig-a ngakasingkasing, ang Espiritu nakasulti ngadto kaniya ug mipa-sidaan kaniya. Pagka-mapasalamaton gayud nako nga walanamo usiki ang panahon sa among korum pinaagi sa pag-hisgot og mga sakyanan o mga sports o sa akong mga ideyakon unsang matang sa kinabuhi ang puy-an sa mga batan-ong lalaki. Sa akong pagtuo si Paolo nakadungog sa tawag saGinoo kaniya pinaagi sa mga kamatuoran sa ebanghelyo ngagitun-an namong tanan.

Atong ikapakita ngadto sa atong gitudloan unsaon sapagpangita sa gahum diha sa mga kasulatan. Si Elder BoydK. Packer mipahayag: “Kinahanglang imong itudlo ang mgakasulatan. . . . Kon ang imong mga estudyante nakasinati samga pagpadayag, walay pangutana—ma-personal o politi-kanhon o panarbaho—nga dili matubag. Diha niana anaaang kahingpitan sa walay katapusan nga ebanghelyo. Dihaniana atong makita ang mga baruganan sa kamatuoran ngamakasulbad sa tanang kalibug ug sa tanang problema ngaatubangon sa tawhanong pamilya o ni bisan kinsa nga indi-bidwal” (Teach the Scriptures [pakigpulong ngadto sa mgamagtutudlo sa relihiyon, 14 Okt. 1977], 5).

51


PAGPABILIN SADOKTRINA NGALUNSAY

11

Makapaubos ug makapadasig ang paghu-nahuna sa bili nga gibayad sa mga katawhanalang sa kamatuoran. Daghan ang gibunya-gan bisan og gisalikway sa ilang mgapamilya tungod sa ilang desisyon. Mga pro-peta ug daghan pa ang nangamatay kay sapaglimud sa ilang mga pagpamatuod.Nagpasabut sa pagkamartir ni Joseph ugHyrum Smith, mipahayag si Elder JohnTaylor nga ang Basahon ni Mormon ug angDoktrina ug mga Pakigsaad “nagbili salabing mahal nga dugo sa ikanapulo ugsiyam ka gatusan aron sa pagpadala niini”(D&P 135:6).

Ang matag tawo nga nagtudlo sa ebang-helyo kinahanglan nga mohatag niiningadto sa uban, nga lunsay ug wala matuis,ang mga kamatuoran diin gihimo angdakong mga sakripisyo. Si Presidente GordonB. Hinckley mipahayag: “Nakahisgot na akokaniadto sa kaimportante sa paghimo sadoktrina sa Simbahan nga lunsay, ug sa pag-siguro nga kini gitudlo sa atong tanang mgamiting. Nabalaka ako niini. Gamay ngasayop sa pagtulun-an sa doktrina makahimoog dako ug dautan nga mga bakak”(Teachings of Gordon B. Hinckley [1997], 620).

Ang Imong mga Responsibilidad isip usa ka Magtutudlo

Samtang ikaw mag-andam ug magtudlosa mga leksyon, kinahanglan nimonghimoon ang mosunod nga pagpanaganaaron sa pagsiguro nga imong gitudlo angkamatuoran sumala sa pagpadayag sa Ginooniini.

Tudlo pinaagi sa Espiritu gikan sa mga Kasulatan ug sa Pulong sa mgaPropeta sa Ulahing mga Adlaw

Si Presidente Ezra Taft Benson mitudlo:“Unsa ang tinubdan sa pagtudlo sa mahi-nungdanong plano sa Mahangturong Dios?Ang mga kasulatan, sa tinuod––ilabi na ang

Basahon ni Mormon. Naglakip usab kini saubang modernong mga pagpadayag. Kinikinahanglang inubanan sa mga pulong samga Apostoles ug mga propeta ug sa mgapag-aghat sa Espiritu” (sa Conference Report,Abr. 1987, 107; o Ensign, Mayo 1987, 85).

Paggamit sa Hinimo sa Simbahan nga mga Materyal sa Leksyon

Aron sa pagtabang kanato nga makatudlogikan sa mga kasulatan ug sa mga pulong samga propeta, ang Simbahan naghimo ogmga manwal sa leksyon ug ubang mgamateryal. Wala kaayo kinahanglana ang mgakomentaryo o ubang mga materyal nga paki-sayran [reference material]. Kinahanglangmagtuon kita sa mga kasulatan, sa mga pag-tulun-an sa mga propeta sa ulahing mgaadlaw, ug sa mga materyal sa leksyon pag-ayo aron sa pagsiguro nga nakasabut kita saeksakto sa doktrina sa dili pa kini itudlo.

Itudlo ang mga Kamatuoran sa Ebanghelyo sa Tataw nga Paagi ug Dili ang Ubang mga Butang

Sa dihang si Alma mi-orden og mga priestaron sa pagtudlo niadtong iyang gibunyagandidto sa katubigan sa Mormon, “siya misugokanila nga sila kinahanglan walay lain ngaitudlo gawas sa mga butang diin siyamitudlo, ug diin gipamulong pinaagi sa ba-ba sa balaan nga mga propeta” (Mosiah18:19). Sa dihang ang mga Napulog Duhanga mga disipulo sa Manluluwas mitudlo samga katawhan, sila “nakapangalagad niad-tong mao gihapon nga mga pulong ngagipamulong ni Jesus––walay pagkausab samga pulong nga gipamulong ni Jesus”(3 Nephi 19:8). Sa imong pagtudlo sa ebang-helyo ni Jesukristo, kinahanglang imongsundon kini nga mga ehemplo.

Klaroha sa Pagtudlo ang mga Kamatuoransa Ebanghelyo Aron Walay Usa nga DiliMakasabut Niini

Si Presidente Harold B. Lee mipahayag,“Kinahanglang imong itudlo ang daang mgadoktrina, sa dili kaayo yano nga paagi ngamasabtan lamang dayon, pero kinahanglangimong itudlo ang mga doktrina sa Simbahan sayano kaayo nga paagi aron walay usa nga dilimakasabut niini” (“Loyalty,” sa Charge toReligious Educators, 2nd ed. [1982], 64).

Pahimangno alang sa mgaMagtutudlo sa Ebanghelyo

Samtang imong gipaningkamutan ngamagpabiling lunsay ang doktrina, kinahang-lang imong likayan ang mosunod nga mgaproblema.

52

Sa Moroni kapitulo 8adunay sulat si Mormonngadto sa iyang anak ngasi Moroni. Anggihisgutan sa sulat maoang pagbunyag sagagmay nga mga bata,nga gihimo sa uban dihasa Simbahan. Aron sapagtabang sa iyang anaksa pagkorihir niiningsayop nga pagtulun-an,gisulti pag-usab niMormon ang husto ngadoktrina sa pagkamay-tulubagon ug misugo niMoroni sa pagtudlo niinisa tibuok yuta. Basahaang Moroni 8 isip usa kaehemplo sapanginahanglan ngamagpabilin nga lunsayug dili matuis angdoktrina ug mgabaruganan sa Simbahan.

Itudlo ang Doktrina

Pangagpas“Sa pagtudlo og usa ka leksyon adunay daghang mga

paagi sa dili disiplinado nga mga magtutudlo nga mahilayogikan sa dalan nga paingon sa iyang mga tumong. Usa salabing komon nga mga tentasyon mao ang pagpangagpaskalabut sa mga butang nga gamay ra ang gisulti sa Ginoo.Ang disiplinado nga magtutudlo adunay kaisug sa pagsulti,‘wala ako kahibalo,’ ug ingon lamang niana. Sama sa gisultini Presidente Joseph F. Smith, ‘Dili kini makapagamay saatong kahibalo o sa atong integridad sa pagsulti og prangkaatubangan sa gatusan ka pangagpas nga mga pangutana,“Wala ako kahibalo” ’ [Gospel Doctrine, 5th ed. (1939), 9]”( Joseph F. McConkie, “The Disciplined Teacher,” Instructor,Sept. 1969, 334–35).

Sayop nga pagkutlo“Ang disiplinado nga magtutudlo sigurado sa iyang mga

tinubdan ug mohimo kutob sa mahimo sa pagdeterminarkon ang pamahayag nagrepresentar ba sa doktrina saSimbahan o opinyon lamang ba sa tagsulat” (Instructor, Sept.1969, 334–35).

Dili nato ipasangil ang mga pamahayag ngadto sa mgalider sa Simbahan nga dili ikumpirmar ang tinubdan sa mgapamahayag. Kon mokutlo kita og mga kasulatan, kinahang-lan atong siguruon nga ang atong paggamit niini nagsubaysa kinatibuk-ang kahulugan niini (tan-awa sa “Pagtudlogikan sa mga Kasulatan,” mga pahina 54–56).

Mga Ampay nga Buluhaton [Hobby] sa Ebanghelyo“Mga ampay nga buluhaton sa ebanghelyo––ang espesyal

o kaugalingong paghatag og importansya sa usa ka baruga-nan sa ebanghelyo––kinahanglang likayan usab sa mga mag-tutudlo” (Instructor, Sept. 1969, 334–35).

Si Presidente Joseph F. Smith miingon: “Ang mga ampaynga buluhaton makahatag niadtong kinsa nag-awhag kanilaog bakak nga aspeto sa ebanghelyo sa Manunubos; ilanggituis ug giusab ang mga baruganan ug mga pagtulun-an.Ang punto sa pagsabut dili yano. Ang kada baruganan ugpaggamit nga gipadayag gikan sa Dios importante sa kaluwa-san sa tawo, ug ang pagpatigbabaw niini pag-ayo, magtagoug magpakunhod sa uban, dili maalamon ug makuyaw,makapugong kini sa atong kaluwasan, kay makapangitngitkini sa atong mga hunahuna ug mopangiub sa atong pagsa-but” (Gospel Doctrine, 116–17).

Makapaukyab nga mga Istorya“Tingali ang labing dakong tintasyon sa magtutudlo nga

naningkamot sa pagpadayon sa atensyon sa [usa] ka klasemao ang paggamit og makapaukyab nga istorya. Adunaydaghan niini, walay klarong gigikanan, nagpadayon ngagipakatap sa tibuok Simbahan. . . . Dili kini mga himan sapagtudlo: kalig-on ug pagpamatuod dili maangkon pinaagisa makapaukyab nga mga istorya. Ang direksyon nga alangkanato gikan sa Propeta ihatag pinaagi sa husto nga linya sa

priesthood. Kinahanglang ihatag ang mabinantayong aten-syon sa mga mensahe sa mga General Authorities sa stakeug sa kinatibuk-ang mga komperensya, ug ang mga giman-tala sa Simbahan kinahanglang basahon kanunay.Makahuluganong atensyon ihatag sa magtutudlo kinsa nag-establisar sa dungog nga nagsubay sa pagtulun-an ughusto nga doktrina” (Instructor, Sept. 1969, 334–35).

Pag-usab sa Kasaysayan sa SimbahanSi Presidente Ezra Taft Benson mipasidaan: “Dihay

gihimo ug nagpadayon nga mga panglimbasug sa pagpasi-ugda og [usa ka tawhanong] pilosopiya sa atong kaugali-ngong kasaysayan sa Simbahan. . . . Ang gihatagan oggibug-aton mao ang pagbaliwala sa pagpadayag ug ang pag-pataliwala sa Dios sa mahinungdanong mga hitabo ug anghilabihan nga paghimo nga tawhanon sa mga propeta saDios aron nga ang ilang mga kahuyang mas maklaro kaysa ilang espirituhanong mga hiyas” (“God’s Hand in OurNation’s History,” sa 1976 Devotional Speeches of the Year[1977], 310).

Naghisgot niini nga mga panglimbasog, si PresidenteBenson wala madugay miingon, “Mopasidaan kami kanin-yong mga magtutudlo kalabut niini, nga ingon og maypaningkamot sa pag-usab sa kasaysayan sa Simbahan aronnga kini madanihon ngadto sa kalibutan” (The GospelTeacher and His Message [pakigpulong ngadto sa mga magtu-tudlo sa relihiyon, 17 Sept. 1976], 11).

Kinaugalingon nga Interpretasyon ug Dili Subay saPagtulun-an nga mga Pagsabut

Si Presidente J. Reuben Clark Jr. miingon, “Ang Presidentelamang sa Simbahan, ang Presiding High Priest, ang gipalu-yohan isip Propeta, Manalagna ug Tigpadayag alang saSimbahan, ug siya lamang ang adunay katungod sa pagda-wat og mga pagpadayag alang sa Simbahan, ma-bag-o omahimong usbon, o paghatag og may awtoridad nga inter-pretasyon sa mga kasulatan nga mahimong katungod saSimbahan, o mousab sa bisan unsa nga anaa nga mga dok-trina karon sa Simbahan” (sa Church News, 31 Hulyo 1954,10). Kinahanglan dili nato itudlo ang atong kaugalingonginterpretasyon sa mga baruganan sa ebanghelyo o sa mgakasulatan.

Si Elder Spencer W. Kimball mipahayag: “Karon adunaymga tawo nga mapasigarbuhon nga mosupak sa pinasubaynga pagtulun-an sa Simbahan ug mopresentar sa ilang kau-galingong mga opinyon nga may kalainan sa gipadayag ngakamatuoran. Tingali ang uban wala kaayo makahibalo, anguban aron lamang matuman ang ilang kaugalingong gusto;ug ang uban ingon og gituyo gayud. Ang mga tawo mahi-mong maghunahuna kon unsay ilang gusto, pero wala silaykatungod sa pagpamugos sa ilang dili pinasubay nga pagtu-lun-an ngadto sa uban. Ang maong mga tawo kinahanglangmakahibalo nga ang ilang kaugalingong mga kalag anaa sakakuyaw” (sa Conference Report, Abr. 1948, 109).

53


PAGTUDLO GIKAN SA MGA KASULATAN

12

Ang mga propeta sa ulahing mga adlawmisugo kanato sa paggamit sa mga kasulatansa pagtudlo sa mga doktrina sa ebanghelyo.Si Presidente Ezra Taft Benson miingon:Hinumdumi kanunay, walay laing makapulisa kasulatan ug sa mga pulong sa buhingmga propeta. Kinahanglang mao kini anginyong orihinal nga mga tinubdan. Basahaug palandonga pag-ayo unsay gisulti saGinoo, ug ayaw kaayo pagtagad sa unsaygisulat sa uban mahitungod sa unsay gisultisa Ginoo” (The Gospel Teacher and HisMessage [pakigpulong ngadto sa mga magtu-tudlo sa relihiyon, 17 Sept. 1976], 6).

Si Presidente Gordon B. Hinckley mii-ngon: “Ang labing tinuod nga tinubdan sabalaang kaalam mao ang pulong sa Ginooniining sagrado nga mga libro, sa sumbanannga mga kasulatan sa Simbahan. Dinhimakita ang doktrina diin kinahanglangatong pagasundon aron kini nga buhat mag-padayon ngadto sa iyang balaanong gitakdanga destinasyon” (sa Conference Report, Abr.1982, 67–68; o Ensign, Mayo 1982, 45).

Ang mosunod nga mga sugyot makata-bang kanimo sa pagtudlo gikan sa mga kasu-latan.

“Pagtinguha sa Pagbaton [sa] Pulong”

Sa dili pa kita makatudlo gikan sa mgakasulatan, kinahanglang magtuon kita samga kasulatan sa atong kaugalingon (tan-awa sa “Pagtinguha sa Pagbaton sa Pulong,”mga pahina 14–15; “Pagpalambo og Usa KaPersonal nga Plano alang sa Pagtuon saEbanghelyo,” mga pahina 16–17).

Pasiugda og Panaghisgot ug Paggamitog mga Pangutana

Samtang magtudlo ka gikan sa mga kasu-latan, importante kaayo ang pagpasiugda ogmga paghisgot ug paggamit og mga pangu-tana, tungod kay kining mga paagiha maka-paawhag niadtong imong gitudloan sapaghunahuna mahitungod sa mga kasulatan

ug mopakigbahin sa mga nasabtan. Kon angmga estudyante mohisgot sa mga baruganangikan sa mga kasulatan, ilang mapalamboang mga kahanas nga ilang gikinahanglanalang sa ilang personal nga pagtuon sa kasu-latan. (Alang sa tabang sa pagpahigayon ogpanaghisgutan ug paggamit og mga pangu-tana, tan-awa ang mga pahina 63–65 ug68–70.)

Isulti ang Kinatibuk-ang Kahulugan[Context]

Ang kahimtang o kaagi sa usa ka tudlingsa kasulatan gitawag og kinatibuk-ang kahu-lugan. Mas makasabut ang mga estudyanteunsay nahitabo o unsay gisulti sa usa ka tud-ling sa kasulatan kon nakahibalo sila sa kina-tibuk-ang kahulugan.

Sa pagsugod sa pagpangita sa kinatibuk-ang kahulugan, ipangutana ang mosunodnga mga pangutana:

� Kinsa ang nagsulti?

� Kinsa ang tawo nga gipakigsultihan?

� Unsay iyang gihisgutan?

� Unsay iyang gitubag?

� Nganong kini man ang iyang gisulti?

Sama pananglit, sa Lucas 15:11–32 anaaang sambingay sa Manluluwas mahitungodsa mausikon nga anak. Si Propeta JosephSmith miingon nga iyang nasabtan kini ngasambingay pinaagi sa pagtan-aw sa kinati-buk-ang kahulugan:

“Ako adunay yawe diin akong masabtanang mga kasulatan. Mangutana ko, unsa angpangutana nga maoy nakapahimo sa pagha-tag sa tubag, o maoy nakapahimo ni Jesus sapaghatag sa sambingay? . . . Samtang si Jesusnagtudlo sa mga tawo, ang tanang mga pub-likano ug mga makasasala nagpaduolKaniya; ‘ug ang mga Pariseo ug mga escribanagbagutbot nga nag-ingon: Kining tawhananagaabiabi sa mga makasasala ug nakigsalokanila sa pagpangaon.’ Mao kini ang impor-tanting pulong nga masabtan ang sambi-ngay sa mausikon nga anak. Gihatag kiniagig tubag sa mga pagbagulbol ug mgapangutana sa mga Saducio ug mga Pariseo,kinsa nagpangutana, nangita og sayop, ugnag-ingon, ‘Ngano nga kining tawhana nag-pakaaron –ingnon nga bantugan, nakigsalosa pagpangaon sa mga publikano ug mgamakasasala?’ ” (Teachings of the Prophet JosephSmith, sel. Joseph Fielding Smith [1976],276–77).

Sama sa gitudlo ni Propeta Joseph, angkinatibuk-ang kahulugan sa sambingay samausikon nga anak nagsugod diha sa Lucas15:1–2, pipila ka mga bersikulo sa wala pa

54

Itudlo ang Doktrina

magsugod ang sambingay. Usa ka paagi sa pagpangita sakinatibuk-ang kahulugan mao ang pagbasa sa mga bersikulosa wala pa ug human sa tudling nga imong gitun-an.

Kini nga paagi makatabang bisan kon ang namulongdiha sa tudling sa kasulatan mitubag dili lamang sa mgatawo pero ngadto sa importanting mga hitabo nianangpanahona. Ang ehemplo niini giminubo sa sinugdanan sa“Ang Gahum sa Pulong” (pahina 50). Kon atong masabtankinsa ang mga Zoramites, sa ilang makahadlok nga espiritu-hanong kahimtang, ug sa ilang pagkahulga ngadto sa mgaNephite, mas masabtan nato ang ka importante sa pamaha-yag ni Alma nga siya ug ang iyang mga kaigsoonan kina-hanglang “mosulay sa hiyas sa pulong sa Dios” sa ilangpaningkamot sa pagpausab sa mga Zoramites gikan sa ilangmga pamaagi (Alma 31:5).

Usahay makatabang usab ang pagtuon sa politikanhon,sosyal, o ekonomikanhong kasaysayan sa panahon diingihatag ang kasulatan. Sama pananglit, aron masabtan angpaghupay ug saad sa Ginoo diha sa Doktrina ug mgaPakigsaad 121 ug 122, makatabang nga masayud mahitu-ngod sa mga kasakit nga giantus sa mga Santos didto saMissouri niadtong higayona ug ang mga kahimtang niPropeta Joseph ug sa iyang mga kauban nga gilahutay didtosa Bilanggoan sa Liberty. Aron masabtan nato pag-ayo angmga sulat ni Pablo, makatabang ang kahibalo nato sa dapitnga iyang gibiyahian ug ang kahimtang sa mga sanga saSimbahan nga iyang gisulatan. Ang Bible Dictionary maayokaayo nga tinubdan alang niini ug sa ubang impormasyonmahitungod sa mga tudling sa Biblia.

Sa paghatag sa kinatibuk-ang kahulugan, importantenga dili makalimtan ang katuyoan niini, nga mao angpagtabang nga masabtan pag-ayo ang usa ka tudling sa kasu-latan. Pagbantay nga dili mausab ang kinatibuk-ang kahulu-gan––sama sa kasaysayan, mga politika, mga ekonomiya,o pinulongan sa mga tawo sa kasulatan––ngadto sa pinaka-importanting tumong sa usa ka leksyon.

Ipakigbahin ang mga Istorya sa Kasulatan

Mas sayon masabtan ang usa ka baruganan sa ebanghelyokon kini gihisgutan isip kabahin sa istorya sa kasulatan. Angmga istorya makahatag og interes sa mga tawo ug magpakitakon unsaon paggamit ang mga baruganan sa ebanghelyo sakada adlaw nga kinabuhi. Dugang pa, ang mga istorya massayon kanunay hinumduman kay sa tiningub nga pamaha-yag sa mga baruganan. (Alang sa mga sugyot sa pagpakigba-hin sa mga istorya, tan-awa sa “Mga Istorya,” mga pahina180–83.)

Usa ka istorya sa kasulatan mahimong maglakip og dag-hang mga baruganan ug mga kagamitan (usa ka ehemplomao ang basahon ni Enos, nga adunay 27 ka mga bersikulolamang pero naghulagway og daghang mga baruganan saebanghelyo). Kinahanglan ka nga modesidir hain niini angimong hatagan og importansya sa mga istorya nga ioonggamiton.

Sa kasagaran makatabang alang sa mga estudyante angpagbasa og kusog sa istorya, magpuli-puli og basa (tan-awasa “Pagbasa og Kusog,” pahina 56). Kon taas ang istorya,mas maayo nga mub-on, ipabasa sa mga estudyante angpipila ka mahinungdanon nga mga bersikulo sa importante

nga mga punto sa kasaysayan. Ang mga ulohan sa kapituloo seksyon makatabang kon ikaw mag-andam ug motudlo samga gi-summarize.

Ipakigbahin ang Biyograpiya nga Impormasyon

Kon magtuon kita sa mga kinabuhi sa mga indibidwaldiha sa mga kasulatan, sa kasagaran atong makita ang mgabaruganan sa ebanghelyo nga gigamit sa usa ka tagal sapanahon. Sama pananglit, ang kompletong istorya niZeezrom diha sa Basahon ni Mormon nagpakita nga ang usaka tawo makahinulsol ug magpadayon sa pagserbisyo saGinoo diha sa pagkamatarung. Kon nabasa ninyo ang mgabersikulo nga anaa sa indeks sa mga kasulatan ubos sa“Zeezrom,” inyong masundan ang pang-ataki ni Zeezrombatok sa Simbahan, ang iyang pagkakabig, ug sa katapusan,ang iyang hilabihan nga pagserbisyo isip usa ka misyonaryoug magtutudlo sa ebanghelyo. Ang ubang mga biyograpiyanga makahatag og pagtulun-an naglakip kang Ruth, HaringDavid, Samuel, Esther, ni Apostol Pablo, Alma ang Tigulang,Haring Benjamin, Alma ang Batan-on, Corianton, Mormon,ug Moroni.

Gamita ang mga Paagi sa “Pangitaa” ug“Paminawa”

Kon ikaw motudlo gikan sa mga kasulatan, mas makata-bang nga ipapangita o ipapaminaw sa mga estudyante angpiho nga butang. Ang mosunod mao ang mga ehemplo samga butang nga imong ihangyo kanila nga “pangitaon” opaminawon.”

Mga baruganan sa ebanghelyo nga makita sa mga kinabuhisa mga tawo. Pananglitan: “Sa atong pagbasa sa Moises5:4–9, pangitaa ang mga pamahayag nga naghulagway sapagkamasulundon ni Adan, bisan sa wala pa siya makasabutsa hingpit sa mga baruganan.”

Mga Pangutana. Pananglitan: “Samtang magbasa kita saAlma 5:14–32, paminawa ang mga pangutana nga gipangu-tana ni Alma.”

Mga lista. Pananglitan: “Samtang magtuon kita saDoktrina ug mga Pakigsaad 25, pangitaa ang mga hiyas sausa ka pinili nga babaye.” “

Pagpasabut sa mga pulong o mga konsepto. Pananglitan:“Pangitaa ang mga pagpasabut sa Zion diha sa Doktrina ugmga Pakigsaad 97:21 ug Moises 7:18.”

Paglarawan ug mga simbolo. Pananglitan: “Sa Juan 15:1–6,pangitaa ang pagtandi sa Manluluwas sa Iyang kaugalingonngadto sa usa ka ubasan ug sa Iyang mga tinun-an ngadto samga sanga.”

Mapanagnaon nga komentaryo sa usa ka baruganan o hitabo.Pananglitan: “Samtang magbasa ako sa Alma 30:60, pami-naw sa komentaryo ni Mormon sa kapalaran ni Korihor.”

“Kon, dayon” nga mga kalabutan. Pananglitan: “Paminawsa mga saad ni Isaias ngari kanato kon kita mobalaan saIgpapahulay nga Adlaw.” (Tan-awa sa Isaias 58:13–14.)

Ang kinaiya nga makapahimuot o dili makapahimuot saDios. Pananglitan: “Samtang atong basahon ang Alma39:1–9, pangitaa ang piho nga tambag nga gihatag ni Almangadto sa iyang anak nga si Corianton.’

Mga sumbanan sa mga hitabo, mga kinaiya, o mga aksyonPananglitan: “Samtang magtuon kita niini nga mga pahina,

55


pangitaa ang mga panig-ingnan nga nagpakita sa matarungnga mga tinguha samtang mangita kita sa kamatuoran.”(Tan-awa sa 1 Nephi 10:17–22; 11:1–23; D&P 11.)

Samtang mangita ug maminaw ka niining mga butangasa imong personal nga pagtuon ug pagpangandam, masmahimo nimo ang pagpahigayon sa mga kalihokan nga“pagpangita” ug “pagpaminaw” ngadto sa imong gitudloan.

“Pagpahisama sa Tanang mga Kasulatan ngariKanato”

Tan-awa sa “Pagpahisama” mga pahina 171–72.

Pagbasa og Kusog

Ang pagbasa sa mga kasulatan og kusog makapaikag samga estudyante, makapahait sa ilang pagtumong sa maongmga tudling, ug makatabang kanila nga daling makamati-kod sa impluwensya sa Espiritu. Kon ang usa ka tawomobasa og kusog, kinahanglang imong awhagon ang ubansa pagsunod diha sa ilang mga kasulatan. Dapita sila sa pag-paminaw ug sa pagpakita og piho nga mga baruganan omga ideya. Hatagi sila og higayon nga makit-an ang kadatudling sa kasulatan sa dili pa kini basahon. Kon ang tudlingadunay dili kasagaran o malisud nga mga pulong, ipasabutkini sa dili pa basahon ang tudling. Kon adunay maglisud sapagbasa, pangita og mobulontaryo kaysa papulipulihon sila.Pakigsabut niadtong maglisud sa pagbasa aron sila makaan-dam sa pagbasa nga malampuson.

Gamita ang mga Abag sa Pagtuon sa mga Kasulatan

Si Presidente Howard W. Hunter miingon: “Kinahanglannga kita dunay simbahan nga puno sa mga babaye ug mgalalaki nga nakahibalo pag-ayo sa mga kasulatan, kinsa maka-maong mohimo og cross-reference ug momarka niini, kinsamakahimo og mga leksyon ug mga pakigpulong gikan saTopical Guide, ug nakasuhito sa mga mapa, sa BibleDictionary, ug sa ubang mga tabang nga anaa niining talag-saong sumbanan nga mga kasulatan. Sa tinuod lamangadunay daghan nga atong masinati pagdali. Sa pagkatinuodang umahan sa kasulatan ‘andam na gayud nga anihon’ ”(Eternal Investments [pakigpulong ngadto sa mga magtutudlosa relihiyon, 10 Peb. 1989], 2–3).

Giya ngadto sa mga KasulatanAng Giya ngadto sa mga Kasulatan naglangkob og pinili

nga importanting mga kasulatan ug pamahayag nga impor-masyon. Kini nga materyal gihan-ay sa mubo nga mga arti-kulo sa labaw sa 1,000 ka mga hilisgutan sa kasulatan, ngagilista sa alpabeto nga paagi. Ang mga hilisgutan naglakip samga doktrina, mga baruganan, mga katawhan, ug mga dapitnga makita diha sa sumbanan nga mga kasulatan. Kini usaka maayong kapanguhaan sa pagtubag og mga pangutana,pag-andam ug paghimo og mga pakigpulong ug mga lek-syon ug sa indibidwal nga pagtuon sa mga kasulatan ug isipusa ka pamilya.

Footnotes ug Cross-ReferencesAng mga pahina sa teksto sa kasulatan sa kasagaran adu-

nay mga footnote. Sa edisyon sa mga kasulatan sa mga Santossa Ulahing mga Adlaw, ang mga footnote adunay daghangmga matang sa impormasyon. Pananglit, kini adunay nag-pulipuli nga Griyego (gr) o Hebreohanon (heb) nga mgahubad sa pinili nga mga pulong. Kini adunay mga pakisay-ran [references] sa Topical Guide (tg). Kini adunay mga pagpa-sabut sa mga idiom ug malisud nga mga pinulongan (ie).Ang mga footnotes nga adunay gibutang nga “hjs” mao angmga kinutlo gikan sa dinasig nga hubad ni Joseph Smith saBiblia. Mubo nga mga Hubad ni Joseph Smith makita dihasa mga footnote. Tag-as nga mga sinulat makita sa linainnga seksyon sa apendiks, sunod sa Bible Dictionary.

Ang labing komon nga matang sa footnote mao angcross-reference ngadto sa mga tudling sa kasulatan diha samga sumbanan nga mga kasulatan. Kining dugang nga mgatudling sa kasagaran makapatin-aw o makapadugang ngadtosa tudling nga imong gibasa. Pananglit, tan-awa angDoktrina ug mga Pakigsaad 11:21. Basaha ang bersikulo,ug dayon basaha ang mga tudling nga gilista sa footnote b.Sa unsang paagi nga kining maong mga tudling makapadu-gang sa imong pagsabut sa bersikulo.

Kon magtudlo og tudling sa kasulatan, magamit nimoang mga footnote ug mga cross reference aron matabanganang mga estudyante nga mas makasabut sa tudling.

Mga Ulohan sa mga Kapitulo ug mga SeksyonAng usa ka ulohan makahatag og kinatibuk-ang pagpasa-

but sa kapitulo o seksyon nga mosunod. Kini adunay impor-masyon mahitungod sa doktrina, pagpasabut sa kasaysayan,o sa mga katawhan. Ang ulohan sa 2 Nephi 27, pananglitan,nagpasabut nga ang kapitulo susama sa Isaias 29 ug nga kiniadunay panagna mahitungod sa pag-abut sa Basahon niMormon.

Mahimo nimong imbitaron ang mga estudyante sa pag-marka sa mga tudling sa kasulatan sumala sa gihisgutan dihasa ulohan sa kapitulo o seksyon. Pananglit, ang importan-ting mga baruganan sa Pulong sa Kaalam gihulagway sa ulo-han sa Doktrina ug mga Pakigsaad 89. Mahimong ipabasa samga estudyante kini nga mga baruganan sa ulohan ugdayon markahan kini diha sa teksto sa kasulatan.

Mahimong hangyoon nimo ang mga estudyante sa pag-basa niini sa mga kapitulo o seksyon sa hilom sa dili pa silamokomentaryo sa pinili nga mga kasulatan. Makatabangkini kanila nga makasabut pag-ayo sa gipasabut sa mga kasu-latan.

Pasiuna nga mga PahinaKada usa sa sumbanan nga mga kasulatan adunay pasi-

una nga mga pahina, nga naglakip sa mapuslanon ngaimpormasyon mahitungod sa katuyoan ug gigikanan salibro. Pananglit, ang pasiuna nga mga pahina sa Basahon niMormon adunay mga pagpamatuod gikan ni Joseph Smithug sa uban ug impormasyon mahitungod sa gigikanan salibro. Ang pasiuna nga mga pahina sa Doktrina ug mgaPakigsaad nagpasabut kon sa unsa nga paagi ang mga pagpa-dayag nadawat ug natigum.

56

Itudlo ang Doktrina

Kini nga materyal magamit sa pagtudlo sa kaagi, kasay-sayan, kronolohiya, ug organisasyon sa mga kasulatan. Angtibuok mga leksyon mahimong i-organisar ginamit angmga materyal gikan niini nga mga pahina. Pananglilt, angpasiuna nga pagpasabut sa Doktrina ug mga Pakigsaad nag-lakip og mubo nga pagribyu sa Pagpahiuli sa ebanghelyoug naglista sa mga pakisayran sa kasulatan mahitungod sahilisgutan.

Mga mapaAng edisyon sa mga kasulatan sa mga Santos sa Ulahing

mga Adlaw adunay mga mapa sa mga dapit sa kasulatan ugmga lugar nga importante sa kasaysayan sa Simbahan. Konmakahibalo sa hiyograpiya sa mga yuta nga gihisgutan, angmga estudyante mas makasabut sa mga panghitabo ngagihulagway diha sa mga kasulatan.

Pagmarka sa Kasulatan ug Pagbutang og Mubo nga Sulatsa Kilid sa Pahina

Makatabang ang pagbutang og marka sa mga kasulatan,pagtimaan sa mga istorya, mga tema, ug mga barugananaron kini sayon pangitaon. Mahimo kining ipahisama sapersonal nga sistema sa pag-file. Samtang magtudlo ka,imong maawhag ang mga estudyante sa pagmarka sa ilangmga kasulatan pinaagi sa pagsulti sama niini, “Kini nga ber-sikulo adunay importante nga baruganan. Mahimo nimongmarkahan kini.”

Daghan ang paagi sa pagmarka sa mga kasulatan. Angsistema sa usa ka tawo sa pagmarka depende sa iyang perso-nal nga paagi sa pagtuon sa kasulatan. Kon nagtudlo ka og

mga hamtong o batan-on, mahimong hangyoon nimo angmga estudyante sa pagpakigbahin og mga paagi nga ilanggigamit.

Ang mga paagi sa pagmarka sa mga kasulatan naglakip,pero dili limitado sa, mosunod:

� Pagkolor, paglinya, pagbraket, o paglatid sa tibuok bersi-kulo o daghang mga bersikulo ginamit ang lapis o maykolor nga igmamarka.

� Paglinya og pipila lamang ka importante nga mga pulongsa kada bersikulo sa kasulatan. Makahimo kini og gipalu-taw nga bersyon sa kapitulo o seksyon nga dali nimongmabasa aron makuha ang pinaka-importanting konsepto.

� Paglingin o paglinya sa importante nga mga pulong,ginamit ang tul-id nga mga linya, magsumpay niadtongmay kalabutan sa usag usa.

� Pagmarka sa tibuok bersikulo o daghang mga bersikuloug pagsumpay sa importante nga mga pulong niana ngatudling.

� Pagtimaan sa nagsunod-sunod nga may kalabutan ngamga punto nga gihisgutan ug pagbutang sa mga puntoog numero diha sa maong teksto o diha sa kilid.

Pagsumpay sa KasulatanKadaghanan sa mga baruganan sa ebanghelyo gipadayag

sa daghang nagkalain-laing mga tudling sa kasulatan, ngaang kada tudling naghatag sa iyang pagpasabut. Mas labawnga makompleto ang imong pagsabut sa usa ka baruganankon imong tun-an ang nagkalain-laing mga tudling mahitu-

57

Western Route of the Saints

N

M E X I C O

INDIAN

TERRITORY

IOWA

MISSOURI

ILLINOIS

INDIANA

OHIO

NEWYORK

PENNSYLVANIA

VERMONT

PacificOcean

AtlanticOcean

C A N A D AA

1 2 3 4 5 6

B

C

D

7 5

4

3

21

6

1. Colesville, New York2. Fayette, New York3. Kirtland, Ohio4. Independence, Missouri5. Nauvoo, Illinois6. Winter Quarters7. Salt Lake City

0 1000KM

200 400 600 800

An

g Tinip

ong B

ansa sa A

merika p

agka1847


ngod niini. Usa ka paagi sa paghimo niini mao ang pagti-gum og lista sa mga tudling mahitungod sa hilisgutan ugdayon isulat kana nga lista sa imong mga kasulatan.Depende sa hilisgutan, ang lista mahimong taas o mubosama sa duha o tulo ka importante nga mga bersikulo.Kining paagiha, usahay gitawag nga pagsumpay sa kasula-tan, mahimong bililhon nga himan sa pagtuon sa mga kasu-latan ug pagtudlo gikan niini. Masumpay ninyo ang lista samga tudling sa kasulatan sa mosunod nga paagi.

Sa kilid tupad sa kada tudling sa kasulatan, isulat angpakisayran sa sunod nga tudling diha sa lista. Padayon sapaghimo niini hangtud moabut kamo sa katapusang tud-ling. Tupad sa katapusan tudling, isulat ang pakisayran saunang kasulatan. Dayon makasugod kamo bisan asa sa listaug magpadayon hangtud inyong mabasa ang tanang mgatudling.

Mahimong magbuhat kamo og lista nga kinahanglangibutang sa piho nga pagkasunodsunod aron mas komple-tong masabtan ang ilang mga hilisgutan. Aron mahibaloankanunay asa magsugod ang han-ay, mahimo nimong isulatang pakisayran ngadto sa unang tudling sa sulod sa parente-sis ubos sa matag laing mga pakisayran. O mahimo nimongisulat lamang ang pakisayran ngadto sa unang tudling sakada laing mga tudling, ug sa pahina diin makita ang unangtudling, mahimo nimong isulat ang tibuok lista.

Mubo nga mga Sulat sa Kilid sa PahinaAng pagbutang og mga mubo nga sulat sa daplin sa

imong mga kasulatan usa ka bililhong paagi nga mahimongmapersonal ang mga kasulatan. Ang maong mubo nga mgasulat maoy paagi nga marekord ang nasabtan, pag-ila sa mgacross-references nga importante nganha kanimo ug makasulat

og mga paagi nga imong magamit ang mga tudling sa kasu-latan sa imong inadlaw nga kinabuhi.

Mahimo nimong awhagon ang mga estudyante sa pag-himo og mubo nga mga sulat diha sa kilid. Mahimongmosulti ka og ingon niini, “Gusto akong mopakigbahin oghunahuna mahitungod niini nga kapitulo. Akong gisulatsa kilid” o “Ania ang nindot nga tudling sa paghinulsol.Mahimo nimong isulat ang pulong nga paghinulsol sa kilidtupad niini.”

Mga Sugyot alang sa Paggamit sa mga Kasulatan saPagtudlo sa mga Bata

Makapanalangin ka sa mga kinabuhi sa mga bata pinaagisa pagtabang kanila nga makomportable sa pinulongan samga kasulatan. Kon magtudlo ka sa mga bata, kinahanglanggamiton nimo kanunay ang mga kasulatan ug mangita ogpaagi nga makomportable ang mga bata ginamit ang mgakasulatan. Ang mga mosunod mao ang mga ehemplo saunsay imong angay nga buhaton:

� Tabangi ang mga bata nga mapamilyar sa mga pangalanug sa han-ay sa mga libro sa kasulatan. Gamita ang mgakanta “Ang mga Libro sa Daang Tugon,” “Ang mga Librosa Bag-ong Tugon,” ug “Ang mga Libro sa Basahon niMormon” gikan sa Songbook sa mga Bata, mga pahina114–17 ug 119.

� Tabangi nga makasabut ang mga bata sa pinulongan samga kasulatan. Kon basahon ninyo pagdungan ang mgakasulatan, ipasabut ang kahulugan sa importante ngamga pulong. Tabangi ang mga bata sa paglitok sa malisudnga mga pulong ug mga pangalan. Ipaminaw nila angmga pulong, hugpong sa mga pulong, o mga ideya.

58

Itudlo ang Doktrina

� Kon gusto nimo nga makita sa mga bata ang usa ka tud-ling sa kasulatan, ihatag kanila ang numero sa pahinaingon man usab ang pakisayran.

� Ipakigbahin ang istorya sa kasulatan sa imong kaugali-ngong mga pulong. Tabangi ang mga estudyante ngamakahanduraw sa mga panghitabo ug sa mga tawo sam-tang imong gihulagway unsay nahitabo (tan-awa sa “Mgaistorya,” mga pahina 180–83). Dayon kusga sa pagbasaang mga tudling sa kasulatan.

� Pabasaha ang mga bata og kusog gikan sa mga kasulatan.Timan-i ang mga abilidad sa kada bata, ug tabangi angkada usa nga makaapil nga malampuson.

� Kon dili pa kamaong mobasa ang mga bata, imbitara silasa pagtan-aw samtang imong basahon ang usa ka kasula-tan ug itudlo ang mga pulong. Mahimo usab nga imonghangyoon ang dagko-dagko nga mga bata sa pagtabangsa gagmay nga mga bata sa pagpangita ug pagbasa sa mgakasulatan.

� Ipabasa sa mga bata ang mga istorya sa mga kasulatangikan sa gihulagway nga mga libro sa mga istorya sa kasu-latan nga gimantala sa Simbahan, sama sa Mga Istorya saBasahon ni Mormon.

� Tabangi ang mga bata nga maghisgut sa mga istorya sakasulatan. Tudloi sila sa pagpangutana kon sila magbasa,sama sa, “Unsay nahitabo? Ngano kini nga nahitabo?Kinsa ang nagsulti? Sa unsa nga paagi kini akong maga-mit?”

� Gamita ang mga paagi nga gihulagway sa bahin F niininga libro (mga pahina 157–85). Pananglit, sa pagtudlo ogistorya gikan sa mga kasulatan, mahimo ka nga mogamitog flannel board, yanong pagsulat diha sa pisara, o litratonga gidrowing sa mga bata. Mahimo nimong ipaistorya oipakanta pag-usab sa mga bata ang istorya sa kasulatannga may kalabutan sa piho nga mga kasulatan.

� Sa katapusan sa mga leksyon sa Primary, adunay seksyonnga gitawag og “Gisugyot nga Basahon sa Balay.”Imbitara ang mga bata sa pagbasa sa mga kasulatan ubansa ilang mga pamilya nga gihisgutan dinhi.

59


PAGDAPIT OG MAKUGIHON NGA PAGKAT-ON

Ang matag usa kanato maoy responsable nga makat-on

sa ebanghelyo pinaagi sa makugihon nga paningkamot.

Bulahan usab kita nga nakaserbisyo sa nagkalain-laing

mga higayon isip mga magtutudlo––sa pagdasig ug sa pagtabang

sa uban sa ilang responsibilidad sa pagkat-on sa ebanghelyo.

Gibuhat nato kining importante nga pagserbisyo pinaagi

sa pagbuhat kutob sa atong mahimo sa:

1. Pagdasig ug sa pagpadayon sa tinguha niadtong atong gitudloan.

2. Pag-awhag sa ilang aktibo nga pag-apil sa mga leksyon.

3. Pagpakita kanila unsaon sa pagpakabuhi sumala sa mga

kamatuoran nga ilang nakat-unan.

Atong buhaton kining mga butanga uban sa gugma

ug pinaagi sa gahum sa Espiritu. Kini nagpasabut nga kinahanglang

dili nato tan-awon ang atong nahimo kon dili giunsa nato

pagtabang ang uban nga makugihong makat-on sa ebanghelyo

ug magpuyo niini nga matinud-anon.

Pagdapit og M akugihon nga Pagkat-on

PAGTABANG SA INDIBIDWAL NGAMODAWAT OG RESPONSIBILIDAD SA PAGKAT-ON SA EBANGHELYO

13

Ang Responsibilidad sa Indibidwal sa Pagkat-on saEbanghelyo

Sa usa ka sulat mahitungod sa pagtuon sa ebanghelyo,si Elder Bruce R. McConkie misulat: “Karon moanhi na kitasa . . . usa ka pagtapos nga adunay importanting bahin saatong mahangturong kaluwasan. Mao kini nga ang kadatawo kinahanglang makat-on sa mga doktrina sa ebang-helyo sa iyang kaugalingon. Walay makahimo niini alangkaniya. Ang kada tawo nagbarug nga nag-inusara kon hisgu-tan na ang pagkahibalo sa ebanghelyo, ang kada usa adunaymagamit nga mga kasulatan ug may katungod sa giya sasamang Balaang Espiritu, ang kada usa kinahanglang moba-yad sa bili nga gihatag sa Balaang Makagagahum kon gustosiyang makaangkon sa perlas nga labing bililhon.

“Ang samang mga baruganan nagdumala sa pagkat-on sakamatuoran ug sa pagsunod sa mga sumbanan niini. Walayusa nga makahinulsol alang sa uban, walay usa nga makasu-nod sa mga sugo alang sa lain, walay usa nga maluwastungod sa pangalan sa uban. Ug walay makaangkon og pag-pamatuod o makapadayon sa kahayag ug sa kamatuoranngadto sa walay katapusan nga himaya alang ni bisan kinsagawas sa iyang kaugalingon. Ang kahibalo sa kamatuoran ugang mga panalangin nga moabut niadtong nagsunod satinuod nga mga baruganan sa usa ka personal nga mgabutang. Ug sama nga ang Dios nagtanyag og kaluwasanngadto sa tanang mga tawo kinsa nagsunod sa samangbalaod, siya usab nagtanyag sa samang pagsabut sa iyangmahangturong mga kamatuoran niadtong tanan nga moba-yad sa bili sa nagtinguha sa kamatuoran.

“Ang sistema sa Simbahan aron makaangkon og kahibalosa ebanghelyo mao ang mosunod:

“a. Ang responsibilidad anaa sa kada tawo aron makaang-kon og kahibalo sa kamatuoran pinaagi sa iyang kaugali-ngong mga paningkamot.

“b. Sunod, ang mga pamilya kinahanglang motudlo sailang kaugalingong mga miyembro sa pamilya. Ang mgaginikanan gimandoan sa pagpadaku sa ilang mga anak dihasa kahayag ug sa kamatuoran. Ang panimalay kinahanglangmao ang labing importanting sentro sa pagtudlo sa kinabuhisa usa ka Santos sa Ulahing mga Adlaw.

“c. Aron sa pagtabang sa mga pamilya ug sa mga indibid-wal, ang Simbahan, isip ahensya sa pagserbisyo, mohahatagog daghang mga kahigayunan sa pagtudlo ug sa pagkat-on.Kita gimandoan sa ‘pagtudlo sa usag usa sa doktrina sa ging-

harian’ (D&P 88:77). Kini mahimo diha sa mga miting sasakrament, sa mga komperensya ug sa ubang mga miting,pinaagi sa mga home teacher, sa mga klase sa priesthood ugauxiliary, pinaagi sa mga seminary ug mga institute, ugpinaagi sa sistema sa edukasyon sa Simbahan” (“FindingAnswers to Gospel Questions,” sa Charge to ReligiousEducators, 3rd ed. [1994], 80).

Ang Katungdanan sa Magtutudlo sa Pagtabang samga Indibibwal nga Makat-on sa Ebanghelyo

Sayod nga ang mga indibidwal maoy responsable ngamakat-on sa ebanghelyo, makapangutana kita, unsa angkatungdanan sa mga magtutudlo? Kini mao ang pagtabangsa mga indibidwal nga modawat og responsibilidad sa pag-kat-on sa ebanghelyo––sa pagdasig kanila og tinguha sa pag-tuon, pagsabut, ug pagsunod sa ebanghelyo ug sa pagpakitakanila unsaon sa pagbuhat sa ingon.

Si Sister Virginia H. Pearce, kinsa nagserbisyo isip firstcounselor sa kinatibuk-ang kapangulohan sa Young Women,miingon:

“Ang tumong sa usa ka magtutudlo mas labaw pa kay sapaghatag og pakigpulong mahitungod sa kamatuoran. Kinimao ang pagdapit sa Espiritu ug paggamit og mga paagi ngamakadugang sa posibilidad nga ang estudyante makakita sakamatuoran [ug] maaghat sa paggamit niini. . . .

“. . . Hunahunaa ang daghang mga klasrom kadaDominggo, ang kada usa adunay usa ka magtutudlo kinsanakasabut nga ‘ang pagkat-on kinahanglang himoon saestudyante. Busa ang estudyante mao ang palihokon. Konang usa ka magtutudlo maoy magpasulabi, mahimong bidasa klase, maoy pirming nagsulti, ug mohimo sa tanang kali-hokan, sigurado kaayo nga makapugong siya sa pagkat-on samga miyembro sa klase’ [Asahel D. Woodruff, Teaching theGospel (1962), 37].

“Ang usa ka hanas nga magtutudlo dili maghunahuna,‘Unsay akong buhaton sa klase karon?’ pero mangutana,‘Unsay buhaton sa akong mga estudyante karon sa klase?’,dili ang, ‘Unsay akong itudlo karon?’ pero, ‘Unsaon nakopagtabang ang akong mga estudyante nga makakita saunsay ilang kinahanglang mahibaloan?’ [Teaching the Gospel:A Handbook for CES Teachers and Leaders (1994), 13]. Anghanas nga magtutudlo dili gusto nga ang mga estudyantemobiya sa klase nga maghisgot kon unsa ka nindot ug kamaayo ang magtutudlo. Kini nga magtutudlo gusto nga ang

61


mga estudyante maghisgot kon unsa ka nindot ang ebang-helyo!” (sa Conference Report, Okt. 1996, 13–14; o Ensign,Nob. 1996, 12).

Ang mga magtutudlo nga nakasabut sa ilang tinuod ngaresponsibilidad motahud sa kabubut-on sa matag tawo ngailang gitudloan. Malipay sila kon kadtong ilang gitudloanmagtuon sa mga kasulatan sa ilang kaugalingon, makadisko-bre sa mga baruganan sa ebanghelyo sa ilang mga kaugali-ngon, ug mohimo og importanting kontribusyon sa mgapanaghisgutan. Mas malampuson ang mga titser kon angmga estudyante magkugi sa pagtuon ug motubo sa ebang-helyo ug makadawat og kalig-on gikan sa Dios.

Ang maayong mga magtutudlo dili moangkon og kreditosa nakat-unan ug pagtubo niadtong ilang gitudloan. Sama samga hardinero nga motanom ug moatiman sa mga tanom,naningkamot sila sa paghimo sa labing maayong kondisyonsa pagkat-on. Dayon magpasalamat sila ngadto sa Dios konmakita nila ang paglambo niadtong ilang gitudloan. Si Pablomisulat, “Sa ingon niana, ang may bili dili ang nagtanum oang nabisibis, kon dili ang nagpatubo nga mao ang Dioslamang” (1 Mga Taga-Corinto 3:7).

Pag-awhag og Kaugalingong Paningkamot saPagkat-on sa Ebanghelyo

Ang mosunod nga mga sugyot makatabang kanimo sapag-awhag sa uban nga modawat og responsibilidad sa pag-kat-on sa ebanghelyo:

� Amumaha ang imong kaugalingong kadasig sa pagtuonsa mga kasulatan ug sa mga pagtulun-an sa mga propetasa ulahing mga adlaw. Ang imong kadasig mahimongmakadasig niadtong imong gitudloan sa pagsunod saimong ehemplo.

� Samtang magtudlo ka, dad-a kanunay ang atensyonngadto sa mga kasulatan ug sa mga pagtulun-an sa mgapropeta sa ulahing mga adlaw. Makatabang kini sa mgamiyembro nga magpasalamat kon unsa ka buhong ugmakahuluganon ang pulong sa Dios.

� Paghimo og mga pangutana nga kinahanglang pangitaonsa mga estudyante diha sa mga kasulatan ug sa mga pag-tulun-an sa mga propeta sa ulahing mga adlaw. Bisan ogusahay maayo ang pagpangutana sa mga estudyante konunsay ilang hunahuna sa maong hilisgutan, mas maayogayud nga ideya ang pagpangutana kanila unsa anggitudlo sa mga kasulatan ug sa mga propeta sa ulahingmga adlaw.

� Ipakita sa mga estudyante unsaon sa paggamit ang mgatabang sa pagtuon sa mga kasulatan. Ang mga kasulataningon og dakong butang ngadto sa uban, ilabi na niad-tong wala pay kasinatian diha sa Simbahan. Makatabangka kanila pinaagi sa pagtudlo kon unsaon sa paggamit samga footnote, sa Giya ngadto sa mga kasulatan, sa mgakinutlo gikan sa Hubad ni Joseph Smith, ug sa mga mapa(tan-awa sa “Pagtudlo gikan sa mga Kasulatan,” mgapahina 54–59, alang sa piho nga mga ideya). Ang mgaindibidwal kinsa nakat-on unsaon sa paggamit niining

mga tabang sa pagtuon mas mahimong masaligon sailang abilidad sa pagtuon sa mga kasulatan.

� Hatag og buluhaton nga nagkinahanglan og pagtuon samga kasulatan ug sa mga pagtulun-an sa mga propeta saulahing mga adlaw. Hunahunaa ang pagtapos sa usa kaleksyon pinaagi sa pagpangutana o paghatag kanila ogassignment aron mosiksik kadtong mga nanambong samga kasulatan ug sa mga pagtulun-an sa mga propeta saulahing mga adlaw. Bisan ang mga bata mahimong kaha-tagan niining matanga sa assignment. Sama pananglit,human sa usa ka leksyon mahitungod sa pag-ampo,mahimo nimong hangyoon ang mga bata sa pagbasauban sa ilang mga ginikanan ang usa ka istorya sa kasula-tan o pakigpulong sa kinatibuk-ang komperensya mahitu-ngod sa pag-ampo.

� Tabangi ang mga estudyante nga makasabut nga ang mgatawo diha sa mga kasulatan tinuod nga mga tawo kinsanakasinati og mga pagsulay ug kalipay sa ilang mgapaningkamot sa pagserbisyo sa Ginoo. Ang mga kasula-tan mahimong buhi kon kita mahinumdom sa mga pro-peta ug sa ubang mga tawo diha sa mga kasulatan nganasinati sa daghang mga butang nga atong nasinati.

� Ipakita sa mga estudyante unsaon sa pagpangitag tubagsa mga hagit sa kinabuhi diha sa mga kasulatan ug samga pagtulun-an sa mga propeta sa ulahing mga adlaw.Sama pananglit, ikaw makatabang kanila sa paggamit saGiya ngadto sa mga Kasulatan o sa indeks sa mga isyu sakomperensya sa magasin sa Simbahan aron pagsiksik satambag sa mga hilisgutan sama sa paghupay, paghinulsol,kapasayloan, pagpadayag, o pag-ampo.

� Awhaga pag-ayo kadtong imong gitudloan sa pagtuon samga kasulatan ug sa mga pagtulun-an sa mga propeta saulahing mga adlaw. Ang uban wala gayud makasabut sailang responsibilidad sa pagkat-on sa ebanghelyo. Anguban nakalimot na. Usa ka bishop miingon nga siyanakatambong sa miting sa training sa Primary diin anghagit gihatag sa pagtuon sa mga kasulatan kada adlaw.Isip usa ka direkta nga resulta niana nga kasinatian,napakyas lamang siya og usa ka adlaw sa pagtuon samisunod nga 13 ka tuig. Miingon siya nga kini nga pag-tuon nakapausab sa iyang kinabuhi.

� Ihatag ang pagpamatuod sa Manluluwas isip sentro satanan nga gitudlo sa mga kasulatan ug sa mga propetasa ulahing mga adlaw. Ayaw kahadlok sa pagpamatuodmahitungod sa Manluluwas. Samtang kadtong imonggitudloan makakita sa Manluluwas diha sa mga kasulatanug sa mga pagtulun-an sa mga propeta sa ulahing mgaadlaw, ang ilang kagutom sa pagtuon madugangan ugang ilang mga pagpamatuod malig-on.

Dugang Impormasyon

Dugang pa sa pagtabang sa mga indibidwal nga modawatog responsibilidad sa pagkat-on sa ebanghelyo, tan-awa angleksyon 5 sa Ang Pagtudlo sa Kurso sa Ebanghelyo (mgapahina 212–17).

62


PAGPAHIGAYON OGMGA PANAGHISGUTAN

14

Makahuluganon nga mga panaghisgutanimportante sa daghang mga pagtudlo saebanghelyo. Atong giimbitar ang impluwen-sya sa Espiritu kon kita motudlo sa ebang-helyo ngadto sa usag usa ug mohatag ogmatinahurong atensyon sa usag usa.

Ang mga panaghisgutan makahatag ogmga resulta nga panagsa ra mahitabo kanila.Sama pananglit, sila:

� Makapasiugda og makugihon nga pagkat-on. Pinaagi sa maayong pagkadumala ngamga panaghisgutan, ang tinguha sa mgaestudyante ug pagkaatentibo maduga-ngan. Ang matag tawo nga mitambongmaawhag nga aktibong moapil sa prosesosa pagkat-on. Kon ikaw ug kadtongimong gitudloan mangutana, dungan ngamosiksik sa mga kasulatan, ug maminawsa usag usa, ang tanan kinsa anaa maka-angkon og kahanas ug kadasig nga maka-tabang sa indibidwal nga pagtuon saebanghelyo.

� Iawhag ang panaghiusa niadtong imonggitudloan. Samtang mopakigbahin sila sailang kaugalingong panabut ug mga kasi-natian ug sa pagpaminaw ug sa pagtubagsa usag usa sa matinahurong paagi, masmagkahiusa sila ug makahatag og positibonga kahimtang sa pagkat-on.

� Makapadugang sa pagsabut. Ang maayonga mga panaghisgutan mas labaw pa kaysa mahigalaon nga mga panag-istoryaha-nay diin ang mga opinyon giambitan.Makapalapad ug makapalawom kini sapanabut sa matag partisipante sa mgabaruganan sa ebanghelyo.

� Makapaminos sa dili pagsinabtanay.Ang mga komentaryo sa mga estudyantenagpakita kon nakasabut ba gayud sila samga baruganan nga gitudlo. Makatabangkini kanimo nga makahibalo kon kanus-amodugang sa pagpalambo, pagpasabut,o pagribyu sa maong mga baruganan.

Mga Sugyot alang sa Pagpahigayonsa mga Panaghisgutan

Gamit og mga PangutanaAng mga pangutana makapaawhag

niadtong nanambong nga moapil sa mgapanaghisgutan. Makatabang kini sa mgaestudyante nga makasabut sa mga baruga-nan, paghunahuna pa niini pag-ayo, ugipahaum kini sa ilang mga kinabuhi.Makapaaghat kini sa mga estudyante sa pag-abli sa mga kasulatan alang sa mga tubag.

Kadaghanan sa mga manwal adunay mgapangutana aron pagsugo sa mga panaghisgu-tan ug pagpadayon niini. Mahimo nimonggamiton kini nga mga pangutana ug mag-andam og imong kaugalingong pangutanaog mga butang nga makaawhag og maka-panghunahuna nga mga komentaryo ugmakatabang sa mga indibidwal nga tinud-anay nga mamalandong sa ebanghelyo.(Alang sa dugang nga tabang, tan-awa ang“Pagtudlo ginamit ang mga Pangutana,”mga pahina 68–70).

Pagpili og mga Paagi sa PagtudloNga Mohaum sa mga Panaghisgutansa mga Leksyon

Human ka makaplano og mga pangutana,pangutan-a ang imong mga kaugalingon,“Unsa pay akong mahimo? Unsa nga mgapaagi nga ako pang mapanindot ang panag-hisgutan?” Makagamit ka og daghang mgapaagi sa pagtudlo aron sa pagsugod sapanaghisgutan ug pagpadayon niini.Pananglit, makasugod ka sa leksyon pinaagisa pagsaysay og istorya, ginamit ang pagga-mit og mga butang sa leksyon, o magdu-ngan sa pagkanta og usa ka himno ugipapangita niadtong nanambong ang tubagsa usa ka pangutana.

Pagmahimong sensitibo sa Impluwensya saEspiritu Niadtong mga Nanambong

Ang Espiritu Santo mahimong moaghatsa usa o labaw pa niadtong imong gitudloansa pagsalmot og mga panghunahuna ngakinahanglang madunggan sa uban.Pagmabinantayon sa mga pag-aghat ngaimong madawat sa pagtawag og piho ngatawo. Mahimong mobati ka nga hangyoonang usa ka tawo nga wala moboluntaryo sapaghatag sa iyang mga ideya.

Pangita og Paagi aron ang tanan MakaapilKadtong imong gitudloan makakuhag

kaayohan tungod sa pag-apil sa usag usa.Hinoon, imong mamatikdan ang imongkaugalingon nga nangayo og mga komen-taryo gikan lang niadtong mopataas sa ilang

63


mga kamot. Usahay ang mga tawo mopili nga dili moapiltungod kay wala silay nasulti mahitungod sa gihisgutan ogusto lang nga hatagan ang uban og higayon nga makasulti.O mahadlok sila nga masayop o maghunahuna nga dili silamaayong mosulti pareha sa uban. Mahimong mobati silanga wala sila dawata sa grupo.

Pagmahimong sensitibo ug pagmainampoon samtangimong gihunahuna ang kada usa. Mahimong mohukom kasa pagpangutana sa hunahuna sa tawo mahitungod sa hilis-gutan kay sa pagpangutana og butang nga mahimong dilinila matubag. Pananglit, imbis mangutana, “Unsa nga mgagasa sa Espiritu ang gilista ni Pablo sa 1 Mga Taga-Corinto?”Mahimong mangutana ka, “Ngano sa inyong pagtuo ngaang gugma nga putli mao ang pinakaimportante sa tanangmga gasa sa Espiritu?” Mahimong mohangyo ka og usa katawo sa pag-andam og mubo nga presentasyon alang sa usaka leksyon, mahimo ganing tabangan nimo sila sa pag-andam niini. Mahimong makighigala una ka sa pipila kamga indibidwal, mopahibalo kanila nga imong hatagan ogbili ang unsay ilang isulti.

Padayuna ang Tumong sa mga LeksyonUsahay ang mga estudyante mopakigbahin og mga ideya

nga walay labut sa leksyon. Kon imong gibati nga angkomentaryo misimang gikan sa leksyon, makagiya ka sapanaghisgutan nga mobalik ngadto sa importanting mgapunto sa leksyon pinaagi sa pag-ingon sama niini, “Usa kanaka nindot nga obserbasyon, pero nagtuo ako nga misimangna kita ngadto sa laing bahin. Mahimo bang mobiya kitaniana nga panaghisgutan alang sa laing panahon ug moba-lik ngadto sa orihinal nga pangutana?” O mahimongmosulti ka, “Dili ako andam nga maghisgot niana karon.Tingali atong mahisgutan kana nga ideya sa laing panahon.

May panahon usab nga ikaw wala makahibalo sa tubag sausa ka pangutana. Kon mahitabo kini, sulti lang nga wala kamahibalo. Mahimong mosulti ka nga paninguhaon nimonga makakita sa tubag. O mahimo nimong imbitaron angmga estudyante sa pagpangita sa tubag, maghatag kanila ogpanahon sa lain pa nga leksyon sa pagreport sa unsay ilangnakat-unan.

Ipabilin ang KahusayUsahay daghan sa mga estudyante gustong mokomen-

taryo sa usa ka ideya. Awhaga sila sa pagpataas sa ilang mgakamot kon gusto silang mokomentaryo ug maghulat hang-tud imo silang tawagon. Ipasabut nga daghan silag makat-unan sa usag usa, ug imbitara sila sa pagpaminaw samatinahurong paagi sa mga ideya sa usag usa.

Usahay adunay usa ka tawo nga mobalda sa leksyonpinaagi sa pagpakiglalis kanimo ug sa uban, mosulti ogbinuang, o mopagawas og kontrobersyal nga mga isyu. Angmaong tawo nagdala sa espiritu sa panaglalis, nga maoymakaingon nga lisud ang pagtudlo ug makapaluya sa pagtuosa uban. Alang sa mga sugyot kon unsay buhaton sa maongmga tawo, tan-awa ang “Pagtabang Niadtong KinsaMagsamoksamok,” mga pahina 84–87.

Dili Ka Magpalabi og SultiAng mga magtutudlo kinsa mag-lecture pirme o motubag

mismo sa kada pangutana makapawala sa kadasig sa mgaestudyante sa pag-apil. Kinahanglang magbantay ka nga dili

magpalabi og sulti kay sa gikinahanglan o mohatag saimong mga hunahuna kanunay. Makapawala kini sa interessa mga estudyante. Hunahunaa ang imong kaugalingon isipusa ka giya sa biyahe sa pagkat-on kinsa mohatag og angaynga mga komentaryo aron kadtong imong gitudloan magpa-bilin diha sa sakto nga dalan.

Ang imong importanting buluhaton mao ang pagtabangsa uban nga makat-on sa ebanghelyo, dili ang pagpakita ognindot nga mga presentasyon. Naglakip kini sa paghatag ogkahigayunan sa mga estudyante sa pagtudlo sa usag usa.Kon ang usa ka tawo mangutana, imbitara ang uban sa pag-tubag imbis ikaw mismo ang motubag niini. Pananglit,makasulti ka, “Nindot kana nga pangutana. Unsay inyonghunahuna ani?” o “Aduna bay makatabang niini nga pangu-tana?”

Ayaw Dayon og Tapusa ang mga PanaghisgutanPagbantay nga dili tapuson dayon ang maayong mga

panaghisgutan aron lang mahuman ang tanang mga mater-yal nga imong giandam. Bisan og importante ang paghu-man sa materyal, mas importante ang pagtabang sa mgaestudyante nga mobati sa impluwensya sa Espiritu, mosul-bad sa ilang mga pangutana, mopadugang sa ilang pagsabutsa ebanghelyo, ug mopalig-on sa ilang pasalig sa pagsunodsa mga kasugoan.

PaminawPaningkamut sa pagpaminaw og maayo sa mga komen-

taryo sa mga estudyante. Ang imong ehemplo makapaaw-hag kanila sa pagpaminaw pag-ayo sa usag usa. Kon walanimo masabti ang komentaryo sa usag usa , pangutana.Mahimong moingon ka, “Wala kaayo ko makasabut.Mahimo bang ipasabut nimo pag-usab?” o “Makahatag kaba og ehemplo sa unsay buot nimong ipasabut?” (Alang sadugang tabang, tan-awa ang “Pagpaminaw,” mga pahina66–67).

Dawata ang Tanang mga GisalmotMakatabang ikaw niadtong imong gitudloan nga mobati

nga mas masaligon sa ilang abilidad sa pag-apil sa panaghis-gutan kon imong tubagon sa positibo nga paagi ang tanangsinsero nga komentaryo. Pananglit, mahimo ikaw ngamosulti, “Salamat sa imong tubag. Maayo kaayo kadto” o“Pagkanindot nga ideya! Wala ako makahunahuna nianasa una” o “Nindot kana nga ehemplo” o “nagpasalamatako sa imong tanang gisulti karon.”

Ayaw pagbiaybiay o pagsaway sa bisan unsa nga pangu-tana o komentaryo, pero pakita og pagtahud ug gugma sam-tang maningkamot sa pagtubag. Kon ang mga tawo mobatinga ang ilang mga komentaryo gihatagag bili, mas mopaam-bit sila sa ilang mga kasinatian, mga pagbati, ug mga pagpa-matuod (tan-awa sa “Pagtudlo sa Uban aron Makasalmot sa usa ka Kahimtang sa Pagkat-on,” mga pahina 77–78;“Unsaon sa mga Magtutudlo nga Makasalmot sa Kahimtangsa Pagkat-on,” mga pahina 79–81.)

Tabangi ang mga Estudyante Kinsa Mohatag og Dili Husto nga mga Tubag

Usahay adunay mosulti og butang nga dili husto. imongmatabangan ang estudyante pinaagi sa tubag sama sa “Walako kahunahuna niana sa una.” O mahimo ka nga moingon,

64


“Tingali naghunahuna ka og lain” o “Nalipay ako nga imokanang gihisgutan.” Sa ubang mga hitabo, ikaw ang moakosa responsibilidad sa dili husto nga tubag. Sama pananglit,moingon ka “Wala nako maklaro pag-ayo, mao ba?Pasayloa ko.”

Pagtapos sa Panaghisgutan

Importante nga tapuson ang mga panaghisgutan sa sak-tong panahon. Sa kasagaran ang espiritu sa makapadasig ngapanaghisgutan mawala kon masobrahan ra ka taas. Angmosunod nga mga sugyot makatabang kanimo:

� Pagdumala sa oras. Timan-i kon kanus-a tapuson ang lek-syon. Hatagi og panahon ang imong kaugalingon sa pag-hatag og katingbanan sa unsay nasulti ug sapagpamatuod.

� Hatagi og tagal sa oras ang mga estudyante. Makasulti kasama sa, “Aduna kitay duha na lang ka minuto sa mga

komentaryo.” O makasulti ka, “Maminaw kita og usa nalang ka komentaryo, ug dayon mohatag ko sa akong kata-pusan nga hunahuna.”

Dugang sa pagtapos sa mga panaghisgutan sa hustongoras, importante ang pagtapos sa mga panaghisgutan sahustong paagi. Kon motapus mo og usa ka panaghisgutan,pasalamati ang mga estudyante sa ilang pag-apil. Dayonpaghatag og katingbanan sa importanting mga punto ngainyong natun-an atol sa panaghisgot o imbitara ang uban sapagbuhat sa ingon. Hatagig gibug-aton ang mga baruganannga gihisgutan. Ribyuha ang bisan unsa nga mga panabutnga nakuha gikan sa panaghisgutan, ug awhaga kadtongimong gitudloan sa paggamit sa ilang milambo na nga pag-sabut sa paggamit sa mga baruganan sa ilang mga kinabuhi.Kon giaghat sa Espiritu, ihatag ang imong pagpamatuod oimbitara ang uban sa pagbuhat sa ingon.

65


PAGPAMINAW

15

Ang pagpaminaw usa ka pagpakita sagugma. Sa kasagaran nagkinahanglan kini ogsakripisyo. Kon tinud-anay kitang maminawsa uban, dili kita mosulti sa atong gustongisulti aron sila makapadayag sa ilang mgakaugalingon.

Sa Unsa nga Paagi nga angPagpaminaw Makatabang NiadtongImong Gitudloan

Isip usa ka magtutudlo, daghan ikaw ogmahimong maayo pinaagi sa pagpaminaw.Kon ikaw maminaw, imong gitumong angimong pagtudlo sa mga panginahanglanug mga tinguha sa mga indibidwal. Imonggipakita ang imong pagtahud sa ilang mgaideya, mga hunahuna, ug mga kasinatian.Nagpakita ikaw nga tagsa-tagsa nimo silanggihunahuna. Kon makahibalo sila nga angilang mga ideya importante kanimo, silamas:

� Madawaton ug madasigon.

� Mopaambit og mga hunahuna ug mgakasinatian.

� Magkat-on nga makugihon.

� Mosunod unsay ilang nakat-unan.

Ang uban nagtuo nga ang pagpaminawpag-ayo ngadto sa usa ka miyembro sa gruponagpasabut nga mibaliwala sa uban ug walamagserbisyo kanila. Dili kini tinuod. Angpagpaminaw pag-ayo sa usa ka tawo makata-bang sa uban nga masayud nga ikaw nagpa-kabana sa mga tawo. Ug samtang maminawka sa mga miyembro sa pamilya o mgamiyembro sa klase matag higayon, nagpakitaka og ehemplo sa uban sa pagbuhat saingon.

Sa Unsa nga Paagi nga angPagpaminaw og maayo MakatabangKanimo isip usa ka Magtutudlo

Ang imong pagpaminaw pag-ayo makata-bang kanimo isip usa ka magtutudlo.Samtang maminaw ikaw uban ang gugmaug pagtahud sa mga komentaryo sa mgaestudyante, ikaw:� Makadeterminar kon unsa ka aktibo ang

mga estudyante sa pag-apil sa proseso sapagkat-on.

� Makadeterminar kon unsa ka daghan angilang nakat-unan.

� Mas makasabut sa ilang mga pangina-hanglan.

� Makasabut ug makakuha sa mga babagnga makapugong sa ilang pagkat-on,sama sa pagkawala sa paglaum o paghu-nahuna og laing mga butang.

� Makasabut og maayo sa mga pangutananga nakasamok kanila aron ikaw maka-giya kanila sa pagtubag.

� Makahibalo kanus-a mopadayon sa usaka punto nga importante kanila.

� Makahibalo kon sila nagkinahanglan ogoportunidad sa pagsulti.

� Makahukom kanus-a mobalik sa mgabaruganan o mohatag og dugang pama-hayag.

� Makahibalo kanus-a mogamit og presen-tasyon sa leksyon.

Ang pagpaminaw makahatag og dakongkaayohan kanimo sa personal. Samtangmaminaw ka niadtong imong gitudloan,imong mahibaloan nga daghan ang ilangmatudlo kanimo.

Mga Sugyot alang sa Mas Epektibonga Pagpaminaw

Unsaon sa pagkahibalo niadtong imonggitudloan nga ikaw naminaw? Imong mapa-kita nga ikaw naminaw pinaagi sa pagpakitaog interes. Motan-aw sa nagsulti kay saimong mga materyal sa leksyon o sa ubangmga butang diha sa kwarto. Imong maaw-hag ang nagsulti sa paghuman sa iyang mgahunahuna nga dili mapakgang. Makalikayka sa diha-diha nga pag-istorya uban sa tam-bag o mga paghukom. Kon imong nasabtanunsay gisulti, makakomentaryo ka aron pag-pakita sa imong pagsabut. Kon wala kamakasabut, makapangutana ikaw.

Hunahunaa ang mosunod nga mga ideyasamtang maningkamot ka sa pagpadugangsa imong abilidad sa pagpaminaw.

66


PangutanaMga pangutana sama sa mosunod makapakita nga ikaw

naghunahuna sa mga ideya ug mga pagbati sa kada tawo.

� Mahimo bang sultihan mo ako og dugang kabahin niana

� Unsay imong gibati sa dihang nahitabo kana?

� Wala ko kasiguro kon nakasabut ba ko. Nag-ingon ka banga . . . ?

� Mahimo bang imo kanang ipasabut kanako?

Hunong sa MakadiyotAyaw kahadlok sa kahilom. Ang mga tawo sa kasagaran

nagkinahanglan og panahon sa paghunahuna ug sa pagtu-bag sa mga pangutana o sa pagpadayag unsay ilang gibati.Mahimong mohunong ka human ka makapangutana,human mapaambit ang espirituhanong kasinatian, o konang usa ka tawo naglisud sa pagpasabut sa iyang kaugali-ngon. Siguroha ang paghatag og panahon sa nagsulti sapagkompleto sa iyang hunahuna sa dili pa ikaw motubag.Siyempre, dili ka angay mohunong og dugay, ilabi na konadunay dili komportable o napugos sa pagsulti.

Paminawa Unsay Gisulti sa NamulongUsahay ang mga tawo malagmit nga maghunahuna

unsay ilang isulti kay sa maminaw sa unsay gisulti sa uban.Siguroha nga ikaw naminaw pag-ayo sa nagsulti kay sa mag-plano sa imong tubag.

Bantayi ang Wala Masulti nga mga Mensahe sa NamulongAng mga tawo sa kasagaran mosulti sa ilang mga gibati

pinaagi sa ilang paglingkod, sa ilang panagway, sa unsayilang gibuhat sa ilang mga kamot, sa tono sa ilang tingog,ug sa linihokan sa ilang mga mata. Kining wala masulti ngamga mensahe makatabang kanimo nga makasabut sa mgapagbati niadtong imong gitudloan.

Isulti og usab Unsay Gisulti sa NamulongHuman makapaminaw sa gisulti ug sa wala masulti nga

mga mensahe, mahimong imong usbon unsay imong nasab-tan. Iminubo pagsulti ang mga mensahe sa imong kaugali-

ngong mga pulong aron mahibaloan kon nasabtan ba nimokini og sakto. Human niini, mahimo nimong susihon angtawo pinaagi sa pagpangutana, “Mao ba kana ang imonggisulti?” o “Kinahanglan ba nga mag-istorya pa kita mahitu-ngod niana?” Kon himoon nimo kini, paniguroha nga walaka mosulti sa mauyonon nga paagi.

Tudloi ang mga Estudyante nga Maminaw sa Usag UsaPahinumdumi ang mga estudyante nga ang pagpaminaw

maoy usa ka paagi nga kita makapakita og gugma. Angmosunod nga mga sugyot makatabang kanimo sa pag-awhag sa mga estudyante sa pagpaminaw sa usag usa.

� Human makatubag ang usa ka tawo sa pangutana omakahatag og pagpasabut, imbitara ang uban sa pagdu-gang sa komentaryo o pagpadayag og laing hunahuna.

� Kon adunay mangutana, ipasa kini ngadto sa uban kaysa motubag niini sa imong kaugalingon. Pananglitan,makapangutana ka, “Aduna bay gustong motubag niananga pangutana?”

� Sa sayo pa, paghangyo og usa ka tawo o labaw pa sa pag-andam sa pagminubo sa mga ideya nga gipakigbahin atolsa panaghisgutan.

Ang Manluluwas kanunay nga nagbantay ug naminawniadtong Iyang gitudloan, nagpahaum sa Iyang pagtulun-ansa mga panginahanglan nga Iyang nasabtan. Pananglit,human makatudlo sa Nephite nga mga katawhan, Siya mii-ngon, “Pamauli kamo sa inyong mga panimalay ug palando-nga kini nga mga butang nga akong giingon” (3 Nephi17:3). Hinoon, sa dihang hapit na Siya molakaw, “iyanggilibut ang iyang mga mata pag-usab ngadto sa pundok samga katawhan, ug nakakita nga sila naghilak, ug nagtan-awkaniya ingon og nagpasabut nga sila mohangyo kaniya sapagpabilin og diyutay pa nga panahon uban kanila”(3 Nephi 17:5). Nasabtan Niya ang ilang mga panginahang-lan ug nagpabilin og kadiyot aron sa pagpangalagad kanilaug sa pagtudlo kanila. Samtang maminaw ka pag-ayo ugmotubag sa tukma niadtong imong gitudloan, makatabangka nga matubag ang ilang mga panginahanglan sa pagkat-on sa ebanghelyo.

67


PAGTUDLO GINAMITANG MGA PANGUTANA

16

Si Jesukristo, ang HalangdongMagtutudlo, kanunayng mangutana aron sapag-awhag sa mga tawo sa pagpalandong ugsa paggamit sa mga baruganan nga Iyanggitudlo (tan-awa sa, sama pananglit sa,Mateo 16:13–15; Lucas 7:41–42; 3 Nephi27:27). Ang iyang mga pangutana makaagnisa paghunahuna, pagsiksik sa kaugalingon,ug pagpasalig.

Kinatibuk-ang mga Sumbanan alangsa Pag-andam og mga Pangutana

Ang hinimo nga mga manwal sa leksyonsa Simbahan nagsugyot og daghang mgapangutana nga imong magamit diha sa mgaleksyon. Basaha kini pag-ayo aron makahu-kom kon unsa ang labing makatabang niad-tong imong gitudloan. Mahimo usab ikawnga moandam sa imong kaugalingong mgapangutana. Samtang maghunahuna ka ogmga pangutana nga gamiton sa usa ka lek-syon, pangutan-a ang imong kaugalingon,“Makatabang ba kini sa akong gitudloannga makasabut sa importante nga mga ideyasa leksyon? Kini ba nga mga pangutanamakatabang niadtong akong gitudloan ngamogamit sa mga baruganan sa ebanghelyonga gitudlo?”

Ang mosunod nga mga ideya makatabangkanimo nga makaandam sa imong kaugali-ngong mga pangutana.

Mga Pangutana Nga Matubag sa Oo o DiliAng mga pangutana nga matubag og oo o

dili adunay limitado nga gamit sa pagtudlosa ebanghelyo. Kinahanglang gamiton nimokini una aron makakuha og mga pasalig o sapagdeterminar kon ang usa ka tawo miuyonba o wala.

Mga Pangutanang pinasikad sa Tinuod ngaHitabo [Factual Questions]

Mga pangutanang pinasikad sa tinuodnga hitabo pagagamiton sa pag-establisar sasukaranang mga kamatuoran sa usa ka tud-

ling sa kasulatan, hitabo, o baruganan saebanghelyo. Kini adunay piho nga mgatubag. Makatabang kini sa mga estudyantenga magsugod sa pagtuon sa mga tudling sakasulaltan, makasabut sa importanting mgapunto, makaribyu sa mga ideya ug makausabsa sayop nga pagsabut. Sama pananglit:

� Sa dihang ang mga igsoong lalaki niNephi nangayog pasaylo sa paggaposkaniya, unsa dayon ang iyang tubag?

� Kanus-a ug diin matukod ang Simbahan?

Siguroha nga dili lang factual nga mgapangutana ang imong ipangutana. Wala kinimagkinahanglan og daghang panghuna-huna, ug makapawala kini sa paglaum kinsawala masayud sa mga tubag. Kon gamitonnimo kini, kinahanglang imong siguroonnga ang impormasyon nga gikinahanglan sapagtubag niini anaa niadtong imong gitud-loan.

Sa factual nga mga pangutana, makata-bang ka sa tanan nga magsugod og panag-hisgutan sa samang punto. Dayonmakagamit ka sa mga pangutana nga maka-paaghat og lawom nga paghunahuna ugmakatabang sa mga estudyante nga maka-kita kon unsaon sa paggamit ang mga baru-ganan sa ebanghelyo sa ilang mga kinabuhi.

Mga Pangutana Nga Makapaaghat ogLawum nga Paghunahuna

Ang ubang mga pangutana makapaawhagsa mga estudyante sa paghunahuna oglawom mahitungod sa kahulugan sa mgatudling sa kasulatan ug sa mga baruganansa ebanghelyo. Kini nga mga pangutana sakasagaran magsugod sa mga pulong ngaunsa, unsaon, o ngano. Dili kini matubag ogoo o dili, ug sa kasagaran aduna kiniy labawsa usa nga saktong tubag. Sama pananglit:

� Ngano sa inyong pagtuo nga kini ngapagpadayag miabut niini nga panahonsa kasaysayan sa Simbahan?

� Unsa ang ikatudlo niini nga istorya mahi-tungod sa kon giunsa sa pagtabang saGinoo kadtong nanginahanglan?

� Unsaon ninyo sa pagpasabut ang kakula-ngan sa hugot nga pagtuo?

� Unsay buot ipasabut sa magmaaghup?

� Sa unsa nga paagi nga kini nga butangsama sa baruganan sa ebanghelyo ngaatong gihisgutan? (Kini usa ka maayongpangutana nga ipangutana uban sa pag-gamit og mga butang sa leksyon.)

� Sa unsa nga paagi nga ang reaksyon niLaman ug Lemuel lahi sa reaksyon niNephi?

68


Kon mangutana niini nga mga pangutana, dawata angtanang mga tubag (tan-awa sa “Pagpaminaw,” mga pahina66–67). Awhaga ang mga estudyante sa pagpalandong samga kasulatan ug sa mga baruganan sa ebanghelyo ngagihisgutan ug sa pagpadayag sa ilang mga ideya. Ayaw pugsanga mohatag sila og tino nga mga tubag sa mga pangutana;dali silang makahibalo unsay imong gibuhat ug mohunongsa pag-apil o magsugod sa pagtag-an imbis maghunahuna.Kon nagkinahanglan ka og tino nga tubag, mas maayo ngaipangutana ang factual nga pangutana o ipresentar angimpormasyon sa laing paagi.

Mga Pangutana Nga Makatabang sa mga Estudyante ngaMakagamit sa mga Baruganan sa Ebanghelyo

Importante ang pagpangutana og mga butang nga maka-tabang sa mga estudyante sa paggamit sa mga baruganan saebanghelyo sa ilang mga kinabuhi. Sama pananglit:

� Sa unsa nga paagi nga kini nga mga saad gikan sa Ginoonatuman sa inyong kinabuhi?

� Sa unsa nga paagi nga kita usahay makahimo og susa-mang sayop sama sa mga tawo niini nga istorya?

� Sa unsa nga paagi nga ang pagpanton sa Dios usa kapanalangin ngari kanato?

� Unsa ang ubang mga hitabo karon nga susama sa mgapanghitabo niini nga istorya sa kasulatan?

� Kon ikaw pa kining tawhana, unsay imong buhaton?

Hangyoa-a ang mga estudyante sa pagpakigbahin og mgaehemplo kon sa unsa nga paagi sila o ang uban migamit samga baruganan sa ebanghelyo nga gihisgutan. Kon giaghatsa Espiritu, awhaga sila sa paghatag og pagpamatuod sa mgabaruganan nga ilang gihisgutan.

Kinatibuk-ang mga Sumbanan alang saPagpangutana

Paghimo og mga Pangutana Nga Matubag sa mgaEstudyante

Ayaw paggamit og mga pangutana nga makapakita saimong kaugalingong kahibalo. Paghimo og mga pangutananga makapaaghat og gihunahuna nga mga tubag gikanniadtong imong gitudloan.

Tahura Pagtubag ang Sayop nga mga TubagUsahay adunay mohatag og sayop nga tubag o tubag

nga nagpakita nga gamay rag nasabtan. Ang uban sa grupomahimong mokatawa sa maong tubag. Mahimong maulawang indibidwal ug magduhaduha na siya sa pag-apil sasunod. Makapugong kini sa iyang pagkat-on.

Tahura pagtubag ang sayop nga mga tubag. Siguroha ngaang indibidwal mobati gihapon nga komportable nga moa-pil. Mahimo ka nga mopili sa pagdawat sa responsibilidadpinaagi sa pagsulti sama niini, “Pasayloa ko. Tingali walanako maklaro pag-ayo ang pagpangutana kadto nga pangu-tana. Usbon nako.” O tabangan nimo ang indibidwal pina-agi sa pag-ingon, “Tingali og aduna kay laing gihunahuna”o “Salamat nga imo kanang gihisgutan, pero wala ko kasi-guro kon klaro ba ang akong pangutana.” Ang maong mgatubag makatabang niadtong imong gitudloan nga mobati

nga mas komportable nga moapil, bisan kon sila maghuna-huna nga makahatag og sayop nga tubag.

Hulata ang mga TubagAyaw kabalaka kon ang mga estudyante naghilom sa

pipila ka segundo human ka makapangutana. Ayaw tubagaang imong kaugalingong pangutana; hatagi og panahonang mga estudyante sa paghunahuna sa mga tubag. Hinoon,ang taas nga kahilom mahimong magpasabut nga sila walamakasabut sa pangutana ug nga kinahanglan nga imongusbon ang pangutana.

Gamit og Follow-Up nga mga PangutanaAng follow-up nga mga pangutana makatabang sa mga

estudyante sa paghunahuna og maayo mahitungod sa usaka baruganan nga ilang gihisgutan. Sama pananglit, kon angmga estudyante mosugyot og usa ka paagi nga mapahisamaang istorya sa kasulatan sa ilang mga kaugalingon, mahimoka nga mangutana, “Unsa pay atong makat-unan gikan niininga istorya?”

Hatagi ang Tanan og Kahigayunan sa PagsultiSa pag-awhag og daghang mga estudyante nga moapil,

mahimo nimong sundan og pipila ka follow-up nga mgapangutana ngadto niadtong wala pa makahimo og mgakomentaryo sa leksyon.

Kon daghang mga tawo ang adunay mga komentaryomahitungod sa hilisgutan, mahimong mosulti ka sama sa,“Paminawon nato ang imong mga komentaryo pag-una ugdayon ang inyoha.” Sa ingon magpabilin ang kahusay niad-tong imong gitudloan tungod kay nasayud sila nga adunasilay kahigayunan sa pagsulti.

Tabangi ang mga Estudyante aron Maandam sa Pagtubagsa mga Pangutana

Aron sa pagtabang sa mga estudyante sa pagpangandamsa pagtubag sa mga pangutana, mahimong sultihan nimosila sa dili pa mobasa o ipahayag nga mangayo ka sa ilangtubag (tan-awa sa “pangitaa ang” ug “paminawa ang” ngamga paagi diha sa “Pagtudlo gikan sa mga Kasulatan,” mgapahina 54–59). Sama pananglit mahimo kang moingon,“Paminaw samtang akong basahon kini nga tudling aronikaw makapaambit unsay mas nakapaikag kaninyo ”o “Samtang basahon kini nga kasulatan, paminawa konmasabtan ba ninyo unsa ang gisulti sa Ginoo mahitungodsa pagtuo.”

Likayi ang mga Pangutana Nga Makahatag ogKontrobersiya o Makaingon sa Panagbingkil

Ang Manluluwas miingon, “Siya nga may espiritu sapanagbingkil dili gikan kanako” (3 Nephi 11:29; tan-awausab sa mga bersikulo 28 ug 30). Pagbantay nga dili mangu-tana og mga pangutana nga maoy makaingon sa panag-bingkil o makatandog sa delikado nga mga isyu. Ayawpagpangutana og mga pangutana nga makahatag og pagdu-haduha o mosangpot sa pagpanaghisgot nga dili makahatagog kaayohan. Siguroha nga ang imong mga pangutanamoaghat sa mga estudyante padulong sa panaghiusa uggugma (tan-awa sa Mosiah 18:21). Kon adunay walaypanag-uyon, paningkamuti sa pagpasabut sa mga punto sapanag-uyon ug husto nga doktrina.

69


Usahay Pangutana sa mga Makapaaghat og Hilum ngaPagpamalandong

Usahay mahimo ka nga mopili og mga pangutana ngahinuktokan sa mga estudyante kay sa tubagon aron mahis-gutan sa klase. Sama pananglitan:

� Unsay inyong gihimo karon nga maoy modala kaninyopaingon sa kinabuhing dayon?

� Napakyas ba kamo sa paghimo og butang karon ngamakadala unta kaninyo ngadto sa kinabuhing dayon?

Maayong mga Paggamit og mga Pangutana

Mahimong mogamit ka og mga pangutana sa pipila kamosunod nga mga paagi:

� Isulat ang mga pangutana diha sa ginunting nga mgapapel, ug ipapilit ang ginunting nga mga papel sa ilawomsa lingkuranan. Sa tukma nga mga panahon atol sapanaghisgutan, hangyoa ang kada tawo sa pagkuha sapangutana gikan sa iyang lingkuranan Dayon ipabasaniya ang mga pangutana ug ipatubag kini.

� Hangyoa ang kada estudyante sa pagsulti og usa kapangutana base sa mga baruganan sa ebanghelyo o bersi-kulo sa kasulatan. Punduka ang mga pangutana ug his-guti kini.

� Hangyoa ang mga indibidwal sa pag-role-play sa mgakarakter nga ilang gusto diha sa leksyon, ug hangyoa anguban sa pagpangutana (tan-awa sa “Role-Playing,” pahina179). Nindot kaayo ni para sa mga bata.

� Sa semana sa dili pa ang leksyon, ihatag ang mga pangu-tana ngadto sa pipila ka mga estudyante. Hangyoa sila sapag-andam sa pagtubag niadtong mga pangutana isipkabahin sa umaabut nga leksyon.

� Gamita ang mosunod nga mga pangutana aron mahisgu-tan ang usa ka baruganan sa ebanghelyo: “Unsay atonang nahibaloan mahitungod niini nga baruganan?”“Unsay gusto natong mahibaloan?” “Unsay atong nakat-unan karon?” Makahimo ka og basihan sa leksyon pina-agi sa pagpatubag sa mga estudyante niini nga mgapangutana ug dayon ipasulat ang ilang mga tubag sa tuloka mga kolum diha sa pisara.

� Isulat ang usa ka pangutana diha sa pisara sa dili pa mag-sugod ang klase aron ang mga estudyante makasugod sapagpalandong niini inig abut gayud nila.

� Ipatubag sa mga estudyante ang mga pangutana pinaagisa pagpangita ug pagbasa sa tukma nga mga kasulatan omga himno. Hangyoa ang mga estudyante sa pagtubag samga pangutana pinaagi sa pagpakigbahin sa mga ehem-plo gikan sa ilang kaugalingong mga kinabuhi.

� Bahina ang klase ngadto sa gagmay nga mga grupo.Hatagi ang kada grupo og pipila ka mga pangutana ngahunahunaon. Dayon ipa-report sa kada grupo ang ilangmga tubag ngadto sa klase.

Dugang Impormasyon

Alang sa dugang nga tabang, tan-awa sa “Pagplano ugPagpahigayon og Makahuluganon nga mga Panaghisgutan,”mga pahina 303–4 sa seksyon sa “Pagtudlo sa Ebanghelyoug Pagpangulo” sa Tamdanan nga Basahon sa mga Panudlo saSimbahan.

70


PAGTABANG SA MGAESTUDYANTE NGAMAMINAW

17

Usa ka magtutudlo sa Sunday Schoolmipaambit sa mosunod nga pagtulun-anmahitungod sa leksyon nga iyang gitudlo.

“Akong gibati nga maora og akong gidalaang klase sa pagpanglakaw ngadto sa lasang.Sa among pagsugod sa paglakaw subay sadalan, akong gipasabut ang makapaikag ngapagtulun-an sa kasulatan samtang amokining giagian. Gipasabut nako pag-ayo angmga ideya sa leksyon, sama sa usa ka naggiyanga mopasabut sa lain-laing mga matang sadahon nga anaa sa agianan sa lasang.

“Sa usa ka higayon niana, milingi ako,daw ingon niana, aron tan-awon ang mgasakop sa akong klase. Akong nakita nga layo-layo pa sila sa dalan sa kasulatan. Walay usakanila ang nakasunod kanako. Ang ubannaglangay-langay, ang uban na-ungot, anguban misimang og dalan ug nangawala.Mora kadto og kinahanglan akong mobaliksa dalan, pundukon ang klase, ug maningka-mot sa pagpadayon pag-usab.”

Sa gihulagway niini nga kasinatian, angusa ka magtutudlo usahay “mabuwag” gikansa mga estudyante atol sa leksyon. Ang mgaestudyante usahay mawad-an sa tinguha omalinga.

Unsaon man sa mga magtutudlo sa pagta-bang ang mga estudyante nga magpabilinnga maminaw? Walay bugtong tubag niininga pangutana, pero adunay mga butangnga imong mahimo nga maoy makahimoog kalainan.

Obserbahi ug Paminawa KadtongImong Gitudloan

Makahibalo ikaw kanunay kon kadtongimong gitudloan “nahimulag” gikankanimo. Imong mamatikdan nga dili silamahimutang kay sa kasagaran, nga wala silamagbasa dungan sa uban kon dunay mobasapagkusog sa mga tudling sa kasulatan, o ngasila nag-istoryahanay sa usag usa mahitu-ngod sa mga butang nga walay labut sa lek-syon. Imong mamatikdan nga kulang sa

hunahuna o kadasig ang ilang mga tubag saimong mga pagutana.

Pagmatngon sa pagpangitag mga timail-han kon naminaw ba ang mga estudyante.Ang uban nga ingon og “nabuwag” mahi-mong sa tinuod nagsunod lang pag-ayo saleksyon. Pananglitan, usa ka sakop sa klasenga wala magtan-aw kanimo naghunahunatingali og usa ka butang nga gihisgutan saklase o namalandong sa aghat nga iyangnadawat gikan sa Espiritu Santo.

Kon nagtudlo ka pinaagi sa Espiritu,mapanalanginan ikaw sa kanunay sa pag-ilakon naminaw ba kadtong imong gitudloan.Usahay madasig ka sa paghimo og mga kau-saban sa leksyon aron makatabang sa pag-kuha og balik sa atensyon sa mga estudyante.

Unsaon sa Pagtabang sa mgaEstudyante nga Maminaw

Ang mosunod nga mga sugyot makata-bang kanimo samtang imong tabangan angmga estudyante nga maminaw:

� Himoa nga ang materyal magamit.Tabangi kadtong imong gitudloan ngamakakita kon sa unsa nga paagi nga angmateryal sa leksyon magamit sa ilangmga kinabuhi. Kon dili nila makita konsa unsa nga paagi magamit nila angmateryal, tingali og dili sila mainteresadoo maminaw.

� Usab-usaba ang imong tingog sa pag-tudlo. Hinay ka ba nga mosulti, kusogkaayo, malumo kaayo, lanog kaayo?Naggamit ba ikaw og samang tuno satingog, nga dunay gamayng paglubad.klaro ba ang imong sinultihan?Madasigon ba ikaw sa imong gitudlo?Unsaon nimo paggamit sa imong tingogaron makaimpluwensya sa matang saatensyon niadtong imong gitudloan.

� Tan-awa ang mata. Tan-awa ang mata isippaagi sa pagdani sa mga estudyantengadto sa mga leksyon. Kon magtan-awka sa mata samtang magtudlo, ang imongatensyon matumong ngadto sa imonggitudloan, dili sa mga materyal sa lek-syon. Ang pagtan-aw sa mata samtangikaw maminaw sa ilang mga komentaryoug mga pangutana makatabang kanilanga makahibalo nga ikaw interesado saunsay ilang gisulti. Pagbantay nga dili kamotan-aw bisan asa sa kwarto samtangikaw nagsulti. Han-aya ang mga lingkura-nan sa kwarto aron makakita ka sanawong sa matag tawo ug aron angmatag tawo makakita sa imong nawong.Ang gagmayng mga bata mas maminawkon maglingkod ka duol kanila ug makig-sulti ka nga magtan-aw sa ilang mata.

71


� Lihok-lihok. Sulayi ang paglihok-lihok diha sa kwartosamtang magtudlo ka, pero ayaw pagbalikbalik og lakaw-lakaw. Ang pagpaduol ngadto sa mga estudyante konmangutana nagpakita sa imong tinguha ug nagdapit ogtubag. Angay nga mga lihok sa kamot ug bukton makata-bang sa pagpasabut sa punto sa usa ka leksyon. Lihok sanatural nga paagi, tukma sa imong personalidad. Kon angimong paglihok ingon og nagpasundayag, dili natural, okanunayng gigamit, kini makabalda sa mga estudyanteug maoy makaingon nga mawala ang ilang tinguha saleksyon.

� Usab-usaba ang gitas-on sa mga leksyon. Ang gitas-onnga imong gigamit sa imong materyal sa leksyon maka-impluwensya sa pagpaminaw sa mga estudyante. Konang mga leksyon kusog ra kaayo, ang mga estudyantemalibog. Kon hinay ra kaayo ang pagtudlo sa leksyon,mawala ang ilang interes. Ang ubang mga bahin sa pag-tudlo sa usa ka leksyon ingon og hinay o mag-aginod sapagpanaghisgot og mga istorya. Ang ubang materyalimportante pero mas dili tukma kay sa ubang materyalalang niadtong imong gitudloan. Kinahanglan ngaimong gamiton og dali ang maong materyal aron maka-padayon ka sa importanting mga punto sa leksyon.

� Gamit og lain-laing mga pamaagi sa pagtudlo. Lain-laingmga pamaagi sa pagtudlo makatabang kanimo sa pag-usab-usab sa gitas-on sa leksyon, ipokus ang atensyon samga estudyante sa sinugdanan sa leksyon, kuhaa pag-usabang ilang atensyon atol sa leksyon, o paghimo og transis-yon gikan sa usa ka bahin sa leksyon ngadto sa lain.Pananglit, ang mga panaghisgutan sa gagmay nga mgagrupo makapaapil dayon niadtong ingon og nawagtanganog interes ug konsentrasyon. (Tan-awa sa “Pagtudlo gina-mit ang Lain-laing Pamaagi,” mga pahina 89–90).

Tinagsa nga Responsibilidad sa Pag-apil

Samtang magtinguha ka sa pagtabang sa mga estudyantenga mas maminaw, hinumdumi nga sila gayud ang respon-sable sa ilang kaugalingong pag-apil. Kon dunay dili moapil,ayaw pugsa kanang tawhana sa pag-apil. Hinoon, ipadayonang pagkainteresado, pagkamatinahuron, ug pagkamatinaba-ngon, hinumdumi kini nga tambag gikan sa Ginoo ngadto samga naghupot sa priesthood: “Walay gahum o impluwensyanga makahimo o angay gayud nga magpadayon . . . , gawaslamang sa pagdani, sa pagkamainantuson, sa kalumo ugkaaghup, ug sa tiunay nga paghigugma” (D&P 121:41).

72


UNSAON SAPAGKAHIBALO KONNAKAT-ON BA SILA

18

Usa ka magtutudlo sa Primary nagtudlo og leksyonngadto sa klase sa mga bata nga nag-edad og nuebe anyos.Ang importanting mga baruganan sa leksyon mao nga angPresidente sa Simbahan makadawat og pagpadayag alang satibuok Simbahan ug nga ang mga indibidwal makadawat ogpersonal nga pagpadayag aron sa paggiya kanila sa ilangkaugalingong mga kinabuhi. Ang leksyon maayo kaayo pag-kaplano. Naglakip niini ang pagmarka sa kasulatan, mgapanaghisgutan sa pisara, mga kalihokan nga gisugyot samanwal sa leksyon, ug pagribyu.

Sa hapit na mahuman ang leksyon, ang magtutudlonangutana og pangribyu nga pangutana: “Kinsa ang mayawtoridad nga modawat og pagpadayag alang saSimbahan?” Ang tanang mga bata mipataas sa ilang mgakamot. Silang tanan nasayud sa tubag: ang Presidente saSimbahan.

Dayon ang magtutudlo nangutana, “Unsa nga klase samga butang ang mahimo nimong madawat nga pagpada-yag?” Walay tubag. Tungod kay ilang nahisgutan kini ngahilisgutan atol sa leksyon, ang magtutudlo natingala ngawalay usa ang nakatubag sa ikaduhang pangutana. Giusabog gamay sa magtutudlo ang pulong sa pangutana, perowala gihapoy nakatubag. Dayon si Sarah, usa sa mga sakopsa klase, mipataas sa iyang kamot ug nangutana, “Unsa mandiay ang gipasabut sa pagpadayag?”

Tungod kay ang mga miyembro sa klase mihatag sa sak-tong mga tubag, ang magtutudlo wala makaamgo nga walasila makasabut sa mahinungdanong mga baruganan sa lek-syon. Kon wala pa mangutana si Sarah, ang leksyon diliunta kompleto alang kaniya ug tingali sa ubang mga sakopsa klase. Gamay ra unta kaayo ang ilang makat-unan ngamakahuluganon ngadto kanila. Unsa man unta ang mabu-hat sa magtutudlo sa sayo pa sa leksyon nga ang tananmasiguro nga nakasabut?

Unsaon sa Pagkahibalo Kon ang mga EstudyanteNakasabut

Si Elder Boyd K. Packer mitudlo: Ang mga mata sa abtiknga magtutudlo kanunay nga maglihok pabalik-balik dihasa klase, motan-aw sa matag lihok, nagtimaan sa matagpanagway, naghatag dayon og pagtubag ngadto sa kawalayinteres o kalibog. Mabasa dayon niini ang nalibog nga dag-way sa nawong o makamatikod dayon kon aduna baynakat-onan” (Teach Ye Diligently, rev. ed. [1991], 164–65).

Pinaagi sa pag-paniid sa kauswagan niadtong imonggitudloan, sensitibo ka nga makahimo og kausaban sa pag-tudlo sa leksyon. Sama pananglit, imong mabalik o mapasa-but pag-usab ang mga ideya, mohunong aron maghisgot,mopakigbahin og istorya, o mohatag og pagpamatuod.Makahibalo usab ikaw kanus-a moduol sa usa ka indibidwal.Aron magmabinantayon ug makatagad og maayo sa mgaestudyante, kinahanglan gayud nga mag-andam ikaw pag-ayo aron dili ka kaayo magsalig sa mga notes o sa manwal saleksyon.

Ang ubang mga paagi sa pagtudlo makatabang kanimo sapagdeterminar kon ang mga estudyante nakasabut ba samga baruganan nga imong gitudlo. Hunahunaa ang mosu-nod nga mga sugyot:

� Hangyoa ang mga estudyante sa pagsulti pag-usab sa mgabaruganan sa ilang kaugalingong mga pulong.Makatabang kini kanimo sa sayo pa sa leksyon nga maka-hibalo kon nakasabut ba sila sa mga pulong o mga ideya.Kon wala sila makasabut, makahatag ka og mga pagpasa-but nga maoy makapahimo sa nahabiling mga leksyonnga mas makahuluganon ngadto kanila.

� Paggamit og pipila ka mga case studies. Planoha ang mgacase studies aron nga ang uban makahulagway sa husto samga baruganan nga imong gitudlo ug ang uban dili.Pangutan-a kadtong imong gitudloan sa pag-ila sa mgacase studies nga naggamit og husto sa mga baruganan.(Tan-awa sa mga “Mga Case Study,” mga pahina 162.)

� Ipasupot ang mga pangutana nga ang mga estudyantemakapadayag sa ilang pagsabut sa mga baruganan ngagitudlo. Ang mga tubag sa mga estudyante magpakitakon gikinahanglan ba nga ribyuhon ang pipila ka mgapunto sa leksyon ug mousab sa plano sa leksyon.

� Pagpahigayon og panaghisgutan. Samtang maminaw kapag-ayo sa mga komentaryo sa estudyante, makahibaloikaw nga sakto ang ilang nasabtan sa mga baruganan ngaimong gitudlo. Pakli ngadto sa mga kasulatan, sa mgapagtulun-an sa mga propeta sa ulahing mga adlaw, o samanwal sa leksyon aron sa pagsakto, sa pagklaro, o sapagdugang sa mga punto nga importante. (Tan-awa sa“Pagpahigayon og mga Panaghisgutan,” mga pahina63–65).

73


PAGTABANG SA UBAN NGAMOSUNOD SA UNSAYILANG NAKAT-UNAN

19

Si Jesus mitudlo, “Dili ang tanan ngamagaingon kanako, ‘Ginoo, Ginoo,’ makasu-lod sa gingharian sa langit; kondili ang naga-tuman sa kabubut-on sa akong Amahan ngaanaa sa langit” (Mateo 7:21). Dili igo ngamakahibalo sa ebanghelyo; kinahanglangmosunod kita niini

Usa ka magtutudlo mipaambit sa mosu-nod nga analohiya: “Nakakat-on ako ogdakong leksyon gikan sa mga letra sa alpa-bet. . . . Mahimo nato kining balikbalikon,pero kon buhaton na nato gamay ra angkahulugan niini tungod kay wala kini gibu-hat nga may katuyoan ug direksyon. Kongamiton nato kini uban ang tinuod ngakatuyoan ug direksyon ang resulta mao angsagrado nga mga himno, ang mga kasulatan,nindot nga balak ug garay, nindot nga mgakanta, ug uban pa. Sama sa mga letra saalpabeto, mao usab kini sa atong mga kina-buhi. . . . Ang lihok importante, pero nagki-nahanglan kita og sakto nga matang salihok––lihok nga may mga katuyoan”(William H. Bennett, sa Conference Report,Tonga Area Conference 1976, 15).

Isip usa ka magtutudlo, makatabang ikawsa uban nga “motuman sa pulong, ug dilikay magpaminaw ra kamo niini” (Santiago1:22). Sa pagbuhat niini, ikaw kinahanglangmotudlo sa paagi nga makatabang sa mgaestudyante nga mogamit sa mga baruganansa ebanghelyo sa ilang mga kinabuhi.

Siguroha Nga ang mga EstudyanteNakasabut sa mga Baruganan ngaImong Gitudlo

Makatabang ka sa mga estudyante ngamakasabut sa mga baruganan sa ebanghelyosa paagi nga makapahimo nila sa paggamitniini sa ilang mga kinabuhi. Sama pananglit,kon ang usa ka bata nakaangkon o gihata-gan og kwarta, ang usa ka amahan makapa-sabut unsa ang gitudlo sa mga propeta saulahing mga adlaw mahitungod sa ikapulo

ug giunsa kini paggamit. Makatabang siyasa bata nga mokuha og 10 porsiyento sakwarta, mosulat sa donation slip, isulod angkwarta ug ang resibo sa sobre sa ikapulo, ugihatag ang sobre ngadto sa bishop.

Tabangi ang Uban nga Makat-onpinaagi sa Espiritu

Dili pa igo nga makasabut lamang sa mgabaruganan sa ebanghelyo. Alang sa mgatawo nga tinud-anay nga nagsunod unsayilang nakat-unan, kinahanglang makadawatsila og saksi nga kini tinuod. Mahitabolamang kini kon ikaw magtudlo pinaagi saEspiritu ug sila makat-on pinaagi sa Espiritu(tan-awa sa “Pagdapit sa Espiritu SamtangIkaw Magtudlo,” mga pahina 45–46).

Daghang lain-laing mga paagi ang maga-mit aron sa pagtabang sa uban nga makat-onpinaagi sa Espiritu. Sama pananglit, konikaw o kadtong imong gitudloan mopakig-bahin og mga istorya mahitungod sa pag-buntog og mga hagit, ang Espiritumakatabang sa mga estudyante nga maka-angkon og kaisug sa pagsunod sa ebang-helyo. Sa usa ka klase sa Aaronic Priesthood,ang magtutudlo klarong misulti mahitungodsa iyang igsoong lalaki, kinsa mihunong sapagpanigarilyo ug nakadawat og daghangmga panalangin sa pagbuhat sa ingon. Kininga istorya nakatandog sa usa ka batan-onglalaki diha sa klase ug midasig kaniya sa pag-hunong sa iyang kaugalingong pagpaniga-rilyo.

Awhaga ang mga Estudyante sa“Paglakaw ug sa Pagbuhat . . . saIngon”

Human ang Manluluwas mipaambit sasambingay sa maayong Samarianhon, Siyamimando sa mga naminaw Kaniya, “Lakawug buhata ang ingon” (Lucas 10:37).Kinahanglang imong imbitaron kanunayang mga estudyante sa paggamit sa mgabaruganan nga ilang makat-unan. Angmaong mga buluhaton kinahanglan tini-nuod ug mahimong makab-ot. Pananglit,sa usa ka leksyon mahitungod sa pag-ampo,imong maawhag ang mga sakop sa pamilyao mga sakop sa klase sa pag-ampo kada bun-tag ug gabii. Sa usa ka leksyon mahitungodsa pagserbisyo, makaawhag ka kanila sapagtabang sa usa ka silingan nga nagkina-hanglan.

Kinahanglang balik-balikon nimo kanu-nay ang imbitasyon nga imong gihatag,makatabang kini sa mga estudyante ngamakakita sa kaimportante sa unsay gihangyokanila.

74

BAHIN B : LABING M AHINUNGDANON nga mga Baruganan sa Pagtudlo sa Ebanghelyoing

PAGMUGNA OG USA KA KAHIMTANG SA PAGKAT-ON

Kahusay ug disiplina sa kaugalingon maoy importante sa pagkat-on.

Kini nga mga hiyas malig-on pag-ayo kon atong gihigugma

ang usag usa ug gustong motabang sa usag usa nga motubo.

Kon kita mahunahunaon, matinahuron, ug buotan,

mas makahatag kita og pagtagad sa pagkat-on sa ebanghelyo.

Ang Espiritu mas makig-uban kanato. Wala kaayoy samok.

Isip mga magtutudlo, daghan kitag mabuhat sa paghimo

og kahimtang nga magsigi og sinabtanay. Kinahanglang

motudlo usab kita sa uban sa pagtabang sa pagmugna og usa ka

kahimtang sa pagkat-on. Niining paagiha, gitudloan nato sila

nga mas mahimong maayong mga disipulo sa Manluluwas,

ug kita mahimong mas maayong mga disipulo sa atong

mga kaugalingon.


PAG-ANDAM SAKLASEHANAN

20

Usa ka komportable ug madanihon ngapalibut alang sa pagkat-on makatabang sapagdisiplina sa kaugalingon sa mga estud-yante, sa pagkaandam sa pagpaminaw pag-ayo sa mga leksyon, ug sa pagpaminawngadto sa Espiritu. Kon ikaw usa ka magtu-tudlo sa klasehanan o usa ka ginikanan nganag-andam alang sa family home evening,kinahanglang imong buhaton ang tanan sapagpanindot sa pisikal nga palibut diin ikawmagtudlo.

Mga Sugyot sa Pag-andam saKlasehanan

KalimpyoSiguroha nga ang mga dapit limpyo.

Mahimo ka nga manilhig, mamunit og mgapapel, o papason ang pisara. Siguroha usabnga limpyo ka ug ligdong ang sinul-oban.

TemperaturaKon mahimo, siguroha nga ang kwarto

dili kaayo init o bugnaw. Kon magtudlo ka saklasehanan sa Simbahan, kinahanglan ka ngamakigtambayayong sa imong mga lider aronmahimong komportable ang temperatura.

SugaSiguroha nga ang kwarto adunay sakto

nga suga. Ipahimutang ang mga lingkurananaron ang adlaw dili moigo sa mga mata nibisan kinsa.

Personal nga PagpanindotPaghimog kadasig ug tinguha pinaagi sa

pagdala usahay og butang nga makapanin-dot sa palibut sa kwarto. Pananglit, mahi-mong magdala ka og mga bulak omagbutang og mga litrato o mga butangnga may kalabutan sa leksyon.

Mga Materyal sa LeksyonSiguroha nga ikaw aduna sa tanang mga

materyal sa leksyon nga imong gikinahang-lan, sama sa tisas, sa papas, mga krayola,tape, o biswal nga mga kapanguhaan [visual

resources]. Kon mogamit ikaw og ekipo,sulayi kini sa dili pa kini gamiton sa leksyon.Makahatag kini og igong panahon sa pag-usab sa imong mga plano kon ang ekipogubaon.

PaglingkodIpahimutang ang mga lingkuranan aron

ang mga estudyante makakita ug makadu-ngog kanimo ug sa usag usa. Paningkamotinga motan-aw sa mata sa matag indibidwal.Siguroha usab nga ang pagpahimutang salingkuranan makapahimo sa tanan ngamakakita sa pisara ug sa ubang biswal ngamga materyal

Kon posible, siguroha nga ang mga ling-kuranan komportable. Ang mga bata maskomportable sa mga lingkuranan o mgabangko kon moabut ang ilang mga tiil sasalog. Usahay malingaw sila nga maglingkodsa salog. Ang mga lingkuranan alang sa mgahamtong ug kabatan-onan kinahanglan ngasakto ang gidak-on ug ipahimutang aronsayon nga kalingkuran, nga dunay igonglugar sa tiil.

Kon gikinahanglan, ipahimutang anglingkuranan sa paagi nga mobulag sa mgabata nga makadisturbo sa usag usa.Konsideraha ang pagsulat sa mga pangalansa mga bata sa mga piraso sa papel ug ibu-tang sa luyo sa mga lingkuranan o sa salogsa atubangan sa mga lingkuranan sa dili pamagsugod ang klase.

Kon sobra sa usa ka klase ang magklase sasamang kwarto, ipahimutang ang mga ling-kuranan aron ang mga klase magtalikdanaysa usag usa sa managlahi nga tumoy sakwarto. Kon adunay divider nga magamit,gamita kini.

LugarHatagi og igong lugar alang sa mga kali-

hokan nga imong giplano. Sama pananglit,kon nagplano ka og drama, siguroha ngaadunay igong lugar sa mga partisipante ngakabarugan ug kabalhinan. Alang sa mga kali-hokan sa inyong panimalay, kinahanglantingali nga imong usbon pagpahimutangang mga kasangkapan.

Paghangyo sa mga Estudyante saPagtabang Kanimo

Isip magtutudlo, ikaw ang responsablealang sa palibut sa dapit diin ikaw magtudlo.Pero dili kinahanglan nga ikaw ang mohimosa tanang pagpangandam sa imong kaugali-ngon. Tuguti kadtong imong gitudloan sapag-apil sa pagpanindot sa kahimtang sapagkat-on. Mahimo nimo silang tagaan ogtino nga mga responsibilidad, kanunay opanagsa.

76

Pagmugna og USA KA KAHIMTANG SA PAGKAT-ON

PAGTUDLO SA UBAN NgaMAKASALMOT SA USA KA KAHIMTANG SA PAGKAT-ON

21

Mga Timailhan sa maayo ngaSitwasyon sa Pagkat-on

Kon magkatigum kita aron sa pagkat-onsa ebanghelyo, dili lamang magkita kitaisip mga magtutudlo, mga estudyante, ugmga higala. Nagkatigum kita isip mgaigsoon––mga anak sa Langitnong Amahan.Ang atong pakigsaad sa bunyag naghiusakanato, kay atong giambitan ang mga res-ponsibilidad nga gihulagway ni Alma ngadtosa mga Santos nga bag-o lang nabunyagandiha sa katubigan sa Mormon: Kinahanglannga kita “molantaw sa unahan uban sa nag-kahiusa nga panan-aw, may usa ka hugotnga pagtuo ug usa ka bunyag, diin ang[atong] mga kasingkasing nabugkos diha sapagkahiusa ug diha sa gugma sa usag usa.

Kini nga pagsabut sa atong pakigsaad sabunyag kinahanglang modasig kanato sapagtabang sa usag usa nga makat-on ugmagsunod sa ebanghelyo aron kita makaba-lik sa atong Amahan sa Langit. Usa ka paaginga ang mga nagkat-on ug ang mga magtu-tudlo makahimo niini mao ang paghimo ogsitwasyon aron makat-on dayon.

Sa usa ka kahimtang sa pagkat-on, kita(1) makahatag og kaayohan sa usag usa pina-agi sa atong pag-apil, (2) gugma ug tabangsa usag usa, ug (3) tinguha sa pagdungan sapagpangita sa kamatuoran.

Mga magtutudlo ug mga estudyante makaha-tag og kaayohan sa usag usa pinaagi sa ilangpag-apil. Atong gihatagan og kaayohan angusag usa kon kita maminaw pag-ayo sa mgakomentaryo sa usag usa, moapil sa mgapanaghisgutan ug sa ubang mga kalihokansa pagkat-on, mangutana og maayong mgapangutana, mohatag og personal nga mgakasinatian ug mga pagpasabut, ug magpama-tuod (tan-awa sa D&P 88:122).

Ang mga magtutudlo ug mga estudyantemaghigugmaay ug magtinabangay sa usag usa.Ang mga tawo mas epektibong makat-onkon sila mobati nga anaa sila taliwala sa mga

higala kinsa naghunahuna kanila. Konmobati sila nga biay-biayon o pakaulawan,dili na kaayo sila mosalmot sa mga leksyonug motubo diha sa ebanghelyo. Kita maka-pakita pinaagi sa atong mga pulong ug mgaaksyon nga nagpakabana kita kanila ug ngakita gusto nga sila mouswag. Ang mosunodnga tambag gikan ni Elder Henry B. Eyringnaglambigit sa gugma nga kinahanglanatong bation kon kita magpundok aronmagkat-on sa ebanghelyo: “Ang atongLangitnong Amahan gusto nga ang atongmga kasingkasing magkahiusa. Kana ngapanaghiusa sa gugma dili lamang angay.Gikinahanglan kini (sa Conference Report,Abr. 1998, 85; o Ensign, Mayo 1998, 66).

Ang mga magtutudlo ug mga estudyantetanan nagtinguha sa pagpangita sa kamatuo-ran. Samtang magkahiusa kita sa usag usa salabing importante nga katuyoan sa pagkat-on sa pagsabut ug pagsunod sa ebanghelyo,ang atong mga kahigayunan sa pagkat-onmadugangan. Kon magkahiusa kita sa atongpagpangita sa kamatuoran, atong gidapit angEspiritu sa Ginoo nga makig-uban kanato.

Pagtudlo sa uban mahitungod saKahimtang sa Pagkat-on

Kabahin sa imong responsibilidad isip usaka magtutudlo mao ang pagtabang sa mgaestudyante nga makasabut unsay ilangmabuhat aron makahimo og kahimtang ngamakatabang sa pagkat-on. Ang matag estud-yante maoy responsable sa pagtabang sauban nga makaangkon og kasinatian sa pag-kat-on. Samtang maningkamot ka sa pag-establisar og kahimtang sa pagkat-on saimong klase, wala lamang ikaw magkorihirog kinaiya o nagsiguro nga ang imong pag-tudlo dili mabalda. Nagtuman ka sa imongbalaang sugo sa pagtabang sa uban ngamahimong mas maayong mga tinun-an saManluluwas.

77

Pagtudlo diha sa imongmga kaugalingon og usaka magtutudlo, ug dili angtanan magdungan sapagpamulong; apanhimoa nga ang usamamulong sa tagsa-tagsaka higayon ug himoa ngaang tanan maminawngadto sa iyanggipamulong, nga sa dihanga ang tanan mahumansa pagpamulong nga angtanan unta mahatagan ogkaayohan” (D&P88:122).


Sa pagtudlo sa mga miyembro sa pamilya o mga sakop saklase sa pagsalmot ngadto sa kahimtang sa pagkat-on, sulayiang pagpahigayon og panaghisgutan sa paggamit sa mosu-nod nga mga sugyot:

� Ipadayag ang imong gibati mahitungod sa ebanghelyo,ug ipasabut nga ikaw gusto nga motabang sa uban ngamakat-on sa ebanghelyo.

� Hisguti ang atong responsibilidad sa pagtabang sa usagusa nga makat-on sa ebanghelyo (tan-awa sa pahina 77).

� Hisguti ang kaimportante sa pag-apil sa mga leksyon.

� Hangyoa kadtong mitambong sa pagsugyot og mgabutang nga ilang mabuhat aron sa pagtabang nga maka-himo og kahimtang sa pagkat-on.

Usa ka magtutudlo nga gitawag sa pagtudlo sa nag-edadog siete ug otso anyos sa Primary mipahigayon og panaghis-gutan sa unang higayon nga iyang nahimamat ang klase.“Minahal kong mga higala,” misulti siya nianang buntag saDominggo, “ang bishop mitawag kanako nga mahimo ngainyong magtutudlo. Iyang gipandong ang iyang mga kamotsa akong ulo ug mipanalangin kanako nga masabtan nakokamo, mohigugma kaninyo, ug motudlo kaninyo sa tinuodnga mga butang. Nakapalipay kaayo kini kanako. Sa atongklase maningkamot ako sa pag-andam og leksyon nga nin-dot ug tinuod. Akong siguroon nga kahatagan kamo og dag-hang mga kahigayunan sa pagpangutana ug pagtubag samga pangutana, sa pagkanta, sa pagpaminaw sa mga istorya,ug sa pagsulti kanako sa mga butang nga inyong nahibaloannga tinuod.”

Ang magtutudlo nagpadayon: “Sa wala pa kita matawo,kitang tanan nagpuyo uban sa atong Langitnong Amahan.Kita Iyang mga anak, ug mao nga kita mga igsoon. Sa atongklase gusto kitang motabang sa usag usa aron kita makat-onsa pagpuyo uban sa Langitnong Amahan pag-usab. Unsa angubang mga butang nga mahimo nato aron sa pagtabang sauban dinhi sa klase nga makat-on sa importante nga mga

butang nga atong pagahisgutan? Atong hunahunaon angbutang nga atong mahimo.”

Ang magtutudlo milista sa mga ideya sa mga sakop saklase diha sa pisara. Ang lista naglakip sa mga butang samasa pagbinuotan sa usag usa, pag-apil sa mga leksyon, pagpa-kigbahin sa mga kasinatian ug mga pagpamatuod, pagpami-naw, ug pagpaningkamot nga makasabut pag-ayo sa mgabaruganan sa ebanghelyo.

Dayon ang magtutudlo nangutana, “Makahunahuna bakamo og bisan unsa nga makabalda sa atong pagkat-on?Mihimo siyag laing lista diha sa pisara. Kini nga lista nagla-kip sa mga butang sama sa pagbugal-bugal sa laing tawo ugmag-istorya samtang adunay nag-istorya.

Gikan niining duha ka mga lista ang magtutudlo ug mgasakop sa klase mihimo og pipila ka mga lagda nga naghulag-way unsay ilang gipaabut sa usag usa.

Dili lamang kini mao ang panahon nga ang magtutudlonaghisgot mahitungod niining maong baruganan. Iyanggihisgutan kini uban kanila sa pribado uban sa mga sakop saklase matag karon ug unya ug, kon gikinahanglan, uban satibuok klase.

Samtang mag-andam ka sa pagtudlo, hunahunaa konunsaon nimo sa paggamit kini nga paagi sa magtutudlo opaggamit og laing mga ideya sa pagtabang sa uban ngamakatabang ngadto sa kahimtang sa pagkat-on. Kon ikawmag-obserbar pag-ayo ug mainampoon, makakita ikaw ogmga kahigayunan sa pagtudlo nga ang pagkat-on mahitabokon kita (1) makahatag og kaayohan sa usag usa pinaagi saatong pag-apil, (2) mohigugma ug motabang sa usag usa, ug(3) magtinguha sa pagdungan og pagpangita sa kamatuoran.

Dugang Impormasyon

Dugang pa sa paghimo og sitwasyon aron makat-ondayon, tan-awa ang leksyon 6 ug 7 diha sa Ang Pagtudlo saKurso sa Ebanghelyo (mga pahina 218–27).

78


UNSAON SA MGA MAGTUTUDLONGA MAKASALMOT SA KAHIMTANGSA PAGKAT-ON

22

Dugang sa pagtabang sa mga estudyantenga makasabut unsaon nga sila makasalmotsa kahimtang sa pagkat-on (tan-awa sa mgapahina 77–78), adunay daghang mga butangnga imong mabuhat isip usa ka magtutudlosa pagsalmot sa mao nga kahimtang.

Andama ang Imong Kaugalingon saEspirituhanong Paagi

Ang imong kaugalingong espirituhanongpagpangandam dako og ikatabang sa kahim-tang sa pagkat-on diha sa panimalay o saklasrom. Kon andam ka sa espirituhanongpaagi, imong madala ang espiritu sa kalinaw,gugma, ug balaang pagtahud. Kadtongimong gitudloan mas mobati nga may segu-ridad sa pagpamalandong ug paghisgot samga butang nga bililhon sa kahangturan.Kon ikaw naglagot, nabalaka, nasuko, o kriti-kal ug wala makaandam sa espirituhanongpaagi, sila dili kaayo makat-on pinaagi saEspiritu. (Alang sa mga sugyot sa pag-andamsa imong kaugalingon sa espirituhanongpaagi, tan-awa sa mga pahina 11–20).

Higugmaa ug Tabangi ang MatagIndibidwal

Si Jesus miingon, “Ako magahatagkaninyo og bag-ong sugo, nga kinahanglanmaghigugmaay kamo sa usag usa, maingonnga ako nahigugma kaninyo, kinahanglanmaghigugmaay usab kamo sa usag usa”( Juan 13:34). Kinahanglan nga maningka-mot ka sa paghigugma niadtong imonggitudloan––dili lamang nga sayon sila higug-maon, pero kon gisulayan nila ang inyongpailub (tan-awa sa “Pagtinguha sa Gasa saGugmang Putli,” pahina 12).

Ang matag tawo nga imong gitudloanbililhon sa panan-aw sa Ginoo, ug angmatag tawo kinahananglang bililhon usabsa imong panan-aw. Pangitag paagi sa pagta-bang sa matag tawo nga imong gitudloan(tan-awa sa “Pagtabang ngadto sa Usa,” mga

pahina 35–36). Samtang kadtong imonggitudloan makaamgo nga gihigugma nimosila ug nagpakabana kanila, makat-on sila sapagsalig kanimo. Mas matudloan sila ug dilina maoy mahimong hinungdan sa kasamok(tan-awa sa “Ang Gugma Makapahumok samga Kasingkasing,” mga pahina 31–32).

Pagsinina og Tarung

Ang imong sinina ug panagway kina-hanglang dili makabalda sa leksyon. Konmagtudlo ka og batan-on, dili kinahanglangmagsinina ka og sama kanila aron makuhaang ilang pagsalig.

Tahura sa Pagtimbaya ang mgaEstudyante

Kon magtutudlo ka sa klasehanan, pahi-yom samtang mosulod ang mga sakop saklase sa kwarto. Lamanoha ang mga indibid-wal. Sultihi sila nga nalipay ka nga nakakitakanila. Pasalamati sila. Mga usa o duha langka mga pulong sa mainitong pagtimbayamakapakomportable na nila ug makatabangnila nga makaandam sa pagkat-on.

Mahimong himoon nimo nga espesyalnga okasyon ang family home evening ugpagtuon sa kasulatan pinaagi sa mainitongpag-abi-abi ngadto sa matag miyembro sapamilya inig sugod nimo.

Sugdi Pinaagi sa Paagi Nga Makadapitog Atensyon

Sa kasagaran adunay dili pormal ngapanag-istoryahanay ug kalihokan sa dili panimo sugdan ang leksyon. Usa sa imong res-ponsibilidad mao ang pagtapos niana ngakalihokan ug tabangan ang tanan nga maka-pokus sa ilang atensyon sa pagkat-on. Kinimaglakip sa paggiya sa mga sakop sa klasengadto sa ilang mga dapit o pagpatugtug ogusa ka himno. Tingali kinahanglan lamangnga tutukan ang mga mata sa matag tawo sadili pa mohangyo og tawo nga mohatag sa

79

“Ang tigsangyaw dililabaw kay sa tigpaminaw,ni ang mgtutudlo maayopa kay sa tinudloan; ug saingon niana silang tananmanagsama, ug silangtanan naghago, matagtawo sumala sa iyangkusog” (Alma 1:26).


pangbukas nga pag-ampo. Usahay mahi-mong ikaw mismo ang mohatag sa pangbu-kas nga pag-ampo. (Tan-awa sa “Pagsugod saLeksyon,” pahina 93.)

I-awhag ang Pagtahud sa Usag Usa

Dapita ang mga estudyante sa paghuna-huna sa mga butang nga ilang mahimo sapagtabang sa usag usa nga mobati nga gihi-gugma ug gipasalamatan. Pinaagi sa mgabutang nga imong gihimo ug gisulti, kad-tong imong gitudloan makakat-on sa pagpa-kita og pagtahud sa usag usa. Ang imongtubag sa mga pangutana makapakita kanilaunsaon sa pagtubag nga matinahuronngadto sa mga komentaryo ug mga pangu-tana sa usag usa (tan-awa sa “Pagpaminaw,”mga pahina 66–67). Ipaniguro nila nga angtanang sinsero nga mga pangutana pagatu-bagon. Usa sa mga pangutana sa tawo mahi-mong makatabang kanimo sa pagklaro samga baruganan nga wala masabti sa uban.

I-awhag ang Kadasig sa Pagkat-on saEbanghelyo

Ang mga estudyante mosulod sa klasetungod sa lain-laing mga katarungan.Hinoon, kon sila moabut kinahanglang imosilang tabangan nga makapokus uban angkadasig sa usa ka katuyoan sa pagkat-on saebanghelyo. Mahimo nimo kini nga pinaagisa pagtabang kanila nga makakita nga angebanghelyo makatabang kanila sa pagsulbadsa ilang mga problema, makapabuhong sailang mga kinabuhi, ug makapadugang sailang kalipay.

Awhaga kadtong imong gitudloan ngamosulod sa klase nga andam sa pagkat-on ugsa pag-apil. Kon indibidwal silang maningka-mot sa pagkat-on sa ebanghelyo, mas mota-bang sila sa kahimtang sa pagkat-on atol samga leksyon (tan-awa sa “Pagtabang saIndibidwal nga Modawat og Responsibilidadsa Pagkat-on sa Ebanghelyo,” mga pahina61–62).

Ang yano nga mga buluhaton usahaymakatabang, ilabi na kon kini makapaawhagsa mga estudyante sa paggamit sa mga baru-ganan sa ebanghelyo sa kada adlaw ngakinabuhi (tan-awa sa “Pagtabang sa Ubannga Mosunod Unsay Ilang Nakat-unan,”pahina 74). Kon mohatag ka og mga buluha-ton sa gawas sa klase, kinahanglang imonghatagan og kahigayunan ang mga sakop saklase sa pagreport niini. Makatabang kinikanila nga makasabut sa bili nga imonggibutang sa unsay ilang makat-unan ugmatuman.

Itudlo si Kristo

Ang tanan natong gitudlo kinahanglangmotumong sa mga sakop sa pamilya ug samga sakop sa klase ngadto ni Kristo––ngadtosa Iyang matubsanong misyon, sa Iyanghingpit nga ehemplo, Iyang mga ordinansaug mga pakigsaad, ug sa Iyang mga sugo.Hinumdumi kini samtang mag-andam ka ugmotudlo sa imong mga leksyon. Makahatagkini sa espiritu sa panaghiusa ug paglaumngadto sa kahimtang sa pagkat-on.

Paggamit og Lain-laing mga Paagisa Pagtudlo Nga Makapadapit ogPartisipasyon

Ang kahimtang sa pagkat-on mas monin-dot kon ang tanan nga anaa diha interesadosa leksyon ug moapil sa mga panaghisgutanug sa ubang mga kalihokan. Aron magpada-yon ang gidak-on sa tinguha ug pag-apil,paggamit og lain-laing mga paagi sa pag-tudlo (tan-awa sa “Pagtudlo ginamit angLain-laing Pamaagi,” mga pahina 89–90).

Ipakigbahin ang Imong mga Pagbati,mga Kasinatian, ug Pagpamatuod

Samtang imong ipakigbahin ang imongmga pagbati, mga kasinatian, ug pagpama-tuod, ang uban madasig usab sa pagbuhatsa ingon. Makapalig-on kini niadtongmipakigabahin ingon man usab niadtongnaminaw. Ang bag-ong mga kinabig kina-hanglang makakita nga sa Simbahan kitangtanan motudlo ug magkat-on sa usag usa,bisan pa sa atong panagsama og kasinatian.Ang matag tawo adunay ikasalmot.Maminaw kita sa salmot sa usag usa aronnga ang “tanan mahatagan og kaayohansa tanan” (D&P 88:122).

Dugang mga Sugyot alang NiadtongNagtudlo og mga Bata

Isulti ang Positibo nga mga Pagbati ngadtosa mga Bata

Kon ang mga bata sawayon o sultihan ognegatibo, mobati sila nga dili kamao o gisa-likway. Mosulay sila sa pagkuhag atensyonpinaagi sa pagdisturbo sa ubang mga bata omagpabadlong. Sa laing bahin, positibo ngamga komentaryo makatabang kanila ngamakasabut nga ikaw gusto sa labing maka-ayo kanila. Ilha ug pasalamati sila alang samga maayong butang nga ilang nahimo, ugpasagdi ang gagmayng mga problema. Konbuhaton nimo kini, magsugod sila sa pagbatinga sila gidawat, gihigugma, ug gisabut.

80

� Ang mga bata sa kasaga-ran mosunod sa unsayilang pagtuo nga maoygusto sa uban kanila. Konmopadayag ka og positibonga mga pagbati ngadtokanila, nagtabang ka ngamagpadayon ang maa-yong kahimtang sa pag-kat-on. Pipila ka mgaehemplo sa positibo ngamga komentaryo ngamahimo nimong himoongilista sa ubos:

� Matag usa kaninyo espes-yal. Matag usa kaninyousa ka tinuod nga anaksa Dios. Walay parehokaninyo bisan asa sakalibutan.

� Gihimo ninyo nga mahi-mong nindot ang atongleksyon pinaagi sa pag-sulti sa inyong mga kasi-natian.

� Makalipay kini kanakokon magtambayayongkita sa pagtrabaho.

� Nasayud ako nga angLangitnong Amahannahimuot sa matag usakanato karon.

� Magpasalamat ako samaayong mga butangnga inyong gibuhat.Naningkamot kitangtanan sa pagbuhat unsaymatarung.

� Kinahanglang magpuli-puli kita sa pag-istorya.Ang matag tawo adunaymaayong ideya, ug kina-hanglan maminaw kitasa usag usa.


Paghimo ug Tumana ang mga SumbananAng mga bata nagkinahanglan ug magpasalamat sa mga

lagda ug mga kinutuban. Pakig-alayon sa mga bata ngaimong gitudloan aron moestablisar og pipila ka yano, klaronga mga lagda (dili molabaw sa tulo o upat). Makatabangkini kanila sa pagdumala sa ilang mga kaugalingon. Ipasabutnga ang mosunod nga mga lagda makatabang sa tanan ngamalingaw sa hiniusa nga pagkat-on Hisguti usab unsaymahitabo kon ang mga lagda masupak Mahimo usab ngaimong sabutan kon unsa ang sinyas aron mobalik ang kahu-say, sama sa magtutudlo nga magbarug ug gikyugpos angmga bukton.

Human ikaw ug ang mga bata makaestablisar og pipilaka mga lagda, paghimo og tsart nga gilistahan sa mga lagda.Kon ang mga bata dili makabasa, pagdrowing aron mapa-kita kon unsay angay nilang buhaton. Kon dunay batanga makasupak sa lagda, hununga ang klase ug kalmanga mangutana, “Unsa man ang lagda?” Mapailubon ngamaghuwat hangtud ang bata mosulti pag-usab sa lagda.Hangyoa siya sa pagsugyot unsaon sa pagsunod sa lagda.Dayon ipadayon ang leksyon.

Tabangi ang mga Bata nga MoapilPaningkamuti nga ang mga bata mabise ug mainteresado

pinaagi sa pagtudlo sa mga leksyon nga maglakip sa lain-laing mga kalihokan. Mao tingali kini ang labing maayong

paagi nga mapugngan ang pagkasamokan. Kon magtudlo ka,tan-awa ang mga mata sa mga bata, kon magbasa ka sa man-wal sa leksyon, mahimong mawala ang ilang atensyon. Kondili na mahimutang ang mga bata, sulti sama niini“Gikinahanglan nako ang imong labing maayong hunahunasa pagtubag niini nga pangutana o “Mahimo bang gunitannimo ang litrato aron makit-an sa tibuok klase?” Ibaliwalaang gagmayng mga kasamok, ug paningkamuti nga mabal-hin ang atensyon sa mga bata ngadto sa lain. Pananglitan,makasulti ka nga, “Ganahan mo sa unsay mosunod” oPalihug ipataas ang kamot kon nakahibalo kamo sa tubag.”

PagmasinabtanonSiguroha nga ang mga bata makahibalo nga ikaw nakasa-

but ug nahigugma kanila, bisan sa malisud nga mga pana-hon Hinumdumi nga sila nagkinahanglan nga sabton labawpa kay sa pagkasaba, mao nga pailub ug tahura sila. Konbuhaton nimo kining mga butanga, makatabang ka ngamausab ang malisud nga mga sitwasyon ngadto sa mgakahigayunan aron sila makat-on. Ang tsart niini nga pahinanaghulagway sa kalainan tali sa pagpangasaba ug pagsabut.

Ayaw paabuta nga ikaw o ang mga bata maperpekto.Pagbaton og malipayon, positibo nga kinaiya nga makata-bang sa mga bata nga makahibalo nga gihigugma nimo sila.Tabangi ang mga bata nga makakita nga ang mga problemamasulbad ra.

81

Pagpangasaba

Pirme lang kang magsamoksamok sa klase.

Gikapoy na ko niini.

Nganong dili ka man makapugong sa pagpanghilabot

sa ubang mga bata?

Nganong dili ka man maghunahuna sa uban?

Dili gayud ka maminaw kanako. Talikod dayon!

Hununga kining pagsamok-samok! Dili na ako makaantus pa niini!

Pagsabut

Nasayud ako nga usahay kapoy ang magsigig lingkod, pero

kinahanglan paningkamutan nga lugwayan ninyo og gamay.

Makatabang ba kon molingkod kamo tupad kanako?

Makadani ang pagpanungog sa ubang mga tawo, apan dili kita

manungog. Makapugong kini sa atong pagkat-on.

Usahay ganahan kamong mosulti og mga dili maayong mga

butang ngadto sa uban, pero sa atong klase maningkamot kita

nga magbinuotan ug manggihunahunaon. Paningkamutan nato

ang pagtabang sa uban nga mobati sama sa gusto natong

bation.

Lisud alang kanako ang pagtudlo kon dili nako makita ang inyong

mga mata, mao nga nagkinahanglan ako nga inyong tabangan

pinaagi sa pagpaminaw.

Ang tanan ingon og gikapoy ug dili mahimutang. Mamarug kita

og pipila ka minuto ug moinat.


BALAANG PAGTAHUD

23

Si Elder Boyd K. Packer mitudlo:“Kon kita magkita aron magkat-on sa

mga doktrina sa ebanghelyo, kinahanglannga kini pinaagi sa espiritu sa balaang pagta-hud . . .

“Ang kalibutan nagkasaba pag-ayo. . . . “Kining nagkadugang nga kasaba, nagka-

dugang nga kahugyaw, nagkadugang ngapanagbingkil, wala kaayoy pugongpugong,walay kaligdong, ang walay pagkapormal dilisulagma ni inosente ni dili makadaot.

“Ang unang mando nga ihatag sa usa kakumander nga mopasiugda og pagpang-atake mao ang pagpugong sa komunikasyonniadtong iyang gustong sakupon.

“Ang walay balaang pagtahud mihaum samga katuyoan sa kaaway pinaagi sa pagba-bag sa delikado nga mga agianan sa pagpa-dayag diha sa hunahuna ug sa espiritu. . . .

“. . . Ang balaang pagtahud nagdapit ogpagpadayag” (sa Conference Report, Okt.1991, 27–28; o Ensign, Nob. 1991, 21–22).

Si Presidente David O. Mckay miingonnga “ang balaang pagtahud mao ang hingpitnga pagtahud inubanan sa gugma” (saConference Report, Abr. 1967, 86; oImprovement Era, Hunyo 1967, 82).

Si Elder L. Tom Perry nakaobserbar, “Angbalaang pagtahud magagikan sa atong pag-dayeg ug pagtahud sa Dios” (sa ConferenceReport, Okt. 1990, 90 o Ensign, Nob. 1990,70).

Si Presidente Spencer W. Kimball mitam-bag: “Tinuod nga balaang pagtahud usa kaimportante nga hiyas, pero nagkahanaw nasa kalibutan samtang ang mga gahum sadautan mipalapad sa ilang impluwensya.Dili kita makasabut sa hingpit sa gahumalang sa maayo nga atong mahimo kon angmga minilyon nga mga miyembro sa tinuodnga simbahan ni Kristo nga maoy magsilbinga mga modelo sa balaanong kinaiya. Dilikita makahunahuna sa dugang gidaghanonsa mga kinabuhi nga atong matandog.Tingali ang mas importante, dili kita maka-

kita sa dakong espirituhanong epekto dihasa atong kaugalingong mga pamilya kon kitamahimong mga tawo nga may balaang pag-tahud nga nasayud kita nga maoy angay”(Teachings of Spencer W. Kimball, ed. EdwardL. Kimball [1982], 224–25).

Kini nga mga pamahayag sa mga propeta,mga manalagna, ug mga tigpadayag nagpa-kita nga ang balaang pagtahud mas labawpa kay sa maghilom ug maglingkod lamangpanahon sa usa ka leksyon. Usa kini ka kina-iya nga anaa sa tanang matarung nga kina-iya. Makita kini sa atong pagtahud ug gugmangadto sa Dios ug sa usag usa. Usa ka kantasa Primary nagtudlo:

Ang balaang pagtahud mas labaw pa kaysa hilom nga paglingkod:

Kini ang paghunahuna sa Amahan saibabaw,

Usa ka pagbati nga akong makuha konako maghunahuna sa iyang mgapanalangin.

Ako adunay balaang pagtahud, kayang balaang pagtahud gugma.

[Songbook sa mga Bata, 31]

Pagpakita og Ehemplo sa BalaangPagtahud

Aron makahimo sa pagtudlo sa uban ngamagbinuotan, kita mismo kinahanglangmagbinuotan. Kinahanglan nga atonghinumduman ang kahulugan sa balaangpagtahud ni Presidente McKay: “hingpit ngapagtahud inubanan sa gugma.” Ang mosu-nod nga mga sugyot makatabang kaninyo sapagkonsiderar sa inyong mga paningkamotnga magbinuotan.

� Tumana ang mga pakigsaad sa sakramentsa paghinumdom sa Ginoo kanunay ugsa pagdala sa Iyang ngalan diha sa inyongkaugalingon (tan-awa sa D&P 20:77, 79).Paningkamuti ang paghunahuna kanu-nay Kaniya ug sa Iyang kaayo ug sa “pag-barug isip [usa ka saksi] sa Dios sa tanangmga panahon ug sa tanang mga butang,ug sa tanang mga dapit” (Mosiah 18:9).

� Gamita ang mga pangalan sa Dios sahusto ug sa matinahurong paagi. Si ElderDallin H. Oaks mitudlo: “Kon ang panga-lan sa Dios nga Amahan ug sa iyangAnak, nga si Jesukristo, gigamit nga maybalaang pagtahud ug awtoridad, kini adu-nay gahum labaw sa unsay masabtan satawo. Klaro gayud kini ngadto sa matagtumutuo nga kining gamhanan nga mgapangalan––diin ang mga milagro nahimo,pinaagi niini nga ang kalibutan naporma,pinaagi niini ang tawo nalalang, ug pina-

82


agi niini kita maluwas––mga balaan ug kinahanglanggamiton uban ang pinakadakong balaang pagtahud”(sa Conference Report, Abr. 1986, 67; o Ensign, Mayo1986, 51).

� Ipakita ang sakto nga pagtahud alang sa mga GeneralAuthorities, Area Authority Seventies, sakop sa kinatibuk-ang mga kapangulohan sa auxiliary, ug lokal nga mgalider sa priesthood ug auxiliary. Gamita kanunay angilang mga titulo, sama sa “President,” Elder,” Bishop,” o“Sister,” kon motawag kanila ug makigsulti mahitungodkanila. Tawga ug ilha ang ubang mga hamtong saSimbahan nga “Brother” ug “Sister.”

� Likaye ang paggamit og mga dili maayong sinultihan omga pulong nga makapaulaw, makapaubos, o makasawaysa uban. Gamita ang matinahuron nga mga pulong, samasa “palihug,” “salamat,” ug “tabi palihug o excuse me,”ngadto sa mga sakop sa pamilya ingon man usab sauban.

� Pakita og sakto nga pagtahud kon maggunit sa mga kasu-latan ug maggamit sa kabtangan sa Ginoo (sama sa mgabilding ug sa nataran nga naglibut, mga kagamitan, ugmga libro).

Husto nga mga Paagi sa Pagtudlo og BuotangKinaiya

Bisan og ang imong ehemplo sa kasagaran gikinahanglanaron pagtabang sa uban nga mas magbinuotan, usahay kina-hanglan ka nga motudlo sa buotang kinaiya. Ilabi na kininggikinahanglan sa mga bata ug kabatan-onan.

Usa ka magtutudlo sa 10 ug 11 anyos nga mga batangbabaye nakat-on sa panginahanglan sa paghatag og klaronga mga instruksyon mahitungod sa balaang pagtahud. Atolsa leksyon mahitungod sa misyon ug pagkamartir ni PropetaJoseph Smith, ang mga batang babaye nagbinuang ug walaytahud. Ang magtutudlo nga nagpaminaw wala malipay sadili maayo nga mga komentaryo ug mihilom og makadiyotaron mohukom unsay buhaton. Dayon, emosyonal ngamisulti, hugot niyang gipahibalo nga ang ilang panag-istor-yahanay ug katawa dili angay ug nga ang ilang mga pulongnakapasilo sa balaang pagtahud nga iyang gibati alang niJoseph Smith ug sa iyang mga kasinatian. Mihilom dayonsila. Gisultihan niya nga sila iyang gimahal ug malipay ngamotudlo sa ilang klase pero dili siya makatugot sa mao ngapamatasan. Nindot kadto nga kasinatian alang sa magtu-tudlo ug sa mga sakop sa klase.

Ang mosunod nga mga sugyot makatabang kanimo sapag-awhag sa uban nga magbinuotan:

� Paghimo og mga limitasyon. Ipahibalo ang kinaiya ngamadawat ug ang kinaiya nga dili madawat. Sama panang-lit, ayaw pagtugot nga dunay magbugalbugal sa sagradonga mga butang o kana nga bulgar, dili balaan o dili

maayo. Ayaw itugot ang walay tahud nga kinaiya, samasa pagkaon o pagsulod ug gawas sa kwarto panahon saleksyon. Samtang kadtong imong gitudloan makig-istoryasa usag usa ug kanimo, awhaga sila sa pagpaminaw sausag usa nga dili mobalda. Awhaga usab sila sa paggamitog nindot nga mga pulong, sama sa “palihug,” “salamat,”ug “tabi palihug [excuse me].”

� Pag-organisar ug pagpangandam aron gamay ra ang kali-bog kutob sa mahimo. Kon ikaw usa ka magtutudlo saklasehanan, sayo og abut diha sa klasehanan.

� Sugdi ug tapusa sa saktong panahon. Makapakita kini ogpagtahud niadtong imong gitudloan.

� Sulti sa nindot, matinahuron nga paagi. Pahiyum kanu-nay sa imong gitudloan.

� Tahura ang gisalmot sa mga estudyante ngadto sa mgagihisgutan.

� Kon nagtudlo ka og mga bata, andama ang yanong mgabutang nga imong mahimo aron sa pagpahinumdomkanila nga magbinuotan. Makahimo ka sa pagpabalik samatinahurong kahimtang pinaagi sa pagkanta o paglay-lay sa hilom sa usa ka matinahuron nga kanta, magpakitaog usa ka litrato, o paggamit og sinyas sa kamot nga nail-han sa mga bata isip pahinumdom nga magbinuotan.

� Hinumdumi nga lisud alang sa mga bata nga maglingkodog dugay. Tabangi ang mga bata nga maminaw ug akti-bong moapil. Papahuwaya sila matag karon ug unya.

� Pangitag panahon sa pagpasabut sa kaimportante sa pag-binuotan, ilabi na sa mga bata. Ipasabut ang katuyoan sapasiunang musika. Hisguti nganong importante ang pag-paminaw, pag-apil sa pagkanta, ug pagsulti og hinay.Tabangi ang mga bata nga makasabut nga ang buotangkinaiya makapahimuot sa Langitnong Amahan. Ipasabutnga kon sila magbinuotan, mobati silag nindot ug angilang mga pagpamatuod motubo.

� Ayaw hatagi og ganti o pagkaon ang buotang kinaiya.Ayaw paghimo og contest aron makita kinsa ang mas buo-tan. Kini makapokus lamang sa sayop nga mga butang.Itudlo ang tinuod nga mga ganti sa pagbinuotan, sama sanagtubo nga pagsabut ug sa impluwensya sa Espiritu.

� Gamit og musika. Si Elder Boyd K. Packer miingon: “Angmusika makapaandam sa palibut sa pagsimba nga nagda-pit [sa] espiritu sa pagpadayag” (sa Conference Report,Okt. 1991, 28 o Ensign, Nob. 1991, 22). Gamit og pasiu-nang musika aron masugdan ang balaang pagtahud.Gamit og musika sa mga leksyon nga imong gitudlo.

� Tabangi ang mga estudyante nga makaila sa impluwensyasa Espiritu. Ihatag ang imong pagpamatuod kon naaghat.

� I-sentro ang imong tanang pagtudlo mahitungod saManluluwas. Ipakita ang litrato sa Manluluwas diha saklasehanan.

83


PAGTABANG NIADTONGMAGSAMOK-SAMOK

24

Naghisgot mahitungod sa kahimtang sapanimalay, si Presidente Gordon B. Hinckleymiingon: “Kon adunay gamay nga mgaproblema, nga mahitabo gayud, kontrolaang imong kaugalingon. Hinumdumi angkaalam sa karaang proverbio: ‘Ang tubagnga malumo makapahupay sa kapungot.’(Prov. 15:1.) Walay laing disiplina sa tibuokkalibutan sama sa disiplina sa gugma. Adunakini madyik sa iyang kaugalingon” (“TheEnvironment of Our Homes,” Ensign, Hunyo1985, 6).

Sama sa naobserbaran ni PresidenteHinckley, ang gagmayng mga problemamahitabo gayud. Bisan nagtudlo ka sa pani-malay o sa simbahan, ang imong mga lek-syon mabalda usahay sa kinaiya niadtongimong gitudloan. Sa imong paningkamotsa pagtabang niadtong magsamok-samok,hinumdumi nga dili lamang ikaw maningka-mot sa pagkorihir sa dili sakto nga kinaiya osa pagsiguro nga ang tanan naghilom; kina-hanglang motabang ka sa mga estudyantenga mahimong mas maayo nga mga tinun-an sa Manluluwas. Ang mosunod nga impor-masyon makatabang kanimo sa pagdumalasa kasamok sa Kristohanong paagi.

Hinumdumi ang Bili sa mga Kalag

Ang Ginoo mitambag, “Hinumdumi ngaang bili sa mga kalag mahinungdanon sapanan-aw sa Dios” (D&P 18:10). Kadtongimong gitudloan adunay balaang mga kina-iya ug balaang mga kapalaran. Ang imongtubag sa ilang mga aksyon makatabangkanila nga mahinumdom sa ilang walaykatapusang bili isip mga anak sa Dios.Pinaagi sa imong ehemplo, makatabang kakanila nga madugangan ang ilang tinguhasa pagtabang sa uban nga makat-on saebanghelyo ug magpuyo sumala sa mgabaruganan niini.

Paningkamuti ang Pagsabut NiadtongImong Gitudloan

Samtang ikaw maghunahuna sa mgapaagi sa pagtabang niadtong magsamok-samok, i-konsiderar ang tanang posible ngamga katarungan sa ilang kianiya, lakip naang kahimtang sa klasehanan. Pag-ampoalang sa giya sa Espiritu. Usahay ang mgatawo magsamoksamok tungod sa butangnga imong gibuhat o butang nga gibuhatsa laing tawo. Usahay dili maayo ang ilanggipanulti ug linihokan tungod kay silanahasol, nasuko, gikapoy, o napakyas.Kinahanglang imong ribyuhon pag-ayo kininga mga posibilidad samtang maghunahunaka sa mga hinungdan sa mga problema. Konimong masabtan kadtong imong gitudloan,makatabang ka kanila nga makasalmot samga leksyon sa positibo nga mga paagi.(Tan-awa sa “Pagsabut Niadtong ImongGitudloan,’ mga pahina 33–34. Sa pagribyusa mga panginahanglan sa mga estudyantesa lain nga grupo nga ka-edad, tan-awa sa“Pagtudlo sa mga Bata,” mga pahina 108–9;“Mga Kinaiya sa Edad sa mga Bata,” mgapahina 110–16; “Pagsabut ug Pagtudlo samga Kabatan-onan,” mga pahina 118–20;“Pagsabut ug Pagtudlo sa mga Hamtong,”mga pahina 123–24).

Timbang-timbanga ang ImongKaugalingong mga Paningkamot

Kon kadtong imong gitudloan magsa-mok-samok, sayon ang pagpokus sa ilangkinaiya ug mapakyas sa pagribyu sa imongkaugalingon. Pero ang Manluluwas miingon:“O sa unsa nga paagi kamo moingon ngadtosa inyong igsoon: Kuhaon ko ang puling saimong mata––ug tan-awa, ang babag ngakahoy anaa sa imong kaugalingon ngamata?” . . . Unaha pagkuha ang babag ngakahoy sa inyong kaugalingon nga mata;ug unya kamo makakita pag-ayo sa pagkuhasa puling gikan sa mata sa inyong igsoon”(3 Nephi 14:4–5).

Sa imong paningkamot sa pagsulbad samga problema sa kasamok, hunahunaa unakon ang tinuod nga tinubdan sa problemamao ba ang butang nga imong gibuhat.Pangutan-a ang imong kaugalingon,“Gihimo ba nako nga ang Manluluwasug ang Iyang doktrina mao ang sentro saakong pagtudlo? Naningkamot ba akokutob sa akong mahimo sa pagtudlo pina-agi sa Espiritu? Gitabangan ba nako kad-tong akong gitudloan nga modawat saresponsibilidad nga ilang nakat-unan?Gitabangan ba nako sila nga motabang sa

84

Si Elder Boyd K. Packermitudlo:

“Importante alang sa usa kamagtutudlo nga makasabutnga ang mga tawo buotan.Importante nga makahibalonga ang ilang kalagmitanmao ang pagbuhat sa butangnga matarung. Ingon ngaang mao nga mahimayaonnga hunahuna sangputanansa hugot nga pagtuo.Makahatag gayud ogkalainan kon kita mobarugsa atubangan sa atongkaugalingong mga anak omoadto sa klase sa kabatan-oan aron sa pagtudlo kanila.

“. . . Kon kita motudlo,kinahanglan gayud ngahinumduman nato kanunayang atong mga kaugalingonnga kita nakigsandurot samga anak sa Dios ug angmatag usa, nga Iyang mgakaliwat, adunay posibilidadnga mahimong samaKaniya” (Teach YeDiligently, rev. ed. [1991],89).


kahimtang sa pagkat-on? Gihatagan ba nako sila og kahiga-yunan nga makat-on gikan sa usag usa? Mapanindot banako ang akong pagpangandam sa leksyon? Naningkamotba ako kanunay nga molambo isip usa ka magtutudlo?”

Eksamina ang mga pamaagi sa pagtudlo nga imong giga-mit. Pangutan-a ang imong kaugalingon, “Nakatabang bakini niadtong akong gitudloan nga makasabut ug makaga-mit sa mga kamatuoran sa ebanghelyo? Naggamit ba ako oglain-laing mga pamaagi aron matabangan kadtong akonggitudloan nga magpabilin nga interesado ug aktibongmoapil?”

Timbang-timbanga ang Imong mga Motibo

Ang Ginoo mitudlo nga kadtong kinsa adunay tinguhasa pagtabang sa Iyang buhat kinahanglan nga “magpaubos,ug puno sa gugma, adunay hugot nga pagtuo, paglaum,ug gugma nga putli” (D&P 12:8). Kadto lamang naaghat sagugma ang adunay positibo, gamhanang impluwensyaniadtong ilang gitudloan. Pag-ampo aron mapuno saKristohanong gugma ngadto sa matag tawo nga imonggitudloan, ilabi na niadtong kinsa dili magtinarung usahay.(Tan-awa sa “Pagtinguha sa Gasa sa Gugmang Putli,” pahina12; “Ang Gugma Makapahumok sa mga Kasingkasing,” mgapahina 31–32).

Pangutan-a ang imong kaugalingon, “Nabalaka ba akomahitungod sa pagtabang sa uban nga makat-on sa ebang-helyo o sa pagtudlo sa akong materyal sa leksyon nga walamakabalda?” Hunahunaa ang kasinatian nga nasinati samga miyembro sa klase kay sa kasinatian nga imong nasi-nati. Sa imong pagpadayon og tabang labaw sa imong kau-galingong mga panginahanglan ngadto sa mga kasingkasingniadtong imong gitudloan, mas mobati sila og kasayon ngamoapil sa makaayo nga mga paagi.

Tabangi ang Tanang mga Miyembro sa Klase ngaMakasalmot ngadto sa Kahimtang sa Pagkat-on

Matag karon ug unya, mahimo nimong ribyuhon uban samga estudyante ang mga baruganan nga makatabang kanilanga makasalmot ngadto sa kahimtang sa pagkat-on (tan-awasa “Pagtudlo sa Uban aron Makasalmot sa usa ka Kahimtangsa Pagkat-on,” mga pahina 77–78). Pahinumdumi sila sailang responsibilidad sa pag-apil sa mga panaghisgutan,tuguti ang usag usa sa pag-apil, pagpaminaw sa usag usa,ug pagdala sa ilang mga kasulatan. Sultihi usab sila unsayimong buhaton isip magtutudlo sa pagsalmot niiningkahimtang sa pagkat-on. Pasaligi sila nga mag-andam kapag-ayo aron pagtudlo kanila ug nga mopahigayon ka ogmga panaghisgutan ug sa ubang mga kalihokan nga maka-hatag kanila sa tanang mga kahigayunan sa pag-apil.

Tubaga sa Yanong mga Paagi ang Panagsangmga Kasamok

Usahay mas maayo nga pasagdan lang ang gamay ngamga kasamok ug mopokus sa maayo nga kinaiya. Kon giki-nahanglan ang imong pagtubag sa panagsa nga kasamok, i-konsiderar ang mosunod nga mga sugyot:

� Paghilom. Maghulat sa hilom hangtud ang tawo mohu-nong sa pagsulti o pagsamok-samok.

� Paduol ngadto sa tawo nga samukan. Kining gamay ngaaksyon magsilbi nga usa ka hilum nga pagpahinumdomaron mas maminaw.

� Pasiaw og gamay. Mahimong imong maaghat ang tawonga maminaw sa leksyon. Bisan pa niana, kinahanglannga dili ka mosulti og sakit o mogamit og pasiaw sa pag-pakaulaw o pagkontrol.

85


� Tabangi ang tawo nga moapil sa positibo nga mga paagi.I-konsiderar ang paghangyo kaniya sa pagbasa, pag-para-phrase, paghatag og ehemplo, o pagtubag sa laing paagi.Ang punto niini nga ideya dili ang pagpakaulaw sa tawopero sa pagdapit kaniya sa pag-apil.

� Tabangi ang tanan nga moapil. Kon ang usa ka tawomodominar sa panaghisgutan, paningkamuti ang pagta-wag niadtong wala pa makasulti. Hatagi sila sa unangkahigayunan sa pagtubag sa mga pangutana. Kon dili kinimagsilbi, balhina sa paghinay ang pokus palayo sa indi-bidwal ug balik ngadto sa klase pinaagi sa pag-ingon,“Maminaw kita og lain” o “Nakahimo kamo og nindotnga mga komentaryo. Aduna bay gustong modugang saunsay gikasulti na?” (Alang sa mga sugyot mahitungodsa pagpahigayon og mga panaghisgutan, tan-awa sa“Pagpahigayon og mga Panaghisgutan,” mga pahina63–65; “Pagtudlo ginamit ang mga Pangutana,” mgapahina 68–70.)

� Usba ang mga panaghisgutan nga wala makadapit saEspiritu. Kon adunay makiglalis kanimo o sa uban, dilimagtinarung sa pagsulti, o mohisgot og kontrobersyalnga mga isyu, gamita ang gugma ug kaaghup kon mode-sider unsaon sa pagtubag. Mahimo kang mosulti samaniini, “Usa kana ka nindot nga obserbasyon, pero mopa-layo kana kanato sa leksyon karon.”

� Paghimo og laing kalihokan. Putla dayon pinaagi sa pag-usab ngadto sa usa ka kalihokan nga nagkinahanglan oglaing pag-apil.

Paghimo og Espesyal nga mga Paningkamot saPagtabang ngadto sa Kanunay nga Magsamok-samok

Bisan pa sa imong mga paningkamot sa paghimo ogsitwasyon aron makat-on dayon, aduna gayuy kanunay ngamobalda sa leksyon nga imong gitudlo. Kon adunay seryosonga nagsamok-samok sa pagkat-on sa uban, kinahanglangdili nimo ibaliwala ang problema ni molihok sa dili maayonga paagi. Sa mao nga sitwasyon, hinumdumi ang instruk-syon sa Ginoo sa pagpadayon sa impluwensya “pinaagilamang sa pagdani, sa pagkamainantuson, sa kalumo ugkaaghup, ug sa tiunay nga paghigugma;”

“Pinaagi sa pagkamabination, ug putli nga kahibalo, diinmakapadugang sa hilabihan sa kalag nga walay pagpakaa-ron-ingnon, ug walay pagpanglimbong––

“Pagpanton sa tukma nga panahon uban ang tuman ngakahigpit, kon gidasig sa Espiritu Santo, ug dayon mopakitapagkahuman og dugang nga paghigugma ngadto kaniyakinsa imong gipanton, basin pa unya siya moisip kanimonga iyang kaaway;

“Aron siya masayud nga ang imong pagkamatinud-anonlabaw pa nga malig-on kay sa mga higot sa kamatayon”(D&P 121:41–44).

Sa paggamit niini nga tambag, mas makatabang konmasabtan ang mga pulong nga tukma nga panahon ugtumang kahigpit. Tukma nga panahon nagpasabut nga walaylangan o sa saktong panahon. Niini nga tudling, tumangkahigpit nagpasabut sa panginahanglan sa paghatag og klaro,maayong pagkahimo nga mga instruksyon.

Kinahanglang malumo ug maaghup kon maghatag ogkoreksyon. Hibaloi nga ang pagpanton himoon lamang“kon gidasig sa Espiritu Santo” ug kinahanglang sundonpinaagi sa nagtubo nga gugma.

Ang mosunod nga mga sugyot mahimong makatabangkanimo kon kadtong imong gitudloan nagsige og samok-samok. Makakita ikaw og paagi sa paggamit sa pipila niiningmga sugyot sa panimalay.

Pakigsultihi sa Pribado ang TawoMakatabang usahay ang pagpakigsulti sa pribado uban

sa tawo nga kanunayng magsamok-samok. Kinahanglangmag-amping ka sa pagbuhat niini ug pinaagi sa gugma.Isulti ang kinaiya nga makasamok samtang sa samang higa-yon ipaklaro nga ikaw nahigugma ug nagtahud sa tawo.Pangayoa ang suporta sa tawo, ug paningkamuti nga imongmapangitaan og solusyon. Dayon buhata ang tanan nimongmahimo sa pagpakita og dugang gugma. Sama sa gitambagni Brigham Young, “Ayaw pagpanton og tawo nga dili nanimo mahimo ang pagpahiuli sa maayong mga pagbati”(sa Discourses of Brigham Young, sel. John A. Widtsoe [1941],278).

Pangayo og Panabang sa UbanAng imong mga lider gustong motabang kanimo sa

imong mga hagit sa pagtudlo. Makakuha ka og kaayohangikan sa ilang mga ideya ug panabang. Sama pananglit,mahimong mohangyo sila og tawo sa pagtabang sa pipila kakalihokan o molingkod tupad sa bata nga nagsamok-samok.Sa imong regular nga pagpakigkontak sa usa ka lider saimong organisasyon, makahisgot ka og paagi sa pagtabangsa mga indibidwal sa imong klase (tan-awa sa “Pangayo ogSuporta gikan sa imong mga Lider,” pahina 28).

Mahimo nimong hangyoon ang usa sa imong mga lidersa pagtambong sa imong klase ug mohatag og espesyal ngaatensyon sa kahimtang sa pagkat-on panahon sa leksyon.Human sa klase, hisguti ang problema uban sa lider ugmangitag solusyon. Padayon sa pagpakigtambag uban saimong mga lider samtang imong i-implementar ang mgasolusyon.

Kon ang usa ka bata o batan-on adunay kinaiya ngakanunay nga magsamok-samok, pangayo og tabang saiyang mga ginikanan. Ang mga ginikanan gusto nga maka-hibalo sa kinaiya sa ilang mga anak, ug andam sila sapagtabang. Kon mahimo, ilakip ang batan-on niini ngapanag-istoryahanay, makapakita kini sa imong pagtahudalang sa iyang kahingkod ug kabubut-on. Kamong duhamakahimo og piho nga mga plano ug dayon moribyu sainyong kauswagan.

Kon ang tawo nga maoy hinungdan sa kasamok adunaylinain nga mga panginahanglan, tan-awa unsay imongmahimo aron sa pagtabang kaniya nga mas epektibongmakat-on ug mas magtinarung (tan-awa sa “PagtudloNiadtong adunay mga Kakulangan,” mga pahina 38–39;tan-awa usab sa “Pagpangalagad ngadto sa mga MiyembroKinsa Adunay mga Kakulangan,” mga pahina 310–14 sa sek-syon sa “Pagtudlo sa Ebanghelyo ug Pagpangulo” saTamdanan nga Basahon sa mga Panudlo sa Simbahan).

86


PagmapailubonHinumdumi nga ang pag-usab nagkinahanglan og pana-

hon. Padayon sa pagpaningkamot nga mapailubon, ug ayawgayud paghunong sa tawo nga adunay problema. Ipadayonang pagkapositibo sa imong pagtabang sa tawo. Ayaw pag-pakawala sa paglaum kon siya adunay negatibo nga kinaiyadiha sa klase. Bisan kon ang tawo ingon og gamay ragmasabtan sa mga leksyon nga imong gitudlo, aduna giha-pon siyay kahigayunan sa pagkat-on sa ebanghelyo niJesukristo ug mobati sa impluwensya sa Espiritu. Siya maka-baton usab og kahigayunan nga makig-uban sa usa ka mahi-gugmaong magtutudlo ug mapinanggaon nga mga lider ugmga higala.

Tino nga mga Sugyot alang sa mga Magtutudlosa Primary

Kon ang usa ka bata maoy hinungdan sa kasamok, taru-nga siya sa paghangyo nga mohunong. Sama pananglit, konang usa ka miyembro sa klase nga ginganlan og Linda naka-disturbo sa laing sakop sa klase, mahimo ka nga moingonnga “Linda, palihug ayaw kana og buhata.” Pasalamati siyakon siya mosunod. Kon dili siya mohunong, balika pagsultinga may kaugdang, pero ayoha gihapon. “Linda, kinahang-lang imo na kanang hunungon karon.” Pasalamati siya konsiya mosunod.

Kon dili gihapon siya mosunod, pakigsabut sa pagpakig-sulti kaniya sa pribado mahitungod sa unsay angay diha saklase. Sultihi siya unsay nakasamok kanimo ug ngano.Pananglit, ikaw makaingon, “Linda, nadisturbo ko sa unsaynahitabo sa klase karon. Dili kita makat-on kon ang klasedili magbinuotan.” Dayon mahimo nimo siyang pangutan-

on kon unsay iyang gibati mahitungod sa sitwasyon. Humanmakapaminaw pag-ayo sa iyang tubag, mahimo nimo siyangsultihan nga nakasabut ka sa iyang mga pagbati. Tingalimakasulti ka, “Nakasabut ako nga dili ka mahimutang ugnga lisud ang pagsigig lingkod.” Dayon pangutana, “Unsaonnato sa pagsulbad niini? Unsay akong mahimo aron makata-bang? Unsay imong buhaton?” Hisguti ninyong duha angsolusyon.

Human makigsulti kang Linda, kinahanglan nimonghimoon ang imong kaugalingong plano aron sa pagtabangkaniya ug sa klase kon ang iyang pagsamoksamok magpada-yon. Ang plano mahimong maglakip sa bisan unsa sa mosu-nod nga mga aksyon:

� Paglain og lingkuranan layo gikan sa ubang mga bata.Mopalingkod ni Linda diha sa hilom sulod sa mubongpanahon, mga duha ka minuto. Niining higayona, ayawpakigsulti sa bata. Dapita siya sa pag-apil sa grupo konnaghilom siya sa gitakda nga panahon.

� Hangyoa ang usa ka sakop sa kapangulohan sa Primary olaing lider sa pagdala sa bata ngadto sa bakante ngakwarto o hilom nga dapit sa meetinghouse diin ang mgaginikanan makatabang. Ikaw makasulti, “Pasayloa akowala nimo sunda ang mga lagda sa klase, Linda. Dad-onka ni Sister Davis aron makigsulti sa imong mga ginika-nan. Maayo unta nga makabalik ka dayon. Kon nakahu-kom kana nga motuman sa mga lagda, mahimo ka nanga mobalik sa klase.” Ang lider kinahanglang magpabi-lin uban sa bata. Kon makakontrol na ang bata pag-usab,mahimo na siyang imbitaron sa pag-apil sa grupo.Pahibaloa siya nga siya gimahal ug nga siya importantingbahin sa klase.

87

GAMITA ANG EPEKTIBO NGA MGA PAMAAGI

Aron sa pagtabang sa uban nga gustong magkat-on, ang atong pagtudlo

kinahanglang nindot kaayo. Aron sa pagtabang kanila nga makasabut,

kinahanglang klaro ang atong pagtudlo. Aron sa pagtabang kanila nga magpabilin

ug mamalandong unsay ilang nakat-unan, ang atong pagtudlo kinahanglang

mahimong mahinumduman. Mao kini ang mga katarungan sa pagpili

pag-ayo sa mga paagi sa pagtudlo ug sa paggamit niini sa epektibo nga paagi:

aron mahimong nindot ang mga leksyon, klaro, ug mahinumduman.


GA MITA ANG EPEKTIBO NGA MGA PA M AAGI

PAGTUDLO GINAMITANG LAIN-LAINGPAMAAGI

25

Ang Paggamit og Lain-laing mgaPamaagi sa kada Leksyon

Kon ang usa ka asawa magplano og usaka semana nga menu sa panihapon, diligayud tingali siya moandam og pareha ngapagkaon sa pito ka nagsunodsunod nga mgagabii. Bisan kon ang iyang badyet limitadonga moandam lang siya og mga patatas kadagabii, sa dili madugay makat-on siya og dag-hang mga pamaagi sa pagluto og patatas.

Ang ebanghelyo mahimong ikatudlo usabsa lain-laing mga pamaagi. Kinahanglangwalay magtutudlo nga magbalikbalik sa pag-tudlo sa samang matang sa leksyon kadasemana. Kon mogamit ka og lain-laing mgakalihokan sa pagkat-on, ang mga estudyantemas makasabut sa mga baruganan sa ebang-helyo og mas daghan ang mahinumduman.Ang gipili pag-ayo nga pamaagi mas maka-paklaro sa usa ka baruganan, mas maanin-dot, ug mas mahinumduman.

Samtang mangandam ikaw sa pagtudlo,siguroha nga mogamit ikaw og lain-laingmga pamagi sa kada leksyon. Kini nagpasa-but sa paggamit og butang nga yano samasa poster nga kinoloran o tsart sa bungbongsa usa ka leksyon ug lista sa mga pangutanadiha sa pisara sa laing leksyon.

Ang Paggamit og Lain-laing mgaPamaagi sa Matag Leksyon

Dugang sa paggamit sa lain-laing mgapamaagi gikan sa kada leksyon, kinahang-lang imong itudlo ang matag leksyon gina-mit ang lain-laing mga pamaagi. Ang mgabata, sa ilang natural nga kakuryoso, moapilgayud sa lain-laing mga kalihokan sa pagkat-on––kasagaran mga lima ug pito kada lek-syon. Ang kabatan-onan moapil usab salain-laing mga pamaagi. Bisan kon magtudloka og mga hamtong, kinahanglan nga mag-andam ka og dili moubos sa tulo ka mgapamaagi sa matag leksyon.

Pagpili ug Pag-andam og Lain-laingmga Pamaagi sa Pagtudlo.

Adunay daghang mga kapanguhaan ngamakatabang kanimo nga makapili og mgapamaagi kon mag-andam sa imong mga lek-syon. Ibutang sa hunahuna ang mosunodnga mga ideya samtang magplano ka konunsa nga mga pamaagi ang gamiton sa usaka leksyon:

� I-konsiderar ang unang mga sugyot ngagihatag sa manwal sa leksyon. Kon giki-nahanglan, ipahaum kini ngadto sa mgapanginahanglan niadtong imong gitud-loan.

� Pagbaton og klaro nga katuyoan sa pagga-mit og usa ka pamaagi. Pagpili og mgapamaagi nga nagsuporta ug naglig-onsa importante nga katuyoan sa leksyon.Kinahanglan nga kini matuod sa kamatu-oran ug sa kinabuhi ug naghatag oggibug-aton sa kamatuoran, kaayo, ugkatahum. Ayaw paggamit og pamaagiaron sa paglingaw lamang o pagpatay sa oras.

� Pagpili og mga pamaagi nga angay ugepektibo. Ang ubang mga pamaagi, samasa mga istorya ug paggamit sa pisara,mas kanunay magamit kay sa uban, samasa mga panel discussions ug mga dula. (Tan-awa sa “Pagpili og Angay nga mgaPamaagi,” pahina 91; “Pagpili og Epektibonga mga Pamaagi,” pahina 92).

� Kon angay, pagpili og mga pamaagi ngaaktibong makapaapil sa mga estudyante.Importante kini alang sa tanang mgaestudyante, ilabi na sa mga bata.

� Pagpraktis sa paggamit sa mga pamaagi sadili ka pa motudlo sa leksyon. Importantekaayo kini kon wala pa nimo magamitang mao nga pamaagi kaniadto.

Paggamit og Lain-laing mga Pamaagisa imong mga Leksyon

Ang tsart sa pahina 90 makatabangkanimo nga makadeterminar kon duna baylain-laing pamaagi diha sa imong mga lek-syon. Mahimo ka nga mohimo og susamanga tsart sa imong journal o sa notebook. Saibabaw sa blangko nga mga kolum, isulatang ulohan sa matag usa sa imong sunodnga lima ka mga leksyon. Samtang mag-andam ka sa mga leksyon, butangi og checkdiha sa kolum sa “leksyon” atbang sa matagpamaagi nga imong gigamit.

Ang mga pamaagi nga gilista sa ibabaw satsart mao kadtong gigamit kanunay sa pag-tudlo sa ebanghelyo. Imong mamatikdanang imong kaugalingon nga naggamit sa

89

Si Presidente David O.Mckay miingon, “Angmatag magtutudloadunay responsibilidadsa pagdeterminar konunsaon sa pagtabangang mga sakop sa klasearon ang pagtudlomagmalungtaron”(Gospel Ideals [1953],439).

Pisara

Pagtandi ug Paggamit og mga Butang sa Leksyon

Mga panaghisgutan

Mga Ehemplo

Mga Lecture

Pagpahisama

Musika

Mga Pangutana

Mga kasulatan

Mga Istorya

Mga biswal

Other Methods

Kalihokan ginamit ang mga Bersikulo

Mga Teknik sa Paggamit

Pang-atensyon nga mga Kalihokan

Mga Materyal sa Audiovisual

Brainstorming

Pundok nga Panaghisgut-hisgot [Buzz Sessions]

Mga Case Study

Mga Pagdemonstrar

Dioramas

Dramatisasyon

Mga Kalihokan sa Pag-drawing

Mga Flannel Board

Mga dula

Dinapit nga mga Mamumulong

Mga mapa

Pagmemorya

Mga Overhead Projector

Mga Panel Discussion

Mga Hulagway nga Papel nga Gipatindog

Mga Litrato

Readers’ Theaters

Role Playing

Mga Roller Box

Espesyal nga mga Report

Mga Estasyon

Mga Work Sheet

MGA PAMAAGI NGA AKONG MAGAMIT Leksyon Leksyon Leksyon Leksyon Leksyon


pipila niini nga mga pamaagi sa hapit sa imong tanang mgaleksyon. Ang ubang mga pamaagi nga gilista mahimongepektibo usab depende kon unsay imong gitudlo ug sa mgapanginahanglan niadtong imong gitudloan.

Sa imong paggamit niini nga tsart, magsugod ka sa pag-kakita sa mga sumbanan sa imong pagtudlo. Aduna siguroypipila ka mga pamaagi nga imong gigamit sa matag leksyonug ang uban nga wala gayud nimo magamit.

90

Ubang mga Pamaagi

Komon nga mga Pamaagi nga Gigamit


PAGPILI OG ANGAY NGA MGA PAMAAGI

26

Isip usa ka magtutudlo sa ebanghelyo, nagbarug ikawisip representante sa Ginoo atubangan niadtong imonggitudlo-an. Kinahanglang imong siguroon nga ang tanannimong gibuhat nagasubay sa Iyang kabubut-on ug nga samatag leksyon nagpakita ka og balaang pagtahud alang samga kamatuoran sa ebanghelyo.

Ang Ginoo miingon, “Hinumdumi nga kana nga moabutgikan sa kahitas-an sagrado, ug kinahanglan gayud ipamu-long uban sa pag-amping, ug pinaagi sa pagtugot saEspiritu” (D&P 63:64). Ang mga pamaagi nga imong gami-ton sa pagtudlo sa mga kamatuoran sa ebanghelyo makata-bang sa pagpauswag sa pagkasensitibo sa estudyante ngadtosa sagrado nga mga butang. Busa, kinahanglang imong sigu-roon nga ang mga pamaagi angay alang sa mga baruganannga gitudlo ug nga kini nagsubay sa mga sumbanan saSimbahan. Bisan og adunay daghang mga pamaagi ngamakatabang kanimo sa pagtudlo og usa ka mensahe, anguban niini nga mga pamaagi dili angay alang sa usa ka lek-syon tungod sa hilisgutan o sa mga edad o kasinatian niad-tong imong gitudloan.

Kon maghunahuna ka sa paggamit og usa ka pamaagi,pangutan-a ang imong kaugalingon sa mosunod nga mgapangutana aron sa pagsiguro nga ang pamaagi angay ba.

Ang pamaagi ba makadapit sa Espiritu?

Ang Espiritu kinahanglan anaa aron ang mensahe saebanghelyo motuhop ngadto sa mga kasingkasing niadtongimong gitudloan (tan-awa sa 2 Nephi 33:1; D&P 42:14).Busa, kinahanglang mogamit ka og mga pamaagi nga maoymakapahimutang sa sakto nga kahimtang sa leksyon ugmakadapit sa Espiritu. Sama pananglit, usa ka magtutudlosa Gospel Doctrine migamit sa musika aron sa paghisgot sapagkamartir ni Propeta Joseph Smith. Sa pagpangandamalang sa leksyon, ang magtutudlo miimbitar sa usa kamiyembro sa ward sa pagkanta sa “A Poor Wayfaring Man ofGrief” (Hymns, nu. 29). Sa klase, ang himno nakagiya sa mgahunahuna ug mga pagbati sa mga sakop sa klase ngadto sahigayon sa wala pa moataki ang manggugubot nga panon[mob], sa dihang si John Taylor mikanta niini nga himnongadto sa iyang mga kaigsoonan sa Bilanggoan sa Carthage.Ang Espiritu midala sa katam-is ug sa ka seryoso niananghigayona ngadto sa mga kasingkasing sa mga sakop sa klase.

Ang pamaagi ba mihaum sa ka sagrado sa mgabaruganan nga akong gitudlo?

Ang pipila ka mga pamaagi relaks ra kayo ug dili pormalkay sa uban ug busa angay lamang sa pipila ka mga leksyon.

Sama pananglit, dili angay ang paggamit og role play sapaghisgot sa Pagkabanhaw. Hinoon, ang pag-role play maoyangay nga pamaagi sa pagtudlo unsaon nga mahimongmaayong silingan.

Ang pamaagi ba makahatag og kaayohan ugmakapalig-on sa akong gitudloan?

Ang pagkat-on sa ebanghelyo kinahanglang positibo,makalipay nga kasinatian nga makatabang sa mga estud-yante nga makahibalo sa ilang balaan nga pagkatawo.Kinahanglang mobati kadtong imong gitudloan nga gihi-gugma ug gitahud nimo sila.

Ang materyal nga kontrobersyal o makapakugang dilimakapalambo og pagtuo ug pagpamatuod ug kinahanglangdili gamiton. Ayaw paggamit og bisan unsang paagi ngamakapaulaw o makapaubos ni bisan kinsa.

Ang Materyal Aprobado ba sa Simbahan?

Gamita ang bag-o nga mga edisyon sa sumbanan ngamga kasulatan ug ang mga materyal sa leksyon nga giman-tala sa Simbahan. I-konsiderar ang mga paagi nga gisugyotdiha sa manwal sa leksyon sa dili pa mokonsulta sa ubangmga kapanguhaan alang sa mga ideya. Bisan unsa nga mgamateryal o mga ideya nga imong gamiton nga wala diha samanwal kinahanglan mopasabut sa kamatuoran ug kaayo.Sa pagdugang sa mga materyal sa leksyon ug sa mga kasula-tan, mahimong mogamit ka og mga pakigpulong sa kinati-buk-ang komperensya, mga magasin sa Simbahan, ughinimo sa Simbahan nga audiovisual nga mga materyal ugmga litrato.

Nagsunod ba ako og sakto nga mga pamaagi sapagpangandam sa paggamit sa maong pamaagi?

Ang ubang mga pamaagi nagkinahanglan og espesyal ngapagpangandam. Sama pananglit, kinahanglang duna kaypagtugot gikan sa bishop sa pagdapit og mga mamumulong,ug ang pagtugot sa stake president gikinahanglan sa pagda-pit og mga mamumulong ngadto sa mga miting sa stake(tan-awa sa Tamdanan nga Basahon sa mga Panudlo saSimbahan, Basahon 2: Mga Pangulo sa Pagkapari ug Kaabag[1998], 325).

Dugang Impormasyon

Alang sa dugang pa nga impormasyon sa pagpili og mgapamaagi, tan-awa ang leksyon 8 ug 9 diha sa Ang Pagtudlosa Kurso sa Ebanghelyo (mga pahina 228–35).

91


PAGPILI OG EPEKTIBONGA MGA PAMAAGI

27

Epektibo nga mga pamaagi sa pagtudlomakapahimo sa mga leksyon nga klaro, nin-dot, ug mahinumduman. Kon maghuna-huna ka sa paggamit og usa ka pamaagi,pangutan-a ang imong kaugalingon samosunod nga mga pangutana aron sa pagsi-guro nga kini epektibo.

Ang pamaagi ba makatabang sa mgaestudyante nga mas makasabut samga baruganan nga akong gitudlo?

Epektibo nga mga pamaagi mahimongmagamit sa pagpasabut sa mga barugananug sa pagpalig-on sa mga leksyon. Pananglit,usa ka batan-ong misyonaryo nagtudlo ogusa ka investigator mahitungod sa pangina-hanglan nga ipahiuli ang ebanghelyo sayuta. Mitubag ang investigator nga angiyang simbahan mitudlo kaniya og daghangbililhong mga kamatuoran ug nga kini igona kayo alang sa iyang pamilya. Aron mata-bangan ang investigator nga mas makasabutsa kahulugan sa Apostasiya ug sa pangina-hanglan sa Pagpahiuli, ang misyonaryo nag-dala og yardahan sa sunod ngapanaghisgutan. Iyang gipasabut nga kiningyardahan sakto gayud nga usa ka yarda anggitas-on. Kon pipila lang ka mga pulgadaang kuhaon, ang nahibilin sa yardahanmagamit gihapon sa pagsukod og distansya,pero dili na kini makasukod og kompletonga yarda. Human sa kamatayon sa mgaApostoles, mga piraso sa kamatuoran nawaladinhi ug didto. Mga kausaban hinay-hinaymisulod ngadto sa doktrina sa dihang walaypropeta nga mamulong alang sa Ginoo.Kabahin sa kamatuoran nagpabilin, ug kinimaayo, pero wala kini magrepresentar sakahingpitan sa kamatuoran. Alang sa usa kasimbahan nga mahimong Simbahan niJesukristo kinahanglan nga aduna kini satanang kamatuoran nga Iyang gitudlo. Kondili, nagtudlo lamang kini og gamay ngabahin sa unsay angay.

Ang paagi ba maalamon nga mogamitsa oras?

Daghang mga magtutudlo nagtuo ngaduna silay daghang oras sa sinugdanan saleksyon. Ang nahitabo, dili nila matarungpaggamit ang unang mga minuto pinaagi sapaggahin og taas nga panahon sa makali-ngaw nga pamaagi sa pagtudlo. Dayon,tunga-tunga sa oras sa leksyon, nakaamgosila nga kinahanglan pa nilang motudlo sakadaghanan sa leksyon. Aron makabawi,ilang paspasan sa pagtudlo, biyaan angimportante nga mga bahin sa leksyon. Sakasagaran ilang dalidalion ang pagtapos kaysa paghatag og kahigayunan sa paghisgot ogmga ideya ug sa pagtabang sa mga estud-yante kon unsaon sa paggamit ang mgabaruganan nga gitudlo.

Planoha pag-ayo ang mga pamaagi ngaimong pagagamiton diha sa leksyon ug angoras nga imong igahin niini. Makatabangkini kanimo sa paggamit og lain-laing nin-dot nga mga pamaagi nga dili maoy mahi-mong pokus sa leksyon.

Siguroha nga ang mga pamaagi ngaimong gigamit dili kaayo taas alang sa mgabaruganan nga imong gitudlo. Pananglit,magtudlo sa gamay nga mga grupo mahi-mong epektibo nga paagi sa pagtudlo ogkomplikado nga baruganan, pero kay nagki-nahanglan kini og igong panahon dili kinilabing maayong pamaagi sa pagtudlo ogyano nga baruganan.

Ang paagi ba makatubag sa mgapanginahanglan sa akong gitudloan?

Ang mga pamaagi nga imong gamitonkinahanglang makatabang sa mga estud-yante nga makasabut sa baruganan ngaimong gitudlo ug makapadugang sa ilangtinguha sa pagsunod niini. Pakisayud sa mgakaagi, kalampusan, mga tumong sa estud-yante, ug uban pa aron makapili omga paaginga makatudlo, mahinumduman, ug maka-padasig alang kanila. Kon nakasabut ka niad-tong imong gitudloan, makalikay ka sa mgapaagi nga makapasilo o makalibog kanila.

Naggamit ba ako og mao ra gihaponnga paagi kanunay?

Bisan ang madanihon nga teknik sa pag-tudlo makalaay kon sobra ra paggamit.Siguroha sa paggamit og lain-laing mgapamaagi sa pagtudlo.

Dugang Impormasyon

Alang sa dugang pa nga impormasyon sapagpili og mga pamaagi, tan-awa ang lek-syon 8 ug 9 diha sa Ang Pagtudlo sa Kurso saEbanghelyo (mga pahina 228–35).

92

Si Elder Boyd K. Packermitudlo: “Kon magtudlokita og moral ugespirituhanong mgahiyas, nagtudlo kita ogmga butang nga dilimahikap. Tingali walaypagtudlo nga lisudtumanon, ni magantihonkaayo kon malampusonnga gihimo. Adunay mgateknik nga himoon ugmga himan nga gamiton.Adunay mga butang ngamabuhat sa mgamagtutudlo aron sa pag-andam sa ilang mgakaugalingon ug sa ilangmga leksyon aron angilang mga estudyante . . .matudloan, ug ang ilangmga pagpamatuodmahatag sa usag usa”(Teach Ye Diligently, rev.ed. [1991], 62).


PAGSUGOD SALEKSYON

28

Sa dili magsugod ang konsiyerto, sa kasa-garan ang mga tumatan-aw makadungog samga kasikas sa lain-laing mga kombinasyonsa tingog. Ang tanan nga mga musikeromangandam alang sa konsiyerto ug sasamang higayon magpatingog sa ilang tagsa-tagsa ka instrumento sa pagbansay-bansay.Hinoon, kon ang ilang konduktor mosakana sa entablado ug mopataas sa baton, silangtanan mohilum, magbantay, ug ang tananmangandam sa pagtukar og maanindot ngahuni.

Sama sa konduktor sa musika kinsamokontrolar sa mga musikero sa pagsugodsa konsiyerto, ikaw usab kinahanglangmokontrolar sa mga sakop sa klase sa pagsu-god sa leksyon. Sa dili ka pa magsugod saleksyon, ang uban mahimong magbasa-basa,ang uban nanaglingkod lang, ug ang ubanmanagtabi. Makadungog ikaw og daghangpag-istoryahanay nianang orasa. Bisan pag-kahuman sa pangbukas nga pag-ampo, angmga nanambong mahimong dili kaayotinud-anay nga mopunting sa pagtampo saleksyon. Ug bisan tingali nagkinahanglankini og labaw pa kay sa pagpataas sa baton,adunay ubay-ubay nga mga yanong paagiaron mapunting ang atensyon sa tanan dihasa leksyon.

Mga Patakaran alang sa Pagsugodsa usa ka Leksyon

Ang mga pasiuna sa leksyon kinahang-lang mohimo og mas labaw pa kay sa pag-kuha sa atensyon sa mga estudyante. Konang usa ka pasiuna walay kalambigitan saleksyon, mas makadaot kini kay sa makata-bang. Pananglitan, kon ang magtutudlo saSunday School mosugod pinaagi sa usa kakomedya sa pagsugod sa leksyon, ang mgasakop sa klase tingali maminaw, apanmahimo usab nga madala ang ilang mgahunahuna palayo sa mga butang ngamaoy tuyo sa mga baruganan nga itudlo.Kinahanglang likayan nimo ang pagpangayo

og dispensa (sama sa “dili kaayo ko andam”)ug uban pang mga pulong nga dili modalatumong ngadto sa leksyon.

Kon ikaw magtudlo og lain-lain nga lek-syon, ayaw kini sugdi sa pareho kanunaynga pamaagi sa tanang higayon. Ang pag-usab-usab makadugang sa interes ug usa kinika elemento sa pagpaukyab. Basin ganahanka nga mogamit sa mga pamaagi nga gihu-lagway dinhi niini nga basahon diha sa mgapahina 159–85. Alang sa mga sumbanan sapagpili sa angay ug epektibo nga mga pama-agi, tan-awa sa mga pahina 91–92.

Mga Sanglitanan sa Epektibo ngaPagsugod sa Leksyon

Paggamit og mga Butang sa LeksyonMakagamit ikaw og mga butang sa pag-

tudlo sa mga baruganan sa ebanghelyo (tan-awa sa “Mga Pagtandi ug Paggamit og mgaButang sa Leksyon,”mga pahina 163–64).Pananglitan, sa pagsugod og usa ka leksyonkabahin sa pagpili og mga butang nga bilil-hon kaayo sa kalag, mahimo nimo nga ipa-kita ang usa ka tinuod nga kwarta tapad sausa ka dulaan nga kwarta o usa ka papel ngapareho og gidak-on sa tinuod nga kwarta.Dayon pangutan-a ang imong mga gitud-loan kon asa ang ilang kuhaon isip suhol sailang pagtrabaho. Kini makadala ngadto sausa ka panaghisgutan kon asa ang matuodnga panudlo ug kon asa nga panudlo angtinumo-tumo.

Pagsulat og mga Pangutana diha sa PisaraAng mga Pangutana nga isulat sa pisara sa

dili pa magsugod ang klase makatabang samga estudyante nga maghunahuna kabahinsa hilisgutan bisan sa dili pa sugdan ang lek-syon. Sama pananglit, sa usa ka leksyonkabahin sa pagdala sa atong kaugalingon sapangalan ni Jesukristo, mahimong isulatnimo kining mosunod diha sa pisara:

� Unsang mga butanga ang imong gibuhattungod kay gidala nimo sa imong kaugali-ngon ang pangalan ni Jesukristo?

� Unsang mga butanga ang wala nimobuhata tungod kay gidala nimo sa imongkaugalingon ang pangalan ni Jesukristo?

Pagpaambit og usa ka SugilanonAng mga sugilanon makapukaw sa interes

sa estudyante. Kasagaran kitang makatudloog usa ka baruganan nga labaw ka epektibokon sugdan nato sa paghatag og sugilanon sapaghulagway niini. Makatabang kini sa mgaestudyante aron makasabut sa baruganan ngagibase sa inadlaw nga mga kasinatian.

93


PAGTAPOS SA LEKSYON

29

“Oy, hurot na ang akong oras, apan walapa nako mahuman ang leksyon. Kadiyot nalang gyud, paspasan lang nako kining kata-pusan nga bahin.” Hapit tanan nakabati naog mga pulong nga ingon niini gikan sa usaka magtutudlo. Kana nga mga pulonga nag-pasabut nga ang magtutudlo nawad-an sausa ka importante nga kahigayunan sa pag-tudlo: ang kahigayunan nga modala sa lek-syon ngadto sa usa ka epektibo nga panapos.

Mga Kalidad sa Epektibo nga mgaPanapos

Ang epektibo nga panapos dili kay bastalang mahitabo; kinahanglan kini nga anda-mon isip kabahin sa leksyon. Ang panaposmas labing epektibo kon aduna kini niiningmosunod nga mga kinaiya:

� Kini hamubo, daklit, ug may tumong. Sakinatibuk-an, dili kini maglakip sa mgabutang nga wala nimo itudlo sa leksyon.

� Kini mag-summarize ug mohugpong samga baruganan nga imong gitudlo.

� Kini magpatin-aw sa importanteng mgapunto nga natampo sa mga mitambong.

� Kini makatabang sa mga estudyante aronmaaplay ang mga baruganan sa ebang-helyo diha sa ilang mga kinabuhi.

� Kini makabayaw, makapadasig, ug tini-nuod.

� Kini maglakip og oras alang sa pagpama-tuod.

Ang mga mosunod maoy pipila sa mgapaagi isip ehemplo unsaon sa paghimo ogpanapos sa usa ka leksyon:

� Sublia ang katuyoan sa leksyon.Pangutan-a ang imong mga gitudloankon unsaon nila kini sa paggamit sa ilangkinabuhi sa mosunod nga mga semana.

� Sa dili pa magsugod ang leksyon, pag-assign og usa o duha ka sakop sa pagpa-minaw og maayo ug paandama sila aron

mo-summarize og usa ka mahinungdanonnga butang sa leksyon o sa kinatibuk-annga leksyon.

� Pangutan-a ang imong mga gitudloankon unsa kahay ilang isulti kon adunaygustong masayud kon unsay ilang nakat-unan sa leksyon.

� Paghimo og kalihokan nga makatabangsa imong mga gitudloan nga maka-sum-marize sa pinakaunod sa leksyon (tan-awasa “Mga Work Sheet,” mga pahina184–85).

Paggahin og Panahon alang sa usa kaPanapos

Aron makapresentar og maayong pana-pos, kinahanglang alerto ug maayo ka ngamogamit sa imong oras. Bisan sa leksyonnga maayo ang pagkaandam dili sa kanunaymagamit ang tanan nga giplano. Ang pangi-nahanglan sa imong mga gitudloan mahi-mong makapagahin nimo og ubay-ubay ngaoras alang sa usa ka partikular nga punto kaysa imong gihunahuna nga mahitabo.

Kon mahitabo man kini, kinahanglannimong bantayan ang orasan. Hinayhinayisa pagtapos ang leksyon sa dili ka pa mahut-dan sa oras. Buhata ang tanan aron mahimonimo ang hapsay nga transisyon gikan samga gihisgutan og sa paglakip niini sa mubokaayo nga katingbanan [summary] sa lek-syon. Dayon ihatag ang panapos sa leksyon.

Pag-usab sa Imong Giandam nga mgaPanapos

Dunay panahon, nga kinahanglannimong usbon ang imong giandam ngapanapos tungod sa usa ka panaghisgutan,komentaryo, o pag-aghat gikan sa Espiritu.Kining mosunod nga sugilanon maoy usa kaehemplo sa usa ka magtutudlo kinsa miga-mit sa usa ka talagsaong kahigayunan sapaghatag og panapos sa leksyon:

Sa hinapos sa usa ka pangbuntag ngaklase sa seminary, ang magtutudlo nagti-nguha nga humanon ang diskusyon. Angpinakaunod sa leksyon mao nga makaadtokita kang Kristo kon atong tumanon angiyang mga kasuguan. Ang gihisgutan sa klasemao ang mga butang nga gipanghimo saubang mga tin-edyers nga maoy nakapu-gong kanila nga makaduol sa Manluluwas ugmadawat ang kinatibuk-ang panalangin saIyang Pag-ula.

Ang magtutudlo nagplano nga ang iyangpanapos ibase niya kon unsay mga nakasulatsa pisara. Apan nakita niya ang usa ka estud-yante nga may dala nga nga painting usa ka

94


proyekto sa art sa eskwelahan. Usa kadto kahulagway sa usa ka karnero nga nagtutok sakoral nga kahoy. Nangayo og permiso angmagtutudlo nga ipakita niya ang painting saklase, ug iyang gipasabot ang nakita niya sapainting. “Sigun sa atong gihisgutan saklase,” miingon siya, “ang Manluluwas maoang Kordero sa Dios, kinsa mibuhis sa Iyangkinabuhi aron kitang tanan unta makaadtoKaniya ug pinaagi Kaniya makaangkon sakinabuhing dayon. Ang koral dinhi sa pain-ting sama ra sa mga babag nga nagpahilayokanato gikan Kaniya.”

Ang magtutudlo mipahayag sa panghi-naut nga ang mga estudyante unta motang-tang sa mga “koral” nga maoy nagpugongkanila nga maduol ngadto sa Manluluwas.Mipamatuod siya sa imbitasyon saManluluwas: “Umari kanako, . . . ug papahu-layon ko kamo” (Mateo 11:28). Ang oras saklase napupos, ug giuli sa magtutudlo angpainting. Ang impluwensya sa Espiritu nagpa-bilin samtang ang mga estudyante nangga-was sa bilding.

95


ANDAMA ANG TANANGKINAHANGLANON NGA BUTANG

Samtang atong igahin ang atong kaugalingon sa buluhaton sa Ginoo,

kinahanglan kitang mangilabot sa malisud nga buluhaton sa pagpangandam . . . .

Ang instraksyon sa Ginoo nga kita magtudlo pinaagi sa Espiritu wala

maglingkawas kanato bisan sa pinakagamay nga sukod gikan

sa panginahanglan sa pagbuhat og kaugalingong pagpangandam . . . .

Kinahanglan natong tun-an ang mga kasulatan. Kinahanglang tun-an nato ang

mga panudlo sa mga buhing propeta. Kinahanglan kitang magkat-on kutob

sa atong mahimo nga mahimo kitang angayan sa atubangan ug dali nga masabtan . . . .

Ang pagpangandam maoy usa ka panginahanglan sa pagtudlo pinaagi sa Espiritu.

Elder Dallin H. Oaks

ANDA M A ANG TANANG KINAHANGLANON NGA BUTANG

PAGGAHIN OG PANAHON ALANG SA PAGPANGANDAM

30

Human ang Manluluwas migahin og adlaw sa pagpa-nudlo sa mga Nephites, Iya silang gimandoan sa paggahinog panahon aron maandam alang sa mga panudlo ngaIyang ihatag sa mosunod nga adlaw. Miingon siya, “Busapamauli kamo sa inyong mga panimalay, ug palandongakini nga mga butang nga Ako miingon, ug pangayoa saAmahan, pinaagi sa akong ngalan, aron kamo makasabut,ug andama ang inyong mga hunahuna alang sa ugma”(3 Nephi 17:3). Mahimo nimong iaplay kini nga mga baru-ganan sa imong pagpangandam isip usa ka magtutudlo.Samtang ikaw naggahin og panahon sa pagpangandam samahunahunaon og mainampoon nga paagi, ikaw mapanala-nginan og mas dako nga panabut. Mas dali pa nimongmadawat ang giya sa Espiritu.

Pagpangandam og Sayo sa Leksyon

Usahay sangunan ikaw sa pagtudlo nga gamay ra kaayoang oras sa pagpangandam. Apan sa kasagaran bisan layo pamay higayon ka sa pagpangandam og maayo. Usa kini kaimportante nga bahin sa pagtudlo. Kon mas sayo nimongsugdan kini sa pag-ampo, paghunahuna, ug pagpangandamsa imong sunod nga leksyon, mas dako ang imong panahonnga magiyahan sa Espiritu aron makakita og mga sanglita-nan, mga ikatandi, ug lain pang mga ideya nga ikadugangsa leksyon (tan-awa sa “Pag-ila ug Pagsunod sa Espiritu saImong Pagtudlo,” mga pahina 47–48; “Pagpangita og mgaLeksyon Bisan Asa,” mga pahina 22–23; “Mga Pagtandi ugPaggamit og mga Butang sa Leksyon,” mga pahina 163–64).Aduna ka pay panahon sa paghangyo sa imong mga tudloa-nan nga mangandam og espesyal nga mga assignment, samasa pagpresentar og musika (tan-awa sa mga pahina 173–76).May panahon pa usab ikaw nga motino ug mangandam sapaggamit og mga kapanguhaan nga anaa sa meetinghouse lib-rary (tan-awa sa “Mga Kapanguhaan sa Simbahan alang saPagtudlo sa Ebanghelyo,” pahina 105).

Makatabang sa kanunay kon sugdan sa paghunahunaang umaabot nga leksyon inig kahuman dayon nimo ogtudlo sa nag-una nga leksyon. Mahibaloan pa nimo pag-ayoang imong gipangtudloan ug ang ilang mga panginahang-lan ug mga gusto human gyud dayon nga sila imong gikau-ban. Mas mahibaloan pa nimo kon giunsa nila pagdawatang imong pagtudlo. Imong matimbang-timbang angimong nahimo ug ang mga pamaagi samtang kini lab-as pasa imong hunahuna.

Ang Pagkaplag og Kalipay sa Pagpangandam

Usa ka magtutudlo mihulagway sa kalipay nga moabutkon kita mogahin og panahon alang sa pagpangandam:

“Daghan ang nakakaplag sa kalipay nga anaa sa pagtudlosa ebanghelyo, apan adunay lahi ra nga kalipay ang makitadiha sa pagtudlo—ang kalipay sa pagpangandam. Kasagaran,ang pagpangandam sa leksyon giisip nga usa ka taphaw ngabuluhaton ug baliwalaon lang kini hangtod nga moabut angkatapusang gutlo. Susama sa usa ka dinalidali nga pag-ampo,ang pagpangandam nga anaa na sa katapusang minutomabaw ra kaayo ug dili kaayo epektibo.

“Ako mismo nakahibalo niini nga klase sa preparasyon.Dili kini makapahimuot, ug dili kini makapalambo sa pagsa-lig. Nakasinati usab ako og grabeng kamaya diha sa pagpa-ngandam. Mahimo kana nga usa ka panahon samakahuluganon nga pag-ampo ug halawum nga paghuna-huna. Nakita nako kini nga nahimong usa ka maanindotnga panahon sa pagtahod, paghinuktok, pagsabut, ug inspi-rasyon . . . .

“. . . Samtang akong natilawan ang kalipay sa pagpangan-dam, nadiskkubrehan nako ang talagsaong perlas sa kaalamug panan-awon. Nakita nakong nakakat-on ako og mas dag-han pa pinaagi sa akong pagpangandam kay sa akong pana-hon sa pagtudlo sukad. . . .

“Bisan asa itudlo ang kamatuoran, ang panginahanglansa pagpangandam susama ra gihapon. Si kinsa kadtongmopalambo og agianan padulong sa malampuson nga pag-pangandam makakaplag sa malipayong kasinatian nga naga-hulat kanila” (“Random Sampler: Planning to Teach,”Ensign, Okt. 1995, 73).

Paggahin og Panahon alang sa KaugalingongPagpangandam

Hinumdumi nga sa imong paningkamot sa pagtudlo saebanghelyo ni Jesukristo, ang yano lang nga pagpangandamsa leksyon dili gayud igo. Kinahanglan usab nga maandamang imong kaugalingon. Paggahin og panahon aron matun-an ang mga panambag niini nga libro kabahin sa mgabutang nga imong mahimo aron ikaw espirituhanong maan-dam sa pagtudlo sa ebanghelyo (tan-awa sa mga pahina11–19). Usab, planoha ang pagtambong sa mga miting sapagpalambo sa magtutudlo [teacher improvement meetings].Niini nga miting ikaw ug ang uban pang mga magtutudloug mga lider manag-abot aron sa pagkat-on og mga paagi sapagtudlo sa ebanghelyo nga makatabang kanimo ngamolambo ang imong abilidad ug pagsalig sa kaugalingon.

97


PAGPANGANDAM OG MGA LEKSYON

31

Ang mubo nga panahon nga imong iga-hin sa pagtudlo og leksyon sa panimalay osa simbahan makahimo og mahangturongepekto sa imong gitudloan. Ang matag lek-syon makatabang kanila nga mobati saimpluwensya sa Espiritu, motubo ang ilanggugma alang sa Langitnong Amahan ug niJesukristo, ug molambo ang dedikasyon sapagsunod sa ebanghelyo. Ibutang kini saimong mga hunahuna samtang mangandamka og leksyon. Ang imong kalampusan sapagrepresentar sa Ginoo ug ang pagtudlopinaagi sa Espiritu maimpluwensyahan pina-agi sa gugma nga imong gibubo panahon sapagpangandam sa leksyon.

Pagpangandam og Sayo sa Leksyon

Ang pagplano sa leksyon nanginahanglanog panahon ug atensyon. Pagkahumandayon nimo sa usa ka leksyon, sugdi dayonang pagpangandam alang sa sunod. Masmahibaloan nimo ang imong gipangtudloanug ang ilang mga panginahanglan ug mgainteres pagkahuman dayon sa imong pagpa-kig-uban kanila. Labi pa usab nimong mahi-baloan ang ilang gibati sa imong pagtudlo.

Tulo ka mga Pangutana nga Mogiyasa Imong Pagpangandam og Leksyon

Samtang sugdan nimo ang pagpangan-dam sa usa ka leksyon, pagmainampoon saimong pagribyu sa mga materyal sa leksyon,nga ikonsidera ang mga panginahanglanog mga interes sa imong gitudloan. Dayonhunahunaa ang tulo ka mga pangutananga gilista sa ubos. Kining mga pangutanahamakagiya kanimo hangtod sa katapusansa imong pagpangandam sa leksyon.

1. Unsa may mahitabo sa mga kinabuhiniadtong akong tudloan isip resulta niininga leksyon?

2. Unsang piho nga mga prinsipyo angkinahanglang itudlo?

3. Unsaon man sa pagtudlo niini nga mgaprinsipyo?

Ang mga mosunod maoy mga tino ngamga pamaagi sa paggamit niini nga mgapangutana aron sugdan ang pagpangandamsa leksyon. Samtang imong ribyuhon angusa ka leksyon niini nga pamaagi, isulat angmga ideya nga moabut kanimo. Mohatagkini kanimo og hulagway alang sa imongpadayon nga mainampoong paghunahunasa leksyon.

1. Unsa may mahitabo sa mga kinabuhiniadtong akong tudloan isip resulta niininga leksyon?

Tun-i ug hunahunaa ang mga materyalsa leksyon ug ang kauban nga mga linya sakasulatan. Hunahunaa kon unsay kinahang-lang masabtan sa imong tudloan, bation,tinguhaon, o buhaton isip resulta sa leksyon.Sama pananglit, sa pagpangandam og lek-syon kabahin sa pag-ampo, mahimo kangmohukom nga ang mga tinun-an kinahang-lang makasabut sa importansya sa pag-ampoug kinahanglan nga buhaton nila ang pag-ampo kada buntag ug gabii. Sa pagpangan-dam og leksyon kabahin sa responsibilidadsa pamilya, mahimo kang mohukom ngaisip resulta sa leksyon, ang mga sakop sapamilya kinahanglang mas kugihan sa pag-tuman sa ilang mga buluhaton sa panimalay.Sa pagtudlo og usa ka leksyon kabahin sapagtuon sa kasulatan, mahimo kang mohu-kom nga ang leksyon kinahanglang modasigsa imong gitudloan aron tun-an ang mgakasulatan kada adlaw.

Daghang mga leksyon dinhi sa hinimo saSimbahan nga mga manwal naglangkob ogmga katuyuan nga mga pahayag. Kini ngamga pahayag makatabang kanimo sa pag-ilakon unsaon sa matag leksyon pag-implu-wensya sa imong gitudloan.

2. Unsang piho nga mga prinsipyo angkinahanglang itudlo?

Ibutang kanunay sa imong hunahunaang mga panginahanglan ug mga kasinatiansa imong gipangtudloan. Pangutan-a angimong kaugalingon, “Asa niini nga mgaprinsipyo dinhi sa leksyon ang makatabangsa akong tudloan sa pagsagubang sa mgahagit nga ilang giatubang?”

Sa kasagaran ang usa ka leksyon adunaydaghang mga materyal kay sa mahimonimong itudlo sa oras nga gihatag kanimo.Niining sitwasyona, kinahanglan kangmopili sa materyal nga makatabang kaayosa imong tudloan.

Ang gidaghanon sa materyal nga imongnahurot dili kaayo importante kay sa implu-wensya sa mga kinabuhi sa imong gitudloan.Tungod kay ang daghang mga konsepto sausa ka higayon makapalibog o makapaluya

98

sa mga tinun-an, kasagaran mas labingmaayo nga mopukos og usa o duha ka mgaimportanteng prinsipyo. Dayon makakitaka og dugang mga ideya gikan sa manwal.

Likayi ang pagtudlo sa tanan nga mahi-mong isulti sa usa ka partikular nga hisguta-nan. Ang imong mga gitudloan mahimongaduna nay nahibaloan mahitungod sa gihis-gutan. Ang imong leksyon magsuplementar,magpatin-aw, ug mokumpirmar unsay ilangnahibaloan. Hinumdumi nga ang imong lek-syon dili kay mao lang ang panahon nga silamakakat-on sa mao nga butang.

3. Unsaon man gayud sa pagtudlo niiningmga prinsipyoha?

Kinahanglan kang mopili og mga pama-agi sa pagtudlo nga makatabang sa mgaestudyante nga makasabut ug makaaplay samga prinsipyo nga imong gitudlo (alang sakasayuran kabahin sa pagpili sa angay ugepektibo nga mga pamaagi, tan-awa sa mgapahina 91–92).

Sa pagpili og mga pamaagi, kinahanglannimong ribyuhon una ang mga pangutanadiha sa panaghisgutan, mga sugilanon, uglain pang mga pangkat-on nga mga kaliho-kan nga gisugyot diha sa manwal. kon gibatinimong kini nga leksyon makatabang nilanga makab-ot ang ilang panginahanglan,bansaya ang imong kaugalingon sa mgapamaagi. Kon gibati nimo nga kinahanglankang mogamit ug lain pang mga pamaagi,sugdi kini og sayo aron madeterminar nimokon unsaon sa pagtudlo ang mao nga prinsi-pyo. Konsideraha ang paggamit og mgasanglitanan [examples], mga ilustrasyon, mgaikatandi, o personal nga mga kasinatian ngamakatabang og tudlo sa importanteng mgaprinsipyo sa leksyon.

Ang mga pamaagi nga nahukmannimong gamiton mahimong nanginahang-lan nga mogamit ikaw og mga materyalgikan sa library sa meetinghouse, sama sa mgahulagway, mga butang, mga hymnbooks, ovideocassettes.

Pag-ugmad sa Imong mga Ideya

Kon aduna ka nay nahunahunaan ngamga ideya kon unsaon nimo sa pagtudloang leksyon, mahimo nimo kining palam-boon og mahashasan. Kon makapangandamka og sayo, mas labaw kang makahunahunaog mga kasinatian, mga sugilanon, ug mgakasulatan nga makatabang sa imong mgagitudloan. Ang mga ideya moabut kanimosamtang imong hinuktukan ang mga prinsi-pyo nga igtutudlo ug ang mga panginahang-

lan sa imong gitudloan. Usa kini ka paaginga ang Espiritu makagiya kanimo sa imongpagpangandam. Basin gusto nimong magda-ladala og notebook aron imong masulat angmga ideya nga moabut kanimo.

Niining puntoha makatabang sa imongpagplano ang pagtuon sa makausa pa angmga pakisayran sa kasulatan [scripture referen-ces] nga gamitonon sa leksyon. Makatabanggayud nga masabtan nimo kini pag-ayo ugimo kining ikapahisama ngadto sa imongmga gitudloan.

Pagpasibo [Adjusting] ug Pag-usab[Revising] Sigun sa Panginahanglan

Samtang magkaduol ang oras sa imongpagtudlo, mahimo nga aduna pa gayuy finalnga mga kausaban nga himoon. Susama rakaayo kini sa pagpamung-ol nga gihimo sahardinero aron makahimo og husto ngaporma sa kahoy o gagmayng tanum. Niiningaktoha kinahanglan ka nga:

� Adunay tin-aw nga panghunahuna konunsay mahitabo sa mga kinabuhi niad-tong imong gitudloan agig resulta saleksyon. Pangutan-a ang imong kaugali-ngon, “Ang leksyon ba makahatag niininga mga resulta?”

� Moribyu sa tino nga mga punto ngagusto nimong itudlo gikan sa manwal:ang labing mahinungdanon nga mgaprinsipyo ug mga nagsuporta nga mgaideya. Planoha ang klaro nga sundanan.Siguroha ang pagplano sa usa ka klaronga sinugdanan og usa ka lig-on, maytumong nga panapos (tan-awa sa“Pagsugod sa Leksyon,” pahina 93;“Pagtapos sa Leksyon,” mga pahina94–95).

� Mohimo sa katapusan nga desisyon konunsa nga pamaagi sa pagtudlo ang imonggamiton. Siguroha nga ang mga pamaaginga imong pilion makatabang sa imongmga gitudloan nga ikaaplay ang mgabaruganan nga imong itudlo.

� Tapusa ang inyong mga pagpili sa mgamateryal nga imong gamiton.

Mahimong dasigon ka sa Espiritu sa pag-himo og mga kausaban diha gayud sa hapitna ang leksyon. Mahimo ka usab nga mada-sig sa paghimo og mga kausaban diha gayudpanahon sa imong pagtudlo. Dawata kininga mga pagdasig, ug hinumdumi nga angimong mainampingong pagpangandam angnagtugot nga kamo makadawat sa nagpada-yong giya sa Espiritu.

Tan-awa pag-ayo kiningduha ka mga hulagway.Hain sa mga hulagwayang naghatag og masmaayong ideya kon unsayhitsura sa usa ka itik?Timan-i nga ang unanghulagway naglangkob sadaghang mga detalye saitik ug wala ilabot angubang mga elemento ngamakahimong lahi sa usaka itik. Samtang hukmannimo ang pagpokusngadto sa usa o duha kamga prinsipyo sa leksyon,siguroha nga dili nimomaapil ang mga ideya ngamakapalahi sa mgabaruganan. Pag-andam ogleksyon nga sama sa unanga hulagway: simple,klaro, ug pokus kaayo.


99


PAGMUGNA OG MGA LEKSYON GIKAN SAMGA PAKIGPULONG SA KOMPERENSYAUG LAIN PANG MGA KAPANGUHAAN

32

Ang ginama nang daan nga manwal saleksyon wala gihatag alang sa tanang pana-hon sa pagpanudlo sa Simbahan. Sa ubangmga sitwasyon mahimo ka nga motudlogikan sa mga artikulo sa mga magasin saSimbahan o gikan sa mga pamulong sa kina-tibuk-ang komperensya. Sa laing mga sitwas-yon mahimo ka nga motudlo gikan sa usa kalibro nga adunay mga pangutana nga angaytun-an apan walay plano sa leksyon.

Kon mag-andam ka og leksyon gikanniini nga mga kapanguhaan, kinahanglannimong sundon ang mga sugyot diha sa“Pagpangandam og mga Leksyon” (mgapahina 98–99). Samtang buhaton nimo kini,ang Espiritu mogiya kanimo sa imong desis-yon kon unsay imong itudlo ug unsaon sapagtudlo niini.

Mga Ehemplo og Unsaon sa Pagplanoang Leksyon Gikan sa Mga Pamulongsa Kinatibuk-ang Komperensya

Konsideraha kini nga mga kinutlo gikansa pamulong sa kinatibuk-ang komperensyani Elder Joseph B. Wirthlin:

“Ang katapusang bahin sa ika-trese ngaartikulo sa hugot nga pagtuo nag-ingon,‘Kon adunay mga butang nga mahiyason,matahum, o maayo og dungog o dalaygon,kami naninguha sa pagpangita niining mgabutanga.’

“Ang pulong nga pagpangita nagpasabutsa pagsiksik, sulayan sa pagkaplag, sulayan sapag-angkon. Nanginahanglan sa aktibo,masaligon nga pag-atubang sa kinabuhi.Sama pananglit, si Abraham ‘nagtinguha samga panalangin gikan sa mga amahan . . .ug mahimo nga usa ka labaw nga sumusu-nod sa pagkamatarung’ (Abraham 1:2).Baligtad kini sa paghulat lamang sa nindotnga moabut kanato nga walay paningkamotsa atong bahin.

“Mahimo natong buhungon ang atongmga kinabuhi sa pagkamaayo, nga wala naylugar sa laing butang. Daghan kaayo ang

ania kanato nga maanindot nga kapiliandiin dili na nato kinahanglan pang moambitsa kadautan” (sa Conference Report, Abr.1992, 120; o Ensign, Mayo 1992, 86).

Ang mosunod nga ehemplo nagpakita ogusa ka paagi sa pagpangandam sa leksyonbinase niini nga mga pulong.

1. Basaha ang mga pulong ni ElderWirthlin.

Pagmainampoon sa imong paghunahunasa mga tudloanan, sa paghunahuna konunsaon nga kining mensahe maaplay ngadtokanila.

2. Hunahunaa kon unsay mahitabo sa mgakinabuhi sa imong tudloan isip resulta saleksyon.

Sama pananglit, kon ikaw magtudlo sakabatan-onan, mahimo nimo silang pahi-moon og mga tumong nga makatabang nilasa pagpangita sa mga butang nga maayo.Kini mahimong maglakip sa mga tumongkabahin sa pagtuon sa kasulatan, maayo ngakalingawan, o makapabayaw nga mga kali-hokan uban sa mga higala.

3. Pilia ang pinakamahinungdanon ngabaruganan o mga prinsipyo nga imongitudlo, kauban sa mga ideya ngamakatabang.

Unsay imong gipili nga maipasabut pag-ayo magdepende sa mga panginahanglan saimong tudloan. Kon ikaw kugihan og mag-mainampoon, madawat nimo ang giya saEspiritu sa paghimo niini nga desisyon.

Sama pananglit, sa pagtudlo sa mga kaba-tan-onan sa ka-importante sa pagpangita samaayo, mahimo kang mopukos sa mgapulong ni Elder Wirthlin nga “ Daghankaayo ang ania kanato nga maanindot ngakapilian diin dili na nato kinahanglan pangmoambit sa kadautan.” Ang mga ideya ngapangsuporta mahimong maglakip nga kitakinahanglang aktibo nga mangita sa maa-

100


nindot nga mga butang ug nga kita makapangayo sa tabangsa Ginoo kon kita mobuhat sa ingon.

Samtang ikaw mangandam sa pagtudlo niini nga mgaprinsipyo, mahimo kang moabli sa Doktrina ug mgaPakigsaad 6:7, diin nag-ingon nga “ayaw pangita sa mgakatigayunan apan sa kaalam,” ug sa Doktrina ug mgaPakigsaad 46:8, diin nag-ingon nga “pangitaa . . . sa mati-nguhaon nga paagi ang labing maayo nga mga gasa.”Samtang tun-an nimo kini nga mga pagtulun-an, mahimonimong pangitaon ang mga kinahanglanon kaayo sa imounya nga pagtudlo sa mga prinsipyo sa leksyon.

4. Hunahunaa kon unsaon nimo sa pagtudlo angmahinungdanong mga ideya ug sa mga pangsuporta ngamga ideya nga imong gipili.

Pangitaa og maayo pinaagi sa mga pamaagi sa pagtudlonga gihulagway sa mga pahina 159–85. Ang mga ideya moa-but kanimo samtang imong gihunahuna unsaon sa pag-tudlo ang imong klase.

Pananglitan, mahimo kang mohimo og usa ka activity sapisara diin ang mga nanagtuon molista sa nagkalain-lainnilang paagi sa paggamit sa ilang oras. Kini makadalangadto sa usa ka panaghisgutan kon sila ba mituman satambag ni Elder Wirthlin nga “buhungon nato ang atong

mga kinabuhi sa pagkamaayo, nga wala nay lugar sa laingbutang.”

Samtang imong ikonsidera ang paghimo og ingon ngamga panaghisgutan, sugdi sa paghunahuna og mga pangu-tana nga ikapangutana (tan-awa sa “Pagtudlo ginamit angmga Pangutana,” mga pahina 68–70). Sama pananglit, sam-tang imong hisgutan ang ka-importante sa pagpuyo sigun satambag ni Elder Wirthlin, mahimo kang mangutana, “Unsanga mga kausaban ang atong mahimo nga makatabang sapagbuhong sa atong mga kinabuhi sa pagkamaayo?”

Ang paghunahuna og maayo sa tino nga mga pangina-hanglan sa imong tudloan ug ang pagtuon pag-ayo sa nag-kalain-laing pamaagi sa pagtudlo nga makit-an niininglibroha, makahimo kanimo nga mas labaw ka nga masaligonug mamugnaon [creative] sa pagpalambo og mga ideya alangsa pagtudlo.

Ang pagpangandam og leksyon gikan sa mga pamulongsa kinatibuk-ang komperensya nanginahanglan og dugangnga pagkamamugnaon [creativity]. Kon ikaw mangandamuban sa kakugi ug mangita sa Espiritu, madasig ikaw sa pag-pangandam niana nga mga leksyon. Ikaw ug ang imongmga tudloan mapanalanginan isip resulta sa imong pagpa-ngandam.

101


PAGPAHIANGAY SA MGA LEKSYONNGADTO SA IMONG GITUDLOAN

33

Ang mga manwal nga gimugna saSimbahan mainampingong giandam sa pag-siguro nga ang mga doktrina sa Simbahankanunay nga putli. Nag-establisar kini ogmga giya alang sa pagpanudlo diha saSimbahan, ug kini nagsiguro nga parehokanunay ang pamaagi sa mga hilisgutan saebanghelyo ug mga prinsipyo. Kinahanglankang magmatinud-anon sa mga panudlo ogsa mga giya niini nga manwal. Hinoon, dilika kinahanglan nga mopresentar sa leksyonnga mao gayud kon unsay naa sa mga man-wal. Mahimo nimong ipahiangay ang mgaleksyon sigun sa mga panginahanglan ugmga kahimtang sa imong tudloan.

Bisan unsa ang imong buhaton sa pagpa-hiangay sa mga leksyon, hinumdumi ngaang imong pagpahiangay kinahanglangmakatabang sa mga tinun-an nga makasabutug mosunod sa mga baruganan sa ebang-helyo. Busa, ang pagpahiangay himoonlamang human sa mainampoon nga pag-tuon sa mga materyal sa leksyon ug sa pag-konsidera sa matag indibidwal nga imongtudloan. Samtang mangita ka sa pagpahia-ngay sa leksyon, kinahanglang magiyahanka sa (1) manwal nga gihatag kanimo; (2) sa tulo ka importanteng mga pangutananga gihisgutan sa mga pahina 98–99 niininga libro; ug (3) sa mga sumbanan sa mgapanudlo nga gilatid niini nga libro, sama sapaghigugma sa imong mga gitudloan, pag-tudlo pinaagi sa Espiritu, ug pagtudlo sa dok-trina.

Mga Ehemplo sa Pagpahiangay saLeksyon

Ang mosunod nga mga sitwasyon nagre-presentar sa pipila ka mga paagi diinmahimo nimong ipahiangay ang leksyonngadto sa imong mga tudloan.

Paggamit og Materyal gikan sa Bag-ongmga Magasin sa Simbahan

Sa imong pagbasa sa sugilanon sa usa kaleksyon kabahin sa pagserbisyo, imong nahi-

numduman ang susama nga sugilanon sabag-o nga magasin sa Simbahan. Imonggibati nga ang mga young women sa imongklase makasaysay kaayo sa sugilanon nganaa sa magasin, mao nga gigamit nimo angmaong sugilanon imbis ang usa nga naa samanwal.

Paghimo og Imong Kaugalingong Kalihokansa Pagkat-on

Samtang nangandam ka og usa ka leksyonalang sa grupo sa mga bata sa Primary, imonggibasa ang pang-atensyon nga kalihokan nganaa dapit sa sinugdanan sa leksyon. Gibatinimo nga kining partikular nga kalihokanmahimong dili kaayo makatabang sa mgabata nga naa sa imong klase. Hunahunaa angmga panginahanglan sa mga bata ug pag-himo og kalihokan nga makatabang nilangmopukos sa mga prinsipyo nga imong itudlo.

Paglayo gikan sa Gisugyot nga Pagpalambosa Leksyon

Nangandam ka sa pagtudlo sa mga dea-cons sa imong ward. Ang manwal sa leksyonsa Aaronic Priesthood nagsugyot sa paggamitog usa ka role play aron makatabang nilangmaaplay ang usa ka baruganan sa ebang-helyo. Samtang gihunahuna nimo ang mgayoung men nga imong tudloan, nakahinum-dum ka sa ilang pipila ka mga kasinatian ngabag-o pa lang nahitabo. Imong gibati ngaang usa ka simple nga panaghisgutan kaba-hin niadtong mga kasinatian mas labawngepektibo kay sa drama-drama.

Pagpahiangay sa mga Leksyon alangsa mga grupo sa Nagkalain-lain ngaEdad

Alang sa mga ideya sa pagpahiangay samga leksyon alang sa mga grupo sa nagka-lain-lain nga edad, tan-awa ang bahin nii-ning libro nga giulohan og “Pagtudlo saLain-laing mga Grupo Sumala sa Edad” (mgapahina 107–124).

102


PAGTIMBANG-TIMBANG [EVALUATE] SA MGAGIPRESENTAR NGA LEKSYON

34

Pagkahuman og tudlo sa leksyon, ang usaka magtutudlo sa Doktrina sa Ebanghelyonaglibog sa nasinati sa pagtudlo. Ang ubangbahin sa leksyon maayo kaayo, apan angubang bahin makasagmuyo. “Nganong anguban nga butang maayo man ug ang ubandili?” iyang gipangutana ang kaugalingon.“Unsa na man sab ang akong buhaton sapagpresentar sa leksyon? Unsa may akongusbon?” Kini nga mga pangutana nag-ubankaniya samtang siya naghunahuna konunsaon pagtabang ang mga sakop sa klasepagkat-on sa ebanghelyo. Ang mga pangu-tana sa magtutudlo sa iyang kaugalingonkomon kaayo sa hapit tanang mga magtu-tudlo.

Agi og dugang sa nakat-unan sa atongmga gitudloan (tan-awa sa “Unsaon saPagkahibalo kon Nakat-on ba Sila,” pahina73), importante usab ang pagtimbang -tim-bang sa atong kaugalingong kalampusan sapagpresentar sa mga leksyon. Si PresidenteSpencer W. Kimball mitudlo sa ka-impor-tante sa pagtimbang-timbang sa kaugalingonug mangita aron molambo: “Kita maniguroug moestablisar og madawat nga sumbanansa pagkamaalamon . . . ug sukdon ang atonggibuhat sa mao nga paagi. Kinahanglangmas minos ang atong tinguha nga molabawsa uban apan dako ang paghunahuna ngamalabwan ang nangagi nga mga kaugali-ngong rekord” (The Teachings of Spencer W.Kimball, ed. Edward L. Kimball [1982], 488).

Kinahanglan natong gahinan og panahonmatag human sa leksyon ang pagsunod satambag ni Presidente Kimball sa “pagsukodsa atong nabuhat.” Makatabang kini kanatoalang sa pagpangandam sa sunod nga lek-syon ug mapadayon ang paglambo isip mgamagtutudlo.

Bisan unsa pa nga kausaban diin gidasigikaw sa paghimo, hinumdumi nga ang pag-timbang-timbang sa imong panudlo kina-hanglan mahimong usa ka positibo ngakasinatian, dili usa nga makapawala sa pag-

laum. Matag higayon nga makakaplag ikawog paagi sa pagpalambo sa imong pagtudlo,imong nakaplagan ang usa ka bag-ong paagisa pagtabang sa uban nga makakat-on saebanghelyo ug mopuyo uyon sa mga baruga-nan niini.

Mga Pangutana nga MakatabangKanimo sa Pagtimbang-timbang saPagpresentar sa Leksyon

Ang kalampusan sa usa ka leksyon masu-kod pinaagi sa impluwensya ngadto saimong gitudloan. Samtang ikaw mag-tim-bang-timbang sa kada leksyon nga imonggitudlo, sulayi sa paghinumdom ang mgatubag sa nagkalain-laing mga punto sa lek-syon. Imong mahinumduman pag-ayo angilang mga tubag kon imong ribyuhon anggilatid nga imong gigamit sa pagpresentar saleksyon.

Ang mga pangutana nga gilista sa ubosmakatabang kanimo samtang ikaw mag-timbang-timbang sa mga leksyon. Timan-inga ang unang mga pangutana makatabangkanimo sa pagdeterminar kon unsay maayonimo nga nahimo. Sa kasagaran mas labawka pang makakat-on kon unsaon sa pagpa-lambo pinaagi sa pagpokus og una sa mgakalampusan kay sa mga kapakyasan.Samtang ikaw mapainubsanong moila saimong mga kalig-on, molambo ka gumikanniini ug magamit kini sa pagpalambo sakinatibuk-an nimong pagpanudlo.Pagkahuman og konsiderar kon unsay maayonga imong nabuhat, imong madeterminarunsay mas maayo pa nimong buhaton.

� Sa unsang mga puntoha sa leksyon ngaang akong mga gitudloan mas ganahannga moapil? Kanus-a man sila wala kaa-yoy gana sa pag-apil?

� Sa diin nga mga punto sa leksyon ngamorag gibati nila ang mas kusog ngaimpluwensya sa Espiritu? Diin nga dapitnga mas hinay ang impluwensya saEspiritu?

� Asang dapita sa leksyon nga morag ning-hunahuna sila og maayo? Kanus-a mansila morag wala maghunahuna og hala-wum?

� Sa unsang mga puntoha sa leksyon ngadaw gihimo nila nga maaplay pag-ayokini sa ilang kinabuhi? Diing dapita ngawala nila mahimo ang pag-aplay sa lek-syon sa ilang mga kinabuhi?

Samtang imong gihunahuna ang matagpangutana nga nalista sa ibabaw, konside-raha kining mga pangutanaha:

103


� Sa unsa nga aspeto sa pagpresentar sa lek-syon ang nakatabang sa nahimong mgatubag?

� Unsa may buot ipasabut niini kabahin saakong mga gitudloan?

� Unsaon man niini nga panabut sa pagta-bang kanako samtang ako mangandamalang sa sunod nga leksyon?

Sa imong pagpangutana sa kaugalingonniini nga mga pangutana, konsideraha angpagsulat sa imong mga tubag aron dili kamakalimot sa mga gipasabut ug mga pagda-sig nga imong nadawat. Matingala gyud kakon unsa ka dako ang imong nakat-unan.

Samtang ikaw mainampoong maghuna-huna og mga paagi sa pagtabang sa imongmga gitudloan, ang Espiritu motabangkanimo nga makakita sa mga dapit diin ikawmahimong molambo. Mahimo nimong tun-an ang mga piho nga seksyon niini ngalibro. Sama pananglit, mahimo nimong rib-yuhon ang mga impormasyon kabahin saPagpahigayon og mga mga pangutana ngamopasiugda og usa ka panaghisgutan (tan-awa sa “Pagpahigayon og mga Panaghisgu-tan,” mga pahina 63–65; “Pagtudlo ginamitang mga Pangutana,” mga pahina 68–70).Mahimong bation nimo nga importante angpagkat-on kon unsaon sa pagsugod ang lek-syon sa mas mahinamon nga paagi (tan-awasa “Pagsugod sa Leksyon,” pahina 93) o sapagpalambo og lig-on nga panapos alang samga leksyon (tan-awa sa “Paghatag ogPagtapos sa Leksyon,” mga pahina 94–95).

Alang sa mga sugyot sa pag-ugmad og usaka plano alang sa kalamboan, tan-awa sa“Ang Paghimo og Plano Aron Mapalamboang Imong Pagtudlo” (mga pahina 24–27).

104


MGA KAPANGUHAAN SA SIMBAHANALANG SA PAGTUDLO SA EBANGHELYO

35

Ang Simbahan naghatag og daghang mgakapanguhaan aron pagtabang sa mga ginika-nan, mga magtutudlo, ug mga lider sa pag-tudlo sa ebanghelyo. Ang mga kasulatanmaoy mga kurikulum sa simbahan ug maoypinakaimportante niini nga mga kapangu-haan. Ang ubang mga kapanguhaan nagla-kip sa:

� Pagtudlo, Walay Labaw ka Mahinungdanonnga Tawag

� Mga Giya sa Panudlo

� Sa “Pagpangulo ug Panudlo saEbanghelyo” seksyon sa Tamdanan ngaBasahon sa mga Panudlo sa Simbahan

� Family Home Evening Resource Book

� Mga Baruganan sa Ebanghelyo

� Mga Sugilanon sa Kasulatan

� Mga manwal sa Leksyon

� Mga magasin sa Simbahan (susiha kininga magasin kanunay alang sa mgaistorya ug uban pang mga ideya)

� Pakete sa mga Hulagway sa Ebanghelyo(koleksyon sa mga hulagway nga naglakipsa paglarawan sa mga sugilanon sa mgakasulatan ug mga panghitabo, mgaPresidente sa Simbahan, ug mga baruga-nan sa ebanghelyo nga gigamit)

� Lain pang mga hulagway ug mga poster

� Mga hymnbook sa Simbahan

� Mga Awit sa mga Bata

� Mga videocassettes ug mga audiocassettesnga ginama sa Simbahan

Library sa Meetinghouse

Kon ang inyong meetinghouse adunay lib-rary, mahimong aduna kini sa hapit tananniini nga mga kapanguhaan. Aron makahi-balo kabahin sa mga materyal nga anaa sainyong library sa meetinghouse, pakigsultihiang librarian sa meetinghouse.

Ang inyong librarian sa meetinghouse oang klerk sa ward adunay kopya sa ChurchMaterials Catalog nga mahimo nimong gami-ton. Kini nga catalog maoy usa ka tinuig ngapublikasyon nga naglista sa mga aytem ngamaorder gikan sa mga sentro sa pag-apud-apud [distribution center] sa Simbahan. Agi ogdugang sa mga aytem nga gilista sa ibabaw,ang catalog naglista og lain pang mga mater-yal nga makasuporta sa mga miyembro.

Ang inyong library sa meetinghousemahimong adunay mga kopya sa Indexngadto sa mga Mantalaan sa Simbahan niJesukristo sa mga Santos sa Ulahing mgaAdlaw. Usa kini ka nagkadaghan nga indexsa mga talaan nga gimantala sa Simbahan.Ang mga indexed nga mga mantalaan maoang mga Ensign, New Era, ug Ang Higala ngamagasin; mga report sa komperensya; ug angChurch News.

105

Pagtudlo sa Lain-laing mga GRUPOsumala sa Edad [Age-Groups]

C

BAHIN C : Pagtudlo sa Lain-laing mga Grupo sum ala sa Edad [Age-Gr oups]

PAGTUDLO SA MGA BATA

1

Sa dihang ang nabanhaw ngaManluluwas nangalagad ngadto sa mgaNephites, Gipakita Niya ang Iyang dakonggugma alang sa gagmayng mga bata:

“ug Siya mikuha sa ilang gagmay ngamga bata, sa tinagsa, ug mipanalanginkanila, ug nag-ampo ngadto sa Amahanalang kanila. . . .

“Ug siya namulong ngadto sa pundok samga katawhan, ug miingon ngadto kanila:Tan-awa ang inyong gagmay nga mga bata.

“Ug samtang sila mipunting sa ilang mgamata paingon sa langit, ug sila nakakita saLangit nga naabli, ug sila nakakita sa mgaanghel nga nanaog sa Langit nga ingon ogdiha taliwala sa kalayo; ug sila nanaog uggialirongan kadtong gagmay nga mga bata,ug sila gialirongan sa kalayo; ug ang mgaanghel nangalagad ngadto kanila” (3 Nephi17:21, 23–24).

Sa paghisgot niini nga asoy, si Elder M.Russell Ballard miingon, “Tataw kaayo, kadtosila nga uban kanato kinsa gisaligan og bilil-hong mga bata gihatagan sa usa ka sagrado,halangdon nga katungdanan, kay kita anggipili sa Dios nga moalirong sa mga batakaron uban sa gugma ug sa kalayo sa pagtuoug sa pagsabut kon si kinsa sila” (“GreatShall Be the Peace of Thy Children,” Ensign,Abr. 1994, 60). Ang ehemplo sa Manluluwasnaghatag og sumbanan kanato samtang kitamagatudlo, magaamuma, ug moimpluwen-sya sa kabataan.

Usa ka sagrado nga responsibilidad angpagtudlo sa mga bata sa ebanghelyo niJesukristo ug tabangan silang makat-on sapagsunod niini. Kinahanglan nimo silangtudloan sa tinuod nga doktrina, sama sagibuhat ni propeta Nephi, kinsa miingon,“Ug kami naghisgot kang Kristo, kami nali-pay diha kang Kristo, kami nagsangyaw kangKristo, kami nanagna kang Kristo, ug kaminagsulat sumala sa among mga panagna,nga ang among mga anak mahimo ngamangita alang sa kapasayloan sa ilang mgasala” (2 Nephi 25:26).

Sa imong pagtudlo sa mga bata, makitanimong makadawat ka og espesyal nga mgapanalangin. Ang mga bata makahatag ogkalipay sa imong kalag ug modasig kanimonga mahimong maayo nga ehemplo. Konimo nang makita ang ilang pagkamatinud-anon, gugma, ug pagsalig, ug paglaum samga bata, labaw ka pang mahiduol sa Ginooug makasabut pag-ayo sa Iyang mga kasu-guan nga “mamahimong sama sa mga bata”(Mateo 18:3). Uban sa Espiritu nga mogiyakanimo, imong mahigugma ug matudloanang mga bata sa Kristohanon nga paagi.Matabangan nimo ang matag bata ngamakakita sa kalinaw nga gisaad niadtongkinsa mosunod sa Manluluwas: “Ug angtanan ninyo nga mga anak pagatudloanmahitungod sa Ginoo; ug hilabihan angkalinaw sa inyong mga anak” (3 Nephi22:13).

Mga Sumbanan alang sa Pagsabut ugPagtudlo sa mga Bata

Ang mosunod nga mga impormasyonmakatabang kaayo nimo sa pagsabut sa kina-iya sa mga bata nga imong tudloan (tan-awausab sa “Mga Kinaiya sa mga Bata nga Lain-lain og mga Edad” mga pahina 110–16, ug,kon ikaw nagtudlo sa Primary, tan-awa sapasiuna nga mga pahina sa imong leksyonnga manwal sa Primary).

Ang mga bata matuhoon. Motuo sila unsayimong isulti. Dali silang modawat sa kama-tuoran. Aduna kay katungdanan sa pagtudlokanila sa husto nga doktrina sa pinakayanoug pinakaklaro, sa pinulungan ug mga sang-litanan nga ilang masabtan.

Ang mga bata makaila sa impluwensya saEspiritu. Tudloi sila nga ang kalinaw ngagibati, gugma, ug ang kainit samtang silamaghisgut o magkanta mahitungod kangJesukristo ug sa Iyang ebanghelyo nagagikansa Espiritu Santo. Tabangi silang makasabutnga kini nga mga pagbati usa ka bahin sapagpamatuod.

Literal ang pagsabut sa mga bata sa mgabutang. Ang tanang butang tinuod alangkanila. Kon mogamit ka og makalibog ngamga pasumbingay sa pagtudlo sa sagradonga mga baruganan, mangalibog sila.Tabangi ang mga bata nga makakat-on saebanghelyo pinaagi sa paghisgut og mgapanghitabo og mga kalihokan nga pamilyaralang kanila: panimalay, pamilya, ug angkalibutan libut kanila. Siguraduha nga dilinila masayop sa pagsabut ang imonggitudlo.

Ang mga bata kuryuso ug ganahan kaayongmakat-on. Malingaw sila sa pagkat-on pinaagisa lain-lain ug bag-o nga mga kasinatian.

108


Gusto nilang maglihok-lihok, gamiton angtanan nilang mga balatian [senses] mag-usisa,ug sulayan ang bag-ong mga butang. Angmga dagko-dagko na ganahan nga motubagsa mga pangutana ug mosulbad sa mgaproblema. Ang mga bata sa imong klase masmaminaw pag-ayo ug maghinamhinamkabahin sa pagkat-on kon mogamit ka oglain-laing pamaagi sa pagtudlo ug mga kali-hokan aron sa pagtudlo sa mga baruganan saebanghelyo (tan-awa sa “Pagtudlo Ginamitang Lain-laing mga Paagi,” mga pahina89–90).

Ang mga bata mahigugmaon ug gusto ngasila higugmaon ug dawaton ang ilang mga kau-galingon. Pangitaa ang mga oportunidadaron mahatagan sa higayon ang mabinationug mahigugmaong kinaiya nga anaa sa mgabata. Tungod kay ang mga bata gustongmolipay kanimo ug malipay sa pagtabang sauban, hatagi sila og higayon nga makaser-bisyo. Hangyoa nga sila ang modala saimong mga libro, sa paggunit sa litrato, opagtubag sa mga pangutana. Dasiga sila ngamotabang sa usag-usa. Ipakita ang imonggugma ngadto kanila. Palig-ona ang ilangmga pagsalig sa kaugalingon pinaagi sapagpahayag sa imong pasalamat sa ilangpaningkamot kutob sa mahimo. Paminawaog maayo unsay ilang isulti.

Ang mga bata nagsugod na sa pagpangan-dam sa umaabot. Samtang ang pagkahingkoddaw halayo pa kaayo alang sa mga bata,nangandam na sila karon alang sa ilangumaabot nga mga responsibilidad sa ilangpamilya, sa Simbahan, ug sa trabahoan.Makatabang ka kanila sa pagpahibalo kongiunsa sa ilang mga bag-ong mga kasinatiansa pag-andam kanila. Sama pananglit,mahimo kang moingon, “Mary, nabantayanka nako nga mitabang ni Kelly nga makakitakon unsaon sa pagpangita niana nga kasula-tan. Taas ka og pasensiya og mabination.Unya kon mahimo ka na nga inahan, sigu-rado ako nga imong tudloan ang imong mgaanak sa mga maanindot nga mga butang.”O mahimo kang moingon, “Matthew, unsaka maayong misyonaryo unya ikaw tungodkay nakakat-on ka na kon unsaon sa pag-himo og mga tumong ug gihuman nimokini. Ikapasigarbo gyud ta ka!”

Ang mga bata mosunod sa imong ehemplo.Kanunay ikaw nga nagatudlo, bisan sa higa-yon nga wala ikaw masayud niini. Sa kasaga-ran labaw ka pa nga nagtudlo pinaagi saimong kinaiya ug ehemplo kay sa imongmga pulong. Sama pananglit, ang mga batamakakita kon imo bang girespeto ang mgakasulatan. Maniid sila kon unsaon nimo sapagsulti kabahin sa Langitnong Amahan ugni Jesukristo. Ila kang bantayan unsaon

nimo sa pagsunod ang mga prinsipyo ngaimong gitudlo. Ang imong matarung ngamga ehemplo makatabang kanila nga maka-palambo og mas halawum nga pagbati sagugma ug respeto alang sa LangitnongAmahan ug sa Iyang Anak.

Ang gagmayng mga bata mubo ra kaayo ogoras sa pagpaminaw, ug dili sila makadugay sapaglingkod og tarong. Ayaw paglaum og sobragikan nila. Sabta nga ang pagkawalay dasigsa pagpaminaw nagpasabut nga sila luya nao gigutom, nga sila wala makasabut sa mgabutang nga imong gipanulti, nga kinahang-lan silang molihok-lihok, o nga sila gipul-an.Ang pinakamaayong paagi aron maminawsila ug matabangan silang makakat-on maoang pagdasig kanila nga moapil sa leksyon.Tungod kay ang mga bata puno sa kalagsik,pangita og paagi aron sila makalihok-lihok omakapanan-aw, makapaminaw, makasimhot,o makahikap og mga butang isip kabahin saleksyon. Malingaw sila sa pagtuon nga balik-balikon, simple nga mga sugilanon, mgaawit, ug mga kalihokan.

Paglig-on sa mga PamilyaKon ikaw usa ka magtutudlo o lider,

imong masuportahan ang mga ginikanansa ilang mga paningkamot sa pagtudlo saebanghelyo ngadto sa ilang mga anak.Sultihi ang mga ginikanan kon unsay imonggipanudlo sa klase aron kadtong mga baru-ganan sa ebanghelyo maaplay sa ilang mgapanimalay (tan-awa sa “Regular nga mgaOkasyon sa Pagtudlo diha sa Panimalay,”mga pahina 137–39). Dasiga ang mga batanga mopaambit ngadto sa ilang pamilyaunsay ilang mga nakat-unan. Sa family homeevening, mahimo silang mopaambit ogkanta, mga kasulatan, mga dula, ug mgaprinsipyo nga ilang nakat-unan sa Primary omga kalihokan. Usahay tingali magpadala kaog report ngadto sa ilang balay sa mga lek-syon diin sila nakaapil aron makatabang sabata paggamit unsay iyang nakat-unan.Mahimo usab nimong pahibaloon ang mgaginikanan kon kanus-a ang ilang mga anaknagmatinabangon o kon kanus-a ang ilangmga anak gi-assign sa pag-ampo o mohatagog talk. Mahimo nimong dapiton ang mgaginikanan sa pagpaambit sa ilang mga kasi-natian o sa ilang mga pagpamatuod isipkabahin sa leksyon.

Hinumdumi nga kon gitabangan nimoang mga bata aron makaangkon og pagpa-matuod ug mosunod sa ebanghelyo, maim-pluwensyahan nila ang ilang mga pamilya sakaayohan. Samtang imong gitudloan angmga bata sa ebanghelyo ug tabangan silaunsaon sa pagsunod niini, gitabangan nimosa pagpalig-on ang ilang mga pamilya.

109


MGA KINAIYA SA MGA BATA NGA LAIN-LAIN OG MGA EDAD

2

Ang mga bata padayon nga may pagkausab sa pisikal,mental, sosyal, emosyonal, ug sa espirituwalidad. Ilang masu-nod ang kinatibuk-an nga paagi sa pagtubo ug sa paglambo.Ang mga ginikanan ug mga magtutudlo kinsa nakahibalo sakomon nga mga kinaiya sa mga pundok sa nagklain-lain ngaedad makahimo kaayo sa pagdala sa mga kinaiya sa mga bataug makatudlo kanila nga labawng epektibo.

Ang ubang mga bata mahimong mas pas-pas o mas hinaynga molambo kay sa uban nga ilang kaedad. Sama panang-lit, ang usa nga unom na ang edad mahimong moangaykaayo sa kinaiya sa usa ka lima ka tuig ang edad o sa pito naka tuig ang edad. Hinumdumi usab nga ang mga bata mahi-mong temporaryo nga mousab ngadto sa mas bata nga kina-iya panahon sa emosyonal nga kaluya o tensyon.

Ang mga manwal sa leksyon sa Simbahan giandam ngamay paghunahuna sa nagtubo nga mga kinaiya sa mga bata.Samtang imong tun-an ug andamon ang matag leksyon,bantayi kon unsaon sa matag bahin sa leksyon pagtabangkanimo nga matubag ang mga panginahanglan sa mga bata.

Sa walay pagtagad sa edad sa grupo nga imong tudloan,siguroha nga ikaw pasensyoso, matinahuron, mahigug-maon, ug sensitibo ngadto sa kada bata. Ayaw pagpaabot samga bata nga mobuhat og sobra kay sa ilang mahimo.

Ang mosunod nga mga paghulagway ug mga sugyotmakatabang kanimo nga masabtan pag-ayo ang mga batanga imong tudloan.

Ang Nag-edad og Dise-otso Ka-Bulan

Mga Kinaiya sa Bata� Molakaw, mokatkat, mokamang, ug modagan. Malingaw

sa pagduso-duso ug sa pagbira og mga butang. Mas dalinilang bungkagon ang usa ka butang kay sa pag-uli niini.Dili mapahimutang. Daling maluya. Kasagaran wala paykabangkaagan sa kasilyas.

� Mohimo og kalangas. Maningkamot sa pagsulti. Mogamitna ug usa ka pulong og mga pulong, sama sa “ako” ug“dili.” Magtigum og kahibalo pinaagi sa iyang panan-aw,tingog, paghikap, pagsimhot, ug pagtilaw. Mas daghansiya og masabtan kay sa iyang masulti.

� Malingaw sa pakigdula uban sa laing mga bata, apan sakasagaran dili makig-istorya kanila. Maglisud sa pagpakig-hinabi.

� Dali kaayong mohilak, apan ang emosyon mausab langpud dayon.

Mga Sugyot alang sa mga Ginikanan ug sa mgaMagtutudlo� Lain-laina ang mga kalihokan aron mapirmi ang interes

sa bata. Gamita ang mga kalihokan nga sama sa pagla-kaw-lakaw, pagduso-duso, ug pagbira. Paggamit og dulagamit ang mga tudlo ug musikal nga mga kalihokan.

� Paghimo og mga opurtunidad alang sa pagpakigsulti ugsa pag-apil. Tudloi unsaon sa pagmatinahuron panahonsa mga pag-ampo. Gamita ang mga biswal uban sa mgasugilanon. Hatagi og mga dulaan nga ilang malihok-lihokug maeksperimentohan, sama sa dulaan nga masumpay-sumpay, mga bola, simple nga mga puzzles, mga mon-yeka, ug hulagway sa mga tawo ug mga hayop.

� Hatagi og mga dulaan ug mga kalihokan alang sa batanga makadula nga siya ra. Tabangi ang bata nga makakat-on sa pagpakigbahin ug pakigsabot sa uban.

� Guniti ang bata sa panahon nga siya nahiubos o mibatiog kawalay salig sa kaugalingon.

Ang Nag-edad o Duha ka Tuig

Mga Kinaiya sa Bata� Aktibo kaayo. Molukso, molakaw, ug modagan.

Makapakpak sa mga kamot ug makapatid og bola.Makagunit og gagmayng mga butang, pero dili makataudsa butones o makasarado sa zipper o makaatiman sa kau-galingon sa ubang mga paagi. Maglagot ug dili mahimu-tang kon kapuyon.

� Makasulti na og duha o tulo ka mga pulong isip usa kasentence. Moingon og “dili” sa kasagaran, bisan dili kinimaoy iyang ipasabut. Aduna siyay simple, diretso ngapanghunahuna. Dili makapangatarungan. Makahimo ogsimple nga mga pagpili. Malingaw sa gibalik-balik. Muboang lahutay sa pagpaminaw (duha o tulo ka minuto).Kuryuso. Mobalhin gikan sa usa ka kalihokan ngadto salain. Ganahan sa simpleng mga dulaan, pang-art nga mgamateryal, mga libro, mugbong mga sugilanon, ug mgakalihokan sa musika.

� Gustong magdula nga siya ra. Nagpalambo og interes sapakigdula sa uban, apan sa kasagaran mas interesado ngamagdula duol kanila kay sa uban kanila. Kasagaranmakiglalis tungod sa mga dulaan. Adunay problema sapagpakigbahin ug sa pagkooperar. Mohangyo sa mgadagko alang sa mga butang nga iyang nagustuhan gikansa laing bata.

110

BAHIN C : PAGTUDLO SA LAIN-LAING MGA GRUPO SUM ALA SA EDAD [AGE-GR OUPS]

� Mahigugmaon ug mabination. Ganahan nga magpasabakug mogunit sa mga kamot. Gusto nga haduol sa iyangmama. Mogamit og emosyonal nga pagpahayag aronmapadayag ang emosyon, aron matuman ang iyanggusto, ug aron sa pagpakita sa kasuko ug kahiubos.Adunay kinaiya nga daling mausab. Gustong magkinau-galingon.

� Ganahan nga mag-ampo. Nakasabot nga ang LangitnongAmahan ug si Jesus nahigugma kanato, apan maglisudpagsabut sa daghang mga espirituhanong konsepto.

Mga Sugyot alang sa mga Ginikanan ug mga Magtutudlo� Gamita ang pangparelaks nga mga kalihokan sama sa

dula gamit ang mga tudlo ug kadtong gamitanan ogmusika. Paghatag og mga kalihokan sama sa pag-itsa ogpaburot, pagmartsa, ug paglukso-lukso. Likayi ang mgakalihokan nga nanginahanglan og kahanas ug koordinas-yon, sama sa paggunting ug pagpapilit.

� Himoa nga simple ang mga panaghisgutan. Tabangi angbata nga makaapil. Gamita ang pagbalik-balik sa gitudlo.Ayaw pasagdahi ang bata; ang mga bata nga ingon niiniog edad dali rang mapunta sa dili luwas nga mga sitwas-yon. Hatagi og mga kahigayunan ang mga bata aronmakahimo sa pagpili.

� Hatagi og kahigayunan ang bata aron makiglingaw-lingaw sa uban, apan ayaw pugsa ang bata sa pagbuhat saingon. Itanyag ang pagpili nga moapil sa mga kalihokan.Hatagi sila sa mainiton, maamumahong direksyon.Badlonga ang sayop nga mga lihok.

� Ipakita ang gugma og pagbati. Kuhaa ang atensyon sabata aron mahunong ang dili angay nga mga lihok.Dasiga ang bata nga mahimong masaligon sa kaugali-ngon, pero hatagi og tabang kon gikinahanglan. Tugutiang bata nga mapraktis sa pagpili.

� Tuguti ang bata nga makaampo. Ipokus ang mga espiritu-hanon nga mga konsepto diha sa pamilya ug ang gugmasa Langitnong Amahan ug ni Jesus.

Ang Nag-edad og Tulo ka Tuig

Mga Kinaiya sa Bata� Molakaw ug modagan, apan sa gihapon dili mapahimu-

tang. Ganahan nga mobuhat og mga butang pinaagi saiyang mga kamot apan bakikaw ang iyang paghimo niini.

� Arang-arang na nga mosulti. Ganahan nga mosulti ugmakakat-on sa bag-ong mga pulong. Mubo ang lahutaysa pagpaminaw. Kuryuso ug daghang pangutana. Sa kasa-garan dili makasabut ug mohimo og mga komentaryonga dili kaayo moigo sa gihisgutan. Ganahan nga magpa-kaaron-ingnon. Gusto og dula-dula gamit ang mga tudlo,mga sugilanon, ug mga kalihokan nga musikal. Dilimakaila kon unsay tinuod nga sugilanon o pantasya.

� Malingaw sa pag-inusara nga magtrabaho. Dili kaayomangilabot sa dula nga may kooperasyon sa uban, apangusto og mga higala sa palibut. Kaugalingon lang anggihunahuna. Adunay problema sa pagpakigbahin. Maspalabihon nga masuod sa mga hingkod, partikular na sapamilya, tungod kay makahatag sila og siguridad.

� Gusto nga mahimuot ang mga hingkod. Nanginahanglansa ilang pagtugot, gugma, ug pagdayeg. Daling mopakitaog emosyon kon mahadlok o mabalaka. Dali nga mohi-lak. Sensitibo sa pagbati sa uban. Nagpalambo og pipila sapagkinaugalingon. Adunay halawum, nga mga emosyonnga dili molungtad.

� Interesado sa simple nga mga baruganan sa ebanghelyosama sa pag-ampo ug pagkamatinumanon. Mas nakahi-balo na sa Langitnong Amahan ug ni Jesukristo, ug adunanay gamay nga pagtuo Kanila.

Mga Sugyot alang sa mga Ginikanan ug mga Magtutudlo� Gamita ang mga kalihokan nga maglakip sa paglukso,

pag-ambak-ambak, paglakaw, ug pagpiko-piko. Paggamitog simple nga mga kalihokan sa art sama sa pagpapilit,pagporma gamit ang clay, ug pagkolor. Likayi ang mgakalihokan nga nanginahanglan sa kahanas ug koordinas-yon, sama sa paghigot o paggunting. Pangandam sa pag-limpiyo sa mga hugaw.

� Itudlo ang mga ideya sa usa ka simple, og tin-aw ngapaagi. Paggamit og mga katingbanan o biswal nga mgamateryal aron pagsuporta sa mga ideya. Tinguhaa ngaadunay mga pangutana og mga tubag diha sa leksyon,apan tinguhaa nga ang kada bata magpuli-puli uban salaing mga bata. Gamita ang nagkalain-laing pamaagi sapagtudlo sama sa mga sugilanon, mga kanta, mga panag-hisgutan, drama-drama, dula sa mga tudlo, ug simple ngamga dula. Pulipuliha ang alegre ug ang hilum nga mgakalihokan.

� Hatagi og kahigayunan nga makadula sa uban. Paggamitog mga kalihokan nga makadala ngadto sa pagpakigba-hin, makapuli-puli, ug makakooperar. Palamboa ang suodnga relasyon uban sa bata, ug sa kanunay hatagi ang bataog opurtunidad nga makasulti kabahin sa iyang pamilya.

� Ipakita ang imong pagpaluyo ug pagsalig sa bata. Likayiang pagsaway. Ipasabut og maayo ang paghigugma nganaa kanimo ug sa iyang pamilya alang kaniya. Tabangiang bata nga makasabut sa pagbati sa uban ug pagsulbadsa mga panagsumpaki. Dasiga ang bata nga makabarug sakaugalingon.

� Itudlo ang ebanghelyo sa simple, pulido nga pamaagi.Itudlo nga ang Langitnong Amahan ug si Jesukristo buhiug sila mabination ug mahigugmaon. Ipaambit ang sim-ple nga pagpahayag sa pagpamatuod. Tabangi ang batanga makakita sa katahum sa mga minugna sa Dios.

Ang Nag-edad og Upat ka Tuig

Mga Kinaiya sa Bata� Aktibo kaayo. Abtik molihok. Ganahan molayat, mag-

lukso-lukso, makiglumba, mokatkat, ug maglabay-labay.

� Ganahan sa pagpakig-istorya ug sa pagkat-on og bag-ongmga pulong. Daghan og mga pangutana. Makamao nangmangatarungan og gamay, apan aduna pa gihapoy mgapagkasayop sa pagsabut. Maglisud pa sa pag-ila sa matuodngadto sa usa ka pantasya. Mubo ang lahutay sa pagpa-minaw. Mogamit og mga binuhat sa art aron mapahayagang mga pagbati. Ganahan magpakaaron-ingnon ugmagrole-play.

111


� Mas igkasabut sa pagpakigdula sa uban. Usahay agresibosa pisikal, ganahan momando, walay tahud, ug gahipasabton, apan mahimo usab nga mahigalaon. Nagkat-onsa pagpakigbahin, modawat sa mga lagda, ug mohulat saiyang turno. Malipay sa tinud-anay nga pagdayeg.

� Sa kasagaran sulayan ang katakus sa tawo. manghinam-bug, ilabi na kabahin sa kaugalingon ug sa pamilya.Mahimong igkasabot sa makadiyot ug palaaway pagkahu-man. Mas taas ang pagsalig sa kaugalingon. Adunaykahadlok ug sa pagbati nga walay salig sa kaugalingon.

� Makahibalo na unsay eksakto ug sayop, ug kasagaranmaninguha og buhat sa husto. Mopasangil sa uban saiyang sayop. Adunay natural nga gugma ug pagtahud saLangitnong Amahan ug ni Jesukristo, ug daghang pangu-tana kabahin Kanila. Ganahan sa pag-ampo, ug gustongmahimong maayo. Mas interesado sa mga baruganan saebanghelyo.

Mga Sugyot alang sa mga Ginikanan ug mga Magtutudlo� Pulipuliha ang hilum ug alegre nga mga kalihokan.

Tabangi ang bata nga makakat-on og kontrol ug mahi-mong responsabli sa iyang mga linihokan. Tudloi saangay nga mga pamaagi sa pagpahayag sa mga pagbati.

� Paggamit og mga panaghisgutan ug mga kalihokan ngamakapahunahuna, sama sa sayon nga mga tigmo ug mgatag-an-tag-an nga mga dula. Ipaklaro ang mga wala masabti.Gamit og mga hulagway, mga butang, ug aktwal nga mgakasinatian. Pagtudlo og bag-ong mga pulong. Pa-drawingaang mga bata og hulagway nga may kalabutan sa mga lek-syon. Dawata ug aktwal ang mga bata sa ilang mamugnaonnga tinguha. Hatagi og panahon ang bata nga makasusi saiyang palibut. Gamit og mga role play nga mga kalihokan.

� Paggahin og higayon alang sa mga bata nga makadula ugmagkatinabangay sa paglihok kauban ang uban. Tudloisa pagkamabination, pasensya, ug pagkamatinahuron.Tabangi ang bata nga makasunod sa sayon nga mga lagdasama sa pagpuli-puli. Tabangi ang bata nga makakat-on satarong nga pamatasan sa gawas nga dili siya kinhanglangsilotan o kasab-an.

� Paghimo ug sunda sa tinud-anay ang mga limitasyon.Hatagi og panahon ang bata nga mohisgut kabahin saiyang kaugalingon ug pamilya. Pahibaloa ang bata ngasiya espesyal alang sa atong Langitnong Amahan ug niJesus. Ipahayag ang imong gugma ug ang gugma sa ilangmga ginikanan alang kanila.

� Tabangi ang bata nga mahimong responsabli sa iyang kau-galingong linihokan, ug tudloi sa importansya sa paghimoog maayo nga mga pagpili. Itudlo nga ang LangitnongAmahan nahigugma sa Iyang mga anak ug kita makais-torya Kaniya pinaagi sa pag-ampo. Tabangi ang bata ngamakahibalo unsaon sa pagmatinahuron sulod sa simba-han. Tudloi sa nag-una nga mga baruganan sa ebanghelyo.

Ang Nag-edad og Lima ka Tuig

Mga Kinaiya sa Bata� Aktibo kaayo. Maayong motimbang -timbang, ug mas dali

nga igkasabut. Makapamatid na og bola, makasubay satarung nga linya, makalukso, makalayat, ug makamartsa.

Ganahan nga mag-drawing, magkolor, ug moapil sa mgakalihokan ug mga dula. Nagkat-on sa paglaso ug paghigotsa sapatos ug pagtaod sa butones ug pagzipper sa sinina.

� Makaila na sa ubang mga litra, numero, ug mga pulong.Gustong magpakaaron-ingnong nagbasa ug nagsulat.Nagkat-on sa pagbasa. Tabian. Mangutana, mokumen-taryo, ug motubag nga nagpasabut sa nagtubo nga kahi-balo. Maayong mosulbad og problema. Kuryuso ogmatinguhaon sa mga kamatuoran. Magsugod sa pagkailagikan sa tinuod ug sa pantasya. Adunay mubo apan mastaas-taas nga lahutay sa pagpaminaw. Ganahan og pihonga mga buluhaton. Ganahan og mga pasiaw ug mgalipat-lipat [tricks], apan dili kataw-an ang iyang kaugali-ngon. Ganahan og mga istorya, pagkanta, pagbalak, ugmga pagdrama-drama.

� Mahigalaon ug ganahan kaayo nga mopahimuot ugmokooperar. Mag-anam ang gana nga mahiapil sa ginag-may nga pundok sa mga bata, apan mas palabihon angusa ka suod nga higala. Mas minos ang mahimo ngakahasol sa grupo nga dula. Mag-anam ang gana sa pagka-mauyonon, og mosaway niadtong magdumili. Mag-anamog kasabut sa mga balaod, apan sa kasagaran mosulay sapag-usab niini alang sa iyang kaugalingon.

� Ang iyang mga interest magsentro sa panimalay ug sapamilya. Mabination ngadto sa mga hingkod, ug buotnga sila mahimuot. Dali ra nga maguol, ilabi na sa iyangkaugalingong mga sayop.

� Gusto nga mahimong maayo. Nagkat-on sa kalainan talisa husto og sayop. Usahay mosulti sa dili tinuod o basu-lon ang uban sa iyang kaugalingong sayop tungod sadakong tinguha nga lipayon ang mga hingkod ug pagbu-hat unsay matarung. Andam na nga matudloan sa mgaespirituhanong butang.

Mga Sugyot alang sa mga Ginikanan ug mga Magtutudlo� Paapila ang bata sa mga kalihokan nga pisikal. Gamita

ang sayon nga mga dula ug lain pang mga kalihokan.Pagunting-guntinga ug magpapilit ug sumpay-sumpayonang mga puzzles. Ihatag ang higayon alang sa pagkinauga-lingon. Ipahayag ang pagsalig sa bata. Dawata ug dasigaang bata sa iyang paningkamot.

� Tuguti ang bata nga mosulti ug mangutana. Tuguti siyanga makabasa sa sayon nga mga pulong ug hugpong samga pulong. Paggamit og mga pulong nga nakasulat sapapel alang sa sayon nga mga pulong. Hatagi og sayonnga mga buluhaton ug responsibilidad. Paggamit og kali-hokan nga pag-drawing, mga istorya sa tinuod nga kina-buhi, ug mga biswal nga materyal. Lain-laina ang mgakalihokan, gamit ang mga hulagway, mga dula, mga awit,ug mga panaghisgutan. Paggamit usab og pagsulbad saproblema nga mga kalihokan sama sa tigmo-tigmo ugpanaghisgutan nga puno sa mga pangutana. Tuguti angbata sa pagpakaaron-ingnon, pagdrama, ug paggamit ogmga tawotawo. Katawa usab uban sa bata.

� Himoa nga sensitibo ka sa panginahanglan sa bata nganagkinahanglan sa imong pagtugot. Tinguhaa ang panag-higalaay, ug sulayi sa pagtabang ang bata kon daw walagayud siyay suod nga mga higala o kon dili siya sakop sagrupo. Iistorya kon unsay bation sa uban kon ang mga

112


tawo mabination o dili mabination. Hisguti kon unsa ka-importante ang paghigugma sa uban ug ang pagpahayagsa pasalamat, ug ipakita sa bata unsaon kini sa pagbuhat.Tudloi ang bata sa pagkat-on sa bili sa mga indibidwal ngapanaglahi.

� Sa kanunay itudlo ang bili ug ang importansya sapamilya. Hatagi ang bata og higayon nga mapaambit angiyang gibati kabahin sa iyang pamilya. Ipahayag angimong gugma, ug ipakita ang pagbati. Hatagi sa tino ngapagdayeg alang sa maayo nga kinaiya. Likayi ang mgakalihokan o mga pulong nga makapaguol sa bata.

� Tudloi sa eksaktong pamatasan. Ayaw og kahibulong konang bata makasulti og butang nga dili tinuod o dili angay,apan sa gihapon itudlo ang ka-importante sa pagpanubagsa kaugalingong mga binuhatan. Lig-ona ang pagpama-tuod sa usa ka bata pinaagi sa pagpaambit sa imong kau-galingong pagpamatuod. Pagpaambit og mga sugilanonug mga ideya nga makapalambo sa gugma sa bata ug pag-tuo sa Langitnong Amahan ug ni Jesukristo ug sa Ilangmga panudlo.

Ang Nag-edad og Unom ka Tuig

Mga Kinaiya sa Bata� Aktibo kaayo. Sa kasagaran langasan, dili mag-urong, ug

sobra kalihokan. Ganahan nga moapil sa mga kalihokan ugmohimo sa ginagmay nga buluhaton, bisan ingon ug kinimalisud nga buhaton. Dili ganahan nga magtan-aw ra.

� Nanginahanglan sa mga konsepto nga matudlo sa lig-onnga mga paagi. Adunay naglambo nga panumduman.Tabian, ug daghan og mga pangutana. Nagkat-on sapaghimo og mga desisyon, apan sa kasagaran dili makade-sisyon. Taas-taas na ang lahutay sa pagpaminaw. Gustong

mobasa, mosulat, mokanta, maminaw og mga sugilanon,ug sa pagpakaaron-ingnon.

� Mas interesado sa mga grupo nga kalihokan ug sa pag-halubilo sa mga kadula, apan sa gihapon kaugalingon raygihunahuna. Usahay gustong magmando, agresibo ug dilimabination sa mga kauban. Dili makanunayon angpanaghigalaay. Naghunahuna kon unsaon siya sa pagta-gad sa uban. Ganahan kaayo nga uyonan sa katawhan.

� Maghinambug. Magpasulabe [exaggerate] ug hinawayon.Dali ra kaayong ma-excited, kataw-anan, ug hingatawa.Mahimo nga manggihatagon, mabination, ug igkasabot,apan ang buot dali ra nga mausab.

� May kabalaka kabahin sa maayo ug bati nga pamatasan,ilabi na gyud kon kini makaapekto sa iyang pamilya ugmga higala. Usahay basulon ang uban sa mga sayop nganabuhat. Ganahan sa mga istorya sa kasulatan, ilabi naang mga kabahin ni Jesus.

Mga Sugyot alang sa mga Ginikanan ug mga Magtutudlo� Magpasensya sa bata nga sobra ka-lagsik ug walay pagka-

luya. Gamita ang mga kalihokan sama sa pagsulat, pagko-lor, paggunting, pagpapilit, ug pag-umol sa clay. Paggamitog mga dula nga makagamit sila sa ilang enerhiya.

� Gamita ang kalihokan nga problem-solving sama sa tigmo-tigmo, pagribyu, ug sugilanon nga sila ra ang mohatag sakatapusan sa sugilanon. Paggamit og mga hulagway, mgagamit sa flannel [flannel cutouts], ug lain pang biswal ngamga materyal. Tudloi og bag-o nga mga pulong. Hatag ogmga pangutana. Hatagig higayon ang bata nga makahimoog desisyon. Hisguti ang ka-importante sa pagpili sa mata-rung, ug hatagi sa higayon ang bata nga makapraktis pag-himo og mga desisyon nga diyutay ra ang pilianan.

113


Paghatag og opurtunidad sa pagbasa, pagsulat, pagkanta,pagpaminaw og mga istorya, ug role play. Planoha angleksyon nga hunahunaon ang interes sa bata.

� Dasiga ang pagpakigbahin ug pagpaapil sa uban.Paghatag og mga kahigayunan alang sa grupo nga mgakalihokan. Ihatag ang tino nga mga pagdayeg og pag-uyon. Ipokus ang leksyon sa pagpakita og gugma pinaagisa pagtabang sa uban ug sa pagkasensitibo sa mga pangi-nahanglan sa uban. Dasiga ang bata nga moapil sa mgadula ug lain pang mga kalihokan.

� Dayega ang tino nga mga paningkamot aron dili kaayoniya bation ang pagpanghambog. Kinahanglang tinuodang imong pagdayeg. Ayaw panaway. Katawa ubankaniya, apan ayaw siya kataw-i. Tinguhaa ang positibonga kinaiya. Pinaagi sa imong ehemplo, tudloi ang batasa kalma, makanunayon nga kinaiya.

� Tudloi ang bata sa paghunahuna ug mahimong respon-sable sa iyang kaugalingong batasan ug unsaon sa pagpa-lambo niini. Ingna ang bata nga ang tanan maykasaypanan. Tudloi sa sayon nga paghinulsol. Gamitaang mga kasulatan sa pagtudlo sa nag-unang mga baruga-nan sa ebanghelyo. Tabangi ang bata nga makasabut ugmakaaplay sa mga kasulatan.

Ang Nag-edad og Pito ka Tuig

Mga Kinaiya sa Bata� Mas maayo og kontrol sa iyang kusog. Nagpalambo sa

iyang interes og kahanas sa ubang mga dula, ampay ngabuluhaton [hobbies], ug mga kalihokan. Dili mag-urongug dili mahimutang. May pagkanerbyuso nga kinaiya, ugusahay mohimo og bakikaw nga mga posisyon. Puno saenerhiya, apan daling maluya.

� Ganahan kaayo nga makakat-on. Seryuso nga manghuna-huna ug mas maayo mangatarungan. Makasulbad na ogmga problema nga lisud-lisud. Gusto nga mahagit, maa-yong motrabaho, ug mogahin sa panahon paghuman sagipabuhat. Aduna nay bintaha nga lahutay sa pagpami-naw. Malingaw sa mga ampay nga mga buluhaton ugpaggamit sa mga kahanas [skills]. Ganahan nga mango-lekta og mga butang ug mohisgut kabahin sa kaugali-ngong mga proyekto ug mga kalampusan.

� Kasagaran makigdula sa grupo, apan usahay gustongmag-inusara ug hilum nga magdula. Makighinabi oggamay sa lain nga sekso [sex]. Ganahan kaayo nga mahi-sama sa kahigalaan ug makakuha sa ilang pag-uyon. Dilikaayo dominante ug dili kaayo determinado nga matu-man kanunay ang iyang gusto. Ganahan og daghan pangresposibilidad ug pagkinaugalingon. Sa kasagaran maguolnga dili makabuhat og maayo.

� Dili ganahan sa panaway. Mas labawng sensitibo sa iyangkaugalingong pagbati ug sa pagbati sa ubang tawo. Sakasagaran perpeksyonista, ug dunay pagbati sa pagsawaysa kaugalingon. Makapugong ug mainampingon. Dilikaayo mapinugsanon ug dili kaayo kaugalingon lang anggihunahuna kay sa kaniadto nga edad.

� Kahibalo na sa husto ug sa sayop. Ganahan nga magkat-on ug mabansay sa mga baruganan sa ebanghelyo sama

sa pag-ampo ug paghatag sa ikapulo. Makasabut sa mgaaspeto sa ebanghelyo sama sa sakrament, pagtuo, paghi-nulsol, misyonaryo nga buhat, sa Espiritu Santo, ug buhatsa templo. Gusto nga mabunyagan ug makadawat sa gasasa Espiritu Santo.

Mga Sugyot alang sa mga Ginikanan ug mga Magtutudlo� Paggamit ug mga kalihokan aron magamit sa bata ang

iyang enerhiya. Hatagi og higayon ang bata nga makapa-ambit sa iyang talagsaon nga mga kahanas. Magpasensyasa mga makapalagot ug pagkadili mahimutang, ug ayawhatagi sa atensyon ang pagkabakikaw. Paggamit og lain-lain nga mga teknik aron matabangang mapadayon anginteres sa bata ug malikayan ang pagkangil-ad unya sakinaiya. Dayegon ang nindot nga mga lihok.

� Hatagi og mga pangutana nga makapahunahuna.Paggamit og mga sugilanon nga ang panapos himoon satigpaminaw [open ended stories], mga tigmo, makapahu-nahuna nga mga dula, ug mga panaghisgutan nga maka-aghat sa paghunahuna. Tuguti ang bata nga makahimoog mga desisyon. Hatagi siya sa igo nga panahon aronhumnon ang gipabuhat. Dasiga ang bata nga mapadayonang iyang ampay nga buluhaton ug mga interes.Paghatag og kahigayunan nga makabasa sa mga kasula-tan, mga pulong nga nakasulat sa papel, ug mga sugila-non. Paggamit og mga istorya ug mga sitwasyon ngaadunay kamatuoran kay sa tumo-tumo lang.

� Gamita ang mga kalihokan nga nagkinahanglan og grupoang magdula, sama sa mga dula ug mga dramatisasyon,apan hatagi sa respeto ang tinguha sa bata nga motra-baho nga mag-inusara panagsa. Ayaw ipugos ang inter-aksyon sa lain nga sex. Dayega siya sa iyang positibo ngamga kinaiya sama sa paghulat sa iyang turno ug pagpa-kigbahin. Hatagi ang bata og responsibilidad ug mgabuluhaton nga kaya niyang buhaton, unya dayega samga paningkamot ug mga kalampusan.

� Dasiga siya sa paghunahuna sa uban. Palig-ona ang pag-salig sa kaugalingon. Imbis nga manaway, pangita ogopurtunidad nga ikapakita nimo ang pag-uyon ug pag-bati. Pagdawat sa mga kinaiya ug ka dili matinagdanon.Dasiga ang bata nga makasulti sa iyang mga pagbati.

� Pangita og kahigayunan alang sa bata nga makapraktis sapaghimo sa hustong mga pagpili. Tabangi ang bata ngamakasabut sa sangputanan sa iyang mga pagpili. Itudloang mga baruganan sa simple, konkreto nga mga pama-agi, ug dasiga ang bata nga mapraktis nila kini sa inadlawnga kinabuhi. Magtudlo gikan sa mga kasulatan. Andamaang bata alang sa bunyag ug kumpirmasyon pinaagi sapagtabang kaniyang makasabut sa mga panaad nga iyaunyang pagabuhaton.

Ang Nag-edad og Walo ka Tuig

Mga Kinaiya sa Bata� Nagkaanam nga sayon ikasabot. Mokisi-kisi ug molim-

bag-limbag. May mga kinaiyang pagkanerbyuso. Modulasa mga organisadong mga dula nga nagkinahanglan sapaggamit og pisikal nga abilidad. Adunay hataas ngalahutay sa pagpaminaw. Gusto nga maapil.

114


� Gustong masayud sa hinungdan sa mga butang. Andamkaayo nga mopaambit sa iyang mga kahibalo. Nagtuonga daghan na siyag nahibaloan, apan nag-anam sa pag-kahibalo nga ang uban tingali mas daghan pa og nahiba-loan. Palahukom. Dunay mga bayani. Ganahan sapagsulat, pagbasa, ug pagpakaaron-ingnon.

� Malingaw sa grupo nga panagdula nga simple og mgalagda. Mas palabihon nga ikauban ang pareho niyag bay-hon [gender] panahon sa grupo nga dula. Mas ikasabut ugdili kaayo mamugos sa iyang gusto. Gustong makaang-kon og suod nga higala. Nanginahanglan kaayo sa pagki-naugalingon, apan usab magsalig sa mga hamtong alangsa giya ug kasiguruan.

� Sa kasagaran mabination, matinabangon, puno sakamaya, ganahan og lakaw, ug kuryuso, apan mahimousab nga walay batasan, may pagkadalo, ganahan mag-mando, ug mapugsanon. Sensitibo sa mga pagpanaway.Mosaway sa kaugalingon ug sa uban. Usahay dalingmokatawa ug walay buot. Makasinati na og pagbati ngasad-an [guilt] ug kaulaw.

� Daling modawat sa mga panudlo sa ebanghelyo, apanmay mga pangutana kabahin niini. Mapasigarbuhon saiyang pagkamiyembro sa Simbahan. Ganahan nga mosu-nod sa mga baruganan sa ebanghelyo. Nagkat-on saebanghelyo pinaagi sa konkreto nga mga ehemplo ugpartisipasyon.

Mga Sugyot alang sa mga Ginikanan ug mga Magtutudlo� Paggamit og mga kalihokan nga nagkinahanglan og koor-

dinasyon ug tuguti ang bata nga mogamit sa iyang ener-hiya. Pasensyahan ang pagkadanghag, dili kahimut-annga mga kinaiya, ug pagka-dili mahimutang. Puli-pulihaang mahilum ug ang aktibo nga mga panahon. Dayegaang maayo nga kinaiya.

� Paggamit og mga dula, mga sugilanon, mga hulagway, ugmga problem solving nga mga kalihokan aron sa pagdasignga makat-on. Gamita ang pagbasa, pagsulat, ug mga roleplay. Tabangi ang bata nga makahimo og mga tumongnga sarang buhaton. Dasiga ang bata sa pagkahingawa saiyang kaugalingong kinaiya kay sa uban. Hatagi ang batasa angayan nga mga bayani sama sa mga Lider sa Simba-han ug lain pang mga maayong miyembro sa Simbahan.

� Paggahin og panahon alang sa inter-aksyon sa grupo, koo-perasyon, ug panagbahin. Bantayi og maayo ang mga kali-hokan. Ipaila nga ang iyang pagpakighigala mahimongmapalapad pa. Tabangi ang bata nga mahimong parte sagrupo kon wala siyay suod nga mga higala. Dayega angbata sa iyang maayo nga kinaiya. Patrabahoa ang batauban sa laing mga bata ug uban kanimo sa paghimo ugmga lagda diha sa klase ug lain pang mga desisyon.Pasagdi siyang motrabaho nga dili magsalig.

� Tabangi nga mailhan sa bata ug mahibaloan unsaon sapag-atubang ang mga negatibo nga mga emosyon. Ipakitaang interes ug ang kahinam. Dayega ug palig-ona angpagsalig sa kaugalingon; ayaw sawaya o itandi ang bata saubang mga bata. Ilha ang ilang mga paningkamot ugmga kalampusan. Tuguti ang bata nga malingaw sa mgapakatawa kon angay, ug pasensyahi ang pagsige og agik-ik. Tudloi sila nga ang uban usab masayop.

� Ipahayag kanunay ang kaugalingong hugot nga pagtuoug pagpamatuod. Tabangi ang bata nga mahimong mapa-salamaton sa iyang pagka-miyembro sa simbahan ug samga responsibilidad nga dala niini. Hagita ang bata ngasundon ang mga baruganan sa ebanghelyo. Ipakigbahinang personal nga mga kasinatian, mga kasulatan, ug mgasugilanon. Paggamit og mga kalihokan diin ang batamakaapil.

Ang Nag-edad og Siyam Ka Tuig

Mga Kinaiya sa Bata� Ganahan sa mga team nga mga dula. Adunay maayong

pangontrol sa lawas. Interesado sa pagpalambo sa kusog,kahanas, ug kapaspas. Mas gusto og mga komplikado ngamga paggama pinaagi sa kamot.

� Mas dako ang interes ug mas taas ang lahutay sa pagpa-minaw sa usa ka hilisgutan o kalihokan. Mangita ogkamatuoran; dili kaayo malingaw sa pantasya. Ganahannga magmemorya. Adunay tino nga interes ug pagkakur-yuso. Ganahan sa pagbasa, pagsulat, ug paghimo og mgarekord. Interesado sa komunidad ug sa ubang mga kul-tura ug katawhan. Malingaw sa pagkat-on sa mga nangagiug sa karon. Ganahan nga mangolekta og mga butang.

� Ganahan nga makig-uban sa pundok sa mga tawo ngasusama og pamayhon. Ganahan og mga grupo ngapanimpalad ug pangkooperasyon nga dula, apan gana-han usab og kompetisyon. Mosukod sa awtoridad uggamiton ang pagkinaugalingon. Mogahin og daghangoras uban sa mga kahigalaan.

� Adunay pipila ka problema sa kinaiya, ilabi na kon dilisiya dawaton sa uban. Indepente na kaayo, kasaligan, ugkapiyalan. Maghunahuna kabahin sa kaangayan, ugmakiglantugi alang sa kaangayan. Mas makadawat saiyang kaugalingong mga kapakyasan ug kasaypanan ugmanubag sa kaugalingong mga linihokan. Usahay dilimasabtan.

� Kahibalo na kaayo unsay husto ug sayop. Gustongmohimo sa husto, apan usahay mosupak.Maimpluwensyahan sa pagpamatuod sa uban. Andam nanga matudloan sa mga lisud-lisud nga mga baruganan saebanghelyo.

Mga Sugyot alang sa mga Ginikanan ug mga Magtutudlo� Paghimo og lain-laing mga kalihokan, lakip ang mga

team nga dula, sa pagpalambo og interes ug tabang sabata pagpalambo og mga kahanas.

� Paghatag og piho nga mga impormasyon ug mga kama-tuoran imbis mga pantasya. Ayaw ihatag ang tanangtubag; hatagi ang bata og oras sa paghunahuna ug sa pag-hisgot sa mga tubag. Dasiga siya pag-memorya sa mgakinutlo [quotations] ug mga kasulatan. Respetoha angmatag-indibidwal nga mga kalainan sa paghimo og mgabuluhaton ug sa paghatag og mga buluhaton. Hatagi ogmga kahigayunan sa pagbasa, pagsulat, ug paghimo ogrekord. Dasiga siya sa paghimo og journal. Tudloi kaba-hin sa ubang mga tawo ug mga kultura ug kabahin sakasaysayan.

115


� Ilha ang panginahanglan sa bata aron madawat sa mgakaubanan. Pag-establisar ug pagmentenar og rasonablenga mga limitasyon, apan itugot ang pagka-indepen-dente. Tudloi ang bata unsaon sa pagkahimong mabina-tion, bisan kon gibati sa bata nga wala siya “makadaug.”Dasiga sa pagpakighigala, ug tabangi ang bata nga maka-kaplag og mga higala.

� Ipakita sa bata nga gidawat nimo siya, bisan kon walakaayo ka kaangay sa ubang kinaiya. Pangita og opurtuni-dad sa bata nga makapakita sa pagka-independente ugpagka-kasaligan. Ayaw biay-biaya ang bata sa sayop nganahimo.

• Ipahayag ang imong gugma ug suporta sa bata kanunay.Ipakigbahin sa kanunay ang imong pagpamatuod ug angpagpamatuod sa mga propeta. Itudlo og sayo ang mgabaruganan sa ebanghelyo.

Ang Nag-edad og Napulo o Napulog-duha ka Tuig

Mga Kinaiya sa Bata� Mahimong makasinati sa paspas nga pagtubo. Ganahan

og sports nga nagkinahanglan sa kusog, kapaspas, ugkahanas. May panahon sa pagdula-dula, pagduso-duso,pagpakiglayog, pakigsikdulay, ug sa pagkinataw-anay. Dilimag-urong, aktibo, ug walay pasensya. Managlahi angpisikal nga gidak-on sa manag-amigo ug koordinasyon.Dili gustong trataron nga sama sa usa ka bata. May kahi-ngawa na sa iyang pisikal nga pamustura.

� Ganahan sa malisud sabton nga mga konsepto ug mgaideya. Mohimo og panapos binase sa unang mga nakat-unan. Gusto nga mahagit ang ilang mentalidad.Makadesisyon ug makapangatarungan. Ganahan ngamagmemorya. Gustong maghimo og mga tumong .Makahunahuna og maayong pangatarungan. Malingawsa pagkat-on. Aduna nay taas nga lahutay sa pagpaminaw.Mas makasabut na kaayo sa kahulugan sa mga pulong,ug makapasabut sa lisud nga mga termino. Adunay paka-tawa nga daw yaga-yaga alang sa mga hamtong.

� Sosyal ug makakompetensya. May lig-on nga pagdapig samga grupo. Adunay positibo ug negatibo nga inter-aksyonsa mga kaubanan. Adunay pagkamahigalaon nga labawngkomplikado ug mas halawum. Magsalig sa suod nga mgahigala. Mas hatagan og bili ang opinyon sa mga higalaug ang mga sumbanan [standards] mas bililhon pa kay samga hamtong. Usahay makasaway sa mga paghusga samga hamtong ug sa pagbati sa uban. Gustong magpasiawo sakit nga makigdula. Usahay salbahis ug dili igkasabot,ug sa laing mga higayon mahigalaon ug ikasabot.

� Hinawayon sa kaugalingon ug dili makadawat sa mgapanaway gikan sa uban. Mobati nga ang tanan niyanggihimo sayop, ilabi na gyud kon sawayon. Adunay kahi-ngawa ug kahadlok kalabut sa eskuwela ug kahigalaan.Sobra ka sensitibo, ilabi na sa kaugalingon. Adunay mgapagduhaduha ug pagbati nga kawalay kasiguruan. Usahaytalandogon kaayo ug dali masuko, ug makamatikud konminatarong ang pagtratar. Makahimo sa pagkamatinahu-ron, pagkaseryuso, pagkamatinud-anon, ug pagkasinsero.May tinguha nga mahimong independente ug adunaymga responsibilidad.

� Adunay lig-ong moral nga pagbati ug konsensya.Interesado sa kaugalingong paglambo. Dili ganahan ngamodawat nga wala siya magbinuutan. Andam sa pagkat-on og daghan pa sa mga baruganan sa ebanghelyo.

Mga Sugyot alang sa mga Ginikanan ug mga Magtutudlo� Hinumdumi nga siya nagatubo ug nagkahingkod. Ayaw

ipamugos ang inter-aksyon sa lahi nga sekso. Paghatag ogkahigayunan alang kaniya nga makasalmot sa mga pisikalnga mga kalihokan aron magamit niya ang iyang ener-hiya. Hatagi og gamay lang nga atensyon ang sayop ngamga lihok. Itudlo ang pagkamaangayon ug ang bili sapag-apil sa mga kalihokan. Ipakita ang imong interes saiyang kinabuhi. Hatagi og bili ang matag indibidwal ngakalainan.

� Paabtika ang panghunahuna pinaagi sa paggamit og mgapangutana, mga istorya sa kasulatan, pagmemorya samga kasulatan, problem-solving nga mga kalihokan ugmga panaghisgutan. Tuguti siya nga mohimo sa mgadesisyon ug sa paghimo og mga tumong. Paggamit ogbag-ong mga pulong ug pahataga siya sa depinisyon ug sapagpasabut sa mga kahulugan. Paggamit og mga biswal,mga sugilanon, ug mga games.

� Tubaga ang iyang mga panginahanglan nga mahilakip sapundok ug maimpluwensyahan pinaagi kanila. Paghimoog mga kalihokan nga makahimo og inter-aksyon sa mgakaubanan. Dasiga sa pagplano nga nakagrupo ug buluha-ton nga nakagrupo. Tudloi siya sa pagkasensitibo niad-tong wala dawata sa uban. Hatagi og mga responsibilidadug mga buluhaton, ug tabangi nga masiguro ang paggiya.Pag-awhag og mga proyekto sa pagserbisyo sama sa pag-bantay og bata, pagpaambit sa mga talento, ug pagpakig-bahin sa ebanghelyo ngadto sa uban. Paggamit og mgaehemplo ug mga leksyon aron matudlo ang pagkasensi-tibo ug pagkamabination. Dayega ang pagkamatinahu-ron, pagkadili-hakog, pagkamaunungon, ugpagkamahigalaon.

� Ayaw siya ikumpara sa uban. Dasiga siya, ug dayega angmga kalampusan. Ipakita ang pagsalig kaniya isip usa kaindbidwal. Suportahi ang maayo nga kinaiya, ug sulayi sapagbaliwala ang negatibong mga binuhatan nga may gag-mayng sangputanan. Tuguti ang pagka-independente ugang pagpahayag sa personal nga mga pagbati. Sulayi sapagsabut ang iyang mga kahingawa ug unsay nakapaguolkaniya.

� Itudlo ang piho nga mga konseptong moral ug mgahiyas. Ipasabut og maayo nga ang tinuod nga kalipay ugkaugalingong paglambo moabut pinaagi sa pagtuman samga kasuguan. Awhaga siya sa pagpanaad nga mosunodsa mga baruganan sa ebanghelyo. Tabangi siya nga maka-sabut ug maandam alang sa umaabot nga mga responsibi-lidad ug mga panalangin. Ayaw tamaya ang iyangpagkasayop, ilabi na atubangan sa mga higala. Itudlo angebanghelyo sa iyang kinatibuk-an uban sa mga sugilanonsa kasulatan ug mga sugilanon gikan sa kinabuhi sa mgapropeta sa ulahing mga adlaw. Awhaga siya sa pagpaam-bit sa iyang pagpamatuod.

116


PAGTUDLO SA GRUPO SAMGA BATA NGA NAGKA-LAIN-LAIN ANG EDAD

3

Ang mga bata nga lagyo og agwat angedad sa kasagaran managpundok sa pagtuonsa ebanghelyo diha sa panimalay ug sa sim-bahan. Ang maong panagpundok maglakipsa family home evening ug sa lain pang panag-pundok sa pamilya, Panahon saPagpakigbahin sa Primarya, mga achievementdays, mga activity days, ug klase sa ReliefSociety alang sa mga bata. Kini nga mga kali-hokan kinahanglan nga makalingaw ug sasamang higayon magatudlo sa mga baruga-nan sa ebanghelyo. Si Elder M. RussellBallard miingon: “Ang mamugnaon, angpag-usab-usab sa panahon sa pagpakigbahinug [lain pang] mga kalihokan makapalagsikug makalingaw, apan dili makahatag og bug-at nga kahulugan kon ang bata . . . mopa-layo human siya gilingaw apan wala kaayomahayagi, matudloi sa ebanghelyo, o maba-yaw sa espirituhanong paagi. . . . Ang tanangleksyon, tanang miting, ug tanang kalihokankinahanglang ipokus sa pagdala niininggagmayng mga bata ngadto kang Kristo”(Great Shall Be the Peace of Thy Children,”Ensign, Apr. 1994, 61).

Sa imong pagtudlo sa gitipon nga gruposa lainlaing edad, usahay makita nimo ngausa ka hagit ang pagpasayon sa usa ka kon-septo aron masabtan bisan sa kinamanghu-ran nga bata apan ikahimuot usab ugmakahagit sa mga dagko-dagko na. Ang nag-sunod nga mga sugyot makatabang nimo sapagpaapil sa tanang mga bata samtang silamagkat-on sa ebanghelyo.

Patabanga ang mga Dagko-dagko nasa mga Gagmay pa

Patrabahoa ang mga bata nga managparis,o usa nga dako-dako na patabanga sa mgabatang gagmay pa. Sama pananglit:

� Ang bata nga dako-dako na palingkuratapad sa mas gamay pa niya ug pabasahaog kasulatan, nga itudlo ang mga pulongsamtang kini gibasa.

� Ang bata nga mas dako-dako na makata-bang sa batang gamay pa sa pagbasa og

usa ka istorya, pagdula, pagmemorya ogusa ka kasulatan, paghimo sa proyekto,o pagkumpleto sa usa ka work sheet.

� Ang mas dagko-dagko na nga mga batamakatabang kanimo sa pagtudlo og usaka baruganan o kalihokan. Mahangyonimo sila nga motudlo og usa ka bata o sadaghang mas gagmay nga mga bata. Usakini sa maayo nga paagi alang sa mgadagko-dagko na pagkat-on sa mga baruga-nan. Makatabang usab kini kanila ngamakaangkon og kasinatian ug pagsalig sakaugalingon.

Himoa nga Sayon ang mga Parte samga Kalihokan alang sa Gagmayngmga Bata

Kon ang mga gagmay ug dagkong mgabata managtipon sa sama nga kalihokan,mahimo nimong himoon nga sayon angkalihokan alang sa mga gagmay pa. Samapananglit:

� Paghimo og duha ka hut-ong sa mgapangutana: sayon ra nga mga pangutanapara sa mga gagmay ug mas lisud-lisudpara sa mga dagko-dagko na. Isulat kinisa usa ka papel. Sa usa ka dula o usa kapagribyu nga kalihokan, ang lain-lain ngahut-ong sa mga pangutana isulod sa lain-laing sudlanan. Papilia ang kada bata ugpatubaga sa pangutana gikan sa angaynila nga sudlanan.

� Sa usa ka pagdrama-drama, padulaa anggagmayng mga bata sa mga sayon ngapapel [roles] o mahimo nga hayop ba silao kabahin ba sila sa talan-awon [scenery].Ang mga dagko na makadala sa mas lisudnga papel sa dula, mahimong tagasulti[narrator], ug mobasa gikan sa mga kasula-tan. Kon ang gagmayng mga bata adunayparte nga basahonon, ang mga dagko-dagko na mahimong modasig kanilaunsay isulti.

� Kon ikaw nagsaysay og sugilanon pagu-niti sa gagmayng bata ang mga hulagwayo pabutanga sila og mga hulagway saflannel board.

Paggamit og mga Lugar [Stations],Pagbahin sa mga Bata Sigun sa ilangPangidaron

Kon ang mga bata moadto na sa lugar[station], ang mga hingkod nga naa sa lugarmahimong mopahiangay sa presentasyonngadto kanila. Sama pananglit, kon adunaykalihokan sa lugar, ang hingkod mahimongmodumala og usa ka pinasayon nga bersyonsa kalihokan para sa mga gagmayng bata.(Tan-awa sa “Mga Estasyon,” pahina 180.)

117


PAGSABUT UGPAGTUDLO SA MGAKABATAN-ONAN

4

Dihang si Mormon nag-edad og 15 anyos,siya “gibisitahan sa Ginoo, ug nakatagam-tam ug nasayud sa kaayo ni Jesus” (Mormon1:15). Si Joseph Smith 14 anyos dihangnadawat niya ang Unang Panan-awon. Siyagimatuto ug gitudloan panahon sa iyangkabatan-on agi og pangandam sa Pagpahiulisa ebanghelyo. Karon ang Ginoo mitawag samga kabatan-onan nga mangalagad sakorum ug kapangulohan sa klase, sa pagdu-mala sa mga ordinansa sa priesthood, ug sapagsangyaw sa ebanghelyo isip full-time ngamga misyonaryo. Samtang ikaw magatudlosa mga kabatan-onan sa Simbahan, hinum-dumi nga ang Ginoo nasayud sa ilang kapa-sidad. Iyang gibutang ang dakong pagsaligdiha sa mga kabatan-onan sa nangagi, ugpadayon Niyang gibutang ang dakong pagsa-lig diha kanila karon.

Pagsabut sa mga Kabatan-onan

Ang Kabatan-onan adunay kadasig ugenerhiya nga makahimo sa pagtudlo kanilanga makapahimuot. Apan sa pagtudlo kanilasa ebanghelyo, kinahanglan kang masayudunsaon sila pagtabang nga masubay angilang enerhiya sa matarung nga direksyon.Importante ang pagsabut kanila ug sa ilangmga kabalaka ug mga hagit.

Aron matabangan kang makasabut samga kabatan-onan nga imong tudloan,hunahunaa og balik ang imong pagkabatan-on. Unsang mga kasinatian ang sobra kamahagiton o sakit kaayo alang kanimo?Unsa may imong gikabalak-an? Unsa mayimong gibati sa imong kaugalingon? Unsamay imong mga tumong ug mga mithi[ideals] Unsa may imong sosyal ug emosyo-nal nga mga panginahanglan? Kinsang mgatawhana ang dako og gikatabang kanimo, uggiunsa man nila sa pagtabang? Ang paghu-nahuna niining mga pangutanaha makata-bang kanimo sa pagtudlo ug paggiya sakabatan-onan nga mas labawng epektibo.

Pagsabut sa mga Hagit nga Giatubangsa mga Kabatan-onan

Ang mga kabatan-onan nag-atubang ogimportanteng mga hagit samtang silamangandam sa pagkahingkod. Kon nakahi-balo ka niining mga hagita, mahimo kangmotanyag sa maalamon, sensitibo nga pag-suporta ug pagdasig. Ang mosunod nga mgaimpormasyon makatabang kanimo ngamakasabut sa pipila ka mga hagit nga ilanggiatubang.

Pagpahiangay sa mga Kausaban sa IlangKalawasan

Ang pisikal nga paglambo sa nagkahing-kod pas-pas kaayo. Sa kinatibuk-an, kini ngamga kausaban magsugod mga usa o duha katuig alang sa mga young women kay sa mgayoung men. Ang bag-ong mga pagbati ngamasinati sa mga young men ug youngwomen mahimong makapahinam ug maka-palibog kanila. Kiwawan sila o mobati ngaubos tungod kay dili nila gusto ang ilanghitsura. Ang pisikal nga mga kausaban ngailang nasinati nagkinahanglan sa emosyonalug sosyal nga mga pagpahiangay [adjust-ments].

Paghimo sa Sosyal nga TransisyonTungod kay ang kabatan-onan anaa sa

transisyon tali sa pagkabata ug sa pagkahing-kod, mobati sila nga dili haum sa mas dakonga kapunongan. Tinuod kini ilabi na sakatilingban diin ang nag-una nga papel maoang edukasyon. Tungod sa mga kausabannga ilang nasinati, ilang mabantayan ngadili na diay sila mga bata, apan masayud rausab sila nga dili pa nila mahimong buhatonang mga responsibilidad sa mga hingkod. Sakasagaran dili nila mamatngonan nga nor-mal lang diay ang mga kausaban nga ilangnaagian, mao nga bation nila ang pagkawalay salig sa kaugalingon. Mahimongbation nila nga ang ilang mga pagbati dilikasagaran ug bation nila nga walay makasa-but sa ilang nasinati.

Pagkat-on sa Paggamit sa Ilang Nagkadakonga Abilidad sa Pangutok

Sulod sa edad nga 12 ngadto sa 15, kadag-hanan sa mga kabatan-onan motubo sailang abilidad sa pagkat-on. Makahimo nasila og mga maayong desisyon, makahimoog katarungan, ug makaplano alang sa kaug-maon. Mas dako ang imong impluwensya sakabatan-onan kon imong tahuron ang ilangmga abilidad sa pangutok ug makakat-ongumikan kanila sama sa imong gusto ngasila makakat-on gumikan kanimo.

118


Pagmentenar og Emosyonal nga mgaKoneksyon ngadto sa Ilang mga Ginikananug Lain pang mga Hingkod

Ang kabatan-onan adunay dagkongtinguha nga makakat-on gikan sa ilang mgaginikanan ug sa lain pang mga hingkod ngatawo. Gusto usab nila nga ang mga hingkodmorespetar, mosabut, ug motagad kanila.Apan hinoon, sa mga hingkod, mahimongmasaypan sila gumikan sa ilang pagkaling-hod pa o sa dili kasagaran nga mga lihok.Kinahanglan natong sundon ang tambag saGinoo ngadto kang Samuel: “Ayaw pagtan-aw sa iyang panagway, . . . kay ang tawomotan-aw sa panagway, apan ang Ginoomotan-aw sa kasingkasing” (1 Samuel 16:7).Ang maayong modawat ug masinabuton ngatawo kinsa makapakita og respeto makahimosa positibo nga kalainan sa kinabuhi sawalay salig sa kaugalingon ug maulawon ngabatan-on.

Mahimong matintal ka sa paghunahunanga mas mahiduol ka sa mga kabatan-onankon ubanan nimo sila sa pagpanaway sailang mga ginikanan o sa ubang hingkodnga tawo. Sa ingon niana, makawagtang kinisa ilang pagtahud alang sa ilang mga ginika-nan ug kanimo. Himnumdumi nga angimportante nga bahin sa imong responsibili-dad mao ang pagpalig-on sa mga relasyontali sa mga ginikanan ug sa ilang mga anak.

Pakig-istorya kanunay sa mga ginikanansa mga kabatan-onan nga imong gitudloan.Pahibaloa sila kabahin sa mga talento, pag-lambo, ug sa mga nakita nimo nga mga posi-tibong gikatampo sa ilang mga anak.Pahibaloa kanunay ang mga ginikanan konunsay imong gitun-an sa klase. Pangutan-asila kon unsay imong mahimo pagtabangkanila sa pagtudlo sa mga bata. Dalha angilang atensyon ngadto sa ilang mga ginika-nan, ug tinguhaa ang paglig-on sa bugkos sapamilya.

Pag-establisar sa Ilang KaugalingongIlhanan

Ang ubang mga bata mosulay sa pag-establisar og ilhanan pinaagi sa pagsul-ob oglahi nga mga sapot o mga estilo sa buhok opinaagi sa pagsulti og mga dili kasagaran ngamga ideya. Mahimo nilang buhaton kiniaron makuha nila ang atensyon o aronmohaum sila sa pundok sa mga kaubananug mailhan sila gikan sa laing mga pundok.Sa kinatibuk-an kining matanga sa kinaiyadili molungtad. Sa pagkatinuod, kon bationsa mga batan-on ang tinud-anay nga pagbatigikan sa mga hingkod ug mahatagan saopurtunidad sa gawasnong pagpahayag sa

ilang mga ideya nga walay manaway, masbation nila ang kasiguroan ug maundangang linihokan nga lahi.

Dili maalamon ang pagsulay sa pagpana-mit ug pagpanulti nga sama sa mga batan-on nga imong gitudloan. Hinumdumi ngakinahanglan ikaw usa nga nagauban kaniladili usa kanila.

Pagkat-on gikan sa mga Panig-ingnan saPagkalalaki o Pagkababaye

Importante alang sa mga batan-on ngaadunay panig-ingnan sa pagkalalaki o pagka-babaye samtang sila mangandam sa ilangkaugmaon. Hibaloi nga ikaw ug ang ubanpang mga hingkod nagsilbi nga ilang mgapanig-ingnan.

Pagpangandam alang sa Pagserbisyo dihasa Simbahan ug sa Kalibutan

Ang kabatan-onan mogahin og daghan sailang panahon sa pag-angkon og edukasyonug pagpangandam alang sa usa ka trabaho.Dasiga sila nga seryusohon ang ilang edukas-yon ug ang pagpangandam sa kaugmaon.Dasiga sila sa paghunahuna kon giunsa sailang pag-eskuwela, pagtuon sa ebanghelyo,ug sa ilang mga pagpili tali sa husto ugsayop sa pag-andam kanila alang sa umaabutnga pagserbisyo sa Simbahan. Tabangi angbatan-ong lalaki nga maandam sa pagser-bisyo og full-time nga misyon.

Pagpangandam alang sa Kaminyoon ugPamilyadong Kinabuhi

Ang kabatan-onan makaandam og maayoalang sa kaminyoon ug kinabuhi sa pamilyapinaagi sa paghimo ug pagtuman sa mgapanaad sa templo. Ang tanan nimong buha-ton ug itudlo kinahanglang mopunting sakabatan-onan ngadto sa templo. Tabangisilang makasabut unsay kinahanglanon aronmahimong angayan sa pagsulod sa templo,ug dasiga sila sa paghimo og personal ngatumong aron pagtuman niini.

Himoa nga Kabahin sa Kaugalingon angmga Hiyas [Values] nga Ilang Pagabuhaton

Ang gipahiuli nga ebanghelyo naghatagsa mga baruganan ug mga sumbanan nganaggiya kanato ngadto sa kalipay ug kahi-mayaan. Gamita ang tanang kahigayunan sapagtabang sa mga batan-on nga masagupkini sa ilang kaugalingon. Awhaga sila ngamopasiugda sa ilang kaugalingong espiritu-hanon nga paglambo (tan-awa sa “Pagta-bang sa Indibidwal nga Modawat ogResponsibilidad sa Pagkat-on sa Ebang-helyo,” mga pahina 61–62).

119


Pagkat-on sa Pagpakighigala sa Ubang mga Tawo ngaIlang Kaedad

Ang batan-on ganahan sa dapit nga may kapareho nilaog edad ug madasig tungod kanila. Ang mga higala adunayimportante nga papel sa pagpangandam sa batan-on ngadtosa pagkahingkod. Makatabang sila aron iyang bation ngasiya importante. Makahimo sila kaniya nga makapraktis ogsosyal nga panglihok. Makahatag sila og dugang nga kasigu-ruhan nga ang uban susama ra diay og mga panginahanglanug paningkamot, nga maoy makapakunhod sa iyang pagbatinga siya sinalikway. Sila modala kaniya sa pagkat-on kaba-hin sa mga pagbati ug mga hunahuna sa uban. Mosuportasila sa nagsingabot nga mga hiyas. Kon ang kabatan-onannga adunay matarung nga mga hiyas managkapundok, mag-katinabangay sila sa pagsagang sa uban nga lahi og mgahiyas. Ang Simbahan nagdala sa importante nga buluhatonsa paghatag og pundok sa mga kahigalaan ug mainampi-ngon nga mga hingkod nga modugang sa makapahimuotnga mga estelo sa kinabuhi ug mga hiyas.

Unsay Gikinihanglan sa mga Kabatan-onan gikansa mga Hingkod

SuportaKon ang kabatan-onan mobati sa kainit, pagbinatiay, ug

suporta gikan sa ginikanan, magtutudlo, o sa ubang mgahingkud, sa dakong pagsalig madasig sila sa pag-atubang samga hagit sa kinabuhi. Siguroha nga ang kabatan-onan ngaimong gitudloan mobati nga ikaw anaa sa kanunay ug ikawinteresado kanila. Samtang ikaw maghunahuna kanila ug samga butang nga kinahanglan nilang makat-onan, pangutan-a ang imong kaugalingon kon nabuhat na ba nimo angtanan aron sila molambo.

Mga Gilauman sa Maayo nga PamatasanKon ang mga kabatan-onan gilauman nga makasunod sa

mga sumbanan sa ebanghelyo ug makatuman sa mga lagda,mas minos ang ilang pagsimang o sa mapangahason ngamga pamaagi. Mas maalamon nga sa imong panudlo maka-establisar kang daan sa unsay imong mga gilauman alangkanila. Hinumdumi nga ang imong pagkahigala sa batan-ondili pa gayud igo. Kinahanglan nga ikaw mahimong usa kamaayo nga ehemplo. Kinahanglan usab nimo nga itudlo angtinuod nga doktrina ug gilauman sa maayo nga kinaiya aron

sila masayud kon unsaon sa pagpuyo og matinud-anon ngakinabuhi. (Tan-awa sa “Ang Gahum sa Pulong,” mga pahina50–51, ug ang seksyon nga giulohan “Pagmugna og Usa kaKahimtang,” mga pahina 75–87.)

Respetoha ang Tinagsa-tagsaKon bation sa batan-on nga ang mga hingkod morespetar

ug maminaw kanila, may kalagmitan nga mobati sila ogkasiguruan ug dili na nila kinahanglan nga makakuha ogatensyon sa ilang kaugalingon. Paninguha ug pag-ampo ngamasabtan ang mga kabatan-onan nga imong gitudloan.Tabangi sila nga tinagsa-tagsa (tan-awa sa “PagtabangNgadto sa Usa,” mga pahina 35–36). Pangutan-a sila sa ilangmga gusto, mga ganahan nga buhaton, ug inadlaw nga mgakasinatian. Paminawa sila, ug respetoha ang ilang mgaideya, opinyon, ug mga pagbati.

Ang Panan-awon sa Ilang KaugmaonSa imong pagtudlo sa kabatan-onan sa Simbahan, gitaba-

ngan nimo sa pagpangandam ang umaabot nga mga lider-mga ginikanan, priesthood, ug auxiliary nga mga lider, mgamisyonaryo, ug tingali mga propeta. Tungod kay ang kaba-tan-onan kulang man sa kasinatian, usahay lisud nilangmakita ang lapas pa sa unsay naa karon. Isip usa ka magtu-tudlo, makahatag ka kanila og panan-awon sa ilang kaug-maon ug mga giya sa pagpangandam alang niini. Dasiga silasa pag-handuraw [imagine] nga anaa na sila sa adlaw ngaumaabot. Tudloi sila karon sa mga butang nga kinahanglannilang makat-unan ugma.

Pag-awhag nga Maghiusa uban sa Gingharian sa DiosBisan og ang kabatan-onan sa kasagaran kaugalingon

lang ang gikabalak-an, aduna usab silay dakong kapasidadnga makabaton og kabalaka alang sa uban. Mahingawa silakabahin sa kondisyon sa katilingban ug sagad puno sa ima-hinasyon. Gusto nilang mahilakip ngadto sa usa ka maayonga kawsa. Kon makahibalo sila nga nahisakop sila sa pun-dok nga adunay tinud-anay ug makahuluganon nga katu-yuan, mas labaw pa sila ka mamugnaon [creative],matinabangon, ug mosakripisyo sa kaugalingon. Ang kawsasa pagpalig-on sa gingharian sa Dios mas labawng angayansa ilang pagkaloyal kay sa uban. Imong maawhag ang ilangdili-hinakog nga mga tinguha pinaagi sa pagdasig kanila ngamotabang sa pagpalig-on sa gingharian sa Dios.

120


PATUDLO SA KABATAN-ONAN PINAAGISA GRUPO NGA MGA KALIHOKAN

5

Ang mga kalihokan sa kabatan-onankinahanglang planohon nga anaa sulod sahunahuna ang katuyuan sa ebanghelyo.Panahon niini nga mga kalihokan, kina-hanglang bantayan nimo ang mga oportuni-dad sa pagtabang sa mga batan-on ngamolig-on ang ilang mga pagpamatuod, pag-palambo sa mga talento ug kahanas sa pag-kalider, pagpangalagad, ug pagpakighigala sauban nga nakapanaad na sa mga baruganansa ebanghelyo. Ang mosunod nga mga sug-yot makatabang alang sa mga lider, magtu-tudlo, ug mga ginikanan.

Pagtudlo pinaagi sa Ehemplo

Panahon sa mga kalihokan sa kabatan-onan, ang imong ehemplo maoy pinakalig-on nimo nga kahimanan sa pagtudlo.Gitudloan nimo ang kabatan-onan pinaagi saimong mga aksyon, sa imong pagpakighinabikabahin sa uban, sa imong solusyon sa mgaproblema, ang paggamit sa mga pulong, ugang pamaagi sa imong pagtabang sa uban.

Sama pananglit, usa ka grupo sa mgayoung women nakakat-on sa leksyon gikansa ilang mga lider dihang ang kamping samga babaye mihatag og pipila ka sitwasyonnga makasurprisa. Nagtuo sila nga ang kam-ping nga ilang tambongan adunay payag-payag ug elektrisidad, ug namutos silasumala sa giingon. Sa ilang paghiabot, mgatolda ra ang atua didto—walay elektrisidad olaing pasilidad. Sayon ra unta kaayo angpagreklamo, apan ang mga lider sa YoungWomen mipakita sa ehemplo og mipili ngakataw-an lang ang maong sitwasyon uggihimo ang pinakamaayo uban sa unsaygihatag kanila. Paglabay sa daghang katui-gan, usa sa young women miigon nga kadtonga kamping usa ka mahinungdanon ngahigayon alang kaniya. Siya miingon: “Diligayud nako hikalimtan nga nanglingkodkami ilawom sa kahoy uban sa laing mgababaye ug usa sa among lider. Nangatawakaming tanan ug gisulayan sa paghulagwaykon unsaon namo sa paglahutay ang sunodnga tulo ka adlaw. Sa dihang nakita nako

ang pinakamaayong paagi nga gibuhat samga lider sa malisud nga sitwasyon, nakakat-on ako og pagtulun-an kabahin sa pagdawatsa dakong kamaya ug pagtabang sa uban.”

Pagplano sa mga Kahigayunan saPagtudlo

Ayaw gayud sulayi sa paghimo ang mgakalihokan nga usa ka pormal nga klase.Hinoon, sa kasagaran adunay mga pamaaginga himoon ang pagpanudlo sa ebanghelyonga usa ka kalihokan.

Sama pananglit, sa dihang nadungog sausa ka adviser sa Aaronic Priesthood siPresidente Ezra Taft Benzon nga nag-awhag samga pamilya sa pagbasa kada adlaw saBasahon ni Mormon, nadasig kaayo siya samga panaad nga gihatag. Natandog kaayosiya ilabi na sa saad nga ang pamilya mapa-nalanginan sa Espiritu sa Ginoo diha sa ilangpanimalay kon ilang sundon kini nga tam-bag.(tan-awa sa Conference Report, Okt.1988, 3–4 o sa Ensign, Nob. 1988, 4–6). Angadviser sa Aaronic Priesthood miingon:“Naghunahuna ko, ‘Kon kana nga saad maga-mit ngadto sa mga pamilya, magamit kahausab kana sa akong mga troop sa Scout?’Nakadesisyon ko nga sugdan namo nga adu-nay oras alang sa inadlaw nga pagbasa sakasulatan sa Scout camp. Matag buntag sa dilipa namo sugdan ang adlaw, managpundokkami ug mobasa og kapitulo gikan saBasahon ni Mormon. Akong ipamatuod ngaang panalangin ni Presidente Benson nahi-tabo sa among troop. Sugod sa adlaw ngakami nagbasa, wala gayud kami mga seryu-song yugto sa kalisdanan tali sa mga lalaki.Nanghinaut ako nga sila nakasabut sa gahumsa pagsunod sa tambag sa propeta.”

Ang mao gihapon nga lider determinadousab nga dili gayud niya itugot nga ang ser-bisyo sa campfire mahuman nga dili siyamakahatag sa pagpamatuod ug sa pagdasigsa mga bata nga mangalagad og misyon.Paglabay sa mga katuigan, ang pipila ka mgakabatan-onan nga iyang giserbisyohan mipa-salamat kaniya sa iya nga panambag sa cam-

121


pfire ug giingnan siya nga kadto nakaimpluwensya sa ila ngamga desisyon.

Pahimusli ang mga Higayon sa Wala planoha ngaPanudlo

Kasagaran panahon sa mga kalihokan, makakuha ka oghigayon sa pagtudlo sa mga baruganan sa ebanghelyo ngawala-maplano (tan-awa usab sa “Mga Panahon sa Pagtudlodiha sa Kinabuhi sa Pamilya,” mga pahina 140–41). Samapananglit, dihang ang grupo namalik na usa ka haponniana gikan sa lakaw, ilang namatngonan nga ang duha kabatan-ong mga babaye nangawala. Gitawag dayon sa liderang uban. Nangluhod sila sa pag-ampo ug dayon giplanoang pagpangita sa mga babaye nga nangawala. Ang dakongproblema nga mahitabo unta nasulbad dihang ang duhaka batan-ong babaye nakit-an sulod lamang sa pipila kaminuto. Gitawag pag-usab sa lider ang tanan, ug mihaladsila sa kinasingkasing nga pag-ampo sa pasalamat. Humansa pag-ampo, ang lider mipahayag sa iyang gugma alang sakada batan-ong babaye ug mihatag sa iyang pagpamatuodkabahin sa katinuod sa Langitnong Amahan ug sa Iyangpagkaandam nga motubag sa ilang mga pag-ampo.

Paggamit og mga Kalihokan isip Basehan saPagtudlo sa Ebanghelyo

Ang mga kalihokan makamugna og kasinatian diin ikawug ang imong mga gitudloan makagamit sa mga baruganansa ebanghelyo. Kon angay, paggahin og oras human sa kali-hokan nga makaistorya nimo ang mga batan-on kabahin samga baruganan sa ebanghelyo nga ila nang naaplay.Magiyahan ikaw pinaagi sa mosunod nga mga pangutana.Unsa? Ngano man diay? Karon unsa man?

Unsa? Pangutan-a ang mga kabatan-onan sa paghulagwaykon unsay nahitabo panahon sa kalihokan ug hisguti angmga tawo ug ang mga lugar nga nalakip. Mahimo kangmangutana sama sa “Unsa man ang pinakaanindot ngabahin anang adlawa?” o “Unsa man ang labing kataw-anannga nahitabo?” o “ Unsa may malisud alang kanimo?”

Ngano man diay? Hangyoa ang mga partisipante sa paghu-nahuna kabahin sa kalihokan mahitungod sa mga baruga-nan sa ebanghelyo. Mahimo kang mangutana sama sa“Nganong atong gibuhat ang atong nabuhat?” o “Unsaygikatabang sa kalihokan sa uban?” o “ Unsay imong nakat-unan gumikan niini nga kalihokan?” o Unsa man ang mali-sud o sayon alang kanimo?”

Karon unsa man? Pangutan-a ang kabatan-onan sa paghu-nahuna kon unsaon nga ang kalihokan may epekto kanilasa umaabot. Importante kini kay makatabang kini kanilanga makapanaad nga i-aplay unsay ilang nakat-onan.Makapangutana ka, “Makahimo ka ba og lahi sa umaabottungod sa imong nakat-onan karon? Kon mao, Unsa mandiay? O Hangyoon nimo sila sa paghuman sa sentence “Saumaabot, Ako mo . . . .”

Mahimo nimong gamiton kini nga mga pangutana isipbasehan sa panaghisgutan sa usa o duha sa mosunod ngamga pamaagi:

� Dad-a sila ngadto sa usa ka dili pormal nga panag-istorya-hanay sa pagpamauli gikan sa usa ka hitabo. Usa kagrupo sa mga batan-ong lalaki ug babaye nagpadulongpauli gikan sa usa ka service project diin sila migahin ogoras uban sa mga bata sa usa ka lokal nga hospital sa mga

bata. Bisan tuod og ang mga batan-on gibati og kanerbi-yus sa sinugdanan, ang tanan nangalingaw ra niananghapona. Sa ilang pagbiyahe balik ngadto sa meeting-house, nagsugod sila sa pag-istoryahanay kabahin sa mgabata nga ilang giserbisyohan. Giistoryahan nila angmakalingaw nga mga butang, nindot nga mga butang, ugsubo nga mga butang. Usa sa mga adviser maoy nag-drivesa sakyanan. Naminaw siya, mangutana og panagsa ugnagdasig sa matag-usa nga mosugilon kabahin sa mgapanghitabo. Dayon siya miingon, “Sa imong pagtuo angatong pagbisita nakahimo kaha og kalainan ni bisankinsa adtong mga bataa?” Adunay gamay nga pag-ukon-ukon, unya adunay miingon, “Tingali.” Kini nakadasig ogpadayon nga panaghisgutan. Ang adviser nagpadayon sapagpaminaw samtang ang kabatan-onan naghisgot nga-nong nangalipay sila sa ilang pag-adto ug unsay ilangmga gusto sa umaabut. Kining mubo nga istoryahanaynakatabang sa tanan nga mas makasabut sa kahulugan sailang kasinatian nianang hapona.

� Planoha ang pipila ka minuto nga pagtapos sa kalihokanaron makapamulong kabahin sa nahitabo ug ang mgapagtulun-an nga makuha gikan niini. Mahimo kiningbuhaton dapit sa katapusan sa youth conference, eksper-yensya sa kamping, o excursion sa templo. Mahimo nimokining buhaton diha gayud sa dili pa nimo sila imbita-hon sa paghatag sa ilang mga pagpamatuod.

� Hisguti ang kabahin sa kalihokan sa sunod ninyongpanagkita alang sa leksyon. Pahinumdumi ang kabatan-onan sa ilang gibati ug sa ilang nakat-unan gumikan sakalihokan.

� Sa dili pa magplano ang mga batan-on sa ilang sunod ngakalihokan, imbitaha sila sa paghisgut kabahin sa pinaka-bag-o nga kalihokan. Kon adunay taas nga panahon talisa milabay nga kalihokan ug sa panagsultihanay kabahinniini, nanginahanglan ka og gamayng panahon sapangutana nga “Unsa” mga pangutana nga nakalistaniini nga pahina aron ang tanan tin-aw nga makahinum-dum sa panghitabo.

� Paggamit og mga kalihokan isip sanglitanan kon ikawmagtudlo sa mga leksyon. Panahon sa leksyon, ikaw ugang gi-assign nga mga batan-on mahimong maghisgutkabahin sa miagi nga mga kalihokan nga may kalabutansa mga baruganan sa ebanghelyo nga gihisgutan.

� Imbitaha ang mga batan-on sa pagsulat kabahin sa kali-hokan. Mahimo nimong imbitahon ang mga batan-on sapagsulat sa ilang mga journal kabahin sa kalihokan o pag-himo og sulat alang sa mga misyonaryo diin ilang ikasu-gilon ang service project ug kon unsa ang ilangnakat-onan gumikan niadto.

Mga Sumbanan ug mga Patakaran sa Pagplano ogmga Kalihokan

Hinumdumi nga ang kalihokan kinahanglang makaalimasa pagtuo ug makapalig-on sa mga higot sa paghigugma. Usasa mga dagkong gasa nga imong ikahatag ngadto sa mgabatan-on mao ang mga kasinatian diin ilang madiskubrehannga ang ebanghelyo maggamit sa ilang mga kinabuhi.

Alang sa mga sumbanan ug mga patakaran sa pagplanoog mga kalihokan, tan-awa sa “Kalihokan” nga seksyon saTamdanan nga Basahon sa mga Panudlo sa Simbahan.

122


PAGSABUT UGPAGTUDLO SA MGAHAMTONG [ADULTS]

6

Ang counselor sa Relief Society sa wardkanunayng mohangyo sa mga sisters ogmakapuli una sa tinawag nga regular ngamga magtutudlo. May gamay siyang kahibu-long sa ilang pag-ukon-ukon sa iyang pag-hangyo kanila. Miingon sila nga dako paang ilang kulang sa pagtudlo sa daghangbabaye kinsa, nakasiguro sila, nga mas dag-han og nahibaloan ug mas andam ngamotudlo kay kanila.

Ikaw usab mahimong mobati nga dako kapa og kulang sa imong calling pagtudlo samga hingkod. Mahimong nabalaka ikaw dililamang kabahin sa maingon nga tag-as ngakahibalo ug mga kasinatian sa kadaghanansa imong tudloanan, apan usab kabahin sadagko nga kalainan tali kanila. Kasagaran,ang hingkod nga mga miyembro sa klasemanaglahi kaayo tali sa ilang mga trabaho,edukasyon, mga kasinatian sa Simbahan,mga hagit sa pamilya, kahibalo sa kasulatan,gitas-on sa pagsalig sa kaugalingon, ug angespirituhanong paglambo. Mahagiton kininga tan-awon kon unsaon sa pag-andam ogmateryal nga makapadasig ug makahuluga-non kanilang tanan. Apan imong magamitkining nagkalain-lain nga mga kinaiya ugmga kasinatian—ang mga kinaiya nga maogayud ang hinungdan nga bation nimo angdako nga kulang—sa pagpalig-on sa imongleksyon nga itudlo.

Imong mapalambo ang imong calling sapagkamagtutudlo pinaagi sa paggamit sakalig-on sa imong mga gitudloan. Makakat-on ikaw gikan sa ilang mga panghunahunaug kasinatian. Makaplano ka og mga leksyonaron magkat-on sila gikan sa usag-usa. Dilikinahanglan nga anaa kanimo ang tanangtubag o hutdon nimo ang klase sa imongpresentasyon, dili kini maoy mga gikina-hanglan sa usa ka epektibo nga magtutudlo.Hinoon, kinahanglan nga mapainubsanonka, kugihan, mainampoon, ug matinguhaonnga dunay sakop sa klase nga motampo saleksyon. Sa pagpadayon nimo niini nga pag-

bati, tabangan ka sa Ginoo nga mabali angimong mga kabalaka sa imong kakulanganngadto sa pagsalig Kaniya. Iyang suportahanang imong mga paningkamot, hatagan ka sakalinaw, ug dasigon ang imong mga gitud-loan sa pagpanindot sa panaghisgutan. AngGinoo mohatag kanato sa inspirasyon ngamay talagsaong sukod kon kita managka-pundok sa pagtuon sa ebanghelyo.

Komon nga mga Kinaiya sa mgaTinun-an nga Hingkod

Sa imong tinguha nga makapupo ogkusog ug mga maayong hunahuna sa mgahingkod nga imong tudloan, bantayi angmga kinaiya nga komon diha kanila.Kadaghanan sa mga tinun-an nga hamtongmanagsama sa mosunod nga mga Kinaiya.

Nagkinahanglan sila nga Mobati Nga SilaGihigugma ug Gitahud ug Sila Adunay mgaGikatampo nga Mahinungdanon

Ang panginahanglan nga higugmaon ugtahuron dili mawagtang tungod sa edad, niang tinguha sa paghimo og makahuluganonnga kontribusyon. Ang pagsabut niini ngamga panginahanglan makadasig nga imongpaminawon ug mahatagan og bili ang mgaideya sa imong mga gitudloan. Dawata sapagkamatinahuron ang tanang mga ideyanga gitanyag sa mga sakop sa klase, ug ipa-hayag ang imong pasalamat sa ilang sinseronga mga kontribusyon. Pagmatngon nga dilika makapasakit ni bisan kinsa sa klase. Likayiang pagkamabiay-biayon ug ang pakatawanga makapasakit sa uban.

Gusto Sila nga Makakat-on pinaagi saEspiritu

Ang mga hingkod magdala og daghangkapanguhaan [rich resource] ug mga kasina-tian diha sa klase. Daghan ang nakakat-on saila mismong kinabuhi sa gahum sa tinuodnga mga baruganan, ug sila makapamatuodkon giunsa sa ebanghelyo sa pagpanalanginkanila. Tungod sa mga pagsulay ug mga kali-pay nga ilang nasinati, gibati nila angdakong panginahanglan sa pagsabut saebanghelyo ug madawat ang giya gikan saEspiritu.

Gusto Nilang Hisgutan kon Unsaon saPaggamit ang Ebanghelyo sa Ilang mgaKinabuhi

Ang mga hingkod makatampo sa kaugali-ngong hunahuna [insights] nga ilang nakuhapinaagi sa pagsunod sa ilang mga gituohanug sa pagtimbang-timbang sa mga kasulatan.Makatudlo ug makapalig-on sila sa usag-usasa ilang pagpakigbahin sa mga kasinatian.

123


Dapita sila sa pagpaambit sa ilang mga kasinatian panahonsa panaghisgutan. Tabangi silang makasabut ug makahisgutkon unsaon sa mga baruganan nga imong gitudlo paghimoog positibo nga kausaban sa ilang indbidwal nga kinabuhiug sa mga kinabuhi sa ilang kapamilya.

Nagtinguha Sila nga Magiyahan sa KaugalingonAng mga hamtong gusto nga mopahimulos sa responsibi-

lidad sa pagkat-on sa ebanghelyo. Kinahanglan gayudnimong gamiton ang mga pamaagi nga makatabang nila sapagbuhat sa ingon (tan-awa sa “Pagtabang sa Indibidwal ngaModawat og Responsibilidad sa Pagkat-on sa Ebanghelyo,”mga pahina 61–62). Dasiga sila nga kompletohon sa pagbasaang mga assignment pagpangandam sa klase. Sultihi sila ngamotambong sa klase nga andam nga mangutana ug mopa-kigbahin sa mga hunahuna ug mga kasinatian.

Usa ka magtutudlo sa Doktrina sa Ebanghelyo kanunaynga modapit sa mga estudyante sa paggamit sa unang limaka minuto sa klase sa pagpaambit og mga hunahuna o inspi-rasyon nga ilang naangkon pinaagi sa ilang personal ngapagtuon sa kasulatan nianang semanaha. Kini nga mgakasinatian modapit sa Espiritu ug makadasig sa ubang estud-yante nga magkugi pa gayud sa pagtuon. Ang mga komen-taryo sa kasagaran makahatag og epektibo nga mga pasiunasa leksyon.

Manggihunahunaon Sila kabahin sa mga Responsibilidadsa Ilang Pamilya

Ang mga hingkod gustong makakita og kasulbaran samga hagit nga giatubang nila sa ilang pamilya. Gusto kaayosilang makakat-on unsaon sa mga baruganan sa ebanghelyopag-aplay niini nga mga hagit, ug interesado sila sa mgahunahuna ug mga kasinatian sa uban. Ang panaghisgutansa mao nga hilisgutan maoy maayo nga paggamit sa pana-hon nga imong gigahin sa pagtuon og dungan sa ebang-helyo.

Ang instruktor sa korum sa mga elder nagtudlo og usaka leksyon nga gibase sa “Ang Banay: Usa ka Pamahayagngadto sa Kalibutan.” Usa ka sakop sa korum nakabasa sabahin niini nga proklamasyon, ug ang instruktor mopada-yon na unta sa iyang leksyon. Unya lain nga sakop sa korummiisa sa kamot. “Duna koy pangutana,” ingon siya. Pagkutlosa pulong gikan sa pamahayag, miingon siya, “Unsaon mannato sa pagtudlo ang atong mga anak ‘sa paghigugma ug sapag-alagad sa usag-usa’?” Kini naghatod ngadto sa usa kamahinungdanon nga panaghisgutan diin ang mga sakopsa korum nagbinayloay og mga pamagi sa pag-aplay saprinsipyo.

Nakaamgo na kita og sugod sa kamahinungdanon satawag sa pagtudlo sa klase sa mga hingkud kon atongmakita og giunsa sa mga hingkud sa pagpakigbahin angilang nakat-onan—ilabi na kon ila kining gipaambit sa ilangmga pamilya.

Sa usa ka grupo sa high priest, ang instruktor nagtudlo saleksyon kabahin sa misyonaryo nga buhat. Isip kabahin saleksyon, nagpahigayon siya og usa ka panaghisgutan kaba-hin sa panginahanglan sa edaran na nga mga magtiayon sapagpangalagad og misyon. Kadaghanan sa mga kaigsoonannakaalagad na og misyon sa pagkabatan-on ug sa ulahingmga katuigan uban sa ilang asawa, ug ang uban kanila mipa-matuod sa mga responsibilidad ug mga panalangin sa maonga pagserbisyo.

Usa sa mga sakop sa grupo sa high priest mipauli uggisultihan ang iyang asawa kabahin sa gihisgutan. Silangduha natagbaw sa kontribusyon nga ilang nahimo sa kina-buhi sa mga sakop sa ilang pamilya. Apan ang mga pulongug ang espiritu sa leksyon nagsugod sa paglihok sulod sailang mga kasingkasing. Walay duha ka bulan ang milabay,namulong sila sa sacrament meeting sa wala pa sila mang-larga aron pagserbisyo og 18 ka bulan ngadto sa laing nasud.Uban sa emosyon, ang bana mipahayag sa pasalamat ngadtosa instruktor sa grupo sa mga high priest ug sa impluwensyaniadto nga leksyon sa iyang desisyon. Nasayud siya nga angdesisyon sa pagserbsiyo sa misyon mahimong panalanginsa iyang kinabuhi ug sa mga kinabuhi sa mga sakop sapamilya.

Pagtrabaho uban sa mga Indibidwal nga Panaglahi

Ang mga hingkud magkalahi og dako sa ilang mga kasi-natian ug mga abilidad. Ang uban hanas kaayo sa kasulatan,ang uban abtik motubag, ang uban nanginahanglan pa ogpanahon sa paghunahuna sa pangutana, ang uban magdu-haduha sa pagboluntaryo bisan daghan silag ikasulti, ug anguban may kalisud sa pagbasa. Pinaagi sa paghunahuna ogmaayo niining mga panaglahi, makaplano ka og mga kali-hokan nga ang tanan makaapil.

Makatudlo ka sa mga nagkadaiyang grupo nga mas epek-tibo kon mailhan nimo sila tagsa-tagsa ug ipahiuyon angimong mga panudlo ngadto sa ilang mga interes ug pangi-nahanglan (tan-awa sa “Pagsabut Niadtong Imong Gitud-loan,” mga pahina 33–34). Importante kaayo ilabi na angpagdasig sa partisipasyon sa bag-ong mga kinabig [convert],dili kaayo aktibo nga mga miyembro, mga bag-ong miyem-bro sa ward, ug mga young adults nga mobiya na sa ilangAaronic Priesthood nga korum o sa klase sa Young Women.Kini nga mga miyembro adunay mga kasinatian ug mgapanahum, apan magduha-duha sila sa pagpakigbahin niini.

124

PAGTUDLO SULOD SA PANIMALAY

D

B A H I N D : Pa g t u d l o S u l o d s a Pa n i m a l ay

PAGTUDLO DIHA SA PAMILYA

Tudloi ko paglakaw sa hayag,

Pag-ampo sa Amahan itudlo,

Itudlo ang butang nga matarung

Ug sa paglakaw sa kahayag.

Dali akong anak atong tun-an

Iyang sugo, nga kita mabut-an

Aron kita, mahibalik Niya—

Maglakaw sa, Iyang kahayag.

Mga Himno ug Awit sa Mga Bata, nu. 66

Pa g t u d l o d i h a s a Pa m i lya

RESPONSIBILIDAD SA MGA GINIKANAN SA PAGTUDLO

1

Ang pamilya gi-orden sa Dios. Sentrokini sa Iyang plano. Giestablisar Niya angpamilya aron makadala og kalipay sa Iyangmga anak, aron pagtabang kanila nga makat-on sa ebanghelyo sa usa ka mahigugmaongpalibut, ug aron pag-andam kanila alang samahangturong kinabuhi. Ang panimalaymaoy pinaka-importante nga dapit sa pag-tudlo, pagkat-on, ug pag-aplay sa mga baru-ganan sa ebanghelyo.

Ang mga ginikanan adunay nag-unangresponsibilidad sa pagtudlo sa ilang mgaanak sa ebanghelyo (tan-awa sa D&P68:25–28). Ang unang Kapangulohan ugang Korum sa Napulog Duha namahayag:“Ang mga ginikanan adunay sagrado ngamga katungdanan sa pag-amuma sa ilangmga anak diha sa gugma ug pagkamatarung,sa pagtudlo kanila sa paghigugmaay ug pag-alagad sa usag-usa, sa pagsunod sa mga kasu-guan sa Dios ug sa pagkamasulundon sabalaod nga lungsuranon bisan asang dapit.Ang mga bana ug asawa—mga inahan ugamahan—manubag atubangan sa Dios sapaglikay niini nga mga obligasyon” (“AngBanay: Usa ka Pamahayag ngadto saKalibutan,” Ensign, Nob 1995, 102).

Unsa man ang Angay Itudlo sa mgaGinikanan ngadto sa Ilang mga Anak

Ang mga mosunod nag-summarize sa dag-hang mga butang nga kinahanglang itudlosa mga ginikanan ngadto sa ilang mga anak.Ang mga kapanguhaan nga imong magamitsa pagtudlo sa imong mga anak naglakip samga kasulatan, mga pulong sa ulahing adlawnga mga propeta, mga magasin sa Simbahan,ug uban pang mga hinimo sa Simbahan ngamga materyal.

Mga Nag-unang Baruganan sa EbanghelyoAng Ginoo nagsugo sa mga ginikanan sa

pagtudlo sa ilang mga anak “sa pagsabut sadoktrina sa paghinulsol, hugot nga pagtuodiha ni Kristo ang Anak sa buhi nga Dios,

ug sa bunyag ug sa gasa sa Espiritu Santopinaagi sa pagpandong sa mga kamot, konwalo ka tuig ang panuigon” (D&P 68:25).Kinahanglan ninyong tudloan ang mga batasa Pag-ula sa Manluluwas, sa kinaiyahan saPriesthood ug sa mga ordinansa sa kaluwa-san, ug sa mahinungdanong papel sapamilya ug sa mahangturong kaminyoonsa balaan nga plano sa kalipay.

Pag-ampo

Ang Ginoo misugo usab sa mga ginika-nan “tudloi ang ilang mga bata sa pag-ampo” (D&P 68:28). Mahinungdanon samga bata ang kahibalo nga sila mahimongmakigsulti sa Langitnong Amahan ugmangayo sa Iyang Giya. Matudloan ninyosila nga ang Dios andam kanunay sa pagta-bang kanila. Matabangan ninyo ang inyongmga anak nga makakat-on sa indibidwal ngapag-ampo sa buntag, sa gabii, ug bisankanus-a nga sila nanginahanglan og tabango sa pagpasalamat. Makatudlo usab kamo saimportansya sa pamilya nga pag-ampo.

Pagtuon sa Kasulatan

Madawat ninyo ang dagkong panalanginsa inyong indibidwal nga pagtuon sa ebang-helyo ug sa paghimo ug inadlaw nga pag-tuon sa kasulatan tibuok pamilya.Matabangan ninyo ang mga bata nga mahi-gugma sa kasulatan ug makaila sa gahum samga pulong sa Dios diha sa ilang kinabuhi(tan-awa sa “Ang Gahum sa Pulong,” mgapahina 50–51). Matabangan ninyo silangmakasiksik sa mga kasulatan sa pagsabut satinuod nga baruganan ug sa pagkaplag ugmga tubag sa ilang problema. Inyo usabsilang matabangan nga makapalambo ogabilidad sa pagtuon ug maayong kinaiya ngailang gikinahanglan sa ilang padayon ngapagtuon sa ebanghelyo sa tibuok nilangkinabuhi (tan-awa sa “Pagtabang sa Indibid-wal nga Modawat og Responsibilidad saPagkat-on sa Ebanghelyo,” mga pahina61–62).

Pagsunod sa EbanghelyoKinahanglan nimong tudloan ang mga

bata nga gamiton ang ilang kabubut-on[agency] sa matarung nga mga paagi—sa pag-gamit sa mga gipanudlo sa ebanghelyo satanan nilang buhaton. Sama sa gitudlo niHaring Benjamin, “sa paglakaw diha sapamaagi sa kamatuoran ug kaligdong” ug“sa paghigugma sa usag-usa, ug sa pag-alagadsa usag-usa.

Diha sa panimalay, kinahanglang maka-kat-on ang mga bata sa pagbalaan sa adlawnga Igpapahulay, sa pagbayad sa ikapulo, ug

127

Si Presidente Boyd K.Packer namahayag: “Angpinakamahinungdanongkatuyuan sa tanan natongpanudlo mao angpaghiusa sa mgaginikanan ug mga anakdiha sa pagtuo kangGinoong Jesukristo, ngasila malipayon sapanimalay, gibugkosngadto sa mahangturongkaminyoon, gisumpayngadto sa ilang mgakahenerasyon, uggipasaligan sa himayauban sa presensya saatong LangitnongAmahan” (sa ConferenceReport, Abr. 1995, 8, o saEnsign Mayo. 1995, 8).


sa pagsunod sa mga propeta sa ulahing mga adlaw.Kinahanglan silang makakat-on sa pagtinguha sa tanangbutang nga mga , mahiyason, matahum, o maayo ogdungog o dalaygon” (Mga Artikulo sa Hugot nga Pagtuo1:13).

Praktikal nga mga Kahanas [Skills]

Agig dugang sa pagtudlo sa mga hilisgutan nga doktrinal,kinahanglan ninyong matudloan ang inyong mga anakog praktikal nga mga kahanas [skills] sama sa pagkat-onunsaon sa pagdumala ang kuwarta, pagmentenar og maa-yong panglawas, pakig-uban sa uban, ug sa pag-atiman samga sinina ug kabtangan. Tudloi sila sa tinud-anay ngatrabaho, sa pagkuha og maayong edukasyon, ug pagkamaa-yong lungsuranon.

Unsaon sa mga Ginikanan Pagtudlo ang Ilang mgaAnak

Isip usa ka ginikanan, tinguhaa nga maestablisar nimoang mga sumbanan sa pagpuyo sa ebanghelyo sa imongpanimalay (tan-awa sa “Pagtudlo Pinaagi sa mga Sumbanansa Pagsunod sa Ebanghelyo,” mga pahina 135–36). Ang inad-law nga sumbanan sa pagpuyo sa ebanghelyo makamugnaog palibut sa pagtuo ug pagkamasulundon diha sa panima-lay. Ang mosunod maoy pipila sa daghang mga paagi pag-tudlo sa imong mga anak.

Ehemplo:

Ang Ehemplo mahimo nimong pinakalig-on nga kahima-nan sa pagtudlo. Ang mga bata nagkat-on og mga kinaiya ugpamatasan pinaagi sa pagpaniid sa imong mga linihokan(tan-awa sa “Pagbuhat sa Unsay Imong Gitudlo,” mgapahina 18–19).

Mga Regular nga Okasyon alang sa Panudlo diha saPanimalay

Inadlaw nga pag-ampo sa pamilya ug pagtuon sa kasula-tan, family home evening, ug bisan ang mga tradisyon sapamilya makapalig-on sa ebanghelyo ngadto sa tanangbahin sa inadlawng panimuyo sa mga bata (tan-awa sa“Regular nga mga Okasyon alang sa Pagtudlo Sulod saPanimalay,” mga pahina 137–39).

Si Elder M. Russel Ballard nagtudlo: “Ang gugma alang saatong Langitnong Amahan ug sa Anak nga si Jesukristomadugangan kaayo kon ang ebanghelyo matudlo ug masu-nod sulod sa panimalay. Ang matuod nga baruganan sakinabuhing dayon nakasukip diha sa mga kasingkasing ugkalag sa mga bata ug dagko kon ang mga kasulatan gibasa uggihisgutan, kon ang pag-ampo gihalad matag buntag uggabii, ug kon ang pagtahud sa Dios ug pagkamasulundon

kaniya gisunod sa inadlaw nga panglihok” (sa ConferenceReport, Abr. 1996, 112, o sa Ensign Mayo. 1996, 81).

Mga Panahon sa Pagtudlo

Ang uban sa imong mga dagkong kahigayunan sa pag-tudlo mahimong wala maplano. Pagmabinantayon sa mgaopurtunidad nga moabut sa nagdagan ang adlaw sa pangina-buhi sa pagtudlo sa imong mga anak sa mga baruganan saebanghelyo (tan-awa sa “Mga Panahon sa Pagtudlo diha saKinabuhi sa Pamilya,” mga pahina 140–41).

Dili pa Gayud Ulahi sa mga Ginikanan angPagsugod og Tudlo sa Ilang mga Anak

Importante ang pag-establisar ug mga sumbanan sa pag-puyo sa ebanghelyo samtang gagmay pa ang mga bata. Samasa gipahayag ni Elder L. Tom Perry, “unsa ka importante kininga ang pagtudlo sa ebanghelyo nga magsugod diha dayonsa atong pagdawat og usa ka gamay nga espiritu sa panima-lay” (sa Conference Report, Okt. 1988, 87, o sa Ensign, Nob.1988, 74). Ang gagmay nga mga bata ganahan kaayo ngamoapil sa family home evening, pagtuon sa kasulatan, sapag-ampo, ug sa mga proyekto sa pagserbisyo.

Si Presidente Thomas S. Monson nakaobserbar: “ Dunayuban nga mosalikway niini nga mga responsibilidad, sa pag-tuo nga mahimo ra kini unya inig ka dako na sa bata. Dili,klaro kaayo ang ebidensya. Ang sinugdanan sa pagtudlolumalabay” (sa Conference Report, Okt. 1997, 21, o sa Ensign,Nob. 1997, 17).

Sa gihapon dili pa gayud ulahi ang pagsugod sa pagtudlosa ebanghelyo ngadto sa inyong mga anak—o sa pagsugodna usab. Ang proseso sa pagtudlo lahi ra kon imong gilangayang pagtudlo sa mga bata sa ebanghelyo. Mahimong madu-gangan ang mga kalisud. Apan ang Ginoo mopanalanginkaninyo sa dako ninyong tinguha sa pagtudlo sa matuod ngamga baruganan ug sa pag-establisar og matarung nga mgakinaiya sa inyong pamilya. Kon bag-o ka pa lang nahigmatasa imong pagkaginikanan nga responsibilidad, butangi ogpaglaum. Pag-ampo, gamita ang pagtuo, ug buhata angtanan nimong mahimo sa pagtabang sa imong mga anak ugdalha sila sa pagkamatarung.

Si Elder Robert D. Hales mipasabut, “Sa pagkatinuod angmga ginikanan masayop sa ilang pagkaginikanan nga mgapamaagi, apan pinaagi sa pagpaubos, pagtuo, pag-ampo, ugpagtuon, ang matag binuhat makakat-on sa bintaha ngapaagi ug sa pagbuhat sa ingon makapanalangin sa mga kina-buhi sa mga sakop sa pamilya karon ug makatudlo sa hustonga mga tradisyon ngadto sa mga henerasyon nga nagsu-nod” (sa Conference Report, Okt. 1993, 10–11, o sa Ensign,Nob. 1993, 10).

128


MGA AMAHAN ISIPMGA MAGTUTUDLO

2

Ang Unang Kapangulohan ug ang Korumsa Napulog Duha namulong, “Ang laraw saDios, mao nga ang amahan mangulo sailang mga banay diha sa gugma ug sa pagka-matarung” (Ang Banay: Usa ka Pamahayagngadto sa Kalibutan,” Ensign, Nob 1995,102). Kini nga obligasyon naglakip sa res-ponsibilidad sa pagtudlo sa ebanghelyo.

Usa sa hingkod nga miyembro saSimbahan misulti sa dakong kahinangup samga leksyon sa ebanghelyo nga iyang nada-wat gikan sa iyang amahan. Miingon siya:

“Ang akong amahan mihimo og tradisyonsa pamilya sa pagtudlo sa iyang mga anakuban kaniya kada semana mga duha kabulan sa dili pa mag walo ang among edad.Sa dihang ako na nga higayon, aduna siyaybag-o nga journal alang kanako, ug nang-lingkod kaming duha, kami ra gayud ngaduha , ug nagsultihanay. Iya kong gipangu-tana kabahin sa akong pagbati kang Jesus, ugunya iyang gihisgot kanako ang mga baruga-nan sa ebanghelyo nga iyang giandam.

“Sulod sa duha ka bulan iyang gitudloang yano, matahum nga ebanghelyo. Iyakong gipa-drawing og visual aid samtangkami nagpadayon. Naghulagway kini sa pre-mortal nga kinabuhi, kini nga yutan-ongkinabuhi, ug ang mga lakang nga akong giki-nahanglan aron makabalik og puyo uban saLangitnong Amahan: hugot nga pagtuo kangJesukristo, paghinulsol, bunyag, pagdawat sagasa sa espiritu Santo, ug paglahutay hang-tod sa katapusan.

“Dili gayud nako hikalimtan ang gugmanga gibati nako sa akong amahan samtangiyang gigahin ang panahon uban kanako.Iyang gihatag ang iyang pagpamatuod kaba-hin sa matag lakang sa plano sa kaluwasanug mapailubon kaayo sa akong mga pangu-tana. Gihunahuna nako kadtong usa katalagsaong kasinatian tungod kay namulongsiya sigun sa akong kahibalo ug mipamatuodkanako. Mituo ako nga kini nga kasinatianmaoy usa sa dakong hinungdan nga aduna

na akoy pagpamatuod sa ebanghelyo sadihang gibunyagan ako.”

Usahay ang mga amahan puno ra kaayosa mga buluhaton nga temporal alang sailang pamilya. Ang ubang mga amahanmotugyan sa ilang mga responsibilidad sapagtudlo sa ebanghelyo ngadto sa mga ina-han. Dili gayud unta ingon niina. Sa tanangmga amahan, si Presidente Gordon B.Hinckley miingon:

“Imo ang nag-una ug dili malikayan ngaresponsibilidad sa pagbarug isip pangulo sapamilya. Wala kana magpasabot sa pagkadik-tador o pagkadili matarung nga dominyon.Nagdala kini sa sugo nga ang mga amahanmohatag sa mga panginahanglan sa ilangpamilya. Kana nga mga panginahanglansobra pa kay sa pagkaon, saput, ug balay.Kana nga mga panginahanglan naglakip samatarung nga direksyon ug sa mga panudlo,pinaagi sa ehemplo ingon man sa lagda, sanag-una nga mga baruganan sa pagkamati-nud-anon, integridad, pangalagad, pagtahudsa katungod sa uban, ug ang pagsabut ngakita manubag sa unsa may atong gihimo sakinabuhi, dili lamang sa usag-usa apan usabngadto sa Dios sa Langit, nga atongMahangturong Amahan” (sa ConferenceReport, Okt. 1993, 78–79, o sa Ensign, Nob.1993, 60).

Si Presidente Ezra Taft Benson misugyotog “napulo ka piho nga pamaagi sa mgaamahan aron sa paghatag og espirituhanongpagpangulo sa ilang mga anak.

“1. Hatagi og panalangin sa amahan[father’s blessing] ang mga bata. Bunyagi ugkumpirmahi ang imong mga anak. Ordinahiang imong mga anak sa priesthood.Mamahimo kining mga espirituhanong kahi-gayunan sa kinabuhi sa inyong mga anak.

“2. Giyahi sa personal gayud ang pamilyanga pag-ampo, inadlaw nga pagbasa sa kasu-latan, ug ang sinemana nga mga familyhome evening. Ang imong personal nga pag-apil makapakita sa inyong mga anak unsa kaimportante kini nga mga kalihokan.

“3. Kutob sa mahimo, tambongi ang mgamiting sa Simbahan nga naa kamong tanan.Ang pagsimba nga pamilya ubos sa imongpagpangulo mahinungdanon alang sa kaayo-hang espiritwal sa imong mga anak.

“4. Buhata ang daddy-daughter nga panag-deyt ug father-and-sons’ nga outing uban saimong mga anak. Isip tibuok pamilya, mag-kamping ug magpicnic, magbola ug mag-recitals, adto sa mga programa sa eskwelahan,ug uban pa. Diha makita ang tanang kalai-nan kon anaa ang Papa.

“5. Paghimo og tradisyon sa pamilyasama sa pagbakasyon ug pagbiyahe ug mga

129


130

outing. Kini nga mga halandumong gutlo diligayud hikalimtan sa inyong mga anak.

“6. Paghimo og regular nga pagbisita satagsa-tagsa sa imong mga anak. Pasultiha silakon unsay ilang gusto sa kaugalingon. Tudloisila sa mga baruganan sa ebanghelyo. Tudloisila sa matuod nga mga mithi [values]. Sultihisila nga imo silang gimahal. Ang personalnga oras uban sa imong mga anak nagpasa-but kanila kon asa gibutang ni Papa angiyang mga prayoridad.

“7. Tudloi ang imong mga anak sa pagtra-baho, ug ipakita kanila ang bili sa pagtra-baho padulong sa makiangayon ngatumong. Ang pag-establisar og pundo alangsa misyon ug pundo alang sa pag-eskwelaalang sa imong mga anak nagpasabut kanilaunsay mga gikonsiderar ni Papa nga impor-tante.

“8. Dasiga pagpaminaw sa maayo ngamga musika ug sa art ug literatura sa inyongpanimalay. Ang balay nga adunay espiritu sakalunsay ug katahum mopanalangin sainyong mga anak hangtud sa kahangturan.

“9. Kon ang gilay-on motugot, himoa ngaregular ang pagsulod sa templo uban saimong asawa. Dayon labawng masabtan saimong mga anak ang importansya sa kamin-yoon sa templo ug ang mga panaad sa tem-plo ug ang mahangturong pamilya nga usaka yunit.

“10. Tuguti nga makita sa imong mgaanak ang imong kalipay ug katagbawan sapag-alagad sa Simbahan. Motakod kinikanila, mao nga, sila usab, gusto nga moser-bisyo sa Simbahan ug mahigugma sa gingha-rian.

Si Presidente Benson mihatag sa panaposnga nag-ingon, “Hinumdumi ang inyongsagrado nga tawag isip amahan sa Israel—ang inyong pinakaimportante nga callingniining panahona ug sa kahangturan—usaka calling nga kamo dili gayud ma-release”(sa Conference Report, Okt. 1987, 62–63,o sa Ensign, Nob. 1987, 50–51).

Isip usa ka amahan, kinahanglang hinum-duman nimo kanunay ang mahangturongimportansya sa imong buluhaton. Ang pag-kaamahan maoy usa ka balaan nga responsi-bilidad. Si Elder Boyd K. Packer nag-ingon,“Unta adunay talagsaong kahulugan konang tanang titulo sa pagtahud ug dungog ugpagdayeg nga ikahatag unta kaniya, ang Diosmismo, siya kinsa maoy pinakalabaw satanan, mipili sa yano nga titulo nga tawagonsiya og Amahan” (sa Conference Report, Abr.1972, 139; o Ensign, Hulyo 1972, 113).


MGA INAHAN ISIP MGA MAGTUTUDLO

3

Ang Unang Kapanguluhan ug ang Korumsa Napulog Duha miingon nga “ang mgainahan maoy unang responsable sa pag-amuma sa ilang mga anak” (Ang Banay:Usa ka Pamahayag ngadto sa Kalibutan,”Ensign, Nob 1995, 102). Kana nga pag-amuma naglakip sa pagtudlo sa mga baruga-nan sa ebanghelyo.

Si Presidente Ezra Taft Benson nahinum-dum nga may paghigugma sa mga panudlosa iyang inahan.

“Nakahinumdum kaayo ko, isip gamaynga bata, nga nagagikan sa umahan ug nag-kaduol sa karaan nga balay sa umahan saWhitney, Idaho. Madungog nako ang akongmama nga nagkanta ‘Aduna ba AkoyNabuhat nga Maayo sa Kalibutan Karon?’Hymn, no. 223].

“Ako lang gihapon siyang makita sa mgamata sa akong hunahuna nga nagbako saplantsahanan uban sa mga diyaryo diha sasalog nga nagplantsa sa taas kaayong putinga panapton nga may daw bawgbog ngasingot sa iyang agtang. Dihang ako siyanggipangutana unsay iyang gibuhat, siya mii-ngon, “Mga kupo [robes] kini sa templo,anak. Ako ug ang imong papa mangadto satemplo sa Logan.’

“Dayon gipatong ang karaan nga plantsasa stove, milingkud duol kanako, ug gisulti-han ako kabahin sa buhat sa templo—ogkon unsa ka-importante nga makaadto satemplo ug makaapil sa mga sagradong ordi-nansa nga ipahigayon didto. Iya usab ngagipahayag ang dako nga panghinaut ngaugma damlag ang iyang mga anak ug mgaapo ug ang mga apo sa tuhod makahigayonsa pagtagamtam niining dili mapalit sa sapinga mga panalangin” (Unsay AkongGilauman nga Inyong Itudlo sa Inyong mgaAnak Kabahin sa Templo,” Ensign, Agosto1985, 8).

Mahitungod sa ka-importante sa mga ina-han sa pagtudlo sa ilang mga anak kabahin

sa ebanghelyo, si Presidente Benson miii-ngon: “Mga inahan, kamo ang pinakamaa-yong magtutudlo sa inyong mga anak. . . .Tudloi ang mga bata sa ebanghelyo sa kauga-lingon ninyong mga panimalay, sa kaugali-ngon ninyo nga fireside. Mao kini angpinakaepektibo nga panudlo nga sukadmadawat sa inyong mga anak. Mao kini angpamaagi sa Ginoo sa pagtudlo. AngSimbahan dili makatudlo sama sa inyongmahimo. Ang eskwelahan dili. Ang day carecenter dili. Apan kamo makahimo, ug angGinoo mopaluyo kaninyo. Ang inyong mgaanak mahinumdum sa inyong mga panudlosa hangtud, ug kon sila tigulang na dili silamopalayo niini. Motawag sila kaninyo ngabulahan—ang ilang matuod nga anghel ngainahan” (To the Mothers in Zion [pamphlet,1987], 10–11).

Isip usa ka inahan, daghan ang imongmga pamaagi sa pagtudlo. Usahay magplanoka og mga kahigayunan sa pagtudlo, apanang daghang mga opurtunidad sa pagtudlomoabut diha-diha sa normal nga dagan sakinabuhi sa pamilya (tan-awa sa MgaPanahon sa Pagtudlo diha sa Kinabuhi saPamilya,” mga pahina 140–41). Usahaymotudlo ka pinaagi sa ehemplo, usahaypinaagi sa lagda. Usahay magtudlo ka pina-agi sa pag-establisar ug mga sumbanan sapagpuyo sa ebanghelyo diha sa panimalayug usahay pinaagi lamang sa paghatag ogatensyon ug pagpakita sa gugma. SiPresidente Benson mihatag og 10 ka mgasugyot nga makatabang kanimo pagtudlo saimong mga anak. Matag-usa niini naghatagog empasis sa paggahin og panahon:

“Paggahin og panahon nga ikaw anaakanunay sa nagsanga nga dalan kon anginyong anak nagpaduol ba o nagpalayo . . .bisan kon ang imong mga anak unom onapulog-unom. . . .

“. . . Paggahin og panahon nga mahimokang tinuod nga higala sa imong mga anak. . . .

“. . . Paggahin og panahon sa pagbasangadto sa imong mga anak. . . .

“. . . Paggahin og panahon sa pag-ampouban sa imong mga anak. . . . .

“. . . Paggahin og panahon nga maka-himo ka og makahuluganon nga home even-ing kada semana. . . . Himoa kini nga usa satalagsaong tradisyon sa pamilya. . . .

“. . . Paggahin og panahon nga magka-pundok panahon sa pagpangaon kanunaykutob sa mahimo. . . .

“. . . Paggahin og panahon nga makabasasa kasulatan tibuok pamilya. . . .

131


“. . . Paggahin og panahon sa pagtinabangay og trabahotibuok pamilya. . . .

“. . . Paggahin og panahon sa pagtudlo sa imong mgaanak. Pahimusli ang mga panahon sa pagtudlo. . . .

“. . . Paggahin og panahon sa tinud-anay nga paghi-gugma sa mga anak. Ang bug-os nga gugma sa inahan mag-dulong sa sama kang Kristo nga paghigugma” (To the Mothersin Zion, 8–12).

Ang mga responsibilidad sa pagka-inahan daw mapait.Importanteng hinumduman nga ang Ginoo wala maglaumsa mga inahan sa pagkahingpit o pagkab-ot sa dili reyalistiknga sumbanan sa pag-ugmad sa panimalay. Hinoon Siyanaglaum kanila sa pag-ila ug pasidunggan ang ilang balaannga buluhaton ug mapainubsanong mobuhat kutob sa ilangmahimo.

Si Elder Jeffrey R. Holland namulong ngadto sa mga ina-han sa Simbahan: “Kamo nahisubay sa halangdong tradis-yon ni Eva, ang inahan sa tanang tawhanong pamilya. . . .“Kamo nahisubay sa halangdong tradisyon ni Rebekah ugRachel, kon wala sila wala unta ang hamili nga mga patriar-chal nga panaad ngadto ni Abraham, Isaac, ug Jacob nganakahatag og panalangin sa tanan. Kamo nahisubay sahalangdong tradisyon ni Lois ug Eunice ug sa mga inahansa 2,000 ka mga batan-ong manggugubat. Kamo nahisubaysa halangdong tradisyon ni Maria, pinili ug gi-orden nang

daan sa wala pa kining kalibutan, sa pagpanamkon, pagsap-nay, ug pag-agak sa anak sa Dios Mismo. Nagpasalamat kamikaninyong tanan, lakip na ang among kaugalingong mgainahan, ug sultihan kamo nga wala nay laing importantekay sa bug-os nga pagpangilabot sa buhat ug himaya sa Dios,sa pagpahinabo sa mortalidad ug sa yutan-ong kinabuhi saIyang mga anak, aron ang imortalidad ug kinabuhing dayonmakaabot ngadto sa celestial nga puy-anan sa kalangitan”(sa Conference Report, Abr. 1997, 48, o sa Ensign Mayo.1997, 36).

Si Presidente Gordon B. Hinckley namulong kabahin satalagsaong panalangin sa pagka-inahan:

“Tuguti ang mga inahan nga masayud nga walay masdakong panalangin kay sa mga anak kinsa miabot kanila isipmga gasa gikan sa Labawng Makagagahum, nga wala siyaylaing mas dako nga misyon kay sa pagpadako kanila diha sakahayag ug kamatuoran, panabut ug paghigugma. . . .

Akong pahinumduman ang mga inahan sa tanang dapitsa pagkabalaanon sa inyong calling. Walay laing angay ngamakahulip sa imong dapit. Walay responsibilidad nga masdako, walay obligasyon nga mas labing bililhon kay sa pag-amuma ubos sa gugma og kalinaw ug integridad niadtongimong gidala dinhi sa kalibutan” (sa Conference Report, Okt.1993, 79, o sa Ensign, Nob. 1993, 60).

132


ANG PANAGSANGGA SA MGA GINIKANANDIHA SA PAGPANUDLO

4

Sa “Ang Banay: Usa ka Pamahayag ngadtosa Kalibutan,” ang Unang Kapangulohan ugang Korum sa Napulog Duha mipasabut ngaang mga amahan ug mga inahan “giobligarsa pagtabang sa usag -usa isip katugbang ngamanagpares” (Ensign, Nob. 1995, 102). Kininga panagsangga gikinahanglan kaayo ilabina sa sagrado nga responsibilidad sa mgaginikanan pagtudlo sa ilang mga anak.

Sa mga pamulong diha sa kinatibuk-angkomperensya, si Presidente Boyd K. Packermibasa sa Doktrina ug mga Pakigsaad 27:15,17: Ipataas ang inyong mga kasingkasing ugpagmaya, ug pagbakus sa inyong mga bat-ang, ug pagsul-ob diha kaninyo sa akongtibuok nga taming, nga kamo makasugakodsa dautan nga adlaw, . . . magdala sa pana-gang sa hugot nga pagtuo diin kamo maka-sagubang sa tanan nga nagdilaab nga mgapana sa dautan.” Pagkahuman og basa niininga mensahe, si Presidente Packer mipasabutsa ka-importante sa mga inahan ug mgaamahan nga magtambayayong sa pagtabangsa ilang mga anak nga mogamit sa “tamingsa hugot nga pagtuo”:

“Kana nga panagang sa hugot nga pagtuodili ginama sa usa ka buhatan apan gikan sapanimalay isip usa ka gamayng industriya. . . .

“. . . Ang plano sa Amahan nanginahang-lan nga, sama sa henerasyon sa kinabuhimismo, ang panagang sa hugot nga pagtuobuhatunon pa ug ipahaum diha sa pamilya.Walay duha nga eksakto gayud ang pagkapa-reha Ang matag-usa kinahanglang gamaonsa mga kamot nga mohaum sa indibidwal.

“Ang plano nga gidesinyo sa Amahannagpasabut nga ang lalaki ug babaye, banaug asawa, magtambayayong nagpahiangaysa tagsa-tagsa ka mga bata sa hugot nga pag-tuo nga gibakos paghugot aron dili kinimatangtang ni madutlan nianang nagdilaabnga pana.

“Nanginahanglan kini sa makanunayongkalig-on sa usa ka amahan nga momartilyosa mga puthaw niini ug sa malumong mga

kamot sa inahan nga mopasinaw ug mopa-hiangay niini. Usahay usa na lang ka ginika-nan ang nahibiling mobuhat niini. Malisudkini, apan mahimong buhaton.

“Sa Simbahan makatudlo kita kabahin samga materyal diin ang usa ka panagang sahugot nga pagtuo pagahimoon: pagtahud,kaisug, kaputli, paghinulsol, pagpasaylo,kalooy. Sa simbahan makakat-on kita unsaonsa pag-assemble ug sa pagtakdo niini. Apanang aktuwal nga paghimo ug ang pagpa-haum sa panagang sa hugot nga pagtuobuluhaton kana sa tibuok pamilya. Kay kondili, molugak kini ug mosangko sa dilimaayo” (sa Conference Report, Abr. 1995, 8,o sa Ensign Mayo. 1995, 8).

Ang mosunod nga mga sugyot makata-bang sa mga ginikanan nga makapalambo ogmas epektibong panagtambayayong sa pag-tudlo.

Paggahin og Panahon ngaMagtinabangay sa Pagplano

Isip mga ginikanan, kinahanglan kamongmogahin ug piho nga mga panahon sa pag-hisgot sa mga panginahanglan sa inyongmga anak ug planohon unsaon sa pagkab-otkana nga mga panginahanglan. Usa sa bisikaayo nga managtiayon nakadiskubre ngaang panag-uban og himo sa sinemana ngapagplano nahimong usa sa mga bililhongbutang nga nahimo nila isip mga ginikanan.Miingon sila:

“Bisan tuod midangat og usa ka tuig unanamo mahimo ang sinemana nga pagplanoisip usa ka tulumanon [habit] karon dilinamo mahimo kon wala kini. Nakahatagkini og interes kanamo kon unsa ang gipang-buhat sa uban. Nakapaamgo kini kanamokon unsa kami ka-importante sa usag-usa ugsa among mga anak. Naghatag kini og higa-yon nga kami makatan-aw sa among kauga-lingon ug sa mga anak ug mopili unsaybuhaton pagsulbad sa mga problema.Among giplano ang among mga deyt, mgaespesyal nga oras sa pakig-uban sa mga bata,mga detalye alang sa family home evening,ug mga kalihokan sa adlawng Dominggo. Sakasagaran mokabat og 30 minutos, usahaymas dugay pa kon dinagko nga buhaton odili kasagaran nga mga problema nagkina-hanglan nga hisgutan og maayo.”

Kon ikaw magplano sa mga paagi pag-tudlo sa inyong mga anak, pagmainampoonsa pagkonsiderar niining mga pangutanaha:

� Unsa may mahitabo sa kinabuhi sa atongmga anak agig resulta sa atong mgapanudlo?

133


� Unsang piho nga mga baruganan saebanghelyo ang kinahanglan natongitudlo aron matuman kini?

� Unsaon man nato sa pagtudlo kini ngamga baruganan?

Ang mga sugyot sa paggamit niining mgapangutanaha makita sa “Pag-andam og mgaLeksyon,” mga pahina 98–99, ug sa“Pagmugna og mga Leksyon gikan sa mgaPakigpulong sa Komperensya ug Ubang mgaKapanguhaan,” mga pahina 100–101.

Ang Importansya sa Panaghiusa saPagtudlo sa mga Anak

Kon ang mga amahan ug inahan mogahinog panahon nga makatambag sa usag-usa,dako ang kahigayunan nga sila mahiusa sapagtudlo sa ilang mga anak, bisan sa dilimaplano nga mga higayon sa pagtudlo ngamoabut panahon sa mga ordinaryong dagansa kinabuhi sa pamilya. Ang ingon nga pag-kahiusa importante kaayo tungod kay gamayrang mga butang ang makapalibog sa mgabata kay sa makapalibog nga mga mensahegikan sa duha ka tawo nga ilang gimahal uglabaw nga gitahud.

Usa ka magtiayon mipakigbahin sa mosu-nod nga sugilanon kabahin sa usa ka kasina-tian sa ilang anak:

Ang unom ka tuig nga si Mark nagtra-baho og maayo kadaghanan panahon sabakasyon paghimo og ekstra nga mga bulu-haton sa kasilinganan aron makatigum ogkwarta nga magasto kon ang ilang pamilyamagbakasyon inig ka summer. Hataas kininga biyahe, ug ang iyang mama miingonnga kon gusto siya og mga handumanan oipangregalo nga among maagian, siya na angmopalit niini. Bisan siya gipasidan-an saiyang mama sa pagtago sa kuwarta sa luwasnga hiposanan, gibati ni Mike nga mas nin-dot nga naa ang kwarta sa iyang bulsa. Iyakining gidala-dala sa tanang higayon. Samakadaghang higayon iya kining kuoton ogiphon o ipakita sa iyang mga higala.

Sa adlaw sa wala pa ang biyahe, nadisku-brehan ni Mike nga ang kwarta natagakgikan sa iyang bulsa. Nahugno ug naghilak,miadto siya sa iyang mama. Ang mamamanggiloy-on, ug iyang gitabangan si Mikesa pagpangita sa tanang lugar nga mahuna-hunaan basin makit-an, apan walay kwarta

nga napalgan. “Sorry kaayo wala na angimong kwarta,” miingon siya. Iyang gipug-ngan ang pag-ingon nga nagpahinumdumna siya sa makadaghan, iya usab nga gilika-yan ang tintasyon sa paghupay nga ayawkini problemaha ang tanan. Human satanan, nakahunahuna siya, ang pagdula sakwarta bisan pa man sa iyang mga pahi-mangno mao ang iyang gipili.

Ang magul-anon nga gamayng si Mikenaglingkod sa atubangang ang-ang pag-abutsa iyang papa. Human makabati sa makaguolnga istorya, ang papa ni Mike mikuot saiyang bulsa, mikuha og kwarta sama sa kan-tidad nga nawala ni Mike, ug gihatag kaniya.Dihang nakita sa amahan ang kahibulongnga diha sa nawong sa inahan, miingon siya,“Gamay ra kanang kwartaha. Unsay dautanniana?”

Kon hunahunaon nato kining istoryaha,makapangutana kita kinsa kanila ang husto.Apan dili kana mao ang pinakamaayongpangutana. Mas maayong mangutana konunsaon kaha unta sa mga ginikanan ni Mikesa pagkahiusa sa pag-atubang nila sa sitwas-yon. Unta nag-istoryahanay una silang duha,kabahin sa mga panginahanglan ni Mike.

Gipangutana unta nila ang ilang mgakaugalingon, “Unsa may gusto natong mahi-tabo sa kinabuhi ni Mike isip resulta niininga sitwasyon? Gikinahanglan ba niyangmakakat-on pa og mas dakong responsibili-dad? Nagkinahanglan ba siya ug dugang ngakalooy ug pagsabut gikan sa iyang mga gini-kanan? Gikinahanglan ba niyang makakat-on nga dili siya magpakita atubangan saiyang mga higala? Gikinahanglan ba niyaang pagkat-on sa ka-importante sa pagsunodsa pamalaod sa pamilya?” Kini unta makata-bang kanila sa pagdeterminar unsaon sa pag-tudlo ang ilang anak ug unsaon kini sapagtudlo.

Kon ang mga ginikanan ni Mike migahinpa unta og panahon aron magkahiusa sailang pag-atubang niini nga sitwasyon,makakita unta sila og maayong paagi kon ili-san ba ang kwarta o dili. Ang nahitabo, gisul-bad nila sa pamaagi nga nagtudlo sanagkasukwahi nga mga leksyon.

Kon magtinabangay kamo isip mga gini-kanan, magkahiusa kamo sa pagtudlo saebanghelyo ni Jesukristo ngadto sa inyongmga anak.

134


PAGTUDLO PINAAGI SA MGASUMBANAN SA PAGSUNOD SA EBANGHELYO

5

Usa sa mga pamaagi sa Ginoo sa pagtudlokanato mao ang paggiya kanato sa pag-estab-lisar og madungganon, balaanong mga sum-banan sa ebanghelyo. Iya kitang gimandoansa pag-ampo ug pagbasa sa mga kasulatankada adlaw, tinagsa ug tibuok pamilya.Gimandoan Niya kita sa pagsimba ug pag-ambit sa sakrament matag semana, sa pagsigiog adto sa templo kutob sa mahimo, ug sapagpuasa ug pagbayad sa halad sa puasamatag bulan. Kini nga mga sumbanan sapagpakabuhi naggiya kanato sa dalan ngaatong pagalaktan isip Iyang mga disipulo.

Ang mga bata makakat-on sa pagpuyo isipmga disipulo sa Manluluwas kon sila makig-uban sa ilang pamilya, gikan sa ilang katui-gan sa pagkabata hangtud pagdako, sapagsubli-subli sa mga sumbanan sa pag-simba, pagserbisyo, pagtuon, ug sa pagtra-baho sa Iyang gisangon. Kon ang pamilyawala magasunod niini nga mga sumbanan,ang pagkaepektibo sa pormal nga panudlo samga ginikanan sa ebanghelyo malimitahan.Kon ang mga pamaagi sa mga ginikanan sakinabuhi dili mahiuyon sa ilang gipamu-long, mas masunod sa mga anak ang ilanggipangbuhat kay sa ilang gipanulti. Apankon ang mga ginikanan mamulong kanunaykabahin sa Manluluwas ug mag-establisar ogmga paagi isip sumbanan nila sa pamilya,matudloan nila ang ilang mga anak “sa pag-matuto ug sa pagpahimatngon sa Ginoo,”sama sa giingon ni Enos siya gitudloan saiyang amahan (Enos 1:1).

Si Presidente Brigham Young namulong:“Sa tanang kanasuran, komunidad, ugpamilya, adunay lahi nga mga tradisyon, ugang bata ila nga nabansay niini. Kon angpamalaod ni Kristo mahimo nga tradisyonniining mga tawhana, ang mga bata mag-tubo sigun sa pamalaod sa celestial nga ging-harian. . . . Ang mga bata dayon magatubo,ubos sa mga tradisyon sa ilang mga amahan,paghimo sa matarung lamang, ug paglikay sadautan” (sa Journal of Discourses, 3:327).

Ang atong mga anak “gimatuto sigunsa pamalaod sa celestial nga gingharian” konatong giestablisar ang mga sumbanan sapagsunod sa ebanghelyo sa atong mga pani-malay.

Piho nga mga Butang nga AtongMahimo sa Pag-establisar og mgaSumbanan sa Pagkadisipulo

Aduna kitay obligasyon sa pagpili gina-mit ang konsensya ug sa pagdasig alang samga sumbanan sa pagsunod sa ebanghelyo.Sama pananglit, makapili kita og art,musika, ug literatura nga makatabang saatong mga anak nga makapalambo sa ilanggusto nga makapabayaw ug makapalig-on.Makaserbisyo kita nga magkauban sa simba-han ug sa komunidad. Makapili kita og lig-dong nga mga saput alang sa kaugalingonug tabangan ang atong mga anak sa pagbu-hat sa ingon. Makatuon kita sa mga kasula-tan nga magkauban ug mag family homeevening. Makahimo kita sa pagdasig og usaka matinahuron nga kinaiya sa adlawngIgpapahulay nga makaimpluwensya sa pag-bati sa mga bata kabahin sa paghimo niininga balaang adlaw.

Usa sa pinakalig-on nga pamaagi sa pag-establisar og matarung nga mga sumbanansa pagsunod sa ebanghelyo mao ang pag-mugna ug pagmentenar sa mga tradisyon sapamilya. Ang mga bata mobati sa kasiguruansa kahibalo nga bisan unsa pay mahitabosa ilang kinabuhi, ang tiniman-an nga mgapanghitabo sa ilang pamilya magpabilin.Si Presidente Ezra Taft Benson mitambag:“Idasig ang maanindot nga mga tradisyonsa pamilya nga makabugkos kaninyo sakahangturan. Sa paghimo sa ingon, maka-mugna kita og tipik sa langit dinhi sa yutasulod sa tagsa-tagsa ka pamilya. Suma total,ang kahangturan himoon nga ekstensyonsa matarung nga kinabuhi sa pamilya” (saConference Report, Okt. 1989, 4, o sa Ensign,Nob. 1989, 5).

135


Daghang mga tradisyon sa pamilya mahimong magsentrongadto sa ebanghelyo. Sama pananglit, sa ubang pamilya,ang mga bata makadawat og bag-ong kopya sa Basahon niMormon sa ilang ika-walo nga birthday. Ang ubang pamilyamagsaulog sa Pasko pinaagi sa pagdrama-drama sa mgapanghitabo nga naglibut sa pagkatawo sa Manluluwas. Saubang pamilya, ang amahan mohatag og priesthood blessingsa matag-usa sa iyang mga anak sa pagsugod sa bag-o ngatuig sa pag-eskwela. Ang ubang pamilya adunay tinuig ngapanagtigum o managpundok alang sa mga holidays ug bles-sing sa bata. Kining gikahinangpan ug gimahal nga mgatradisyon naglig-on sa mga pamilya ug mga indibidwal sam-tang sila nagmaya sa pagsubli sa unsay pamilyar ug kasaga-ran sagrado. Ang mga tradisyon makapahinumdum sa mgasakop sa pamilya sa ilang pamaagi sa kinabuhi isip mga disi-pulo ni Kristo, ug sa kasagaran sila makahatag og opurtuni-dad alang sa pagpanudlo sa mga baruganan sa ebanghelyo.

Pag-usab sa Wala Hiangayi nga mga Sumbanan sa Atong Pamilya

Mahimo natong usbon ang wala hiangayi nga mga sum-banan sa atong pamilya Kon naggikan kita sa usa ka dilikaayo aktibo nga pamilya, mahimong usbon nato kana ngasumbanan sa atong kaugalingong kinabuhi ug maningkamotnga makatambong kanunay sa mga miting sa Simbahan.Kon kita nakapanaway sa mga lider sa Simbahan o nakadu-ngog sa atong mga ginikanan nga mibuhat niini, makapilikita sugod gayud karon sa pagsuporta sa atong mga liderpinaagi sa atong mga pulong ug mga aksyon. Ang ingonniana nga mga kausaban sa pamaagi sa atong pagpuyomakahatag sa atong mga anak og usa ka maayong sumba-nan aron masunod.

Usa ka miyembro sa Simbahan mipaambit sa mosunodnga sugilanon:

“Ang akong bana , si Roger, nagtubo sa usa ka panimalaynga walay mga sumbanan sa pagsunod sa ebanghelyo. Angiyang amahan adik sa alcohol, ug ang pamilya nag-antustungod niini. Ang iyang inahan naninguha nga ma-aktibosa Simbahan, apan ang iyang amahan gusto nga lain angbuhaton sa pamilya inig ka Dominggo. Si Roger aktibokaayo uban sa mga higala isip usa ka tin-edyer, ug sa dihangnakaangkon siya og kaugalingong pagpamatuod sa ebang-helyo, gisugdan niya sa pagsulat diha sa usa ka espesyal ngadaling paklion nga notebook kon unsang klaseha sa kina-buhi ang gusto niyang maangkon sa iya unyang kaugali-ngong pamilya kon siya maminyo na. Mag-17 anyos na siyaniadtong tungura. Duna siyay usa ka seksyon sa notebook

kon unsay iyang buhaton sa iyang mga anak, ang usa unsayiyang gusto sa usa ka asawa, usa unsay gusto niya sa iyangpanimalay, ug ang usa kon unsang klaseha sa trabaho angiyang pangandaman. Gisulat niya ang tanang mga ideyadidto, ug iya usab nga gilakip ang mga artikulo nga nakitaniya nga makatabang. Ang pipila sa iyang mga gipangsulatmao ang iyang nakat-unan gikan sa mga negatibong ehem-plo sa pamilya diin siya nagtubo, nakatudlo kaniya nganongdili niya gusto nga maingon niadto ang iya unyang kaugali-ngong pamilya. Ang iyang amahan sobra ka supak sa iyangpagkaaktibo sa Simbahan nga kinahanglan siya nga mobal-hin, ug mipuyo siya uban sa pamilya kinsa iyang gidayeg,bisan sila dili mga miyembro sa Simbahan. Gikan kanilanakakuha siya og mga ideya kabahin sa iyang umaabot ngapamilya. Mao nga bisan sa bata niyang pangidaron, gustoniya nga mahimo siyang sinugdanan sa kausaban sa iyanghenerasyon gikan sa usa ka gubot nga kagahapon ngadto sausa ka labing bulahan nga kaugmaon.

“Sa dihang nagkasinabot na kami iyang gipakita ang notebook ngari kanako, ug gihisgutan namo ang mga ideyaug gipalambo kini hangtud nga nag-inambitay kami sapanan-awon kon unsay among gusto alang sa amongpamilya. Nakahinumdum ako nga ang una namong giti-nguha mao ang pag-ampo. Gitudloan namo ang among mgaanak sa pag-ampo gikan sa gagmay pa kaayo sila, aron masil-sil og maayo kanila nga mahimo nga batasan diin dili na nilakini mabaliwala. Nahukman namo nga ang ikapulo diligayud supakon. Matinud-anon kami sa among mga familyhome evening. Naestablisar namo ang tradisyon sa pagtuonsa kasulatan matag buntag. Sa sinugdanan nagkalisud pakami sa pagbasa og pipila ka mga bersikulo sa matag higa-yon, apan unya among namatikdan nga ang among panag-hisgutan kon dunay pangutana ang mga bata mas labaw paka-importante kay sa hugot nga pagsunod sa eskedyul. Samiaging pipila ka mga tuig among napun-an og kanta mataghuman sa pangbukas nga pag-ampo, nga kantahon gyud angtanan. Nakapalagsik kini kanamo ug naghatag sa maaanindotnga espiritu. Pipila lamang kini sa mga tradisyon nga natu-kod libot sa among pamilya.

“Natingala kaayo ako nga ang akong bana nakahukom sapagpahimutang og matarung nga mga tradisyon sa kaugali-ngon niyang pamilya samtang bata pa siya uban sa mubokaayo nga ehemplo para masunod. Natingala usab ako ugmapasalamaton sa iyang pagkadeterminado nga makigtam-bayayong sa pagtudlo niini dinhi sa among pamilya, kadag-hanan gihimo kini sa usa ka matinud-anon nga paagilamang.

136


REGULAR NGA MGA OKASYON ALANGSA PAGTUDLO Sulod SA PANIMALAY

6

Isip mga ginikanan, kinahanglan ka ngamaningkamot sa pag-establisar og regularnga mga okasyon alang sa pagtudlo saebanghelyo diha sa panimalay. Kon buhatonninyo kini, ang inyong mga anak kanunaynga makadawat sa mga panudlo sa ebang-helyo aron maaplay sa ilang kinabuhi ugmamahimo nga pundasyon alang kanila.Makaobserbar sila gikan sa inyong mga lihoknga nagpasabut nga ang pagtuo sa ebang-helyo mao ang pagdawat sa giya niini satanang aspeto sa kinabuhi.

Ang mosunod nga mga ideya makatabangkaninyo nga makaestablisar og regular ngamga okasyon alang sa pagtudlo sa inyongmga anak sa ebanghelyo.

Pamilya nga Pag-ampo

Ang Manluluwas nagsugo, “Pag-ampouban sa inyong mga banay ngadto saAmahan, sa kanunay diha sa akong ngalan,aron ang inyong mga asawa ug ang inyongmga anak mapanalanginan.” (3 Nephi 18:21).

Ang pamilya nga mga pag-ampo mao angpinakamaayong higayon sa pagpakita saatong mga anak kon unsaon sa pag-ampo.Samtang ang inyong mga anak mag-obserbarkaninyo sa kinasingkasing nga pakig-istoryasa Amahan sa Langit, makita nila ang imonghugot nga pagtuo ug ang matarung nga mgatinguha. Makakat-on sila sa “pagpakitambaguban sa Ginoo sa tanan [nila] nga buhaton”aron Siya “moagak [kanila] alang sa kaayo-han” (Alma 37:37).

Sa nyong pag-ampo, kinahanglan ka ngamogamit sa mga pulong Kanimo, ug Imo.Kini nga ehemplo makatabang sa inyongmga anak nga makat-on sa mga pinulungansa pag-ampo, nga magpahayag sa gugma ugpagtahud alang sa Langitnong Amahan.

Ang mga bata makakat-on og daghan saebanghelyo kon makadungog sila sa ubangsakop sa pamilya nga mag-ampo. Makakat-on sila sa panginahanglan sa paghinulsolkon makadungog sila sa uban nga mangayoog pasaylo. Makakat-on sila og pasalamatkon makadungog sila sa uban nga magpasa-lamat sa Amahan sa ilang mga panalangin.

Makakat-on sila sa hugot nga pagtuo, pagpa-ubos, ug pagkamasulundon kon makita nilaang ilang mga ginikanan nga padayong nag-tinguha sa giya. Makakat-on sila sa pagpasi-dungog ug pagtahud sa mga lider saSimbahan kon ang mga sakop sa pamilyamag-ampo alang kanila matag-adlaw.Makaangkon sila sa tinguha nga moalagadog misyon ug modawat sa mga panalanginsa templo kon ang mga ginikanan mangayosa Langitnong Amahan nga tabangan angilang mga anak sa paghimo og mga pagpilinga makahimo nilang angayan nga moda-wat sa mga panalangin.

Ang mga bata makakat-on sa paghigugmaug sa paghunahuna sa uban kon ilang madu-ngog ang sakop sa pamilya nga mag-ampoalang sa ubang tawo. Ug bation sa mga bataang dakong pagbati sa gugma kon ilangmadungog ang mga sakop sa pamilya ngamag-ampo alang kanila.

Ang matag sakop sa pamilya kinahang-lang mahatagan og kahigayunan ngamangulo sa pamilya nga pag-ampo. Ang gag-mayng mga bata makapuli usab uban satabang.

Pamilya nga Pagtuon sa Kasulatan

Ang pagtuon sa kasulatan kada adlawmaoy usa ka lig-on nga paagi aron matud-loan ang mga bata sa ebanghelyo. Kutob samahimo, ang pamilya kinahanglang mag-basa sa kasulatan sa regular nga oras matag-adlaw. Para sa uban, mas dali kiningbuhaton sa buntag sayo. Para sa uban, angpamilya nga pagtuon sa kasulatan mas maa-yong buhaton sa dili pa mangatulog. Bisanusahay kini daw malisud ang pagpaapil satanang sakop sa pamilya, ang imong pada-yon nga mga paningkamot sa pagtuon sapulong sa Dios makapanalangin sa mgakinabuhi sa inyong mga anak. Ang inyongmga anak makakat-on sa kamatuoran sa mgapanudlo ni Nephi: “Pagbusog sa mga pulongni Kristo, kay tan-awa, ang mga pulong niKristo magtug-an kaninyo sa tanan nga mgabutang nga inyong buhaton (2 Nephi 32:3).

137

Tungod kay ang pamilyamao ang labingimportante nga dapitalang sa pagkat-on saebanghelyo, mas haum samga sakop sa pamilya angpagpaambit ug pag-diskasuban sa usag-usa sakamatuoran nga ilangnakat-unan sa mgamiting sa Simbahan, mgaklase, ug mga kalihokan.Makahatag kini oghigayon kaninyo isip mgaginikanan nga masayudsa mga nakat-onan sainyong mga anak saebanghelyo, sa paggamitsa inyong matarung ngakatungdanan isip labingresponsable sa pagtudlo sainyong mga anak.

Kadaghanan sa mgaregular nga okasyon sapagpanudlo diha sainyong pamilyamakahatag og maayongmga kahigayunan sapagpangutana sa mgabata kon unsay ilangnakat-unan sa simbahan.Kinahanglan kangmangutana aron madasigang mga bata sapaghinumdum kutob sailang mahimo, labot naang mga istorya ug angmga tino nga detalye.Buhata ang tanan sa pag-awhag sa tanang sakop sapamilya sa pagdiskas konunsa ang mga gipaambit(tan-awa sa“Pagpahigayon og mgaPanaghisgutan,” mgapahina “00” [63–65]).


Kon ang mga bata mobasa sa mga kasula-tan uban sa ilang mga pamilya, mahigugmasila sa mga balaan nga mga kamatuoran saebanghelyo. Ang mga pinulungan sa kasula-tan mamahimo nga pamilyar ngadto kanila.Makakat-on sila og mga sugilanon gikan samga kasulatan ug makahibalo kon unsaonsa pag-aplay niining mga sagradong pulongdiha sa ilang mga kinabuhi. Ila usab ngamakat-onan kon unsaon sa paggamit angmga mapa, sa Topical guide, sa BibleDictionary, ug uban pang abag sa pagtuondiha sa mga kasulatan (tan-awa sa mgapahina 56–58).

Mahimo ninyong pilion ang pagbasa sagitakda nga gitas-on sa oras matag-adlaw.Ang matag sakop sa pamilya kinsa makabasakinahanglan mahatagan sa higayon sa pag-basa sa mga kasulatan. Mahimo silang mag-puli -puli sa pagbasa og tagsa ka bersikulomatag higayon. Ang mga bata nga dili pamakabasa makaapil gihapon pinaagi sa pag-sunod og sulti samtang lain ang mobasa.Kon mahimo, ang gagmayng bata makatan-aw sa libro nga may ilustrasyon sa mgaistorya sa kasulatan o mga litrato gikan saPakete sa mga Hulagway sa Ebanghelyo.

Aron matabangan ang mga sakop sapamilya nga makasabut sa mga kasulatan,mahimo nimong usbon ngadto sa sayonang lisod sabton nga mga mensahe o pangi-taa sa Bible Dictionary ang dili pamilyar ngamga pulong. Makahangyo ka sa mga sakopsa pamilya sa pag-summarize sa pinakapuntosa gipangbasa nianang adlawa. Ang gamaynga bata mahimong mogunit pataas sahulagway sa istorya nga gibasa.

Mahimo kamong mangutana sa bata sapaghunahuna og mga sitwasyon sa iyangkinabuhi nga susama sa istorya nga inyonggibasa. Sama pananglit, mahimo kamongmoingon, “Bag-o pa lang natong nabasa angkabahin ni David ug Goliath. Unsa mangklaseha sa mga Goliath ang giatubang ninyosa inyong kinabuhi? Unsa may inyongnakat-unan kang David nga makatabangkaninyo sa pag-atubang niining mga hagit?O mahimo kamong moingon, “nakamatikudako nga mitabang ka sa imong manghodpaglimpyo sa kwarto. Imo bang naamgohannga gipakita nimo ang sama nga gugma ngagipamulong ni Jesus dinhi sa istorya?

Kon dili kamo pamilyar sa mga kasulatano maglisod ka sa pagbasa, bation ninyo angpagkadili komportable o kakulangan sam-tang magbasa kamo uban sa imong mgaanak. Walay dautan sa pagpahibalo sainyong mga anak nga kamong tanan nag-tuon kon unsaon sa pagbasa ang mga kasula-tan. Kon inyong giuswag [postpone] angpamilya nga pagtuon hangtud bation ninyoang pagsalig, inyong gihikawan ang inyongmga anak sa dakong panginahanglan nga

espirituhanong pag-amuma. Hinumduminga ang Espiritu makaimpluwensya kaninyobisan unsa pay inyong mga kasinatian.

Family Home Evening

Ang family home evening makahatag ogmaanindot nga kahigayunan kaninyo sapagtabang sa inyong mga anak nga masab-tan ug maaplay ang mga baruganan saebanghelyo. Ang family home evening mag-lakip sa pamilya nga pag-ampo, pagpanudlosa ebanghelyo, mga himno ug mga kanta saPrimary, ug mga kalihokan sa pamilya.

Diha sa pagplano sa family home even-ing, hunahunaa ang kasamtangan nga mgapanginahanglan, mga kahingawa, ug mgainteres sa mga sakop sa pamilya. samapananglit, ang bata ba kinahanglangmangandam alang sa bunyag o alang saordinasyon ngadto sa usa ka office sa priest-hood? Aduna bay panagbangi sa panimalay?Samtang magmainampoon ka sa pagkonsi-derar sa mga panginahanglan ug mga hagitsa mga sakop sa pamilya, labaw nimongmadeterminar kon unsa nga baruganan saebanghelyo ang imong itudlo.

Ang mga baruganan sa epektibo nga pag-tudlo nga gipresentar niini nga libro makata-bang sa mga sakop sa pamilya sa pagplano ugsa pagpresentar og family home evening. Agigdugang , ang Simbahan mipagawas sa FamilyHome Evening Resource Book, nga naglangkobsa mga leksyon ug mga ideya alang sa pag-himo sa family home evening nga malampu-son. Makatabang usab nga mga kapanguhaanang mga magasin sa Simbahan.

Ang mga pamilya usahay maglisud sa pag-himo sa family home evening nga usa karegular nga bahin sa ilang kinabuhi. Usahayang mga bata dili mokooperar, o ang mgaginikanan nagtuo nga bise kaayo sila.Hinoon, ang mga paningkamot sa pagplanoug ang paghimo sa family home eveningmakapanalangin sa mga sakop sa pamilya.Usa ka tawo miingon nga ang iyang pamilyakaduha ra gayud maka-family home eveningsamtang siya nagdako. Hinoon, kini nga mgakasinatian nakapatik og impresyon kaniyanga sa iyang pagkaminyo iya gihapon kiningnahinumduman ug ang mga baruganan saebanghelyo nga iyang nakat-unan. Kinimidala kaniya ug sa iyang pamilya sa pag-establisar og sinemana nga family homeevening diha sa kaugalingon niyang pamilya.

Panahon sa Pagpangaon sa Pamilya

Ang panahon sa pagpangaon sa pamilyamakahatag og opurtunidad kaninyo sa pag-panudlo og bililhong mga leksyon ug alangsa tanang sakop sa pamilya nga moapil samga panaghisgutan. Sa laing bahin sa kabisesa mga eskedyul, ang panahon sa pagpa-ngaon mao ra ang higayon nga mapundok

138


139

nimo ang imong mga anak sa pagpaambit sa mga panghi-tabo nianang adlawa ug ang tanan maghisgot og mga ideya.Mahimo nimong gamiton kini nga mga okasyon sa pagpa-kig-istorya sa inyong mga anak kabahin sa mga baruganansa ebanghelyo, mga mithi sa pamilya, mga mensahe ngagipaambit panahon sa sakrament miting ug uban pang mgamiting sa Simbahan, eskwelahan, ug umaabot nga mga kali-hokan, mga panghitabo sa kalibutan, ug uban pang mgahilisgutan nga magdala og interes. Mahimo kana nga pana-hon alang kaninyo aron makahibalo pa og daghan kabahinsa inyong mga kahingawa sa inyong mga anak, mga huna-huna, ug mga pagbati.

Ang pagpangaon sa pamilya dili kinahanglang pormalapan kini sadya diin bation sa tanan nga welcome sila sapag-apil sa mga panaghisgutan. Kon mahimo, kini ngapanahon kinahanglang walay makabalda. Ang ingon niininga mga okasyon makatampo sa panaghiusa ug espirituha-nong paglambo sa pamilya.

Mga Panagsabut-sabot sa Pamilya [Family Councils]

Kinahanglan kamong motawag sa mga sakop sa pamilyadiha sa tigum nga panagsabut-sabot sa pamilya. Mahimoninyong gamiton ang panagsabut-sabot sa pamilya sa pag-himo og mga tumong, pagsulbad sa mga problema, paghis-got kabahin sa panalapi, paghimo og mga plano, ug sapaghatag og suporta ug kalig-on. Mahimo kamong mopahi-gayon og panagsabut-sabot sa pamilya nga sumpay sa familyhome evening o sa laing panahon. Kon inyong ipahigayonang panagsabut-sabot sa pamilya, matudloan ninyo anginyong mga anak kon unsaon sa pagpaminaw ug sa pagpa-kita og pagtahud sa pagbati sa uban ug mga opinyon.

Pribado nga Pagbisita

Kon kamo regular nga makig-istorya sa inyong mga anak,kamo masuod kanila. Tingali kinahanglan ninyo nga plano-hon ang pribado nga mga higayon kauban sa tagsa-tagsa kabata aron sa pagpahayag sa gugma ug pagdasig ug sa pag-

tudlo sa mga baruganan sa ebanghelyo. Hatagi sa higayonang kada bata sa paghisgut kabahin sa mga problema o mgakasinatian nga importante alang kaniya. Sa inyong pagpakitaog tinud-anay nga konsiderasyon alang sa mga kahingawa ugopinyon sa inyong mga anak, ang inyong mga anak maka-kat-on sa pagsalig kaninyo ug tinguhaon nila ang inyongmga tambag. Dayon mapadayon ninyo ang pagtudlo kanilasa paghimo og maayong mga desisyon, pag-ampo, pagtuonsa kasulatan alang sa tubag sa ilang mga pangutana.

Gamita ang mga kasulatan sa pagtudlo sa mga bata konunsaon sa paggamit ang ilang kabubut-on sa matarung ngapaagi. Si Elder Gene R. Cook misugyot kon unsaon sa usa kaginikanan paggamit ang mga kasulatan aron pagtabang sausa ka bata kinsa mangutana nganong dili mobuhat og laingmga butang ang pamilya sa adlawng Dominggo.

“Mahimong matintal ka sa pag-ingon nga, ‘Tungod kaymaoy akong giingon,’ o ‘Tungod kay maoy giingon saSimbahan.’ Apan ang labing dinasig nga ginikanan moingon,‘ Kahibalo ka, ang pagbalaan sa adlaw sa Ginoo dili usa kabutang nga ato lang gihimo. May ipakita ako kanimo.’Dayon ablihi ang Doktrina ug mga Pakigsaad ngadto sa sek-syon 59 ug basaha ang [bersikulo 9 hangtod 11]. . . .

“Dayon ipasabut, ‘Sa inyong nakita, ang Ginoo nagtudlonga ang adlawng Dominggo usa ka adlaw nga balaan. . . .Mao kana ang adlaw sa pagpahulay gikan sa atong mga pag-hago ug “mohatag og mga paghalad ngadto sa LabingHalangdon,” buot ipasabut nga kita moadto sa atong mgamiting sa Simbahan, moambit sa sakramento, buhaton angmga tulumanon sa Simbahan, ug mobisita sa mga masakiton,sa kabos, ug sa timawa. Mao kana ang adlaw nga gipahinu-ngod ngadto sa Ginoo, ug akong ipamatuod kaninyo, akongpinalangga, nga kini matuod ug nga ang Ginoo mipanalanginkanato og dako tungod sa pagbalaan sa Adlawng Igpapahulay’” Mga Pagsabut-sabot sa Pamilya [Family Councils]

Alang sa mga ideya nga mahimong gamiton diha sa mgapribado nga pagbisita sa inyong mga anak, tan-awa sa“Pagtudlo Panahon sa mga Interbyu,” pahina 153.


MGA PANAHON SAPAGTUDLO DIHA SAKINABUHI SA PAMILYA

7

Isip mga ginikanan, kadaghanan sainyong mga kahigayunan sa pagtudlo moa-but sa wala maplano nga mga higayon—dihasa panagsultihanay, sa inyong pagtrabahouban sa mga bata, ug samtang ang mgasakop sa pamilya mag-atubang og mga hagit.Kini nga mga kahigayunan mamahimonglig-on nga mga panahon sa pagtudlo tungodkay mas duol kini sa mga butang nga ilangmasinati. Tungod kay kini nga mga kahiga-yunan moabut ug molabay lang dayon, kina-hanglan ninyong mailhan kini ug maandamsa pagtudlo sa mga baruganan nga andamkat-onan sa inyong mga anak. Ang mosunodnga mga sugyot makatabang kaninyo sa pag-pangita og mga kahigayunan sa pagtudlo.

Pagtubag sa mga Pangutana o mgaKahingawa sa mga Bata

Ang tanang mga bata adunay mga pangu-tana kabahin sa ilang kaugalingon ug kaba-hin sa kalibutan. Inyong mapakita kanila ngaang ebanghelyo makahatag og mga tubag uggiya alang sa panabut ug pagsulbad sa ilangmga problema. Kon ang usa ka bata nahad-lok sa bagyo, magamit ninyo kanang pana-hona sa pagdasig kaniya nga mag-ampoalang sa kahupayan. Kon ang tin-edyer ngaanak gipugos sa pagtan-aw og usa ka popularnga salida nga dili kaayo angay, mahisgutanninyo kanang butanga uban kaniya ug taba-ngan siyang makagamit sa mga baruganan saebanghelyo sa paghukom kon tan-awon baniya o dili. Kon ang mga bata nahasol kaba-hin sa usa ka importante nga desisyon,mahimo ninyong basahon ang Moroni7:15–19 uban kanila ug hisgutan ang mgapanambag ni Mormon sa “pamaagi sa pag-hukom.” Kon ang usa ka sakop sa pamilyanamatay, makatudlo kamo sa inyong mgaanak kabahin sa kalibutan sa mga espiritu ugsa pagkabanhaw.

Alang sa mga sugyot kabahin sa pagpa-nambag uban sa inyong mga anak, tan-awasa pahina 137–139 sa “Regular nga mga

Okasyon alang sa Pagtudlo sulod saPanimalay.”

Paghisgut sa mga Problema Nga mayKalabutan sa Ilang mga Kabarkada

Matag karon og unya, ang mga batamosulti og mga problema nga may kalabu-tan sa ilang mga kabarkada. Tingali ang ilangmga higala adunay trabaho nga mapugossila sa pagtrabaho bisan Dominggo. Tingalinakaila sila og usa ka batan-on nga miyem-bro sa Simbahan apan mihukom nga dilisiya mangalagad og misyon. Tingali adunasilay mga higala kinsa mogamit og mga batinga mga pulong o nagpakita og pagkakulangsa pagtahud sa uban. Sa paghisgut niini ngamga sitwasyon uban sa inyong mga anak,mahimo ninyong gamiton ang mga kasula-tan sa pagtudlo sa mga baruganan sa ebang-helyo. Makatabang kini kaninyo sa paggiyasa inyong mga anak padulong sa husto ngapaghukom sa susama nga kahimtang.

Pagpakigbahin nga mga Kahigayunanaron Makahimo sa Husto nga mgaPagpili

Kon aduna kamoy mga kahigayunannga makahimo sa husto nga mga pagpili,mahimo ninyong ipaambit kini nga mgakasinatian uban sa inyong mga anak. Samapananglit, kon masuklian ka og sobra sa tin-dahan, pangutan-a ang inyong mga anakunsa may inyong buhaton. Kini makapasu-god og usa ka panaghisgutan kabahin sa pag-kamatinud-anon, kabubut-on [agency], ug samga sangputanan sa atong gipangbuhat.

Paghisgut sa mga Ideya ngaGipresentar pinaagi sa mga Himansa Komunikasyon [Media]

Mahimo kamong makigsulti sa inyongmga anak kabahin sa mga ideya nga gipasi-ugdahan sa mga popular nga mga salida sasine, mga salida sa T.V., ug sa mga musika.Ang mga balita makahatag usab og mgaopurtunidad aron mahisgutan ang bag-ongmga panghitabo ug mga isyu. Ang ingonniini nga mga panaghisgutan makatabang samga bata nga makahibalo tali sa maayo ngamga kalingawan ug sa mga kalingawan nganagpresentar sa mga pilosopiya ug mgaaksyon nga supak sa mga sumbanan saebanghelyo.

Pagtabang sa mga Bata nga Makakat-on gikan sa mga Sayop

Ang mga kasaypanan makahatag og kahi-gayunan sa pagtudlo. Kon ang bata nasayop,makapasaylo kamo sa bata, hisguti ang kaba-

140


hin sa pagpangayo og pasaylo ug sa pag-ayosa nahimo nga kadaot, kon ang bata nakasu-pak sa usa ka sugo, tudloi sa dalan ngadto sapaghinulsol.

Kon anaa kamo sa sayop, kinahanglankang mangayo og pasaylo. Ang inyong mgaanak makakat-on sa puno sa gahum nga lek-syon kon ilang makita ang inyong mgapaningkamot sa pagbuntog sa inyong kauga-lingong mga kahuyang. Konsideraha kiningmga mosunod nga mga kasinatian nga gipa-ambit sa usa ka miyembro sa Simbahan:

“Mga 10 ang akong panuigon dihangnakahimo ako og butang nga wala ikahi-muot sa akong amahan. Morag nadismayasiya ug nakahukom sa pagsilot kanako.Nasakitan kaayo ako tungod kay gibati nakonga ningsobra ang iyang pagdisiplina kay saangay ra unta nakong madawat. Gilikayannako siya tibuok adlaw, ug sa matag higayonnga gusto siyang makig-istorya nako, motali-kod ako ug modagan. Pagkasunod nga adlawnasagmuyo gihapon ako kaniya, mao nganahibulong ako nga misulod siya sa akonglawak ug giingnan ako nga nagbasol siya sasobra ka estrikto niya nga pagdisiplina. Iyakong gipangutana kon makapasaylo ba akokaniya. Niadto nakakat-on ako nga walagayuy tigulang sa pagpangayo og pasaylo ugpagdawat nga ikaw nasayop. Usa kadto kaopurtunidad nga makakat-on sa matuod ngabili sa paghinulsol.”

Pagpasabut sa mga Hinungdannganong Moserbisyo

Sa inyong pagserbisyo sa mga calling saSimbahan o sa laing mga paagi, masultihanninyo ang inyong mga anak unsa anginyong gipangbuhat ug nganong gibuhatninyo kini. Makatabang kini sa inyong mgaanak nga makasabut sa hingpit kon unsayepekto sa ilang pagtoo ug mga hiyas diha sailang mga aksyon. Kon kamo miandam ogpanihapon alang sa usa nga masakiton,inyong mapasabut nganong importante angpagtabang nianang tawhana. Kon anginyong mga anak makakita kanimo nga nag-andam sa pagtudlo og leksyon sa simbahan,imo silang masultihan kon unsa ka-impor-tante ang pagtuman sa inyong mga calling.Mahisgutan ninyo uban sa inyong mga anaknganong moisa kita sa kamot sa pag-sustainsa mga lider sa Simbahan ug giunsa nato sapagsuporta kadtong mga gitawag sa Ginoo.

Pagtabang sa mga Bata saPagkontrolar sa Ilang mga Emosyon

Kon ang bata nasagmuyo, nadismaya, onasuko, mahimong malain ang ilangpanglihok-lihok. Matabangan ninyo silangmakaamgo ug makontrol ang hunahuna sapagpasakit sa uban o pagsinggaak. Mahimoninyong dalhon ang atensyon ngadto sa mgahinungdan nga naghaling sa kasuko ug unyahisgutan ang mas maayo nga paagi sa pag-atubang sa sama nga mga sitwasyon ugmadamlag.

Pagtabang sa mga Bata nga Makaila saImpluwensya sa Espiritu

Matabangan ninyo ang mga bata sa pag-ila sa impluwensya sa Espiritu pinaagi sa pag-dala sa ilang atensyon ngadto sa ilang mgapagbati. Si Elder Robert D. Hales miistorya samosunod nga mga kasinatian:

“Human sa akong bunyag ug kumpirmas-yon, gipaduol ako kilid sa akong mama uggipangutana, ‘Unsay imong gibati?’ Akonggihulagway kutob sa akong mahimo angmainit nga pagbati sa kalinaw, kahupayan,ug kalipay diri kanako. Mipasabot ang akongmama nga ang akong gibati mao ang gasanga bag-o pa lang nakong nadawat, ang gasasa Espiritu Santo. Giingnan ko niya nga konmagpuyo ako nga takus niini, kanunay maa-naa kanako ang gasa. Usa kadto ka panahonsa panudlo nga nagpabilin kanako sa tibuokkinabuhi” (sa Conference Report, Abr. 1994,42, o sa Ensign Mayo. 1999, 32).

Pagkat-on og Leksyon gikan saKinaiyahan [Nature]

Magamit ninyo ang matag-adlaw ngamga obserbasyon sa kinaiyahan sa pagtudlosa ebanghelyo ngadto sa inyong mga anak.Sama pananglit, ang komentaryo sa batakabahin sa katahum sa mga bulak panahonsa spring makadala kanato ngadto sa usa kapanaghisgutan kabahin sa Pagkabanhaw niJesukristo. Ang panag-uban nga pagpugas sabinhi maoy usa ka pinakamaayong higayonsa paghisgot kon giunsa ni Alma sa pagkum-para ang pulong sa Dios ngadto sa usa ka liso(tan-awa sa Alma 32:28–43).

Kon alerto kamo, mahimo ninyo sa hilomang paghimo sa daghang kasinatian sainyong mga anak ngadto sa usa ka panahonsa pagtudlo sa makanunayong paagi.

141


ANG IMPLUWENSYA SA PAGPANUDLO SA UBANG MGA SAKOP SA PAMILYA

8

Bisan og ang mga ginikanan maoy unangresponsable sa pagtudlo sa ebanghelyongadto sa ilang mga anak, ang ubang mgasakop sa pamilya mahimo nga dakongtabang. Ang mga ginikanan kinahanglangmangita sa mga kahigayunan nga ang ubangmga sakop sa pamilya makatudlo ug maka-palig-on sa ilang mga anak.

Ang Impluwensya sa Pagpanudlo samga Apohan

Ang mga apohan makapalig-on ug maka-dasig sa ilang mga apo sa ilang pagpaambit sailang mga kasinatian, pagpamatuod, ug pag-tuo. Ang tinuod nila nga mga istorya sa pag-kamatinumanon, pagkat-on gikan sa sayop,pagsakripisyo aron makab-ot ang mahangtu-rong mga tumong, ug ang kamaya sa pag-atubang sa mga problema makatabang samga bata kon sila mag-atubang sa susamanga mga kasinatian. Agig dugang sa pagpa-kighinabi sa ilang mga apo, ang mga apohanmahimong morekord sa ilang mga pagpama-tuod diha sa journal, nga maoy makabayawug makatudlo sa mga sakop sa pamilya karonug sa umaabot nga mga henerasyon.

Si Sister Susan L. Warner, kinsa nagser-bisyo isip second counselor sa kinatibuk-angkapanguluhan sa Primary, miistorya samosunod nga sugilanon:

Nakaila ako og usa ka apohan kinsa, sapinakabag-o nga panagpundok sa pamilyadidto sa kabungturan, midala sa iyang mgaapo sa usa ka lakaw. Pag-abot nila sa usa kahawan sa may kakahoyan, gidapit niya angmga bata nga molingkod sa kahoy samtanggiistorya niya ang kabahin sa 14-anyos ngabatang si Joseph Smith, kinsa gustongmangutana sa Langitnong Amahan mahitu-ngod sa pipila ka mga pangutana nga nagsa-mok kaniya. Ang apohan mipasabut nga angbatang si Joseph Smith miadto sa kakahoyanduol sa ilang panimalay aron sa pag-ampo,uban sa iyang pagtuo nga ang Dios motubagkaniya. Ang mga apo hilom nga naminaw,

apan ang 4 ka tuig nga si Johnny, nga sakasagaran dili makalingkod og dugay dilimahimutang. Misagbat pag-ingon, ‘nakadu-ngog na ako nianang istoryaha.’

“Ang apohan misugilon sa sinsero ngapag-ampo ni Joseph ug kon giunsa kini sapagtubag uban sa mahimayaong pagbisita saLangitnong Amahan ug Iyang Anak, nga siJesukristo. Sa iyang pagkahuman, ang gamaynga si Johnny mihakop sa iyang kamot ugmiingon, ‘Usa kadto ka maanindot nga pag-pamatuod Lolo.’ Gusto siya nga makabati saistorya pag-usab.

“Bisan og ang apohan misubli na sa maka-daghan sa tibuok niyang kinabuhi kabahinniini nga asoy, miingon siya, ‘Wala pa gayudmahitabo sukad nga ang Espiritu sa Ginoomihatag sa lig-on nga saksi kay sa panahonnga ako mipamatuod kabahin ni JosephSmith sa kaugalingon nakong mga apo. Angapohan ug ang mga anak mibati sa pagsaksisa Espiritu Santo” (sa Conference Report,Okt. 1998, 85, o sa Ensign, Nob. 1998, 67).

Bisan kon layo og gipuy-an ang mgaapohan gikan sa ilang mga apo, makaimplu-wensa gihapon sila kanila alang sa kaayo-han. Pinaagi sa telepono o mga sulat sapagdayeg ug pag-awhag, makadasig sila sapagsalig sa kaugalingon ug makapanambag.

Ang Impluwensya sa Pagpanudlo samga Igsoon

Ang mga ginikanan kinahanglang moaw-hag sa ilang mga anak sa pagtinabangay sapagkat-on ug paglambo. Ang mga magulangmaoy kasagarang maayo nga ehemplo sailang mga manghod ug mahimo silangsangunan unsaon sa pagpatuman ang mgabuluhaton sa balay. Kon ang anak nga lalakinagserbisyo og full-time nga misyon,mahimo niya, pinaagi sa iyang ehemplo ugsa mga sulat, ang dakong impluwensya alangsa manghod sa pag-andam nga moserbisyo.Kon ang igsoon nga babaye magminyo satemplo, makapaambit siya sa kalipay ug pag-

142


143

pamatuod uban sa iyang mga igsoon. Kon ang mga anakandam nga motabang sa mga buluhaton sa balay, gipakitanila ang maayong mga ehemplo, pagtudlo sa usag-usa kaba-hin sa serbisyo ug responsibilidad. Ang ilang kaugalingonnga pagkat-on nasuportahan usab.

Ang Impluensya sa Pagpanudlo sa mga Uyoan,Iyaan, ug mga Ig-agaw

Adunay mga higayon diin ang mga uyoan, iyaan, o mgaig-agaw ang makadalit ug makatabang sa usa ka sakop sapamilya kon dili makahimo ang mga ginikanan.

Usa ka amahan misulti kon giunsa pagkaimpluwensya angiyang anak pinaagi sa usa ka ig-agaw. Ang anak dili mosimbasulod na sa daghang semana. Ang kinatibuk-ang komperensyanagkaduol na, ug ang iyang ig-agaw, naghinam-hinam ngamotambong, mimata og sayo pagkabuntag ug miapil sa linyaaron makalingkod sulod sa Tabernakulo sa Salt Lake. Ang anaknakakita niini nga ehemplo, natandog tungod sa pagtuo ugkahinam sa iyang ig-agaw, ug nadasig sa pagsimba og balik.Kadto nga desisyon nakapausab sa iyang kinabuhi, ug walamadugay matinud-anon siya nga nag-alagad sa misyon.

Usa ka inahan misulti sa positibo nga impluwensya dihasa iyang igsoong lalaki dihang siya ug ang iyang bana mipa-dala sa ilang anak sa pagpuyo uban kanila ug motrabaho sailang gasolinahan panahon sa summer. Lain nga babayemisugilon uban sa pasalamat sa usa ka panag-istoryahanay

sa iyang anak uban sa paborito nga uyoan. Tungod niadtonga panaghisgut, ang iyang anak mipili nga likayan ang mgahigala nga moimpluwensya sa iyang kinaiya ngadto sa maka-daot nga mga paagi.

Ang Impluwensya sa Pagpanudlo sa mga Bata

Kon ang mga ginikanan maminaw sa ilang mga anak,makakat-on sila og daghang pundok sa mga kamatuoran. SiElder Russell M. Nelson mihulagway sa usa ka higayon diinnakakat-on siya gikan sa usa sa iyang mga anak nga babaye.

“Dihang ang among kamanghurang anak nga babayehapit na mag-upat ka tuig ang edad, miuli ako gikan saakong trabaho sa hospital nga medyo halawom na angkagabhion. Namatngonan nako ang akong asawa nga gika-poy na kaayo. . . . Miboluntaryo ako sa pag-andam sa amonganak nga upat ka tuig ang edad alang sa pagkatulog. Misugodako sa pagsulti sa mga buhatunon: “Huboa ang imongsinina; ihayhay kini; isul-ob ang pajama; mag-toothbrush,mag-ampo’ ug daghan pa, nagsugo nga sama sa usa ka higpitnga sarhento sa army. Sa kalit iyang gipilay ang iyang ulo sausa ka kilid, mitan-aw kanako uban sa masulub-on nga mata,ug miingon, ‘Daddy, ikaw ba ang nanag-iya kanako?’

“Nakatudlo siya kanako og importante nga leksyon.Migamit ako sa mapugsanon nga pamaagi niining matam-isnga kalag. Ang pagdumala pinaagi sa pagpamugos maoy tek-nik ni Satanas, dili sa Manluluwas” (sa Conference Report,Abr. 1991, 27, o sa Ensign Mayo. 1991, 22).


HOME TEACHING UG VISITING TEACHING

Manghinaut ako nga ang mga home teachers ug mga visiting teachers

makasinati og duha ka butang: Una, ang hagit sa responsibilidad

nga ania niini nga talagsaong calling, ug ikaduha,

ang katam-is sa mga resulta gikan sa ilang trabaho,

ilabi na niadtong uban kanato kinsa dili kaayo mga aktibo.

Presidente Gordon B. Hinckley

H o m e T e a c h i n g u g V i s i t i n g T e a c h i n g

ANG PAGTUDLO NGABAHIN SA HOMETEACHING

9

Kon ikaw usa ka home teacher, magtu-tudlo ikaw sa ebanghelyo. Agig dugang sapaghatag og kaayohan sa mga pamilya diinikaw ug ang imong kompanyon na-assign,magdala ka og mensahe sa ebanghelyo pina-kaminos kausa matag bulan. Ang mga kasu-latan nagtudlo nga ang mga home teachermaoy “magpasidaan, magpatin-aw, ug mag-awhag, ug magtudlo, ug magdapit sa tanansa pagduol ngadto kang Kristo” (D&P 20:59)

Aron sa pagtudlo sa mga pamilya nga gi-assign kanimo, kinahanglang mangandamka sa imong kaugalingon sa espirituhanongpaagi ug kat-unan sa paggamit ang mgabaruganan sa pagtudlo sa ebanghelyo ngagihisgutan niini nga libro. Kinahanglan ngapadayon kang maninguha sa pagpalambo saimong pagtudlo (tan-awa sa “Paghimo ogPlano sa Pagpalambo sa Imong Pagtudlo,”mga pahina 24–27).

Sa imong assignment isip home teacher,ikaw adunay espesyal nga panginahanglanalang niana nga preparasyon ug sa padayonnga pagpalambo. Ang kahibalo sa nag-unanga mga baruganan sa pagtudlo sa ebang-helyo makatabang kanimo pagtudlo sa mgamensahe sa paagi nga makatabang sa tanangindibidwal nga imong tudloan, bisan dilikaayo sila aktibo nga mga miyembro kinsawala maanad sa pag-apil sa mga panaghisgu-tan sa ebanghelyo o aktibo, mga eksperyen-syado nga mga miyembro.

Hinumdumi nga ang nagkalain-laingtawo nagkinahanglan sa lain-laing pamaagisa pagtudlo. Tingali gikinahanglan kangmopresentar og mensahe ngadto sa usa kapamilya diin adunay daghang mga bata nganagkalain-lain ang edad. Basin i-assign ka sapag-abiabi sa bag-ong mga kinabig. Tingalimahatagan og kahigayunan nga makabisitasa mga tigulang na nga mga miyembro onag-inusara nga mga miyembro.

Usa ka pundok sa mga home teacherskinsa naghunahuna pag-maayo kabahin sailang leksyon miabot alang sa ilang pagbisita

nga nag-pas-an og mga pamingwit sa isdanga may kahoy. Ang ilang bulsa puno sapaon. Ang mga sakop sa pamilya gustongmasayud ngano, apan ang mga home tea-chers dili mosulti kanila sa dili pa mahatagang ilang mensahe. Wala silay problema sapagpundok sa mga bata libot kanila ug pag-kuha sa ilang atensyon. Dayon ang usa kahome teacher midemonstar unsaon sa usa kamangingisda pag-ilad ang usa ka isda aronmokubit. Gipasabut niya nga ang gagmayngisda dali ra nga mailad kay sa dagko ug maseksperyensyado nga isda. Iyang gikumparaang pangilad sa isda ngadto sa mga panintalni Satanas ug gitudloan ang pamilya nga siSatanas mogamit og mga maliputon ngamga paagi pagsulay og dakop kanato ugkuhaon ang atong kagawasan. Usa kadto kahalandumon nga leksyon alang sa pamilya.

Isip usa ka home teacher, ikaw adunayespesyal nga mga kahigayunan sa pagpakitaog gugma ngadto sa imong mga gitudloan.Sama sa gitudlo ni Presidente Ezra TaftBenson, gikinahanglan ikaw nga “mobuhatsa ginagmay nga mga butang, ang gagmaynga mga butang nga dako kaayo og kahulu-gan sa pamilya. Sama pananglit, ilha angmga ngalan sa tanang sakop sa pamilya.Bantayi ang mga birthday, pag-blessing, pag-bunyag, ug kaminyoon. Sa mga okasyon,pagsulat og angay nga mga mugbong sulatsa pagdayeg o panawag sa telepono sa pagpa-sidungog sa sakop sa pamilya sa usa ka espes-yal nga kalampusan o katumanan” (saConference Report, Abr. 1987, 61, o sa EnsignMayo. 1987, 50). Makatabang ka sa pamilyapanahon sa panginahanglan, suportahi angmga bata og kabatan-onan sa ilang mga kali-hokan, ug siguroa nga ang mga pangina-hanglan sa pamilya makaabot ngadto sa mgalider sa priesthood.

Pagpili sa Mensahe

Sa inyong pagpili sa mensahe nga ipaam-bit, hinumdumi ang mosunod nga mgainstraksyon: “Ang mga home teachers sakasagaran mopresentar sa mensahe sa UnangKapanguluhan nga giimprinta diha sa Ensignug sa mga Internasyonal nga Magasin saSimbahan. Dugang nga mga mensahe moa-but gikan sa bishop o sa laing mga lokal ngalider. Ang pangulo sa panimalay usab mahi-mong mohangyo nga ang home teachersmohatag og espesyal nga mensahe. Ang mgamensahe sa home teaching kinahanglangibase sa mga kasulatan ug sa mga panudlosa mga propeta sa ulahing mga adlaw”(Tamdanan nga Basahon alang sa mga Panudlosa Simbahan, Basahon 2: Pagkapari ug mgaKaabag nga Lider [1998], 169).

145

B A H I N D : Pa g t u d l o S U L O D s a Pa n i m a l ay

Pag-andam sa Mensahe

Andama og maayo ang mensahe sa home teaching samasa pag-andam nimo sa usa ka leksyon sa Simbahan. Angmosunod nga mga sugyot makatabang kanimo:

� Ribyuha ang leksyon. Pagpakitambag uban sa imongkompanyon kon unsay ikatampo ninyo sa usag-usa sainyong presentasyon.

� Kon ipresentar ninyo ang Mensahe sa UnangKapanguluhan o lain nga hilisgutan diin walay pormalnga plano sa leksyon nga gihimo, sunda ang mga sugyotnga anaa sa “Pagmugna og mga Leksyon gikan sa mgaPakigpulong sa Komperensya ug Ubang mgaKapanguhaan,” mga pahina 100–101.

� Ipahaum ang mensahe ug ang pamaagi sa pagtudlongadto sa kasinatian, edad, ug mga interes sa matag sakopsa pamilya nga inyong tudloan. Himoa ang leksyon ngamakapa-interes ug maaplay sa matag sakop sa pamilya.

� Siguroha nga ang mensahe mubo ra igo nga dili mawalaang interes sa tanang mitambong.

Paghatag sa Mensahe

Hinumdumi nga ang pangulo sa panimalay kinahanglangmaoy mag-preside ug mopahigayon kon kamo mobisita.Ibutang usab sa hunahuna ang mosunod nga mga sugyot:

� Mag-uban sa pag-ampo ug pagbasa sa mga kasulatan konmahimo. Gamita ang mga kasulatan sa tanang angay ngakahigayunan. Dalha kini kanunay sa tanang pagbisita.Gamita kini sa pagtubag og mga pangutana o sa paghatagog tambag.

� Paminawa ang pag-aghat sa Espiritu samtang kamo mag-tudlo.

� Likayi ang hataas nga panagsultihanay sa dili mahinung-danon o dili makatabang sa tanang nanambong. Bantayiang oras alang sa pamilya nga inyong gibisitahan.

� Pangita og paagi nga ang tanang sakop sa pamilya makaa-pil sa leksyon. Ipakita ang inyong mainiton nga interes samatag-indibidwal.

� Ipamatuod ang mga kamatuoran nga imong gitudlo.Pagpaambit og mga ehemplo kon unsaon ninyo sa pag-aplay kana nga mga kamatuoran sa inadlaw nga kinabuhi.

146

H o m e T e a c h i n g u g V i s i t i n g T e a c h i n g

ANG PAGTUDLO NGA BAHIN SA VISITING TEACHING

10

Kon gi-assign ka nga mahimong visitingteacher, usa sa hilisgutan bahin sa imongresponsibilidad mao ang “pagkat-on sa espi-rituhanon ug temporal nga mga pangina-hanglan sa sister ug sa iyang pamilya” ug sa“paghatag og espirituhanong mga panudlopinaagi sa binulan nga mensahe” (Tamdanannga Basahon alang sa mga Panudlo saSimbahan, Basahon 2: Pagkapari ug mgaKaabag nga Lider [1998], 203). Magtutudloikaw sa ebanghelyo.

Aron sa pagtudlo sa mga pamilya nga gi-assign kanimo, kinahanglang mangandam kasa kaugalingon sa espirituhanong paagi ugmagkat-on sa paggamit sa mga baruganan sapagtudlo sa ebanghelyo nga gihisgutan niininga libro. Kinahanglan nga padayon kangmaninguha sa pagpalambo sa imong pag-tudlo (tan-awa sa “Paghimo og Plano saPagpalambo sa Imong Pagtudlo,” mgapahina 24–27).

Kini nga preparasyon makatabang ogdako kanimo tungod kay mahimo kangtawagon nga motudlo sa mga sister sa nagka-lain-laing mga sitwasyon. Mahimo kangmotudlo niadtong mga batan-on pa, tigu-lang na, minyo, dili minyo, diborsyado, bag-ong kinabig sa simbahan, aktibo kaayo saSimbahan, dili kaayo aktibo, maayo og edu-kasyon, mga bakol nga estudyante, bisi,magul-anon, maabiabihon, o dili dali moda-wat. Ang nagkalain-laing tawo nagkinahang-lan sa lain-laing pamaagi sa pagtudlo. Bisanunsay kahimtang sa mga sister nga inyongtudloan, matabangan nimo sila nga maslabaw pang makaila sa Manluluwas ug mosu-nod sa iyang ebanghelyo nga labaw pa kamatinud-anon.

Sa nagserbisyo pa si sister Elaine L. Jackisip presidente sa kinatibuk-ang ReliefSociety, misugilon siya sa mosunod ngaistorya:

“Si Priscilla Samson-Davis, usa ka sister saGhana, nakasinati og mga kalisud. Daghankaayong mga sagabal sa agianan sa iyang

kinabuhi. Isip usa ka magtutudlo nabanta-yan niya ang mga pamilya nga nag-atimanog mga bata nga nagkalibanga ug gimalarya,naningkamot og maayo, nakigbarter alang sabugas, sibuyas, kamatis—bisan unsang pag-kaon aron lamang mabuhi ang mga mahalsa kinabuhi. Nag-alagad siya isip visiting tea-cher, kanunay nga nagbiyahi sakay sa busaron maadto ang usa ka sister sa pikas dapitsa lungsod. Dihang gipangutana kon kinilisud ba, ang tanang gihatag kaniya ngabuhaton, yano siya nga mitubag, ‘Dili kinilisud. Ang babaye nga akong gibisitahan dilimakabasa. Kon moadto ako, basahan nakosiya sa kasulatan,’

“Ang iyang yano nga tubag nagpamatuodsa hugot nga pagtuo ug kasiguroan nga siyaanaa sa husto nga dalan. Bisan og angbiyahe sa bus dili diretso ug naglikoliko pau-bos sa kadalanan, sa mga mata sa Ginookadto usa ka tul-id ug pig-ot, kay padulongman siya sa husto nga direksyon. Anaa siyasa buluhaton sa Amahan” (sa ConferenceReport, Abr. 1994, 19, o sa Ensign Mayo.1994, 16).

Pagpili sa Mensahe

Sa imong pagpili sa mensahe nga ipaam-bit, hinumdumi ang mosunod nga mgainstraksyon: “Ang mga visiting teachersmohatag og mga panudlo nga espirituhanonpinaagi sa binulan nga mensahe. Ang mgamensahe nga gimantala sa Ensign oInternasyonal nga mga Magasin gamiton isiptamdanan ug ipahaum sa panginahanglan samatag sister” (Tamdanan nga Basahon alangsa mga Panudlo sa Simbahan, Basahon 2:Pagkapari ug mga Kaabag nga Lider [1998],203). Tinguhaa ang giya sa Espiritu samtangribyuhon nimo pag-ayo ang binulan ngamensahe uban sa imong kompanyon dayonhunahunaa sa tagsa-tagsa sa mainampoonnga paagi ang matag sister nga imong tud-loan. Agig dugang sa giandam nga mensahe,

147

B A H I N D : Pa g t u d l o S U L O D s a Pa n i m a l ay

kinahanglan kang mogamit sa mga kasulatan ug sa mgapanudlo sa mga propeta sa ulahing mga adlaw isip imongimportante nga kapanguhaan sa pagplano sa mensahe.Mahimo nimong isuplementar kining mga kapanguhaanuban sa laing mga materyal nga hinimo sa Simbahan.

Pag-andam sa Mensahe

Andama og maayo ang mensahe sa visiting teachingsama sa pag-andam nimo sa usa ka leksyon sa Simbahan.Ang mosunod nga mga sugyot makatabang kanimo:

� Ribyuha ang leksyon. Pagpakitambag uban sa imongkompanyon kon unsay ikatampo ninyo sa usag-usa sainyong presentasyon.

� Sunda ang mga sugyot nga anaa sa “Pagmugna og mgaLeksyon gikan sa mga Pakigpulong sa Komperensya ugUbang mga Kapanguhaan,” mga pahina 100–101.

� Ipahaum ang mensahe ug ang pamaagi sa pagtudlongadto sa mga kahimtang, edad, ug mga interes sa matagsister nga imong tudloan.

Paghatag sa Mensahe

Ang mosunod nga mga sugyot makatabang sa imongpagtudlo sa sister nga imong bisitahan.

� Mag-uban sa pag-ampo ug pagbasa sa mga kasulatan konmahimo. Gamita ang mga kasulatan sa tanang angay ngakahigayunan. Dalha kini kanunay sa tanang pagbisita.Gamita kini sa pagtubag og mga pangutana o sa paghatagog tambag.

� Paminawa ang pag-aghat sa Espiritu samtang ikaw mag-tudlo.

� Bantayi ang oras alang sa mga sisters nga inyong bisita-han.

� Pangita og mga paagi nga ang mga sisters nga inyongbisitahan moapil sa mga leksyon. Ipakita ang mainitonnga interes kabahin sa ilang isulti.

� Ipamatuod ang mga kamatuoran nga imong gitudlo.Pagpaambit og mga ehemplo kon unsaon nimo sa pag-aplay kana nga mga kamatuoran sa inadlawng kinabuhi.

148

PAGTUDLO SA MGA LIDER

E

B A H I N E : Pa g t u d l o S A M G A L I D E R

ANG PAGPANGULO USAUSAB KA PAGTUDLO

1

Sa usa ka youth conference sa Simbahan,ang usa ka hingkud nga miyembro saSimbahan nakasaksi og usa ka makapadasignga ehemplo nga maangkon usab sa mgalider kon sila motudlo sa matuod nga mgabaruganan. Iyang gireport:

Sa katapusan sa conference usa ka saya-wan ang gihimo. Ang taga-banda sa sayawanmiabot nga nanaghukas. Samtang nagtan-awang mga hamtong, usa ka grupo sa kabatan-onan miadto sa nanagbanda ug mihimo ogpipila ka mga sugyot sa grupo, diin ang mgasakop sa banda miprotesta. Pagkataud-taodpipila sa kabatan-onan nagdala og mgasinina, ug sa dakong pag-ukon-ukon gisul-obra kini sa mga sakop sa banda.

“Dihang gisugdan na ang tukar, lanogkaayo, ug nag-anam pa gayud kini og kala-nog. Dinha nga puntoha ang mga hamtongnahingawa na, usa ka grupo sa kabatan-onannagpundok taliwala sa sayawan ug dayonmiduol sila ngadto sa banda. Gihangyo nilanga pahinayan ang tukar. Dili mosugot angbanda, apan ang kabatan-onan, namugos,ug diha gipahinayan sa banda ang gikusgon.Sa dihang nagkalanog na usab ang tukar,nagpundok ang mga batan-on ug giatubangna usab ang banda. Ang sama nga hitabonasubli tulo ka higayon. Sa katapusan anggrupo miadto sa stake president. Miingonsila, ‘Nagtuo kami nga kining tukara dilikaayo angay. Imbis nga magpadayon sasayawan, kami nga nahingawa gustongmoadto sa pikas nga bilding ug mag-firesidena lang. Makahimo mi ani nga kami lang,apan kon kamong mga adults gustong moku-yog, maayo sab.’ Ang sayawan nahuman, ugang mga young men ug mga young womennag-abut sa pikas nga bilding.

“Pagkahuman gipangutana nako angstake president kon giunsa kini sa pagkahi-tabo. Miingon siya nga mga lima ka tuig naang milabay, usa sa mga sakop sa high coun-cil miingon, ‘Kon gusto natong tudloan sa

mga sumbanan [standards] ang kabatan-onan, kinahanglanan natong mailhan konunsay angay nila. Ang una nga ang-ang maoang stake presidency nga mosulti kanato.’Mikabat og dugay-dugay nga panahon sastake presidency nga makakita sa tin-aw ngapanabut sa mga sumbanan ug kon unsaonnga kini ma-aplay sa ilang stake. Gani dag-hang panahon ang gikinahanglan aronmakasabot ang high council ug makapasaligkabahin niini nga mga sumbanan, ug ganimas daghang panahon aron mouyon angmga bishop. Hangtod niadtong panahona,ang mga ginikanan ug ang mga kabatan-onan nakadawat pa sa nagkasukwahi ngamga timailhan, apan karon, sa unang higa-yon, ang mga lider andam na nga motudlosa mga sumbanan.

“Ug unya sila mitudlo kanila, kada tuig,sa matag ang-ang sulod sa tibuok stake. Angresulta mao kadtong akong nasaksihan niad-tong gabii sa sayawan sa youth conference.

“Nakakat-on ako nga ang impluwensya samga lider mahimong labaw ka dako konilang hunahunaon og maayo ang pagtumansa ilang mga responsibilidad sa pagtudlo samga Santos. Nakakat-on usab ako nga konmagkadaiya ang mensahe dili na gayud kanausa ka mensahe, ug ang panahon nga giga-hin migamot pag-ayo sa unsay angay ngaitudlo magamit gayud. Sa katapusan, nakitako sa akong kaugalingon ang kahingkud ugkaaalam ug moral nga kaisog sa kabatan-unan kinsa natudloan sa husto.

Ang Imong Responsibilidad isip usaka Lider sa Pagtudlo sa Ebanghelyo

Usa sa pinakaimportante nga paagi pagtu-man sa imong mga responsibilidad isip usaka lider sa Simbahan mao ang pagtudlo (tan-awa sa Tamdanan nga Basahon sa mgaPanudlo sa Simbahan, Basahon 2: Pagkapariug mga Kaabag nga Lider [1998], 305–7). SiElder Gordon B. Hinckley nagtudlo, “Angepektibo nga Pagtudlo maoy pinakasentrosa pagpangulo sa Simbahan” (Unsaon saPagkahimong Magtutudlo Kon ang ImongPapel isip usa ka Lider NanginahanglanKanimo nga Motudlo,” Priesthood Boardnga Miting sa mga General Authority, 5 Peb. 1969; gikutlo ni Jeffrey R. Hollandsa Conference Report, Abr. 1998, 31, o saEnsign, Mayo. 1998, 26).

Ang Ginoo mao ang pinakalabaw satanang ehemplo sa usa ka lider nga nagser-bisyo isip usa ka magtutudlo: “Ug si Jesusmisuroy sa tanang lungsod ug mga balangay,nga nagapanudlo sa ilang mga sinagoga,

150

Si Elder Boyd K. Packermipasabot og maayo:ngaang tanang lider saSimbahan magsilbi usabnga mga magtutudlo:“Ang propeta usa kamagtutudlo; ang iyangmga Magtatambag silamga magtutudlo; ang mgaGeneral Authorities silamga matutudlo. Ang mgastake ug mission presidentsila mga magtutudlo; angmga high coucilors ugmga presidente sa korumsila mga magtutudlo; angmga bishop magtutudlo;ug ingon man sa tanangmga organisasyon saSimbahan. Ang Simbahannagauswag ngagipaluyohan pinaagi sagahum sa pagpanudlo nganahimo” (Teach YeDiligently, giusab. ed.[1991], 3–4).


151

ug nagsangyaw sa Maayong Balita mahitungod sa gingha-rian” (Mateo 9:35). Si Elder Boyd K. Packer mipasabot ogmaayo: “Ang Ginoo maoy atong ehemplo. Lisud nga ihulag-way ang Ginoo isip usa ka tigdumala [executive] Sublion kokana. Lisud nga ihulagway ang Ginoo isip usa ka tigdumala.Usa siya ka magtutudlo! Mao kana ang mithi, ang sundanan[pattern]” (seminar sa mga regional representatives, 6 Abr.1984).

Ang mga kasulatan naglangkob sa daghan kaayong mgaasoy sa ubang mga lider nga nagserbisyo isip mga magtu-tudlo sa ebanghelyo. Si Adan ug ang ubang mga kaliwatanmga “tigsangyaw sa pagkamatarung [kinsa] namulong ugnanagna ug mitawag sa tanan nga mga tawo, bisan diin ngadapit, sa paghinulsol.” Pinaagi sa ilang pagsangyaw, “ug anghugot nga pagtuo gitudlo ngadto sa mga katawhan” (Moses6:23). Ang nag-una nga mga Apostoles nagserbisyo “satanang adlaw diha sa templo, ug sa binalaybalay, [ug] silawala mag-undang sa pagpanudlo ug sa pagwali nga si Jesusmao ang Kristo” (Mga Buhat 5:42) Si Haring Mosiah mipa-matuod, “Ug gani ako sa akong kaugalingon naghago ubansa tanan nga gahum ug galamhan diin ako nakapanag-iya,sa pagtudlo kaninyo sa mga sugo sa Dios, ug sa pagpatun-hay sa kalinaw sa tibuok yuta” (Mosiah 29:14).

Uban pa nga mga Pamaagi Diin Makatudlo Ka isipusa ka Lider

Pagpakita og usa ka Matarung nga Ehemplo

Isip usa ka lider, magtudlo ka sa ebanghelyo pinaagisa pamaagi sa imong pagkinabuhi. Gilauman ikaw ngamosunod sa mga kasugoan, magmabination, ug magmati-nud-anon nga alagad sa Ginoo ug sa imong gipanguluhan.Pinaagi sa pagpakita og usa ka matarung nga ehemplo,mapalig-on nimo ang uban sa ilang tinguha sa pagsunodsa ebanghelyo.

Pagsunod sa mga Polisiya sa Simbahan ug mga Pamaagi

Sa matinud-anon nimong pagsunod sa giestablisarnga mga sundanan sa pangagamhanan sa Simbahan,imong gitudloan ang tanan nga kauban nimo sa trabaho.Gitabangan nimo ang uban nga makakita kon unsaon sapagtuman ang mga katungdanan. Sama pananglit, ang mgalider sa Melchizedek Priesthood kinsa adunay regular ngainterbyu sa home teaching mopakita kon unsaon kini sapaghimo.

Pagsulti nga Walay Lipod-lipod kabahin sa mgaBaruganan sa Ebanghelyo

Ang mga lider adunay mga regular nga mga oportunidadsa pagtudlo sa ebanghelyo. Kini nga mga opurtunidad nagla-kip sa mga miting sa pagpangulo (tan-awa sa pahina 152) ugmga interbyu (tan-awa sa pahina 153. Imong makita nga

ang ubang mga kahigayunan moabut nga wala dahuma sanormal nga dagan sa pagpangulo ug sa pagpakig-uban sauban.

Isip usa ka bishop ug tig-imprinta, si Thomas S. Monsonkanunay nga magtrabaho uban ni Presidente J. ReubenClark Jr., nga usa ka sakop sa Unang Kapanguluhan. Sa ilangpanag-uban sa trabaho, sa kasagaran si President Clark mopa-himulos sa higayon sa pagtudlo sa ebanghelyo. Mga tuig angmilabay, si Presidente Monson miistorya sa usa niana ngaokasyon nga nakaapekto og dako kaniya.

“[Si Presidente Clark mihangyo] kanako sa pagbasa ogkusog sa asoy nga makita diha sa Lucas kabahin sa usa katawo nga gitaptan og sangla. Dayon mihangyo nga ipadayonnako ngadto sa Lucas kabahin sa tawo nga naparalisar ug angmalimbasugon nga kinaiya diin siya gipresentar ngadto saGinoo, kinsa miayo kaniya. Si President Clark mikuha ogpanyo gikan sa iyang bulsa ug gitrapohan ang mga luha saiyang mga mata. Miingon siya, ‘Samtang magkatigulang kita,ang mga luha dali nga mogawas.’ Human sa pipila ka mgapulong sa panamilit, mibiya ako sa iyang opisina, gibiyaansiyang nag-inusara uban sa iyang paghunahuna ug mga luha.

“Usa niana ka lawom nga gabii naghatod ako sa pipila kakalig-onan sa mantalaan [press proofs] ngadto sa iyang opisinasa iyang balay sa Siyudad sa Salt Lake. Si Presidente Clarknagbasa sa Ecclesiastes, diha siya sa usa ka hilum ug mapa-malandungon nga higayon. Misandig siya sa iyang dako ngalamesa, nga puno sa mga libro ug mga papel. Gigunitan niyaang mga kasulatan, gitan-aw ang giprintahan nga pahina, uggibasahan ako og kusog: ‘Atong paminawon ang panapos sakinatibuk-an: Kahadloki ang Dios, ug bantayi ang iyang mgasugo: kay kini mao ang tibuok katungdanan sa tawo’(Ecclesiastes 12:13.) Miingon siya sa kusog nga tingog, ‘Usaka bililhon nga kamatuoran! Usa ka halawom nga piloso-piya!’

“Unsa ka dako nga panalangin kanako nga makakat-onmatag-adlaw sa ingon niana ka hanas nga magtutudlo. . . .Sayud nga ako bag-ohay lang nga nahimong bishop nga nag-preside sa usa ka puno sa hagit nga ward, iyang gipasabut ogmaayo ang akong panginahanglan nga makaila sa akongmga tawo, sa pagsabut sa ilang mga kahimtang, ug sa pagpa-ngalagad sa ilang mga panginahanglan.

“Usa ka adlaw iyang gisugilon ang gihimo sa Manluluwassa pagbuhi og balik sa anak sa usa ka biyuda sa Nain, nganakasulat diha sa Ebanghelyo ni Lucas. Dihang gitak-um niPresident Clark ang Bibliya, nakita nako nga nagbakho siya.Sa hinay kaayo nga tingog siya miingon, ‘Tom, pagmabina-tion ngadto sa mga biyuda ug pangitaa ang mga kabos’ “(Inspiring Experiences that Build Faith [1994], 233–34).

Ang pagpangulo sa Simbahan usa usab ka pagpanudlo, ugang pagpalambo isip usa ka lider maoy pagkat-on sa pagtudlonga mas epektibo—gikan sa pulpito, sa mga leadership ngamga miting, ug sa tinagsa-tagsa nga mga sitwasyon.


PAGTUDLO DIHA SA MGAMITING SA PAGPANGULO[LEADERSHIP MEETING]

2

Ang Ginoo miingon: “Ug karon, tan-awa,Ako mohatag nganha kaninyo og sugo, ngakon kamo magpundok kamo magtudlo ugmaghatag og kaayohan sa usag usa, ngakamo masayud kon unsaon sa pagbuhat ugsa pagdumala sa akong simbahan, unsaonsa pagbuhat diha sa mga katuyoan sa akongbalaod ug mga sugo, diin ako mihatag na.Ug sa ingon kamo mahimo nga matudloansa balaod sa akong simbahan, ug pagabalaa-non pinaagi niana nga inyo nang nadawat,ug kamo maghiusa sa inyong mga kaugali-ngon sa pagbuhat sa tanang mga pagkaba-laan sa akong atubangan” (D&P 43:8–9).

Kabahin niini nga pagpadayag, si ElderJeffrey R. Holland namulong, “sa atong mgamiting nga pang-administratiba itugot ngakita ‘makapanudlo ug makapalig-on’ sama sagiingon sa mga pagpadayag, nga bisan ganiniini ang atong panudlo kinahanglan nga‘gikan sa kahitas-an’ ” (sa Conference Report,Abr. 1998, 33; o Ensign, Mayo 1998, 27; tan-awa usab sa D&P 43:16).

Tungod kay ang oras sa mga miting sa pag-pangulo limitado man, ang oras nga igahinsa pagtudlo kinahanglang maayong pagkap-lano. Sa ubang mga miting mahimo nga angpanudlo usa ka hamubo nga spiritual thoughtnga ihatag dapit sa sinugdanan. Sa laing mgamiting, usa o daghan nga mga partisipantemahimong hangyoon sa layo pa aron mangulosa grupo sa usa ka detalyado nga pagtuon sapinili nga mga hilisgutan. Ang makadawat samaong mga buluhaton kinahanglang mogamitsa mga prinsipyo ug mga pamaagi sa pagtudlonga girekomendar niini nga libro.

Paghukom kon Unsay Itudlo

Sa pagpangandam alang sa mga miting sapagpangulo nga maglakip sa detalyado ngamga instraksyon, ang mag-preside nga mgalider kinahanglang magmainampoon sa ilangpagdeterminar kon unsay itudlo ug si kinsaang hangyoon sa pagtudlo. Mahimo pa silangmopili og mga hilisgutan nga mga doktrinalo kana nga may kalabutan sa pagdumala saSimbahan ug sa mga katungdanan niadtongnaa nagkapundok. Ang Ginoo namulong:

“Ug ako mohatag kaninyo og usa ka sugonga kamo motudlo sa usag-usa sa doktrina sagingharian. Pagtudlo kamo nga makugihonug ang akong grasya mouban kaninyo, aronkamo matudloan nga labaw sa hingpit dihasa mga teoriya, diha sa baruganan, diha sadoktrina, diha sa balaod sa ebanghelyo dihasa tanan nga mga butang mahitungodngadto sa gingharian sa Dios, nga angayalang kaninyo sa pagsabut” (D&P 88:77–78).

Ang mga kasulatan maoy nag-unangkapanguhaan alang sa pagtuon alang sa mgaleadership meetings. “Ako mohatag kanimoog sugo,” mitambag ang Ginoo, “nga ikawmosalig niana nga butang nga nahisulat; kaydiha kanila anaa ang tanan nga mga butangnga nahisulat mahitungod sa katukuran saakong simbahan, akong ebanghelyo, ugakong lig-on nga sukaranan” (D&P 18:3–4).Uban pang mga kapanguhaan mao angTamdanan nga Basahon sa mga Panudlo saSimbahan, mga pamulong gikan sa kinati-buk-ang komperensya, ug lain pang mgapanudlo sa mga propeta sa ulahing mgaadlaw (alang sa abag sa pagpalambo og mgaleksyon gikan sa maong mga kapanguhaan,tan-awa sa “Pagmugna og mga Leksyongikan sa mga Pakigpulong sa Komperensyaug Ubang mga Kapanguhaan,” mga pahina100–101).

Pag-imbitar sa Espiritu pinaagi saBalaang Pagtahud [Reverence]

Makatudlo kita ug makakat-on sa ebang-helyo ug dungan nga malig-on kon angespiritu magauban kanato (tan-awa sa D&P42:14; 50:17–24). Atong madapit angEspiritu pinaagi sa atong pagtahud (tan-awasa “Pagdapit sa Espiritu Samtang IkawMagtudlo,” mga pahina 45–46; “BalaangPagtahud,” mga pahina 82–83). Sa leadershipnga miting, ang mangulo ug magpahigayonmakaawhag og kahilum pinaagi sa pagling-kod ug sayo. Pinaagi sa ilang gihimo, maka-tabang sila sa pag-angay sa tuno sa miting.Ang uban pang mga lider nga motambongmahimong moadto og sayo; magdala sailang mga kasulatan, mga tamdanan ngabasahon, ug mga sulatan, ug andamon angkaugalingon sa hilum ug sa mainampoongpaagi.

Ang pag-ampo nga ihatag sa pagsugodsa miting sa pagpangulo makatabang sa pag-establisar og pagtahud makapaduol saEspiritu. Ang usa ka spiritual thought usabmakahatag og maayong kahigayunan alangsa pagtudlo ug pagkat-on sa mga baruganansa ebanghelyo. Sa ubang mga miting sa pag-pangulo, haum nga pasiuna nga musika ugmga himno nga kantahon panahon samiting makatabang sa pag-andam sa mgakasingkasing ug mga hunahuna sa mgananambong.

152


PAGTUDLO PANAHONSA MGA INTERBYU

3

Si Presidente Thomas S. Monson mipaam-bit sa mosunod nga mga kasinatian:

“Sa nagkaduol na ang akong ika-dise-otsonga birthday . . . , girekomendar ako ngamakadawat sa Melchizedek Priesthood. Akoaang tahas sa pagtawag sa akong stake presi-dent, Paul C. Child, alang sa usa ka eskedyulug interbyu. Usa siya kinsa nahigugma ugnakasabut sa mga balaang kasulatan. Iyangtuyo nga ang tanan mahimong sama ngamahigugma ug makasabut niini. Nasayudgikan sa uban niining iyang detalyado ogmasiksikon nga interbyu, ang akong pakig-sulti sa telepono midangat og ingon niini:

“ ‘Hello, President Child. Si Tom Monsonkini. Gihangyo ako sa bishop nga magpain-terbyu nimo.’

“ ‘Maayo, Brother Monson. Kanus-a kahaka mahimong mobisita nako?’

“Kahibalo ko nga motambong siya og sak-rament inig ka alas sais, ug aron mubo raang akong oras sa interbyu ug sa pagpaambitsa akong kahibalo sa mga kasulatan, misug-yot ako og, ‘Unsa kaha kon alas singko inigka Dominggo?’

“Ang Iyang tubag: ‘Oh, Brother Monson,dili paigo ang oras aron magtuon ta sa kasu-latan. Mahimo bang moari ka inig ka alasdos, ug dalhon nimo ang imong minarka-han ug mga pakisayran nga mga kasulatan’”(Inspiring Experiences that Build Faith [1994],193).

Ang batan-on nga si Thomas Monsonnakahibalo nga ang interbyu uban sa stakepresident mas sobra pa kay sa “interbyu”,lamang usa kadto ka okasyon sa pagtuonug sa pagkat-on sa ebanghelyo.

Mga Baruganan sa Pagtudlo Panahonsa Interbyu

Kon magpahigayon ka og interbyu,kining mosunod nga mga baruganan maka-tabang kanimo.

“Mahala sa Kanunay diha sa Inyong mgaHunahuna . . . ang mga Pulong saKinabuhi” (D&P 84:85)

Hinumdumi nga ang Ginoo nakaila sa mgamiyembro nga imong himamaton. NasayudSiya sa ilang mga panginahanglan, mga kaba-laka, mga kalig-on, ug mga kahuyang. Sakasagaran ang Espiritu modasig ug motudlokanimo samtang ikaw mangandam pagtabangsa mga indibidwal ug mga pamilya.

Ang Ginoo miingon, “Mahala sa kanunaydiha sa inyong mga hunahuna ang mgapulong sa kinabuhi, ug kini ihatag kaninyoniini nga takna kana nga bahin nga igahinngadto sa matag tawo” (D&P 84:85). Sa imongpagtuon sa mga kasulatan, dawata ang posibi-lidad nga adunay piho nga mga mensahe ngatingali mao gayud ang gikinahanglan sa ubannga madungog panahon sa usa ka interbyu.Ang kasinatian nga gipaambit sa usa kabishop naghulagway niini nga kamatuoran:

“Usa ka buntag sa Lunes nagbasa ako saDoktrina ug mga Pakigsaad kabahin sa paghi-nulsol ug pagpasaylo. Ang balaan nga kama-tuoran mituhop sa akong hunahuna ugkasingkasing, ilabi na ang pagpasaylo sa kau-galingon. Wala pa gayud nako madawat angkamatuoran nga ‘Ako, ang Ginoo, mopasaylokinsa ako mopasaylo, apan kamo gikinahang-lan nga mopasaylo sa tanang mga tawo’ (D&P64:10) mahimong maaplay sa kaugalingon.

“Nahuman nako ang akong pagbasa alangnianang buntaga ug miadto sa akong trabaho.Pagkasunod gabii nakigkita ako sa usa kamagtiayon kinsa adunay huyang nga kamin-yoon. Samtang ako nakigsulti kanila, ang sis-ter mipasabut sa usa ka butang nga nahitabokaniya niadtong gamay pa siya diin nasupakniya ang balaod nga sibil, ang sangputananunta mao ang aksyon sa korte niadtong pana-hona. Traynta ka tuig ang milabay, ug unsakadtong nahitabo kaniadto wala nay resultasa karon, apan gibati gihapon niya nga siyasad-an. Diha-diha dayon kini nga bersikulo saDoktrina ug mga Pakigsaad misulod sa huna-huna ug gihatagan sa kalinaw ang gubot ngakalag. Unsa kadako sa pagpamatuod alangkanako nga ang inadlaw nga pagtuon sa kasu-latan mihatag sa ingon kadali nga tubag.”

Ihatag ang Pagpamatuod kabahin saKasulatan ug sa mga Baruganan ngaGitudlo Niini

Samtang nagasalig ikaw sa mga kasulatansa pagpahigayon og mga interbyu, kanahang-lan kang mohatag sa imong pagpamatuodkabahin niini. Mahimo ka usab nga mopa-kigbahin og mga kasinatian sa pagpakita ngaang baruganan nga gihisgutan nakapanala-ngin sa imong kinabuhi ug mga kinabuhi sauban.

153


KON ANG MGA LIDERMOTUDLO SA MGAMAGTUTUDLO

4

Kon ikaw usa ka lider sa Simbahan, usa salabing importante nimo nga responsibilidad,mao ang pagtudlo sa mga magtutudlo dihasa imong organisasyon sa ilang mga katung-danan ug magiyahan ang ilang mga paning-kamot aron molambo. Sa ubang mgahigayon mahimo nimo kini sa mga miting sapagpangulo (tan-awa sa pahina 152) ug samga miting alang sa pagpalambo sa pag-tudlo, ug usahay nanginahanglan kinisa tinagsa nga pagtudlo. Ang imong mgapaningkamot sa pagtuman niini nga mgaresponsibilidad makahimo og makahuluga-non nga kontribyusyon alang sa dekalidadnga pagtudlo sa Simbahan.

Alang sa mga instraksyon kon unsayangay nimong buhaton sa paggiya sa tagsa-tagsa ka mga magtutudlo, tan-awa sa“Pagpanudlo sa Ebanghelyo ug Pagpangulo”seksyon sa Tamdanan nga Basahon sa mgaPanudlo sa Simbahan, mga pahina 30–56, ugsa Improving Gospel Teaching: A Leader’s Guide,mga pahina 4–6. Ang mosunod mao anglima ka mga sugyot kon unsaon sa paghatagog giya nga gihulagway niini nga basahon.

Higugmaa sa Tiunay ang MatagMagtutudlo

Usahay matintal kita sa pagpanaway, sapagtuo nga kon atong itumbok ang mgasayop sa uban ngadto kanila, maninguha silasa pag-usab. Panagsa ra kaayo kining mati-nuod. Ang pagsaway sa kasagaran modalangadto sa pagpanalipod sa kaugalingon ugpagkasagmuyo. Ang mga magtutudlo masandam nga modawat sa imong mga tambagkon bation nila ang imong Kristohanongpaghigugma kanila ug masayud nga ikawtinud-anay nga gustong motabang kanila.Usa ka sister kinsa sa ngadto-ngadto nahi-mong usa ka epektibo nga lider sa mga mag-tutudlo adunay kasinatian sa sayo niya ngapanerbisyo sa Simbahan nga maoy nakatudlokaniya niini nga baruganan. Kini nga kasina-tian nakapausab sa iyang paghunahunakabahin sa pagtudlo:

“Bag-o pa lang ako nga naminyo ug adu-nay buluhaton sa Relief Society sa pagtabangnga mapalambo ang pagpanudlo. Wala kokini mamatikdi nianang higayona, apanakong giampingan og maayo ang maongbuluhaton ug dili kaayo ang magtutudlo ngaakong giobserbahan. Ako siyang giingnan, sadaghang mga pulong, ‘Ingon unta niini angimong gihimo.’ Ang tubag nga akong nada-wat wala gyud ipahayag nga sama niini,apan nasabtan gayud: Nan ikaw na lang angmohimo niini. Kon wala nako mahimo anggihunahuna nimo nga akong buhaton, ‘sigeikaw nalay tudlo.’ Nakakat-on ako diha-dihanga kulang ako sa gugma. Dili igo ang akonggugma kaniya. Dili igo ang akong pagrespe-tar kaniya.”

Itumbok ang mga Maayong Butangnga Gibuhat sa Magtutudlo

Mas gusto sa tawo ang paghimo og mgabutang nga gibati nilang maayo silangmobuhat niini. Ang imong sinsero nga mgapagdayeg makahimo sa butang nga dilimahimo pinaagi sa pagpanaway sa pagdasigsa mga magtutudlo ug tabangan silang mag-padayon ang ilang paglambo.

Kon imong gihigugma ang mga magtu-tudlo nga imong giserbisyohan, ang imongpagdayeg mahimong sinsero. Ug makakitapa ikaw og daghan pang angay nga daygon,tungod kay ang matag magtutudlo adunaymga kalidad nga angayang mamatikdan.Basin ang magtutudlo maayo og tingog, usaka talento sa paghimo og usa ka hisgutanano maayong mogamit sa mga kasulatan ogkasaysayan sa Simbahan. Tingali ang lainpang magtutudlo organisado kaayo, ug anglain pa adunay mapainubsanon, ug lig-onnga pagpamatuod.

Ang pagdayeg kinahanglang klaro. Samapananglit, mahimo nimong ingnon angmagtutudlo, “Nakita nako nga ang litrato saManluluwas nga imong gipakita nakapalig-on og samot sa imong mensahe” o “Angimong pagpamatuod sa katapusan sa leksyonnakatabang nakong mobati sa Espiritu” o“Ganahan sa imong paagi pagdawat sa lisudnga mga pangutana.” Ang piho nga mgakomentaryo kasagaran labaw nga makapada-sig kay sa komentaryo sa kinatibuk-antungod kay nagpakita kini nga gihatagannimo og bili ang pag-obserbar og maayo.

Daghan ka og mga kahigayunan sa pag-pakita sa maayong mga butang nga nahimosa magtutudlo. Mahimo nimo kining buha-ton sa teacher improvement meetings ug saimong tagsa-tagsa nga pakighimamat aronmohatag sa panambag sa mga magtutudlo(tan-awa sa “Pangayo og Suporta Gikan sa

154


155

Imong mga Lider,” pahina 28). Apan dili nimo kinahang-lang hulaton kini nga higayon. Makahatag ka sa imong mgapagdayeg human dayon sa klase, diha sa agianan, pinaagi samubong sulat, o sa telepono. Mahimo pa gyud kang moha-tag sa pagdayeg atubangan sa klase kon dili niya kini ikau-law.

Respetohi ang Balaanong Potensyal sa Magtutudlo

Agi’g dugang kon unsaon sa pag-ila unsa karon ang mgaabilidad sa tagsa-tagsa ka magtutudlo, kinahanglan nimongmailhan ang iyang balaanong potensyal sa pagkamagtu-tudlo. Sila mga espiritung anak sa Langitnong Amahan, ugaduna silay walay kinutuban nga kapasidad. Uban sa maayonga pag-alima ug sa ilang kaugalingon nga mapainubsanongdedikasyon, mahimo nilang mapalambo ug mapadako angilang mga talento ug mga abilidad.

Hatagi sa Higayon ang mga Magtutudlo ngaMohimo sa Kaugalingon Nilang Plano alang sa Kalamboan

Kon mahibaloan sa mga magtutudlo nga ikaw nahi-gugma kanila ug mapasalamaton sa ilang mga paningkamot,bation nila ang labaw ka komportable sa pagpangayo ogtabang. Kon sila magpakitambag kanimo, tabangi sila sapaghimo og kaugalingong plano sa paglambo. Kini ngapamaagi nagsunod sa baruganan nga ang mga magtutudlo(ug niining kasoha, ang mga lider) kinahanglang motabangsa uban sa pagbuhat sa ilang mga responsibilidad alang sailang kaugalingong pagkat-on ug paglambo (tan-awa sa“Pagtabang sa Indibidwal nga Modawat og Responsibilidadsa Pagkat-on sa Ebanghelyo,” mga pahina 61–62). Ang mgatawo sa kasagaran mas labawng makakat-on ug mas taas angtinuboan kon sugdan nila sa kaugalingon ang paghimo. Sakasagaran mas bintaha pa sa mga magtutudlo ang hinay-hinay nga paglambo binase sa ilang kaugalingong awhagonkay sa ihandos sila sa mga lider aron mas dali nga molambo(tan-awa sa “Ang Paghimo og Plano aron sa Mapalambo angImong Pagtudlo,” mga pahina 24–27).

Pagtul-id sa Sayop uban sa Pagpaubos, Gugma, ug Giya sa Espiritu Santo

Bisan mas labaw ka maayo ang paghatag og higayon samga magtutudlo nga mohimo sa ilang kaugalingong mga

plano sa kalamboan, mahimo nimo silang pahimatngonanusahay sa ilang sayop. Kon buhaton nimo kini, pagmabina-tion ug pagmaaghup. Hinumdumi nga ang pagpantonhimoon lamang “kon gidasig sa Espiritu Santo” ug pagasun-dan kini pinaagi sa dugang nga paghigugma (D&P 121:43).Ang mosunod nga mga sugilanon naghulagway niiningimportante nga mga baruganan:

“Kausa isip miyembro sa bishopric aduna akoy buluhatonsa usa ka korum sa Aaronic Priesthood. Sa una nakong pag-tambong sa miting sa korum naglibog gayud ako. Nindotkaayo nga leksyon ang gihatag sa adviser ug dayon sa katapu-san gipapas ang tanang nindot sa iyang pagtudlo pinaagi sapag-ingon, ‘Sige, mao kini ang gitudlo kanato, apan dili gyudunta ingon niana.’ Nabalaka gayud ako niini, ug sa walaypagbadlong ngadto sa adviser, Mihatag ako sa akong pagpa-matuod, sa pagsiguro nga husto ang pagsabut sa mga kaba-tan-onan. Human sa pipila ka semana iya na usab ngagihimo ang sama nga butang. Niining higayuna, human sausa ka maanindot nga leksyon, gisupak niya ang importan-siya sa hugtanong pagtuman sa mga baruganan nga iyanggitudlo.

“Naghulat pa ako og pipila ka adlaw ug mihangyo konmahimo ba akong mobisita kaniya. Nagpuasa ako og nag-ampo una ko miadto. Gibati nako ang dako nga gugma alangniining tawhana ug gisiguro nako nga wala akoy bati ngapagbati ngadto kaniya. Human sa among panag-istorya kaba-hin sa mga kabatan-onan sa korum, giingnan nako siya ngamay kahingawa ako sa pipila sa iyang mga hunahuna ngamorag wala kaayo mahaum kon unsay gi-outline sa manwalnga atong itudlo. Giingnan nako siya nga ang mga kabatan-onan anaa sa ilang pagka-ideyalistik nga panuigon ug nangi-nahanglan nga makasabut sa mga sumbanan aron ila kininga masunod. Ang mga luha mipaumog sa iyang mga mata,ug gisugdan niya ang pagpaambit sa mga kalisdanan ngamiabut sa iyang kinabuhi nga maoy hinungdan sa tananniyang nasulti. Niana nga panag-istoryahay, nagkasuod kamiog maayo. Dili ang mosunod nga semana apan pipila gyudka semana ang milabay una niya masulti sa klase nga angmga butang nga iyang nasulti dili sakto, ug nangayo siya ogpasaylo. Gibati nako nga ang gugma ug ang Espiritu sa Ginoomaoy naghimo sa talagsaong pag-usab sa iyang kasingkasing.Dili na kinahanglang litokon, nagkaanam siya og kamaayonga magtutudlo.”

MGA PAMAAGI SA PAGTUDLO

F

B A H I N F : M g a Pa m a a g i s a Pa g t u d l o

MGA PAMAAGI SA PAGTUDLO

Kini nga bahin sa Pagtudlo, Walay Labaw ka Mahinungdanon nga Tawag maghatag sa

nagkalain-laing mga pamaagi sa pagtudlo sa ebanghelyo. Ang mga pamaagi nakalista nga

alpabetikal. Kinahanglan nimong pilion og maayo ang mga pamaagi, nga hunahunaon

kanunay ang mga baruganan nga imong itudlo ug ang mga panginahanglan sa imong mga

gitudloan. Samtang magpili og mga pamaagi, ribyuha ang impormasyon sa “Pagtudlo

ginamit ang Lain-laing Paagi” (mga pahina 89–90), “, ug Pagpili og angay nga mga Pamaagi”

(pahina 91) “Pagpili og Epektibo nga mga Pamaagi” (pahina 92).

Pamaagi [Method] PahinaMateryal sa Audiovisual (Mga Videocassette

ug mga Audio Recording), Mga . . . . . . . . . . . . . . . . .160Balak ug mga Kanta-kanta nga Kalihokan

[Activity Verses], Mga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .159Dinapit nga mga Mamumulong . . . . . . . . . . . . . . . . . .170Dioramas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .165Dramatisasyon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166Dula, Mga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .169Ehemplo, Mga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .168Flannel Board, Mga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169Lecture, Mga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171Listahan sa Kalihokan, mga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159Mapa, Mga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172Pagbasa nga Dungan [Choral Reading] . . . . . . . . . . . . . 163Pagdemonstrar, mga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165Kalihokan sa Pag-drawing, mga . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167Pagtandi ug Paggamit og mga Butang sa Leksyon

[Object Lessons], Mga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163Pagmemorya . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172Pagpahisama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171Panaghisgutan, Mga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166Pang-atensyon nga mga Kalihokan

(Pagkuha sa Atensyon) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160Brainstorming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160Pisara, Mga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162Pundok nga Panaghisgut-hisgot

[Buzz Sessions] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161Case Study, Mga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162

Pamaagi PahinaTeknik sa Paggamit

[Application Techniques], Mga . . . . . . . . . . . . . . 159Biswal, Mga. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183Litrato, Mga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177Kasulatan, Mga Tabang sa Pagtuon sa, Mga . . . . . . . 180Kasulatan, Pagbasa og Kusog sa, Mga . . . . . . . . . . . . 180Kasulatan, Pagtimaan ug Pagsulat diha sa Kilid

og Mubo nga mga Sulat, Mga . . . . . . . . . . . . . . . 180Kasulatan, Pagmemorya sa, Mga . . . . . . . . . . . . . . . 180Kasulatan, Pagtudlo gikan sa, Mga . . . . . . . . . . . . . . 180Estasyon, Mga. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180Musika nga may mga Pagsaysay

(Kanta-og-Istorya) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175Musika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173Overhead Projector, Mga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176Role Playing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179Paggamit og mga Butang sa Leksyon

[Object Lessons] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176Kanta-og-Istorya . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180Panel Discussion, Mga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176Pangutana, Mga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178Hulagway nga Papel nga Gipatindog

[Paper Stand-Up Figures], Mga . . . . . . . . . . . . . . . . 177Pag-recite, Mga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178Roller Box, Mga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179Istorya, Mga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180Puppet, Mga. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178Teatro sa mga Magbabasa [Readers’ Theaters] . . . . . . 178Work Sheet, Mga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184White Board, Mga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184


159

MGA LISTAHAN SA KALIHOKAN

Tan-awa sa “Mga Work Sheet” mga pahina 184–85.

MGA BALAK UG MGA KANTA-KANTA NGAKALIHOKAN [ACTIVITY VERSES]

Ang gagmayng mga bata ganahan og mga balak ug mgakanta nga adunay sayon ra nga mga aksyon. Kini nga mgabalak ug mga kanta maoy giingon nga mga balak ug kanta-kanta nga kalihokan. Magamit nimo ang mga balak ug mgakanta aron pagtabang sa mga bata nga makakat-on sa mgabaruganan sa ebanghelyo. Magamit usab nimo kini aronmatabangan ang mga bata nga mobati nga giabi-abi sila sapagsugod sa klase, aron maandam sa pag-ampo, o maandamsa pag-apil sa leksyon.

Makatabang kon aduna kay ubay-ubay nga mga balak ugmga kanta nga andam nang gamiton sa matag higayon ngamakita nimong kinahanglanon ang pag-usab sa dagan saimong leksyon o paapila ang mga bata sa usa ka kalihokan.

Ang mga ideya alang sa mga balak ug kanta-kanta ngakalihokan nahilakip sa Mga Awit sa mga Bata, ang uban samanwal sa pagtudlo sa Primary, ug pipila ka isyu sa AngHigala. Pwede kang maghimo og kaugalingong mga balakug kanta-kanta nga kalihokan pinaagi sa pagdugang ogsayon nga mga aksyon sa mga balak ug mga kanta.

Mga Ehemplo sa usa ka balak ug kanta-kanta ngakalihokan [Activity Verse]

Ang mosunod nga kalihokan nga balak ug kanta-kantamahimong gamiton sa pagtudlo sa mga bata aron magma-pasalamaton sa mga gipanghimo sa Dios. Kini kinuha gikansa kanta sa Primary “The World Is So Big” (Children'sSongbook, 235).

Dako kaayo ang kalibutan ug, oh, pagkalingin,[ pormaha ang imong kamot og usa ka dako nga lingin]

Ug diha ang mga binuhat sa Dios makita;Nagdan-ag ang mga bitoon sa tibuok kagabhion,

[itul-id og lihok-lihoka ang mga tudlo sa kamot]Adlaw sa kaudtuhon mahayag og mainit.

[ pormaha ang imong kamot og usa ka dako nga lingin]Dako kaayong kalibutan ug, oh, pagkalingin.Ang Dios nahigugma kanato; atong panalangin.

[ kupti ang mga kamot ug gaksa ang kaugalingon]

Unsaon sa Pagtudlo og mga Balak og Pagkanta-kanta nga kalihokan [Activity Verse]

Sa dili pa magtudlo og mga balak ug pagkanta-kanta ngakalihokan, memoryaha ang mga pulong ug mga paglihok sakaugalingon. Sa pagtudlo niini nga kalihokan:

1. Litoka ang mga pulong ug ipakita sa mga bata angaksyon. Hinaya, ug ipaklaro ang mga aksyon.Makatabang kini sa mga bata nga makasabut sa mgapulong ug mga aksyon.

2. Ingna ang mga bata nga buhaton ang balak ug kanta-kanta nga kalihokan dungan kanimo.

3. Kon ang mga bata nalingaw sa mga balak ug kanta-kantanga kalihokan, balika kini. Kon dili sila matunhay, ayawkini dugaya. Kon ang balak ug kanta-kanta nga kalihokantaas gani, mahimo nimong paaksyonon ang mga batasamtang ikaw mismo ang mosulti sa mga pulong.

Tingali usahay ganahan kang mogamit og mga litrato aronsa pagpresentar sa mga balak ug kanta-kanta nga kalihokan.Ang mga hulagway gikan sa Pakete sa mga Hulagway saEbanghelyo, ginama sa Simbahan nga mga manwal, ug mgamagasin sa Simbahan tingali makatabang. Basin gusto nimongikonsiderar ang paggamit sa Primary Visual Aids Cutouts set(nga imong makuha pinaagi sa Church Materials Catalog).

Ang ubang mga bata mahimong dili moapil sa balak ugkanta-kanta nga kalihokan apan malingaw silang magtan-awsa uban nga mag-aksyon. Moapil ra sila kon sila andam na.

MGA TEKNIK SA PAGGAMIT [APPLICATIONTECHNIQUES]

Isip magtutudlo sa ebanghelyo, kinahanglan nga usa saimong importante nga mga tumong mao ang pagtabang sauban nga magamit ang mga baruganan sa ebanghelyo sainadlaw nga sitwasyon. Ang mga teknik sa paggamit makata-bang sa mga estudyante aron makaplagan ang mga panala-ngin nga moabut kon atong sundon ang ebanghelyo.

Sa ubos mao ang mga pamaagi nga makatabang sa imongmga gitudloan sa pagsunod sa mga baruganan nga imonggitudlo. Kini ug ang lain pang mga pamaagi gihulagway saseksyon niini nga basahon.

� Paghisgut og mga sitwasyon nga mahimong susama samasinati sa mga estudyante. Paggamit og mga ole play,mga panel discusssion, mga pundok nga panaghisgut-his-got [buzz sessions], mga dula, mga work sheet, mga casestudy, o brainstorming sa paghisgut unsaon sa paghimo oghusto nga mga pagpili niini nga mga sitwasyon.

� Pag-andam og mga piho nga mga pangutana aron maap-lay ang baruganan nga makahisgut sa klase.

� Pagpaambit og kaugalingon nga kasinatian kon giunsanga ang pagsunod sa baruganan sa ebanghelyo nakapana-langin sa imong kinahuhi. Dapita ang imong mga gitud-loan nga ipakigbahin sa makadiyot ang ilangkaugalingong mga kasinatian.

� Awhaga ang imong mga gitudloan sa paghimo og usa odaghan pa nga mga tumong nga makatabang kanila ngamasunod ang baruganan nga imong gitudlo. Samapananglit, sa leksyon kabahin sa pag-ampo, mahimongdasigon nimo sila sa paghimo og tumong nga makatabangkanila nga makaampo sa usa ka makahuluganong paagi.Mahimo nimo silang hangyoon sa pag-paambit sa ilangmga gibati inigka sunod semana.

� Pagpaambit og mga mensahe sa kasulatan nga mopama-tuod sa baruganan. Pasultiha usab ang imong mga gitud-loan sa ilang paborito nga mga panudlo sa kasulatan omga sugilanon sa kasulatan.

� Ingna ang imong mga gitudloan sa paghunahuna ogkanta nga makapahinumdum kanila sa baruganan.Pagsugyot og mga kanta nga ilang gamiton.

� Awhaga ang imong mga gitudloan nga ipaambit ang mgamensahe sa leksyon uban sa ilang pamilya. Sama panang-


lit, mahimo nilang ipaambit ang kalihokan, kanta, tuba-ganan nga papel, o kasulatan nga gigamit sa klase.Ipahisgut nila uban sa ilang pamilya kon unsaon nilasa pag-aplay ang baruganan.

� Ipasulat sa imong gitudloan ang kasulatan, kinutlo, balak,o ang parte sa usa ka kanta sa usa ka papel nga ilangmadala sa balay ug himoong pahinumdum sa leksyon.

� Ipa-drawing sa mga bata ang ilang kaugalingon nga nag-sunod sa baruganan.

� Tabangi silang makamemorya sa mga artikulo sa hugotnga pagtuo nga may relasyon sa baruganan. Uban sa mgabata, ipareha ang baruganan ngadto sa usa sa mga aytemdiha sa “My Gospel Standards,” likod nga bahin sa book-let nga My Achievement Days.

� Usa ka bulan sa dili pa moabut, i-assign ang pipila ka mgaestudyante pagtuon sa piho nga leksyon ug ipaaplay kinisa ilang kinabuhi. Sa pagtudlo nimo sa leksyon, pareportaang imong gi-assign sa ilang mga kasinatian.

PANG-ATENSYON NGA MGA KALIHOKAN(PAGKUHA SA ATENSYON)

Ang pang-atensyon nga mga kalihokan mahimong gami-ton sa pagkuha og interes ug sa pagtabang sa mga estud-yante nga mopukos sa ilang atensyon ngadto sa gihisgutansa leksyon. Kinahanglan nga mubo kini ug mogiya direktangadto sa leksyon. Sa kasagaran gigamit kini dapit sa sinug-danan sa mga leksyon, apan mahimo usab kining gamitonsa pagkuha sa atensyon sa mga estudyante panahon sa lek-syon ug mohimo sa transisyon gikan sa usa ka bahin sa lek-syon ngadto sa lain. Daghang leksyon nga anaa sa mgamanwal nga ginama sa Simbahan naglakip og mga sugyotalang sa pang-atensyon nga mga kalihokan.

Alang sa mga sugyot sa paggamit ug sa pagpalambo ogpang-atensyon nga mga kalihokan, tan-awa sa “Pagsugod saLeksyon,” pahina 93, ug Pagtabang sa mga Estudyante ngaMaminaw,” mga pahina 71–72.

MGA MATERYAL SA AUDIOVISUAL (MGAVIDEOCASSETTE UG MGA AUDIO RECORDING)

Panagsa mahimo kang mogamit sa mga ginama saSimbahan nga mga videocassette ug mga audio recording aronmakatabang sa pagtudlo sa mga baruganan sa ebanghelyo.Ang ubang mga materyal gihimo aron gamiton uban sa pihonga mga leksyon sa piho nga kurso sa pagtuon. Ang ubanmahimong gamiton uban sa nagkalain-laing mga leksyon.Tan-awa sa pinakabag-o nga Church Materials Catalog alangsa lista sa mga audiovisual material nga ginama sa Simbahan.

Alang sa Simbahan kanunay nga supak sa pamalaod sakatungod sa pagkopya ang paggamit sa mga audiovisualmaterial nga wala gipanag-iya sa Simbahan. Alang sa mgalagda kabahin sa mga pamalaod sa katungod sa pagkopya,tan-awa sa Tamdanan nga Basahon sa mga Panudlo saSimbahan, Basahon 2: Pagkapari ug mga Pangulo sa Auxiliary,mga pahina 398–99.

Unsaon sa Paggamit ang mga Audiovisualnga mga Materyal

1. Tan-awa ug paminawa ang mga pasundayag sa dili pa kinigamiton sa klase. Siguroha nga kini nagsuporta sa leksyon.

2. Andama ang pasundayag aron masugdan kini sa eksaktonga dapit kon kini gikinahanglan na nimo sa leksyon. Sakinatibuk-an, kinahanglan kang mogamit sa usa lang kamubo nga bahin; ang audiovisual nga pasundayag kina-hanglang dili mokaon sa tibuok oras sa leksyon.

3. Andama daan ang mga gamit sa dili pa magklase.Siguraduha nga maayo kini. Siguraduha usab nga ang mgaestudyante makadungog sa pasundayag ug makakita niinigikan sa ilang mga gilingkuran.

Kon gamiton nimo ang pasundayag isip kabahin sa lek-syon, siguroha nga gihimo kini nga usa ka gamit sa pagtudlokay sa paglingaw. Sama pananglit, awhagon nimo ang mgaestudyante sa pagpangita og mga piho nga mga baruganan omga sitwasyon panahon sa pagpasundayag sa video. O imongipa-summarize ang mensahe sa audio recording human sasalida.

BRAINSTORMING

Sa brainstorming nga kalihokan, ang magtutudlo mopre-sentar og pangutana o sitwasyon ug hatagan sa mubo ngapanahon ang mga estudyante nga libreng mosugyot og mgasolusyon o mga ideya.

Mga Ehemplo sa Brainstorming nga mga Kalihokan

Mahimo kang mogamit og paukyab sa utok [brainstorming]nga itumong sa panginahanglan sa imong pamilya, korum,o sa klase. Sama pananglit, imong paorganisahon ang mgaestudyante og proyekto sa pagserbisyo, pagsugyot og mgapamaagi sa pagdapit og mga dili kaayo aktibo nga mgamiyembro sa usa ka kalihokan, o pagpaambit og mga ideyaalang sa pagpalambo sa mga tinguha sa home teaching.

Makagamit ka usab sa brainstorming aron makahunahunaog mga ideya sa usa ka piho nga hilisgutan [topic] sa leksyon.Sama pananglit, Ingna ang imong mga gitudloan sa pagga-hin og pipila ka minuto paglista sa mga panalangin nga ilangnadawat pinaagi sa priesthood o mga butang nga mahimonilang buhaton aron mahimong maayo nga ehemplo isipmiyembro sa Simbahan.

Unsaon sa Pagpahigayon ang Brainstormingnga Kalihokan

1. Ipasabut kon unsay buot ipasabut sa brainstorming. Sultihisila nga hatagan nimo sila og mubo nga oras sa pagtampoog mga ideya. Pasabta sila og maayo nga dili nimo sawa-yon o kataw-an ang ilang mga ideya, ug tabangi sila ngamakasabut nga dili nila kataw-an og sawayon ang mgaideya sa uban. Tungod sa matang sa mao nga paukyab,kinahanglan nimo silang pahinumduman nga tahuronang ilang mga lihok ug mga sugyot.

2. Pagpresentar og tino nga mga pangutana o sitwasyon.Siguraduha nga ang mga estudyante makahibalo unsaygitas-on sa ilang oras sa paghimo og mga sugyot.

160


161

3. Hatagi sa higayon nga ang mga estudyante makatamposa ilang mga ideya. Kon nagduha-duha pa sila sa pagsu-god sa brainstorming, kinahanglang sugdan nimo kinipinaagi sa paghatag og pipila ka mga ideya sa imong kau-galingon. Pangita og mga paagi nga makaapil ang ubankinsa nagduha-duha sa pag-apil.

4. Kon ang mga estudyante mohatag na og mga sugyot,ilista sa pisara ang mga gipangsugyot o sa piraso ngapapel og ipalista kini sa uban.

5. Kon hurot na ang oras, hisguti ang mga gipangsugyot samga estudyante. Ingna sila sa paghashas sa ilang mgaideya ug hisguti kon unsay kalambigitan niini sa leksyon.Kon ang tuyo sa avtivity mao ang paghukom kon unsayangay nilang buhaton, sama sa usa ka proyekto sa pagser-bisyo o usa ka plano sa pag-imbitar og dili-kaayo aktibonga miyembro sa usa ka kalihokan, tabangi sila ngamakapili og usa sa mga gipangsugyot. Dayon tabangisila sa pagplano nga masunod ang mao nga sugyot.

6. Kon mapaambit nila ang mga sinsero nga ideya apannagrepresentar kini sa doktrina nga sayop, gahini kini ogpanahon sa leksyon aron tarong nimo nga makorihian.

PUNDOK NGA PANAGHISGUT-HISGOT [BUZZ SESSIONS]

Ang Pundok nga panaghisgut-hisgot maoy mga kaliho-kan diin ang mga estudyante gibahin-bahin ngadto saginagmay nga mga grupo. Ang mga grupo maghisgot sa gi-assign nga mga hilisgutan [topics] dayon ipakigbahin angilang mga ideya sa uban. Magamit nimo ang pundok ngapanaghisgut-hisgot aron mahatagan ang daghang tawo saopurtunidad nga makaapil sa leksyon. Ang mga indibidwalnga nagduha-duha sa pag-apil tingali makasulti sa ilangmga ideya diha sa ginagmay nga grupo nga dili nila masultiatubangan sa kinatibuk-ang pundok. Makatabang kini nilanga makita nga ang ilang mga ideya importante diay sauban.

Usahay, ang grupo mahimong mopaambit sa ilang mga ideya pinaagi sa paghimo og mga poster o tsart o pag-drawing. Sama pananglit, mahimo nimo silang hangyoonnga maghimo og lain-laing mga parte sa mao ra nga usaka asoy [account] sa kasulatan o mga butang diin sila mapa-salamaton.

Mga Ehemplo sa Pundok nga Panaghisgut-hisgot

Diha sa leksyon kabahin sa pagpangandam aron pagser-bisyo og full-time nga misyon, ang instruktor sa eldersquorum mahimong mobahin sa mga miyembro sa korumngadto sa lima ka grupo ug paandamon og report ang kadagrupo sa usa niining mosunod nga mga pangutana:

� Unsa may buhaton sa mga young men aron maandam sapagserbisyo og full-time nga misyon?

� Unsa may himoon sa mga amahan aron matabangan angilang mga anak nga maandam sa pagserbisyo og full-timenga misyon?

� Unsa may mahimo sa mga home teachers aron mataba-ngan ang mga lalaki ug mga young men nga maandamsa pagserbisyo og full-time nga misyon?

� Unsa may buhaton sa mga adviser sa Aaronic Priesthoodaron pagtabang sa mga young men nga maandam sa pag-serbisyo og full-time nga misyon?

� Unsa may buhaton sa mga hingkod aron maandam angilang mga kaugalingon sa pagserbisyo og full-time ngamisyon?

Magamit nimo kining mao nga pattern sa paghimo oglain pang mga hilisgutan alang sa buzz sessions.

Unsaon sa Pagpahigayon ang Pundok ngapanaghisgut-hisgot

Ang mosunod nga mga lakang nagpakita kon unsaon sapagpahigayon ang pundok nga panaghisgut-hisgot. Samtangikaw magplano og usa ka pundok nga panaghisgut-hisgot,konsideraha kon unsa ka dugay mahuman ang matag lakang.Siguroha nga ang proseso dili mokaon og daghang oras saimong leksyon.

1. Bahina ang klase nga may pinakaminus tulo ka tawo kadagrupo. (O mahimo nimong hangyoon ang matag estud-yante nga moatubang sa iyang tapad alang sa makadiyotnga diskasyon. Kon gamiton nimo kini nga paagi, kina-hanglan nimong gamiton ang mga lakang 2 hangtud 6.)

2. Pagpili og lider kada grupo, o papilia ang mga grupo ogilang lider. Pag-assign usab og usa ka tig-rekord kadagrupo. Hatagi og papel ug ballpen o lapis ang mga tig-rekord. Ang tig-rekord mosulat sa mga tubag nga gihatagsa ilang grupo panahon sa panaghisgutan. Ang mga lidermohimo sa panaghisgutan nga magpadayon ug unyamoreport sa mga ideya ngadto sa klase. (Kon mopahiga-yon ka niining matanga sa pundok nga panaghisgut-his-got diin ang mga grupo mag-drawing, hatagi ang mataggrupo sa mga materyales nga ilang gikinahanglan, samasa papel, mga lapis, ug mga krayola.)

3. I-assign ang kada grupo sa usa ka hilisgutan nga maykalambigitan sa leksyon. Mahimo nimong ipahisgut satanang grupo ang mao ra gihapon nga hilisgutan, omahimo nimong i-assign ang lain-lain nga hilisgutan samatag grupo. Mas makatabang kon hatagan nimo angmatag grupo og papel nga gisulatan daan sa hilisgutan.

4. Hatagi ang mga grupo og tagal sa paghisgut sa ilang hilis-gutan. Siguraduha nga himoon nila ang buluhaton.Pahimangno-i sila mga usa o duha ka minuto sa dili pasila paurongon.

5. Imbitaha ang matag lider sa grupo sa pagpresentar sa mgaideya nga nakab-ot gikan sa ilang panaghisgutan. (Konang tanang mga grupo naghisgut og pareho ra nga hilisgu-tan, papuli-puliha ang mga lider sa grupo sa pagpaambitog usa ka ideya. Kay kon dili, ang nanag-una nga grupomahimong mas daghan og mapaambit nga ideya diin angubang grupo gamay na lang ang mapaambit.)

6. I-summarize ang ilang mga presentasyon, sa pagsiguro ngaang hilisgutan gihisgutan ba og maayo. Siguraduha ngaang mga estudyante makasabut kon unsay kalambigitan sailang panaghisgutan ngadto sa mga baruganan sa ebang-helyo nga imong gitudlo.


MGA CASE STUDY

Ang mga case study mga tinuod nga panghitabo sa kina-buhi nga makapaaghat sa mga estudyante sa paghunahuna opaghisgut kon unsay ilang mahimo sa susama nga mgasitwasyon. Makatabang kini sa pagpakita kon unsaon sa mgabaruganan nga magamit sa inadlaw nga kinabuhi.Makagamit ka sa mga case study aron sa pag-aghat og panag-hisgutan, sa pagpasabut og maayo sa pinakauna nga baruga-nan sa leksyon, o sa panapos sa leksyon.

Ang mga case study mahimong ibase sa tinuod nga mgasugilanon o hinimo nga mga istorya nga duol nga may pag-katinuod. Kon mogamit ka og sitwasyon nga pagatun-an ngagibase sa tinuod nga sugilanon, mahimo nimong isulti anglintunganay sa istorya sa ubang dapit sa leksyon.

Mga Ehemplo sa Case Study

Ang mosunod maoy upat ka mga ehemplo sa mga casestudy nga may kauban nga mga pangutana nga makaaghatog panaghisgutan.

Pagtagad sa Uban inubanan sa PagkamabinationNakigdula ka tibuok buntag sa imong pipila ka mga

higala sa kasilinganan ug lingaw gyud kaayo. Usa ka batangbabaye nga namisita og pamilya tabok sa karsada migawasog daw gusto niya nga makigdula kanimo.

� Unsay imong buhaton?

Pagbayad sa Husto nga IkapuloKatapusan na sa Disyembre, ug si Brother ug Sister Jones

nagsubay sa ilang kuwarta alang niining bulana. Ilang nakitanga dili nila mabayaran ang tanan nilang balayranan konmobayad sila sa ikapulo.

� Kon ikaw ang naa sa dapit ni Brother ug Sister Jones,unsay imong buhaton?

Pagpakigbahin sa EbanghelyoNagplano ka pipila ka bulan na nga moadto sa templo

uban sa laing mga young men ug sa ward aron magpahigayonog bunyag alang sa mga patay. Usa ka higala nga dili miyem-bro sa simbahan miimbitar kanimo sa usa ka party sa samanga gabii. Miingon ka nga dili ka makaadto sa party, ug gipa-ngutana ka sa imong higala unsay imong buhaton niananggabhiona.

� Unsaon man nimo sa pagtubag?

Paghimo sa Husto nga mga DesisyonUsa ka higala miimbitar kanimo pagtan-aw og sine nga

sayud ka nga dili maayo.

� Unsaon man nimo sa pagbalibad ang imbitasyon?

Unsaon man sa Paghimo og Case Study

Ang ubang mga leksyon sa mga manwal nga hinimo saSimbahan adunay mga istorya nga mahimong gamiton isipmga case study. Bisan pa, sa ubang higayon makahimo ka ogcase study imong kaugalingon. Sa paghimo og case study saimong kaugalingon, sunda kini nga mga lakang:

1. Hinumdumi ang mga prinsipyo nga imong giandam ngaitudlo. Dayon paghunahuna og mga sitwasyon nga maykalambigitan niadtong mga prinsipyo ug maaplay sa edadnga imong tudloan.

2. Pangandam aron mapresentar ang mga sitwasyon ngamorag tinuod ug sa paagi nga makapaaghat sa paghuna-huna ug panaghisgutan (tan-awa sa “Pagpahigayon ogmga Panaghisgutan,” mga pahina 63–65; “Pagtudlo gina-mit ang mga Pangutana,” mga pahina 68–70; “MgaIstorya,” mga pahina 180–83).

3. Hunahunaa kon unsay imong ikasulti og mabuhat aron sapagsuporta sa mga prinsipyo human sa panaghisgut.

MGA PISARA

Ang pisara maoy usa sa pinakasimple, labing andam ngagamit sa pagtudlo. Mahimo nimong gamiton ang pisara sa:

� Pagpasabut og maayo sa importanteng mga kamatuoranog mga ideya ug matabangan ang mga estudyante sa pag-hinumdum niini.

� Pasidunggi ang mga ideya sa mga estudyante pinaagi sapagsulat niini.

� Giyahi sa mga panaghisgutan pinaagi sa pagsulat sa mgapangutana ug paglista sa ilang mga tubag. Sama pananglit:

� Ipasabut og maayo ang mga konsepto o istorya pinaagisa paghulagway niini sa usa ka sa sayon ra nga paagi,Sama pananglit:

KON KITA MAG-AMPO

Magpasalamat kita sa

Langitnong Amahan sa:

Mangayo kita sa

Langitnong Amahan sa:

162


163

� Paghimo og mga paglatid [outline] o mga lista aronmatabangan ang mga estudyante nga makasunod sapanaghisgutan.

� Ilista ang mga buluhaton o kasulatan nga may kalabutansa bag-ong leksyon o sa sunod nga leksyon.

Mga Sumbanan alang sa Paggamit sa Pisara

Ang mosunod nga mga sumbanan makatabang kanimosa paggamit sa pisara isip usa ka epektibo nga kahimanansa pagtudlo. Kini nga mga sumbanan imo usab nga maaplaysa imong paggamit sa mga overhead projector ug sa mgawhite board.

� Planoha ug praktisa unsay imong isulat, nga maghuna-huna kon unsaon nimo sa pag-organisar ang impormas-yon o mga drawing. Praktisa ang pag-drawing sa mgahulagway nga imong gamiton.

� Kon naghunahuna ka nga mogamit og outline, lista, oilustrasyon diha sa pisara, mahimo nimo kining himoonsa dili pa magklase dayon tabonan og papel, og ipakitasa klase sa eksaktong panahon sa leksyon.

� Klaroha ang pagkasulat ug dako-dakoa igo nga makita satanan, pagsiguro nga ang distansya sa materyal maayongpagkabahin, hapsay, ug sayon nga basahon. Isulat langang ilhanan nga mga pulong [key words] o hugpong samga pulong.

� Gamita ang pagbadlis-badlis nga hulagway [stick figures]ug mga porma sa paghulagway sa sugilanon o mga kon-septo. Kon imong himoon ang mga porma og hulagwaynga yano, malikayan nimo kini nga mamahimong pokussa leksyon.

� Pugngi ang interes sa imong gipangtudloan pinaagi sapagpadayon og sulti samtang nagsulat.

� Likayi ang pagdugay diha sa pisara. Makawagtang kinisa interes sa mga estudyante.

� Ayaw pangayo og pasaylo sa sayop nga spelling, sinulatan,o kakulang sa abilidad sa arte. Ang pagpangayo ogpasaylo makabira lang sa atensyon dinhang dapita saimong sinulatan o drawing. Kon dili ka komportablesa pisara, pagtawag og makatabang.

� Panagsa pagsugo og usa nga mosulat sa pisara aronimong mamentenar ang imong panan-aw ngadto sa mgaestudyante. Siguraduha nga ang imong sugoon sa pagsu-lat makasabut kon unsay gusto nimong ipasulat ug konasa niya dapit isulat sa pisara.

PAGBASA OG DUNGAN [CHORAL READING] (tan-awa usab sa Reader's Theaters; Mga Pag-recite)

Sa usa ka pagbasa og dungan, ang grupo mobasa og men-sahe sa kasulatan, balak, o prosa nga magdungan. Ang pag-basa og dungan mahimong himoon diha sa klase oipasundayag ngadto sa tumatan-aw.

Magamit nimo kini nga pamaagi sa pagpresentar og mgaasoy [account] sa kasulatan, mga sugilanon, mga balak, uguban pang impormasyon. Magamit usab nimo kini isip kaba-hin sa usa ka espesyal nga programa sa holiday o espesyalnga hitabo.

Ehemplo sa usa ka Pagbasa og Dungan [Choral Reading]

Tema: Mga Artikulo sa Hugot nga Pagtuo

Pamaagi [Procedure]: Paribyuha ang mga estudyante saMga Artikulo sa Hugot nga Pagtuo dayon ipasulti og balikdiha nimo nga usa ka grupo.

Unsaon sa Pagpahigayon og mga Pagbasa ogDungan

� Pagpili og materyal nga nagsuporta sa hilisgutan sa lek-syon. Ang haum nga mga materyal tingali anaa sa mgakasulatan, hinimo sa Simbahan nga mga manwal, mgamagasin sa Simbahan, ug sa Awit sa mga Bata.

� Kon ikaw mopasundayag og pagbasa nga dungan nga may manan-aw, papraktisa ang grupo sa materyal ngabasahonon aron makakat-on sila sa pagbasa og dungan.Siguraduha nga klaro ang ilang paglitok ug gamita angpause ug pausab-usab sa gikusgon sa tingog aron mapasa-but ang kahulugan sa mensahe. Panahon sa pasundayag,giyahi sila aron ilang masulti og dungan ang mga bahinniini.

MGA PAGTANDI UG PAGGAMIT OG MGA BUTANGSA LEKSYON [OBJECT LESSONS]

Sa kasagaran malisud ang pagtudlo sa dili mahikap ngamga aspeto sa ebanghelyo___mga baruganan sama sa hugotnga pagtuo, paghinulsol, paghigugma, ang Pag-ula niJesukristo, paglimpyo sa sala, ug pagtubos. Si Elder Boyd K.Packer nag-ingon:

“Sa pagtudlo sa ebanghelyo, wala nato usba sa pagmugnaang kalibutan nga naglibot kanato, atong gihisgutan ang dilimahikap nga kalibutan nga ania kanato, ug adunay dako ngakalainan. Wala ang ordinaryo nga mga kahimanan ngamagamit. Sa pagpaila sa usa ka batan-on kon unsa ang usa kairing mas dali kay sa pagpaila kon unsa ang ideya sa pagtuo:ang pagtuo lisud kaayong ihulagway.

“Sama pananglit, unsay gidak-on sa pagtuo? Ato ra nganakat-unan nga ang sukod sa gidak-on dili makatabang.Hanap kaayo ang atong pakig-istorya sa usa ka batan-onkinsa walay nahibaloan kabahin sa pagtuo pinaagi sa paghis-gut kabahin sa gidaghanon, sama sa dako nga pagtuo, ogamay nga pagtuo. Dili kita makasulti kon unsay kolor niini.Dili kita makaingon og unsay porma niini. Dili kita makasultikon unsay grano niini.”

Ang Panan-awon

sa Kahoy sa Kinabuhi


Dayon si Elder Packer mihatag og usa ka kahimanan sapagtudlo nga atong magamit kabahin sa mga dili mahikapnga mga baruganan: “Idugtong ang dili makita nga mgaideya . . . ngadto sa pipila ka mahikap nga butang nga nail-han na sa mga estudyante ug i-establisar kini gikan niananga kahibalo” (Teach Ye Diligently, rev. ed. [1991], 31–32).

Mahimo kang mogamit sa mga pagtandi ug paggamit ogmga butang sa leksyon aron pagtabang sa mga estudyantenga makasabut sa dili mahikap nga mga baruganan.Inubanan sa paggamit og mga sugilanon ug sa kaugalingongpagpamatuod, kini nga mga pamaagi makahatag kanimo ogusa ka nindot kaayo nga mga kahimanan alang sa pagtudlosa mga mahangturong riyalidad nga dili nato masabtanuban sa atong mga balatian [senses].

Kon mogamit ka og mga pagtandi ug paggamit og mgamga butang sa leksyon, hinumdumi nga kinahanglang mag-suporta kini sa katuyoan sa leksyon ug dili kini makapalayogikan sa mga baruganan sa ebanghelyo nga imong gitudlo.

Mga Pagtandi

Ang Manluluwas kasagaran migamit sa pamilyar nga mgabutang sa kalibutan o mga kasinatian pagtabang sa mga tig-paminaw nga makasabut sa espirituhanong mga baruganan.Gihisgutan Niya ang Iyang kaugalingon isip “ang pan sakinabuhi” ( Juan 6:35) ug “ang maayo nga magbalantay”( Juan 10:11, 14). Gitudloan Niya ang iyang mga sumusunodsa pagpangita sa mga nahisalaag nga karnero (tan-awa saMateo 10:5–8) ug pakan-on ang Iyang mga karnero (tan-awasa Juan 21:15–17). Ang Ginoo mitandi sa gingharian salangit ngadto sa usa ka bahandi, usa ka perlas, ug usa kapukot (tan-awa sa Mateo 13:44–48). Iyang gipahisama angpagtuo ngadto sa usa ka liso sa mustasa (tan-awa sa Mateo17:20). Miingon siya nga ang mga tawo mailhan pinaagi sailang mga bunga (tan-awa sa Mateo 7:15–20). Sa Iyang pag-tulun-an, ang usa ka pig-ot nga ganghaan nahimong agia-nan padulong sa kinabuhing dayon (tan-awa sa Mateo7:13–14) ug ang Iyang mga disipulo nahimong mga mangi-ngisda sa katawhan (tan-awa sa Mateo 4:18–19). Namulongsiya kabahin sa panagpundok sa Iyang katawhan sama sa usaka himungaan nga nagatigum sa iyang mga piso ilalum saiyang mga pako (tan-awa sa Mateo 23:37).

Inubanan sa pagpraktis ug imahinasyon, makakita ka ogaplikasyon sa ebanghelyo pinaagi sa pamilyar nga mgabutang. Sama pananglit, ang pag-ampo mahimong ikatandisa usa ka radyo, ang patriarchal blessing mahimong ikatandingadto sa usa ka Liahona, ug ang paglaum mahimong ikapa-hisama sa sidlak sa adlaw nga milapus sa kapanganuran.Makakita ka og mga pagtulun-an diha sa imong mga kasina-tian sa trabaho, sa inadlaw nga buluhaton sa panimalay, o saimong pakig-uban sa laing mga tawo (tan-awa sa“Pagpangita og mga Leksyon Bisan Asa,” mga pahina22–23).

Si Elder Packer misugyot og usa ka pormula sa pagpangitaog mga pagtandi:

susama sa

Sa gipakita diha sa ubos, kini nga pormula mahimonggamiton sa pagtudlo kabahin sa paghinulsol. Ang lisud sab-ton nga baruganan sa paghinulsol magkaanam katin-aw konitandi nato kini sa usa ka yano ug pamilyar nga butang. SiElder Packer mitudlo:

“Sama pananglit sa hilisgutan nga paghinulsol.

“Ang susama sa

“Unsay nailhan nga butang nga pamilyar sa tanan ngaikapahisama sa paghinulsol? Pananglitan moingon ta ogsabon.

“Ang susama sa ” (tan-awa sa Teach Ye Diligently, 36–37; tan-awa usab sa pahina34).

Uban pang mga Ehemplo sa PagtandiAng mosunod maoy mga lista sa ubang pagtandi nga

mahimo nimong gamiton sa imong pagtudlo sa ebanghelyo:

Ang pagtuon sa kasulatan susama sa usa ka pistahan.

Ang kabataan susama sa usa ka bahandi.

Ang hugot nga pagtuo susama sa usa ka panagang.

Ang mga kasulatan susama sa usa ka salbabida sa baluronnga katubigan.

Ang sala susama sa huyonghuyong.

Paggamit og mga Butang sa Leksyon [Object Lessons]

Sama sa mga pagtandi, ang paggamit og mga butang saleksyon magsaysay sa dili mahikap nga mga barugananngadto sa pamilyar nga mga butang pisikal. Busa, diha saleksyon nga maggamit og butang, mogamit ka og aktuwalnga mga butang kay sa maghisgut lang kabahin niini. Samapananglit, sa pagtabang sa mga estudyante nga makasabutsa panglimpyo nga epekto sa paghinulsol, ang magtutudlomakapakita og usa ka bareta nga sabon ug gani bisan gami-ton niya kini sa paghugas sa hugaw sa iyang mga kamot.

Uban pang mga Ehemplo sa Paggamit og mga mga butangsa leksyon

Ang mosunod nga mga ehemplo makahatag og duganghulagway unsaon pagtudlo pinaagi sa paggamit og mga mgabutang sa leksyon:

� Sa pagpakita nga ang mga ordinansa ug mga panaad dilimagkabulag, pagpakita og sinsilyo. Dayon pangutan-a silaasa nga nawong sa sinsilyo ang pinaka-importante. (Walasa duha ka nawong ang pinakaimportante.) Pangutan-aang mga estudyante kon mahimo nilang bulagon ang isig-ka nawong sa sinsilyo. Dayon ipasabut nga ang mga ordi-nansa ug mga panaad dili mahimong magkabulag, samasa duha ka nawong sa sinsilyo dili mahimong bulagon.Ipasabut usab nga ang mga ordinansa ug panaad mgakinahanglanon aron makasulod ngadto sa presensya saDios, sama sa sinsilyo nga usahay kinahanglanon aronmakasulod sa mga kalingawan.

sabonpaghinulsol

paghinulsol

164


165

� Sa pagpasabut nga ang matag-indibidwal importante, ipa-assemble sa mga estudyante ang sayon nga puzzle ngagitagoan ang usa ka piraso. Kon mangita sila sa nawalanga piraso, ihatag kini. Ipasabut kon ngano nga angnawala nga piraso importante man. Dayon ipasabutnga ang matag-piraso sa puzzle sama sa usa ka sakop sapamilya o sakop sa klase. Ang matag-tawo importante.

� Sa paghulagway sa importansya sa ebanghelyo, pagpakitaog usa ka mapa. Pangutana kon nganong mogamit mankita og mapa. Dayon ikumpara ang mapa ngadto saebanghelyo. Ipasabut nga sama sa usa ka mapa, angebanghelyo ni Jesukristo naggiya kanato. Motabang kinikanato nga mosubay sa husto nga dalan padulong sakinabuhing dayon uban sa atong Langitnong Amahan.

� Pagtudlo kabahin sa pag-alima sa pulong sa Dios humankini matanom sa atong mga kasingkasing (tan-awa saAlma 32:28–43), pag-drawing og hulagway sa duha katanom—usa ka himsog ug adunay basaon, tambok ngayuta ug usa nga daot ug uga, bati nga yuta.

Kanus-a man Gamiton ang Mga Pagtandi ugPaggamit og mga Butang sa Leksyon

Ang mga Pagtandi ug ang paggamit og mga mga butangsa leksyon mahimong gamiton sa daghang paagi, apan kinisa kasagaran makatabang kaayo kon kinahanglan nimo:

� Kuhaa ang atensyon sa imong gitudloan. Makagamit kaog mga pagtandi ug paggamit og mga mga butang sa lek-syon aron makakuha dayon sa interes, ipokus ang aten-syon sa mga estudyante, ug ipahibalo ang hilisgutan[subject] o ang prinsipyo sa leksyon.

� Paghatag og outline sa leksyon. Panagsa mahimo kangmohimo sa tibuok leksyon nga puno sa mga Pagtandio paggamit og mga mga butang sa leksyon.

� Ihatag ang panapos, pag-summarize, ug pag-awhag.Human matudlo ang baruganan sa ebanghelyo, mahimonimong gamiton ang mga pagtandi ug ang paggamit ogmga butang sa leksyon sa pag-summarize sa mga gihisgu-tan ug sa pagdasig sa imong gipangtudloan aron mohimosa angay nga mga kausaban sa ilang kinabuhi.

MGA PAGDEMONSTRAR

Usahay imong bation nga ang pinakamaayong paagi sapagtudlo ug usa ka piho nga baruganan o abilidad mao angpag-demonstrar niini. Ang pagdemonstrar mahimong gami-ton sa pagtudlo og mga abilidad sama sa pag-conduct sa mgakanta ug mga himno, paggamit sa first aid, pagluto og pan,paghigot sa pisi, paggamit sa mga materyal sa family history,o sa pagpahigayon og ordinansa sa priesthood. Humannimo mahimo ang pagdemonstrar, ang estudyante dayonmahimong pasulayon sa teknik.

Kon mangimbitar ka og lain sa pagdemonstrar sa teknik oabilidad, siguroha nga imo siyang maabagan samtang siyamangandam.

Unsaon sa Pagpangandam ug sa Pagpresentar saDemonstrasyon

Sa pagpangandam sa demonstrasyon, sunda kining mgalakang:

1. Kon himoon nimo ang pag-demonstrar, praktisa kini.Siguroha nga makapatuman kini sa mga katuyuan ug imokining mapresentar sa gigahin nga oras. Siguraduha usabnga mohaum kini ngadto sa imong gitudloan aron dili silamadismaya sa pagsulay og bag-ong abilidad.

2. Ribyuha ang ubang kinahanglanong mga materyales ugkahimanan. Siguroha nga ang mga butang igo ang kadag-koon aron makita o nga mahulagway gihapon nimo bisangagmay kini. Kon namalihug ka og lain sa paghimo sademonstrasyon ug wala ka maglaum nga siya makasuplaysa mga gikinahanglang materyales ug kagamitan, hangyoasiya sa pag-andam og lista sa gikinahanglan nga mgabutang aron imong maandam. Kon ikaw naglaum samga estudyante sa pagduplikar sa proseso nga gitudlosa demonstrasyon, andama ang mga kinahanglanongmateryales ug kahimanan nga ilang magamit. Usa katalaan nga maribyu mahimong ihatag sa matag-estud-yante nga imong gitudloan. Bisan unsang mga sukod omga sagol kinahanglang masulat sa talaan ug sa panahonsa demonstrasyon.

3. Makatabang nga anaa ang uban kinsa nakasabut sa tekniknga motabang samtang ang mga estudyante magpraktis saabilidad nga gidemonstrar. Kon naa, pakigsultihi kiningmga tawhana sa sayo pa.

4. Andama ang klasehanan alang sa tanan nga makakita ugmakadungog.

5. Kon kinahanglanon, paghimo og kasabutan nga limpiypo-han ang erya human sa demonstrasyon.

Sa pagpresentar sa demonstrasyon, sunda kining mgalakang:

1. Ipasabut. Tabangi ang mga estudyante nga makasabut sakatuyoan sa demonstrasyon ug ang mga rason sa mgapamaagi. Tabangi usab sila nga makakita kon unsaon ngaang teknik, proseso, o abilidad gamit kaayo alang kanila.

2. Idemonstrar. Ipakita kon unsaon sa paggamit ang teknik,proseso, o abilidad. Makahatag kini og ehemplo, omodelo, nga masunod sa mga estudyante.

3. Pagpraktis. Hatagi sa higayon ang mga estudyante ngamakapraktis sa pamaagi. Panahon sa praktis, panid-i, tud-loi, ug tabangi kon kinahanglanon. Pagmapainubsanon,masinabuton, masaligon, ug madasigon.

Aron makakita og mga ehemplo unsaon sa paggamit angdemonstrasyon sa pagtudlo og prinsipyo, tan-awa sa pahina68.

DIORAMAS (tan-awa usab sa MGA HULAGWAY NGAPAPEL NGA GIPATINDOG)

Ang dioramas mao ang gagmay nga mga eksena diin adu-nay mga pigura nga ipakita. Ang simple nga mga dioramasug mga pigura makahimo sa sugilanon nga halandumon ugmakalingaw sa mga bata.


Mga Ehemplo sa mga Dioramas ug mga Pigura

Mahimo nimong hangyoon ang imong mga gitudloan sapagtabang og himo sa dioramas ug mga pigura panahon saklase o sa pagdala og mga pigura nga magamit sa dioramasnga imo nang gihimo.

Resipe sa Minasa nga Asin og Harina [Salt Dough]

1 tasa nga asin

4 ka tasa nga harina

1 ka kutsara nga mantika

2 ka tasa nga tubig

Food coloring (opsyonal)

Sagola ang asin ug ang harina. Sa lain nga panaksan,kutawa ang mantika, tubig, ug kon ganahan, isagol ang foodcoloring. Dayon isagol ang mantika ug tubig ngadto saharina ug asin nga kinutaw. Kumot-kumota ang sinagolngadto sa usa ka minasa. Ibutang ang minasa ngadto samasarad-an nga garapon aron kanunay kining humok.

Ang dioramas nga hinimo gikan sa mga karton ug mgaplato mahimong magamit sa sobra sa usa ka istorya.

MGA PANAGHISGUTAN

Tan-awa sa “Pagpahigayon og mga Panaghisgutan,” mgapahina 63–65.

DRAMATISASYON

Sa usa ka dramatisasyon, ang mga tawo moarte sa usa kaistorya. Ang imong mga gitudloan makaangkon og mas dakonga kahibalo sa mga baruganan sa ebanghelyo pinaagi sapagdrama-drama sa mga panghitabo sa kasulatan,Kasaysayan sa Simbahan o mga magasin a Simbahan.

Mga Klase sa Dramatisasyon

Adunay nagkalain-laing klase sa dramatisasyon. Samapananglit, ikaw mahimong:

� Mobasa og usa ka panghitabo (o ipabasa sa uban angpanghitabo) samtang ang mga partisipante moarte niininga hilum.

� Pagsaysay og usa ka panghitabo dayon ipadrama sa mgapartisipante nga duna o walay mga pulong. Ang gag-mayng mga bata sa kasagaran malingaw sa pag-arte ogusa ka istorya sa daghang higayon, sa pagdala sa papelsa nagkalain-laing tawo matag higayon.

� Sa sayo andama ang skrip aron mabasa sa mga partisi-pante diha sa klase.

� Padramaha nga hilum ang mga partisipante sa usa kapamilyar nga istorya dayon ipatag-an kini sa uban konunsang istoryaha ang gidrama.

� Pag-interbyu og usa sama nga siya ang tawo diha sa kasu-latan o sa kasaysayan sa Simbahan. Sama pananglit,mohangyo ka og usa nga modala sa papel ni Shem, usasa mga anak ni Noe. Mahimo nimo siyang hangyoon ngamodala sa papel ni Shem sa pagsugilon kanimo kabahinsa pagsangyaw ni Noe, sa baha, sa arka, ug sa adlaw ngasi Noe ug ang iyang pamilya nakataak og balik sa yuta.(Kon nagplano ka sa pagpahigayon sa ingon niini nga“interbyu,” kinahanglang pakig-istoryahan nimo ug unaang tawo nga gi-assign, sa pagsulti kaniya kabahin saimong mga ipangutana.)

Unsaon sa Pagpangandam ug Pagpahigayon angDramatisasyon

Bisan sa unsang paagi mapahigayon ang dramatisasyon,kinahanglang may tin-aw kini nga koneksyon sa leksyon.Kinahanglang makatabang kini sa mga estudyante nga maka-hinumdum sa mga baruganan sa ebanghelyo. Kinahanglangmaghubit kini sa mga yano og direkta nga mga mensahe.Kinahanglang dili kini makapaminos gikan sa pagkasagradosa eskriptural o makasaysayanong mga panghitabo.

Mga simple nga costume sama sa mga kupo ug mga kalomakahimo sa dramatisasyon nga labawng madanihon, ilabina sa mga bata. Makita usab nimo nga mas maayo ngamogamit og nametag aron mailhan kinsa ang mga tawonga gihulagway sa mga partisipante.

Ang ubang mga estudyante tingali magduhaduha sa pag-dula sa mga papel sa mga katawhan diha sa mga kasulatan o

166

MGA CARDNGA PINILO

MGA BATO

HABOL

MGA TUKOG

PINO NGA BATO

PLATO NGA PAPEL

KARTON[CARDBOARD]

MINASA NGAASIN OG HARINA

[SALT DOUGH]


167

sa kasaysayan sa Simbahan. Makakita ka ra og mga paagi nii-ning mga estudyanteha aron moapil sa dramatisasyon. Samapananglit, ang ubang gagmay nga mga bata mas ganahannga modala sa papel nga usa ka hayop. Malingaw usab silasa paghimo og mga nagkalain-laing tingog sama sa tingog sahangin o tiil nga nagdagan. Kon ang uban dili ganahan ngamoapil, ayaw lang sila pugsa.

Sa pagpahigayon og usa ka dramatisasyon:

1. Paghangyo og makaboluntaryo nga motabang sa drama-tisasyon. Sultihi sila kon unsay ilang mga papel.

2. Tabangi ang mga partisipante nga makasabut sa istoryanga ilang idrama-drama ug sa mga tawo nga ilang ihulag-way.

3. Panahon sa dramatisasyon, tabangi ang mga partisipantesa ilang mga buluhaton kon gikinahanglan. Basin gikina-hanglan ang imong pagdasig panahon sa dramatisasyon.Kon mga bata ang imong gipangtudloan, mahimo kangmangutana aron sa pagdasig kanila sama sa “Unsa maysunod ninyong buhaton?” o “Karon unsa may inyongisulti?”

Ang dramatisasyon kinahanglang dili mokaon sa tibuoknga panahon sa leksyon. Siguraduha sa pagbilin og igongoras sa katapusan sa dramatisasyon sa pagpangutana sa mgapartisipante unsay ilang nakat-unan. Tabangi sila sa pagsultisa kalabutan sa gidrama-drama ngadto sa leksyon ug ngadtosa ilang kaugalingong mga kinabuhi.

Mga Pasidaan kabahin sa Paghulagway [Portray] saDios nga Kapangulohan diha sa Dramatisasyon

“Ang Dios nga Amahan ug ang Espiritu Santo dili ihulag-way [portrayed] sa mga miting, drama, o mga musikal.

“Kon ang Manluluwas ihulagway, kinahanglang buhatonkini uban sa pinakabug-os nga pagtahod ug dignidad. Angmga tawo lamang nga adunay lunsay nga kinaiya ang ikon-sidera sa mao nga bahin. Ang mga kasulatan lamang ngagipamulong sa Manluluwas ang kinahanglang isulti sa nag-dala sa Iyang papel. Ang magdala sa papel sa Manluluwaskinahanglang dili mokanta o mosayaw.

“Pagkatapos sa pasundayag, dili ipasul-ob ang costumenga magsuroy-suroy o bisan asa. Mag-ilis dayon siya saiyang sinina.

“Ang Manluluwas kinahanglang dili ihulagway sa mgabata diha sa dramatisasyon gawas lang sa pagkatawo ngaeksena” (Tamdanan ug mga Panudlo sa Simbahan, Basahon 2:Priesthood ug mga Pangulo sa Auxiliary [1998], 279).

Mahimo kang mohangyo og usa ka tigbasa sa pagbasasa mga pulong nga gipamulong sa Manluluwas gikan sa mgakasulatan.

MGA KALIHOKAN SA PAG-DRAWING

Usa ka paagi pagtabang sa mga estudtyante nga makasa-but sa mga baruganan sa ebanghelyo mao ang pagpa-dra-wing nila og mga hulagway. Ang pag-drawing makahatagkanila og higayon nga makasuhid ug makapahayag sa ilangmga panabut ug pagbati sa mga sugilanon sa ebanghelyo ugsa mga baruganan nga gihisgutan.

Mga Ehemplo sa Pag-drawing nga mga Kalihokan

� Pa-drawinga ang mga estudyante og hulagway nga maykalabutan sa tema sa leksyon. Sama pananglit, mahimonimo silang pa-drawingon og mga hulagway kabahin sailang mga panimalay, pagbakasyon, ikapulo, o pagpangan-dam pag-adto sa templo.

� Pabuhata sila og mga drawing sa bongbong o tsart ngamay kalabutan sa leksyon. Patrabahoa sila nga magtinaba-ngay diha sa usa ka taas nga piraso sa papel.

� Pag-istorya og usa ka sugilanon. Dayon ipa-drawing sa mgaestudyante sa pagpahayag sa ilang mga pagbati kabahin sasugilanon.

� Pagkahuman sa sugilanon, hangyoa ang matag-usa sa pag-drawing og usa ka hulagway kabahin sa usa ka piho ngabahin sa istorya. Ipagamit sa estudyante ang hinimo ngahulagway sa pag-istorya og usab sa sugilanon. Mahimonimong sumpay-sumpayon ang mga hulagway ug ibutangkini sa roller box (tan-awa sa “Mga Roller Box,” mgapahina 179–80).

� Pagkanta o pagpatukar og himno o kanta sa Primary. Pa-drowinga ang mga gitudloan sa pagpakita unsay ilanggibati sa ilang pagpaminaw sa himno o sa kanta.

Mga Sumbanan alang sa Pagpahigayon og Pag-drawing nga mga Kalihokan

Kon pa-drowingon nimo ang mga tawo isip kabahin sausa ka leksyon, siguroha nga ang kalihokan adunay kalabu-tan sa mga baruganan nga imong gitudlo. Bisan pa, ayaw itu-got nga ang maong kalihokan maoy mahimong sentro saleksyon. Himoa ang proyekto nga sayon aron ang mga estud-yante makahuman niini sulod sa mubo nga oras. Siguraduhanga maandam nimong daan ang tanang materyales.

Samtang ang mga estudyante mag-drawing, awhaga silasa paggamit sa ilang mga imahinasyon. Tinguhaa nga dilibation sa mga bata nga kinahanglan silang mohimo oghulagway nga sama nga mao gayud. Sa ilang pag-drawing,parehasa ang imong pagdayeg sa ilang mga paningkamot.Kon duna kay pangutana kabahin sa gi-drawing sa usa,ayaw pangutan-a og, “Unsa man nang imong gi-drawing?”hinoon, ingna, “Sultihi ako kabahin sa imong gihimonghulagway.”

Panagsa, mahimo kang mogamit sa mga pahina nga kolo-ranan gikan sa Ang Higala. Kon pakoloron nimo ang mgabata sa litrato sa Manluluwas, pahinumdumi sila sa pagta-mud ug sa pagtahod.

Kon oras na alang sa pagpadayon sa leksyon, mahimokang mangutana sa imong mga gitudloan sa pagsulti sa usag-usa kabahin sa mga hulagway. Pangutan-a sila kon unsaykalabutan sa litrato ngadto sa leksyon. Imbitaha sila sa pag-paambit sa ilang mga pagbati kabahin sa ilang gi-drawing.Usahay makatabang ang pag-display sa mga hulagway sulodsa nahibiling oras sa leksyon.

Kon ikaw nagtudlo og klase sa Simbahan, dasiga ang mgaestudyante nga ipakita ang ilang gi-drawing sa ilang pamilya.Makatabang kini sa paghinumdum kon unsay ilang nakat-unan. Makahatag usab kini og kahigayunan sa mga ginika-nan nga mahisgutan ang mga baruganan sa ebanghelyo ubansa ilang mga anak.


MGA EHEMPLO

Hunahunaa kuno ang pagtudlo sa pagmarka sa mga kasu-latan ngadto sa mga tawo nga wala pa gayud makakita ogusa nga nagmarka sa mga kasulatan. Maglisud gayud sila sapagsabut kon sulayan nimo pagpasabut pinaagi sa mgapulong lamang. Apan tingali wala gayuy mahimong prob-lema kon imo silang pakit-on og namarkahan na nga mgapahina sa kasulatan. Hunahunaa kuno ang pagpagpasabut saikapulo ngadto sa kabataan nga wala masayud unsay kahu-lugan sa pulong nga usa sa ikapulo. Mas klaro nilang masab-tan ang ikapulo kon imo kining pakit-on og ehemplo, sapagkatag og 10 ka sinsilyo ug ibutang ang usa niini sulod sasobre.

Isip magtutudlo sa ebanghelyo, kasagaran maagian nimoang mga hagit sa pagtabang sa uban nga masabtan angpipila ka butang nga wala kaayo nila masabti kaniadto. Usaka paagi sa pagtuman niini mao ang paggamit og mgaehemplo. Importante nga masulti ang mga baruganan ugipasabut kon unsaon kini sa paggamit, apan ang imongpanudlo mas labawng epektibo kon hatagan usab nimo ogmga ehemplo.

Kinahanglan ihatag nimo ang mga ehemplo kasagaranpanahon sa leksyon sa pagsiguro nga ang mga estudyantemakasabut unsay imong gitudlo. Sa pahina 73 niini ngalibro, adunay sugilanon sa usa ka magtutudlo kinsa untamakagamit og ehemplo sa usa ka leksyon sa Primary kaba-hin sa pagpadayag. Gipresentar niya og maayo ang leksyon,gamit ang nagkalain-laing mga pamaagi. Dapit na sa katapu-san sa leksyon, ang magtutudlo mihatag sa pangribyu ngapangutana: “Kinsa may adunay katungod sa padayag alangsa Simbahan?” Ang tanang bata miisa sa kamot. Tanan silakahibalo sa tubag: ang Presidente sa Simbahan. Apan angmagtutudlo dayon nakamatikud, aksidente lang, nga angmga estudyante wala masayud unsay iyang buot ipasabut sapulong nga pagpadayag. Kon nakahatag pa unta sya og pipilaka yano nga mga ehemplo sa sayo sa leksyon, sama sa usa kakaugalingong kasinatian diin siya gigiyahan sa Espiritu Santoo sa hitabo diin ang Ginoo namulong ngadto ni JosephSmith sa Unang Panan-awon, unta kadto makahatag ogkalainan.

Unsaon sa Paggamit og mga Ehemplo

Dunay daghang mga pamaagi unsaon sa pagpresentarang mga ehemplo. Ang pinakaimportante mao nga ikawmogamit og mga ehemplo nga makatabang sa uban ngamakasabut og maayo kon unsay imong gipanudlo. Angmosunod maoy pipila sa mga ideya.

Nailhan na nga mga Ehemplo sa dili Pamilyar nga mgaIdeya

Kon ikaw naghisgut og usa ka konsepto nga dili pamilyarsa imong mga gitudloan, makagamit ka og tino, pamilyarnga mga ehemplo pagtabang kanila nga makasabut. Samapananglit, kon ikaw naghisgut kabahin sa mga ordinansa sapriesthood, mahimo kang moingon, “Ang bunyag, ang sak-ramento, ang kaminyoon sa templo alang sa kahangturanmga ehemplo sa mga ordinansa sa priesthood.” Kon angimong ipasabut mga propeta, mahimo kang moingon,“si Adan, si Abraham, ug si Moises mga propeta sa karaang

panahon. Ang pipila ka mga ehemplo sa ulahing adlaw ngamga propeta mao sila si Joseph Smith, David O. McKay, EzraTaft Benson, ug Gordon B. Hinckley.”

Mahimong malisud kini uban sa dili mahikap nga mgakonsepto, sama sa pagtuo, paghugas sa mga sala, o pagtubos.Mas labing maayo usahay ang pagtudlo sa mao nga mgakonsepto uban sa mga sugilanon, pangkumpara, o butangnga ikapakita sa leksyon (tan-awa sa “Mga Pagtandi ugPaggamit og mga Butang sa Leksyon [Object Lessons],” mgapahina 163–64).

Mga Ehemplo Nga Nagdemonstrar og mga Kahanas [Skills]Kasagaran ang labing maayo nga paagi sa pagtudlo og usa

ka abilidad mao ang pagdemonstrar kon unsaon kini sa pag-himo. Sama pananglit:

� Sa pagtabang sa uban unsaon sa pag-andam og leksyon,pagpaambit og outline sa usa ka leksyon nga imo nangnaandam.

� Imbis nga sultihan lang nimo ang uban kabahin sa tabangalang sa pagtuon nga anaa sa mga kasulatan ug sa pagpa-sabut kanila unsaon kini sa paggamit, paablihi ang ilangmga kasulatan ngadto sa Topical Guide, sa Bible Dictionary,sa mga footnotes, ug lain pang makatabang. Dayon ipakitaunsaon paggamit niini.

Mga Ehemplo Nga Nagdemonstrar og mga BarugananAng ubang mga ehemplo mahimong idemonstrar. Ang

mosunod nga sugilanon nagpkita kon giunsa sa usa ka mag-tutudlo sa Primary pagdemonstrar ang prinsipyo sa pagpakig-bahin:

“Ang magtutudlo sa pundok sa nanag-edad og tulo ka tuigsa Primary misulti og makadiyot kabahin sa pagpakigbahindayon mipaambit og duha ka mugbo nga mga sugilanonkabahin sa mga bata kinsa mipakigbahin. Gibutang niya angmga newspapers sa salog ug gihatagan ang mga bata og inu-mol nga lapok. Nakamatikud siya nga ang iyang inumol ngalapok mas gamay kay sa uban ug midapit sa mga bata, satinagsa, nga bahinan siya. Sa sinugdanan nag-ukon-ukon angmga bata, apan sa dihang nakita nila ang iyang kaandam ngamakigbahin kanila, nalingaw sila sa pagpakigbahin—dili langngadto sa ilang magtutudlo, apan sa usag-usa. Ang leksyonnaghatag og higayon sa mga bata dili lang aron mapasabutang konsepto sa pagpakigbahin, apan usab makasinati sa mgapagbati nga maoy mga kabahin sa konsepto sa pagpakigba-hin,” ( Janelle Lysenko, “Tools for Teaching Tots,” Ensign,Mar. 1987, 71).

Mga Istorya Nga Maghatag og mga Ehemplo sa mga Tawonga Nagsunod sa Mga Baruganan sa Ebanghelyo

Pipila ka mga baruganan, sama sa hugot nga pagtuo,gugma, pagkamaunongon, ug paghinulsol, dili mapakita kaykini nagpasabut sa espirituhanong mga kamatuoran nga dilinato makita. Pero uban sa mga istorya makapaambit ka ogmga ehemplo sa mga tawo nga nagsunod niini nga mgabaruganan. Sama pananglit, ikaw makagamit sa istorya niJose sa Ehipto nga miikyas gikan sa asawa ni Potiphar aronpagtudlo kabahin sa kaligdong. Ikaw mahimong motudlo sapagkamaunongon pinaagi sa pagsaysay sa istorya ni JohnTaylor ug Willard Richards, nga boluntaryong mibutang sa

168


169

piligro sa ilang mga kinabuhi sa Carthage Jail uban saPropeta Joseph Smith ug sa iyang igsoong si Hyrum.Mahimong mopakigbahin usab ikaw sa imong kaugalingongmga kasinatian. Mga istorya nga dili tinuod [fictional], lakipsa mga sambingay, makahatag og mga ehemplo kon unsaonpagsunod sa mga baruganan sa ebanghelyo. (Alang sa mgasumbanan ug mga sugyot sa paggamit og mga “MgaIstorya,” tan-awa sa mga pahina 180–82.)

MGA FLANNEL BOARD

Ang mga flannel boards maoy mabitbit nga mga boardaron mabutangan sa mga litrato, kasagaran aron pagsaysaysa istorya. Kini nga himan sa pagtudlo epektibo alang samga bata. Kon mogamit ka og flannel board, mahimongmodapit ka sa mga bata nga motabang kanimo sa pagpahi-mutang sa mga litrato. Human og gamit sa flannel board sapag-istorya, mahimong tugotan ang mga bata sa paggamitsa mga litrato sa pagsubli sa pagsaysay sa istorya.

Unsaon Paghimo og Flannel Board

Sa paghimo og flannel board:

1. Paggunting og baga nga kartolina, paggabas og nipis ngaplywood, o samang materyal.

2. Paggunting og baga nga dekolor nga planela, panaptongde lana, brushed nylon knit, o gasgason nga burlap ngamay igong gidak-on nga mosaylo sa kada kilid sa gigabasnga plywood.

3. Sa gibale nga pagpilo nga panapton, ibutang sa tunga.Libuta pagputos sa panapton ang mga ngilit sa kilid saboard ug panapton sa likod sa board.

Unsaon Paghimo og mga Litrato sa Flannel-Board

Sa paghimo sa imong kaugalingong mga litrato diha saflannel board:

1. Pag-drawing og litrato, o Pagpaluta ug kolori ang litratogikan sa magasin sa Simbahan, manwal, o ubang mgakapanguhaan.

2. Paggunting og litrato.

3. Pagpapilit o pag-tape og litrato diha sa mas baga ngapapel.

4. Pagbutang og planela o papel de liha o ubang sagalsalongmateryal diha sa luyo sa bagang papel. Makatabang kininga mopilit ang litrato diha sa flannel board.

Mga litrato sa tawo, mga hayop, ug mga butang mahi-mong i-order pinaagi sa Church Materials Catalog. Sa kataloggitawag kini og mga ginunting nga visual aids.

MGA DULA

Ang mga dula mohatag og nagkalain-laing mga leksyonug tugotan ang mga estudyante sa pagbinayloay og mgaideya sa usag usa. Makakuha ikaw og mga ideya alang samga dula diha sa mga manwal sa leksyon nga gihimo saSimbahan, mga magasin sa Simbahan ug Family HomeEvening Resource Book.

Unsaon sa Pagpili og mga Dula

Samtang ikaw mopili sa mga dula aron magamit sa mgaleksyon, siguroa nga:

� Mopalig-on sa mga baruganan sa ebanghelyo nga imonggitudlo.

� Mobagay sa lugar diin ikaw magtudlo.

� Mobagay sa pangidaron niadtong imong gitudloan ug sagidaghanon sa grupo.

� Sayon nga sabton.

� Mokuha lamang og gamay nga bahin sa leksyon. Sa lainghigayon, ang dula mahimong magkinahanglan og dakonga bahin sa leksyon, pero kini exception, dili ang lagda.

� Dili moawhag og kompetisyon. Likayi gayud nimo angpaghatag og mga ganti sa mga estudyante nga “nidaug.”

� Mohatag ang tanang mga estudyante og kahigayunan sapag-apil ug mopabati nga malampuson. Dayega gayud angmga estudyante nga managsama tungod sa ilang maayongpaningkamot.

Mga Ehemplo sa mga Dula

Pagpares-pares nga DulaNiining dulaa, ang mga estudyante mangita og paris nga

duha ka kard nga adunay kalabutan sa impormasyon o mgalitrato. Hunahunaa ang mosunod nga ehemplo, nga mahi-mong magamit sa klase sa Primary:

Pagkuha og 12 ka buok papel nga managsama ang gidak-on nga adunay igong gidak-on aron makita sa tanan. Sa laingkatunga nga mga papel, butangi o drowingi og mga litratonga may kalabutan sa leksyon. Sa laing katunga, isulat angmga kahulogan sa mga litrato. Sa mga kilid nga walay litratoo kahulogan, numerohi ang mga papel og 1 hangtud sa 12.Sa hustong panahon sa leksyon, ipahimutang ang mga papelsa salog, nga naghayang ang ginumerohang kilid, o i-tapekini sa poster board. Wala kinahanglana nga magsunod angnumero.

Sa pagdula niini, papuli-puliha ang kada tawo sa pagpiliog duha ka buok papel. Baliha ang mga papel aron matan-awkon kini aduna bay mga litrato ug angay nga impormasyon.Kon kini magparis, kuhaa kini gikan sa uban. Kon dili silamagpares, ibalik kini sa nahimutangan, nga naghayang angginumerohan, ug tugoti ang sunod nga tawo sa pagpili ogduha ka buok nga papel. Human maparis ang tanang mgalitrato ug mga paghulagway, hisguti kon sa unsa nga paagikini may kalabutan sa leksyon.

Mahimo usab nga mogamit ka sa mosunod nga mga nag-kalain-laing pamaagi niini nga dula:

� Isulat ang katunga nga bersikulo sa kasulatan diha sa usaka papel ug ang katunga sa bersikulo sa laing papel. O isu-lat ang kabahin sa hugpong sa mga pulong sa kasulatandiha sa papel ug ang uban sa laing papel. Sama pananglit,ang ubang paris mahimong “Pagpahiuli sa” ug “angebanghelyo”; “Ang panan-aw ni Lehi” ug “sa kahoy sakinabuhi”; ug “puthaw” ug “gunitanan.”

� Isulat ang numero sa matag Artikulo sa Hugot nga Pagtuosa 13 ka lain-laing mga papel. Sa 13 ka nagkatakdo ngamga papel, isulat ang importante nga mga pulong gikansa kada artikulo.


Tag-an tag-an nga DulaNiini nga dula, ang magtutudlo mohatag og nagsunodsu-

nod nga ilhanan aron pagtabang sa mga estudyante sa pag-ila sa pihong tawo, lugar, butang, sugilanon sa kasulatan,o baruganan. Mahimo nimo kining gamiton sa pagpaila ogleksyon o pagpasabut og maayo kabahin sa leksyon.

Sa pagdula niini, hatagi og ilhanan aron pagtabang niad-tong imong gitudloan sa pag-ila sa tawo o butang nga maykalabutan sa leksyon. Hatag og ilhanan kausa kada higayon,nga mahatagan ang mga estudyante og kahigayunan inigka-human sa kada ilhanan sa pag-ila sa tawo o butang.Pagsugod sa kinatibuk-ang mga ilhanan. Himoa ang mgailhanan nga mas piho hangtud adunay usa nga makatag-anog husto. Sama pananglit, ang mosunod nga mga ilhananmahimong magamit aron pagtabang sa mga estudyante sapag-ila ni propeta Moises:

Ako propeta sa Daang Tugon.

Nakigsulti ako sa Dios nawong sa nawong.

Gipadako ako sa Ehiptohanong prinsesa.

Ang akong tigpama-ba usa ka tawo nga ginganlan ogAaron.

Nangulo ako sa mga anak sa Israel paglingkawas sa pagka-bihag.

Mahimong mogamit kamo sa ka sa mosunod nga lain-laing pamaagi sa dula:

� Bahina ang klase nga magparis. Hatagi og usa ka pulongang usa ka tawo sa kada paris. Ang tawo kinsa nahibalo sapulong mohatag dayon sa usa ka pulong nga timailhanaron pagtabang sa iyang paris nga motag-an sa pulong.Sama pananglit, kon ang tawo gihatagan og pulong ngabunyag, siya mohatag og timailhan sama sa tubig, bunya-ganan, o iunlod. Kon ang tawo gihatagan og pulong Noe,mohatag siya og timailhan sama sa baha, mga hayop, arka,kalapati, o bangaw.

� Hatagi ang usa ka tawo og usa ka pulong. Ipatag-an sauban ang pulong pinaagi sa pagpangutana hangtud sa 20ka mga pangutana. Ang mga pangutana kinahanglan ngamatubag gayud og oo o dili.

� Padrowinga og litrato ang usa ka tawo aron pagrepresen-tar og pihong butang, tawo, o istorya. Ipatag-an sa ubanunsa ang girepresentar sa litrato.

Tubag nga DulaSa tagsa-tagsa nga mga piraso sa papel, isulat ang mga

pangutana nga makatabang sa mga estudyante sa pagribyuunsa ang nakat-unan sa katapusan sa leksyon. Ibutang angmga papel sa garapon o sa ubang sudlanan.

Sa pagribyu sa leksyon, pag-itsa og usa ka bulsita o ubanghumok nga butang ngadto sa usa ka tawo ug pakuhaa ogpangutana gikan sa sudlanan ug motubag niini. Dayon ipa-itsa nianang tawhana ang bulsita ngadto usab sa laing tawo,kinsa mokuha na usab og pangutana gikan sa sudlanan ugmotubag niini.

Ang Board GameSa board game, ang mga magdudula moirug og mga piyesa

sa dula gikan sa sinugdanang dapit hangtud sa tumoy pina-

agi sa pagtubag sa mga pangutana ug mosunod sa panudlo sagiandam nang daan nga mga kard sa dula. Ang board game,sama sa ehemplo sa ubos, mahimo nga buhaton ginamit angbagâ nga kartolina o magdrowing sa pisara. Mga sinsilyo oubang gagmay nga mga butang mahimong magamit ngamga piyesa sa dula kon maggamit ka og bagâ nga kartolina.Kon mogamit ka og pisara, gamita ang tisas aron pagsinyas sapagpairog sa mga estudyante. Ang mga kard sa dula kina-hanglan motudlo ug moribyu sa mga baruganan sa ebang-helyo. Sama pananglit, mahimong mag-andam ka og mgakard uban sa mosunod nga mga pamahayag:

� Ang imong manghod nga lalaki nagdala sa balay ogdulaan nga gipanag-iya sa iyang amigo nga si John.Miingon siya, “Si John adunay daghang mga dulaan. Dilikini niya pangitaon.” Mipasabut ka nga tungod kay angdulaan kang John, iuli gayud kini. Imong gikuyogan angimong igsoon aron pag-uli sa dulaan ngadto sa iyangamigo. Tungod kay kini matinud-anon man nga butangnga buhaton, moirog sa unahan og ika-unom.

� Wala ikaw makatuon alang sa eksamin sa eskwelahan. Sapanahon sa eksamin, nangupya ka sa tawo nga tupadnimo. Tungod kay dili man kini maayo, moirug ka pagba-lik og katulo.

Sa pagdula niini, ikulob pagbutang ang mga kard. Dayonpapuli-puliha ang mga magdudula sa pagpili og mga kard,mobasa sa gisulat, ug mokuha daan sa ilang mga piyesa sadula sumala sa gisulat

DINAPIT NGA MGA MAMUMULONG

Panagsa mahimo kang modapit og mamumulong aronmamulong niadtong imong gitudloan isip kabahin sa lek-syon. Sama pananglit, ang usa ka magtatambag sa AaronicPriesthood mahimong modapit og returned missionary aronmakigpulong sa mga young men kon unsaon nila pag-andam alang sa misyonaryo nga pag-alagad.

Unsaon sa Pagtrabaho uban sa Dinapit mgaMamumulong

Kinahanglan gayud nga mangayo sa pagtugot sa imongbishop sa dili pa modapit og mamumulong nga dili miyem-bro sa ward (tan-awa sa Tamdanan nga Basahon sa mgaPanudlo sa Simbahan, Basahon 2 Mga Lider sa Priesthoodug Kaabag [1998], 418). Kon madawat na ang pagtugot sabishop, sunda kini nga mga lakang:

170

PAGHUMAN

PAGSUGOD


171

1. Dapita ang mamumulong pag-una. Pahibaloa siya sahilisgutan sa leksyon, sa grupo sa edad sa mga tawo dihasa klase, unsa ang inyong gibati nga ang mga miyembrosa klase kinahanglan makakat-on gikan sa pasundayag,ug ang gidugayon sa iyang pagpamulong. Hatagi angmamumulong og kopya sa leksyon gikan sa manwal.

2. Kon nag-andam kamo og pangutana sa mamumulong,andama ang lista sa mga pangutana. Hatagi og kopya samga pangutana ang mamumulong diha sa klase.

3. Ipaila ang mamumulong sa dili pa siya mamulong.

MGA LECTURE

Usahay labing maayo niini ang pagpasabut og piho ngamga baruganan o makasaysayong mga panghitabo kaysapagdumala og hilisgutan o ubang kalihokan sa pagkat-on.Ang lecture mahimong epektibo kaayo kon kini gibuhat saangay nga panahon, sama sa imong paggamit og daghangmga materyal sa dinalidali, pagpresentar og kasayuran ngabag-o pa niadtong imong gitudloan, o pag-summarize saleksyon.

Unsaon sa Paghatag og mga Lecture

Ang lecture kasagaran mas epektibo sa mas hingkod ngamga estudyante kaysa batan-on pa kaayong mga estudyante,kinsa lisud nga molingkod sa hilum diin gikinahanglannilang maminaw nga walay laing gibuhat. Hinuon, ganialang sa mga hamtong, ang paghatag og lecture mahimonglaay kon kini dili maayong pagkasulti. Ang mosunod ngamga sumbanan makatabang kanimo sa paghatag og epek-tibo nga mga lecture:

� Sinatia ang imong kaugalingon sa leksyon aron dili kina-hanglang mobasa sa materyal kada pulong. Kini makata-bang kanioo nga magpabiling motan-aw kanunay sa mgaestudyante.

� Gamit ang ubang mga visual, sama sa mga litrato, mgakaratula, mga tsart, mga mapa, mga pisara, o overheadprojector. Kini nga mga materyal makadugang sa kaikagug makadasig pagtagad.

� Himoa nga may kalabutan ang lecture sa inadlaw ngasitwasyon aron magamit sa mga estudyante ang mgabaruganan sa ilang mga kinabuhi.

� Gamita ang pinulongan nga masabtan sa mga estud-yante.

� Lain-laina ang kataas ug ang tuno sa imong tingog aronadunay kalainan ug ipasabut og maayo ang importantenga mga punto.

� Kon mahimo, itugot ang mga pangutana ug mga panag-hisgut sa hilisgutan nga imong gipasabut. Bisan kon anglecture makahimo kanimo sa paghisgot og mas daghangideya kay sa tuyo nga humanon, kadaghanan sa mga lek-syon kinahanglang motugot sa mga estudyante sa pag-apil sa bisan unsa nga paagi.

PAGPAHISAMA

Kinahanglan kita nga “mopahisama sa tanan nga mgakasulatan ngari kanato, nga kini unta mahimo alang sa atongkaayohan ug sa atong pagkat-on” (1 Nephi 19:23).Mopahisama sa mga kasulatan nagpasabut sa pagsuta kon saunsa nga paagi ang asoy sa kasulatan susama sa mga kahim-tang karon ug sa pagpakita kon sa unsa nga paagi ang mgabaruganan nga ilang gitudlo may kalabutan sa atong mgakinabuhi. Sama pananglit, sa leksyon kabahin sa pagbarugalang sa kamatuoran, mopahisama ka sa istorya ni Abinadidiha sa korte ni Haring Noah niadtong imong gitudloan(tana-awa sa Mosiah 11–17). Sa pagtudlo sa atong espirituha-nong pagkabuta ug sa gahum sa Manluluwas sa pag-ayokanato ug sa paghatag kanato og mas dako nga espirituha-nong panan-awon, ikaw mahimong mopahisama sa istoryani Kristo nga nag-ayo sa tawo nga buta (tan-awa sa Juan 9).

Magamit nimo kini nga pamaagi nga pinaka-epketibo konikaw mohatag sa mga miyembro sa pamilya o sa miyembrosa klase og kahigayunan sa pagpamalandong unsa ang ilanggibasa. Sama pananglit, human sa pagtudlo sa tubag niJoseph Smith sa dihang hapit na siya mabuntog sa kaaway saSagradong Kakahoyan (tan-awa sa Joseph Smith—Kasaysayan1:15–16), mahimong hangyoon ang mga estudyante sa pag-balik og hinumdom ug gani pasulaton og kasinatian diin silagisulayan. Dayon dapiton nimo sila sa paghunahuna nga-nong importante nga sa mga panahon sa pagsulay maning-kamot sa “tanan [natong] mga gahum sa pagtawag sa Dios”(bersikulo 16).

Aron pagtabang sa mga miyembro sa pamilya ug sa mgamiyembro sa klase nga makakita nga ang mga kasulatanimportante, kinahanglan motudlo ka sa paagi nga makapahi-sama sa mga kasinatian sa mga propreta ug sa mga tawo saunang panahon ngadto sa mga kasinatian sa mga indibidwalkaron. Samtang ikaw nag-andam sa kada leksyon, pangutan-aang imong kaugalingon kon sa unsang paagi ang baruganan(o istorya o panghitabo) maingon og susama sa kasinatian samga miyembro sa pamilya o miyembro sa klase sa ilang kau-galingong mga kinabuhi. Sama pananglit, kon ikaw nagtudloog leksyon nga naglakip og paghisgut sa Napulo ka mgaSugo, mahimong maglibug ka unsaon pagtudlo kabahin sasugo batok sa paghimo ug pagsimba sa mga kinulit nga mgaimahen (tan-awa sa Exodu 20:4–5). Kadaghanan sa mgamiyembro sa Simbahan adunay gamay nga kasinatian sa pag-simba sa mga kinulit nga mga imahen. Bisan pa niana, adu-nay daghan pang laing mga butang nga ang mga tawousahay “nagsimba.” Samtang magtudlo ka, mahimongimong ipahisama ang karaang sugo sa Exodu 20:4–5 ngadtosa usa ka butang nga mas pamilyar: ang pagsimba og kwartasa modernong katilingban, ang athleticism, ang lingaw-lingaw, o popularidad.

Hapit kada istorya sa mga kasulatan mapahisama sa atongmga kinabuhi. Hunahunaa ang mosunod nga istorya sa usaka magtutudlo kinsa mipahisama sa asoy sa kasulatan niad-tong iyang gitudloan:

Usa ka ward nakasinati og problema sa magtutudlo saPrimary nga manghatag og pagkaon kada semana sa pana-hon sa klase. Ang mga pagkaon nakapalinga gikan sa Espiritu


ug ang tumong sa atensyon sa mga bata napalayo gikan saleksyon. Ang presidente sa Primary mihangyo sa ward tea-cher improvement coordinator sa pagpresentar og panahon sapagpakigbahin nga mosulbad sa problema.

Ang teacher improvement coordinator naghunahuna og mgapaagi sa pagpresentar sa mga ideya ngadto sa mga magtu-tudlo ug sa mga bata. Walay usa sa mga pamaagi nga mai-ngon og husto. Dayon samtang siya naghunahuna pag-usabsa iyang buluhaton usa ka buntag, nahinumdum siya sa asoyni Kristo nga nagpakaon sa 5,000, nga bag-ohay pang nabasasa iyang pamilya. Iyang nahinumduman nga si Jesus naka-pakaon sa mga panon, adunay mga tawo nga misunodkaniya tungod kay sila ganahan nga hatagan og pagkaon,dili tungod kay sila ganahan maminaw sa ebanghelyo (tan-awa sa Juan 6:26–27).

Nianang pagka-Dominggo, ang teacher improvementcoordinator nga magtutudlo miasoy niini nga istorya. Iyanggigamit ang istorya aron pagtudlo sa tinuod nga rason sapagtambong sa Primary aron paghatag ug pagdawat og espi-rituhanong pagkaon.

Laing paagi sa pagtabang sa uban nga mahisama ang mgakasulatan sa ilang mga kaugalingon mao ang pagbutang sailang mga kaugalingon sa sulod sa kasulatan. Sama panang-lit, kon dunay usa ka tawo nga mobutang sa iyang kaugali-ngon sa Santiago 1:5-6, ang pagtulun-an sa pag-ampomahimong magamit niya sama kaniadto ni Joseph Smith:

“Kon [ako ] nakulangan og kaalam, [ako] mangayo saDios, nga nagapanghatag ngadto sa tanang mga tawo samadagayaon gayud, ug sa walay pagpamoyboy; ug kiniigahatag [kanako]. Hinoon kinahanglan [ako] mangayouban sa pagtoo, sa walay pagduhaduha.”

Daghang mga higayon nga atong mapahisama ang mgakasulatan sa atong mga kinabuhi pinaagi sa pagpangutana,“Unsa ang buot nga ipakat-on kanato sa propeta nga nagre-kord niini nga asoy? Nganong iyang gilakip kining partikularnga mga detalye? “Sama pananglit, kon mangutana kitaniini kabahin sa istorya ni Enos, kita makadiskubre og mgapaggamit sa atong kaugalingon nga mga kasinatian uban sapag-ampo. Makakat-on kita nga ang pag-ampo usahay nagki-nahanglan og dakong paningkamot ug nga ang LangitnongAmahan motubag sa atong mga pag-ampo. Makakat-on usabkita nga ang mga ginikanan makaimpluwensya sa ilang mgaanak, gani kini molungtad og daghang mga tuig alang samga anak sa pagsunod sa mga pagtulun-an sa ilang mgaginikanan.

Samtang kita mopahisama sa mga kasulatan diha saatong mga kaugalingon ug motabang sa uban sa paghimoog susama, atong makita ang gahum sa pulong sa Dios samatag aspeto sa atong mga kinabuhi.

MGA MAPA

Makakaplag ka og mga mapa sa mga edisyon sa Santos saUlahing mga Adlaw nga mga kasulatan, mga manwal sa lek-syon nga hinimo sa Simbahan, mga magasin sa Simbahan,ug sa librarya sa balay-tigumanan.

Unsaon Paggamit ang mga Mapa

Mahimong magamit nimo ang mga mapa sa mga leksyonpinaagi sa:

� Pagpapangita sa mga estudyante sa mga siyudad nga gihis-gutan sa mga asoy nga imong gitun-an diha sa mga kasu-latan ug sa kasaysayan sa Simbahan.

� Pagpadrowing sa simple nga mga mapa diha sa pisara.

� Pagpapangita sa mga dapit nga may kalabutan, sama samga nasud diin ang full-time nga mga misyonaryo nag-ala-gad o mga siyudad diin ang mga templo nahimutang.

PAGMEMORYA

Kon kita magmemorya sa mga kasulatan, mga kinutlo,mga himno, ug mga awit sa Primary, kini mahimong tinub-dan sa kahupayan, paggiya, ug inspirasyon alang kanato.Samtang kita mohinumdom niini, kini makatabang kanatonga mobati sa impluwensya sa Espiritu Santo bisan hain kita.

Ang pagmemorya magkinahanglan og tinuyo, tiningubnga paningkamot. Makatudlo usab ikaw sa uban og makata-bang nga mga pamaagi sa pagmemorya. Makasugyot usabikaw og makadasig nga mga materyal nga ilang memorya-hon.

Unsaon Pagtabang sa mga Estudyante saPagmemorya

Ang mosunod nga mga ideya mahimong magamit sa pag-tabang sa mga estudyante sa pagmemorya. Samtang ikawmaghunahuna niini nga mga ideya, hinumdumi nga kad-tong imong gitudloan makahinumdom sa materyal og masdugay kon kini makahuloganon ngadto kanila. Siguroa ngasila nakasabut sa kahulogan sa mga pulong nga ilang gime-morya.

Isulat sa Pisara ang Unang Letra sa Kada Pulong ngaPagamemoryahon

Mahimong imong isulat ang mosunod nga mga letra sapisara aron pagtabang sa mga estudyante sa pagmemorya saikaduhang artikulo sa hugot nga pagtuo:

K N S D A A S K U S I A S J U S E S

Itudlo ang mga letra samtang ikaw nagsubli sa matagtukma nga pulong.

Bahina ang mga Materyal ngadto sa Mugbong mgaHugpong sa mga Pulong o mga Linya

Ang mosunod mao ang pipila ka mga ehemplo konunsaon nimo paggamit niini nga pamaagi:

� Ipasulti pag-usab sa tanan ang mugbong hugpong sa mgapulong nga magdungan, usa ka hugpong sa mga pulongmatag higayon. Sama panangalit, sa pagmemorya sa MgaProberbio 3:5-6, ang mga estudyante mahimong mosultipag-usab sa mosunod nga bahin sa tudling: (1) “Sumaligka sa Ginoo sa bug-os mong kasingkasing;” (2) “ug ayawpagsalig sa imong kaugalingong salabutan.” (3) “Sa tanannimong mga dalan ilha siya,” (4) “ug siya magamando saimong mga alagianan.”

172


173

� Bahina ang mga estudyante ngadto sa grupo. Hatagi angkada grupo og usa sa mga hugpong sa mga pulong.Samtang itudlo nimo ang matag grupo, ipasulti nila pag-usab ang ilang hugpong sa mga pulong. Matag karon ugunya mahimo nimong ipasulti kanila ang hugpong samga pulong diha sa ilang mga hunahuna kaysa imongipasulti ang mga pulong og kusog. Samtang ang mgaestudyante kanunay nga makadungog sa hugpong samga pulong, sa dili madugay sila makasubli sa tananghugpong sa mga pulong sa husto nga pagkahan-ay.

� Ipasulti pag-usab ang mga pulong nga hinugpong, mohu-nong aron pagtugot sa mga estudyante nga makasulti sasunod nga hugpong sa mga pulong.

� Pag-andam og sinulat nga kopya sa mga pulong, ugguntinga ang hugpong sa mga pulong aron mahimonggilis sa mga pulong. Human masulti ang bersikulo samakadaghan, ipakita ang gilis sa mga pulong nga walamahan-ay. Ipahan-ay sa mga estudyante ang gikatag ngagilis sa mga pulong.

Isulat sa Pisara ang Materyal nga PagamemoryahonIpabasa sa mga estudyante ang materyal sa makadaghan.

Sa hinayhinay papasa o pagtabon og dugang mga pulonghangtud ang mga estudyante makamemorya sa materyal

Paggamit sa MusikaMakagamit ikaw og musika aron pagtabang sa mga estud-

yante sa pagmemorya. Sama pananglit, makatudlo ka samga libro sa mga kasulatan o ang Mga Artikulo sa Hugotnga Pagtuo gikan sa Children's Songbook, mga pahina 114–17,119, 122–33. Gani kini mahimong makapaikag nga pamaagisa pagtudlo sa mga hamtong ug mga batan-on.

Ipraktis sa Makadaghan ang Namemoryang MateryalImportante kining ipraktis ang materyal nga atong gime-

morya. Samtang ikaw nagtino unsaon sa pagpraktis, huna-hunaa ang gitas-on sa materyal nga memoryahon. Angmubo nga kasulatan mahimong makat-onan dayon. Angbag-o nga kanta mahimong matudlo usa ka linya kada higa-yon. Usa ka bahin alang sa espesyal nga programa malagmitmolungtad og dugay nga panahon sa pagpraktis. Ribyuhaang materyal matag karon ug unya uban niadtong imonggitudloan. Awhaga ang mga indibidwal sa pagpraktis ngasila ra.

MUSIKA

Ang Unang Kapangulohan miingon:“Ang makadasig nga musika usa ka mahinungdanong

bahin sa atong mga miting sa simbahan. Ang mga himnomodapit sa Espiritu sa Ginoo, momugna og pagbati sa pagta-hud, mohiusa kanato isip mga miyembro, ug mohatagkanato og paagi sa pagdayeg sa Ginoo.

“Ang pipila sa mga pinakanindot nga mga sermon gisang-yaw pinaagi sa pagkanta sa mga himno. Ang mga himnomotandog kanato sa paghinulsol ug pagbuhat og maayo,molig-on sa pagpamatuod ug hugot nga pagtuo, mohupay

sa nagmagul-anon, mohupay sa nagbangutan, ug modasigkanato sa paglahutay hangtud sa katapusan” (Hymns, ix).

Ang mga himno mohatag kanato og dakong kadasig ugkahupayan sa tibuok natong kinabuhi kon kita makame-morya niini ug dayon hinunduman kini sa mga panahonsa panginahanglan.

Si Elder Dallin H. Oaks miawhag sa tanang mga miyembrosa Simbahan sa paggamit og mga himno kanunay aron pag-lig-on sa ilang mga kaugalingon ug sa uban:

“Akong gihunahuna kon naghimo ba kita og igongpaggamit niining pinadala sa langit nga kapanguhaan saatong mga miting, sa atong mga klase, ug sa atong mga pani-malay. . . .

“Kinahanglan gayud nga kanunay kitang mogamit saatong mga himno aron mahiuyon kita sa Espiritu sa Ginoo,sa paghiusa kanato, ug sa pagtabang kanato sa pagtudlo ugpagkat-on sa atong doktrina. Kinahanglan gayud nga gami-ton nato pag-ayo ang atong mga himno sa misyonaryo ngapagtudlo, sa mga klase sa doktrina, sa mga miting sa korum,sa mga home evening, ug sa mga pagbisita sa home tea-ching” (sa Conference Report, Okt. 1994, 10, 13; o Ensign,Nob. 1994, 10, 12).

Pagpanindot sa mga Leksyon uban sa Musika

Mahimo ka nga mogamit og musika sa lain-laing mgapaagi aron pagpanindot sa inyong mga leksyon ug modapitsa Espiritu Ang mosunod maoy pipila ka mga ehemplo.

Pagtudlo o Pagribyu sa Baruganan sa EbanghelyoKadaghanan sa mga himno makatabang kanimo sa

patudlo sa mga baruganan sa ebanghelyo o pagribyu sa mgabaruganan nga imo nang nahisgutan.

Kon mogamit og awit sa pagtudlo og baruganan, mahi-mong mangutana ka sa mga estudyante aron pagtabangkanila sa pagpamalandong sa mensahe sa awit o pag-awhagog panaghisgut. Sama pananglit, sa dili pa mokanta ang mgaestudyante sa “Keep the Commandments” (Hymns no. 303;Children's Songbook, 146–47, mahimo ka nga mangutana,“Ngano sa inyong hunahuna nga atong bation ang pagkalu-was ug kalinaw kon kita nagsunod sa mga sugo?” Mahimo kanga mogamit sa “I Lived in Heaven” (Children's Songbook, 4aron pagtudlo sa mga bata sa plano sa kaluwasan. Mahimoka nga mogamit sa “Unsa Kalig-on ang Tukuran”; Mga Himnoug mga Awit sa mga Bata nu. 6–7) aron pagtabang niadtongimong gitudloan nga makasabut nga ang Manluluwas mota-bang kanato pag-atubang sa kalisdanan. Sa pagtudlo kabahinsa paghupay nga atong madawat sa kamatayon sa usa kahinugugma, mahimo ka nga mogamit sa “Where Can I Turnfor Peace?” (Hymns no. 129)

Human sa pagtudlo sa baruganan sa ebanghelyo, mahi-mong mangutana ka sa imong gitudloan, “Unsa nga himnoang makatabang kanato nga makahinumdom niini nga baru-ganan?” Dayon kantaha ang usa sa mga himno nga ilanggisugyot. Uban sa mga bata mahimo ka nga mokanta sa awitug dayon mangutana kon sa unsa nga paagi ang awit maga-mit sa leksyon. Dayon makadapit ikaw kanila sa pagkanta saawit uban kanimo.


Paghatag og Panabut sa KasulatanAng kada himno sa hymnbook sa Simbahan giubanan og

mga pakisayran sa kasulatan, diin gibutang sa indeks (tan-awa sa Hymns, mga pahina 4l0–14). Kadaghanan sa mgaawit sa Mga Himno ug mga Awit sa mga Bata usab adunaymga pakisayran sa kasulatan. Mahimo ka nga modangupniini nga mga pakisayaran aron pagpangita og mga awit ngamopahiangay sa partikular nga leksyon. Sama pananglit konikaw magtudlo sa Juan 13:34–35, mahimong imong pakan-tahon ang mga estudyante sa “Love One Another” (Hymnno. 308; Children's Songbook, 136, usa sa mga himno ngamahibagay niini nga mga bersikulo.

Pagtabang sa mga Estudyante sa Paglig-on ug Pagpahayagsa Ilang mga Pagpamatuod

Samtang ang mga estudyante nagkanta sa mga himno ugsa ubang mga awit sa Simbahan, ang Espiritu makahatag ogpagmatuod kanila sa pagkatinuod sa mga baruganan ngagitudlo. Adunay ubang mga awit kansang mga pulongmismo mga pamahayag og pagpamatuod, mao nga sa pag-kanta niini ang mga tawo hiniusang makahatag sa ilang mgapagpamatuod. Ang maong awit naglakip sa “Ako Nasayudnga Akong Manunubos Buhi” (Mga Himno ug mga Awit samga Bata, 38–39); “Ako Anak sa Dios” (Mga Himno ug mgaAwit sa mga Bata, 58); “Salamat O Dios sa Usa ka Propeta”(Mga Himno ug mga Awit sa mga Bata, 36); ug “Did JesusReally Live Again?” (Children's Songbook, 64).

Si Presidente Gordon B. Hinckley mipasabut kon giunsasa musika pagpalig-on sa iyang pagpamatuod kang PropetaJoseph Smith:

“Daghang mga tuig ang milabay sa dihang nag-edad ogdose gi-orden ako sa pagka-deacon, ang akong amahan, ngamao ang presidente sa among stake, midala kanako sa akongunang miting sa stake priesthood. . . . Nagdungan kini ngamga lalaki sa pagpataas sa ilang kusog nga mga tingog, anguban adunay mga linitokan sa mga pulong nga gikan sakayutaan sa Uropa diin miabut sila isip mga kinabig, angtanan nanganta niini nga mga pulong uban sa maanindotnga espiritu sa pagtuo ug pagpamatuod:

“Daygon nato ang tawo kinsa pinili!Pinili nga mahimong propeta.Gitugyan kaniya ang kamatuoran,Hari moyukbo ug nasud motahud.

[“Daygon Kanang Tawo,” Himno, nus. 360–61],Mga Baruganan sa Ebanghelyo.

“Nanganta sila kabahin ni Propeta Joseph Smith, ug sam-tang sila nagbuhat sa ingon mitubo pag-ayo sa akong kasing-kasing ang dakong gugma ug pagtuo sa gamhanang Propetaniini nga dispensasyon. Sa akong pagkabata natudloan akopag-ayo og daghan bahin kaniya sa mga miting ug mgaklase sa among ward ingon man sa among panimalay; peroang akong kasinatian niana nga miting sa stake priesthoodlahi. Dayon akong nahibaloan, nga pinaagi sa gahum saEspiritu Santo, nga si Joseph Smith, sa pagkatinuod propetasa Dios” (“Praise to the Man,” Ensign, Ago. 1983, 2).

Pagtapos sa Leksyon ug Pag-awhag sa mga Estudyante saPaggamit sa Baruganan sa Ebanghelyo

Sa pagtapos sa leksyon, ang usa ka himno o awit mahi-mong makatingub sa baruganan nga gitudlo ug mohatag ogmakadasig nga mensahe. Sama pananglit, sa pagtapos sa lek-syon sa paghupot sa mga sugo, mahimong imong pakanta-hon ang mga estudyante sa “Choose the Right” (Hymns, nu.239); “Keep the Commandments” (Hymns nu. 303; Children'sSongbook, 146–47; “Pangahas sa Pagbuhat sa Matarung” (MgaHimno ug mga Awit sa mga Bata , 64); o “Nephi's Courage”(Children's Songbook, l20–21).

Pag-ugmad sa mga Pagbati sa Balaang Pagtahud Ikaw ug ang imong pamilya mahimong mokanta sa mga

himno ug uban nga awit sa mga family home evening,family council, ug ubang mga panagpundok aron pag-awhagog mga pagbati sa balaang pagtahud ug mopauswag sa pag-tuon sa ebanghelyo sa pamilya. Diha sa lawak-klasehanan,mahimong mopatugtog og girekord nga musika o mopatug-tog sa piano samtang ang mga estudyante mosulod sa lawak-klasehanan. Kini makatabang sa paghimo og balaanongpagbati ug pag-andam sa mga estudyante alang sa leksyon.

Laing mga paagi nga mahimong makapaugmad og bala-ang pagtahud naglakip sa pagpatugtog og malumo ngamusika samtang nagbasa ka og istorya o samtang ang mgabata nagdrowing og mga litrato kabahin sa leksyon. O mahi-mong imong pakantahon sa awit sama sa “Tell Me the Storiesof Jesus” (Children's Songbook, 57 samtang ang mga estud-yante nagtan-aw sa mga litrato sa sa mga istorya sa kasulatan.

Pagpili ug Pag-andam og Angay nga Musika

Kon magpili og musika alang sa leksyon, dangup sa mgaindeks sa Hymns ug sa Songbook sa mga Bata alang sa mgahimno ug mga awit nga may kalabutan sa hilisgutan sa lek-syon. Ang mga rekording sa audiocassette ug compact disc samusika sa Hymns o Songbook sa mga Bata ug ubang musika saSimbahan gilista sa Katalogo sa mga Materyal sa Simbahan[Church Materials Catalog]

Siguroa gayud nga bisan unsang musika nga imong gami-ton nga dili mga materyal nga gihimo sa Simbahan mahisu-bay sa mga sumbanan sa Simbahan (tan-awa ang “Musika”nga seksyon sa Handbook sa mga Panudlo sa Simbahan. Angmusic chairman sa ward o direktor sa musika makatabangkanimo sa pagpili ug sa pag-andam og angay nga musika.

Kon ikaw magplano sa pagkanta o mangulo og himno oawit, seguroa gayud nga mahibalo ka og maayo sa mgapulong aron ikaw makahatag og pagtagad niadtong imonggitudloan kaysa sa hymnbook o sa basahon sa awit.

Mga Sugyot alang sa Pag-conduct sa mga Awit

Ribyuha ang mga seksyon “Paggamit sa Hymnbook” saHymns 379–86 ug “Paggamit sa Songbook” diha sa Children'sSongbook mga pahina 300–304). Pagkat-on sa unang impor-tante nga mga sundanan sa pag-beat alang sa mga awit.Hunahunaa usab ang mosunod nga mga sugyot:

174


175

� Kon mangulo og himno o awit, mahimo ka nga mogamitsa imong mga kamot sa pagsinyas sa pitch ug sa tempo, osa kapaspas, sa awit. Sa pagsinyas sa pitch, iposisyon angimong mga kamot nga pinahigda, ug samtang nagkanta,ipataas ang imong kamot sa pagsinyas og mas taas ngamga pitch ug ipaubos sa pagsinyas og mas ubos nga mgapitch. Samtang ikaw maghimo niini, ikompas ang imongkamot kon hinay ba o paspas ba aron pagsinyas sa hustonga tempo. Mahimo usab nimong idrowing ang sumba-nan sa awit sa pisara. Sama pananglit, ang sumbanan sasinugdanan sa “Ako Anak sa Dios” ((Mga Himno ug mgaAwit sa mga Bata, 58) pareho nga tan-awon niini:

— — — — — —— — — — sa —— — — anak — —

Ako child of Dios� Imbis mogamit sa beat pattern sa pag-conduct og awit,

hunahunaa ang paggamit og yano nga pagkompas sakamot nga nagpasabut sa mga pulong sa awit.

Pangayo og tabang sa direktor sa musika sa ward konimong gibati nga nagkinahanglan ka og dugang tabang sapagkat-on kon unsaon pag-conduct ang musika.

Paggamit sa Musika sa Pagtudlo sa mga Bata

Kadaghanan sa mga bata malingaw sa pag-apil sa mgamusikal nga mga kalihokan. Ang makapadani nga ritmo samusika makatabang sa mga bata nga mohinumdum unsaang ilang gikanta ug ang mga mensahe sa mga pulong. Angmusika makapadugang sa pagsabut sa mga bata sa mga baru-ganan sa ebanghelyo ug sa paglig-on sa ilang mga pagpama-tuod. Mahimo usab nga mogamit ka og musika sa pagsugatsa mga bata, pag-andam kanila alang sa pag-ampo, pagtu-mong sa ilang pagtagad sa leksyon, o pagpakalma kanilahuman sa kalihokan. Ang musika makapausab sa palakat saleksyon ug motugot sa mga bata sa paggamit sa ilangdugang kalagsik.

Daghang mga leksyon nga nagsugyot og mga awit ngamakatabang sa baruganan nga gitudlo. Dangup sa indeks saSongbook sa mga Bata alang sa ubang angay nga mga awit.

Dili na kinahanglan nga hanas ka nga musikero aronmakagamit og musika sa imong pagtudlo. Kon ikaw mag-andam pag-ayo ug malingaw sa pagkanta, ang mga batamalingaw ug mokat-on gikan sa musika nga imong gigamit.Ang mosunod maoy pipila ka mga sugyot aron pagtabangkanimo sa paggamit og musika sa pagtudlo sa mga bata.Alang sa dugang nga mga sugyot, tan-awa sa Children'sSongbook, mga pahina 300–304, ug ang videocassette How toTeach a Song to Children.

Nahibalo ako og nindot nga awit kabahin sa mga templo.Samtang kita magkanta niini nga awit, paminaw og maayoaron pagsuta kon unsa ang atong buhaton kon kita moadtosa templo.

Nakaamgo ka ba kon nganong moadto kita sa templo?(Ang mga tubag mahimong

maglakip nga kita moadto sa templo aron mobati saimpluwensya sa Espiritu Santo, maminaw, mag-ampo,mohimo og mga pakigsaad uban sa Langitnong Amahan, ugaron mabugkos isip mga pamilya.)

Karon atong kantahon ang awit pag-usab. Karong higa-yona, paminaw aron pagdiskubre kinsang balay ang templo.

Nadiskubre ba ninyo kinsay tag-iya sa templo? (Kini angbalay sa Dios.)

Padayona ang susamang mga pangutana hangtud imongmapasabut og maayo ang mga bahin sa awit nga motabangsa mga bata nga makasabut sa mensahe niini

MUSIKA NGA MAY MGA PAGSAYSAY (PAGKANTA-OG-ISTORYA)

Mahimo ka nga mogamit og musika ug mga pagsaysayaron pagsulti og istorya o pakigbahin og mensahe sa ebang-helyo nga may kalabutan sa leksyon. Kini nga pamaagi usa-hay gipasabut nga kanta-og-istorya. Sa panahon niini ngakalihokan, kadaghanan sa istorya o mensahe gipahayag pina-agi sa mga awit nga gikanta sa mga miyembro sa pamilya omga miyembro sa klase mokanta. Ang mubo nga pagsaysaymodugtong sa mga awit ngadto sa usag usa.

Mahimo usab nga tiponon nimo ang musika ug mga pag-saysay aron pag-andam sa mga programa sa holiday o ubangmga pasundayag.

Ehemplo sa Musika nga may mga Pagsaysay

Ang mosunod nga kombinasyon sa musika ug sa mga pag-saysay mahimong magamit sa leksyon kalabut sa pasalamat:

Pagsaysay: Nahigugma pag-ayo ang Dios sa Iyang mgaanak. Usa ka paagi nga ang Dios nagpakita sa Iyang gugmakanato mao ang paglalang sa kalibutan alang kanato. AngSalmo 136 nagtudlo kanato sa pagpakita og pasalamattungod sa Iyang mga nilalang sa kalibutan

“Oh paghatag og mga pasalamat sa Ginoo sa mga ginoo. . . .

“Kaniya lamang nga nagabuhat og dagkong mga katinga-lahan. . . .

“Kaniya nga tungod sa salabutan gihimo ang kalangi-tan. . . .

“Kaniya nga nagbuklad sa yuta ibabaw sa mga tubig. . . .“Kaniya nga nagabuhat sa mga dagkong mga suga. . . .“Ang adlaw aron sa paggahum sa adlaw: . . . “Ang bulan ug mga bitoon aron sa paggahum sa kagab-

hion” (mga bersikulo 3–9).Himno: “For the Beauty of the Earth” (Hymns, nu. 92)Pagsaysay: Ang yuta nga ang Ginoo milalang alang kanato

naghatag sa kabuhong alang sa tanan natong mga pangina-hanglan. Dayegon gayud nato ang Dios alang sa mga “pag-ani” sa mga panalangin nga atong gipu-po.

Himno: “Come, Ye Thankful People” (Hymns nu. 94)Pagsaysay: Kinahanglan kitang mohatag usab sa atong

kinasingkasing nga pasalamat sa Ginoo tungod sa Iyang Pag-ula, diin makahugas kanato sa sala ug maghatag kanato og


kinabuhing dayon. Samtang kita magpahayag sa atong pasa-lamat sa Iyang sakripisyo, sa hingpit atong makita ang iyanggahum. Kini nga kamatuoran mopatigbabaw sa tanan ugmahimong mapainubsanon.

Himno: “Ako Nahingangha, Nahibulong” [Mga Himno ugmga Awit sa mga Bata, 22–23]

Pagsaysay: Ang Ginoo nagpaabut kanato nga mopakigba-hin sa atong mga panalangin—sa pagsaput sa hubo, paghu-pay sa masakiton ug sa may mga kasakit, ug sa pagtudloniadtong nagsiksik alang sa kamatuoran. Samtang kitamobuhat niini nga mga butang, nagpakita kita sa kinasing-kasing nga pasalamat ngadto Kaniya alang sa mga panalana-gin nga Iyang gihatag kanato.

Hymn: “Because I Have Been Given Much” (Hymnsnu. 219)

Patakaran alang sa Pag-andam sa Musika nga maymga Pagsaysay

� Dangup sa topikal indeks sa basahon sa hymnbook ug saSongbook sa mga Bata alang sa lista sa mga awit nga maysusamang tema nga mahimong magamit niini nga kali-hokan. Paggamit og mga awit nga sinati niadtong imonggitudloan.

� Kon mogamit og piano, pakigtambayayong sa pianistaron pag-andam sa mga awit, o ang tawo nga mangulosa mga awit paduola sa pianist. Siguroa nga ang pianistmahibalo kanus-a magsugod sa pagtugtog sa kada awit.

� Himoa ang mga pagsaysay tali sa mga awit nga simple.Mahimo kini nga mga kasulatan, mubong mga istorya,mga balak, personal nga mga kasinatian, o mga kinutlo.Kon mogamit niini nga kalihokan uban sa mga bata,mahimong pangutan-on nimo sila ug patubaga ang mgabata isip kabahin sa pagsaysay. Kini makatabang sa mgabata nga makasabut sa mensahe sa ebanghelyo ngaimong gitudlo.

� Kon angay, paggamit og mga litrato aron pagtabang samga estudyante sa paghunahuna sa istorya o mensahe saebanghelyo nga gipresentar. Mahimo nga imong paguni-tan sa mga bata ang mga litrato atol sa pagpasundayag.

PAGGAMIT OG MGA BUTANG SA LEKSYON

Tan-awa sa “Mga Pagtandi ug Paggamit og mga Butang saLeksyon,” mga pahina 163–64.

MGA OVERHEAD PROJECTOR (tan-awa usab sa MGA PISARA)

Mga Overhead projector, diin anaa sa ubang mga librarya sameetinghouse, maoy mga makita nga mopadako ug mopakitasa mga imahen diha sa telon o sa bungbong. Mahimo kininimong gamiton isip puli sa pisara. Labi kining makatabangkon ang klase dako kaayo alang sa tanan nga makakita sapisara. Kon ang inyong librarya sa meetinghouse adunay over-head projector, pangutan-a ang inyong librarian sa meeting-house kon unsaon sa paggamit niini.

MGA PANEL DISCUSSION

Ang panel discussion naglakip og grupo nga duha o maslabaw pa nga mga miyembro sa klase o dinapit nga mgabisita nga adunay espesyal nga kahibalo o kasinatian–kinsagihatagan og hilisgutan aron pagahisgutan. Ang panaghisgu-tan sa panel discussion pagagiyahan og usa ka moderator, ngakasagaran ang magtutudlo.

Mahimo ka nga mogamit sa mga panel discussion aronpagpresentar og kasayuran o paghisgut unsaon pagsunod sabaruganan sa ebanghelyo o pagsulbad og problema. Ang mgapanel discussion maghatag sa mga miyembro sa klase og kahi-gayunan sa pagpahayag sa ilang mga hunahuna sa daghangnagkalain-laing mga hilisgutan. Kon mohangyo og mgamiyembro sa klase aron sa pagpresentar og bag-o nga mater-yal o sa paghisgut og mga problema nga interesado anggrupo, mahimo silang aktibong moapil sa pagkat-on.

Unsaon Pag-andam alang sa Panel Discussion

1. Pagpili og hilisgutan nga angay sa leksyon ug sa edad samga miyembro sa klase. Pag-andam og mga pangutananiini nga hilisgutan nga imong mapangutana sa mgamiyembro sa panel.

2. Agi og pasiuna, pagpili og mga miyembro sa panel kinsakomportable nga motubag sa mga pangutana sa atuba-ngan sa mga grupo. Limitahe ang gidaghanon sa mgamiyembro sa panel sa tulo hangtud lima. Ang panel ngalabaw sa lima mahimong makapadugay, ug ang indibid-wal nga mga miyembro sa panel malagmit walay igongkahigayunan sa pagkomentaryo sa mga gihisgutan. Konmodapit ka og mga bisita nga may espesyal nga kahibaloo kasinatian, hinumdumi nga ang pagtugot sa bishop giki-nahanglan sa dili pa ang dinapit nga mamumulong maka-apil (tan-awa sa Tamdanan nga Basahon sa mga Panudlo saSimbahan, Basahon 2: Priesthood ug Kaabag nga mga Lider[1998], 325).

3. Tabangi ang mga miyembro sa panel pag-andam alang sahilisgutan. Hunahunaa ang mosunod nga mga sugyot:

a. Tabangi sila nga makasabut unsa ang iapil sa hilisgutanug unsa ang ilang mga responsibilidad, maglakip sabisan unsang pagtuon o ubang mga pagpangandamnga ilang buhaton. Hatagi usab sila og kasayuran saedad ug sa mga panginahanglan sa mga miyembro saklase, sa matang sa pasundayag nga imong gusto, ugang gidugayon sa ilang pagpasundayag sa materyal.

b. Tabangi sila nga makakuha sa kasayuran nga ilang giki-nahanglan alang sa ilang bahin sa hilisgutan.

c. Kon ang panel mopresentar og bag-o nga kasayuran oideya, hatagi ang kada miyembro sa panel og usa kaaspeto sa hilisgutan labing menos usa ka semana aronsiya makaandam sa panaghisgutan. Mahimong hatagannimo ang mga miyembro sa panel og mga pakisayrangikan sa mga kasulatan, mga manwal sa leksyon, oubang kapanguhaan.

d. Kon ang mga miyembro sa panel motumong sa prob-lema, pakigkita kanila sa dili pa ang panaghisgut ug

176


177

hatagi sila og lista sa mga pangutana nga pagahisgu-tan. Papilia ang kada tawo og duha o tulo ka mgapangutana diin siya gustong motubag.

e. Sa hapit na ang pagpasundayag, hatagi ang mgamiyembro sa panel og pipila ka mga minuto nga mag-binayloay og mga ideya sa ilang mga kaugalingonkabahin sa mga hilisgutan nga ilang pagahisgutan.

Unsaon sa Pagdumala og Panaghisgutan sa Panel

1. Ipahiangay ang kwarto aron ang mga miyembro sa panelmakita ug madungog.

2. Kon oras na sa panel discussion, ipaila ang mga miyembrosa panel ug ang hilisgutan nga ilang pagahisgutan.

3. Samtang ikaw o laing gitudlo nga moderator naggiya sapanaghisgutan ug mangutana, siguroa nga ang kadamiyembro sa panel adunay igong oras sa pagtubag.Kadaghanan sa kalampusan sa panel discussion nag-agadsa moderator. Kini nga tawo mosugod sa spiritual ngatono alang sa pagpasundayag ug mogiya sa panaghisgutpinaagi sa pagpabilin sa mga komentaryo nga nagpun-ting sa hilisgutan o sa problema, pagpabiling walayhunong ang panaghisgutan ug pagtabang sa mga miyem-bro sa panel sa pag-apil sa panaghisgutan.

4. Tuguti ang mga miyembro sa klase sa pagpangutanangadto sa mga miyembro sa panel.

5. Human sa panaghisgut, itingub ang mga punto nga gipa-kigbahin.

MGA HULAGWAY NGA PAPEL NGA GIPATINDOG(tan-awa usab sa DIORAMAS)

Ang mga magtutudlo mahimong mogamit og mga hulag-way nga papel nga gipatindog aron sa pagtabang og pag-asoy sa istorya o paghulagway og baruganan sa leksyon.

Unsaon Paghimo og Paper Stand-Up Figure

1. Tungaa sa pagpilo ang bagâ nga papel.

2. Uban sa pinil-an nga bahin nga gipa-ibabaw, idrowingang hulagway diha sa papel. Siguroa nga modapat angibabaw sa litrato ngadto sa pinil-an. Dayon mahimonimong pakoloran sa mga miyembro sa pamilya o samga sakop sa klase ug dekorasyonan ang litrato.

3. Guntinga ang litrato, siguroa nga dili maguntingan angpinil-an diin anaa ang litrato gilakip.

MGA LITRATO (tan-awa usab sa mga BISWAL)

Ang mga litrato mga mahinungdanong himan alang sapagpalig-on sa kinatibuk-ang ideya sa leksyon ug pagtabangsa mga estudyante nga magpabiling maminaw. Makakita kaog mga litrato alang sa pagtudlo sa ebanghelyo sa libraryasa meetinghouse, sa Pakite sa mga Hulagway sa Ebanghelyo,mga manwal nga gihimo sa Simbahan, ug mga magasin saSimbahan.

Pagpakita sa mga Litrato

Mahimo nimong ipakita ang mga litrato sa lain-laing mgapaagi. Sama pananglit, mahimo ka nga:

� Mobutang niini sa tray sa pisara, o sa easel, o sa lingkura-nan.

� Mopagunit niini sa tagsa-tagsa ka indibidwal.

� Gunitan kini nimo mismo.

Ayaw gamiti og tape aron pagpapilit sa mga litrato ngadtosa pisara o sa pinintalan nga mga bongbong.

Unsaon sa Pagtudlo nga may mga Litrato

Ang mga litrato mahimong usa ka importante nga bahinsa pagsaysay og istorya. Sama pananglit, mahimong imongtabangan ang mga bata sa pagribyu sa istorya pinaagi sa pag-hangyo kanila sa pagbutang og pipila ka mga litrato ngamagsunod ug dayon pasultiha ang kada bata og kabahin saistorya.

Paggamit og mga litrato sa mamugnaon nga paagi. Samapananglit, mahimo ka nga magpakita og litrato ni JuanBautista nga nagbunyag ni Jesus. Dayon mahimo ka ngamosulti, “Sa dihang si Jesus nagpuyo dinhi sa yuta, nagha-tag Siya og ehemplo alang kanato aron sundon. NasayudSiya nga ang atong Langitnong Amahan misugo sa tanannga magpabunyag.” Dayon mahimo ka nga mangutana samosunod

� Unsa ang nahitabo dinhi niini nga litrato?

� Unsa ang gisulti ni Jesus nga hustong paagi sa pagpabun-yag?

� Kinsa ang nagbunyag ni Jesus?

� Nganong mihangyo si Jesus ni Juan nga bunyagan Siya?

� Nganong si Jesus ug si Juan miadto sa suba?

� Ngano nga kini mahinungdanon alang kanato sa pagsu-nod sa ehemplo ni Jesus ug sa pagpabunyag sama Kaniya?

Human sa panaghisgut niini nga mga pangutana, mahi-mong imong itingub ang mga tubag sa mga estudyante ugidugtong kini sa kinatibuk-ang ideya sa leksyon.

AYAW GUNTINGA

AYAW GUNTINGA

Pa rt F : M g a Pa m a a g i s a Pa g t u d l o

Hinumdumi nga ang tigdibuho adunay ilang kaugali-ngong interpretasyon sa dihang ilang gibuhat ang mgalitrato. Busa, dili tanang mga elemento diha sa litrato literalnga pagasabton. Salig sa asoy diha sa mga kasulatan alang sanagpaluyo ug dapit sa panghitabo.

MGA PUPPET

Ang mga puppet mahimong magamit aron pagdula samga bahin sa leksyon o sa istorya, pag-abiabi sa mga batadiha sa klase, paghatag og mga panudlo, pagkanta og mgaawit, pagtabang sa role playing, pagpangutana, o pagtabangsa mga bata nga magpabiling maminaw.

Mga Ehemplo sa mga Puppet

MGA PANGUTANA

Tan-awa sa “Pagtudlo ginamit ang mga Pangutana,” mgapahina 68–70.

READER'S THEATERS ( tan-awa usab sa PAGBASAOG DUNGAN [CHORAL READING]; PAG-RECITE)

Sa mga teatro sa magbabasa [reader’s theater], ang mgamoapil maggamit og script aron pagsulti sa istorya. Ang teatrosa mga magbabasa mahimong himoon diha sa klase ohimoon alang sa mga manan-aw.

Magamit kini nga pamaagi aron pagpresentar og mga asoysa kasulatan, mga istorya, mga balak, ug ubang kasayuran.Magamit usab kini isip kabahin sa espesyal nga programaalang sa mga holiday o espesyal nga mga higayon.

Ehemplo sa Teatro sa Magbabasa

Istorya: Abinadi, King Noah, ug Alma

Pamaagi: Ipasabut nga ang Dios mipadala og propeta ngaginganlan og Abinadi aron pagpasidaan sa katawhan niHari Noah sa paghinulsol sa ilang mga sala. Dayon ipa-basa sa mga estudyante ang mga pulong ni Hari Noah, saiyang dautang mga pari, Abinadi, Alma, ug ang mgaNephites sa Mosiah 17:1-19 ug 18:1, 7-11, 17, 30. Ipadalaang papel sa tigsaysay sa usa ka tawo, magbasa sa istoryatali sa mga pamahayag sa mga tawo sa panghitabo.

Unsaon sa Pagdumala ang Teatro sa Magbabasa

� Pagpili og materyal nga mosuporta sa hilisgutan sa lek-syon. Ang angay nga mga materyal mahimong makit-ansa mga kasulatan, mga manwal nga hinimo sa Simbahan,ug mga magasin sa Simbahan.

� Bahina ang materyal. Ihatag ang mga bahin ngadto samga moapil. Hatagi ang kada moapil sa parte sa karakter osa tigsaysay. Siguroa nga ang mga moapil adunay igongpanahon sa pagtuon sa ilang mga parte ug nga sila maka-sabut sa ilang mga papel.

� Kon ikaw magpasundayag sa teatro sa magbabasa alangsa manan-aw, ipapraktis sa mga moapil ang pagbasa samateryal. Siguroa nga sila klarong mosulti ug mogamit ogmga panagsang mga paghunong ug mga kausaban sa mgakakusgon ug kapaspas sa ilang mga tingog aron paghatagog kahulogan sa mensahe.

MGA PAG-RECITE (tan-awa usab sa PAGBASA OGDUNGAN; READER'S THEATERS)

Sa pag-recite, ang mga moapil mosubli sa materyal, ngakasagaran gimemorya. Ang recitation mahimo sa klase o ipa-sundayag alang sa manan-aw.

Mahimo nimo kining magamit nga pamaagi aron pagpre-sentar og mga asoy sa kasulatan, mga istorya, mga balak, ugubang kasayuran. Mahimo usab nimong magamit isip kaba-hin sa espesyal nga programa alang sa mga holiday o espesyalnga mga higayon.

Ehemplo sa Pag-Recite

Tema: Ang Napulo ka mga Sugo

Pamaagi: Sa Dominggo sa dili pa ang leksyon sa paghupotsa mga sugo, hatagi ang kada tawo og kopya sa awit “Ang

178

GAMAY NGA BULSITA

LIPAK

PAPEL

I-PAPILIT O I-STAPLE

PANAPTON OPAPEL TAHION, I-PAPILIT, O

I-STAPLE

LIKOD ATUBANGAN


179

mga Sugo” (Exodo 20:3–17). Hatagi ang kada usa kanilaog linya gikan sa awit aron memoryahon. Sa panahon sasunod nga leksyon, ipa-recite sa matag tawo ang ilanglinya nga magpulipuli.

Unsaon Pagdumala ang Pag-Recite

� Pagpili og materyal nga mosuporta sa hilisgutan sa lek-syon. Angay nga mga materyal mahimong makit-an samga kasulatan, mga manwal nga hinimo sa Simbahan,mga magasin sa Simbahan, ug sa Songbook sa mga Bata.

� Bahina ang material ug ihatag ang mga bahin ngadto samga moapil. Hatagi ang kada moapil sa parte sa karaktero sa tigsaysay. Siguroa nga ang mga moapil makasabut sailang parte ug nga adunay igong panahon sa pagtuonniini.

� Kon ikaw mopasundayag sa recitation sa mga mananan-aw, ipapraktis sa mga moapil ang pagbasa sa materyal.Siguroa nga klaro silang mosulti ug mohunong ogpanagsa ug may kausaban ang kakusgon ug kapaspas sailang mga tingog aron paghatag og kahulogan sa men-sahe.

ROLE PLAYING

Sa role playing, ang mga moapil modula og sitwasyon oproblema nga mahitabo sa kada adlaw nga kinabuhi. Angrole playing makatabang sa mga tawo sa paggamit sa mgabaruganan sa ebanghelyo sa mga sitwasyon sa tinuod ngakinabuhi samtang sila makakaplag og mga solusyon sa mgaproblema, maghunahuna sa mga sangputanan sa managlahinga mga pagpili, ug makasabut sa mga ideya sa ubang mgatawo. Ang role playing mahimong gamiton sa pagpaila o pag-tingub sa leksyon o pag-aghat og panaghisgutan kabahin sausa ka baruganan diha sa leksyon

Pahinumdom: Ang role play dili sama sa case study. Sa casestudy, ang mga estudyante maghisgut og sitwasyon o prob-lema. Sa role play, ang mga moapil modula kon unsa angmalagmit nga pamatasan sa mga tawo sa usa ka sitwasyon.

Mga Ehemplo sa Role Playing

� Ang usa ka bata misaad sa iyang mga ginikanan ngamanglimpyo siya sa balay. Sa dihang andam na siya ngamotrabaho, pipila sa iyang mga higala miabut ug makig-dula kaniya. Gusto nilang mokuyog siya kanila karonug ipaulahi lamang ang iyang trabaho. Ipa-role-play konunsa kaha ang iyang isulti ngadto sa iyang mga ginika-nan ug unsa kaha ang iyang isulti sa iyang mga higala.

� Usa ka grupo sa managhigala nanglakaw diha sa dalan.Nakakita sila og pitaka nga adunay kwarta, pero wala silamakaila kang kinsa kadto. Ang tanan buot nga mohimoog usa ka butang nga lahi kabahin sa pitaka. Ipa-role-playkon unsa ang kinahanglan nilang buhaton.

Unsaon sa Paggamit ang Role Playing

1. Andama kadtong imong gitudloan alang sa role playingpinaagi sa pagpasabut og kadali sa problema o sitwasyon.Hatagi sila og igong kasayuran aron sila makadula sa

ilang mga papel nga mahunahunaon. Ipasabut og maayonga sila mo-role play ug dili mobuhat isip ilang mga kauga-lingon.

2. Pilia ang mga moapil o paghangyo og mga mobonlutaryo.Ilha kon kinsa ang modula sa kada piho nga parte.Pakigsabut og daghang moapil kutob sa mahimo, tungodkay kon daghang mga tawo ang mag-role-play og sitwas-yon sa kasagaran mas malampuson kaysa usa lang ka tawoang modula sa unsa unya ang mahitabo. (Ang role playingmahimong masubli aron pagtabang og daghang mga tawonga moapil ug pagkaplag og ubang mga solusyon.)

3. Paghatag sa mga moapil og pipila ka minutos aron pag-plano unsa ang ilang buhaton.

4. Aron pagpaapil sa tanan nga anaa, dapita kadtong walamoapil nga motan-aw og maayo.

5. Human sa role playing, hisguti ug banabanaa kon unsa angnahitabo pinaagi sa pagpangutana sama sa “Unsa anginyong gibati kabahin sa problema?” o “Mahitabo ba kinisa tinuod nga kinabuhi?” o “Giunsa niini nga kalihokansa pagtabang kaninyo unsa ang buhaton kon tinuoraykining mahitabo?” Tugoti kadtong imong gitudloan sapagtino og mga paagi sa pagsulbad og susama nga mgaproblema sa ilang kaugalingong mga kinabuhi. Paghisgutog daghang mga solusyon.

Kinatibuk-ang mga Patakaran sa Role Playing

� Ang pag-apil sa role playing kinahanglan nga boluntaryo.Ayaw pamugos ni bisan kinsa sa pag-apil.

� Ipa-role-play ang sitwasyon sa tinuod nga kinabuhi ngamay kalabutan sa leksyon ug kadtong importante niad-tong imong gitudloan.

� Ang mga tawo mas makasabut og maayo sa mga role playsa mga sitwasyon nga ilang personal nga nasinati. Bisanpa niana, pagbantay gayud sa pagpili og mga sitwasyonnga ipa-role play. Samtang kini importante nga ang mgaproblema mga tinuod ug mahinungdanon kutob samahimo, wala gayuy moapil nga ibutang sa katungdanandiin malagmit sila modula sa ilang kaugalingong kina-buhi.

� Isip usa ka magtutudlo, pagmabination sa mga pagbati ugmga kinaiya sa mga estudyante. Dawat og mga sayop, ugtudloi sila sa pagpasalamat sa ideya sa usag usa. Ayaw itu-got ang mga pagsaway sa mga moapil.

� Simple nga mga props sama sa mga kalo o mga name tagmahimong makadugang og interes sa role playing, ilabi nakon magtudlo ka og mga bata.

MGA ROLLER BOX

Ingon sa gipakita sa ubos, ang roller box usa ka sudlanannga gamiton aron pagpakita og mga litrato nga gidugtong-dugtong nga linukot. Kini nga himan sa pagtudlo maghatagog makalingaw nga paagi sa pagtan-aw sa mga ilustrasyon,ilabi na kon sila mismo ang magdrowing sa ilustrasyon.


Ang mga roller box mahimong gamiton aron pagpakita ogmga nagkalain-laing aspeto sa baruganan sa ebanghelyo,sama sa lain-laing paagi sa pagbalaan sa Igpapahulay ngaadlaw. Kini magamit usab aron pagpakita og istorya gikan samga kasulatan o kasaysayan sa Simbahan.

Unsaon Paghimo og Roller Box

1. Busloti ang kilid sa dakong karton. Ang binuslotan kina-hanglan makapakita og usa ka litrato kada higayon.

2. Pagputol og duha ka lipak nga mas taas og mga unomka pulgada kaysa gilapdon sa karton. Mahimo nimonggamiton ang mga gunitanan sa silhig o mga tubo sapaper-towel.

3. Pagbuslot og duha ka lungag alang sa mga lipak sa kadakilid sa karton, ingon sa gipakita sa ilustrasyon sa pahina178.

4. Isulod ang mga lipak lahus sa mga lungag.

5. Hatagi ang kada bata og papel ug lapis o mga krayola.Padrowinga ang kada bata og nagkalain-laing aspeto sabaruganan sa ebanghelyo o nagkalain-laing mga yugto saistorya. Kon ang mga litrato nadrowing na, ipapilit angmga tumoy sa mga litrato sa usag-usa sa husto nga pagka-sunod-sunod aron maporma kini og usa ka linukot. Omahimong magpadrowing ka sa mga bata og lain-laingmga seksyon sa usa ka taas nga papel.

6. Isumpay ang tumoy sa linukot ngadto sa lipak.

Ang mga bata makagamit og gagmay nga mga karton,mga lapis, ug tag-as nga gilis sa papel aron paghimo og ilangkaugalingong mga roller boxes.

MGA KASULATAN, PAGTIMAAN UG PAGSULATDIHA SA KILID OG MUBO NGA MGA SULAT[MARGIN NOTES]

Tan-awa sa mga pahina 58–59.

MGA KASULATAN, PAGMEMORYA SA

Tan-awa sa “Pagmemorya,” mga pahina 171–72.

MGA KASULATAN, PAGBASA OG KUSOG SA

Tan-awa sa pahina 56.

MGA KASULATAN, MGA TABANG SA PAGTUON SA

Tan-awa sa mga pahina 56–58.

MGA KASULATAN, PAGTUDLO GIKAN SA

Tan-awa sa “Pagtudlo gikan sa mga Kasulatan,” mgapahina 54–59.

PAGKANTA-OG-ISTORYA

Tan-awa sa “Musika uban sa mga Pagsaysay (Pagkanta-og-Istorya),” mga pahina 174–75.

MGA ESTASYON

Ang mga estasyon maoy mga dapit diin lain-laing mgamagtutudlo magdumala og mga kalihokan sa pagkat-on. Angmga estudyante bahinon nga pareho ang gidaghanon sagrupo ug magpuli-puli tali sa mga estasyon. Sa kada estasyonang usa ka tawo modumala og kalihokan sa pagkat-on ugmagpabilin niana nga lugar aron paghatag og sama nga kasa-yuran o pagpasundayag ngadto sa kada grupo nga moabut saestasyon.

Ikaw o ang lider sa kada estasyon kinahanglan mosubay saoras aron pagsiguro nga ang mga grupo naggamit og samanggitas-on sa oras sa kada kalihokan sa pagkat-on. Mahimo kanga mopatugtog og musika aron pagtimaan nga oras na samga grupo sa pagtuyok ngadto sa sunod estasyon. Paghatagog higayon sa pagtingub sa kasinatian uban sa tibuok klase.

Mga Ehemplo sa Estasyon

� Pagpakita og mga butang nga may kalabutan sa pihonghilisgutan, ug ipasabut sa mga tawo ang mga butang.Sama pananglit, mahimong adunay estasyon alang sahome production ug food storage, water storage, mga pang-sugnod, ug mga emergency kit.

� Pahisguti sa mga magtutudlo sa lain-laing mga estasyonang mga aspeto sa pakigrelasyon sa pamilya, sama sa tahassa mga ginikanan, disiplina, o sa pagpakigsulti.

� Pagbutang og usa ka tawo sa kada estasyon nga mohulag-way og lain nga tawo gikan sa mga kasulatan. Pahisguti sakada tawo giunsa sa tawo nga iyang gihulagway nahi-mong usa ka ehemplo sa matinud-anong pagpuyo saebanghelyo.

� Pagbaton og mga estasyon nga adunay yanong mgahinimo sa kmot, mga dula, o mga kalihokan sa mgabatang pioneer.

MGA ISTORYA

Ang tanang tawo ganahan og maayong mga istorya. Angmga istorya makapabuhong sa mga leksyon ug modani sainteres sa mga estudyante kaysa pipila sa ubang mga pama-agi sa pagtudlo. Ang mga istorya magamit sa pagtubag ogmga pangutana, pagpaila o pagdugang sa pagpasabut sa mgabaruganan, o pagtingub sa mga leksyon. Kini mahimonglabing epektibo aron pagpatin-aw ug pagtudlo sa mga baru-ganan sa ebanghelyo pinaagi sa paghatag og mga ehemplo

180


181

sa matarung nga pagpuyo, nga modangat ngadto sa tanangmga naminaw diha sa ilang kaugalingon nga matang sapagsabut.

Kon ang mga istorya maayong pagkagamit, kini mopa-haum sa mga hiyas ug mga emosyon sa mga estudyante.Kini makatabang sa mga estudyante sa pagsunod sa mgabaruganan sa ebanghelyo samtang sila mopakigbahin samahinungdanong mga hitabo sa kasulatan, mga panahonsa pagdesisyon, mga kalisud og mga paningkamot, ug angmga panalangin sa pagpuyo.

Ang Manluluwas mao ang Labaw’ng Magtutudlo ug angehemplo nga atong sundon sa atong tanang mga pagtudlosa ebanghelyo. Sa kanunay mogamit Siya og mga istorya saIyang pagtudlo. Ang Iyang mga sambingay maayo kaayongmga ehemplo sa paggamit og mga istorya nga itudlo. Samapananglit, usa ka abogado nangutana Kaniya, “Kinsa manang akong silingan” Mitubag Siya pinaagi sa pagsulti ogistorya kabahin sa usa ka tawo kinsa gibunalan ug gitulissamtang nagbiyahe gikan sa Jerusalem paingon sa Jericho.Duha ka tawo ang miagi lamang sa nasamdan nga tawo,pero ang ikatulo, usa ka Samaryanhon, mihunong ug mia-lima kaniya (tan-awa sa Lucas 10:29-35). Sa dihang si Jesusnakahuman sa sambingay, Iyang gipangutana ang abogado,“Karon sa imong paghunahuna, hain man niining tutoloang nagpakita nga silingan sa tawo nga nahulog ngadto samga kamot sa mga tulisan?” Ang tawo mitubag, “Kadtongnaluoy kaniya.” Dayon si Jesus mitubag, “Lakaw, ug buhataang ingon” (Lucas 10:36-37).

Pagpili og mga Istorya

Kon magpili og istorya, pangutan-a ang imong kaugali-ngon sa gilista sa ubos aron pagsiguro nga ang istorya angayug epektibo. Kini nga mga pangutana ug ang uban makapla-gan sa “Pagpili og Angay nga mga Pamaagi” (pahina 91) ug“Pagpili og Epektibong mga Pamaagi” (pahina 92).

� Ang istorya makadapit ba sa Espiritu?

� Ang istorya mihaum ba sa kasagrado sa akong gitudlo?

� Ang istorya makahatag ba og kaayohan ug makapalig-onniadtong akong gitudloan?

� Motabang ba kini sa mga estudyante nga makasabut ogmaayo sa baruganan nga gitudlo?

� Maalamon ba nga gamiton kini sa panahon sa leksyon?

Lain-laing Matang sa mga Istorya

Makagamit ka og mga istorya gikan sa imong kaugali-ngong kasinatian. Makagamit usab ikaw sa mga istorya sauban, sama sa mga istorya gikan sa mga kasulatan, gikan samga kinabuhi sa mga lider sa Simbahan, ug gikan sa mgakinabuhi sa uban nga imong nailhan o nabasahan. Alang sausa ka katuyoan, mahimo ka nga mogamit og mga istoryanga dili tinuod, sama sa sambingay o mga sugilanon.

Personal nga mga KasinatianAng pagsaysay og personal nga mga kasinatian adunay

gamhanang impluwensya sa pagtabang sa uban nga magsu-nod sa mga baruganan sa ebanghelyo. Kon magsulti kamahitungod sa imo mismong kasinatian, nahimo ka ngabuhing saksi sa mga kamatuoran sa ebanghelyo. Kon mati-

nud-anon ka nga mosulti ug dunay bug-os nga katuyoan,ang Espiritu mopamatuod sa kamatuoran sa imong mensahesa mga kasingkasing niadtong imong gitudloan. Ang perso-nal nga mga kasinatian niadtong imong gitudloan usab adu-nay gamhanang impluwensya sa hangtud.

Si Elder Bruce R. McConkie mitudlo, “Tingali ang hingpitnga sumbanan sa pagpresentar og mga istorya nga maka-awhag og hugot nga pagtuo mao ang pagtudlo kon unsa angmakit-an sa mga kasulatan ug dayon butangan og selyo sabuhing kamatuoran niini pinaagi sa pagsulti og susamang . . .butang nga nahitabo sa atong dispensasyon ug sa atong mgatawo ug—labing maayo–ngari kanato isip mga indibidwal”(“The How and Why of Faith-promoting Stories,” New Era,Hulyo 1978, 5).

Sa pagsaysay og personal nga mga kasinatian, ikaw ugkadtong imong gitudloan, kinahanglan mohinumdom gayudsa mosunod nga mga pasidaan:

� Ayaw pagsulti og sagradong mga butang gawas kon ikawgiaghat sa Espiritu. Ang Ginoo miingon, “Hinumdumi ngakana nga moabut gikan sa kahitas-an sagrado, ug kina-hanglan gayud ipamulong uban sa pag-amping, ug pina-agi sa pagtugot sa Espiritu” (D&P 63:64).

� Likayi ang pagka-emosyonal, diin nagpasabut sa pagsultiog usa ka butang aron makamugna og makapakugang ngaepekto. Likayi usab ang pagpakita og hilabihang emosyonsa mga tawo nga imong gitudloan.

� Ayaw dugangi ang imong mga kasinatian alang sa bisanunsang rason.

� Ayaw pagsulti og mga kasinatian aron makakuha og pag-tagad sa imong kaugalingon.

� Ayaw pagsulti sa miaging mga sala o mga kalapasan.

Mga Istorya kabahin sa UbanAng mga kasulatan ug kasaysayan sa Simbahan puno sa

mga istorya kabahin sa mga lalaki, mga babaye, ug mga batakinsa misunod sa mga baruganan sa ebanghelyo sa ilang mgakinabuhi. Sama pananglit, makatudlo ka sa pag-ampo pina-agi sa pagsulti sa estorya ni Enos nga nangamuyo sa Ginooalang sa iyang kaugalingon, sa iyang mga tawo, ug sa iyangmga kaaway. Makatudlo usab ka sa pag-ampo pinaagi sa pag-gamit sa istorya sa pangaliyupo ni Joseph Smith didto saSagradong Kakahoyan. Ug adunay daghang mga panudlo,makatandog nga mga istorya gikan sa mga kinabuhi sa mati-nud-anong mga Santos sa Ulahing mga Adlaw karon ngaimong mapakigbahin. Kon makigbahin og mga istorya kala-but sa uban, hinumdumi ang mosunod nga mga sumbanan:

� Sa personal nga mga kasinatian, siguroa nga naglihok kasumala sa Espiritu. Likayi ang pagka-emosyonal, ug ayawdugangi ang mga istorya nga imong ipakigbahin.

� Siguroa nga tukma ang istorya nga imong gisulti. Ayawpagpakigbahin og mga istorya kalabut sa uban nga mahi-mong dili tinuod o adunay nga elemento nga dili tinuod.Sa dili pa mopakigbahin og istorya, adtoa ang tinubdanaron pagmatuod nga ang imong isulti tinuod.

� Kon ang istorya wala ma-imprinta o mapakigbahin sakadaghanan, pananghid sa tawo nga tinubdan sa istoryasa dili pa kini isulti.

Dili Tinuod nga mga IstoryaAdunay dapit alang sa dili tinuod nga mga istorya sa

pagtudlo sa ebanghelyo. Makakat-on ikaw unsaon paggamitog dili tinuod nga istorya pinaagi sa pagtuon giunsa saManluluwas paggamit sa mga sambingay sa Iyang pagtudlo.Misulti siya kabahin sa maalamong tawo nga mitukod saiyang balay sa bato ug sa buang nga tawo nga mitukod saiyang balay sa balas (tan-awa sa Mateo 7:24–27), sa usa kababaye nga nanilhig sa iyang balay aron pagpangita sa sin-silyo nga iyang nawala (tan-awa sa Lucas 15:8–10), ug sa usi-kang anak nga lalaki kinsa miusik-usik sa iyang napanunodpero gihangop sa balay sa iyang amahan (tan-aw sa seeLucas 15:11–32). Kon kita madawaton sa Espiritu makakat-on kita og mahinungdanong mga kamatuoran gikan niininga nga mga sambingay ug sa daghan pang uban ngagitudlo sa Manluluwas.

Sigun sa gipasabut sa Ang Giya Ngadto sa mga Kasulatanang mga sambingay mao ang mga panagtandi. Kini nag-tudlo sa espirituhanong mga kamatuoran pinaagi sa pag-tandi kanila sa materyal nga mga butang o sitwasyon(tan-awa sa Ang Giya Ngadto sa Kasulatan, “MgaSambingay,” 740–41). Tinuod kini sa tanang dili tinuod ngamga istorya nga hustong nagtudlo og mga baruganan saebanghelyo. Ang mga istorya makahimo sa mga baruganansa ebanghelyo nga yano sa pagsabut, klaro sa paghunahuna,ug halandumon. Alang sa mga sugyot sa paggamit og mgapanagtandi sa pagtudlo sa mga kamatuoran sa ebanghelyo,tan-awa sa “Mga Pagtandi ug Paggamit og mga Butang saLeksyon,” mga pahina 163–64.

Samtang ikaw mag-andam sa paggamit sa dili tinuod ngamga istorya, hinumdumi ang mosunod nga mga sumbahan:

� Siguroa nga kadtong imong gitudloan makasabut nga angmga istorya dili tinuod.

� Sa ubang mga matang sa istorya, siguroa nga ang dilitinuod nga mga istorya angay, nindot, ug pinasubay ubansa Espiritu.

Ang mga magasin nga Higala ug ang New Era sagad nagla-kip og dili tinuod nga mga istorya nga magamit aron pagdu-gang ug pagpanindot sa mga leksyon. Alang sa mga ehemplosa epektibong paggamit sa istorya sa pagtudlo sa ebanghelyo,pagtuon sa mga pakigpulong sa kinatibuk-ang komperensya.

Mga Sumbanan alang sa Pag-andam ug Pag-asoy samga Istorya

� Aduna gayuy rason alang sa pag-asoy og istorya. Ayawpaggamit og istorya aron lamang paglingaw niadtongimong gitudloan. Isumpay ang istorya uban sa baruganansa ebanghelyo nga kabahin sa kinatibuk-ang ideya sa lek-syon o tumong.

� Kon ang istorya dili tinuod, ipasabut kana sa klase.

� Pagpili og makabayaw nga mga istorya gikan sa imongkinabuhi, sa mga kasulatan, sa mga magasin sa Simbahanug sa mga manwal, sa kasaysayan sa Simbahan, ug sa mgakinabuhi sa mga General Authorities. Sa pagpakigbahinog mga istorya gikan sa imong kinabuhi, likayi ang pag-sulti sa miaging dili maayong mga binuhatan o mga sala.

� Hinumdumi ang paggamit sa mga istorya nga angayalang sa grupo nga edad nga imong gitudloan.


� Sa dili pa mopakigbahin niadtong imong gitudloan,basaha kini sa makadaghan aron mahimong pamilyarniini. Samtang magbuhat ka niini, tinoa kon imo bangisulti ang istorya sa imong kaugalingong mga pulong. Angmga istorya nga puno sa makahuluganon nga pagsinulti-hanay ug mga paghulagway mahimong mas epektibo konkini basahon lamang.

� Tinoa kon unsay gidugayon sa imong pagsulti sa istorya.Kon ang istorya nagkinahanglan nga ipamubo, ilakiplamang kadtong mga karakter ug mga hitabo nga gikina-hanglan alang sa istorya aron sayon sa pagsunod.

� Kon mag-asoy ka og istorya sa imong kaugalingong mgapulong, ilatid sa papel o sa imong Hunahuna ang pagka-sunod-sunod sa panghitabo sa istorya. Ipraktis pagsulti ogkusog ang istorya sa imong kaugalingong mga pulong.Paggamit og mga pulong ug mga paghulagway nga modu-gang sa kaikag ug pagpadayag.

� Planoha kon unsaon pagtabang ang mga tigpaminawnga matan-aw ang istorya sa ilang mga hunahuna.Makamugma ikaw og interes sa istorya pinaagi sa pagga-mit og litrato o ubang biswal nga mga materyal sama samga drowing sa pisara o butang nga mosumpay sa istorya.Sama pananglit, sa dili pa isulti ang istorya sa pag-abut saBasahon ni Mormon, makapakita ka og litrato ni Moroninga nagtipig sa bulawan nga mga palid sa Bungtod saCumorah. Makapangutana ka og sama sa “Unsa ang nang-hitabo niini nga litrato?” o “Nganong mibuhat niini siMoroni?”

� Sugdi ang istorya sa makapa-interes nga paagi, maggamitog mga pulong nga mohimo og klarong paghulagway samga karakter ug nahimutangan. Sama pananglit, sa pag-paila sa asoy sa Manluluwas nga nagpahunong sa bagyo,makabasa ka gikan sa mga kasulatan: “Ug, tan-awa, mia-but sa lanaw ang makusog nga unos, nga tungod nianaang sakayan natabontabonan sa mga balud” (Mateo 8:24).

� Ikalingaw ang pag-asoy sa istorya. Isulti kini sa natural ngatono sa tingog, uban sa kaikag ug pagtuo.

� Human sa pag-asoy sa istorya, hisguti uban sa mga tigpa-minaw kon sa unsa nga paagi ang baruganan nga gitudlosa istorya magamit sa ilang mga kinabuhi.

Dugang nga mga Sugyot sa Pag-asoy og Istorya samga Bata

� Hinumdumi ang mga edad sa mga bata, nga mopahia-ngay ang istorya sa gidugayon sa ilang pagtagad ugpanabut.

� Pagplano og mga paagi sa pagpaapil sa mga bata sa istorya.Sama pananglit, paguniti kanila ang mga litrato o ipasubliang mga hugpong sa mga pulong

� Sa dili ka pa moasoy sa istorya, ipasabut ang mga pulongsa istorya nga malagmit dili masabtan sa mga bata.Makatabang kini kanimo sa pag-asoy sa istorya nga walayhunong.

� Kon ikaw magbasa gikan sa libro nga may mga litrato,hunong kanunay aron pagpakita sa mga bata sa mgalitrato sa istorya. Ipakita ang mga litrato sa igong giduga-yon aron ang tanan makakita niini una ka mopadayon saistorya.

182


183

� Kon ang mga bata mohimo og mga komentaryo omangutana, hatag og simple, mugbo nga mga tubag.Unya ipadayon ang istorya.

� Ang mga bata malingaw nga sublion ang mga istorya.Kon magsubli ka og istorya, sugdi kini ug dayon mangu-tana, “Unsa ang sunod nga nahitabo?” Pag-itsa og bulsita1

o humok nga dulaan ngadto sa usa ka bata ug hangyoasiya sa pagsulti og usa ka butang kabahin sa istorya.Dayon kana nga bata moitsa sa bulsita ngadto sa laingbata, ug mopadayon, hangtud ang istorya mahuman.

� Tinguba sa pagbutang ang nagkalain-laing mga tudlinggikan sa asoy sa kasulatan. Pagtudlo og lain-laing mgaestudyante sa pagbasa sa mga kasulatan nga magkasunod-sunod.

� Ang mga bata malingaw nga manglingkod sa salug saimong atubangan samtang mag-asoy

ka sa istorya.� Ang mga bata malingaw modrama sa istorya human nila

kini madungog.

MGA BISWAL (tan-awa usab sa MGA LITRATO)

Makakat-on kita pinaagi sa tanan natong mga pamalatian[senses]. Sa pormal nga sitwasyon sa pagtudlo kita kasagaranmagsalig pag-ayo sa gisulti nga pulong. Pero ang mga mag-tutudlo nga nagtinguha sa pag-uswag sa abilidad sa pagsabutsa mga estudyante ug sa pagkat-on mogamit usab og mgabiswal. Kadaghanan sa mga tawo mas makakat-on ug masmakahinumdom og dugay kon ikaw mopresentar og mgaideya pinaagi sa paggamit og mga litrato, mga mapa, mgagrupo sa pulong og ubang mga litrato kaysa pagsultilamang.

Ang mosunod nga mga ehemplo magpakita og pipila kamga butang nga imong makab-ot kon adunay mga litrato.

Klaroha ang mga relasyon sa mga ideya, mga tawo, o mga lugar

Usa ka magtutudlo sa Relief Society buot motabang samga sisters nga mas makasabut kon giunsa sa pagpakita dihasa Mga Taga-Roma 5:3–4 ang relasyon sa mga kasakit ugpaglaum. Nagdrowing siya og simple nga dayagram:

Dayon mihangyo siya sa mga sisters sa paghisgut kon saunsa nga paagi ang kasakit mosangpot sa pagpailub, magda-pit kanila sa paghatag og piho nga mga ehemplo gikan sailang kaugalingong mga kinabuhi. Samtang ang mga sistersnagpadayon pinaagi sa simple nga dayagram, ilang nadisku-brehan kon sa unsa nga paagi ang kasakit, pagpailub, kasina-tian, ug paglaum mga mahinungdanon sa ilang indibidwalnga mga kinabuhi.

Usa ka klase sa Sunday School nagtuon sa istorya sa dalanpaingon sa Emaus (tan-awa sa Lucas 24:1–35). Ang magtu-tudlo migamit og mapa sa mga kasulatan aron pagtabang samga miyembro sa klase sa pagsabut sa gilay-on sa Jerusalemug sa Emaus. Dayon gipakita niya ang mapa sa ilang kaugali-ngon nga siyudad nga susama ang gilay-on sa duha ka lugarnga pamilyar sa mga estudyante. Kini makatabang sa mgaestudyante nga makasabut sa banabana kon unsa ang giduga-yon sa paglakaw niana nga gilay-on, magtabang kanila ngamas modayeg unsa ang nahitabo sa panagsultihanay sa mgatinun-an ug ni Jesus

Pagpahayag og pagbati ug paghatag pag-usab ogespirituhanon nga pasalig

Usa ka magtutudlo migamit sa pisara aron paghulagway saDoktrina ug mga Pakigsaad 84:88 sa usa ka klase sa mga mis-yonaryo. Buot siya nga ang mga misyonaryo mobati nga angimpluwensya sa Ginoo maglibot kanila. Mihulagway siya sakada hugpong sa mga pulong gikan sa kasulatan sama samosunod:

Kining simple nga han-ay sa mga pulong sa bersikulo sakasulatan nga nagtugot sa mga misyonaryo nga mobati sapanalipod nga gisaad sa Ginoo sa tulungkaron nga paagi. Usaka makapaikag nga panaghisgutan ang misunod samtang angmga estudyante gidapit sa paghisgut sa ilang mga kahadlokkabahin sa misyonaryong buhat ug sa ilang pagsalig sa saadsa Ginoo nga motabang kanila

Motabang sa mga Estudyante nga Makasabut saPagkasunod-sunod [Sequence]

Ang mga litrato makatabang sa imong gitudloan ngamakasabut sa pagkasunod-sunod sa pihong mga hitabo.Sama pananglit, ang mga panahon sa hitabo makatabang samga estudyante nga makasabut sa pagkasunod-sunod sa mgahitabo samtang sila magtuon sa maong hilisgutan sama sapagpangalagad ni Jesus, ang misyonaryong mga pagbiyahe niPablo, o ang unang kasaysayan sa Simbahan.

(1) Ug kinsa kadto ngamodawat kaninyo,

didto atua usab Ako,

(2) kay Ako mag-unadiha sa inyong

atubangan.

(5) ug ang akongEspiritu mahimo

nga anaa sa inyongmga kasingkasing,

(4) ug sa inyong wala,

Kasakit

Pagpailub

Kasinatian

Paglaum

(3) Ako anaasa inyong tuo

nga kamot

(7) aron sapagtabang kaninyo.

(6) ug ang akong mga anghelanaa libut kaninyo,


Motabang sa mga Estudyante nga Makasabut sa mgaBaruganan

Kon ang mga estudyante makatan-aw diha sa ilang mgahunahuna sa mga kasulatan nga may pagkasunod-sunod,sagad mas klaro silang makasabut sa mga baruganan.Kadaghanan sa mga miyembro sa Simbahan gitudloansa plano sa kalipay sa paagi nga matan-aw diha sa ilanghunahuna. Paghulagway og dayagram sa kinabuhi sa walapa dinhi sa yuta, sa kinabuhi dinhi sa yuta, sa kinabuhihuman sa kamatayon, paghukom, ug sa tulo ka ginghariansa himaya magamit sa pagtabang kanato sa pagsabut sapagkasunod-sunod sa plano.

Ang mga litrato makapadugang sa panabut sa mga estud-yante sa mga baruganan nga dili makita. Sama pananglit,makapresentar ka sa tigpataliwala nga gahum sa Pag-ula niKristo sa mosunod nga paghulagway:

Motabang sa mga estudyante nga mahinumdomUsa ka leksyon kabahin sa pagtabang sa kabus ug timawa

mahimong mapanindot pinaagi sa paggamit og litrato niKristo ug sa Adunahang Batan-ong Tigmando. Niini ngalitrato, ang Manluluwas mitudlo sa batan-ong tawo ngadtosa mga tawo nga timawa ingon sa Iyang gisulti, “Lumakawka, ibaligya ang imong katigayonan ug ang halin ihatagngadto sa mga kabus, ug makabaton kag bahandi didto salangit: ug umanhi ka ug sumunod ka kanako” (Marcos10:21). Kini nga litrato makatabang sa mga estudyante sapaghinumdum sa paghatag og serbisyo niadtong nangina-hanglan.

MGA WHITE BOARD

Tan-awa sa “Mga Pisara,” mga pahina 162–63.

MGA WORK SHEET

Ang mga work sheet maghatag og sinulat nga mga kaliho-kan nga magtabang sa mga estudyante sa pagbanabana sailang pagsabut sa baruganan sa ebanghelyo, magkat-on ogbag-o nga kasayuran, o magribyu og mga mahinungdanongmga konsepto. Makaandam kamo ka og work sheet aronpagpaila, pagpasabut og maayo, o pagribyu og mahinungda-nong mga bahin sa leskyon. Ang usa ka work sheet makaha-tag usab og pahinumdum sa leksyon niadtong imonggitudloan nga madala sa balay ug ipakigbahin sa ilangmga pamilya.

Mga Ehemplo sa mga Work Sheet

Pagbanabana nga Work SheetMakagamit ka og work sheet aron pagtabang sa mga tawo

sa pagbanabana kon sa unsa nga paagi ang baruganan saebanghelyo sa pagkakaron kabahin sa ilang mga kinabuhiug modiskubre og mga dapit diin sila makapauswag. Gamitog work sheet sama sa usa sa ubos sa sinugdanan sa leksyon.Ipasabut nga kon adunay usa nga motubag og dili sa bisanasa sa mga pangutana, ang leksyon motabang kaniya sapagsabut kon sa unsa nga paagi nga mas makasunod saebanghelyo ug mosugyot og usa o duha ka mga paagi sa pag-uswag.

Unsa nga Matang Ako nga Ehemplo?

Oo Dili

� � Maminaw ba ako uban ang pagrespeto

sa opinyon sa uban?

� � Mosulti ba ako kanunay og positibo

mahitungod sa uban?

� � Motagad ba ako sa mga miyembro sa

akong pamilya uban sa gugma?

� � Matinuoron ba ako sa akong trabaho?

� � Buotan ba akong magdudula?

� � Limpyo ug lunsay ba ang akong sinultihan?

� � Hinlo ug limpyo ba ang akong panagway?

� � Naghupot ba ako sa mga sugo?

� � Kanunay ba akong mobasa sa mga

kasulatan?

� � Malipayon ba ako sa pagtabang sa uban?

� � Maayo bang mga salida ug mga programa

sa telebisyon lamang ang akong

tan-awon?

� � Mobasa lamang ba ako og makabayaw

nga mga libro ug mga magasin?

� � Wala ba ako maghinakog sa akong

panahon ug mga talento?

� � Kasaligan ba ako?

Pagpares-paresPaglista og lain-laing mga ngalan sa mga propeta sa usa ka

kolum ug paglista unsa ang naila kanila sa laing kolum.Ipaparis sa mga estudyante ang mga propeta uban sa mgahitabo, sama sa gipakita sa ubos.

Si Lehi Nangulo sa 2,000 ka batan-ong mgamanggugubat

Si Nephi Mipamubo sa Basahon ni Mormon

Si Helaman Nangulo sa iyang pamilya paggawassa Jerusalem

Si Mormon Mitago sa bulawang mga palid saCumorah

Si Moroni Mikuha sa mga palid nga tumbagagikan ni Laban

184

PAG-ULA

Sa atong napukan ngakahimtang, dili kita limpyo.Walay mahugaw nga butangnga makapuyo uban sa Dios.

Pinaagi sa tigpataliwalanga gahum sa Pag-ula ni

Jesukristo, kita mahimongmakig-uli sa Dios.

Taytayan


185

Ipapares sa mga estudyante ang mga butang gikan sabisan unsa nga numero sa mga hilisgutan sa ebanghelyo.Sama pananglit, makaparis sila sa Mga Artikulo sa Hugotnga Pagtuo, o makaparis sila sa mga katungdanan sa priest-hood uban sa husto nga mga buhatan sa priesthood.

KronolohiyaPag-andam og work sheet nga naglista og pipila ka

makasaysayon nga mga kamatuoran sa istorya sa kasula-tan. Panumerohi kini sa mga estudyante sa hustong pag-kahan-ay. Sama pananglit:

Si Kristo mibisita sa mga Nephites. (3)

Si Mormon namatay. (4)

Si Lehi mibiya sa Jerusalem. (2)

Ang sibilisasyon sa Jaredite miuswag. (1)

Si Joseph Smith midawat sa bulawang mga palid. (5)

Sulati ang mga BlankoPaghatag og mga tudling sa mga pulong [sentences]

nga may pipila ka nawala nga mga pulong. Pasulatisa mga estudyante ang mga blanko sa husto nga mgapulong. Paghatag og mga tubag sa gisagol nga paagi.Sama pananglit”

“Kon aduna man _____ nakulangan, _____ papangayoa_____ sa Dios, nga _____ ngadto sa tanang _____ sa mada-gayaon, ug sa walay _____ ; ug kini _____ _____ kaniya”(Santiago 1:5).

Mga tubag: pagpamuyboy, kaninyoy, nagahatag, mgatawo, kaalam, nagapangahatag, pangayoa

Paggamit sa KasulatanMakagamit ka og mga work sheets aron pagribyu ug maka-

gamit sa materyal gikan sa bag-o ug sa miaging mga lek-syon. Pagpili og pipila ka mga kasulatan nga may kalabutansa mga hilisgutan sa ebanghelyo nga bag-ong gitun-an.Ribyuha ang mga kasulatan uban niadtong imong gitud-loan, siguroa nga sila makasabut niini. Dayon isulat angmga pakisayran sa kasulatan sa pisara. Pagpresentar ogmubong case study (tan-awa sa “Mga Case Study,” mgapahina 161--62). Hangyoa ang imong gitudloan sa pagpiliog labing menos usa sa mga kasulatan ug gamita kini sa casestudy. Hatagi ang kada usa og papel ug pen o lapis. Ipasulatsa mga estudyante ang tudling o mga tudling nga ilanggipili, unsa ang gitudlo niadto nga mga tudling, ug giunsakini paggamit sa case study.

Gisagol-sagol [Scrambles]Ang mga gisagol-sagol mahimong magamit sa lain-laing

paagi. Sama pananglit:

� Isagol-sagol ang mga litra sa mga pulong. Ipahan-ay kinisa mga estudyante aron ipa-spell ang mga pulong. Angmosunod nga work sheet naglakip sa gisagol-sagol nga mgapulong kalabut sa mga kahanas nga gikinahanglan sa mgamisyonaryo:

GAUONPT (Pagtuon) AHIT (Tahi)

TOUL (Luto) TUEGDB (Budget)

UHWAPT (Puthaw) OUDLT (Tudlo)

OYISEHRES (Ehersisyo) PMTSANAAA (Pamatasan)

MTAGPAPAODU OPYIML (Limpyo)(Pagpamatuod)

� Isagol-sagol ang mga pulong ug ipahan-ay kini sa mgaestudyante aron pagkompleto sa hugpong sa mga pulong,kasulatan, ulohan sa awit, o artikulo sa hugot nga pagtuo.Sama pananglit:

maghiusa mahimo nga pamilya sa mga kahangturan(“Mga Pamilya Mahimo nga Maghiusa sa Kahangturan”[Hymns nu. 300; Children's Songbook, 188].)

moadto sa butang nagsugo mga Ginoo ang ako ug ngamobuhat (“Ako moadto ug mobuhat sa mga butang ngaang Ginoo nagsugo” [1 Nephi 3:7].)

Mga Sumbanan sa Pagmugna ug Paggamit sa Work Sheets

� Kasayuran ug mga ideya gikan sa mga manwal sa leksyonug mga magasin sa Simbahan mahimong mapahiangaysa makapaikag nga mga work sheet.

� Ang mga work sheets kinahanglan ipahiangay sa edad samga estudyante. Kini adunay mga panudlo ug makali-ngaw. Dili gayud kini lisud kaayo.

� Ang mga estudyante mahimong indibidwal nga makabu-hat, o ang klase mahimong bahinon sa gagmay nga mgagrupo, nga ang kada grupo nakatampo sa work sheet.Ang impormasyon gikan sa work sheet mahimong isulatsa pisara ug ang tanan sa klase makakompleto niini.

� Pagbaton og igong mga lapis o pen alang sa tanang mgaestudyante.

� Ang mga work sheets dili gayud tas-on. Hinuon, hatagi ogigong oras aron ang mga miyembro sa klase makakom-pleto niini.

� Human makahatag sa tanan og pihong gidugayon aronpaghuman sa work sheet, ribyuha ang mga tubag.

� Tabangi ang tanan nga mobati nga malampuson sa pag-kompleto sa work sheet. Tabangi bisan kinsa nga moragnaglisud.

Ang Pagtudlo sa Kurso sa Ebanghelyo

G

B A H I N G : A N G PA G T U D L O S A K U R S O s a E b a n g h e ly o

Mga Tabang alang sa Magtutudlo sa Kurso

Katuyoan sa Kurso

Kini nga kurso maghatag og pondasyon nga motabang sa mga miyembro nga mahimongmas epektibo nga mga magtutudlo sa ebanghelyo sa ilang mga panimalay ug sa Simbahan.Ang mga leksyon sa kurso gidisinyo nga itudlo isip kabahin sa giorganisar nga klase.Mahimo kining indibidwal nga tun-an o isip pamilya.

Kinatibuk-ang Paghulagway sa Kurso

Ang Ginoo misugo kanato sa “pagtudlo sa usag usa sa doktrina sa gingharian” (D&P 88:77).Isip Labawng Magtutudlo, mihatag Siya og ehemplo alang kanato sa pagsunod. Sa ulahing mgaadlaw nga pagpadayag, mihatag Siya kanato og piho nga mga sugo kon unsaon nato pagtudlo(tan-awa, sama pananglit, D&P 42:12–14; 50:13–22; 52:9; 88:122). Ang Iyang ehemplo ug angIyang mga sugo mogiya kanato samtang kita naninguha sa pag-uswag isip mga magtutudlo.

Leksyon 1, “Ang Kamahinungdanon sa Pagtudlo sa Ebanghelyo sa Plano sa Dios,” nagpahi-mutang sa diwa sa tibuok kurso sa Pagtudlo sa Ebanghelyo. Kini nagtumong sa mahinung-danong desinyo sa Ginoo sa pagtudlo sa plano sa katubsanan. Ang leksyon nagtudlo ngamahimo kitang makaabag niining sagradong buhat.

Mga leksyon 2, 3, ug 4 nagpresentar og tulo ka mahinungdanong mga baruganan sa pagtudlosa ebanghelyo: “Paghigugma Niadtong Imong Gitudloan,” “Pagtudlo pinaagi sa Espiritu,” ug“Pagtudlo sa Doktrina.”

Leksyon 5, “Pagdapit og Makugihong Pagkat-on,” nga nagtumong sa pagtabang sa mga indi-bidwal nga magbaton og responsibilidad alang sa pagkat-on sa ebanghelyo. Mga Leksyon 6 ug 7,ang duha giulohan og “Pagmugna og Makapakat-on nga Palibut,” nagpakita unsaon sa paglikayug pagsulbad sa mga problema nga motumaw sa mga sitwasyon sa pagtudlo. Sa mga Leksyon 8ug 9, ang duha giulohan og “Paggamit og Epektibong mga Pamaagi,” motudlo ka ug mohisgutsa epektibong paggamit sa nagkalain-laing mga pamaagi sa pagtudlo. Ang Leksyon 10, “Pag-andam sa Tanang Gikinahanglan nga Butang,” nagpakita unsaon sa pagplano sa mga leksyon.

Sa mga Leksyon 11 ug 12 motabang ka sa mga miyembro sa klase sa paggamit sa tanannilang nakat-unan sa unang 10 ka mga leksyon. Ang Leksyon 11, “Pagpauswag sa Inyongmga Talento,” motabang sa mga miyembro sa klase sa paghimo og personal nga plano sapagpalambo ug pagpakita kon giunsa sa daghan nga mga kapanguhaan nga anaa sa wardpagtabang sa pagpatuman niini nga plano nga malampuson. Ang Lekyon 12, “Lakaw ugPagtudlo,” mohatag sa mga miyembro sa klase og kahigayunan sa pagtudlo sa usag usapinaagi sa pagpakigbahin kon unsa ang ilang nakat-unan sa panahon sa kurso.

Ang Pormat sa Kurso

Alang sa kasayuran kanus-a ipahigayon ang kurso, kinsa ang kinahanglang motambong, ugsa mga pagpahiangay nga himoon, tan-awa sa Improving Gospel Teaching: A Leaders Guidepahina 10.

Pag-andam sa Pagtudlo sa Kurso

Kini girekomendar nga mobasa ka sa tanang 12 ka mga leksyon sa dili pa magsugod angkurso. Kini makatabang kanimo sa pagsusi kon sa unsa nga paagi ang mga leksyon hiniusanga naghatag og sumbanan alang sa pagtudlo sa ebanghelyo. Kini usab mopadasig kanimosa pagtudlo sa mga baruganan sa ebanghelyo nga gikinihanglan imong ipakita samtang ikawmagtudlo sa kurso.

188

M g a Ta b a n g a l a n g s a M a g t u t u d l o s a K u r s o

189

Paggamit sa mga Materyal nga Hinimo sa Simbahan

Agi og dugang niini nga libro, magkinahanglan ka sa mga kasulatan ug sa seksyon sa“Pagtudlo sa Ebanghelyo ug Pagpangulo” sa Tamdanan nga Basahon sa mga Panudlo saSimbahan. Mahimo usab ka nga modangop sa mga materyal nga gilista sa “Mga Kapangu-haan sa Simbahan alang sa Pagtudlo sa Ebanghelyo,” pahina 105 niini nga libro.

Pakigkita sa librarian sa meetinghouse aron mahibaloan ang mga kapanguhaan nga anaa salibrarya sa meetinghouse.

Pagtrabaho uban sa mga Miyembro sa Klase

Mga Materyal nga Gikinahanglan sa mga Miyembro sa Klase

Ang mga miyembro sa klase kinahanglan magdala sa ilang mga kasulatan diha sa klase.Dugang pa, magdala sila og notebook o journal nga ilang masulatan og mga notes, mgabuluhaton, ug mga nasabtan. Ang kada miyembro sa klase kinahanglang magdala og kopyaniini nga libro ngadto sa klase.

Pagtabang sa mga Miyembro sa Klase nga Moapil sa Klase

Ang kada leksyon maglakip og mga panudlo aron pagtabang sa mga miyembro sa klase sapag-apil nga aktibo sa kasinatian sa pagkat-on. Sama pananglit, ang mga miyembro sa klasemahimong awhagon sa pagsulat sa ilang mga notebook, mopahayag sa ilang mga ideya. omopakigbahin og personal nga mga kasinatian. Samtang ikaw mag-andam sa mga leksyon,siguroa nga nagplano ikaw og igong panahon alang sa mga miyembro sa klase nga moapilniini nga mga kalihokan.

Mga buluhaton

Ang mga leksyon niini nga kurso naglakip og duha ka matang sa mga buluhaton:

1. Mga pagdapit sa pag-andam og bahin sa leksyon. Kini nga mga buluhaton gilista sa seksyonsa “Pagpangandam” sa kadaghanan sa mga leksyon. Mohatag kini sa mga miyembro saklase sa pag-apil ug sa pagtudlo sa usag usa. Mainampuon gayud ikaw nga maghunahunakon kinsa nga mga miyembro sa klase ang hatagan niini nga mga buluhaton. Sa paghatagsa mga buluhaton, hatagi ang mga miyembro sa klase og oras sa pag-andam.

2. Mga buluhaton sa pagpraktis og piho nga mga baruganan gawas sa klase. Kini nga mgabuluhaton mga mahinungdanong bahin sa kurso tungod kay kini motabang sa mgamiyembro sa klase sa pagpadayon og pag-uswag isip magtutudlo. Ihatag kini nga mga bulu-haton pagkahuman sa kada leksyon.

Pagsuporta sa Indibidwal nga mga Miyembro sa Klase

Agi og dugang sa pagtudlo sa leksyon sa kurso, kinahanglan mogahin ka og oras sa pagsu-porta sa indibidwal nga mga miyembro sa klase. Ang mga miyembro sa klase mosinatiog mas dako nga kalampusan samtang ikaw makig-istorya kanila tali sa mga leksyon aronsa paghatag og pagdasig ug tabang. Mahimo kang mosulti sa mga kasinatian nga ilangnaangkon samtang ilang gigamit ang gitudlo nga mga baruganan sa mga leksyon.

Ang Saad sa Balaanong Tabang

Palandonga ang pahinumdom sa magtutudlo sa pahina 241. Samtang mopakita ka og hugotnga pagtuo, mag-ampo alang sa panabang, ug mogamit sa mga baruganan nga imong itudlosa kurso, ikaw makatabang sa mga miyembro sa klase nga mahimong “[mga] himan sa mgakamot sa Dios sa pagdala [sa uban] sa kasayuran sa kamatuoran” (Alma 17:9).


190

Personal ug Pamilya nga Pagtuon sa Kurso

Kon ang kurso sa Pagtudlo sa Ebanghelyo wala gitanyag sa pagkakaron sa inyong ward o diliikaw makatambong, mahimo ka nga magtuon sa leksyon sa kinaugalingon o uban sa mgamiyembro sa pamilya. Hinoon, ang personal o pamilya nga pagtuon wala gitumong ngamahimong puli sa pag-apil sa kurso kon ikaw gidapit. Mas makakat-on pa ikaw og daghansamtang ikaw makigtagbo sa uban aron makigbahin og mga ideya ug magkat-on ang tanankon unsaon nimo sa pag-uswag isip mga magtutudlo.

Mga Yawe sa Pagtuon nga Kinaugalingon o Uban sa Inyong Pamilya

Basaha ang “Mga Tabang alang sa Magtutudlo,” diha sa mga pahina 188–89. Gamita ang mgasugyot sa imong kaugalingong sitwasyon.

Paghimo og personal nga pasalig. Ang imong pagtuon mahimong mas mabungahon kon ikawmagsugod og personal nga pasalig sa pag-uswag ug kaandam nga makugihong mokompletosa kurso.

Pagtuon sa mga leksyon nga magsunod-sunod, ug ayaw pagsulay paghuman og labaw sa usa kaleksyon kada semana. Magkinahanglan ka og oras taliwala sa mga leksyon aron magamit angunsay imong nakat-unan.

Pagbaton og notebook. Ang paghimo og rekord sa imong pag-uswag usa ka importantengbahin sa kurso sa Pagtudlo sa Ebanghelyo. Diha sa mga leksyon adunay mga kahigayunansa pagrekord og mga pahinumdom, mga panghunahuna, mga plano, mga kasinatian, ug angpag-uswag nga may kalabutan sa kurso.

Ikompleto ang mga buluhaton. Ang imong mga paningkamot sa pagpauswag magmalampusonlamang kon imong tumanon unsa ang imong nakat-unan. Ang kada leksyon adunay mgabuluhaton aron pagtabang kanimo sa paggamit sa mga baruganan sa mga kahigayunansa aktwal nga pagtudlo. Ikompleto kini nga mga buluhaton sa matinud-anon nga paagi.Irekord sa imong notebook ang imong pagsusi sa imong mga paningkamot ug pag-uswag.

Kon ikaw magtuon uban sa mga miyembro sa pamilya, iorganisar ang inyong pagtuon sama ngaanaa kamo sa klase. Mahimong magpulipuli kamo sa pagdumala sa mga panaghisgutan.Basaha ang mga kasulatan nga gisugyot sa mga leksyon, hisguti ang mga pangutana ugbuhata ang mga buluhaton.

Kon nag-inusara ka nga nagtuon, hunahunaa nga anaa ka sa klase. Unsa ang imong idugangsa diskasyon sa mga hilisgutan sa leksyon? Unsaon nimo pagtubag ang mga gipangutana?Irekord ang imong mga nasabtan sa imong notebook. Tan-awa sa “Pagpalambo og usa kanga Plano sa Pagtuon sa Ebanghelyo,” sa pahina 16–17, alang sa mga sugyot sa pagpatumansa imong pagtuon nga epektibo.

Kon ikaw nag-inusara nga nagtuon, pangita og usa ka tawo aron imong ikasulti. Ang imongpersonal nga pagtuon mouswag kon adunay usa ka tawo nga masultihan sa imong nasabtanug mga ideya. Tingali makapangutana ka sa miyembro sa pamilya, sa usa ka higala, o sapriesthood o lider sa auxiliary. Ipakigbahin uban niini nga tawo ang imong mga tumongug mga plano ug ang resulta sa imong mga paningkamot

B A H I N G : A N G PA G T U D L O S A K U R S O s a E B A N G H E LY O

191

Leksyon

1

Katuyoan Aron pagtabang sa mga miyembro sa klase sa pagdugang sa ilang tinguha sa pag-abag sabuluhaton sa Ginoo pinaagi sa pagtudlo sa Iyang ebanghelyo.

Pahinumdom sa Magtutudlo

Sa Iyang mahigugmaong kalumo, ang atong Amahan sa Langit naghatag og mga magtu-tudlo aron sa pagtabang sa Iyang mga anak nga makakat-on unsa ang kinahanglan nilangbuhaton aron madawat ang kinabuhing dayon. Kada usa kanato maoy mabulahan sapagtudlo sa ebanghelyo, ug kada usa kanato gimandoan sa pagtudlo sa ebanghelyo ngadtosa uban. Ang imong mga paningkamot sa pagtudlo niini nga kurso kabahin niining mahi-nungdanong buhat.

Ang mosunod nga mga pamahayag ni Presidente Gordon B. Hinckley naghatag og mensahenga ikaw kinahanglan nga makigsulti sa mga miyembro sa klase sa tibuok niini nga kurso:

“Kinahanglan gayud nga ligonon nato ang atong mga kaugalingon ug ang atong mga tawoaron ang atong mga magtutudlo motudlo gikan sa ilang mga kasingkasing kaysa gikan sailang mga libro, sa pagpakita sa ilang gugma alang sa Ginoo ug niining bililhong buhat, ugtungod niini kini mohatag og kadasig sa mga kasingkasing niadtong ilang gitudloan”(Teachings of Gordon B. Hinckley [1991], 619–20).

“Aduna kita’y buhat nga himoon, kamo ug ako, daghan gayud kaayo. Manglulho kita ugbuhaton kini, uban sa bag-ong pasalig, magbutang sa atong pagsalig diha sa Ginoo. . . .Makahimo kita niini, kon kita magmainampuon ug magmatinud-anon. Makabuhat kita ogmas maayo kaysa atong nabuhat sukad -pa sa una” (sa Conference Report, Abr. 1995, 117;o Ensign, Mayo 1995, 88).

Uban niini nga mensahe ingon nga mao ang tumong niini, kini nga leksyon mopahimutangsa diwa alang sa tibuok kurso sa Pagtudlo sa Ebanghelyo.

Pagpangandam 1. Pagmainampoon sa pagtuon sa mga tudling sa kasulatan niini nga leksyon. Tinguhaa angpaggamit niini subay sa katuyoan sa leksyon.

2. Pagtuon sa seksyon niini nga libro nga giulohan “Ang Kamahinungdanon sa Pagtudlo saEbanghelyo sa Plano sa Dios” mga pahina 2–10.

3. Awhaga ang mga miyembro sa klase nga motambong sa klase dala ang ilang mga kasulatanug notebook. Kon gikinahanglan, pakigkita sa miyembro sa bishopric aron makigsabut ngahatagan og mga notebook ang mga miyembro sa klase.

4. Pagkuha og igong mga kopya sa Pagtudlo, Walay Labaw ka Mahinungdanon nga Tawag aronihatag sa mga miyembro sa klase nga wala pa makadawat niini.

Ang Kamahinungdanonsa Pagtudlo sa Ebanghelyodiha sa Plano sa Dios


Gisugyot nga Pagpalambo sa Leksyon

Abi-abiha ang mga miyembro sa klase. Kon ikaw wala makaila kanila o kon sila walamagkaila sa tagsa-tagsa, dapita sila sa pagpaila sa kadiyut sa ilang mga kaugalingon.

Siguroa nga ang kada miyembro sa klase adunay notebook nga magamit panahon sa leksyon.Ipasabut nga ang katuyoan sa mga notebook mao ang pagrekord og mga mubong sulat; mgapagbati, mga plano, mga kasinatian ug kalamboan nga may kalabutan sa kurso nga Pagtudlosa Ebanghelyo.

Ang mga magtutudlo sa ebanghelyo moimpluwensya sa mga kinabuhi sa daghang tawo.

Istorya Ipaambit ang mosunod nga sugilanon nga gisulti ni Presidente Thomas S. Monson:

“Dihay magtutudlo sa Sunday School—nga dili gayud mahimong makalimtan, kanunaygayud nga mahinunduman. Nagkita kami sa unang higayon sa buntag sa Dominggo. Iyanggikuyogan ang presidente sa Sunday School sa lawak-klasehanan ug gipaila kanamo nga maoang among magtutudlo kinsa sa tinuoray mihangyo og kahigayunan sa pagtudlo kanamo.Among nahibaloan nga misyonaryo siya sa una ug nahigugma sa mga kabatan-onan.Ang iyang ngalan mao si Lucy Gertsch. Gwapa siya, hinay mosulti, ug interesado kanamo.Mihangyo siya sa kada miyembro sa klase nga mopaila sa ilang kaugalingon, unya mangu-tana og mga pangutana nga mohatag kaniya og panabut sa gigikanan sa kada babaye uglalaki. Iya kaming gisultihan sa iyang pagkabata. . . . Wala gayud siya makapadako sa iyangtingog. Tungod niini ang pagkasalbahis ug kabagis dili gayud angay uban sa kanindot saiyang leksyon. . . . Iyang gihimo ang mga kasulatan nga buhi gayud. Among personal nganasinati sila si Samuel, David, Jacob, Nephi, ug ang Ginoong Jesukristo. Ang among pagkaes-kolar sa ebanghelyo mitubo. Ang among pamatasan milambo. Ang among pagmahal alangni Lucy Gertsch walay kinutuban. . . .

“Ang mga tuig nanglabay. . . . Ang mga lalaki ug mga babaye nga kinsa nakakat-on, kinsanangatawa, kinsa mitubo ubos sa direksyon nianang madasigon nga magtutudlo sa kamatu-oran wala gayud makalimot sa iyang gugma ug sa ilang mga leksyon” (sa Conference Report,Abr. 1992, 81–82; o Ensign, Mayo 1992, 59–60).

Ipamatuod sa mga miyembro sa klase nga ang ilang mga paningkamot sa pagtudlo sa ebang-helyo ni Jesukristo ingon usab makatandog sa mga kinabuhi sa mga tawo. Ipahayag angimong mga pagbati kabahin sa kamahinungdanon sa tawag sa pagtudlo.

Kinutlo Ipabasa sa miyembro sa klase ang mosunod nga pamahayag ni Elder Jeffrey R. Holland:

“Alang sa kada usa kanato nga ‘moduol ngadto ni Kristo,’ ang paghupot sa Iyang mga sugoug pagsunod sa Iyang ehemplo balik sa Amahan, sa tinuod mao ang pinakataas ug pinakaba-laan nga katuyoan sa pagpakabuhi sa tawo. Aron pagtabang sa uban nga mobuhat usabniana—ang pagtudlo, pagdasig, ug pagmainampuon nga paggiya kanila nga molakaw sadalan sa katubsanan usab—sa pagkatinuod kana tingali gayud ang ikaduhang pinakamahi-nungdanong tahas sa atong mga kinabuhi” (sa Conference Report, Abr. 1998, 31; o Ensign,Mayo 1998, 25).

Ang pagtudlo sa ebanghelyo naghatag og mahinungdanon nga bahin sa plano saLangitnong Amahan.

Paghisgut sa Kasulatan

Hatagi og gibug-aton nga ang pagtudlo naghatag kanunay og mahinungdanon nga bahin saplano sa katubsanan sa Dios. Ipabasa sa mga miyembro sa klase ang mga tudling sa kasulatannga gilista sa ubos. Tingali kini makatabang kanimo ang pagpasabut sa kaagi sa kada tudling(sama pananglit, imong mapasabut nga ang Doktrina ug mga Pakigsaad 138 naglangkob ogasoy ni Presidente Joseph F. Smith sa panan-awon sa kalibutan sa espiritu). Hangyoa ang mgamiyembro sa klase sa pakigbahin og panabut nga ilang nakuha gikan niini nga mga tudlingmahitungod sa bahin nga nahimo sa pagtudlo sa plano sa Langitnong Amahan.

192

B A H I N G : A N G PA G T U D L O S A K U R S O s a E b a n g h e ly o s a P l a n o s a D i o s

a. Doktrina ug mga Pakigsaad 138:56. (Kita “nakadawat sa [atong] unang mga leksyon didto sakalibutan sa mga espiritu.”)

b. Alma 12:27–32. (Human si Adan ug si Eva gihinginlan sa Tanaman sa Eden, ang Dios mita-bang kanila nga makahibalo sa plano sa katubsanan. Mipadala Siya og mga anghel aronpagtudlo kanila, ug Iyang gitubag ang ilang mga pag-ampo. Mihatag Siya kanila og mgasugo human sila natudloan sa plano sa katubsanan.)

c. Moises 6:57–58. (Ang Ginoo misugo ni Adan ug Eva sa pagtudlo nga walay pagpugong saebanghelyo ngadto sa ilang mga anak.)

I-summarize ang gihisgutan pinaagi sa pagbasa sa Mga Taga-Roma 10:1–15, 17 ug 2 Nephi 2:8.Hatag sa imong pagpamatuod mahitungod sa bahin sa pagtudlo sa ebanghelyo sa plano saLangitnong Amahan.

Daghan kita og mga kahigayunan nga makakat-on sa ebanghelyo ug itudlo kini sa uban.

Mga Kinutlo Ipasabut og maayo nga ang mga miyembro sa Simbahan nagtudlo sa ebanghelyo sa daghangnagkalainlaing mga katungdanan. Unya hangyoa ang lima ka mga miyembro sa klase sapagbasa sa mga pamahayag sa ubos. Hinumdumi nga ang kada pamahayag gitumong sapiho nga grupo sa tawo.

Ngadto sa mga Ginikanan

Ang Unang Kapangulohan miingon:

“Kami mohangyo sa mga ginikanan sa paghatag sa ilang pinakamaayo nga paningkamot sapagtudlo ug pag-amuma sa ilang mga anak sa mga baruganan sa ebanghelyo nga mopabilinkanila nga mopaduol sa Simbahan. Ang panimalay mao ang basihanan sa matarung ngakinabuhi, ug walay laing pamaagi nga makapuli niini o makahimo sa iyang mahinungda-nong buluhaton sa pagpapahinabo niining responsibilidad nga gihatag sa Dios.

“Among tambagan ang mga ginikanan ug mga anak sa paghatag og pinakataas nga prayoridadsa pag-ampo uban sa pamilya, family home evening, pagtuon og panudlo sa ebanghelyo, ugmga kalihokan nga makalingaw sa pamilya. Bisan unsa pa ka takus ug angay ang ubang mgabuluhaton o mga kalihokan, dili gyud kini tugotan nga mokuha sa balaanong katungdanannga ang mga ginikanan ug ang mga pamilya lamang ang haum nga mohimo” (Sulat sa UnangKapangulohan, 11 Peb. 1999).

Ngadto sa mga Lider sa Priesthood ug sa Auxiliary

Si Elder Gordon B. Hinckley miingon: “Ang epektibo nga pagtudlo mao gayud mismo angpinakalintunganay sa pagpangulo sa Simbahan. Ang kinabuhing dayon moabut lamang konang mga lalaki ug mga babaye gitudloan sa ingon nga pagka-epektibo nga nakapausab ugnakadisiplina sa ilang mga kinabuhi. Dili sila mapugos ngadto sa pagkamatarung o ngadtosa langit. Sila pagagiyahan gayud, ug kana nagpasabut sa pagtudlo” (“How to Be a TeacherWhen Your Role as a Leader Requires You to Teach,” General Authority Priesthood Board Meeting,5 Peb 1969; kinutlo ni Jeffrey R. Holland, sa Conference Report, Abr. 1998, 31; o Ensign, Mayo1998, 26).

Alang sa mga Magtutudlo sa mga Lawak-klasehanan sa Simbahan

Si Presidente Thomas S. Monson mitudlo:

“Ang lawak-klasehanan sa simbahan nagdugang og importanteng gilapdon sa edukasyon sakada bata ug sa kabatan-onan. Niini nga kahimtang ang matag magtutudlo makahatag ogmahangturong tinguha niadtong maminaw [sa] mga leksyon ug mobati sa impluwensya sa

193


pagpamatuod [sa magtutudlo]. Sa mga miting sa Primary, Sunday School, Young Women ugniadtong sa Aaronic Priesthood, ang mga magtutudlo nga nangandam og maayo, gitawagubos sa inspirasyon sa Ginoo, makatandog sa kada bata, kada batan-on, ug moaghat satanan nga ‘pangitaa ang . . . pinakamaayo nga mga basahon sa kaalam; pangitaa angpagtulun-an, gani pinaagi sa pagtuon ug usab sa hugot nga pagtuo’ (D&P 88:118). Usa kapulong sa pagdasig dinhi ug espirituhanong hunahuna didto makaapekto sa usa ka bililhongkinabuhi ug mobilin sa dili mapapas nga marka diha sa usa ka imortal nga kalag. . . .

“Ang mapainubsanon ug madasigon nga magtutudlo sa lawak-klasehanan sa simbahanmakasilsil diha sa . . . mga estudyante og gugma sa mga kasulatan. Ngano, ang magtutudlomakadala sa mga Apostoles sa karaan ug sa Manluluwas sa kalibutan dili lamang sa lawak-klasehanan apan ngadto usab sa mga kasingkasing, mga hunahuna, mga kalag sa atong mgaanak” (sa Conference Report, Okt. 1991, 92; o Ensign, Nob. 1991, 68)

Sa mga Home Teachers ug Visiting Teachers

Si Presidente Spencer W. Kimball miingon: “Kon kamo moadto sa mga panimalay [sa mgatawo], . . . kamo moluwas og mga kalag. . . . Kinsa ang makasulti apan kadtong daghan ngamaayong aktibo nga mga tawo sa Simbahan aktibo tungod kay kamo didto sa ilang mgapanimalay ug mihatag kanila og bag-ong panglantaw, usa ka bag-ong panan-awon. Inyonggiiway ang kurtina. Inyong gipalapad ang ilang mga panan-aw. Inyong gihatagan sila og usaka butang nga bag-o” (The Teachings of Spencer W. Kimball, ed. Edward L. Kimball [1982],526).

Ngadto sa Tanang mga Miyembro sa Simbahan

Si Presidente Lorenzo Snow miingon, “Bisan kon ang usa ka tawo nagtudlo uban sa kabatidsama sa usa ka anghel, bisan pa niana ang maayong buhat, maayong mga ehemplo, angiyang mga lihok nga sa kanunayng gipakita ang kinasingkasing alang sa interes sa mga tawo,nagtudlo nga labaw ka batid, mas labaw pa ka epektibo” (The Teachings of Lorenzo Snow,comp. Clyde J. Williams [1984], 78–79).

Pasundayag sa Magtutudlo

Isugyot nga ang mga miyembro sa klase mohunahuna sa lain-laing mga magtutudlo ngagihulagway sa gibasa na: mga lider sa priesthood ug sa auxiliary, mga magtutudlo sa lawak-klasehanan sa Simbahan, home teachers, visiting teachers, ug kadtong nagtudlo pinaagi saehemplo. Dapita ang kada miyembro sa klase sa pagsulti og mubo kabahin sa usa ka tawokinsa, sa usa o sa mas labaw pa niini nga mga papel, nakatabang kaniya pagbaton og masmaayong pagsabut sa ebanghelyo ug mas dakong tinguha sa pagpuyo sumala sa maong mgabaruganan.

Pagpamatuod Sulti og kadali kabahin sa mga panalangin nga moabut kanato tungod sa daghang mga kahi-gayunan nga makakat-on ug magtudlo sa ebanghelyo–sa atong mga panimalay, sa Simbahanug sa atong kada adlaw nga mga pakig-uban. Ipahayag ang imong pasalamat alang niini ngamga kahigayunan. Ipasabut og maayo nga ang Ginoo naghatag niini nga mga kahigayunanaron pagtabang kanato nga makabuntog sa dautang mga pagtulun-an ug mga impluwensyanga naglibut kanato. Ipakigbahin ang mosunod nga pamahayag ni Presidente Gordon B.Hinckley:

“Adunay kagutom sa yuta, ug tinuod nga kauhaw–dakong kagutom alang sa pulong saGinoo ug sa dili matagbaw nga kauhaw sa mga butang sa Espiritu. . . . Ang kalibutangigutom sa espirituhanong pagkaon. Ang ato mao ang obligasyon ug ang kahigayunan sapag-amuma sa kalag. (“Feed the Spirit, Nourish the Soul,” Ensign, Okt. 1998, 2).

194

l e k s y o n 1 : A n g K a m a h i n u n g d a n o n s a Pa g t u d l o s a E b a n g h e ly o s a P l a n o s a D i o s

Ang katuyoan sa kurso sa Pagtudlo sa Ebanhelyo mao ang pagtabang kanato ngamolambo isip mga magtutudlo.


Basaha ang mga pamahayag ni Presidente Gordon B. Hinckley nga gilakip sa “Pahinumdumsa Magtutudlo” sa pahina 189.

Human og basa sa mga pamahayag ni Presidente Hinckley, ipasabut og maayo nga ang katu-yoan sa kurso sa Pagtudlo sa Ebanghelyo mao ang pagtabang kanato sa pagtudlo sa ebang-helyo ni Jesukristo nga “mas maayo kaysa atong nahimo sa una.”

Ipasabut nga ang mga kapanguhaan sa kurso mao ang mga kasulatan, Pagtudlo, Walay Labawka Mahinungdanon nga Tawag, ug ang seksyon sa “Pagtudlo sa Ebanghelyo ug Pagpangulo saHandbook sa mga Panudlo sa Simbahan.

Hatagi og mga kopya sa Pagtudlo, Walay Labaw ka Mahinungdanon nga Tawag ang mgamiyembro sa klase nga wala pa makadawat niini. Sultihi ang mga miyembro sa klase ngakini nga libro naglangkob sa mga materyal nga may kalabutan sa mga leksyon sa kurso.Sila mabulahan gikan sa pagbasa niini nga mga materyal sa dili pa ang kada klase ug pagka-human sa kada klase.

Ipasabut nga kini nga kurso magtukod og sukaranan alang sa mga pagtudlo sa ebanghelyo.Kini magtumong sa mga baruganan ug mga pamaagi sa pagtudlo nga magamit sa tanangedad nga ka-grupo ug mga kultura. Adunay 12 ka mga leksyon kini nga kurso. Ang mgaulohan sa nagsunod nga 11 ka mga leksyon nagpakita unsa ang mapaabut sa mga miyembrosa klase gikan sa kurso. Ipaabli sa mga miyembro sa klase ang pahina vi niini nga libro aronmatan-aw ang mga ulohan sa mga leksyon.

Tanyag og tabang sa mga miyembro sa klase samtang sila naninguha sa pagsunod sa mgabaruganan nga gitudlo sa kurso. Agi og dugang, awhaga ang kada miyembro sa klase sa:

a. Pagtuon sa mga kasulatan; ang Pagtudlo, Walay Labaw ka Mahinungdanon nga Tawag, ug angseksyon sa “Pagtudlo sa Ebanghelyo ug Pagpangulo” sa Handbook sa mga Panudlo saSimbahan.

b. Pagdala og mga kasulatan sa klase kada semana.

c. Pagdala sa ilang mga notebook sa klase kada semana.

d. Pagtambong sa klase kada semana nga andam nga moapil sa mga leskyon ug pagtampoog pagtulun-an sa uban diha sa klase.

e. Pamalandong ug pag-ampo sa mga oportunidad sa pagtudlo.

f. Pagsugod sa paghimo ug pagtuman og personal nga plano alang sa pagpalambo isipmagtutudlo.

Panapos

Kinutlo Pagdapit og miyembro sa klase sa pagbasa sa mosunod nga pamahayag ni Elder Boyd K.Packer:

“Ginaingon nga ang responsibilidad sa mga miyembro sa Simbahan gibahin sa tulo ka nag-una nga kategoriya: ang paghatag alang sa kaluwasan sa buhing mga miyembro saSimbahan, ang pagtuman sa gikinahanglan nga buhat alang sa namatay nga kagikan, ug angpagsangyaw sa ebanghelyo ngadto sa tanang kalibutan. Ang tanan niini nga mga responsibi-lidad nagkinahanglan og pagtulun-an, ug ang tanang nakat-unan kinahanglan matudlo.Kita apil niadtong kinsa motudlo niini.” (Teach Ye Diligently, giusab nga ed. [1991], 7).

195


Katingbanan [Summary]

I-summarize ang mga baruganan nga imong nahisgutan.

Pagpamatuod Ipakigbahin ang imong pagpamatuod kon giaghat sa Espiritu.

Mga assignment Awhaga ang miyembro sa klase nga:

1. Mosulat sa ilang mga notebook kabahin sa mga kahigayunan sa pagtudlo ug pagkat-on ngamoabut kon sila moapil sa kurso.

2. Motinguha sa paggiya sa Espiritu (sa Espiritu Santo) kalabut sa umaabut nga leksyonsa family home evening, assignment sa Simbahan, o ubang kahigayunan sa pagtudlo.Hinumdumi ang mga pulong sa Ginoo: “Ang Espiritu ihatag nganha kaninyo pinaagisa pag-ampo diha sa hugot nga pagtuo” (D&P 42:14). Mosulat sa ilang mga notebookkabahin sa ilang mga kasinatian niini nga assignment. (Isip bahin sa leksyon 3, ang ubangmga miyembro sa klase pagahangyoon sa pag-report niini nga mga kasinatian.)

3. Moribyu sa mga baruganan nga gitudlo niini nga leksyon pinaagi sa pagtuon sa sekyonniini nga libro nga giulohan “Ang Kamahinungdanon sa Pagtudlo sa Ebanghelyo sa Planosa Dios” (mga pahina 2–10).

196


197

Leksyon

2Katuyoan Aron pagtabang sa mga miyembro sa klase nga magtinguha nga mapuno sa Kristohanong

gugma alang niadtong ilang gitudloan.


Sa katapusang mga takna sa Iyang mortal nga pangalagad, si Jesus mitudlo ug milig-onsa Iyang mga Apostoles (tan-awa sa Juan 13–17). Isip bahin niini nga pagtulun-an, Iyanggisugo ang Iyang mga disipulo sa paghigugma sa usag usa sama sa Iyang paghigugma kanila(tan-awa sa Juan 13:34; 15:12, 17). Ang ilang pagkamasulundon niini nga sugo mopakita ngasila sa tinud-anay Iyang mga disipulo (tan-awa sa Juan 13:35). Ang tanan nilang buhaton,lakip sa ilang sugo sa pag-adto ug sa pagtudlo sa tanang mga nasud, pagahimoon uban sagugma. Sa ulahing mga adlaw, ang Ginoo mitudlo kanato og susama: “Walay bisan usa ngamakatabang niini nga buhat gawas kon siya magpaubos ug puno sa gugma” (D&P 12:8).

Samtang magtudlo ka niini nga leksyon, tabangi ang mga miyembro sa klase nga makasabutkon sa unsang paagi mapuno sa Kristohanong gugma ngadto niadtong ilang gitudloan.Samtang ang mga miyembro sa klase mosunod sa tambag niini nga leksyon, sila makatudlonga mas epektibo. Sila usab makakita og dugang kalipay isip mga magtutudlo.

Pagpangandam 1. Sa mainampuong paagi pagtuon sa mga tudling sa kasulatan niini nga leksyon. Tinguhaaang paggamit niini subay sa katuyoan sa leksyon. Himoang masinati pag-ayo sa 3 Nephi11–17 nga ikaw makasumpay og mubo sa mga bahin sa asoy nga gilatid sa pahina 195 niininga libro.

2. Pagtuon sa seksyon niini nga libro nga giulohan “Higugmaa Kadtong Imong Gitudloan”(mga pahina 30–39).

3. Kon ang mosunod nga mga materyal anaa, pangandam sa paggamit niini isip kabahin saleksyon:

a. Ang mga litrato ni Jesus nga Nagtudlo sa Kasadpang Bahin sa Kalibutan (62380; Pakite samga Hulagway sa Ebanghelyo 316 ); si Jesus Nag-ayo sa mga Nephites (62541; Pakite samga Hulagway sa Ebanghelyo 317); ug si Jesus Nanalangin sa mga Batang Nephite (Pakitesa mga Hulagway sa Ebanghelyo 322).

b. “My Joy Is Full,” usa ka upat nga minutos nga bahin sa Book of Mormon Video Presentations(53911)

4. Pagtudlo og miyembro sa klase nga mangandam sa pakigpulong og mubo kalabut sa giunsasiya pag-impluwensya pinaagi sa gugma sa magtutudlo sa ebanghelyo (sama sa ginikanan,magtutudlo sa lawak-klasehanan sa Simbahan, o sa lider sa Simbahan). Hangyoa kini ngamiyembro sa klase sa pagtubag sa mosunod nga mga pangutana isip kabahin sa pasun-dayag:

Giunsa nimo sa pagkahibalo nga kining tawhana nahigugma kanimo?

Unsay epekto sa gugma niini nga tawo sa imong mga pagbati kabahin sa pagkat-on saebanghelyo?

Higugmaa Kadtong Imong Gitudloan


5. Sa nag-unang usa ka semana o labaw pa, pakigsabut nga adunay soloist o gamay nga gruposa mga hamtong o mga bata nga mokanta sa “Love One Another” (Hymns, nu. 308) sapagtapos sa klase. Kon kini dili posible, pangandam nga ang tanang mga miyembro sa klasemokanta sa himno.


Ang mga magtutudlo nga may Kristohanong gugma makahimo og kalainan sa mgakinabuhi niadtong ilang gitudloan.

Asoy ug mga Litrato sa Kasulatan

Ipakita ang litrato ni Jesus nga nagtudlo sa mga Nephites. Sa imong kaugalingong mgapulong, isaysay og mubo ang asoy sa pagbisita sa mga Nephite sa nabanhaw nga Manluluwas.Siguroa sa paglakip ang mosunod:

Ang nabanhaw nga Manluluwas mipakita sa mga Nephite sa yuta sa Bountiful. Iya silanggidapit sa pagduol ug paghikap sa Iyang kilid ug sa mga nilansangan sa Iyang mga kamotug mga tiil. Dayon sila gitudloan Niya og dugay. Pagkahuman og tudlo kanila, Iya silanggiawhag sa pagpauli sa ilang mga panimalay ug mamalandong sa mga butang nga Iyanggisulti. Hapit na unta Siya mobalik ngadto sa Amahan sa dihang Siya nakakita kanila nganaghilak, nagtinguha nga mopabilin pa Siya og mas dugay uban kanila. (Tan-awa sa 3 Nephi11–16; 17:1–5.)

Ipakita ang litrato ni Jesus nga nang-ayo sa mga Nephites. Dayon dapita ang usa ka miyembrosa klase sa pagbasa sa 3 Nephi 17:6–10.

Pisara Pagkahuman sa miyembro sa klase sa pagbasa sa tudling, isulat sa pisara Siya sa tinud-anaymiayo kanila sa matag usa.

Asoy ug Litrato sa Kasulatan

Sa imong kaugalingong mga pulong, ipadayon pagsaysay ang asoy. Siguroa pagsulti ngahuman si Jesus nang-ayo sa mga tawo, mihangyo Siya kanila sa pagdala sa ilang gagmay ngamga bata ngadto Kaniya (tan-awa sa 3 Nephi 17:11–12).

Ipakita ang hulagway ni Jesus nga nanalangin sa mga bata nga Nephite. Dayon dapita angusa ka miyembro sa klase sa pagbasa sa 3 Nephi 17:21–25.

Pisara Pagkahuman og basa sa miyembro sa klase sa tudling, isulat sa pisara Siya mikuha sa ilanggagmay nga mga bata, sa tinagsa, ug mipanalangin kanila.

Pasundayag pinaagi sa Video

Kon naggamit ka sa pasundayag pinaagi sa video sa “My Joy Is Full,” ipasundayag kini karon.

Panaghisgutan Hangyoa ang mga miyembro sa klase sa pagpamalandong sa gugma nga ang Manluluwasmipakita ngadto sa mga Nephites. Dapita usab sila sa paghunahuna kon unsa kaha anggibati sa mga Nephites samtang si Jesus nangalagad kanila sa tinagsa.

• Sa unsang mga paagi nga ang Kristohanong gugma sa magtutudlo moimpluwensya niad-tong kinsa gitudloan? (Mga tubag molakip nga ang Kristohanong gugma sa magtutudlomakadapit sa Espiritu, motabang sa mga tawo nga makabuntog sa kahadlok, ug modala samga tawo nga mahimong mas maminaw sa ebanghelyo.)

Kinutlo Mosunod sa mubong paghisgut niini nga pangutana, ipabasa sa sakop sa klase ang pama-hayag ni Propeta Joseph Smith sa pahina 30 niini nga libro.

Pasundayag sa Miyembro sa Klase

Hangyoa ang gitudlo nga miyembro sa klase sa pagsulti kon sa unsang paagi siya na-implu-wensys sa gugma sa magtutudlo.

198

l e k s y o n 2 : H i g u g m a a K a d t o n g I m o n g G i t u d l o a n


Ipasabut nga kining leksyon naglakip sa mga pagtulun-an gikan sa mga kasulatan nga maka-tabang kanato nga mapuno uban sa Kristohanong gugma alang niadtong atong gitudloan.Naglakip usab kini og panaghisgutan kon sa unsa nga paagi ang atong Kristohanong gugmanag-impluwensya sa atong serbisyo isip mga magtutudlo.

Mahimo kitang mapuno uban sa Kristohanong gugma alang niadtong atong gitudloan.

Mga Kasulatan ug sa Notebook nga Kalihokan

Dapita ang lain-laing mga miyembro sa klase sa pagbasa sa mga tudling sa kasulatan ngagilista sa ubos. Human sa pagbasa sa kada tudling, hangyoa ang mga miyembro sa klase sapag-ila sa mga baruganan diha sa tudling nga makatabang kanila nga mapuno uban saKristohanong gugma. Awhaga ang mga miyembro sa klase sa pagsulat sa ilang mga note-book og bisan unsang hunahuna samtang sila moapil niini nga panaghisgutan. Ipasabut ngatagaan sila og kahigayunan sa pagpakigbahin niini nga mga hunahuna pagkatapus sa klase.

Juan 15:10 (Paghupot sa mga sugo)Mga Taga–Efeso 4:32 (Pagpasaylo sa uban)Mosiah 2:17 (Pag-alagad)Mosiah 4:11–12 (Paghinulsol, pagkamapailubon, ug pagpakita sa hugot nga pagtuo)Alma 38:12 (Pagpanton sa mga kagana)3 Nephi 11:29–30 (Paghunong sa panagbingkil)Moroni 7:48 (Pag-ampo aron mapuno uban sa lunsay nga gugma ni Kristo)

Ang atong Kristohanong gugma alang niadtong atong gitudloan makita gayud sa atongpagpangandam, sa atong pagtudlo ug sa atong kada adlaw nga pagpakabuhi.

Notebook nga Kalihokan ug Panaghisgutan

Ipasabut og maayo nga kon kita puno sa Kristohanong gugma alang niadtong atong gitud-loan, ang atong gugma makita diha sa atong pagpangandam, sa atong pagtudlo ug sa atongkada adlaw nga pagpakabuhi. Dayon isulat ang mosunod sa pisara. Hangyoa ang mgamiyembro sa klase sa pagkopya niini diha sa ilang mga notebook.

Pagpangandam PagtudloKada Adlaw-ngaPagpakabuhi

199


Pahunahunaa ang mga miyembro sa klase og piho nga tawo nga ilang natudloan (sama samga miyembro sa pamilya, miyembro sa klase, o miyembro sa korum). Dayon hangyoa silasa paghunahuna sa mosunod nga pangutana, isulat ang ilang mga ideya ubos sa husto ngaulohan diha sa ilang mga notebook:

• Unsa ang pipila ka mga butang nga imong mabuhat aron pagpakita sa Kristohanong gugmaniini nga mga tawo? (Hinumdumi nga ang pipila ka mga ideya gilista sa mosunod nga tsart.Ang ubang mga ideya gilakip sa “Ang Gugma Makapahumok sa Kasingkasing,” “PagsabutNiadtong Imong Gitudloan,” ug “Pagtabang Ngadto sa Usa,” mga pahina 31–36 niini ngalibro.)

Dapita ang mga miyembro sa klase sa paghisgut sa pipila ka mga ideya nga ilang gisulat sailang mga notebook. Isulat ang ilang mga ideya sa pisara.

Panapos

Katingbanan ug Kinutlo

Sa mubo nga paagi itingub ang leksyon, ginamit ang mosunod nga pamahayag ni ElderJoseph B. Wirthlin

“Ang kapuangod sa Kristohanong mga higala motandog pag-ayo ug mopausab sa atong mgakinabuhi. . . . Ang gugma mao ang unod sa ebanghelyo ni Kristo. Niini nga Simbahan, angmga pag-ampo alang sa panabang sagad tubagon sa Ginoo pinaagi sa simple, kada adlawnga serbisyo sa maamumahon nga mga kaigsoonan. Sa kabuotan sa tinuod nga mga higala,akong nakita ang gipadayag nga kalooy sa Ginoo Mismo” (sa Conference Report, Okt. 1997,42; o Ensign, Nob. 1997, 32).

Pagpamatuod Kon giaghat sa Espiritu, ihatag ang imong pagpamatuod ug ipahayag ang imong gugmaalang sa mga miyembro sa klase.

Musika Pakantaha ang gitudlo nga soloist o gamayng grupo sa “Love One Another” (Hymns, nu.308). Kon dili kini posible, dapita ang mga miyembro sa klase sa pagkanta sa himno ngamagdungan.

Pagpangandam

Pag-ampo alang kanila.

Pagbantay sa ilang

mga panginahanglan

ug mga tinguha

Pangandam pag-ayo sa

pagtudlo kanila.

Pagtudlo

Abi-abiha sila og

maayo sa pagsugod

sa klase.

Ipakita ang imong

gugma alang kanila.

Paminaw og maayo.

Tubag sa matinahuron

nga paagi samtang

sila moapil sa klase.

Awhaga sila sa

pagsunod sa mga

baruganan nga imong

gitudlo.

Kon angay dayega sila.

Kada adlaw ngaPagpakabuhi

Pag-ampo alang kanila.

Pagmahigalaon kon imo

silang ikahimamat.

Pagbantay sa ilang

mga kalihokan ug mga

nakab-ot.

Tambong sa mga

kalihokan diin sila

miapil

Kon angay dayega sila.

Pakita og kahingawa

ug dasiga sila kon

makasinati og mga

pagsulay.

200

L e k s y o n 2 : H i g u g m a a K a d t o n g I m o n g G i t u d l o a n

Mga assignment Awhaga ang mga miyembro sa klase nga:

1. Mopili og labing ubos usa ka ideya gikan sa notebook nga kalihokan sa pahina 198. Gamitakini nga kahigayunan sa pagtudlo sulod sa umaabot nga semana. Sulati ang ilang mga note-book kabahin sa mga resulta niini nga aksyon.

2. Padayona ang buluhaton sa miaging semana sa pagtinguha sa giya sa Espiritu nga may kala-butan sa umaabot nga leksyon sa family home evening, buluhaton sa Simbahan, o ubangkahigayunan sa pagtudlo. Hinumdumi ang mga pulong sa Ginoo: “Ang Espiritu ihatagnganha kaninyo pinaagi sa pag-ampo diha sa hugot nga pagtuo” (D&P 42:14). Sulati angilang mga notebook kabahin sa ilang nga kasinatian niini nga buluhaton. (Isip kabahinsa leksyon 3, ang ubang mga miyembro sa klase hangyoon sa pag-report niini nga mgakasinatian.)

3. Ribyuha ang mga baruganan nga gitudlo niini nga leksyon pinaagi sa pagtuon sa seksyonniini nga libro nga giulohan “Higugmaa Kadtong Imong Gitudloan” (mga pahina 30–39).

201


202

Pagtudlo pinaagi sa Espiritu

Katuyoan Aron pagtabang sa mga miyembro sa klase sa pagsiksik sa giya sa Espiritu ug sa pagtudlo sapaagi nga makatabang sa uban nga mobati sa impluwensya sa Espiritu.

Pahinumdum sa Magtutudlo

Makakat-on kita sa mga kamatuoran sa ebanghelyo pinaagi sa gahum sa Espiritu Santo osa Espiritu (tan-awa sa Moroni 10:5). Ang Ginoo mihulagway sa kamahinungdanon sapagtudlo sa pag-ampo pinaagi sa Espiritu sa dihang Siya miingon, “Ang Espiritu ihatagnganha kaninyo pinaagi sa pag-ampo diha sa hugot nga pagtuo, ug kon kamo dili maka-dawat sa Espiritu kamo dili motudlo” (D&P 42:14). Kon ang mga magtutudlo ug mga estud-yante nagpuyo nga takus nga puy-an sa Espiritu, “kamo makadawat og kaayohan ugmaglipay nga maghiusa” (tan-awa sa D&P 50:13–22).

Ang pipila ka mga miyembro sa klase-ilabi na kadtong gamay ra og kasinatian sa Simbahantingali mobati sila nga dili makasarang sa pagtudlo pinaagi sa Espiritu. Samtang ikawmagtudlo niini nga leksyon, tabangi ang mga miyembro nga masayud nga makahimo silasa pagtudlo pinaagi sa Espiritu. Tabangi sila nga makasabut nga ang mga kwalipikasyonalang sa pagtudlo pinaagi sa Espiritu dili sa pagkamaayong mosulti, edukasyon, o taas ngakasinatian, apan ang pag-ampo, kakugi, pagtahud, ug pagpaubos.

Pagpangandam 1. Sa mainampoong paagi pagtuon sa mga tudling sa kasulatan niini nga leksyon. Tinguhaaang paggamit niini subay sa katuyoan sa leksyon.

2. Pagtuon sa seksyon niini nga libro nga giulohan “Pagtudlo pinaagi sa Espiritu” (mga pahina40–48).

3. Paghangyo og duha o tulo ka mga miyembro sa klase sa pag-andam sa pagsulti og mubokabahin sa ilang mga kasinatian samtang sila nagtinguha sa giya sa Espritu Santo diha sailang pagtudlo. (Sa katapusan sa leksyon 1 ug 2, ang mga miyembro sa klase gitahasan ngamosulat sa ilang mga notebook kabahin sa maong kasinatian.)

4. Pagdala og pitsel sa tubig nganha sa klase ug baso nga sihag.

5. Sa dili pa ang klase, isulat ang mosunod nga pangutana sa pisara: Sa among paningkamot sapagtudlo sa ebanghelyo, unsa ang pinakamahinungdanon?


Sa dili pa ang pangbukas nga pag-ampo, dapita ang mga miyembro sa klase sa pagkanta“Help me Teach with Inspiration” (Hymns, nu. 281) o laing himno. Sunod sa himno,hangyoa ang miyembro sa klase nga mao ang mag-ampo sa pagpangamoyo alang sa paggiyasa Espiritu Santo sa panahon sa leksyon.

“Ang Espiritu mao ang pinakamahinungdanon.”

Kinutlo Dalha ang atensyon sa mga estudyante ngadto sa pangutana nga imong gisulat sa pisara.Dapita ang mga estudyante sa paghunahuna sa pangutana diha sa ilang hunahuna ugsultihi sila nga ang tubag anaa sa mga pamulong ni President Ezra Taft Benson:

Leksyon

3

l e k s y o n 3 : Pa g t u d l o p i n a a g i s a E s p i r i t u

“Kon aduna may mensahe nga akong gisubli sa akong mga kaigsoonan sa Napulog Duha,kana mao nga ang Espiritu maoy pinakamahinungdanon. Ang Espiritu mao ang importante.Wala ako mahibalo kon kapila na ako misulti niini, pero wala gayud ako kapuya sa pagsultiniini—nga ang Espiritu mao ang pinakamahinungdanon” (mission presidents’ seminar,3 Abr. 1985).

Ipasabut nga kita sagad mopasabut sa Espiritu Santo isip “ang Espiritu.” Ang pagtudlopinaagi sa Espiritu mao ang pinakagamhanan nga matang sa pagtudlo tungod kay kinipinaagi sa impluwensya sa Espiritu nga kita makasabut sa mga butang sa Dios (tan-awa sa1 Mga Corinto 2:11).

Samtang kita magkat-on ug magtudlo sa ebanghelyo, ang Espiritu motabang kanato sadaghang mga paagi.

Panaghisgutan sa Kasulatan

Ipasabut og maayo nga ang Espiritu sagad makita sa hilum ug sa yano kaysa kahibudngannga pagpakita sa gahum (tan-awa sa 1 Mga Hari 19:9–12). Dayon ipabasa sa mga miyembrosa klase ang mga kasulatan nga gilista sa ubos. Hangyoa sila sa pagpasabut kon unsa anggitudlo sa kada tudling kabahin sa unsa nga paagi ang Espiritu makatabang sa atongpagtudlo sa ebanghelyo. Isulat ang ilang mga tubag sa pisara.

a. Juan 14:26. (Nagtudlo kanato sa tanang mga butang ug modala sa tanang mga butang saatong panumduman.)

b. Juan 15:26. (Mopamatuod ni Kristo.)c. 2 Nephi 33:1. (Modala sa kamatuoran nadto sa atong mga kasingkasing.)d. Doktrina ug mga Pakigsaad 6:14–15, 22–23. (Mopasabut ug modala og kalinaw sa atong

mga hunahuna.)e. Doktrina ug mga Pakigsaad 11:13 (Mopuno sa atong mga kalag uban sa hingpit nga

kalipay.)f. Doktrina ug mga Pakigsaad 50:21–22. (Mohatag og kaayohan.)


Dapita ang gitahasan nga miyembro sa klase sa pagsulti kabahin sa ilang mga kasinatiansamtang sila nagtinguha sa paggiya sa Espiritu Santo sa ilang pagtudlo (tan-awa sa“Pagpandandam,” aytem 3).

Adunay piho nga mga butang nga atong mahimo aron pagdapit sa Espiritu.

Panaghisgutan sa Pisara

Unsa ang atong mabuhat sa atong pagtudlo aron pagdapit sa Espiritu? (Isulat ang mga tubagsa mga miyembro sa klase sa pisara. Awhaga ang mga miyembro sa klase sa pagsulat niininga mga butang sa ilang mga notebook.)

Kon ang mga miyembro sa klase wala mohingalan sa pipila ka mga butang gikan samosunod nga lista, idugang kini sa lista diha sa pisara:

a. Pag-ampo.b. Pagtudlo gikan sa mga kasulatan.c. Pagmatuod.d. Paggamit sa mga himno, mga kanta sa Primary, ug sa ubang sagradong musika.e. Pagpahayag og gugma alang sa uban ug alang sa Langitnong Amahan ug ni Jesukristo.f. Pagpakigbahin og mga hunahuna, mga pagbati, ug mga kasinatian nga may kalabutan sa

mga baruganan diha sa leksyon

• Hain niini ang atong nahimo sa klase karon? Nakabuhat ba kita og bisan unsa nga butangsa klase sa pagdapit sa Espiritu?

203

B A H I N G : A N G K U R S O S A PA G T U D L O s a E b a n g h e ly o

Notebook nga Kalihokan

Hangyoa ang mga miyembro sa klase sa paghunahuna kabahin sa usa ka kahigayunan sapagtudlo nga sa dili madugay maanaa kanila. Dapita sila sa paghunahuna unsaon nilapaggamit sa pipila ka mga sugyot nga gisulat sa pisara samtang sila nagtudlo. Hatagi silaog pipila ka minuto sa pagsulat sa ilang mga ideya diha sa ilang mga notebook.

Ang atong pinakamaayong mga paningkamot mapaigo kon ang impluwensya saEspiritu anaa.

Paggamit og mga Butang sa Leksyon

Isulat ang Kinsa ang makatudlo pinaagi sa Espiritu? diha sa pisara.

Ipakita ang pitsel nga may tubig ug ang baso. Ipasabut nga niini nga demonstrasyon, angbaso nagrepresentar kanato isip mga magtutudlo sa ebanghelyo. Dayon sudli ang baso ngadili puno. Ipasabut nga ang tubig nga imong gibu-bu sa baso nagrepresentar sa atong pina-kamaayo nga paggamit sa atong mga talento.

Ipahayag nga kita malagmit maghunahuna nga kita tinud-anay nga epektibo sa atongpagtudlo kon mas daghan pa lamang kita og mga talento. Hinoon, kini nga baso dilimapuno pinaagi sa atong mga talento lamang. Aron tinud-anay nga epektibong mga magtu-tudlo sa ebanghelyo, kinahanglan motudlo kita pinaagi sa gahum sa Espiritu Santo. Angmilagro mao nga dili igsapayan kinsa kita ug dili igsapayan unsa ka utokan kita, ang atongbuhaton nga pinakamaayo igo ra kon ang impluwensya sa Espiritu anaa. Samtang ikawmagpasabut niini, pun-a ang baso.

Kinutlo Ipabasa sa miyembro sa klase ang mosunod nga pamahayag ni Elder Henry B. Eyring:

“Maalamon nga mahadlok kita sa atong kaugalingong mga kahanas nga dili igong mosagu-bang sa responsibilidad sa pag-amuma sa hugot nga pagtuo sa uban. Ang atong kaugali-ngong mga abilidad, bisan unsa ka dako, dili gayud igo. Apan kanang tinuod nga pagtan-awsa atong mga limitasyon momugna og pagpaubos diin moggiya ngadto sa pagsalig saEspiritu ug sa ingon ngadto sa gahum” (sa Conference Report, Okt. 1997, 114; o Ensign,Nob. 1997, 82–83)

Kada usa kanato makasarang sa pagtudlo pinaagi sa Espiritu.

Panaghisgtan sa Kasulatan ug sa Pisara

Himoa ang panaghisgutan sa ubos aron pagtabang sa mga miyembro nga makasabut unsaonnila nga makasarang sa pagtudlo pinaagi sa Espiritu.

Hangyoa ang usa ka miyembro sa klase sa pagbasa sa Doktrina ug mga Pakigsaad 42:14.

Isulat ang mosunod sa pisara:

Pag-ampo uban sa hugot

nga pagtuo

Madawat nato ang Espiritu

204

—›

L e k s y o n 3 : Pa g t u d l o p i n a a g i s a E s p i r i t u

Hangyoa ang usa ka miyembro sa klase sa pagbasa sa Doktrina ug mga Pakigsaad 88:77–78.

• Unsa ang gisaad sa Ginoo kon makugihon kita nga motudlo sa doktrina sa gingharian?(Ang iyang grasya moatiman kanato.)


Ipasabut nga ang grasya usa ka makapasarang nga gahum. Kini usa ka balaang tabang ugkalig-on nga gihatag pinaagi sa kalooy ug gugma sa Dios. Pinaagi sa grasya sa Ginoo, maka-buhat kita og maayong mga buluhaton nga dili nato mabuhat sa atong kaugalingon (tan-awa sa Ang Giya Ngadto sa mga Kasulatan, “Grasya,” 74)

Ipabasa sa usa ka miyembro sa klase ang Doktrina ug mga Pakigsaad 100:7–8.

• Unsa ang gisulti niini nga mga bersikulo kabahin sa paagi sa atong pagpahayag sa ebang-helyo? (“Uban sa kaligdong sa kasingkasing,” ug “uban sa espiritu sa pagpaubos.”)

Ipasabut nga ang kaligdong nagpasabut og balaang pagtahud ug dignidad. Dayon, aronpagtabang sa mga miyembro sa klase nga makasabut sa kahulogan sa pulong kaaghup,basaha sa mosunod nga pamahayag ni Presidente Gordon B. Hinckley:

“Ang kaaghup nagpasabut og espiritu sa pasalamat ingon nga kaatbang sa kinaiya sa kaugali-ngong kasarang, usa ka pag-angkon sa mas dako nga gahum labaw sa kaugalingon, pag-ila saDios, ug pagdawat sa iyang mga sugo” (“With All Thy Getting Get Understanding,” Ensign,Ago. 1988, 3–4).

• Unsa ang gisaad sa Ginoo kon kita motudlo sa Iyang ebanghelyo uban sa kaligdong ugkaaghup? (Tan-awa sa D&P 100:8. Ang Espiritu Santo mopamatuod sa mga baruganan ngaatong gitudlo.)

Makugihong motudlo

sa doktrina

Ang Iyang grasya

moatiman kanato

205

—›



Partisipasyon Itunong ang pagtagad sa mga miyembro sa klase sa mga baruganan nga imong gisulat sapisara. Ipasabut og maayo nga samtang kita mag-ampo uban sa pagtuo ug motudlo ngamakugihon uban sa kaligdong ug kaaghup, madawat nato ang Espiritu, nga mopamatuod samga kamatuoran nga atong gitudlo. Dapita ang mga miyembro sa klase sa pagsulti kabahinsa mga panahon sa dihang sila ug ang uban midapit sa Espiritu pinaagi sa pagsunod niininga mga baruganan.

Panapos

Katingbanan [Summary] ug Kinutlo

I-summarize sa mubo nga paagi ang leksyon. Dayon ipabasa ang mosunod nga pamahayag niPresidente Thomas S. Monson:

“Ang uban kaninyo tingali manggiulawon o naghunahuna sa inyong kaugalingon nga dilisarang sa pagdawat sa tawag. Hinumdumi nga kini nga buhat dili lamang imo ug ako. Kinibuhat sa Ginoo, ug kon kita anaa sa buluhaton sa Ginoo, aduna kita’y katungod sa tabangsa Ginoo. Hinumdumi nga si kinsa ang gitawag sa Ginoo, ang Ginoo mopasarang” (saConference Report, Abr. 1996, 62; o Ensign, Mayo 1996, 44).

Pagpamatuod Hatag og pagpamatuod ingon nga giaghat sa Espiritu.

Mga assignment Awhaga ang mga miyembro sa klase sa:

1. Paghunahuna pa sa mga ideya kabahin sa pagtudlo pinaagi sa Espiritu nga ilang gisulat sailang mga notebook. Gamita ang usa niini nga mga ideya isip koneksyon sa umaabut ngakahigayunan sa pagtudlo.

2. Pagpadayon sa pagrekord sa ilang kalamboan diha sa ilang mga notebook.

3. Pagribyu sa mga baruganan nga gitudlo niini nga leksyon pinaagi sa pagtuon sa seksyonniini nga libro nga giulohan “Pagtudlo pinaagi sa Espiritu” (mga pahina 40–48).

Motudlo sa kaligdong ug kaaghup

Ang Espiritumopamatuod

206

—›


207

Leksyon

4Katuyoan Aron pagtabang sa mga miyembro sa klase nga makasabut sa gahum nga naggikan sa

pagtuon ug pagtudlo sa mga doktrina sa ebanghelyo, nga makit-an sa mga kasulatan ug samga pagtulun-an sa mga propeta sa ulahing mga adlaw.

Pahinumdom ngadto sa Magtutudlo

Samtang ikaw mag-andam sa pagtudlo niini nga leksyon, pag-ampo alang sa paggiya saepektibong pagtudlo gikan sa mga kasulatan ug sa mga pagtulun-an sa mga propeta saulahing mga adlaw. Ingon nga giaghat sa Espiritu Santo, isulti ang mahitungod sa epektosa mga doktrina sa ebanghelyo nga anaa sa imong kinabuhi samtang ikaw magtuon ugmagtudlo niini.

Pagpangandam

1. Sa mainampoong paagi pagtuon sa mga tudling sa kasulatan niini nga leksyon. Tinguhaa sapaggamit niini subay sa katuyoan sa leksyon.

2. Tun-i ang seksyon niini nga basahon nga giulohan “Itudlo ang Doktrina” (mga pahina49–59) ug ang mosunod sa seksyon sa “Pagtudlo sa Ebanghelyo ug Pagpangulo” saTamdanan nga Basahon sa mga Panudlo sa Simbahan: “Itudlo ang Makaluwas nga mgaDoktrina ug mga Ordinansa sa Ebanghelyo” mga pahina (301), “Pagtudlo gikan sa mgaKasulatan ug sa Mga Pagtulun-an sa mga Propeta sa Ulahing Adlaw” (pahina 302), ug“Gamit sa mga Materyal sa Leksyon nga Giaprobahan sa Simbahan” (pahina 304).

3. Dapita ang usa ka miyembro sa klase o laing miyembro sa ward nga motambong sa klasenga andam mosulti kabahin kon giunsa ang pagkat-on og piho nga doktrina sa ebanghelyonga nakaimpluwensya sa iyang kinabuhi.

4. Kon ang leksyon anaa sa pinakabag-o nga mga manwal nga gihimo sa Simbahan, pagdalaog pipila ka kopya niini.

5. Sa dili pa ang klase, isulat ang mosunod sa pisara:

“Ako mohatag nganha kaninyo og sugo nga kamomotudlo sa usag usa sa doktrina sa gingharian” (D&P 88:77).

Sa unsang paagi nga ang pagkat-on sa doktrina sagingharian makaapekto kanato?

Sa unsang paagi nga ang tinuod nga doktrina lahigikan sa pagkat-on sa ubang mga butang?

Itudlo ang Doktrina



Ang Ginoo nagsugo kanato sa “pagtudlo sa usag usa sa doktrina sa gingharian.” Ang doktrinamahimong adunay gamhanang epekto sa atong mga hunahuna ug mga kasingkasing.

Panaghisgutan sa Pisara ug sa Kasulatan

Itunong ang pagtagad sa mga miyembro sa klase sa kasulatan ug mga pangutana nga imonggisulat sa pisara (tan-awa sa “Pagpangandam,” aytem 5).

Ipasabut nga diha sa kasulatan nga gisulat sa pisara, ang mga pulong “doktrina sa gingharian”nagpasabut sa gipadayag nga mga kamatuoran sa ebanghelyo.

Itunong ang pagtagad sa mga miyembro sa klase sa pangutana nga imong gisulat sa pisara.Sa dili pa mohangyo sa mga miyembro sa klase sa paghisgut sa mga pangutana, dapita silasa pagbasa og kusog sa mosunod nga mga tudling sa mga kasulatan:

a. Enos 1:1–4. (Ang mga doktrina sa ebanghelyo mituhop gayud pag-ayo sa atong mga kasing-kasing ug modala kanato sa pagpaubos sa atong mga kaugalingon sa atubangan sa Dios.)

b. Alma 31:5. (Ang pulong sa Dios modala sa mga tawo sa pagbuhat og maayo ug adunay“gamhanang epekto” sa atong hunahuna.)

c. Alma 32:28. (Ang pulong sa Dios mopadako sa atong mga kalag, molamdag sa atong mgasalabutan, ug mahimong nindot ngari kanato.)

d. Joseph Smith—Kasaysayan 1:11–12. (Ang pulong sa Dios moabut “uban sa . . . gahum sakasingkasing.”)

Hangyoa ang mga miyembro sa klase sa paghisgut kabahin sa mga pangutana sa pisara.


Dapita ang gitudlo nga miyembro sa klase o laing miyembro sa ward sa pagsulti kon saunsang paagi nga ang pagkat-on og piho nga doktrina sa ebanghelyo nakaimpluwensyasa iyang kinabuhi.

Kinahanglan atong itumong ang atong pagtudlo diha sa doktrina.

Sitwasyon nga Pagatun-an

Hangyoa ang mga miyembro sa klase sa paghunahuna nga sila mga miyembro sa YoungMen, Young Women, o Kapangulohan sa Sunday School. Usa ka magtutudlo sa ilang organi-sasyon misulti kanila, “Kon ako magtudlo sa kabatan-onan taas ang panahon sa klase angakong gamiton aron pagsulti kanila sa mga butang sama sa mga sports, dating, ug sine.Akong gibati nga ang mga miyembro sa klase dili ganahan kon taas nga panahon ang akonggamiton sa pagtudlo gikan sa mga kasulatan.”

Panaghisgutan ug mga Kinutlo

• Unsa ang tambag nga imong mahatag aron pagtabang niini nga tawo sa pagtudlo sadoktrina gikan sa mga kasulatan?

Isip kabahin niini nga panaghisgutan, pagdapit og tulo ka lain-laing mga miyembro sa klasearon pagbasa sa mga pamahayag sa ubos. Ipasabut og maayo ang kamahinungdanon sapagtudlo sa pulong sa Dios ngadto sa mga miyembro sa Simbahan sa tanang pangedaron.

Sa mga Magtutudlo sa mga Hamtong

Si Presidente Joseph Fielding Smith miingon, “Dili gayud ako mahimuot kon mosimba akoug adunay usa ka tawo nga tawagon aron mamulong kinsa moatubang sa mga tawo ugmosulti, bisan kon kini makapahimuot, ang uban puol, ang uban pilosopiya sa tawo—mgaideya sa mga tawo nga moimpluwensya sa kalibutan, apan kinsa sa ilang kaugalingongkasingkasing walay pagtuo o gugma alang ni Jesukristo—kinsa naghisgut sa mga lain-laingpangutana diha sa mahinungdanong mga baruganan sa ebanghelyo” (Doctrines ofSalvation, comp. Bruce R. McConkie, 3 vols. [1954–56], 2:342).

208

l e k s y o n 4 : I t u d l o a n g D o k t r i n a

Sa mga Magtutudlo sa Batan-ong mga Lalaki ug mga Babaye

Si Presidente J. Reuben Clark Jr. mitudlo:

“Ang kabatan-onan sa Simbahan gutom alang sa mga butang sa Espiritu; matinguhaonsilang makat-on sa ebanghelyo, ug gusto nila kini nga tataw, tin-aw….

“Dili na kinahanglan nga moliput kamo sa [ilang] luyo ug mohunghong og relihiyon sa[ilang] mga dunggan; … Dili kinahanglang itago ang relihiyosong mga kamatuoran ngagihuptan sa kalibutanong mga butang; madala nimo kini nga mga kamatuoran ngadto[kanila] sa walay pagtago” (The Charted Course of the Chuch in Education, giusab nga. ed.[pamplet, 1994], 3).

Sa mga Magtutudlo sa Gagmayng mga Bata

Si Elder Ezra Taft Benson mitambag, “Ang tanan namong gihangyo kaninyo [mao] nga samga kasingkasing niining mga bataa kinsa anaa sa inyong pagbantay ug paggiya, inyongdasigon pag-ayo sila nga walay butang niining kalibutana nga mas ilang mahalon kaysa saEbanghelyo” (“Our First Obligation,” Children’s Friend, Okt. 1950, 454).

Sa Tanang mga Magtutudlo sa Ebanghelyo

Si Elder Boyd K. Packer miingon:

“Ang tinuod nga doktrina, nga nasabtan, mousab sa mga kinaiya ug pamatasan.

“Ang pagtuon sa mga doktrina sa ebanghelyo dali nga mopalambo og kinaiya kaysa angpagtuon sa pamatasan, mopalambo sa kinaiya” (sa Conference Report, Okt. 1986, 20;o Ensign, Nob. 1986, 17).

Kinahanglan gayud natong ipaniguro nga nagtudlo kita sa husto nga doktrina.

Mga Kinutlo ug Panaghisugtan

Basaha ang mosunod nga pamahayag ni Presidente Marion G. Romney:

“Kon moinum ako gikan sa tubod gusto akong mokuha sa tubig nga migawas gikan sa yuta,dili diha sa sapa human ang mga baka milunang niini. . . . Mapasalamaton ako sa pagpa-sabut sa ubang mga tawo, pero pag-abot sa ebanghelyo kinahanglan gayud nga kita masinatikon unsa ang giingon sa Ginoo” (pakigpulong nga gihatag ngadto sa mga magtutudlo sarelihiyon, 13 Apr. 1973; gikutlo ni J. Richard Clarke sa Conference Report, Okt. 1982, 19;o Ensign, Nob. 1982, 15).

• Sa unsa man nga tinubdan ang atong gamiton aron makatabang niadtong atong gitudloannga “mahimong masinati kon unsa ang gisulti sa Ginoo?” (Mga tubag mahimong maglakipsa mga kasulatan ug mga pagtulun-an sa mga propeta sa ulahing mga adlaw.)

• Unsaon nato pagsiguro nga kita nagtudlo sa husto nga doktrina?

Isip kabahin niini nga panaghisgutan, ipabasa sa mga miyembro sa klase ang Doktrina ugmga Pakigsaad 42:12–13 ug 52:9. Ipasabut og maayo nga kita makaseguro nga nagtudlokita sa hustong doktrina pinaagi sa pagpabilin nga pinasubay sa mga kasulatan ug sa mgapagtulun-an sa mga propeta sa ulahing mga adlaw. Dapita ang usa ka miyembro sa klase sapagbasa sa mosunod nga pamahayag ni Presidente Spencer W. Kimball:

“Walay usa nga adunay katungod sa paghatag sa iyang kaugalingong pribadong pagpasabutsamtang siya gidapit sa pagtudlo sa organisasyon sa Simbahan; bisita siya, . . . ug kadtongkinsa iyang gitudloan may katarungan sa pagdahum nga, kay gipili man ug gipaluyohan satukma nga han-ay, siya nagrepresentar sa Simbahan ug ang mga butang nga iyang gitudlogitugotan sa Simbahan” (The Teachings of Spencer W. Kimball, ed. Edward L. Kimball [1982],532–33).

209


Kon nagdala ikaw og bag-ong manwal sa klase nga hinimo sa Simbahan, ipakita na kinikaron.

Ipasabut nga ang mga manwal nga hinimo sa Simbahan naglakip og mga sugyot alang samga pangutana sa paggamit, mga kalihokan, ug audiovisual nga mga materyal nga mota-bang kanato pagpokus sa atong pagtudlo sa mga kasulatan ug sa mga pulong sa mga propetasa ulahing mga adlaw.

Ang Ginoo misaad kanato og daghang mga panalangin samtang kita makugihongmagkat-on ug magtudlo sa Iyang doktrina.

Kinutlo Ipasabut nga kinahanglan magtuon kita sa mga doktrina sa ebanghelyo sa dili pa kita epekti-bong makatudlo kanila. Dayon basaha ang mosunod nga pamahayag ni Presidente SpencerW. Kimball:

“Kini yano nga butang nga adunay pipila ka mga tudling sa kasulatan nga magamit ra natodayon, anaa ra sa atong mga hunahuna, ingon nga mao, ug sa ingon makabaton og ilusyonnga dako kitag nahibaw-an kalabut sa ebanghelyo. Niini nga pagsabut, ang pagbaton oggamayng kahibalo mahimo gayud hinuon nga problema. Nakombinsir ako nga matag usakanato, sa pipila ka higayon sa atong mga kinabuhi, modiskubre gayud sa mga kasulatanalang sa atong mga kaugalingon—ug dili lamang pagdiskobre niini sa makausa lang, apanmabalik-balik kini sa pagdiskobre.” (“How Rare a Possession—the Scriptures!” Ensign, Sept.1976, 4).

Panaghisgutan sa Pisara ug sa Kasulatan

Papasa ang sulat sa pisara, ug drowinga ang mosunod nga tsart. Ipasabut nga ang tsartmopakita sa mga saad sa Ginoo ngadto sa mga magtutudlo kinsa “modiskobre pag-usab sa[mga kasulatan] og balik-balik.” Hangyoa ang mga miyembro sa klase sa pagkopya sa tsartsa ilang mga notebook. (Ayaw ipaabli kanila kini nga pahina sa ilang mga libro.)

Ipabasa sa mga miyembro sa klase ang mga tudling sa kasulatan nga gilatid sa tsart. Humanmabasa ang kada tudling, hangyoa ang mga miyembro sa klase sa pag-ila sa mga butang ngaatong mabuhat ug mga panalangin nga atong madawat isip resulta niadto nga mga pang-lihok. Isulat ang ilang mga nasabtan sa husto nga kolum. Awhaga ang mga miyembro saklase sa pagsulat sa ilang nasabtan sa ilang mga notebook. Pipila ka posible nga mga tubaggihatag sa mosunod nga tsart.

Tudling saKasulatan

Alma 17:2–3

Doktrina ug mga

Pakigsaad 11:21–22

Doktrina ug mga

Pakigsaad 84:85

Unsay AtongBuhaton . .

Mga Panalangin nga Atong Madawat

210

L e k s y o n 4 : I t u d l o a n g D o k t r i n a

Paggamit Hangyoa ang mga miyembro sa klase sa pagsulat sa ilang mga notebook og usa ka piho ngabutang nga ilang buhaton aron pagsunod sa tambag niini nga mga tudling sa kasulatan.Hangyoa usab sila sa pagsulat kabahin kon unsay ilang gibati niini nga panglihok nga maka-tabang kanila sa pagdawat sa mga panalangin sa Ginoo sa ilang mga responsibilidad sapagtudlo.

Panapos

Pagpamatuod Ingon nga giaghat sa Espiritu, ipamatuod ang gahum nga naggikan sa pagtuon ug pagtudlosa mga doktrina ug sa ebanghelyo.

Mga Assignment Awhaga ang mga miyembro sa klase sa:

1. Pagtuon nga makugihon sa mga kasulatan kada adlaw. (Mahimong moawhag ka kanila sapagbasa “Pagpalambo og Usa ka Personal nga Plano alang sa Pagtuon sa Ebanghelyo,” mgapahina 16–17 niini nga libro.)

2. Agi og koneksyon sa assignment sa notebook panahon sa leksyon, paninguhaa angpagbuhat og usa ka butang sa nagsingabut nga semana sa pagpanindot sa ilang personalnga pagtuon sa ebanghelyo. Pagsulat kabahin sa ilang paglambo niini nga tumong.

3. Ribyuha ang mga baruganan nga gitudlo niini nga leksyon pinaagi sa pagtuon sa seksyonniini nga libro nga giulohan “Itudlo ang Doktrina” (mga pahina 49–59).

Tudling saKasulatan

Alma 17:2–3

Doktrina ug mga

Pakigsaad 11:21–22

Doktrina ug mga

Pakigsaad 84:85

Unsay AtongBuhaton . .

Makugihong magsiksik

sa mga kasulatan

Pag-ampo ug pagpuasa

Pagbaton sa pulong

sa Dios pinaagi sa

pagtuon

Pag-andam sa pagtudlo

pinaagi sa “pagmahal

sa . . . kanunay sa

mga pulong sa kinabuhi”

Mga Panalangin nga Atong Madawat

Pagdawat sa espiritu

sa pagpanagna ug

pagpadayag

Pagtudlo uban sa gahum

ug awtoridad sa Dios

Pagdawat sa paggiya

sa Espiritu

Pagtudlo uban sa gahum

sa pagdani sa uban

Pagtudlo uban sa

inspirasyon

211


212

Pagdapit og Makugihon nga Pagtuon

Katuyoan Aron pagtabang sa mga miyembro sa klase nga makasabut nga ang indibidwal responsablesa pagkat-on sa ebanghelyo; aron pagtabang kanila nga makakita kon sa unsa nga paagi silaisip mga magtutudlo makatabang sa uban sa pagbuhat niana nga responsibilidad.


Ang Ginoo misugo kanato “pangitaa ang pagtulun-an, gani sa pagtuon ug usab sa hugotnga pagtuo” (D&P 88:18). Sama sa gitudlo ni Presidente Spencer W. Kimball, kini nga sugokinahanglan pagatumanon nga makugihon: “Ang usa ka tawo dili mahimong ‘tigtumansa pulong nga dili una mahimong usa ka ‘tigpaminaw.’ Ug aron mahimong usa ka ‘tigpa-minaw’ dili lamang mobarug nga walay gihimo ug mamasin nga makakuha og ginagmaynga kasayuran; kini mao ang pagsiksik ug pagtuon ug pag-ampo ug pagsabut” (“How Rarea Possession the Scriptures!” Ensign, Sept. 1976, 2).

Ang disisyon sa kada usa sa pagtuon nga makugihon sa ebanghelyo maoy usa ka matarung ngapaggamit sa kabubut-on. Ang mga magtutudlo nga nakasabut sa doktrina sa kabubut-on dilimopugus sa uban sa pagkat-on sa ebanghelyo. Hinuon, maninguha sila sa pagtudlo sa paaginga modasig sa uban sa paghatag og makugihong paningkamot sa pagkat-on sa ebanghelyo.

Pagpangandam 1. Sa mainampoong paagi pagtuon sa mga tudling sa kasulatan niini nga leksyon. Paninguhasa paggamit niini subay sa katuyoan sa leksyon.

2. Pagtuon sa seksyon niini nga libro nga giulohan “Pagdapit og Makugihong Pagkat-on”(mga pahina 60–74). Pagtuon usab sa “Mga Baruganan sa Pagkakabig,” pahina 300 saseksyon sa “Pagtudlo sa Ebanghelyo ug Pagpangulo” sa Tamdanan nga Basahon sa mgaPanudlo sa Simbahan.

3. Agi ug pasiuna, hangyoa ang tulo ka mga miyembro sa klase sa pagtabang kanimo sapagpakita sa reader's theater sa pahina 212. Paghangyo og usa sa pagbasa sa bahin satigsaysay, lain ang mobasa sa bahin sa Zoramite, ug ikatulo sa pagbasa sa bahin ni Alma.

4. Paghimo og tulo ka dagkong tag sa ngalan alang sa mga moapil sa teatro sa magbabasa.Isulat ang Tigsaysay sa usa ka ngalan sa tag, Zoramite sa lain, ug Alma sa uban.


Ang matag indibidwal responsable sa pagkat-on sa ebanghelyo.

Reader's Theater Hangyoa ang mga moapil sa reader's theater sa pag-anha sa atubangan sa klase. Ihatag nila angilang tag sa mga pangalan. Dayon ipasabut nga kining tulo ka mga miyembro sa klase nagka-uyon nga mopresentar sa teatro sa magbabasa. Ang katuyoan niini nga pagpasundayag maoang pagsusi sa responsibilidad nga anaa sa indibidwal sa pagkat-on sa ebanghelyo

Leksyon

5

l e k s y o n 5 : Pa g d a p i t o g M a k u g i h o n n g a Pa g t u o n

Isulat ang mosunod nga mga pakisayran sa kasulatan diha sa pisara: Alma 32:27–28, 33, 38, 41.Ipasabut nga kini nga mga pakisayran sa kasulatan nahiuyon sa mga pagtulun-an ni Alma ngagamiton sa pagpasundayag. Awhaga ang mga miyembro sa klase sa pagsunod diha sa ilang mgakasulatan samtang ang kabahin sa Alma gibasa.

Tigsaysay: Samtang si Alma ug ang iyang mga igsoon nagsangyaw sa mga gipahimulag(apostate) nga mga tawo nga gitawag og mga Zoramites, misulod sila sa usa sa mga sinagogasa Zoramites. Didto ilang nadungog ang mga Zoramite nga mipahayag nga “wala [gayuy]Kristo” (Alma 31:16).

Human makadungog niining bakak nga pagtulun-an, si Alma ug ang iyang mga kaigsoonannagbulag aron pagsangyaw sa pulong sa Dios ug nagpamatuod ni Kristo. Usa ka dakongpanon sa mga Zoramites miduol ni Alma, ug usa niini sa mga Zoramites misulti kaniya.(Tan-awa sa Alma 31:37–38; 32:1.)

Zoramite: (Basaha ang Alma 32:5, magsugod sa mga pulong “Tan-awa, unsa angbuhaton niining akong mga kaigsoonan.”)

Tigsaysay: (Basaha ang Alma 32:6.)

Pisara Isulat ang mosunod diha sa pisara

Ipasabut nga ang Zoramites mitubag sa ilang mga kasakitan pinaagi sa pagpili nga magma-painubsanon. Nangita sila og tawo nga makatudlo kanila sa pulong sa Dios.

Reader's Theater Tigsaysay: Nakakita nga ang mga Zoramites andam na nga maminaw sa pulong sa Dios,si Alma mitudlo kanila kon unsaon sa pagdawat nga matinud-anon sapulong ug pagbaton og pagpamatuod sa kamatuoran niini.

Alma: (Basaha sa Alma 32:27–28, 33.)

Ang Responsibilidad sa Indibidwal

Pagmaandamon sa pagpaminaw sa pulong (uyon nga matudloan).

213


Pisara Idugang diha sa lista sa pisara sama sa gipakita sa ubos:

Readers’ Theater Tigsaysay: Sa hapit na mahuman ang iyang pakigpulong si Alma mipasabut sa mgaZoramites nga human sila makaangkon og pagpamatuod sa pulong, adunapay nagpabilin nga dugang buhaton. Sa paghatag niini nga pagpasabut,iyang gitandi ang pulong sa usa ka kahoy nga mitubo gikan sa usa ka liso.

Alma: (Basaha ang Alma 32:38, 41.)

Pisara Idugang sa lista diha sa pisara sama sa gipakita sa ubos:

Hangyoa ang mga miyembro sa klase nga miapil sa teatro sa magbabasa sa pagbalik ngadtosa ilang mga lingkuranan.


Ipasabut nga si Alma mitudlo sa mga Zoramites nga sila indibidwal nga may responsibilidadsa pagkat-on sa ebanghelyo. Kitang tanan tinagsa-tagsa nga responsable sa pagkat-on saebanghelyo. Ang mga indibidwal nga nagsugod pa lamang sa pagdawat niini nga responsibi-lidad anaa “sa pagpangandam sa pagpamati sa pulong” (Alma 32:6). Ang uban nag-ekspire-mento sa pulong ug mihatag og luna alang sa pulong nga matanom diha sa inyong mgakasingkasing (tan-awa sa Alma 32:27–28). Ang uban pa gayud mialima na sa pulong ubansa hugot nga pagtuo, kakugi, ug pagpailub (tan-awa sa Alma 32:41).



Hatagi og luna ang pulong.

Amumaha ang pulong



Hatagi og luna ang pulong.

214

L e k s y o n 5 : Pa g d a p i t o g M a k u g i h o n n g a PA G T U O N

Ang mga indibidwal makat-on sa ebanghelyo pinaagi sa ilang hugot nga pagtuo, kakugiug pagpailub.

Panaghisgutan • Unsa ang pipila ka piho nga mga butang nga ang mga tawo makabuhat sa “pag-muma sapulong”? (Isulat ang mga tubag sa mga miyembro sa klase sa pisara. Hinumdumi nga angposibleng mga tubag gilista sa ubos.)

a. Magtuon ug mamalandong sa mga kasulatan kada adlaw.b. Mosiksik sa mga kasulatan alang sa piho nga mga tubag sa mga pangutana.c. Magtuon sa mga pakigpulong gikan sa kinatibuk-ang komperensya.d. Magtuon sa mga artikulo sa mga magasin sa Simbahan.e. Magpuasa ug mag-ampo alang sa pagsabut.f. Magsiksik og panabut samtang maghimo sa buhat sa templo.g. Maghisgut sa mga baruganan sa ebanghelyo uban sa mga miyembro sa pamilya ug

mga higala.h. Magsunod sa paggiya sa Espiritu.i. Magtinguha nga matinud-anon sa paghupot sa mga sugo.

• Unsa ang mga panalangin nga miabut kanimo isip resulta sa imong makugihong paning-kamot aron pagkat-on sa ebanghelyo?

Ang mga magtutudlo kinahanglan motabang sa mga indibidwal nga maggamit ang ilangkabubut-on aron makat-on ug magsunod sa ebanghelyo


Hinumdumi ang mga miyembro sa klase nga ang Dios mihatag kanato og kabubut-on—anggahum sa pagpili sa maayo ug sa dautan (tan-awa sa D&P 29:35). Atong gigamit ang atongkabubut-on kon kita mopili ba o dili sa pagkat-on ug pagpuyo sa ebanghelyo.

Kinutlo Basaha ang mosunod nga pamahayag ni Elder Elder James E. Faust:

“Ang Kabubut-on, nga gihatag kanato pinaagi sa plano sa atong Amahan, mao ang mahi-nungdanong alternatibo sa plano sa pagpugos ni Satanas. Uban niining halangdong gasa,kita makatubo, molambo, mouswag, ug mosiksik og kahingpitan” (sa Conferenec Report,Okt. 1987, 42; o Ensign, Nob. 1987, 35

Panaghisgutan • Unsa ang kalainan nga mahimo sa atong pagtudlo aron makaamgo nga ang mga indibidwaladunay kabubut-on ug responsable alang sa ilang kaugalingong pagkat-on? (Mahimo kangmosulat sa mga tubag sa mga miyembro sa klase sa pisara.)

Tabangi ang mga miyembro sa klase nga makaamgo nga sila kinahanglan gayud nga mohatagog pagtagad niadtong ilang gitudloan, dili lamang sa ilang pagtudlo. Ang epektibong mgamagtutudlo sa ebanghelyo dili lamang maghunahuna kon unsa lamang ang ilang itudlo.Mangutana sila sa ilang mga kaugalingon, “Unsaon nako pagtabang kadtong akong gitudloannga makat-on ug makadiskobre kon unsa ang ilang kinahanglan nga mahibaloan?” Sapagbuhat sa ingon, ang mga magtutudlo morespeto sa kabubut-on niadtong ilang gitudloanug tabangan silang mobati’g kalipay sa pagdawat sa ilang responsibilidad sa pagkat-on.

Isugyot nga samtang kita maninguha sa pagtabang sa uban nga modawat sa ilang responsi-bilidad sa pagkat-on sa ebanghelyo, kinahanglan nga ato silang dapiton ug awhagon kaysapugson sila. Kinahanglan mamalandong ug mag-ampo kita kabahin sa atong mga plano sapagtabang sa kada tawo nga gitudloan.

215


Kinahanglan dili gayud kita mobuhat og bisan unsa nga makababag sa tinguha sa ubansa pagkat-on sa ebanghelyo.

Panaghisgutan • Unsa ang pipila ka mga butang nga malagmit mabuhat sa mga magtutudlo nga makababagsa tinguha sa tawo sa pagkat-on sa ebanghelyo? (Hatagi ang mga miyembro sa klase oghigayon sa pagpamalandong ug paghisgut niini nga pangutana. Awhaga sila sa paghisgutsa pangutana sa kinatibuk-ang termino kaysa mosaway sa indibidwal nga mga magtutudlo.Hinumdumi nga ang pipila ka posibleng mga ideya gilista sa ubos.)

a. Mobasa sa mga leksyon ngadto kanila gikan sa manwal.b. Igahin ang hapit tanang panahon sa klase sa pag-lecture.c. Mosulay sa pagpatuo kanila sa kahibalo ug sa kahanas sa pagtudlo.d. Mosaway o taphaw nga motagad sa ilang mga pangutana ug mga komentaryo.e. Mohimo og mga komentaryo o mangutana nga malagmit mopamenos sa ilang hugot

nga pagtuo.f. Mogamit og pinulongan o mga ehemplo nga mosangput sa pagpahawa sa Espiritu.g. Mapakyas sa pagsentro sa mga leksyon sa mga kamatuoran sa ebanghelyo.

Kinutlo Tapusa kini nga panaghisgutan pinaagi sa pagpabasa sa miyembro sa klase sa mosunod ngapamahayag ni Elder Dallin H. Oaks:

“Ang matag magtutudlo sa ebanghelyo kinsa naninguha sa pagsunod sa Agalon motumong satanan niyang mga paningkamot sa uban ug dili gayud sa iyang kaugalingon. Si Satanas miingon,‘Ipadala ako, . . . ako motubos sa tanan nga mga katawhan, . . . ug sa pagkatinuod akomobuhat niini; busa ihatag kanako ang imong dungog.’ Sukwahi niana nga sugyot uban saehemplo sa Manluluwas, kinsa miingon, ‘Amahan, ang imong pagbuot mao ang matuman,ug ang himaya imo sa kahangturan’ (Moises 4:1–2). Ang magtutudlo sa ebanghelyo motu-nong sa iyang pagtudlo sa mga panginahanglan sa mga karnero ug ang himaya sa Agalon.Likayan niya nga mahimong sentro sa pagtagad. Motudlo siya sa mga karnero nga sila kina-hanglan motan-aw sa Agalon. Dili gayud nila ibulag ang ilang panan-aw sa Agalon pinaagisa pagbarug sa agianan o pinaagi sa paghatag og anino sa pagtuboy sa kaugalingon o interessa kaugalingon” (address given 31 March 1998).

Adunay daghang mga butang nga atong mabuhat aron pagdapit og makugihong pagkat-on.

Kalihokan sa Notebook

Ipaabli sa mga miyembro sa klase ang pahina 60 niini nga libro. Hangyoa ang usa kamiyembro sa klase sa pagbasa og kusog sa pamahayag niana nga pahina. Ang pamahayagnaglista og tulo ka kinatibuk-ang mga butang nga atong mahimo aron pagdapit og makugi-hong pagkat-on. Ipasabut nga sa kada usa niini nga mga dapit, adunay daghang yano, pihonga mga butang nga atong mahimo.

Iparibyu sa mga miyembro sa klase ang mosunod nga lista sa ilang mga libro. Dapita sila sapagpili og usa ka ideya gikan sa lista nga ilang gamiton sa nagsingabut nga kahigayunan sapagtudlo. Kon aduna pay panahon, tugoti sila sa pagsulat og mubo sa ilang mga notebookkon unsaon nila paggamit kini nga ideya. Mahimo usab nga imo silang hangyoon sa pagpa-kigbahin sa ilang plano sa ubang mga miyembro sa klase. Kon wala nay panahon alangkanila sa pagsulat sa ilang mga notebook ug sa paghisgut sa ilang mga plano, awhaga silasa pagsulat sa ilang mga notebook didto sa balay.

a. Paghangyo og usa ka tawo sa pag-andam sa pag-abag sa leksyon. Tabangi siya sa pag-andam.b. Paghangyo og usa ka tawo sa pag-andam og paggamit og mga butang sa leksyon.c. Kon angay, pakigbahin og personal nga mga kasinatian.d. Hangyoa kadtong imong gitudloan sa pagpamalandong sa mga panalangin nga gihatag sa

Ginoo kanila ug sa ilang mga pamilya.

216

L e k s y o n 5 : Pa g d a p i t o g M a k u g i h o n n g a PA G T U O N

e. Tudloi unsaon pagbasa sa mga kasulatan nga makasabut.f. Passidunggi ang bili sa tampo sa leksyon sa matag indibidwal. Paminaw ug gamita ang mga

ideya nga gipadayag atol sa panaghisgutan.g. Pangutana og mga makapaabtik sa hunahuna nga mga pangutana ug pagdapit ug mga

kontribusyon sa panaghisgutan.h. Kon adunay usa ka miyembro nga mangutana, dapita ang uban sa pagsugyot og mga tubag.i. Hangyoa kadtong imong gitudloan sa paghunahuna kon unsaon nila paggamit ang mga

butang nga ilang nakat-onan.

Panapos Pahinumdumi ang mga miyembro sa klase nga ang mga magtutudlo sa ebanghelyo kina-hanglan magpakita og panig-ingnan sa makugihong pagkat-on sa ebanghelyo. Awhaga silasa pagtimbang-timbang sa ilang kaugalingong mga paningkamot nga makat-on sa mgadoktrina sa ebanghelyo. Dapita sila sa pagtino unsa ang ilang mahimo aron pagsunod satambag ni Alma sa pag-alima sa pulong uban sa hugot nga pagtuo, kamakugihon ug kama-pailubon (tan-awa sa Alma 32:37, 41–42).

Awhaga ang mga miyembro sa klase sa paghinumdum sa kasagrado sa matag kabubut-on samatag indibidwal. Dayon basaha ang mosunod nga pamahayag ni Presidente Spencer W.Kimball:

“Ang mga bahandi sa sekyular ug espirituwal nga kahibalo sa mga butang nga gitago—perogitago gikan niadtong kinsa wala magsiksik og maayo ug maninguha sa pagkaplag niini. . . .Ang Espirituhanong kahibalo dili maanaa pinaagi sa pagpangayo lamang; gani ang mga pag-ampo dili igo. Kini nagkinahanglan og paglahutay ug dedikasyon sa kinabuhi sa usaka tawo” (The Teachings of Spencer W. Kimball, ed. Edward L. Kimball [1982], 389–90)

Pagpamatuod Hatag og pagpamatuod ingon nga gidasig sa Espiritu.

Mga Assignment Awhaga ang mga miyembro sa klase sa:

1. Pagsulat sa ilang mga notebook kabahin sa ilang mga kasinatian samtang sila naghimosa ilang mga plano sa pagdapit og makugihong pagkat-on (tan-awa sa “Kalihokan saNotebook,” sa ibabaw). Kon angay, pakigsulti uban sa lider kabahin niini nga mga kasina-tian, sa laing miyembro sa klase, o sa miyembro sa pamilya.

2. Ribyuha ang mga baruganan nga gitudlo niini nga leksyon pinaagi sa pagtuon sa seksyonniini nga libro nga giulohan og “Pagdapit og Makugihong Pagkat-on” (mga pahina 60–74).

217


218

Pagmugna og usa kaKahimtang sa Pagkat-on

Bahin 1

Katuyoan Aron pagtabang sa mga miyembro sa klase nga makasabut kon sa unsa nga paagi ang mgamagtutudlo ug ang mga estudyante sa pagtambayayong sa pagmugna og makapakat-on ngapalibut sa ebanghelyo.


Sa leksyon 5, ang mga miyembro sa klase naghisgut sa responsibilidad sa indibidwal ngamagmakugihon sa pagkat-on sa ebanghelyo. Ang leksyon karong semanaha nagtunong saresponsibilidad nga ang mga magtutudlo ug mga estudyante magtinabangay sa pagmugnaog makapakat-on nga palibut. Kini motabang sa mga miyembro sa klase sa paggamit sa mgabaruganan sa ebanghelyo sa ilang mga paningkamot sa paglikay sa kabanha sa lawak-klase-hanan ug sa pagtabang sa pagsulbad sa mga problema sa pagdesiplina nga tingali diha na.

Uban niini nga leksyon isip usa ka tukuran, ang mga miyembro sa klase mahimong andamsa pagsugyot og mga solusyon sa piho nga mga problema. Pagahimoon kini isip kabahin saleksyon 7.

Pagpangandam 1. Sa mainampoong paagi magtuon sa mga tudling sa kasulatan niini nga leksyon. Tinguhaaang paggamit niini subay sa katuyoan sa leksyon.

2. Sinatia ang mga istorya sa leksyon. Pagpraktis og basa niini sa paagi nga mopabilin sa mgakaikag sa mga miyembro sa klase.

3. Pagdala sa mosunod nga mga butang diha sa klase:

a. Usa ka dako nga papel (o pipila ka mas gagmay nga mga papel).b. Tulo ka lapis alang sa pagmarka.

4. Magtuon niini nga seksyon sa libro nga giulohan og Pagmugna og usa ka Kahimtang saPagkat-on sa mga pahina (75–87).


Ang Eskwelahan sa mga Propeta naghatag og ehemplo kon unsaon pagmugna ogmakapakat-on nga palibut sa ebanghelyo.

Mga kinutlo Ipakigbahin ang mosunod nga pamahayag:

“Sa unang mga adlaw niini nga dipensasyon ang Ginoo misugo sa mga kaigsoonan sa‘pagtudlo sa usag usa sa doktrina sa gingharian.’ Kinahanglan sila makakat-on sa tanangmga butang mahitungod sa ebanghelyo ug sa gingharian sa Dios nga angay gayud nila ngamahibaloan, ingon usab sa mga butang mahitungod sa arte ug siyensya, ug sa gingharian,ug sa mga nasud. Sila ‘mangita og pagtulun-an, gani pinaagi sa pagtuon ug usab pinaagi sahugot nga pagtuo,’ ug sila magtukod og balaang sanktuwaryo o templo sa Kirtland, diin angubang mga butang mao nga mahimong ‘usa ka balay sa pagkat-on.’ (D. & P. 88:74–81,118–122.)

Leksyon

6

l e k s y o n 6 : Pa g m u g n a o g U S A K A K A H I M TA N G S A PA G K AT - O N ( B A H I N 1 )

“Isip kabahin sa kanhi kasabutan sa pagsunod niini nga mga sugo, ang Ginoo misugo sapaghimo sa tulunghaan sa mga propeta (D. & C. 88:122, 127–141)” (Bruce R. McConkie,Mormon Doctrine, ika-2 nga ed. [1966], 679).

Ipasabut nga ang katuyoan sa eskwelahan sa mga propeta mao ang “pag-andam sa gipili ngamga miyembro sa priesthood sa pagsangyaw sa ebanghelyo ni Jesukristo sa tibuok kalibutan”(Ezra Taft Benson, sa Conference Report, Abr. 1983, 69; o Ensign, Mayo 1983, 53). Pinaagi sapagpadayag, ang Ginoo mitudlo sa mga miyembro sa eskwelahan unsaon pagdumala sa ilangmga kaugalingon. Tulo ka mga elemento sa Iyang mga panudlo makatabang sa mga pamilyaug sa mga klase sa Simbahan nga makaestablisar og malinawon nga paagi sa pagkat-on.

Pisara Isulat ang mosunod nga lista diha sa pisara:

Kasulatan Ipaabli sa mga miyembro sa klase ang Doktrina ug mga Pakigsaad 88:122–23, 125. Ipasabutnga ang tulo ka elemento nga imong gisulat sa pisara gitudlo niini nga tudling sa kasulatan.Ipabasa og kusog sa mga miyembro sa klase ang tudling. Samtang sila nagbasa, hangyoa silasa pagpangita og mga sugo gikan sa Ginoo nga makatabang kanato sa pagpabilin niiningtulo ka mga elemento sa malinawon nga paagi sa pagkat-on.

Ipasabut og maayo nga kon ang mga tawo magkahiusa sa pagkat-on sa ebanghelyo, angmatag tawo adunay usa ka bililhong butang nga ikahatag. Ang kada usa mahimong maaghatpinaagi sa Espiritu sa pagpakigbahin og mga panabut ug mga kasinatian nga mahatag ogkaayohan ang uban. Ang tanan nga anaa kinahanglang maminaw sa usag usa aron nga ang“tanan mahatagan og kaayohan sa tanan” (D&P 88:122).

Ang mga magtutudlo ug ang mga estudyante makigbahin sa responsibilidad sapagmugna og usa ka kahimtang sa pagkat-ont sa ebanghelyo.

Pasundayag sa Magtutudlo ug Kasulatan

Itudlo nga ang unang lima ka mga leksyon niini nga kurso naglakip sa mga panaghisgutankabahin sa mga responsibilidad sa mga magtutudlo. Usa ka leksyon, ang leksyon 5, naglakipusab sa panaghisgutan kabahin sa responsibilidad sa indibidwal sa pagkat-on sa ebanghelyoalang sa ilang mga kaugalingon. Ang leksyon karon nagtunong sa responsibilidad ngagipakigbahin pinaagi sa mga magtutudlo ug mga estudyante: ang responsibilidad sapagmugna og makapakat-on nga palibut diin malampuson kita nga naghiusa sa pagkat-onsa ebanghelyo.

Ipasabut nga si Alma misulti niini nga panaghiusa sa dihang mitudlo siya sa mga tawo kinsanabunyagan sa katubigan sa Mormon. Ipabasa sa miyembro sa klase ang Mosiah 18:18–22.

1. Ang matag usa motampo.

2. Adunay bugkos sa panaghigalaay sa ebanghelyo

nga maghiusa sa tanan nga anaa.

3. Ang matag indibidwal maminaw ug andam sa

paghatag og pagtagad sa mga hunahuna sa uban.

219


Istorya Ipakigbahin ang mosunod nga istorya, nga gisaysay sa usa ka babaye kinsa nabalaka kabahinsa klase sa Sunday School nga iyang gitambongan. Hangyoa ang mga miyembro sa klase sapagpaminaw og mga paagi diin ang mga estudyante ug ang magtutudlo sa istorya nagtina-bangay sa pagmugna og makapakat-on nga palibut.

“Sa among bag-ong ward ang akong bana ug ako nakadiskobre nga ang klase sa Doktrina saEbanghelyo dili kaayo epektibo. Samtang ang magtutudlo nagsulti, ang ubang miyembro saklase nagbasa sa ilang mga kasulatan; ang uban nagsige lang og duko. Akong naobserbahannga kini nakahasol sa magtutudlo. Gani kausa nangutana siya, ‘Naa bay naminaw?

“Wala madugay among nahibaloan nga daghang mga sakop sa ward mitambong sa klase saMga Baruganan sa Ebanghelyo kaysa Doktrina sa Ebanghelyo. Among nadunggan nga angmagtutudlo niana nga klase batid kaayo. Mitambong kami sa klase ug among nadiskubrehannga masadya, daghang masabtan, ug magantihon. Pero paglakaw namo pauli sa balay gikansa Simbahan usa niana ka adlaw, among giangkon sa usag usa nga kaming duha morag walamobuhat unsay husto. Gikinahanglang mosuporta kita sa atong bishop pinaagi sa pagsu-porta sa magtutudlo nga iyang gitawag aron motudlo kanato. Busa nagsugod kami pagsulti-hanay kon unsay among buhaton aron pagpalambo sa klase sa Doktrina sa Ebanghelyo.Among naamgohan nga among gipasagdan ang magtutudlo diha sa tanang responsibilidadsa usa ka maayong kasinatian sa klase, nga ingon og gihagit namo siya sa pagkuha sa amongpagtagad ug mopadayon sa among pagka-interesado.

“Nag-ampo kami aron magiyahan sulod sa semana ug mitambong sa klase sa Doktrina saEbanghelyo pagka Dominggo nga adunay lahi nga espiritu. Pipila lang ka minuto sa leksyon,ang akong bana nangutana, ug ang magtutudlo midapit og laing miyembro sa klase sapagtanyag og mga tubag. Usa ka maayong panaghisgut nagsugod, diin pipila sa mgamiyembro sa klase miapil. Sa kaulahian sa leksyon, ang magtutudlo mihatag og usa kapunto nga dili kaayo klaro kanako, mao nga mihangyo ako kaniya sa pagtabang kanako ngamakasabut. Mitubag siya pinaagi sa pagtudlo sa kasulatan nga wala gayud nako mamatikdisa una. Dayon usa ka sister misaysay og istorya nga mipasabut og maayo sa iyang punto, uglaing miyembro sa klase mitanyag og dugang kasulatan. Among gibati ang impluwensya saEspiritu niana nga lawak-klasehanan. Ang magtutudlo nahimong mas relaks. Ako siyangnakita nga nakaangkon ug kalig-on ug pagsalig gikan sa among yano nga mga lihok sapagka-interesado ug pag-apil. Ang leksyon natapos uban sa usa ka pag-ampo sa pasalamat ugmakabungog nga ‘Amen’ gikan sa klase.

“Sukad nianang adlawa kadaghanan sa mga miyembro sa klase moapil na uban sa dakonginteres. Ang among magtutudlo morag naabtik tungod sa ilang kadasig, ug kanunay siya ngamopahayag og pasalamat sa suporta nga iyang gibati. Ang Sunday School nagkaanam ogkamaayo.”

Grupo nga Panaghisgut

Bahina ang klase sa tulo ka grupo. Hatagi ang kada grupo og lapis nga pangmarka ug usa kadako nga papel (o pipila ka mas gagmayng mga papel). Hangyoa ang kada grupo sa pagpiliog usa ka tawo nga mahimong tigsulat. Dayon mohatag sa kada grupo og usa sa mosunodnga mga pangutana:

1. Unsa ang pipila ka mga butang nga mabuhat sa mga magtutudlo ug mga estudyante aronpag-awhag sa kada usa sa pag-apil?

2. Unsa ang pipila ka mga butang nga mabuhat sa mga magtutudlo ug mga estudyante sapagpalambo sa panaghigalaay tali sa ilang mga kaugalingon?

3. Unsa ang pipila ka mga butang nga mabuhat sa mga magtutudlo ug mga estudyante aronpagtabang sa kada usa nga mahimong magpatalinghug ug maminaw sa uban?

220

L e k s y o n 6 : Pa g m u g n a o g U S A K A K A H I M TA N G S A PA G K AT - O N ( B A H I N 1 )

Sultihi ang mga grupo nga aduna silay tulo ka mga minuto sa paghisgut sa ilang mga pangu-tana. Samtang sila mobuhat sa ingon, sila kinahanglan mohunahuna sa ilang kaugalingongmga kasinatian ug sa istorya nga bag-o pa lang nimong gipakigbahin kanila. Ang tigsulat sakada grupo mosulat sa mga ideya sa grupo diha sa dakong papel. Dayon iyang ipakita anglista aron makita sa tanan.

Human sa duha o tulo ka mga minutos, ipakita ang ilang mga lista. Ribyuha og kadali angmga ideya sa mga lista. Awhaga ang mga miyembro sa klase sa pagsulat niini nga mga ideyasa ilang mga notebook.

Kon ang mga miyembro sa klase wala iapil ang mosunod nga mga sugyot sa ilang mga lista,mahimong imo kining isulti:

1. Unsa ang pipila ka mga butang nga mabuhat sa mga magtutudlo ug mga estudyante aronpag-awhag sa kada usa sa pag-apil?

a. Ang mga magtutudlo ug mga estudyante mogamit sa mga baruganan nga ilanggihisgutan.

b. Kon mahimo—sama sa klase sa Melchizedek Priesthood, Relief Society, ug Doktrina saEbanghelyo—ang mga estudyante kinahanglan mobasa sa leksyon sa dili pa motambongsa klase.

c. Ang mga estudyante andam gayud nga moapil sa panaghisgutan. Mopataas gayud sila sailang mga kamot aron pagtabang sa magtutudlo nga mahibalo nga sila andam sapagpangutana o mopakigbahin og mga komentaryo.

d. Ang indibidwal nga mga estudyante mag-amping gayud nga dili modominar sapanaghisgutan.

e. Ang mga estudyante makugihon gayud nga mokompleto sa mga buluhaton.

2. Unsa ang pipila ka mga butang nga mabuhat sa mga magtutudlo ug mga estudyante aronpagpalambo sa panaghigalaay tali sa ilang mga kaugalingon?

a. Ang mga magtutudlo ug mga estudyante kinahanglan masayud sa mga abilidad ug mgapanginahanglan sa usag usa.

b. Mosuporta gayud sila sa usag usa sulod sa klase ug sa gawas sa klase.c. Kon angay, mopahayag gayud sila sa ilang kabalaka ug gugma alang sa usag usa.

3. Unsa ang pipila ka mga butang nga mabuhat sa mga magtutudlo ug mga estudyante aronpagtabang sa kada usa nga magpatalinghug ug maminaw sa usag usa?

a. Mga magtutudlo ug mga estudyante maminaw gayud pag-ayo ug morespeto sa usag usa.b. Mga magtutudlo ug mga estudyante moabut gayud sa husto nga oras.c. Magpabilin gayud silang abtik ug maminaw sa leksyon.d. Ang mga estudyante angay gayud nga mangutana kon sila wala makasabut unsa ang

gitudlo.e. Kon mahimo, ang mga estudyante kinahanglang dili mobiya sa panahon sa leksyon.

Mga magtutudlo motabang sa mga estudyante nga makasabut ug makatuman sa ilangresponsibilidad sa pagmugna og usa ka kahimtang sa pagkat-on.

Mga Istorya ug mga Panaghisgutan

Ipasabut nga ikaw mosaysay og duha ka mga istorya. Hangyoa ang mga miyembro sa klasesa paghunahuna giunsa sa mga magtutudlo niini nga estorya sa pagtabang sa uban nganakaapil sa malinawon nga paagi sa pagkat-on. Dayon ipakigbahin ang mosunod nga istoryanga gisulti ni Presidente Thomas S. Monson:

“Usa ka adlaw sa tingtugnaw, nahinumdom ako sa usa ka kasinatian sa akong pagkabata.Onse pa lang ako. Ang among presidente sa Primary, nga si Melissa, maoy usa ka gulangon

221


ug mahigugmaong ubanon nga babaye. Usa ka adlaw sa Primary, si Melissa mihangyokanako sa pagpabilin ug mamisita uban kaniya. Didto nanglingkod kaming duha samaingon og walay tawo nga kapilya. Miagbay siya kanako ug misugod sa paghilak.

“Sa katingala, nangutana ako kaniya kon nganong naghilak siya.

“Mitubag siya, ‘Mora’g wala ko makapadasig sa mga [batang lalaki] nga magbinuotan atol sapangbukas nga tulumanon sa Primary. Andam ba ikaw nga motabang kanako, Tommy?’

“Misaad ako ni Melissa nga motabang ako. Katingad-an alang kanako, pero dili ngadto niMelissa, kadto mitapos sa bisan unsang problema sa pagka walay respeto niana nga Primary.Iyang nakuha ang tinubdan sa problema—ako” (sa Conference Report, Okt. 1987, 82–83;o Ensign, Nob. 1987, 69).

• Niini nga istorya, unsa ang gibuhat sa presidente sa Primary aron pagtabang sa pagmugmaog malinawon nga paagi sa pagkat-on? (Mitabang siya sa batang Tommy Monson ngamakasabut ug motuman sa iyang responsibilidad.)

• Human makadungog niini nga istorya, duna bay bisan unsang sugyot nga gusto ninyongidugang sa inyong nasulat na? (Mahimo ka usab nga mosugyot nga ang mga miyembro saklase modugang niini nga mga sugyot sa mga lista sa ilang notebook.)

Istorya ug Panaghisgutan

Ipahibalo nga karon ikaw mopakigbahin og estorya kabahin sa usa ka magtutudlo sa organi-sasyon sa Young Women:

“Dali uban kanako sa lawak-klasehanan sa 12- ug 13-anyos nga mga batan-ong babaye.Paminaw samtang ang mga estudyante magdiskobre sa doktrina. Tan-awa ang kasinatian ngagihatag sa magtutudlo alang sa mga estudyante aron sila makapahisama sa doktrina satinuod nilang kinabuhi. Mobati sa nag-uban nga saksi sa Espiritu:

“Ang among magtutudlo miirog sa iyang lingkuranan paduol sa nag-alirong nga lima kamga babaye. Aduna kita’y bisitang naghulat sa gawas,’ miingon siya. Si Sister Jonas. Misugotsiya nga magpakita sa iyang gamay’ng bata ug mosulti kanato unsay iyang gibati sa iyangpagkabag-ong inahan. Samtang kamo motan-aw niining bag-ong gamay’ng bata, tan-awausab ninyo ang iyang inahan—kon giunsa niya sa pag-atiman ang bata, unsay iyanggibuhat, unsay iyang gisulti. Magsinultihay unya kita kabahin sa iyang pagbisita humansiya makabiya.

“Si Sister Jonas misulod, misulti og mga pito o walo ka mga minuto kabahin sa iyang bataug mitubag og mga pangutana. Ang mga babaye nagpasalamat kaniya, ug mibiya siya salawak-klasehanan.

“ ‘Nindot kaayo ang bata, di ba?‘ ang among magtutudlo mitubag sa mahinamon ngapaghagunghugong sa klase. ‘Pero unsay inyong nabantayan sa inahan?’

“Mihilum og kadiyot ug dayon usa ka tubag: ‘malipayon siya.’ Ang lain: ‘Ingon og gituya-tuya niya sa tibuok panahon nga pagkupot niya sa bata.’ Pipila ka mga tubag, ug dayon siKatie hinay nga misugod, ‘Siya mi-ummm—hinay gayud siya nga misulti.’

“ ‘Duna ka pa bay ikadugang pagsulti kabahin niana?‘ ang magtutudlo miawhag.

“ ‘Hinoon, ang iyang tingog nakapahinumdum kanako sa tingog sa akong inahan sa dihangnanawag siya gikan sa ospital niadtong miaging tuig aron pagsulti kanamo nga anaa kamibag-ong igsoon nga batang babaye.’

“Ang magtutudlo, milingi ngadto sa ubang mga babaye: ‘Unsa kaha sa inyong hunahuna?Aduna bay nakamatikod sa iyang tingog?

222

L e k s y o n 6 : Pa g m u g n a o g U S A K A K A H I M TA N G S A PA G K AT - O N ( B A H I N 1 )

“Ang mga babaye naghunahuna og maayo ug nagsugod sa pagtubag sama sa mga pulongnga ‘kabuotan,’ ‘langit,’ ‘gugma.’

“Ang magtutudlo: ‘Nasabtan na nako karon. Nagtuo ako nga kadto nga mga pulong miabutsa atong mga hunahuna tungod kay nakaila na kita og dakong gasa gikan sa atongLangitnong Amahan. Nahigugma Siya kanato pag-ayo nga andam Siyang mopakigbahinsa Iyang mga gahum sa paglalang. Atong gibati ang maong pagpasalamat ug pagtahudtungod niini nga pagsalig. Ang pagkainahan balaanong katungdanan.’

“Human niining klaro nga pamahayag sa doktrina ug pagpamatuod, ang among magtutudlomipadayon sa kalihokan diin ang mga babaye moila og mga hiyas nga gipakita sa ilangkaugalingong mga inahan nga nagpakita og pagsabut sa kabalaan sa pagkainahan. ‘Kada usakaninyo makaamdan ba karon sa pagkainahan pinaagi sa pagpraktis sa usa niini nga mgahiyas—tingali mahimong mas mapailubon, mas buotan, o mas positibo karong semanaha?‘

“Ang kada babaye nagsulti kabahin sa iyang gipili. Ang among magtutudlo mihatag ogpersonal nga pagpamatuod. Ang panapos nga pag-ampo gihatag” (Virginia H. Pearce, saConference Report, Okt. 1996, 14–15; o Ensign, Nob. 1996, 13)

• Niini nga estorya, unsa ang gibuhat sa magtutudlo aron pagtabang sa pagmugna og maka-pakat-on nga palibut? (Mga tubag mahimong maglakip nga siya midapit og bisita aronpagpakigbahin og personal nga kasinatian, nangutana og makapasabut nga mga pangutana,naminaw og maayo, mitubag sa mga komentaryo sa mga miyembro sa klase nga dunaysunod pang mga pangutana, mitudlo sa doktrina, ug mitabang sa batan-ong mga babaye sapagsunod sa doktrina sa ilang mga kinabuhi.) Unsa man ang gibuhat sa mga miyembro saklase? (Mga tubag mahimong maglakip nga sila naminaw ug miapil nga mahunahunaon.)

• Sa unsa kaha nga paagi nga ang malinawon nga paagi sa pagkat-on nga napalambo niininga lawak-klasehanan makatabang nga malikayan ang umaabut nga mga kalisud?

• Human makapaminaw niini nga istorya, aduna bay bisan unsang mga sugyot nga gusto

ninyong idugang sa mga lista nga inyong gihimo? (Mahimo usab nga mosugyot ka nga angmga miyembro sa klase modugang niini nga mga sugyot sa mga lista sa ilang notebook.)

Kon motabang kita sa mga estudyante nga mahimong moapil sa pagmugna og usa kakahimtang sa pagkat-on, nagtudlo kita kanila nga mahimong mga sumusunod niJesukristo.


Ipasabut nga ang mga istorya nga imong gipakigbahin nagpakita og pipila ka mga paagi sapaglikay sa mga problema ug sa pagsulbad niini. Ipaabli sa mga miyembro sa klase angseksyon niini nga libro nga giulohan og “Pagmugna og usa ka Kahimtang sa Pagkat-on,”magsugod sa pahina 75. Itudlo nga ang mga pahina 76–83 naghisgut og pagmugna og usaka kahimtang sa pagkat-on ug paglikay og mga pagkalinga ug nga ang mga pahina 84–87naghatag og piho nga mga sugyot kon unsaon pagdumala sa mga kalinga kon kini mahi-tabo. Ipasabut nga bisan kon kita nagtinguha sa paglikay og mga problema o pagsulbadniini, ang atong tumong mao ra gayud: ang pagtudlo sa ebanghelyo ni Jesukristo ug pagta-bang sa mga estudyante nga makasabut ug makatuman sa responsibilidad nga ilang gipakig-bahin sa pagmugna og makapakat-on nga palibut.

Kini nga tumong mao usab ang yawe sa pagdisiplina sa lawak-klasehanan. Samtang atonggihunahuna ang tumong, dili lamang nga kita mitul-id sa pamatasan o paghimo sa lawak-klasehanan nga hilum. Hinuon, kita nagtudlo sa uban nga mahimong mga sumosunod niJesukristo.

223


Usahay ang mga magtutudlo maghunahuna nga sila pakyas kon sila dili daling makakitaog paagi sa pagmugna og makapakat-on nga palibut sa ebanghelyo. Hinuon, ang maongmalinawon nga paagi dili dihadiha dayon. Ang mga tawo molambo og usa ka lakang mataghigayon—pagtulun-an human sa usa ka pagtulun-an ug lagda human sa usa ka lagda (tan-awa sa 2 Nephi 28:30). Makanunayong paningkamot gikinahanglan gayud. Ang yawe maoang pagtrabaho nga matinud-anon, makugihon, ug mapailubon, sa kanunay gigiyahan satinuod nga mga baruganan.

Panapos


Assignment Pahibaloa ang mga miyembro sa klase nga ang leksyon sa sunod semana nagtumong sadaghang pihong mga butang nga mabuhat sa mga magtutudlo aron malikayan ang kalingaug pagsulbad sa mga problema sa pagdisiplina. Hangyoa sila sa paghunahuna og sitwasyonnga makalinga gikan sa malinawon nga paagi sa pagkat-on ug sa paghunahuna og posiblingsolusyon. Ang solusyon kinahanglang piho ug praktikal. Kinahanglan ilang isulat angsitwasyon ug ang solusyon sa ilang mga notebook, ug nga andam sila sa pagsulti og duhao tulo ka mga minuto sa klase sa sunod semana mahitungod sa unsay ilang gisulat.

Sa paghunahuna og posibling mga solusyon, ang mga miyembro sa klase kinahanglan ngamagtuon sa seksyon niini nga libro nga giulohan og “Pagmugna og usa ka Kahimtang saPagkat-on” (mga pahina 75–87).

224


225

Leksyon

7Bahin 2

Katuyoan Aron pagtabang sa mga miyembro sa klase nga magsunod sa mga baruganan nga ilangnakat-onan sa leksyon 6.


Sa panapos sa leksyon 6, imong gihangyo ang mga miyembro sa klase sa pag-andam ngamosulti og mga paagi nga malikayan ang kalinga ug pagsulbad sa mga problema sa pagdi-siplina (tan-awa sa pahina “00” [218]). Tungod kay ang mga magtutudlo nagtinguha ngamakat-on og praktikal, piho nga mga paagi sa pagdala sa mga problema, kinahanglanplanohon nimo kini nga leksyon aron imong magahin ang hapit tanang panahon niininga paggamit nga kalihokan.

Samtang ikaw magdumala sa paghisgut niini nga leksyon, tabangi ang mga miyembro saklase nga mahimong mas masaligon sa ilang abilidad sa paghimo og malinawon nga paagisa pagkat-on.

Pagpangandam 1. Sa mainampuon nga paagi magtuon sa Doktrina ug mga Pakigsaad 12:8. Tinguhaa angpaggamit niini ngadto katuyoan sa leksyon.

2. Pag-andam sa pagsulti kon unsaon sa paglikay o pagsulbad sa piho nga kalinga o problemasa pagdisiplina. Siguroa nga ang imong solusyon praktikal.

3. Siguroa nga mga miyembro sa klase andam usab sa pagsulti kon unsaon paglikay angkalinga ug pagsulbad sa mga problema sa pagdisiplina (tan-awa ang buluhaton sa pahina218). Pahinumdumi sila sa paghimo sa ilang mga solusyon nga piho ug praktikal.

4. Padayon sa pagtuon sa seksyon niini nga libro nga giulohan “Pagmugna og usa kaKahimtang sa Pagkat-on” ([mga pahina 75–87).


Ang atong kalampusan sa pag-impluwensya sa uban nagdepende sa atong pagpaubos ug gugma.

Pasundayag sa Magtutudlo ug Panaghisgutan sa Kasulatan

Pahinumdumi ang mga miyembro sa klase nga sa leksyon 2 ilang gihisgutan ang kamahi-nungdanon sa paghigugma niadtong atong gitudloan. Kini nga baruganan mao gayud angmopatigbabaw sa tanan nga atong buhaton aron paghimo og malinawon nga paagi sapagkat-on, ilabi na samtang kita indibidwal nga nagtrabaho uban sa mga miyembro sa klase.

Ipabasa sa miyembro sa klase ang Doktrina ug mga Pakigsaad 12:8.

• Ngano nga ang pagpaubos ug gugma mahinungdanon sa pag-impluwensya sa uban alangsa kaayohan?

Isugyot nga samtang ang mga miyembro sa klase nagsulti kabahin sa paagi nga malikayanang kalinga ug masulbad ang mga problema sa pagdisiplina, kinahanglan nga ila gayud ngatiman-an ang kamahinungdanon niini nga baruganan

Pagmugna og usa ka Kahimtang sa Pagkat-on


Kinutlo Ipakigbahin ang mosunod nga pamahayag ni Presidente Howard W. Hunter:

“Ang pinakauna nga paagi sa Dios sa paglihok mao ang pagdani ug pagpailub ug pagka-mainantuson, dili pinaagi sa pagpugos ug mapintas nga pakigharong. Molihok Siya pinaagisa malumo nga paghangyo ug sa maanindot nga pagdani. Kanunay gayud Siya nga molihokuban sa walay pagkapakyas nga respeto sa kagawasan ug sa kagawasan nga atong giangkon.Buot Siya nga motabang kanato ug naghangyo og kahigayunan nga makaabag kanato, perodili kana Niya buhaton nga supak sa atong kabubut-on. Nahigugma Siya pag-ayo kanato ngamobuhat niana” (sa Conference Report, Okt. 1989, 21; o Ensign, Nob. 1989, 18).

Makatabang kita sa uban nga makasabut ug sa pagtuman sa ilang responsibilidad sa pag-tampo sa malinawon nga paagi sa pagkat-on.


Hisguti ang buluhaton nga imong gihatag sa mga miyembro sa klase sa miaging semana.Sultihi ang mga miyembro sa klase nga ikaw mibuhat usab niana nga buluhaton. Dayonipakigbahin ang problema nga imong gihunahuna ug ang imong solusyon niini. Itudlo kondiin sa tulo ka mga elemento sa malinawon nga paaagi sa pagkat-on mahimong mapalig-onpinaagi sa imong solusyon (sa pagribyu niining tulo ka mga elemento, (tan-awa sa pahina218). Human mopakigbahin sa inyong solusyon, pangutana sa mosunod:

• Unsa man ang epektibo kabahin niini nga solusyon?

• Unsa nga mga pasidaan ang buhaton sa paggamit niini nga solusyon?

• Unsa may uban pa nga posibling mga solusyon nga inyong mahunahunaan?


Papulipuliha ang mga miyembro sa klase sa pagsulti kabahin sa mga problema nga ilangnahunahuna ug ang ilang mga sugyot kon unsaon pagsulbad sa mga problema. Siguroa ngaang kada miyembro sa klase adunay kahigayunan sa pag-apil. Kon may panahon pa, sundiang kada pasundayag og tulo ka mga pangutana sa ibabaw.


Ipasabut nga sa paglikay sa kalinga ug pagsulbad sa mga problema sa pagdisiplina, kasagarangikinahanglan nga motrabaho uban sa tagsa-tagsa sa mga miyembro sa klase. Hinoon, maka-tudlo usab kita sa mga miyembro sa klase sa ilang mga responsibilidad samtang nagpundoksilang tanan. Usa ka maayo nga paagi sa pagbuhat niini mao ang pagsugod pinaagi sapagpakigbahin sa atong mga gibati kabahin sa atong mga katungdanan ug sa atong mgaresponsiblidad isip mga magtutudlo. Dayon makaplano kita sa mga responsibilidad sa mgamiyembro sa klase, magtudlo kabahin sa tulo ka mga elemento sa malinawon nga pamaagisa pagkat-on nga gihisgutan sa leksyon sa miaging semana (tan-awa sa pahina 214). Sa kata-pusan, makapasabut kita og maayo nga nagkinahanglan kita sa ilang tabang tungod kay angklase magmalampuson lamang kon ang magtutudlo ug mga estudyante magtambayayongpagtrabaho. (Alang sa ehemplo sa maong pasundayag, tan-awa sa istorya sa pahina 78 niininga libro. Mahimo kang mobasa niini nga estorya sa mga miyembro sa klase.)

Kinahanglan kita og mga paagi sa pagpamenos sa kalinga

Paggamit og mga Butang sa Leksyon

Paghangyo og usa ka miyembro sa klase sa pagbarug sa atubangan. Ipatuyhod sa mgamiyembro ang iyang mga bukton pagawas, ug butangi og bug-at nga libro o ubang butangsa kada kamot. Hangyoa siya sa pagtudlo sa ubang miyembro sa klase kabahin sa UnangPanan-awon samtang nagpadayon sa paggunit sa mga butang sa maong posisyon. Samtangang mga bukton sa indibidwal nagsugod sa pagpaubos, pahinumdumi siya sa pagpabilinniini sa taas. Human sa mga 30 ka segundo, ipabutang sa indibidwal ang mga butang saubos ug pabalika sa iyang lingkoranan.

Itudlo nga samtang kini nga tawo naningkamot sa pagtudlo, ang mga miyembro sa klasewala kaayo maminaw sa unsa ang gisulti. Ang ilang pagtagad diha hinuon sa pagpaning-kamot sa pagpataas sa mga libro.

226

l e k s y o n 7 : Pa g m u g n a o g U S A K A K A H I M TA N G S A PA G K AT - O N ( B A H I N 2 )


Ipasabut pag-ayo nga agi og dugang sa mga problema nga ato nang nahisgutan, ang pisikalnga kahimtang makalinga usab gikan sa pagtudlo ug pagkat-on. Kon ang mga miyembro saklase mosulod sa lawak-klasehanan o sa ubang kahimtang sa pagtudlo nagkayamukat o dilikomportable, malagmit dili sila makapaminaw og maayo sa mensahe sa leksyon.

Ang maayo kaayong pagkaplano sa pisikal nga paghan-ay makatabang sa pagpamenos samga kalinga. Sama pananglit, ato gayud nga ihan-ay ang mga lingkoranan nga ang mgaestudyante makakita kanato, sa pisara, ug sa usag usa. Ang ingon nga paghan-ay sa lawak-klasehanan makapadugang sa abilidad sa magtutudlo ug sa estudyante nga moapil ugmakat-on. Pagkontrol sa temperatura sa lawak, kon mahimo, makatabang sa tanan ngamahimong komportable. Dugang mga sugyot alang sa pag-andam sa pisikal nga kahimtangmakit-an sa “Pag-andam sa Klasehanan,,” pahina 76 niini nga libro.

Atong malikayan ug masulbad ang mga problema sa pagdisiplina pinaagi sa pagsunod sasukaranang mga baruganan sa pagtudlo sa ebanghelyo.


Itudlo nga kon kita magmugna ug ipabilin ang malinawon nga paagi sa pagkat-on, makata-bang kita nga malikayan ang kalinga ug masulbad ang mga problema sa pagdisiplina. Angpinakamahinungdanong butang nga atong mabuhat aron pagtuman niini mao ang pag-pagpatuman sa mga baruganan sa pagtudlo sa ebanghelyo nga gitudlo niini nga kurso.Ang mga baruganan mao ang:

1. Higugmaa kadtong imong gitudloan.

2. Pagtudlo pinaagi sa Espiritu.

3. Pagtudlo pinaagi sa doktrina.

4. Pagdapit og makugihong pagkat-on.

5. Pag-andam sa tanang gikinahanglan nga butang.

6. Paggamit og epektibong mga pamaagi.

Isip mga magtutudlo, kanunay gayud natong susihon ang atong mga kaugalingon ug angatong pagtudlo aron maseguro nga kita naggamit sa tanan niini nga mga baruganan.

Panapos

Pagpamatuod Hatag og pagpamatuod ingon sa giaghat sa Espiritu.

Mga Assignment Dasiga ang mga miyembro sa klase sa:

1. Pagpadayon sa pagtuon sa seksyon niini nga libro nga giulohan “Pagmugna og Usa kaKahimtang sa Pagkat-on” (mga pahina 75–87). Paghunahuna sa ilang kaugalingongpagtudlo, pag-ila og mga butang nga ilang mabuhat aron pagtabang sa pagmugna og maka-pakat-on nga palibut.

2. Ribyuha ang lista sa pahina 212 kon unsaon pagdapit og makugihong pagtuon. Pagpili ogusa ka butang sa lista, ug gamita kini sa nagsingabut nga kahigayunan sa pagtudlo. Pagsulatkabahin sa kasinatian diha sa ilang mga notebook.

227


228

Paggamit og Epektibong mga Pamaagi

Bahin 1

Katuyoan Aron pagtabang sa mga miyembro sa klase sa pagpili og pamaagi sa pagtudlo ug sa epekti-bong paggamit niini nga mga pamaagi.


Ang kalidad sa pagtudlo sa ebanghelyo ug sa pagkat-on mas mamaayo kon ang mga pamaagigiayo pagpili ug epektibong gigamit. Ang mga magtutudlo kinahanglan mopili og mgapamaagi nga (1) motabang niadtong ilang gitudloan nga makaangkon og klaro ug dili hika-limtan nga pagsabut sa mga doktrina sa ebanghelyo ug mga baruganan ug (2) angay alangsa sulod sa leksyon ug grupo sa kaedad niadtong ilang gitudloan.

Niini nga leksyon ug sa leksyon 9, ang mga miyembro sa klase makat-on kabahin samosunod nga sukaranang mga pamaagi sa pagtudlo: maggamit og mga paggamit og mgabutang sa leksyon, maghimo og mga pagtandi, mogamit sa pisara, mopakigbahin og mgaestorya, mangutana, ug modumala og mga panaghisgutan.

Pagpangandam 1. Ribyuha ang seksyon niini nga libro nga giulohan “Gamita ang Epektibong mga Pamaagi”(mga pahina 88–95). Rebyuha usab ang bahin F, “Mga Pamaagi sa Pagtudlo” (mga pahina157–84).

2. Pagdala sa klase og tasa nga limpyo sa gawas ug sa sulod ug laing pareha nga tasa ngalimpyo sa gawas pero hugaw sa sulod.

3. Pag-andam og pasundayag diin imong gamiton ang pisara sa pagtudlo sa baruganan saebanghelyo. Mahimo usab nga mogamit ka sa usa sa mga ehemplo sa pahina 163, o mahi-mong maghimo ka og ehemplo nga imong kaugalingon.


Kinahanglan mogamit kita og mga pamaagi sa pagtudlo nga motabang sa mgaindibidwal sa pagsabut, paghinumdom, ug paggamit sa mga baruganan sa ebanghelyo.

Istorya Ipakigbahin ang mosunod nga istorya. Ipasabut nga kini usa ka kasinatian nga nasinati niPresidente Boyd K. Packer ug sa iyang asawa samtang nag-alagad isip presidente sa misyon.

“Among giiskedyul ang komperensya sa zone. Alang sa kada usa, si Sister Packer nagluto ogtulo ka hut-ong nga cake, . . . nindot nga gidekorasyonan—baga, dekolor nga mga hut-ongsa frosting, nindot nga pagkahulma, ug dunay ‘Ang Ebanghelyo’ nga gisulat diha sa ibabaw.Dihang nagpundok na ang mga misyonaryo, uban sa pipila ka seremonya among gidala angcake sa sulod. Nindot gayud kaayong tan-awon!

“Samtang among gipasabut nga ang cake nagrepresentar sa ebanghelyo, among gipangu-tana, ‘Kinsay ganahan og cake?’ Kanunayng adunay gutom nga elder nga ganahan kaayongmiboluntaryo. Among gitawag nga paduolon ug miingon, ‘Ikaw ang among selbihan oguna.’ Ako dayong gituslob ang akong mga tudlo sa taas sa cake ug mikuha og dako. Akonggituyo sa pagkumkum sa akong palad human mokuha niini aron ang frosting mosuksok saakong mga tudlo, ug dayon samtang ang mga elder naglingkod nga dili gayud makatuo,

Leksyon

8

L e k s y o n 8 : Pa g g a m i t o g E p e k t i b o n g m g a Pa m a a g i ( B A H I N 1 )

akong gilabay ang cake ngadto sa elder, nasabyag ang ubang frosting sa atubangan sa iyanggisul-ob. ‘Duna pa bay laing ganahan og cake?’ Nangutana ako. Tungod sa ubang rason,wala nay ganahan.

“Dayon gipagula namo ang sihag nga plato, usa ka silver nga tinidor, linen nga napkin, ugusa ka nindot nga kutsilyong silver. Uban sa tumang dignidad akong giayo paghiwa angcake gikan sa pikas kilid, hinay nga gibutang sa sihag nga plato, ug nangutana, ‘Duna bayganahan og cake?‘

“Ang leksyon klaro kaayo. Mao gihapon kadto nga cake sa duha ka pasundayag, pareho ngalami, pareho nga makapahimsog. Ang matang sa pagsilbe ang nakahimo niini nga mada-piton, gani madanihon, o dili madapiton, gani makapaluod. Ang cake, among gipahinum-duman ang mga misyonaryo, nagrepresentar sa ebanghelyo. Kon sa unsa nga paagi nila kinigidalit?

“Human sa pasundayag wala na gyud kami maglisud—sa tinuod, adunay dakong kadasig —alang sa paningkamot sa pagpauswag sa pagtudlo sa mga panaghisgutan. Pipila ka bulanhuman niadto nagtuo ko nga ang mga misyonaryo mahimong maayong pahinumduman saleksyon, mao nga mipadala ako og bulletin uban sa dibuho sa cake..

“Sa dihang nagkita kami pag-usab sa mga misyonaryo, miingon ako, ‘Nakadawat mo ogbulletin bag-ohay pa, di ba?’

“ ‘Oo gayud.’

“ ‘Ug unsa man ang giingon niini?’

“Sa walay pagkausab ang mga misyonaryo miingon, ‘Kini nakapahinumdom kanamo ngamas panindoton ang among pagpresentar sa among mga leksyon ug dugangan pa angpagtuon, nga magkat-on og maayo sa mga leksyon, ug dayon aron tabangan ang usag usasa among pamaagi sa pagtudlo kanila.’

“ ‘Imo kanang nakuha tanan gikan sa litrato?’

“ ‘Oo, mao kana ang usa ka leksyon nga dili namo daling malimtan!’

“Ako gayud, sa pagkatinuod modugang nga nalipay ako pag-ayo diin gikinahanglan ngamobayad sa paglimpyo sa gisul-ob sa elder!” (Teach Ye Diligently, giusab [1991], 270–71).

Pahinumdom: Kon gusto ka nga mosunod sa kang Presidente Packer nga paggamit og mgabutang sa leksyon sa imong kaugalingon, mahimong imong ihatag ang cake nga gikinamotug kumoton nga ibutang sa plato kaysa paglabay niini sa miyembro sa klase.

Panaghisgutan • Unsay atong makat-onan gikan niini nga istorya mahitungod sa paagi kon unsaon nato sapagpresentar sa ebanghelyo?

• Unsa may ebidensya nga epektibo ang kang Presidente Packer nga leksyon ?

Ipasabut pag-ayo nga ang mga misyonaryo sa kang Presidente Packer nga misyon nakasabutsa leksyon, nakahinumdom niini, ug gigamit kini sa ilang mga kinabuhi. Dili pa igo sa pagta-bang lang niadtong atong gitudloan nga makasabut sa mga baruganan sa ebanghelyo.Gikinahanglan usab sa pagtabang kanila sa paghinumdom niini ug paggamit niini.

Ipaabli sa mga miyembro sa klase ang pahina 158 niini nga libro. Ipasabut nga kini ngapahina naglakip og lista sa mga pamaagi nga mahimong magamit sa pagtudlo sa ebang-helyo. Ang leksyon karon ug leksyon sa sunod semana maglakip sa mga pasundayag sapipila ka mga pamaagi diha sa lista. Ipasabut pag-ayo nga kinahanglan mopili kita og mgapamaagi nga mobayaw niadtong atong gitudloan ug nga dili makalinga gikan sa mga baru-ganan nga atong gitudlo.

229


Paggamit og mga butang sa leksyon

Pasundayag ug Panaghisgutan

Itudlo nga sa istorya nga imong gipakigbahin, si Presidente Packer migamit og butang saleksyon aron pagpahinumdom sa mga misyonaryo sa epektibo nga pagtudlo. Makahimo kitasa paggamit og mga butang sa leksyon aron pagtudlo og nagkalain-laing mga baruganan saebanghelyo.

Ipakita ang duha ka tasa—ang usa limpyo sa gawas ug sa sulod ug ang usa nga limpyo sagawas pero hugaw sa sulod. Dayon ipangutana ang mosunod:

• Hain niining duha ka tasa nga ganahan kamong moinum?

Ipasabut nga si Jesus sa makausa mitandi sa grupo sa mga tawo sa tasa nga limpyo sa gawaspero hugaw sa sulod. Dapita ang usa ka miyembro sa klase sa pagbasa sa Mateo 23:25–26.

• Unsa nga baruganan sa ebanghelyo ang gitudlo niini nga paggamit og mga butang saleksyon? (Dili pa igo ang pagpakita nga matarung; gikinahanglan nga kita matarung uglimpyo sa atong mga kasingkasing.) Unsa ang imong gibati nga pihong epektibo kabahinniini nga paggamit og mga butang sa leksyon?


Itudlo nga ang mga pahina 164–65 niini nga libro naghatag og materyal nga makatabang samga magtutudlo sa pagpalambo og epektibong paggamit og mga butang sa leksyon. Dapitaang mga miyembro sa klase sa pag-abli sa pahina 164. Ribyuha ang mga sugyot sa pagpa-lambo ug ang paggamit og mga butang sa leksyon. Dayon pakigbahin og bisan unsangidugang nimo nga mga sugyot sa paggamit og mga butang sa leksyon

Paghimo og mga pagtandi

Mga Kinutlo Itudlo nga ang mga paggamit og mga butang sa leksyon epektibo tungod kay kini nagdug-tong og mga espirituhanong mga baruganan ngadto sa pamilyar, pisikal nga mga butang.Makab-ot usab kini nato pinaagi sa paghimo og simpling mga pagtandi.

Ipabasa sa lain-laing mga miyembro sa klase ang mosunod nga mga pagtandi (dugang ngamga pagtandi makit-an sa mga pahina 164–65 niini nga libro):

Si Presidente Gordon B. Hinckley mitudlo:

“Ang hugot nga pagtuo sama sa unod sa akong bukton. Kon ako kining gamiton, kon akokining amumahon, kini motubo nga kusgan; kini makabuhat og daghang mga butang. Perokon ako kining ibutang sa sling, ug walay gibuhat niini, kini magkaluya ug walay gamit”(sa Church News, 6 Hunyo 1998, 2)

Si Elder Russell M. Nelson miingon:

“Ang verb nga pagbakuna . . . nagpasabut og‘pagbutang og mata sa sulod’—pagmonitorbatok sa kadaot.

“Ang sakit sama sa polyo makabakol o makadaot sa lawas. Ang sakit sama sa sala makabakolo makadaot sa espiritu. Ang mga kadaot sa polyo mahimo na karon nga malikayan pinaagisa pagbakuna, pero ang mga kadaot sa sala nagkinahanglan og laing mga paagi sa paglikay.Ang mga doktor dili maka bakuna batok sa kadautan. Ang espirituhanong proteksyonmoabut lamang gikan sa Ginoo—ug sa iyang kaugalingong paagi. Si Jesus mipili sa dilipagbakuna, pero sa pagtudlo” (sa Conference Report, Abr. 1995, 41–42; o Ensign, Mayo1995, 32).

230

l e k s y o n 8 : Pa g g a m i t o g E p e k t i b o n g m g a Pa m a a g i ( B A H I N 1 )

Si Elder Joseph B. Wirthlin miingon:

“Ang dagkong mga kahoy nga tugas . . . adunay sistema sa gamot nga lalum nga makahimosa pagpataas nga kaduhaon ang ilang kahabog. Ang maong mga kahoy dili sagad matumbabisan unsa pa kapintas ang kusog nga bagyo.

“Ang matinud-anong mga miyembro sa Simbahan kinahanglan nga magpakasama sa kahoynga tugas ug mopailalum gayud sa mga gamot ngadto sa tabunok nga yuta sa sukaranangmga baruganan sa ebanghelyo” (sa Conference Report, Okt. 1994, 98; o Ensign, Nob. 1994,75).

Panaghisgut sa Kasulatan

Dapita ang usa ka miyembro sa klase sa pagbasa sa Mateo 13:44.

• Unsa man ang atong makat-onan gikan niini nga pagtandi?


Ipasabut og maayo nga ang mga panagtandi epektibo lamang kon nagpasabut kita og mgabutang nga pamilyar niadtong atong gitudloan. Ipasabut nga ang mga pahina 163–64 niininga libro naghatag og materyal nga makatabang sa mga magtutudlo nga makapalambo ogepektibong mga pagtandi.

Paggamit sa pisara

Pasundayag Ipasabut nga ang pisara mahimong epektibong magamit aron pagpasabut og maayo sa mgaimportante nga mga ideya, pagtumong sa pagtagad sa mga miyembro sa klase, pagpasayonsa komplikado nga mga panghunahuna. Sultihi ang mga miyembro sa klase nga ikaw mopa-kita kon unsaon paggamit ang pisara. Dayon buhata ang pagpasundayag nga imonggiandam (tan-awa sa “Pagpangandam,” aytem 3).

Panaghisgutan Pangutan-a ang mga miyembro sa klase sa mosunod nga mga pangutana:

• Unsa man ang inyong nakat-onan gikan niini nga pasundayag? Sa unsa nga paagi angpaggamit sa pisara nakatabang sa inyong pagkat-on niini nga mga butang?

• Gikan niini nga pagpasundayag, unsa ang inyong nakat-unan sa atong paggamit sa pisaraisip himan sa pagtudlo?

Kon ang mga miyembro sa klase wala maghisgut sa mosunod nga mga sugyot, imo kiningisulti:

1. Klaroha pagsulat ug may igong gidak-on aron makita sa tanan. Sa kasagaran mas labaw kaepektibo ang pagsulat og pipila ka importante nga mga pulong kaysa kompletong hugpongsa mga pulong.

2. Pagsulti samtang ikaw nagsulat. Kini makatabang kanimo pagpabilin sa pagtagad sa mgamiyembro sa klase.

3. Paglikay sa paggamit og taas nga panahon sa pisara.

4. Pagplano og una. Pagbansay sa pagdrowing sa bisan unsang mga litrato, mga mapa, o mgadayagram nga imong giplanohan nga gamiton

5. Ayaw pagpangayo og pasaylo sa imong agi o kulang og abilidad sa arte.

6. Paggamit og yanong mga pigura ug mga porma aron paghulagway og mga istorya o mgapanghunahuna.

7. Pasulata og panagsa ang mga miyembro sa klase diha sa pisara. Kini makatabang pagdugangsa pag-apil.

Itudlo nga ang mga miyembro sa klase makakaplag og dugang nga mga sugyot sa mgapahina 163–64 niini nga libro.

231


Samtang kita mag-andam sa pagtudlo, makapili kita gikan sa nagkalain-laing mgapamaagi sa pagtudlo.


Itudlo nga ang nagkalain-laing nga pamaagi makadugang ug makadasig sa pagtudlo saebanghelyo ug sa pagkat-on. Bisan pa niana, dili gayud kita mogamit og lain-laing mgapamaagi tungod lamang sa katarungan aron magkalain-lain. Mopili gayud kita og mgapamaagi nga (1) motabang niadtong atong gitudloan nga makaangkon og klaro ug halan-dumon nga pagsabut sa mga doktrina sa ebanghelyo ug mga baruganan ug (2) mga angaysa gihisgutan sa leksyon ug sa grupo sa edad niadtong atong gitudloan.

Paggamit Paghangyo og usa ka miyembro sa klase sa pagpakigbahin og piho nga doktrina o baruganangikan sa leksyon nga iyang giandam sa pagtudlo. Dayon ipaabli sa mga miyembro sa klaseang pahina 158 ug ribyuha ang lista sa mga pamaagi. Dapita sila sa pagsugyot og mgapamaagi nga mahimong epektibong gamiton sa pagtudlo niana nga doktrina o baruganan.Samtang ang mga miyembro sa klase nagsugyot og usa sa mga pamaagi, hangyoa sila ngamopasabut nganong ilang gisugyot kana nga mga pamaagi

Panapos

Kinutlo Ipabasa sa usa ka miyembro sa klase ang mosunod nga pamahayag ni Elder Boyd K. Packer:

“Kon kita magtudlo og pamatasan ug espirituhanong mga hiyas, nagtudlo kita og mgabutang nga dili makita. Tingali walay pagtudlo nga hilabihan kalisud sa pagtuman, nimagantihon kaayo kon kini malampusong nahimo. Adunay mga pamaagi ug mga himannga maggamit. Adunay mga butang nga ang mga magtutudlo makaandam sa ilang mgakaugalingon ug sa ilang mga leksyon aron ang ilang mga estudyante . . . mahimong matud-loan, ug ang ilang mga pagpamatuod mahatag gikan sa usa ngadto sa uban” (Teach YeDiligently, 62).

Ipasabut og maayo nga ang mga pamaagi mga importante pero kini dili gayud mao angtumong sa leksyon nga atong gitudlo. Kini mga himan lamang aron pagtabang niadtongatong gitudloan nga makahatag katin-awan sa makaluwas nga mga doktrina sa ebanghelyoug magamit kini sa ilang mga kinabuhi.


Mga Assignment Dasiga ang mga miyembro sa klase sa:

1. Paghunahuna og mga pamaagi nga ilang magamit sa pagtudlo sa mga baruganan sa ebang-helyo nga mas epektibo.

2. Pagsulat sa ilang mga notebook kabahin sa mga kasinatian sa pagpili ug paggamit og nagka-lain-laing mga pamaagi sa pagtudlo.

3. Pagribyu sa seksyon niini nga libro nga giulohan “Gamita ang Epektibo nga mga Pamaagi”(mga pahina 88–95). Ribyuha usab ang bahin F, sa “Mga Pamaagi sa Pagtudlo” (mga pahina157–85).

232


233

Leksyon

9Bahin 2

Katuyoan Aron pagtabang sa mga miyembro sa klase sa paggamit sa mga baruganan nga ilang nakat-unan sa leskyon 8.


Kini nga leksyon mao ang sumpay sa leskyon 8. Sa Pag-andam niini nga leksyon, imongdapiton ang pipila ka mga miyembro sa klase sa pagtudlo sa mga baruganan sa ebanghelyopinaagi sa paggamit sa mosunod nga mga pamaagi: pagpakigbahin og mga istorya, pagpa-ngutana, ug pagdumala og mga panaghisgutan (tan-awa sa “Pagpangandam,”aytem 1, saubos). Siguroa gayud nga kini nga kasinatian makapabayaw alang kanila ug nga kini makata-bang kanila nga makaangkon og pagsalig sa ilang abilidad sa paggamit og lain-laing mgapamaagi sa pagtudlo. Magmabination gayud ikaw sa mga panginahanglan ug mga pagbatisa mga miyembro sa klase kinsa dili pa kaayo sinati nga mga magtutudlo.

Pagpangandam 1. Pakigsulti og una sa tulo ka mga miyembro sa klase, hangyoa ang kada usa sa pag-andam sausa sa mga pasundayag nga gilista sa ubos. Awhaga sila sa pagtan-aw sa mga kasulatan ugMga Baruganan sa Ebanghelyo (31110) alang sa tabang sa hilisgutan sa mga pasundayag ugniini nga libro alang sa tabang kon unsaon paggamit ang mga pamaagi nga ilang buluhaton.

Pasundayag 1: Pag-asoy og tinuod nga istorya kabahin sa gahum sa personal nga pag-ampo.Pag-andam nga mopakigbahin og pipila ka mga panabut kon unsaon sa paggamit ngaepektibo ang mga istorya sa pagtudlo sa ebanghelyo.

Pasundayag 2: Gamit og mga pangutana sa pagtudlo sa mga panalangin sa pagbalaan saadlawng Dominggo. Pag-andam nga mopakigbahin og pipila ka kahibalo kon unsaonpaggamit nga epektibo ang paggamit og mga pangutana sa pagtudlo sa ebanghelyo.

Demonstrasyon 3: Pagdumala og panaghisgutan sa pagtudlo ngano nga andam gayud kitangmohimo og mga sakripisyo. Pag-andam nga mopakigbahin og pipila ka mga kahibalo konunsaon pagdumala nga epektibo ang mga panaghisgutan sa pagtudlo sa ebanghelyo.

2. Kon kinahanglan, tabangi ang gitudlo nga miyembro sa klase sa pag-andam sa ilang mgapasundayag.

Gisugyot nga Pagpalambo sa Leskyon

Pahinumdumi ang mga miyembro sa klase nga sa miaging leksyon ilang nakita ang mgapasundayag nga naggamit og mga butang sa leksyon, mga pagtandi ug ang pisara sapagtudlo sa mga bruganan sa ebanghelyo. Karon sila makakita og mga pasundayag diin anggitudlo nga miyembro sa klase motudlo sa mga baruganan sa ebanghelyo pinaagi sa pagpa-ambit og istorya, pagpangutana, ug pagdumala og panaghisgutan.

Pakigbahin og mga Istorya


Dapita ang gitudlo nga miyembro sa klase sa pagpresentar sa unang pasundayag (tan-awa sa“Pagpangandam,” aytem 1). Human niini nga pasundayag, ipahisgut sa mga miyembro saklase ang mosunod nga pangutana

Paggamit og Epektibong mga Pamaagi


• Sa unsang paagi nga ang paggamit sa istorya nakatabang kaninyo nga mas maayong naka-sabut sa gahum sa personal nga pag-ampo?

Dapita ang gitudlo nga miyembro sa klase sa pagpakigbahin og pipila ka mga kahibalo ngaiyang nakat-unan kon unsaon sa paggamit sa mga istorya sa pagtudlo sa mga baruganan saebanghelyo.


Ipaabli sa mga miyembro sa klase ang sinugdanan sa “Mga Istorya” sa mga pahina 180–83.Ribyuha ang “Mga Sumbanan sa alang sa Pag-andam ug Pag-asoy sa mga Istorya,” pahina182.

Mga Pagpangutana


Dapita ang gitudlo nga miyembro sa klase sa pagpresentar sa ikaduhang pasundayag (tan-awa sa “Pagpangandam,” aytem 1). Human niini nga pasundayag, pahisguti sa mgamiyembro sa klase ang mosunod nga pangutana

• Sa unsang mga paagi nga ang mga pangutana niini nga pasundayag nakatabang kaninyonga mas nakasabut sa mga panalangin sa pagbalaan sa adlaw nga Igpapahulay?

Dapita ang gitudlo nga miyembro sa klase sa pagpakigbahin og pipila ka mga kahibalo ngaiyang naangkon kon unsaon paggamit sa mga pangutana sa pagtudlo sa mga baruganan saebanghelyo.


Tabangi ang mga miyembro sa klase nga makasabut nga ang mga pangutana nga atonggigamit nga himan sa pagtudlo kinahanglan nga:

1. Moaghat sa hunahuna ug panaghisgut. Aron makita kon unsa ang nahibaloan, gihuna-huna, o gibati, sa mga tawo, pangutana og mga pangutana nga nagsugod og unsa, asa,kanus-a, ngano, giunsa, o sa unsa nga paagi. Kasagaran, ang mga pangutana nga matubag ogoo o dili dili epektibo gawas kon kini magdala sa laing mga pangutana o mga pasalig.

2. Tabangi ang mga miyembro sa klase nga makakita unsaon paggamit sa mga baruganan saebanghelyo sa ilang mga kinabuhi.

3. Dasiga ang mga miyembro sa klase sa pagpakigbahin og personal nga mga kahibalo ug mgakasinatian nga may kalabutan sa mga baruganan nga gitudlo.

Itudlo nga dili gayud kita magtagad kon kadtong atong gitudloan hilum sa pipila ka mgasegundo human kita nangutana. Nagkinahanglan sila og panahon sa paghunahuna og mgatubag.

Ipasabut nga ang mga miyembro sa klase makakita og dugang mga sugyot sa “Pagtudloginamit ang mga Pangutana,” sa mga pahina 68–70 niini nga libro.

Pagdumala sa mga Panaghisgut


Dapita ang gitudlo nga miyembro sa klase sa pagpakita sa ikatulong pasundayag (tan-awa sa“Pagpangandam,” aytem 1). Human niining pasundayag, pahisguti sa mga miyembro saklase ang mosunod nga pangutana:

• Sa unsang paagi nga kining panaghisgut nakatabang kaninyo nga mas nakasabut nganongandam gayud kita nga mohimo og mga sakripisyo?

Dapita ang gitudlo nga miyembro sa klase sa pagpakigbahin og pipila ka mga kahibalo ngaiyang naangkon kon unsaon pagdumala ang mga panaghisgut.

234

l e k s y o n 9 : Pa g g a m i t o g E p e k t i b o n g m g a Pa m a a g i ( B A H I N 2 )


Tabangi ang mga miyembro sa klase nga makasabut nga sa pagdumala og mga panaghisgut,kita kinahanglan nga:

1. Motabang sa mga estudyante nga mobati og kakomportable sa pagpakigbahin sa ilang mgapagpamatuod, mga kahibalo, mga kasinatian, mga pangutana, ug mga ideya.

2. Hatagi og pagtagad ang pag-apil sa mga estudyante uban sa pasalamat ug respeto.

3. Pagmabination sa mga estudyante kinsa magduhaduha sa pag-apil. Mahimong makatabangang pagpakigsulti kanila sa pribado aron pagsuta sa ilang mga gibati kabahin sa pagbasa ogkusog o pag-apil sa klase. Mahimo usab nga makatabang ang pagtugot kanila sa pag-andamalang sa panaghisgut sa klase pinaagi sa pagtudlo og mga kasulatan nga makabasa sila ugmakapamalandong sa dili pa ang klase.

4. Ipasa ang mga komentaryo ug mga pangutana sa mga estudyante ngadto sa ubang estud-yante alang sa tubag.

Itudlo nga ang mga miyembro sa klase makakuha og dugang nga mga sugyot sa“Pagpahigayon og mga Panaghisgutan,” sa mga pahina 63–65 niini nga libro.

Panapos

Katingbanan Ipahayag ang imong pasalamat sa mga pasundayag sa mga miyembro sa klase.

Pahinumdumi ang mga miyembro sa klase nga ang mga pamaagi mga importante pero kinidili gayud mao ang tumong sa mga leksyon nga atong gitudlo. Kini mga himan aron pagta-bang niadtong atong gitudloan nga motumong sa makaluwas nga mga doktrina sa ebang-helyo ug makagamit niini sa ilang mga kinabuhi.

Ipasabut nga ang atong kadasig sa pagtudlo mouswag samtang kita mapadayonong mani-nguha sa pagpauswag sa atong abilidad sa paggamit og nagkalain-laing mga pamaagi.Mahimong mobati kita og kahadlok ug dili komportable samtang kita mosulay og bag-onga mga pamaagi, pero makabuntog kita niana nga mga pagbati.

Kinutlo Si Presidente Heber J. Grant kanunay mokutlo ni Ralph Waldo Emerson, kinsa miingon,“Kanang gitinguha natong buhaton mahimong mas sayon alang kanato sa paghimo; dilinga ang kinaiyahan sa butang mismo mausab, pero ang atong gahum sa pagbuhat magkadu-gang” (sa, Gospel Standards, gihan-ay. G. Homer Durham [1941], 335).

Pagpamatuod Hatag og pagpamatuod ingon nga giaghat pinaagi sa Espiritu.

Mga Buluhaton Dasiga ang mga miyembro sa klase sa:

1. Pagsulay og bag-ong mga pamaagi sa pagtudlo sa mga baruganan sa ebanghelyo. Pasulatasila sa ilang mga kasinatian sa ilang mga notebook.

2. Mosulod sa klase sa sunod semana nga andam sa paghimo og plano sa leksyon nga hapit nanilang itudlo. Kini nga leksyon mahimong kabahin sa buluhaton sa family home evening,buluhaton sa Simbahan, o laing kahigayunan sa pagtudlo. Pagdala og mga materyal saleksyon, sama sa mga kasulatan ug mga manwal sa leksyon.

235


236

Pag-andam sa TanangGikinahanglan nga Butang

Katuyoan Aron pagtabang sa mga miyembro sa klase sa pag-andam og epektibong mga leksyon.


Ang mga magtutudlo sa ebanghelyo kinahanglan mangutana sa ilang mga kaugalingon ogtulo ka mga pangutana samtang sila mag-andam sa mga leksyon:

1. Unsa kaha ang mahitabo sa mga kinabuhi niadtong akong gitudloan isip resulta niini ngaleksyon?

2. Unsa kaha ang pihong mga baruganan ang kinahanglan nga itudlo?

3. Sa unsa nga paagi kini nga mga baruganan itudlo?

Ang una niini nga mga pangutana motabang sa mga magtutudlo pagtumong sa leksyon samga panginahanglan niadtong ilang gitudloan. Uban niini nga hunahuna, ang mga magtu-tudlo makadesider unsa ang itudlo. Importante kini nga desisyon, ilabi na kay kasagaran samga leksyon naglakip og daghang materyal kaysa mahimo sa mga magtutudlo sa pagtudlosa usa ka tagal sa klase. Sa pagdesider unsaon pagtudlo, ang mga magtutudlo kinahanglanmopili og mga pamaagi nga moangay sa materyal, pinasubay sa Espiritu, ug pagdapit ogmakugihong pagkat-on.

Samtang ikaw magtudlo niini nga leksyon, tabangi ang mga miyembro sa klase nga maka-sabut unsaon pag-andam sa mga leksyon nga may kahanas ug ubos sa direksyon sa Espiritu.Hinumdumi nga ang imong pag-andam alang niini nga leksyon makasilbe isip ehemplo samga miyembro sa klase samtang sila nag-andam sa pagtudlo.

Pagpangandam 1. Pagtuon sa seksyon niini nga libro nga giulohan “Andama ang Tanang Kinahanglanon ngaButang” (mga pahina 96–105).

2. Pahinumdumi ang mga miyembro sa klase nga motambong sa klase nga andam sa paghimoog plano alang sa leksyon nga hapit na nila itudlo. Awhaga sila sa pagdala og mga materyalsa leksyon, sama sa mga kasulatan ug mga manwal sa leksyon. (Kini nga buluhaton gihatagsa panapos sa leksyon 9.)

3. Pagdala sa klase og kopya sa bag-ong manwal sa leksyon nga gihimo sa Simbahan, sama samanwal sa Primary o manwal sa Doktrina sa Ebanghelyo, diin kini nga mga leksyonnaglakip og pamahayag sa katuyoan ug sugyot sa mga pamaagi sa pagtudlo.

4. Sa dili pa ang klase, isulat ang mosunod nga tsart sa pisara:

Leksyon

10

L e k s y o n 1 0 : Pa g - a n d a m s a Ta n a n g G i k i n a h a n g l a n n g a B u ta n g


Ang personal nga pagpangandam mahinungdanon alang kanato aron makahimo sapagtudlo sa ebanghelyo.

Kinutlo Pagdapit og usa ka miyembro sa klase sa pagbasa sa pamahayag ni Elder Dallin H. Oaks sapahina 96.

Pisara ug Pasundayag sa Magtutudlo

Giyahe ang pagtagad sa mga miyembro sa klase ngadto sa tsart nga imong gisulat sa pisara.Ipakopya sa mga miyembro sa klase ang tsart sa ilang mga notebook.

Ipasabut nga kini ang tulo ka importanteng mga pangutana nga atong ipangutana sa atongmga kaugalingon samtang kita mag-andam sa leksyon.

Ipasabut nga sa panahon niini nga leksyon ang mga miyembro sa klase motubag niini ngamga pangutana nga may kalabutan sa mga materyal sa leksyon nga ilang gidala.

1. Pagdesider kon unsa ang angay nga mahitabo sa mga kinabuhi niadtong atonggitudloan isip resulta sa leksyon.

Kalihokan sa Notebook ug Pasundayag sa Magtutudlo

Hangyoa ang mga miyembro sa klase sa pagdangup sa mga materyal sa leksyon nga ilanggidala sa klase. Ipasulat kanila ang hilisgutan sa ilang leksyon sa ibabaw sa tsart sa ilang mganotebook. Kon nagtudlo sila gikan sa hut-ong sa kasulatan, ipasulat kanila ang kapitulo ugmga bersikulo.

Ipasabut nga uban sa hilisgutan nga nahunahunaan, kita makadesider kon unsaon sa pag-impluwensya sa leksyon niadtong atong gitudloan. Sama pananglit, sa pagtudlo sa leksyonkabahin sa ikapulo, ang magtutudlo sa Primary mahimong modesider nga ang mga batamakasabut gayud unsa ang ikapulo ug nganong mobayad kita og ikapulo. Sa pagtudlokabahin sa templo, ang mga ginikanan mahimong modesider nga ang ilang mga anakmobati gayud og tinguha sa pagpuyo nga takus aron mahimong magminyo didto sa templo.Sa pagtudlo og leksyon kabahin sa family home evening, ang presidente sa elders quorummahimong modesider nga ang leksyon modasig gayud sa mga miyembro sa quorum ngamohimo og makahuluganong family home evening kada semana.

Ipasabut nga daghang mga manwal sa leksyon nga hinimo sa Simbahan naglakip og mgapamahayag sa katuyoan uban sa mga leksyon. Ipakita ang manwal sa leksyon nga imonggidala sa klase, ug ipakita sa mga miyembro sa klase ang pamahayag sa katuyoan sa usa samga leksyon. Ipasabut nga mogamit gayud kita niining mga pamahayag isip giya samtangkita mag-andam sa mga leksyon.

1. Unsa kaha ang

mahitabo sa mga

kinabuhi miadtong

akong tudloan isip

resulta niini nga

leksyon?

2. Unsa nga

piho nga mga

baruganan ang

kinahanglang

itudlo?

3. Sa unsa nga

paagi kini nga

mga baruganan

matudlo?

237


Dapita ang mga miyembro sa klase sa paghunahuna sa mga panginahanglan sa mga tawonga ilang gitudloan. Dayon pangutan-a sila sa mosunod nga pangutana:

• Unsa kaha sa inyong hunahuna ang kinahanglang mahitabo sa mga kinabuhi niadtonginyong gitudloan isip resulta sa leksyon?

Ipasabut nga ang tubag sa magtutudlo niini nga pangutana mahimong maglakip kon unsaang kinahanglan masabtan sa mga tawo, bation, tinguhaon, o buhaton isip resulta saleksyon. Dayon hatagi ang mga miyembro sa klase og panahon sa pagpamalandong sapangutana. Ipasulat ang ilang mga tubag sa tsart sa ilang mga notebook.

Panaghisgutan Human ang mga miyembro sa klase makahigayon sa pagsulat sa ilang mga tubag, dapita angpipila kanila sa pagpakigbahin sa ilang mga tubag ug sa ilang mga rason sa ilang paghatagniadto nga mga tubag.

Ipasabut og maayo nga samtang kita mag-andam sa leksyon, kinahanglan atong hunahu-naon ang mga panginahanglan nga atong gitudloan. Gigiyahan sa Espiritu, makahibalo kitakon sa unsa nga paagi ang leksyon makaimpluwensya niadtong atong gitudloan. Kini ngakahibalo motabang kanato sa pagdesider unsa ang itudlo ug unsaon kini pagtudlo.

2. Pagdesider kon unsa ang itudlo sa leksyon.


Itudlo nga sa kasagaran kita adunay mas daghang materyal kaysa atong mahimo sa pagtudlosa panahon nga kita gihatagan. Tinuod kini bisan kon magtudlo pa kita gikan sa mgamanwal nga dunay giandam nga mga leksyon o gikan sa ubang kapanguhaan, sama sa mgaartikulo sa Liahona o mga pakigpulong sa kinatibuk-ang komperensya. Sa maong higayon,magmainampuon gayud kita sa pagpili sa materyal nga labing makatabang niadtong atonggitudloan.

Ipasabut og maayo nga kon kita motudlo sa ebanghelyo, mobuhat gayud kita og mas labawkaysa yano nga pagpresentar lamang sa kasayuran. Ang labing mahinungdanon dili anggidaghanon sa materyal nga nahuman kon dili ang impluwensya gikan sa leksyon niadtongatong gitudloan.

Pisara ug Panaghisgutan

• Unsa ang atong mahimo nga makatabang kanato sa pagdesisyon kon unsa ang pihong mgapunto ang itudlo? (Dili papason ang tsart, isulat ang mga tubag sa mga miyembro sa pisara.Hinumdumi nga pipila ka importanteng mga punto gilista sa ubos. Isulti kini nga mgaideya kon ang mga miyembro sa klase wala mosulti niini.)

a. Mainampuon nga magtuon sa sulod sa leksyon.b. Paghimo og lista sa importanteng mga baruganan nga giapil sa leksyon.c. Kanunay hinumdumi ang mga panginahanglan ug mga kaagi niadtong inyong

gitudloan.d. Sunda ang paggiya sa Espiritu.

Awhaga ang mga miyembro sa klase nga sugdan ang pag-andam alang sa leksyon labingmenos usa ka semana sa dili pa sila motudlo. Kini makahatag kanila og panahon sa pagpa-malandong ug pag-ampo kabahin sa materyal, makasabut niini, ug maugmad og madanihonnga mga paagi sa pagpresentar niini.


Padangpa pag-usab ang mga miyembro sa klase sa mga materyal sa leksyon nga ilang gidalasa klase. Awhaga sila sa pagpadayon sa paghunahuna sa mga panginahanglan niadtong ilanggitudloan samtang sila motubag sa mosunod nga pangutana. Awhaga usab sila sa paghuna-huna unsa ang andam dawaton sa mga tawong ilang tudloan.

238

l e k s y o n 1 0 : Pa g - a n d a m s a Ta n a n g G i k i n a h a n g l a n n g a B u ta n g

• Niini nga leksyon, unsa ang pinakaimportanteng mga ideya alang sa mga tawong inyongtudloan?

Hatagi og higayon ang mga miyembro sa klase sa pagpamalandong niini nga pangutana.Ipasulat kanila ang ilang mga tubag sa ilang mga notebook ubos sa “Unsa ang pihong mgabaruganan nga kinahanglan itudlo?”

Panaghisgutan Human ang mga miyembro sa klase makahuman og sulat sa ilang mga tubag, pagdapit ogpipila kanila sa pagpakigbahin sa ilang mga tubag ug sa ilang mga rason sa paghatag niadtonga mga tubag.

3. Pagdesidir kon unsaon pagtudlo ang leksyon.

Panaghisgutan Ipasabut nga human kita makadesider unsa ang itudlo, kinahanglan modesider gayud kitaunsaon kini sa pagtudlo. Kini naglakip sa pagpili og mga pamaagi nga motabang sa mgatawo nga makasabut sa mga baruganan nga atong gitudlo.

• Unsa ang pipila ka mga pamaagi nga atong magamit sa pagtudlo sa ebanghelyo? (Tabangiang mga miyembro sa klase paghinumdom sa mga pamaagi nga gipasundayag sa leksyon 8ug 9. Pahinumdumi usab sila sa lista sa mga pamaagi sa pahina 159 niini nga libro.)

Pahinumdumi ang mga miyembro sa klase nga ang mga pamaagi sa pagtudlo kinahanglanmakapabayaw niadtong atong gitudloan, modapit og makugihong pagkat-on, ug motabangsa mga miyembro sa klase nga makasabut ug magamit ang mga baruganan sa ebanghelyo.


Ipatan-aw pag-usab sa mga miyembro sa klase ang tsart sa ilang mga notebook. Hangyoa silasa paghunahuna og usa ka baruganan nga ilang masulat ubos sa “Unsa nga pihong mgabaruganan nga kinahanglan itudlo?” Hatagi sila og pipila ka mga minutos sa paghunahunasa pamaagi nga mahimo nilang gamiton sa pagtudlo niana nga baruganan ug sa paglakipniana nga pamaagi sa ilang tsart.

Ipakita ang manwal sa leksyon nga imong gidala sa klase. Ipasabut nga ang pipila ka mgamanwal sa leksyon naglakip og mga sugyot kon unsaon pagtudlo ang pihong mga baru-ganan. Ang mga magtutudlo mahimong mogamit niini nga mga sugyot, o mahimo silangmohunahuna og ilang kaugalingong mga ideya nga base sa mga panginahanglan niadtongilang gitudloan.

Human ang mga miyembro sa klase makahuman og sulat sa ilang mga notebook, dapita angpipila kanila sa pagpakigbahin sa ilang mga ideya.

Panapos

Kinutlo Basaha ang mosunod nga mga pamahayag ni Presidente David O. McKay:

“Adunay tulo ka mga butang diin kinahanglan mogiya sa tanang mga magtutudlo: Una,interesado sa hilisgutan . . . ; ikaduha, gamita kana nga hilisgutan diha kanimo; ikatulo,paninguha sa pagdala [niadtong imong gitudloan] sa paggamit sa mga baruganan sa ilangmga kinabuhi—dili lang isulti ngadto kanila, pero mangulo kanila nga makakita unsa angimong nakita, mahibalo unsa ang imong nahibaloan, mobati sa imong gibati” (Gospel Ideals[1953], 424).

Awhaga ang mga miyembro sa klase sa paggamit sa mga baruganan nga gihisgutan niini ngaleksyon. Pasaliga sila nga samtang sila mobuhat niana nga mainampuon, sila makahimo sapagplano sa mga leksyon nga motabang sa uban nga makat-on sa mga doktrina sa ebang-helyo ug paggamit niini sa ilang mga kinabuhi.

239



Mga Assignment Awhaga ang mga miyembro sa klase nga:

1. Mokompleto sa pagpangandam sa leksyon nga ilang nasugdan sa klase. Isulat sa ilang mganotebook ang ilang kasinatian sa pagpangandam ug pagtudlo sa leksyon.

2. Moribyu sa mga baruganan nga gitudlo niini nga leksyon pinaagi sa pagtuon sa seksyonniini nga libro nga giulohan og “Andama ang Tanang Kinahanglanon nga Butang” (mgapahina 96–105).

3. Moandam sa leksyon alang sa sunod semana pinaagi sa pagtuon sa Mateo 7:1–5.Hunahunaa kon duna bay bisan unsa nga butang nga ilang nahimo nga makasamot sa mgahagit nga ilang giatubang isip mga magtutudlo. Maghunahuna kon unsa nga mga kausabanang ilang mahimong himoon. Samtang nagbuhat sa ingon, mamalandong gayud sila satambag sa Ginoo sa Ether 12:27, 37 kabahin sa mga panalangin nga moabut samtang kitamapainubsanong moila sa atong mga kahuyang.

240

B A H I N G : A N G PA G T U D L O S A K U R S O o s a E b a n g h e ly o

241

Leksyon

11Katuyoan Aron pagtabang sa mga miyembro sa klase nga makasabut kon unsaon sa pagpalambo nga

mapadayunon isip mga magtutudlo.


Samtang si Enoch mipanaw uban sa iyang mga katawhan, nakadungog siya og tingog gikansa langit nga nagsugo kaniya sa pagsangyaw og paghinulsol ngadto sa mga tawo. “Sa dihanga si Enoch nakadungog niini nga mga pulong, siya miyukbo ngadto sa yuta, sa atubangansa Ginoo, ug misulti atubangan sa Ginoo, nag-ingon: Ngano nga ako nakakaplag og pag-uyon sa imong panan-aw, ug ako usa lamang ka batan-on, ug ang tanan nga mga katawhannagdumot kanako; kay ako dili maayo nga mosulti; busa ako ba mao ang imong sulugoon?”(tan-awa sa Moises 6:26–31).

“Ug ang Ginoo miingon ngadto ni Enoch: Lakaw og buhata ingon nga Ako misugo kanimo.. . . Bukha ang imong ba-ba, ug kini mapuno, ug Ako mohatag kanimo og igsusulti. . . . Tan-awa ang akong Espiritu anaa kanimo, busa ang imong tanan nga mga pulong Ako mohatagog kaangayan; . . . ug ikaw magpuyo ngari kanako, ug Ako nganha kanimo; busa lakaw ubankanako” (Moises 6:32, 34).

Si Enoch milakaw ingon nga siya gisugo, ug ang Ginoo mipanalangin kaniya sa abilidad sapagtudlo uban sa gahum.

Ang uban sa mga miyembro sa klase mahimong mobati og ingon kapareho sa gibati niEnoch sa dihang nakadawat sa iyang tawag sa pagsangyaw—nasayud sa ilang mga kahuyangug walay siguro sa ilang mga abilidad. Kini nga leksyon gituyo aron pagtabang kanila ngamahibalo unsaon sa pagpalambo isip mga magtutudlo. Kini nga leksyon magtumong satabang nga anaa gikan sa mga kapanguhaan sama sa mga materyal sa kurikulum saSimbahan, suporta sa mga lider, ug sa miting sa pagpalambo sa magtutudlo. Bisan pa niana,mahinungdanon kini nga imo silang pahinumduman nga ang Ginoo mao ang ilang pinaka-maayong kapanguhaan alang sa panabang. Samtang sila mopaubos sa ilang mga kaugali-ngon ug mopakita og hugot nga pagtuo sa Ginoo, Siya “mohimo sa mahuyang nga mgabutang nga mahimo nga malig-on ngadto kanila” (Ether 12:27).

Pagpangandam 1. Agi og pasiuna, hangyoa ang usa ka miyembro sa klase o lider sa ward sa pag-andam sapagbasa sa pamahayag ni Presidente Brigham Young sa pahina 242. Hangyoa usab kini ngaindibidwal sa pag-andam sa pagsulti sa kasinatian diin iyang nakita ang kamatuoran niininga pamahayag.

2. Paghangyo og magtutudlo gikan sa usa sa organisasyon sa priesthood o auxiliary sa pag-anha sa klase ug sa pagsulti sulod sa tulo hangtud lima ka mga minuto kon sa unsa ngapaagi ang suporta gikan sa lider nakatabang kaniya.

3. Paghangyo og usa ka lider sa priesthood o auxiliary sa pag-anha sa klase ug pasultia sulodsa tulo o lima ka mga minuto kon sa unsa nga paagi ang mga lider makasuporta sa trabahosa mga magtutudlo. Hangyoa kini nga tawo sa pagbase sa pasundayag gikan sa kasayuran sapahina 28 niini nga libro. Siguroa nga kini nga tawo nag-andam sa paghisgut sa kamahi-nungdanon sa mga magtutudlo nga makigsulti sa mga lider aron pagpaambit og mga kasi-

Palamboa ang Inyong mga Talento

Pa rt G : A n g M a n wa l s a I n s t r u k t o r s a K u r s o n g a Pa g t u d l o s a E b a n g h e ly o

natian, paghisgut sa mga panginahanglan sa mga indibidwal sa korum o sa klase, ugmangayo’g tabang ug tambag. (Mahimong makatabang kun ang lider nga hangyoon nag-alagad uban sa magtutudlo kinsa maoy naghatag sa pasundayag sa aytem 2.)

4. Pagtuon sa seksyon niini nga libro nga giulohan og “Palamboa ang Inyong mga Talento”(mga pahina 21–27).

5. Ribyuha ang kasayuran sa mga miting sa pagpalambo sa magtutudlo sa pahina 7–9 saPagpalambo sa Pagtudlo sa Ebanghelyo: Giya sa Lider. Pag-andam sa pagsulti sulod sa tulohangtud lima ka mga minuto kon sa unsa nga paagi ang mga miting sa pagpalambo samagtutudlo makatabang sa pagtubag sa mga panginahanglan sa indibidwal nga mga magtu-tudlo. Isip kabahin niini nga pasundayag, sultihi ang mga miyembro sa klase kanus-ahimoon ang sunod nga miting sa pagpalambo sa magtutudlo ug kinsa ang kinahanglanmotambong niini nga mga miting. (Kon dili ikaw ang improvement coordinator nga magtu-tudlo, mahimo kang mohangyo sa improvement coordinator nga magtutudlo sa paghimoniini nga pasundayag.)

6. Pag-andam sa pagpakigbahin og usa o duha ka mga butang nga imong ilakip sa tsart sapahina 25.

7. Sa dili pa ang klase, pagpakita og bag-o nga mga kapanguhaan nga hinimo sa Simbahannga anaa sa inyong dapit. Pag-andam sa paggahin og tulo hangtud lima ka mga minuto sapaghulagway niini nga mga materyal. Kon ang mga materyal nga gilista sa pahina 105anaa, ilakip kini sa pagpakita.


Sa atong mga pagpaningkamot sa pagtabang sa matag tawo nga atong gitudloan,kinahanglan nga mapadayonon kitang maninguha sa paglambo.

Pasiuna Ipabasa sa gitudlo nga miyembro sa klase o ward lider ang mosunod nga pamahayag:

Si Presidente Brigham Young miingon nga ang Ginoo “mihatag og gamay sa iyang mapai-nubsanong mga sumosunod karon, ug kon sila molambo niini, ugma mohatag pa siya oggamayng dugang, ug sa sunod adlaw gamayng dugang. Dili siya modugang nianang dili silamolambo” (Discourses of Brigham Young, pin. John A. Widtsoe [1941], 90).

Hangyoa ang gitudlo nga indibidwal sa pagsulti og kasinatian diin siya nakakita sa kamatu-oran niini nga pamahayag.


Ipasabut nga kini nga baruganan nga gitudlo ni Presidente Young magamit sa atong mgapaningkamot isip mga magtutudlo sa ebanghelyo. Makadawat kita sa panabang sa Ginoosamtang kita magpadayon sa pagpalambo sa unsa ang Iyang gihatag kanato. Kini ngaleksyon nagtumong sa mga butang nga atong mabuhat aron pagpalambo sa atong pagtudlo.Kini usab naghisgut sa kapanguhaan nga anaa sa Simbahan aron pagtabang kanila niini ngamga paningkamot.

Ang Simbahan naghatag og mga kapanguhaan aron pagtabang kanato nga molambo isipmga magtutudlo.

Mga Report Librarya sa Meeting House

Ipasabut nga ang Simbahan naghimo og mga materyal nga makatabang kanato sa pagtudloog epektibong mga leksyon. Dad-a ang pagtagad sa mga miyembro sa klase sa mga butangnga imong gipahimutang sa wala pa ang klase (tan-awa sa “Pagpangandan,” aytem 7).Ihulagway ang mga materyal sa mubong panahon, ug hatagi ang mga miyembro sa klaseog kahigayunan sa pagpangutana kabahin niini. Awhaga ang mga miyembro sa klase sa

242

L e k s y o n 1 1 : Pa l a m b o a a n g I n y o n g m g a Ta l e n t o

pagbisita sa librarya sa meeting house aron pagkat-on og dugang kabahin niini nga mgamateryal ug ubang mga materyal nga mahimong makatabang sa ilang mga leksyon.

Ipasabut nga agi og dugang sa mga materyal sa kurikulum, ang Simbahan naghatag ogubang mga kapanguhaan aron pagtabang kanato sa paglambo isip mga magtutudlo. Hisgutikini nga kapanguhaan nga gipakita sa ubos.

Ang Suporta sa Lider sa mga Magtutudlo

Hangyoa ang gitudlo nga lider ug magtutudlo sa pagpakigbahin sa ilang mga pasundayagkabahin sa suporta sa lider sa mga magtutudlo (tan-awa sa “Pagpangandam,” mga aytem2 ug 3).

Human niini nga pasundayag, dapita ang mga miyembro sa klase sa pagpangutana kabahinsa suporta sa lider ngadto sa mga magtutudlo. Dapita usab sila sa paghisgut og mga paagidiin ang suporta makatabang kanila nga mouswag isip mga lider ug mga magtutudlo.

Ipahayag ang imong gibati sa kamahinungdanon sa suporta sa mga lider sa mga magtu-tudlo.

Mga Miting sa Pagpalambo sa Magtutudlo

Sultihi ang klase sa mga miting sa pagpalambo sa magtutudlo (tan-awa sa “Pagpangandam,”aytem 5).

Ang Kurso sa Pagtudlo sa Ebanghelyo

Ipasabut nga kini nga kurso maoy laing kapanguhaan nga gihatag sa Simbahan aron pagta-bang kanato nga molambo isip mga magtutudlo.

Kinahanglan nga Mapadayonon kitang magpakita sa atong pagka-epektibo isip mgamagtutudlo.


Ipasabut nga mapadayonon gayud kitang maghunahuna kon giunsa sa atong mga paning-kamot nakatabang niadtong atong gitudloan. Dayon hangyoa ang mga miyembro sa klase sapag-abli sa tsart sa pahina 25 niini nga libro. Ipakopya kanila ang tsart sa ilang mga note-book.

Hangyoa ang mga miyembro sa klase sa paghunahuna og balik sulod sa mga semana sukadsa pagsugod niini nga kurso. Dapita sila sa paghunahuna sa mga buluhaton gikan samiaging mga leksyon. Dayon tabangi sila sa paggamit sa tsart aron pagsusi og kadali sa ilangpaglambo isip mga magtutudlo. Pasulata sila og usa ka matang sa kalig-on nga anaa kanilaisip mga magtutudlo ug usa ka matang sa kahuyang. Awhaga sila sa pagsulat og usa kabutang nga ilang mabuhat sa pag-uswag ug usa ka kahanas nga gikinahanglan nilangipalambo. (Alang sa pagpasabut kon unsaon pagbuhat niini nga pagsusi, tan-awa sa ehemplosa pahina 25.)

Ipasabut nga kini motabang kanila nga makasugod. Kinahanglan nga makompleto nila angtsart sa ilang kaugalingon. Samtang sila magbuhat sa ingon, mahimo silang moribyu sa“Ang Paghimo og Plano aron Mapalambo ang Imong Pagtudlo,” sa mga pahina 24–27 niininga libro.


Human ang mga miyembro nakahuman sa pagsulat sa ilang mga tsart, ipahayag ang imongtinguha sa paglambo isip magtutudlo. Pakigbahin uban sa mga miyembro sa klase og usa oduha ka mga butang nga imong ilakip alang sa imong kaugalingon niini nga tsart (tan-awasa “Pagpangandam,” aytem 6).

Kinutlo Pasaliga ang mga miyembro sa klase nga ang Ginoo motabang kanila sa ilang mga paning-kamot sa paglambo. Ipabasa sa miyembro sa klase ang pamahayag ni Presidente James E.Faust sa pahina 21 niini nga libro.

243


Panapos


Sublia ang pamahayag ni Presidente Brigham Young. Ipakigbahin ang imong mga gibatikabahin sa kamahinungdanon sa baruganan. Kon duna pay panahon, ipakigbahin ang asoyni Enoch ingon sa gipresentar sa pahinumdom sa magtutudlo sa pahina 241.


Mga Assignment Awhaga ang mga miyebmro sa klase sa:

1. Pagpakigkita sa tagsa-tagsa nga mga lider sa ilang mga organisasyon aron mopakigbahin ogmga kasinatian, paghisgut sa mga panginahanglan sa mga indibidwal sa korum o sa klase,ug pangayo og tabang ug tambag. (Kon ang mga miyembro sa klase walay mga tawag isipmga magtutudlo, awhaga sila sa pagpakigsulti uban sa miyembro sa pamilya, uban saimprovement coordinator nga magtutudlo, o uban kanimo sa paghisgut unsa ang ilang nakat-onan niini nga kurso.)

2. Pagribyu sa mga baruganan nga gitudlo niini nga leksyon pinaagi sa pagtuon sa seksyonniini nga libro nga giulohan “Palamboa ang sa Inyong mga Talento” (mga pahina 21–28).Padayon sa pagtrabaho sa ilang mga plano sa pag-uswag.

3. Pagtambong sa klase sa sunod semana nga andam sa paghimo og mga pasundayag sa unsaang ilang nakat-onan o giunsa nila paglambo niini nga kurso. Kini nga pasundayag mgatulo hangtud lima ka mga minuto ang gidugayon, depende sa gidaghanon sa mgamiyembro sa klase. Kinahanglan nga ilakip nila ang mga report kon (a) giunsa nila pagka-usab isip mga magtutudlo tungod sa mga butang nga ilang nakat-onan ug (b) unsa angplano nilang buhaton aron padayong molambo isip mga magtutudlo.

244


245

Leksyon

12Katuyoan Aron paghatag sa mga miyembro sa klase og kahigayunan sa paglig-on sa usag usa sa ilang

mga paningkamot sa paglambo isip mga magtutudlo.


Ang Ginoo mitudlo og importante nga baruganan sa ebanghelyo sa dihang Siya miingon,“Pagtudlo diha sa inyong mga kaugalingon og usa ka magtutudlo, ug dili ang tanan magdu-ngan sa pagpamulong; apan himoa nga ang usa mamulong sa tagsa-tagsa ka higayon ughimoa nga ang tanan maminaw ngadto sa iyang gipamulong, nga sa diha nga ang tanannahuman sa pagpamulong nga ang tanan unta mahatagan og kaayohan sa tanan, ug ngaang matag tawo makabaton og managsama nga kahigayuna” (D&P 88:122).

Ang leksyon karon, ang katapusang leksyon sa kurso sa Pagtudlo sa Ebanghelyo, naghatagog kahigayunan alang sa mga miyembro sa klase sa pagtudlo ug mabulahan ang usag usasamtang sila mopakigbahin sa ilang mga pagbati kabahin sa mga doktrina, mga baruganan,mga kahanas, ug mga pamaagi nga ilang nakat-onan niini nga kurso. Ipahiangay pag-ayoang leksyon aron ang mga miyembro sa klase adunay panahon sa pag-apil.

Pagpangandam 1. Agi og pasiuna, pahinumdumi ang mga miyembro sa klase sa buluhaton nga gihatag kanilasa pag-andam niini nga leksyon (tan-awa sa buluhaton 3 sa pahina 241).

2. Hunahunaa giunsa sa kada miyembro sa klase paglambo sa panahon sa kurso ug unsa angimong nakat-unan gikan sa kada miyembro sa klase. Pag-andam sa pagpakigbahin sa ubanniini nga mga hunahuna isip kabahin sa leksyon.

Gisugyot nga Pagpalambo Sa Leksyon

Pakigbahin og kadali sa imong pagpamatuod kabahin sa kamahinungdanon sa pagtudlo saebanghelyo ug kahigayunan sa pag-alagad isip magtutudlo. Dayon basaha ang pamahayagsa ubos ni Elder Jeffrey R. Holland, hangyoa ang mga miyembro sa klase sa pagpaminaw ogmaayo aron masuta kon sa unsa nga paagi ang pamahayag makasilbe isip katingbanan alangniini nga kurso:

“Nagtudlo man kita sa atong mga anak sa panimalay o nagbarug sa atubangan sa kongre-gasyon sa simbahan, dili gayud nato himoon nga lisud ang atong hugot nga pagtuo ngamamatikdan. Hinumdumi, mahimo unta kita nga mga magtutudlo ‘gikan sa Dios.’ Ayawgayud kini itugot nga maoy hinungdan sa pagduda. Likayi ang pagdayeg sa kaugalingon ngabinuhatan ug panghambog. Pag-andam og maayo sa mga leksyon. Hatag og mga sermonbase sa kasulatan. Pagtudlo og gipadayag nga doktrina. Hatag og kinasingkasing nga pagpa-matuod. Pag-ampo ug pagpraktis ug paninguha sa paglambo. Sa atong mga miting admin-stratiba kita ‘motudlo ug mohatag og kaayohan’ ingon sa mga pagpadayag, nga gani niiniang atong mga pagtudlo mahimong sa katapusan ‘gikan sa kahitas-an.’ Ang Simbahan mahi-mong mas maayo niini, ug ingon man usab kamo, kay sa giingon ni Pablo sa mga Taga-Roma, ‘Ikaw nga nagpanudlo sa uban, dili ba usab nimo tudloan ang imong kaugalingon?’”(sa Conference Report, Abr. 1998, 33; o Ensign, Mayo 1998, 27).

Dapita ang kada miyembro sa klase, nga magpulipuli, sa paghimo sa iyang pasundayag (tan-awa sa “Pag-ampo,” aytem 1).

Lakaw ug Pagtudlo


Panapos

Mga Obserbasyon Kon aduna pay higayon, ipakigbahin ang imong mga obserbasyon sa pag-uswag sa mgamiyembro sa klase sa panahon sa kurso (tan-awa sa “Pagpangandam,” aytem 2). Pagsulti sapipila ka mga butang nga imong nakat-unan gikan sa mga miyembro sa klase.

Pagpamatuod Hatag og pagpamatuod ingon nga giaghat sa Espiritu. Mahimo nimong ilakip ang mgapagpadayag og pagsalig, pagdasig, ug suporta samtang ang mga miyembro sa klase moadtoug motudlo sa ebanghelyo.

246

Indeks

247

A

Abag sa pagtuon, sa mga kasulatan, 56–57

Adan ug Eba, gisugo sa pagtudlo sa ilang mga anak, 3, 193

Amahan, mga

responsibilidad sa pagtudlo, 129–30

sugyot sa matarung nga pagpangulo, mga, 129–30

Apohan, mga, panudlo sa impluwensya sa, 142

Archibald, Dallas N., pagtudlo uban sa gugma mopalambo

sa kalag sa naminaw, 31

Audio recording, mga. Tan-awa sa Audiovisual nga mga

materyal

Audiovisual nga mga materyal

Pamalaod sa Simbahan sa paggamit sa, mga 160

sugyot sa paggamit, mga, 160

Awit, mga. Tan-awa sa Musika

B

Bag-ong mga miyembro, mga panginahanglan sa, 37

Balaang Espiritu. Tan-awa sa Espiritu

Balak, ug Kanta-kanta nga mga kalihokan, 159

Ballard, M. Russell

kalihokan kinahanglan nga makatudlo ug makapantin-aw,

mga, 117

pagtudlo sa ebanghelyo diha sa panimalay, 128

pagtinguha sa pagpalambo sa espirituhanong kahibalo, 16

pagsalig gihatag ngadto sa mga magtutudlo sa mga bata,

108

Banabana, paglikay, pagpabilin sa doktrina nga putli, 52–53

Bata, mga

epektibong mga pamaagi sa pagtudlo, 59, 80–81

kinaiya sa edad, 110–16

makatudlo sa mga ginikanan og daghang mga butang,

143

mga paagi sa pagmugna og usa ka kahimtang sa pagkat-on,

80–81, 87

pag-awhag sa pagpaapil, 81

pagtudlo sa mga ginikanan sa, atol sa pribado nga

pagbisita, 139

pagtudlo sa mga ginikanan sa, atol sa wala giplano nga

mga higayon sa pagtudlo, 140–41

pagtudlo, gikan sa mga kasulatan, 58–59, 127, 137–38

pagtudlo, pinaagi sa mga sumbanan sa pagsunod sa

ebanghelyo, 6, 135–36

pangihanglan sa pagkat-un sa mga kamatuoran sa ebang-

helyo, 127

patakaran sa pagsabut ug pagtudlo, mga 80–81, 108–17

positibong pagsulti sa, 80–81

sugyot sa pag-asoy og mga istorya sa, mga 182–83

unsa ang angay itudlo sa mga ginikanan, 127–28

Benson, Ezra Taft

ang Espiritu mao ang pinakamahinungdanon, 202–03

ang Ginoo mopahimaya Iyang mga sulugoon, 20

epekto sa Espiritu, mga, 13

impluwensya sa pagtudlo sa mga inahan, 131–32

katuyoan sa eskwelahan sa mga propeta, 218

matarung nga mga tradisyon mopahiusa sa mga pamilya,

135–36

matarung nga pagpangulo sa mga amahan, 129–30

pagtudlo gikan sa mga kasulatan ug mga propeta sa

ulahing mga adlaw, 52, 54

pagtudlo sa mga paghatag og bili sa ebanghelyo, 205

pagtuon sa mga kasulatan kada adlaw, 15

pasidaan batok sa paghubad pag-usab sa kasaysayan sa

Simbahan, 53

sugyot, alang sa mga home teacher, mga, 145

unaha pag-angkon ang pulong sa Ginoo, 14

Biswal, mga , 183–84

C

Caldwell, C. Max, ang Espiritu mogiya sa pag-andam sa

leksyon, 48

Case Study, Mga, 73, 161–62

i n d e k s

Clark, J. Reuben, Jr.

Ang kamahinungdanon sa pagtudlo sa ebanghelyo, 2

Kabatan-onan ganahan mokat-on sa ebanghelyo, 6, 205

Presidente sa Simbahan modawat sa mga pagpadayag

alang sa Simbahan, 53

Cook, Gene R.

Espiritu mao ang tinuod nga magtutudlo, 41

Pagtudlo sa atong indibidwal nga mga anak, 139

D

Dili husto nga mga tubag, mga sugyot alang sa pagtubag sa,

64–65, 69

Dili kaayo aktibo nga mga miyembro, pagtabang sa, 37

Dinapit nga mga mamumulong, 170

Dioramas, 165

Disiplina, sa klasehanan matabangan pinaagi sa pagmugna

og usa ka kahimtang sa pagkat-on, 227

Diskasyon, mga Tan-awa sa Panaghisgutan, mga

Doktrina

gahum sa, 50–51, 207–11

mohatag og espirituhanong proteksyon, 51, 230

pasidaan sa pagpabilin nga lunsay, mga 52

responsibilidad sa mga magtutudlo sa pagtudlo og lunsay,

52–53, 203–7

tinuod, mopausab og mga kinaiya ug pamatasan, 51, 205

Duha ka tuig nga edad sa mga bata, mga kinaiya sa, 110–11

Dula, mga

isip pamaagi sa pagtudlo, 169–70

patakaran sa pagpili, 169–70

E

Edad sa mga bata, paghulagway sa kinaiya sa, 110–16

Ehemplo

gamhanang himan sa pagtudlo, 18–19, 121, 128, 194

nagkinahanglan og personal nga pasalig, 18–19

Ehemplo, isip pamaagi sa pagtudlo, mga, 168–69

Espiritu

ang tinuod nga magtutudlo, 41–42

gikinahanglan sa pagtudlo nga epektibo, 41–42

impluwensya sa , ngari kanato, 13

paagi sa pagdapit sa, mga 45–46, 203

pag-andam sa mga leksyon pinaagi sa, 48, 97, 99

pag-angkon sa, 13, 204–06

paghatag sa kamatuoran, 41

pag-ila sa, 47–48

pagpuyo nga takus sa, 13, 19, 204–05

pagtabang sa uban pag-ila sa, 141

pagtudlo pinaagi sa, 40–48, 202–06

saksi sa, pag-awhag og paggamit, 74

Espirituhanong pagpangandam

ehemplo sa mga anak nga lalaki ni Mosiah, 11

Estasyon, mga

makatabang sa pagtudlo sa lain-laing grupo sa edad, 117

paggamit, isip pamaagi sa pagtudlo, 184

Eyring, Henry B.

panaghiusa ug gugma mahinungdanon sa pagkat-un, 77

pagpaubos modala sa pagsalig sa Espiritu, 204

F

Family Home Evening, pagtudlo sa, 138

Faust, James E.

ang buhat sa Ginoo pinaagi sa pagpaubos ug kakugi, 21

gasa sa kabubut-on, 215

Flannel board, mga, 169

Footnotes, mga sinulat ubos sa panid, isip abag sa pagtuon

sa mga kasulatan, 56

G

Gikalingawan sa Ebanghelyo, mga

kahulogan, 53

paglikay sa pagtudlo, 53

Ginikanan, mga

kamahinungdanon sa panaghiusa tali sa, sa pagtudlo

sa mga bata, 134

kapanguhaan sa pagtudlo anaa sa, 105

magtrabaho nga maghiusa uban sa mga magtutudlo sa

ilang mga anak, 86, 87

paggahin og panahon sa pagplano nga maghiusa isip, 133

pagtabang sa mga bata pag-ila sa Espiritu, 141

pagtudlo nga magtambayayong, 133–34

panahon sa pagtudlo sa kinabuhi sa pamilya, 140–41


sugyot alang sa mga, kon unsaon pagtudlo ang mga bata,

127–41

sugyot sa pag-establisar sa mga sumbanan sa pagpuyo sa

ebanghelyo, mga 135–36

Giya Ngadto sa Mga Kasulatan, isip abag sa pagtuon alang

sa mga kasulatan, 56

Giya sa hilisgutan, isip abag sa pagtuon sa mga kasulatan, 57

Grant, Heber J., pagtudlo pinaagi sa ehemplo, 18

Grupo nga mga kalihokan, alang sa pagtudlo sa kabatan-

onan, 121–22

Grupo sa kaedad, pagtudlo sa mga bata nga gi-ipon, 117

Gugma

alang niadtong atong gitudloan ug sa Ginoo, usa ka

mahinungdanong kinaiya, 12, 31–32, 197–201

impluwensya sa pagtudlo, 12, 30–32, 197–98

modapit sa Espiritu, 46

248

i n d e k s

modugang sa malinawon nga paagi sa pagkat-on, 77

pagpakita sa, alang niadtong atong gitudloan, 30–39,

197–201

H

Hales, Robert D.

Ginikanan kinahanglan motabang sa mga bata sa pag-

ila sa Espiritu, mga, 141

Ginikanan kinahanglan motudlo uban sa pagpaubos,

hugot nga pagtuo, pag-ampo, mga 128

Higayon sa pagtudlo, mga, wala giplano, 122, 128, 140–41

Hinckley, Gordon B.

epektibong pagtudlo mao ang pinakasentro sa pagpa-

ngulo, 150, 193

gahum sa musika sa pagdapit sa Espiritu, 173

home ug visiting teaching, 144

hugot nga pagtuo sama sa unod, mapalig-on kon

gamiton, 230

kahulogan sa kaaghup, 205

kahulogan sa pagpalambo, 20

kalibutan gigutom sa espirituhanong pagkaon, 5, 195

labing mahinungdanon sa pagtudlo sa ebanghelyo, 3

makabuhat kita og mas maayo, 191

pagdisiplina uban sa gugma, 84

pagpabilin sa doktrina nga putli, 52

pagtudlo gikan sa kasingkasing, 191

pagtudlo sa doktrina gikan sa mga kasulatan, 54

panginahanglan, sa bag-ong mga miyembro, mga, 37

responsibilidad sa mga amahan sa ilang mga pamilya,

mga 129

sagradong responsibilidad sa mga inahan, 132

Hingkod/Hamtong, mga

indibidwal nga mga pagkalahi tali sa, 124

kasagaran nga mga kinaiya sa, 123–24

pagtudlo, 123–124

Holland, Jeffrey R.

mahimong mga magtutudlo “moabut gikan sa Dios,” 245

mahinungdanong tahas sa mga inahan, 132

pagtudlo sa mga miting sa pagpangulo, 152

walay labaw ka mahinungdanon nga tawag kaysa

pagtudlo, 3, 191

Home teachers

kamahinungdanon sa, mga kinabuhi sa mga miyembro,

145–46, 192

katungdanan sa, mga 145–46

Home teaching

mamugnaong mga ideya sa, 145

pag-andam ug paghatag sa mensahe, 146

pagpili sa mensahe, 145

Hugot nga pagtuo, gikinahanglan sa pag-angkon sa pulong

sa Ginoo, 14

Hulagway nga Papel nga Gipatindog, 177

Hunter, Howard W.

Espiritu maila sa daghang mga paagi, 47

gamit sa mga abag sa pagtuon sa mga kasulatan, 56

mga buhat sa Dios pinaagi sa pagdani, pailub, pagkama-

inantuson, 226

paghimo og regular nga panahon sa pagtuon sa kasu-

latan, 16

I

Ideya, pagkuha og pagrekord, mga 23

Igsoon, mga, impluwensya nga pagtudlo sa, 142–43

Inahan, mga Balaanong tahas sa, 131


sugyot sa, mga, sa pagtudlo sa mga bata, 131–32

Interbyu, mga, lider nagtudlo sa, mga 153

Istorya, mga

likayi ang pagka-, 53, 181

matang sa, mga 181–82

paggamit sa eskriptural nga, 55

pagsulti, sa batan-ong mga bata, 182–83

sumbanan sa pag-andam ug pagsulti, mga, 182

sumbanan sa pagpili, mga 180–82

J

Jack, Elaine L., pag-alagad sa Ginoo pinaagi sa visiting

teaching, 147

Jesukristo

ang pinakalabaw nga ehemplo sa lider, 150–51

pagduol ngadto ni, pinakataas nga katuyoan sa pagpaka-

buhi sa katawhan, v, 3, 192

pagtudlo sa, modugang sa malinawon nga paagi sa

pagkat-on, 83

tinubdan sa malungtarong pag-amuma, 6

Jesukristo, mga pulong ni

Ako ang kahayag nga inyong ipataas, 3

Ako ang pan sa kinabuhi, 5

Akong himoon ang huyang nga mga butang nga mahi-

mong lig-on, 24, 241

ang bili sa mga kalag mahinungdanon sa panan-aw sa

Dios, 35, 84

ang espiritu sa panagbingkil dili ako, 70

bisan kinsa ang moinom sa tubig nga akong ihatag dili

na gayud uhawon, 6–7

bisan kinsa nga tawo ang mohimo sa iyang kabubut-on,

siya makahibalo sa doktrina, 14, 19

249

i n d e k s

dili tanan nga miingon og Ginoo, Ginoo, makasulod sa

gingharian sa langit, 74

gahum mapabilin lamang pinaagi sa pagdani, pagkamai-

nantuson, kalumo, ug kaaghup, 86

higugmaa ang usa usag usa, 12, 79

ibahandi kanunay ang mga pulong sa kinabuhi, 14, 153

isangyaw ang akong ebanghelyo pinaagi sa Espiritu, 9

kamo anaa sa buluhaton sa Ginoo, 8

kana nga gikan sa kahitas-an sagrado, 91

kini akong buhat ug akong himaya, 4

kini man gikan sa akong kaugalingong tingog og sa

tingog sa akong mga sulugoon, 20

kini nga mga pulong dili sa mga tawo, apan gikan

kanako, 45

kon kamo wala makadawat sa Espiritu dili kamo

motudlo, 9, 202

pag-ampo kanunay, 45

pag-ampo sa inyong mga pamilya ngadto sa Amahan,

137

pagsiksik og pagtulun-an pinaagi sa pagtuon ug hugot

nga pagtuo, 14

pagsiksik sa mga kasulatan, 8

pagtudlo nga makugihon ug ang akong grasya

moatiman, 8

pagtudlo sa doktrina sa gingharian, 207

pagtudlo sa mga baruganan sa akong ebanghelyo nga

anaa sa Biblia ug sa Basahon ni Mormon, 9

pagtudlo sa mga sinulat sa mga propeta ug mga apos-

toles, 8

diha sa inyong mga kaugalingon og usa ka magtutudlo,

77, 245

pagtudlo, sa mga anak, sa ebanghelyo, 127

pahayag og maayong balita, uban sa tumang pagpaubos,

41

pakan-a ang akong mga karnero, 5

palandonga ang mga butang nga ginaingon ko, 97

panudlo ug paghatagan og kaayohan sa usag usa, 152

siya nga nagsangyaw ug siya nga nakadawat malipayon

ang duha, 9, 47

unaha pagbaton ang akong pulong, 8, 14

walay makatabang sa buhat gawas kon siya magpaubos

ug puno sa gugma, 31, 85, 197

Journal, o notebook, magamit sa pagrekord sa mga

nasabtan, 17, 23, 99

K

Kaaghup, pagtudlo uban sa, 205–6

Kabatan-onan

ganahan nga mokat-on sa ebanghelyo, 6, 209

nanginahanglan sa dugang pag-amuma sa ebanghelyo

kaysa paglingaw-lingaw, 6

pagsabut, 118–20

pagtudlo, pinaagi sa grupo nga mga kalihokan, 121–22

unsa ang ilang gikinahanglan gikan sa mga hamtong,

120

Kabubut-on

ang pagtudlo mohatag sa mga estudyante og tibuok nga

paggamit sa, 3, 215–16

mahinungdanong gasa gikan sa Ginoo, 216

pagsunod sa mga ehemplo sa Ginoo sa pagrespeto, 215

Kadasig, modugang sa malinawon nga paagi sa pagkat-on,

80

Kahuyang, mga

ang Ginoo motabang sa paglig-on, 24, 26–27

pagbanabana sa imong kaugalingon, 24–25

paghimo og plano sa pagpalig-on, 25

Kaigsoonan, impluwensya sa pagtudlo mga, 142–43

Kaikag, madugangan pinaagi sa panaghisgot, 63

Kakulangan, mga. Tan-awa sa Mga miyembro nga may

mga kakulangan

Kalag, pagtudlo kinahanglan moamuma sa, 5–7

Kalig-on, mga, pagdesisyon sa imong kaugalingon, 24

Kalihokan, mga

grupo, alang sa pagtudlo sa kabatan-onan, 121–22

kinahanglan motudlo ug mopatin-aw, 117

mga patakaran sa pagplano, 121–22

pagpasayon alang sa mga bata, 117

Kalihokan sa Pag-drawing, Mga, 167–68

Kapanguhaan, sa pagtabang sa mga ginikanan, mga lider,

ug mga magtutudlo, 105, 242–43

Kasaysayan sa Simbahan, mga pasidaan batok sa pag-usab

sa porma o pag-usab paghubad, 53

Kasinatian mga

pakigbahin, modapit sa Espiritu, tukma nga, 45

pakigbahin, modugang sa malinawon nga paagi sa

pagkat-on, tukma nga, 80

Kasulatan, mga

abag sa pagtuon anaa sa, 56–57

ideya, mga, pagtudlo gikan sa, 54–59

kamahinungdanon sa pagtudlo gikan sa, 54

mubo nga mga sulat sa kilid sa pahina, 58–59

nganong sila gipatunhay, 52

paghatag og mga tubag sa tanang mga pangutana, 51

pagmarka, 57–59

pagsumpay, 58

pagtudlo gikan, pagdapit sa Espiritu, 45, 199

pagtudlo sa mga bata gikan sa, 59, 127

pagtuon, isip mga pamilya, 15, 128, 137–38

250

i n d e k s

Katungdanan

ehemplo ni Jacob ug Joseph sa paghimaya, 20

nagagikan sa Ginoo, 20

pagpalambo sa inyong, 20

pagpaluyo nga boto kabahin sa, 20

pag-set apart mokompleto sa, 20

usa ka kahigayunan sa pagserbisyo, 20

Kimball, Spencer W.

impluwensya sa panimalay ug visiting teachers, 194

kamahinungdanon sa pag-set apart, 20

likayan ang dili pagsubay sa naandan [unorthodox nga

pagtudlo, 53, 209

pagkaplag kanunay sa mga mga kasulatan, 210

pagpanalipod sa mga bata gikan sa sayop nga mga

pagtulun-an sa gawas, 6

pagsusi sa atong pagtudlo, 103

pagtahud usa ka kalig-on sa kaayo, 82

pagtuon nga gikinahanglan sa pagdiskubre sa mga

kamatuoran, 217

sunda unsa ang imong gitudlo, 18

Kinabuhi sa wala pa dinhi sa yuta, unang pagtudlo nahi-

tabo sa, 3, 190

Kinatibuk-ang kahulugan, makatabang sa pagsabut sa mga

tudling sa kasulatan, 54–55

Konseho sa pamilya, mga, kahigayunan sa pagtudlo sa,

mga 139

Kristo. Tan-awa sa Jesukristo

Kurso sa Pagtudlo sa Ebanghelyo, Ang

Katuyoan ug kinatibuk-ang paghulagway [overview],

188–89

Leksyon, mga, 200–246

Pag-andam sa pagtudlo sa, 188

L

Lectures, isip usa ka pamaagi sa pagtudlo, Mga, 171

Lee, Harold B.

mahinungdanong mga kalidad sa mga magtutudlo, 26

siguroa nga walay usa nga wala makasabut sa e bang-

helyo, 52

Leksyon, mga

paagi sa pagsugod, mga, 93

paagi sa pagtapus, mga, 94–95

pagdesisyon sa pasundayag sa, 103–4

pagkaplag, sa adlaw-adlaw’ng kinabuhi, 22–23

pagpahiangay sa, 102

Librarya, sa meeting house, 105, 240

Lider, mga

baruganan sa pagtudlo sa interbyu, mga 153

kapanguhaan sa pagtudlo anaa sa, 105

klasehanan nga pagbisita sa, 28

magtutudlo nga nakigkita sa, mga 28

responsibilidad sa pagsuporta sa mga magtutudlo, 28,

154–55, 242–43

responsibilidad sa pagtabang sa bag-ong mga magtutudlo,

28

responsibilidad sa pagtudlo, 28, 154–55

sugyot sa, mga , sa pagtudlo sa mga miting sa pagpa-

ngulo, 152

sugyot sa, mga, sa pagtudlo mga, magtutudlo 28,

154–55

Lima ka tuig nga edad sa mga bata, mga kinaiya sa, 112

Litrato, mga, 177

Listahan sa Kalihokan. Tan-awa sa Work Sheet

M

Magtutudlo, mga

hiyas nga maoy labing bililhon sa, mga 26

impluwensya sa, 2–4, 192–94

instrumento sa mga kamot sa Ginoo, mga, 41

kapanguhaan nga anaa sa, mga 105, 242–43

pag-amuma sa kalag, 5–7

pag-atiman sa uban, 35–36

pag-awhag og makugihong pagkat-on, 60–74, 212–17

pagdugang sa malinawon nga paagi sa pagkat-on, 75–87,

218–24

pagpalig-on sa mga pamilya, 109

pagpasabut niadtong ilang gitudloan, 33–34

pagtudlo og putli nga doktrina, 52–53, 203–7

pakigkita sa mga lider, 28

pasidaan sa, mga 52–53

sulugoon, sa Ginoo, mga 8

Magtutudlo-lider nga panagkita

ideya alang sa panaghisgut, mga 28

sumbanan sa, mga, 28

Makapalinga, mga

sagad malikayan pinaagi sa pagmugna og makapakat-on

nga palibut, 225–27

sugyot sa pagpakunhod, mga 225–27

Makasamok nga pamatasan, pagtubag sa, 84–87

Makugihon nga pagkat-un

indibidwal nga responsibilidad sa, 61–62, 212–14

responsibidad sa mga magtutudlo pag-awhag, sa, 61–62,

212–216

sugyot alang sa pagsagop og, mga, 62, 216–17

Malinawon nga pamaagi sa pagkat-on

ehemplo sa eskwelahan sa mga propeta, 218–19

gipanindot pinaagi sa pag-andam sa klasehanan, 76

kinaiya sa, mga 77, 214

251

i n d e k s

mga responsibilidad sa mga magtutudlo sa, 79–87,

218–24

napalambo pinaagi sa panaghisgut, 63

paghimo og usa ka, uban sa mga bata, 80–81, 87

pagtudlo sa uban kabahin sa usa ka, 77–78, 220–26

responsibilidad sa indibidwal sa, 77–78, 219–24

sugyot sa paghimo og, mga, 76–87

yawe sa pagdisiplina sa klasehanan, 75, 224

Mapa, mga

isip abag sa pagtuon sa mga kasulatan, 57

paggamit, sa pagtudlo, 171

Maxwell, Neal A., indibidwal nga panginahanglan niadtong

inyong gitudloan, 33–34

McConkie, Bruce R.

ang pagkalig-on sa pagpamatuod ni Jesus, 8–10

balaanong katungdanan sa magtutudlo, mga 8–10

eskwelahan sa mga propeta, 218

gahum sa pagpamatuod, 43

indibidwal nga responsibilidad sa pagkat-on sa ebang-

helyo, 61

magtutudlo mga sulugoon sa Ginoo, mga 8

may kalabutan nga mga kasulatan sa atong mga kasina-

tian, 181

paggamit sa mga baruganan sa ebanghelyo sa mga

panginahanglan sa tigpaminaw, 9–10

pagpamatuod sa mga pagtulun-an, 10, 43

pagtudlo gikan sa mga kasulatan, 8–9

pagtudlo pinaagi sa gahum sa Espiritu Santo, 9

pagtudlo sa mga baruganan sa ebanghelyo, 8–9

pagtudlo sa mga doktrina sa kaluwasan, 5

walay presyo nga nga hilabihan ka taas sa pag-angkon

sa Espiritu, 13

McConkie, Joseph F., pasidaan sa mga magtutudlo sa

ebanghelyo, mga, :52–53

McKay, David O.

kahulugan sa pagtahud, 82

pagdala sa mga estudyante nga mahibalo ug mobati

unsa ang imong gibuhat, 240

pagpamatuod maghatag og kinabuhi sa pagtudlo,44

responsibilidad sa magtutudlo sa pagpili sa pinakamaa-

yong mga paagi, 89

Miting, pagtudlo sa mga miting sa pagpangulo, mga, 152

Mga miyembro nga may kakulangan

bungol, 38

dili makabasa, 39

dili masabtan nga pinulongan, 39

Gugma sa Manluluwas sa, 38

kapanguhaan sa, 39

Maglisud nga makakita, 39

may diperensya sa pangisip, 39

Miyembro, bag-o. Tan-awa sa Bag-ong mga miyembro

Miyembro, mga, dili kaayo aktibo. Tan-awa sa Dili kaayo

aktibo nga mga miyembro

Miyembro, nga. may kakulangan. Tan-awa sa Mga

miyembro nga may kakulangan

Monson, Thomas S.

Dios molig-on niadtong kinsa gitawag, 20, 206

gahum sa ehemplo, 18

istorya gikan sa pagkabata kabahin sa pagtabang sa

pagmugna og usa ka kahimtang sa pagkat-on, 221

Pagtudlo pinaagi sa impluwensya ngadto sa mga lider,

151

pagtudlo sa mga interbyu, 153

pagtudlo sa mga lawak-klasehanan sa Simbahan, 192,

193

paningkamot sa pagtabang sa uban, 36

responsibilidad sa mga ginikanan sa pagtudlo sa mga

anak, 127–28

Mubo nga mga sulat sa kilid sa Pahina, sa mga kasulatan,

58–59

Musika

angay, modapit sa Espiritu, 45–46, 83, 172–73

moawhag og pagtahud, 83

paggamit, isip himan sa pagtudlo, 45–46, 172–76

paggamit, sa pagtudlo sa mga bata, 174

pagpili ug pag-andam, 173

sugyot sa pag-conduct sa mga awit, mga 174

Musika nga may mga pagsaysay, 174–75

N

Nagkalain-lain

sa mga paagi sa pagtudlo, magdugang sa kahimtang sa

pagkat-on, 72, 80 pagtudlo uban sa, 89–90, 228

tsart sa pagsubay, 90

Napulo ka tuig nga edad sa mga bata, mga kinaiya sa, 116

Napulo’g usa ka tuig nga edad sa mga bata, mga kinaiya sa,

116

Napulog walo ka bulan nga edad sa mga bata, mga

kinaiya sa, 110

Nelson, Russell M.

abilidad sa mga bata sa pagtudlo sa uban, 143

mapanalipdon nga impluwensya sa doktrina sa ebang-

helyo, 51, 224

O

Oaks, Dallin H.

matahuron nga paggamit sa pangalan sa Dios, 82

mga himno mga importante nga kapanguhaan, 172

pag-ila sa Espiritu, 47

252

i n d e k s

pagkamasulundon gikinahanglan sa pagtudlo sa

Espiritu, 13

pagpangandam gikinahanglan sa paggiya sa Espiritu, 96

pagpokus sa mga paningkamot sa pagtudlo sa uban kay

sa kaugalingon, 213–14

pagtudlo pinaagi sa Espiritu, 40

pagtuon sa mga kasulatan kada adlaw, 14

Overhead projector, mga, 176

P

Packer, Boyd K.

Dios gitawag isip Amahan, 130

istorya sa pagtudlo sa batan-ong babaye nga may kaku-

langan sa paglitok, 38

Jesus mao ang pinakamaayong lider, 151

kasulatan makatubag sa tanang mga pangutana, mga 51

katuyoan sa pagtudlo sa ebanghelyo mao ang paghiusa

sa mga pamilya, 127

lider nagsilbe isip mga magtutudlo, 150

malumo nga kinaiya sa pagka-espirituhanon, 13

mga responsibilidad sa mga miyembro sa Simbahan

nagkinahanglan sa pagkat-on ug pagtudlo, 194

musika magtudlo ug magtandog sa kalag, 46

musika mipahimutang og malinawon sa pagdayeg, 83

pagbanabana sa nasabtan sa tigpaminaw, 73

pagtahud modapit og pagpadayag, 82

pagtandi sa pagtudlo sa ebanghelyo sa paghatag sa cake,

228–29

pagtudlo sa dili makita nga mga konsepto, 92, 163–64,

231

panagtambayayong sa mga ginikanan sa pagtudlo, 133

sukaranan sa pagkamaayo sa mga tawo, 84

tinuod nga doktrina makapausab sa batasan, 51, 207

Pag-ampo

gikinahanglan aron pagdawat sa gugmang putli, 12

gikinahanglan sa pag-angkon sa pulong sa Dios, 14–15

mahinungdanon sa pagpamatuod, 44

pagdapit sa Espiritu pinaagi sa, 45, 203, 204

pamilya, mga kahigayunan sa pagtudlo sa, 128, 137

Pag-ampo sa pamilya, kahigayunan sa pagtudlo sa, mga,

128, 137

Pag-amuma

Jesukristo ang tinuod nga tinubdan sa, 5

mga hagit sa paghatag og espirituhanong, 5–7

responsibilidad sa mga magtutudlo sa tigpaminaw, 5–7

Pag-andam sa klasehanan

makadugang sa malinawon nga pamaagi sa pagkat-un, 76

sugyot sa, mga 76

Pag-andam sa leksyon

importanteng giya sa mga pangutana, 98–99, 234–35

paggamit sa mga materyal nga hinimo sa Simbahan, 105

paggamit sa mga pakigpulong sa komperensya ug ubang

mga kapanguhaan, 100–101

paggamit, niadtong imong gitudloan, 23, 33–34, 102

paggiya gikan sa Espiritu sa, 48

paghatag og oras sa, 23, 97

pagkaplag og kalipay sa, 97

Pag-angkon sa pulong

gikinahanglan sa gamhanang pagtudlo, 14–15

pinaagi sa pag-ampo ug pagpuasa, 14–15

pinaagi sa pagkamasulundon, 14

pinaagi sa pagtuon ug pinaagi sa hugot nga pagtuo, 14

tambag ni Hyrum Smith, 14

Pag-apil

indibidwal nga responsibilidad sa, 72

paagi sa pag-awhag sa mga estudyante, mga’, 71–72

pag-awhag, sa kurso sa Pagtudlo sa Ebanghelyo, 187

Pagbarug, sa kaugalingon sa pagkat-on sa ebanghelyo.

Tan-awa sa Makugihong pagkat-on

Pagbasa og Dungan, Mga, 163

Pagbisita sa klasehanan sa mga lider, mga, 28

Pagbisita, mga. Tan-awa sa Klasehanan nga mga pagbisita

sa mga lider

Pagdemonstrar, mga, 165

Pagdrama, mga

paggamit, 165–66

pasidaan kabahin sa, mga 166

Paggahin [Setting apart]

gikinahanglan sa pagtuman sa pormal nga tawag, 20

mohatag og kalig-on ug direksyon, 20

Paggamit

magtutudlo, mga responsibilidad sa pag-awhag sa mga, 74

pamaagi sa pagtudlo nga nag-awhag, mga, 74, 159–60

Paggamit og mga butang sa mga leksyon, 163–64, 229–30

Paggamit sa mga leksyon

gibase sa mga panginahanglan sa grupo nga kaedad, 33

ehemplo sa mga, 102

Paghisama, paggamit, isip paagi sa pagtudlo, 171–72

Paghubad, mga, pasidaan batok sa pribado ug unorthodox,

mga 53, 207

Pagka espirituhanon, malumo nga kinaiya sa, 13

Pagkamasulundon

gikinahanglan sa pag-angkon sa pulong sa Dios, 14

gikinahanglan sa pagtudlo sa Espiritu, 13, 19

Pagkanta-og-Istorya. Tan-awa sa Musika nga may mga

Pagsaysay

Pagkawalay tahud. Tan-awa sa Makasamok nga batasan

253

Paglingaw-lingaw, dili igo sa pag-amuma sa kalag, 6

Pagmarka sa mga kasulatan, 57–59

Pagmemorya, isip paagi sa pagtudlo, 172–73

Pagpalambo nga mga miting sa magtutudlo

paghimo og mga tumong sa, 25

paghimo og plano sa, 24–27

pagpalambo sa inyong,21–28, 235–37

tsart sa pagplano, 25

uban sa tabang sa Ginoo, 26–27

Pagpalambo nga mga miting. Tan-awa sa Pagpalambo nga

mga miting sa magtutudlo

Pagpalambo, kahulugan sa, 20

Pagpaluyo nga boto, gikan sa kongregasyon, paghatag og

kalig-on, 20

Pagpamatuod

ehemplo sa, mga 43–44

gahum sa, isip kabahin sa pagtudlo, 10, 43–44

gilig-on pinaagi sa mga kasinatian, 45

kahulogan, 43

pagbaton ug pagpalig-on sa, 44

pagdugang sa malinawon nga paagi sa pagkat-on, 80

paghatag, modapit sa Espiritu, 43–44, 45

Pagpaminaw

kamahinungdanon sa, sa pagtudlo, 64–67

pagsunod sa ehemplo sa Manluluwas, 67

sugyot sa mga magtutudlo, mga, 66–67

Pagpangandam, espirituhanon. Tan-awa sa Espirituhanon

nga pagpangandam

Pagpangandam, klasehanan. Tan-awa sa Pag-andam sa

klasehanan

Pagpangandam, leksyon. Tan-awa sa Pag-andam sa leksyon

Pagpangandam, personal. Tan-awa sa Personal nga pagpa-

ngandam

Pagpaubos

mahinungdanon sa pagdawat sa tabang sa Ginoo, 205

pag-impluwensya sa uban pinaagi, 41–42, 225

Pagpuasa, aron pagbaton sa pulong sa Ginoo, 14–15

Brainstorming

pagsugyot og mga ideya, 160

unsaon paggamit, 160–61

Pag-recite, mga, 178

Pagsabut

napalambo pinaagi sa mga panaghisgut, 63

pagbanabana sa mga estudyante, 73

Pagsugod sa leksyon

Pagsumpay sa mga kasulatan, 58

Pagtimbang-timbang sa gipresentar nga leksyon, 103–4, 243

Pagtagad

naniid sa mga estudyante, 71

napauswag pinaagi sa mga paghisgut, 63

paagi sa pagpabilin sa mga estudyante, 71–72

pagdapit, pinaagi sa epektibong pagsugod sa leksyon, 93

Pang-atensyon nga mga kalihokan, 160

Pagtahud, balaan nga,

kahulogan, 82

kamahinungdanon sa, 82–83, 152

mga paagi sa pagtudlo, 83

moabut gikan sa pagrespeto sa Dios, 82

paghatag og ehemplo og, 82–83

Pagtan-aw sa mata, makadugang sa pagtagad sa mga estud-

yante, 71

Pagtandi mga, paggamit, ingon sa usa ka pamaagi sa

pagtudlo, 164–65, 230–35

Pagtapos og leksyon

Ehemplo sa, mga 94–95

Hulagway sa epektibong mga pagtapos, 94

Paghatag og higayon alang sa, 94

Pagtudlo

abilidad sa mga bata sa, mga, 143

atol sa pribadong mga pagbisita uban sa inyong mga

anak, 139

gikinahanglan sa matarung nga paggamit sa kabubut-

on, 3, 215

impluwensya sa mga apohan sa, 142

impluwensya sa mga igsoon sa, 142–43

impluwensya sa mga paryente sa, 143

kamahinungdanon sa, 2–4, 191–94

kapanguhaan sa Simbahan sa, 105

kon walay manwal nga gihatag, 100–101

nagsugod sa kinabuhi sa wala pa dinhi sa yuta, 3, 192

pag-amuma sa kalag, 5–7

panahon sa pagpangaon sa pamilya, 138–39

pinaagi sa ehemplo, 18–19, 121, 194

pinaagi sa Espiritu, 40–48, 202–206

pinaagi sa pag-ampo sa pamilya, 128, 137

pinaagi sa pagtuon sa pamilya sa kasulatan, 128, 137–38

regular nga mga okasyon sa, sa panimalay, 128, 137–39

responsibilidad sa kada miyembro, 3–4, 193–94

sa family home evening, 128, 138

sa mga interbyu, 153

sa mga konseho sa pamilya, 139

sa mga miting sa pagpangulo, 152

sa panimalay, 125–48

sa wala giplano nga mga higayon, 122, 128, 140–41

tahas sa, sa plano sa Langitnong Amahan, 2–4, 191–94

uban sa ligdong ug kaaghup, 205

uban sa pagpaubos ug gugma, 12, 31–32, 197–201

Pagtuon

gikinahanglan pagkiskubre sa natagong mga kamatuoran,

14

254

i n d e k s

i n d e k s

gikinahanglan sa pagbaton sa pulong sa Dios, 14

ideya sa pagpanindot, mga, 17

mga kasulatan ug mga pulong sa ulahing mga adlaw

nga mga propeta, 14–17

paggahin og panahon sa, 16

paglambo og personal nga pagplano, 16–17

Pagtuon sa kasulatan sa pamilya, kahigayunan sa pagtudlo

sa, mga 15, 127, 137–38

Pakigkita. Tan-awa sa magtutudlo-lider nga mga pakigkita

Pakigpulong sa komperensya, paghimo og mga leksyon

gikan sa, 100–101

Pakisayran, mga, isip abag sa pagtuon sa mga kasulatan,

mga, 56

Pamaagi sa pagtudlo

audiovisual nga mga materyal, 160

balak ug mga kanta-kanta nga kalihokan, 159

biswal, mga, 182–83

brainstorming, 160–61

buzz sessions, 161

case study, mga, 161–62

dinapit nga mga mamumulong, 171

dioramas, 65

dramatisasyon, mga, 166–67

dula, mga, 68–70

ehemplo, mga 67–68

estasyon, mga, 117, 179

flannel board, mga , 68

hulagway nga papel nga gipatindog, 176

istorya, mga, 179–82, 227–28

kalihokan sa pag-drawing, 66–67

kinahanglan motabang sa mga estudyante nga makasabut,

makahinundum, ug mogamit sa mga baruganan, 88,

99, 225–27

litrato, mga 177

mapa, mga, 172

musika nga may mga pagsaysay, 175–76

musika, 173–76

overhead projector, mga, 176

pagbasa og dungan, 163

pagdemonstrar, 165

paggamit og nagkalain-lain, 72, 80, 89–90, 228

pagmemorya, 172–73

pagpahisama, 171–172

pagpanudlo, mga, 171

pag-recite, 178–79

pang-atensyon nga mga kalihokan, 160

pagtandi ug paggamit og mga butang sa mga leksyon,

mga , 163–64, 230–31

panel discussion, mga, 176–77

pisara, mga, 162–63

puppet, mga, 178

reader's theaters, 178

role playing, 179

roller box, mga, 179–80

teknik sa paggamit, mga 159–60

tsart sa, 90

unsaon sa pagpili, 91–92

work sheet, mga, 184–85

Pamaagi sa Pagtudlo, mga. Tan-awa sa Mga Pamaagi sa

Pagtudlo

Pamilya

pagtudlo kinahanglan molig-on sa, 109, 119, 127

tamdanan sa pagpuyo sa ebanghelyo gi-establisar sa

kahiladman, mga 135–36

Panaghisgutan o Diskasyon, mga

kaayohan sa, mga 54, 63

maggamit sa pagsusi sa nasabtan sa mga estudyante,

63, 73

panapos, 65

patakaran sa pagtapos, mga , 63–65, 234–35

Panahon sa pagpangaon sa pamilya, mga, kahigayunan sa

pagtudlo atol sa, mga, 138–39

Panel Discussion, Mga, 176–77

Pangutana, mga

aron pag-aghat og lawum nga paghunahuna, 68–69

epektibo sa pag-awhag og panaghisgut, 63

kamatuoran, 68

mamugnaon nga mga paggamit, 70

oo/dili, 68

pag-andam sa mga estudyante sa pagtubag, 69

pag-awhag sa paggamit, 69

paggiya sa pagpangandam sa leksyon, 123–24, 235–37

paglikay sa kontrobersyal, 69

pagsunod sa ehemplo sa Manluluwas, 68

pagsunod, 69

tamdanan, mga, 68–70, 230

Panimalay, pagtudlo sa, 125–48

Paryente, mga, impluwensya nga pagtudlo sa, 142–43

Pasidaan, sa mga magtutudlo sa pagpabilin sa doktrina

nga lunsay, mga, 52–53

Pearce, Virginia H.

istorya sa pagtabang sa young women nga adunay mali-

nawon nga pamaagi sa pagkat-on, 222

pag-awhag og makugihong pagkat-on, 61–62

Perry, L. Tom

pagtahud, balaan nga, pagpakita og pagrespeto sa Dios, 82

responsibilidad sa mga ginikanan sa pagtudlo sa mga

anak, 128

255

i n d e k s

Personal nga pagpangandam

paggahin og panahon sa, 97

sugyot sa, mga, 12–20

Pilosopiya sa mga tawo, mga, paglikay sa pagtudlo, 205

Pisara, paggamit sa, 163, 231

Pito ka tuig nga edad sa mga bata, kinaiya sa, 114

Pribado nga mga pagbisita, uban sa mga bata, kahigayunan

sa mga ginikanan sa pagtudlo atol sa, 139

Problema sa pamatasan, mga. Tan-awa sa Makapasamok

nga pamatasan

Propeta, mga

gitawag sa pagtudlo, 3

mga pulong sa , nagdapit sa Espiritu, 45

ulahing adlaw, pagtuon sa mga pagtulun-an sa, 16

Pulong sa Dios

Ehemplo ni Alma sa paggamit sa, 50

gahum sa, 50–51

pagbaton. Tan-awa sa Pagbaton sa pulong

Sa mga kasulatan ug mga pulong sa mga propeta sa

ulahing mga adlaw, 51

Pundok nga Panghisgut-hisgot [Buzz Sessions], 161

Puppet, mga, 178

Putli nga gugma

kahulogan sa, 12, 32

pagdawat sa gasa, 12

Q

R

Reader's Theaters, 178

Respeto, modugang sa malinawon nga paagi sa pagkat-on,

80

Responsibilidad, indibidwal, alang sa pagkat-un sa ebang-

helyo. Tan-awa sa Makugihong pagkat-on

Role playing, 179

Roller boxes, 178–79

Romney, Marion G., paglikay sa pribadong paghubad sa

ebanghelyo, 209

S

Sayop nga pagkutlo, likayan, pagpabilin sa doktrina nga

putli, 53

Scott, Richard G.

pagpaubos gikinahanglan sa pagtudlo pinaagi sa

Espiritu, 41–42

pagsunod sa mga pagtulun-an sa Manluluwas, 19

tabang sa mga tigpaminaw pag-ila sa Espiritu, 48

Serbisyo, importante sa pagdawat sa gasa sa putling gugma,

12

Siyam ka tuig nga edad sa mga bata, mga kinaiya sa ,

115–16

Smith, Hyrum, gitambagan sa pagbaton una sa pulong sa

Ginoo, 14

Smith, Joseph

gahum sa kalumo ug gugma, 30

paggamit sa kinatibuk-ang ideya sa pagsabut sa mga

kasulatan, 54

Smith, Joseph F.

likayan ang mga lingawlingaw sa ebanghelyo, 53

paglikay og pagbanabana, 53

pagtudlo og makaluwas nga mga kamatuoran, 49

Smith, Joseph Fielding

Espiritu mohatag sa kamatuoran og labaw ka gamhanan

kaysa langitnong panan-awon, 41

pagkamasulundon gikinahanglan sa pagtudlo pinaagi

sa Espiritu, 19

paglikay sa pagtudlo sa pilosopiya sa mga tawo, 208

Snow, Lorenzo, gahum sa ehemplo sa pagtudlo, 192

Sulugoon sa Ginoo, mga magtutudlo mao ang mga, 8

T

Tagal, pagdumala, sa klase, 94

Talento, mga

ang Ginoo makapalambo sa inyong, 234, 242

pagpalambo sa inyong, 21–28, 241–243

Taylor, John, pagpamatuod sa pagkamartir ni Joseph ug ni

Hyrum Smith, 52

Tradisyon, mga, matarung, maghiusa nga mga pamilya,

135–36

Tubag, pagtubag sa dili husto nga mga, 64–65, 69

Tulo ka tuig nga edad sa mga bata, kinaiya sa , 194

Tumong, paghimo, alang sa pagpalambo, mga, 25

U

Ulohan, isip abag sa pagtuon sa mga kasulatan, mga, 56

Unom ka tuig nga edad sa mga bata, mga kinaiya sa, 113

Upat ka tuig nga edad sa mga bata, mga kinaiya sa, 111–12

V

Videocassettes. Tan-awa sa Audiovisual nga mga materyal

Visiting teacher, mga

kamahinungdanon sa, sa mga kinabuhi sa mga

miyembro, 147, 192

responsibilidad sa, mga 147–48

256

i n d e k s

Visiting teaching

pag-andam ug paghatag sa mensahe, 148

pagpili sa mensahe, 147–48

W

Walo ka tuig nga edad sa mga bata, mga kinaiya sa, 114–15

Warner, Susan L.

bata mahinumdum sa mga pagtulun-an sa pamilya,

mga, 6

impluwensya sa pagtudlo sa mga apohan, 142

Wirthlin, Joseph B.

gugma mao ang lintunganay sa ebanghelyo, 200

matinud-anong mga miyembro sa Simbahan gitandi

sa dakong kahoy sa tugas, 231

Work sheets, 184–85

Y

Young, Brigham

bata makakat-on gikan sa mga tradisyon, mga 135

gahum sa pagpamatuod, 43

pagpadayon sa pagdugang og kahibalo gikan sa Ginoo,

242

pagpanton uban sa gugma, 86

257

36123 8534 02361 23853 3

CEBUANO

pagtudlo, walay labaw ka mahinungdanon nga tawag

Documents