pagina 3 abn amro meespierson. 40€¦ · matroeskja, maar dan boordevol tech - nische...

1

Uitgave 04-10-2014 abnamromeespierson.nl

no40Financial Focus is een uitgave van ABN AMRO MeesPierson. abnamromeespierson.nl

Jaargang 5

TOEKOMST VAN DE ZORG CijferScan

twitter.com/aa_meespiersonlinkedin.com/company/abn-amro-meespierson

Geen tijd voor spijt Over de herroepelijke schenking

pagina 2

Filantropie anno 2014 Zorg en gezondheid zijn belangrijke filantropische domeinen

pagina 3

Nieuwe generaties Zeven familiebedrijvenin de kijker

pagina 12

Lees verder op pagina 2

➔Big Mother is watching you. Of beter gezegd: ze ontfermt zich straks over ouderen. Mother is een klein poppetje, een soort look-a-like van de Russische

Matroeskja, maar dan boordevol tech-nische hoogstandjes. Het apparaatje werkt heel eenvoudig: sluit Mother aan op het internet en zij zet tal van mi-

nuscule, slimme sensoren aan het werk. Plak een sensor op de deur en je hebt alarmregistratie. De sensoren registreren bewegingen in huis en kunnen dat doorgeven aan familiele-den. Als vader opvallend lang in bed ligt, dan ontvangen zij een alarmsig-naal. Mother ‘weet’ ook of er iemand thuis is. Zo niet, dan regelt zij bijvoor-beeld volautomatisch de temperatuur. Je kunt ook een sensor vastklikken aan

de tandenborstel (poets je goed?) of aan het koffiezetapparaat (hoeveel koffie drink je of drink je wel voldoen-de?). Via een app houdt deze perfecte moeder tevens keurig in de gaten of iemand zijn of haar medicijnen op tijd inneemt. Science fiction? Nee, voor ongeveer 200 euro haal je de draad-loze Mother in huis. Dergelijke in-novatieve snufjes kunnen volgens producent Sen.se de oude dag in eigen huis een stuk comfortabeler maken.

KLOOFIn 2020 telt Nederland pakweg 3,4 miljoen 65-plussers. Het grootste deel, naar schatting zo’n 95 procent, woont volgens het CBS dan nog steeds thuis. Onderzoeken laten zien dat dat ook de wens is van de meeste ouderen.

Als het even kan, willen we zo lang mogelijk thuis blijven wonen. Maar een oude dag in vertrouwde omgeving vraagt om aanpassingen. Niet alleen op technologisch vlak, maar ook in onze manier van denken.

Een fijne oude dag in eigen huis?

Dankzij deze regeling kunnen be-lastingbetalers onder bepaalde voorwaarden een bedrag tot maxi-maal 100.000 euro belastingvrij schenken, mits die schenking wordt gebruikt voor de eigen woning. Een mooie gelegenheid voor ouders bij-

voorbeeld om hun kinderen een (door)start op de woningmarkt te geven. Kinderen kunnen daardoor een deel van de eigenwoningschuld aflossen, een ander huis kopen of het geld gebruiken voor het verbou-wen van de eigen woning. Om nog

dit jaar van de regeling gebruik te kunnen maken, moet de schenking in 2014 plaatsvinden. Wordt het geld gebruikt voor een aflossing, dan moet ook die aflossing in 2014 gedaan zijn. Bij een verbouwing hoeft alleen in 2014 het bedrag te zijn overgemaakt. De verbouwing zelf kan dan in 2015 of 2016 plaats-vinden. Wie de verbouwing in de eerste helft van 2015 laat doen, kan bovendien gebruikmaken van het lagere btw-tarief (6 procent in plaats van 21 procent) voor verbou-wingen, als de eigen woning ouder is dan twee jaar. Het btw-tarief op

arbeidsloon bij verbouwingen blijft namelijk tot medio 2015 laag.

In 2015 keert de woningschenking ‘oude stijl’ terug. Hierbij krijgen ou-ders eenmalig een verhoogde vrijstel-ling voor maximaal 52.000 euro, wanneer zij hun kinderen (of hun partners) tussen de 18 en 40 jaar geld schenken voor een woning.

Kijk voor meer informatie of advies op www.abnamromeespierson.nl/woningmarkt-2015 of neem contact op met uw private banker.

Verlaagd btw-tarief bijverbouwing loopt doorTot eind 2014 kan nog gebruik worden gemaakt van de tijdelijk verhoogde schenkingsvrijstelling voor de eigen woning.

92%

90

van de vermogende Nederlanders zijn filantropisch actief. Zij geven gemiddeld 11.089 euro per jaar aan goede doelen. Dat blijkt uit een onderzoek van ABN AMRO MeesPierson en Maastricht University. (zie ook het artikel op pagina 3)

65-plussers zijn er in 2020. (Bron: CBS)

miljoen euro per jaar investeert de overheid jaarlijks in ruimtevaartin-dustrie. Vanaf 2018 komt hier nog 13 miljoen bij, onder meer voor de ontwikkeling van minisatellieten door bedrijven. (bron: Rijksoverheid)

miljoen liter diesel wordt er dit jaar naar verwachting minder getankt. Door een accijnsverhoging wijken onder anderen veel transporteurs uit naar het buitenland voor een tankbeurt. (bron: Bovag/CBS)

mensen bouwen in Nederland pensioen op bij een pensioenfonds. Eind 2013 waren dat er 146 duizend minder dan het jaar ervoor. Het aantal actieve deelnemers daalt onder meer door de vergrijzing. Daarnaast kozen 26.000 mensen voor pensioenopbouw elders, bijvoorbeeld bij een verzekeraar. (bron: DNB)

3.400.000

610

5.500.000

‘Er is altijd geld voor goede initiatieven’ Interview Laurentien van Oranje

pagina 10

Stamrecht opnemen of niet Om de economie te stimuleren, geldt er dit jaar een fiscaal gunstige regeling voor het opnemen van stamrecht(zie artikel op pagina 11)


2

TOEKOMST VAN DE ZORG (vervolg pagina 1)SCHENKEN

➔

Schenken heeft diverse voordelen. Maar wat als blijkt dat de schenker spijt heeft van zijn gift? Herroepelijkheid kan dan uitkomst bieden.

Eens gegeven blijft gegeven?

Sinds enige jaren is het mogelijk om herroepelijk te schenken. Dit moet dan wel uitdrukkelijk bij de schenking worden vastgelegd. Wordt dit vergeten, dan is de schenking toch nog onherroepe-lijk geworden. De gever bepaalt de condities van de herroepelijk-heid van de schenking, bijvoor-beeld door vooraf bepaalde voor-waarden te omschrijven. Dat kan de verplichting zijn om iedere zondag koffie te komen drinken of het afronden van een studie. Ook is het mogelijk de herroeping afhankelijk te maken van de wil van de gever, bijvoorbeeld als de gever het geschonken bedrag als-nog nodig blijkt te hebben. Dit moet dan wel uitdrukkelijk bij de schenking worden vastgelegd.

Wordt dit vergeten, dan is de schenking toch nog onherroepe-lijk geworden. Duidelijkheid over de redenen voor de herroepelijke schenking is essentieel.

FISCALE GEVOLGEN In theorie kan de herroepelijke schenking gebruikt worden om het rendement van bijvoorbeeld een effectenportefeuille op fis-caalvriendelijke wijze aan een kind over te dragen. De ouder schenkt de effecten aan het kind. Deze laatste ontvangt het divi-dend. Vervolgens herroept de ouder de schenkingen en vraagt het kind de betaalde schenkbe-lasting terug. Maar zo eenvoudig is het niet. De schenkbelasting die wordt terugbetaald, wordt namelijk berekend over de schen-king minus het ontvangen divi-dend. Er wordt als het ware schenkbelasting gerekend over het dividend. Het financiële voor-deel is dus minder groot dan vaak gedacht.

TERUGDRAAIENHerroepelijkheid kan ook zijn nut bewijzen bij een bewind. Als ou-ders hun kind een bedrag willen schenken, maar er niet zeker van zijn dat hun kind dit goed zal besteden, kunnen zij een bewind aan de schenking koppelen. Het

kind kan dan alleen met mede-werking van de bewindvoerder het geld besteden. De bewind-voerder kan een van de ouders zijn. Het kind kan in deze situatie wel na vijf jaar naar de rechter stappen. Als de rechter meent dat het kind op verantwoorde wijze met het geld kan omgaan, wordt het bewind opgeheven. Als ou-ders dit onwenselijk vinden, kun-nen zij aan de schenking onder bewind een herroepingsclausule toevoegen. Als het kind dan naar de rechter stapt, draaien zij de schenking terug.

BEZWAREN Aan een herroepelijke schenking kleven ook bezwaren. Zo kan de ontvanger voor zijn gevoel de gift

niet naar eigen inzicht besteden. Hij moet er immers steeds reke-ning mee houden dat de gever de schenking kan terugdraaien. Be-langrijk bezwaar voor de schen-ker is dat teruggave afhankelijk is van de beschikbaarheid van het geld. Als het kind de schenking heeft gebruikt om een huis mee te kopen, is het niet eenvoudig om het bedrag terug te geven. Of het kind dat de schenking heeft ontvangen, kan het geld al heb-ben opgemaakt. In dat geval heeft het voor de schenker geen zin om te herroepen. In schenkingsakten wordt de her-roepingsclausule vaak standaard opgenomen. De gever en de ont-vanger moeten daarbij goed re-kening houden met de prakti-sche, juridische en fiscale gevolgen. Daarbij is duidelijkheidover de redenen voor de schen-king essentieel.

Teruggave is afhankelijk van de beschikbaarheid

van het geld

Technologische innovaties kunnen die wens ondersteunen. Met de nadruk op ‘kunnen’, want volgens Luc de Witte staan we pas aan het begin van wat er mogelijk is aan technische ondersteuning. De hoogleraar Technologie in de Zorg aan Universiteit Maastricht en direc-teur van Expertisecentrum voor In-novatieve Zorg en Technologie (EIZT) noemt veel innovaties op het gebied van domotica en robotica ‘on-zinnige dingen’. ‘Op dit moment constateer ik nog een grote kloof tus-sen de technisch hoogstaande be-denksels van techneuten en zaken waaraan ouderen behoefte hebben. Uiteindelijk kan alles, maar de prak-tische toepasbaarheid van innovaties moet beter worden afgestemd op de wensen van ouderen. Als dat eenmaal is gebeurd, dan kan het snel gaan.’

DURE HULPEen robot die een appel voor je haalt, een maaltijd in de magnetron zet of de deur voor je opent, bestaat inmid-dels. Ze heet Rose en rolt bij wijze van experiment al rond in diverse zorgin-stellingen. De Technische Universiteit Eindhoven ontwikkelde afgelopen jaar een prototype. Gaandeweg de rit moet Rose in de praktijk nog veel meer han-delingen gaan leren. Nadelen: door haar forse afmetingen is ze nogal een gevaarte in huis en als ze vastloopt, moet een operator haar weer vlottrek-ken. Bovendien is het prijskaartje ste-vig, namelijk zo’n 20.000 euro. Over de hoge aanschafprijs maakt De Wit-te zich geen zorgen. ‘Als de toege-voegde waarde onomstotelijk vaststaat, dan wordt het net als de mobiele tele-foon betaalbaar en gangbaar. Voorals-nog kunnen dit soort servicerobots vooral dingen halen en brengen. Dat is leuk, maar maakt het ook echt langer thuis wonen mogelijk?’

TOILETROBOTOok bij het EIZT vinden experimen-ten met robots plaats. De Witte: ‘Met diverse partijen ontwikkelen we een toiletrobot. Op het juiste moment en op de juiste manier kan die een hel-pende hand bieden op het toilet. Het kan het verschil betekenen tussen thuis

blijven wonen of naar een instelling moeten verhuizen.’ Er zijn ook uitvin-dingen die in eerste instantie helemaal niet voor de zorg waren bestemd, maar die na onderzoek toch buitengewoon nuttig blijken te zijn. Zo ontwikkelde de Japanner Takanori Shibata in 1993 het knuffelzeehondje Paro. Een leuk ding met een hoge aaibaarheidsfactor en bomvol zogenoemde tactiele sti-muleringstechniek. Zo heeft het sen-soren voor gevoel en tastzin, en rea-geert het op de aanrakingen van mensen. Omdat hij mensen herkent, reageert hij ook op de stem van ie-mand bij wie hij al eens op schoot heeft gezeten. In eerste instantie was het vooral een hightech speelgoedding. Mede door onderzoek van het EIZT

kwam men erachter dat dementeren-den heel rustig worden van Paro. De Witte: ‘Vooral tijdens de verzorging is dat heel prettig voor een verpleeg-kundige. Paro wordt inmiddels met succes als ‘gezelschapsdier’ ingezet in verschillende verzorgingstehuizen.’

MENTALITEITSOMSLAGVoeg de eigenschappen van het zee-hondje Paro samen met die van een robot als Rose, dan krijgt het als ou-dere thuis blijven wonen al wat meer vorm. Maar waar blijft de rol van de mens in al dat door software aange-dreven geweld? ‘We moeten zelf meer verantwoordelijkheid voor onze ge-zondheid gaan nemen’, stelt De Witte. Die mentaliteitsomslag heeft ook zijn weerslag op de organisatie van de zorg in ons land. Deze zal zich veel meer volgens individuele trajecten gaan voltrekken. ‘Zorg op maat wordt de standaard’, zegt De Witte. ‘Ouderen gaan meer zelf organiseren. Daarbij schakelen ze - naar gelang hun situ-atie - familie, mantelzorg, technologi-

sche hulpmiddelen en professionele zorg op afstand in. Ik voorzie een vol-ledig nieuwe zorgmarkt met nieuwe, innovatieve zorgondernemers.’ Floris Vervat is zo’n zorgondernemer nieuwe stijl. Zijn bedrijf Senior Ser-vice heeft inmiddels vijfhonderd mantelzorgers in dienst. Tegen beta-ling verrichten zij diensten voor ou-deren, variërend van boodschappen doen tot koken en van wassen tot de krant lezen. ‘Net als ik willen velen hun ouders helpen wanneer zij door ouderdom ondersteuning nodig heb-ben. Maar dag en nacht voor ze klaar-staan... het is haast onmogelijk – we hebben het allemaal druk. We kunnen de zorg die zij nodig hebben echter wél voor ze regelen.’

GRADATIESVanaf 17 euro per uur levert Senior Service al een mantelzorger. Een medewerker van de thuiszorg kost al gauw 35 euro per uur. ‘Zij kunnen het niet voor onze prijs doen’, zegt Vervat die in 2012 door VNO-NCW West werd uitgeroepen tot ‘Nieuwe Held’ vanwege de opval-lende groei van zijn onderneming.In de toekomst verwacht Vervat meer bedrijven die aanvullende mantelzorg gaan aanbieden. Daar-naast zullen de diensten zich verder uitkristalliseren. ‘Er komen onge-twijfeld meer gradaties in de werk-zaamheden, elk met een eigen prijs-kaartje. Wellicht wil een cliënt een mantelzorger die ongelofelijk goed kan koken of iemand die verpleeg-kundige handelingen mag verrich-ten. Ik denk ook dat de verzekeraars en banken zich zullen gaan richten op de nieuwe zorgmarkt. Zij houden zich momenteel nog afzijdig, maar er ontstaat mogelijk een grote vraag naar bijvoorbeeld zaken als sparen voor een oude dag thuis.’

OPLEIDINGENZowel De Witte alsook Vervat ver-wachten dat er meer opleidingen zullen komen voor mantelzorgers en zorgtechnici. Bovendien gaat Senior Service binnenkort proefdraaien met de Scanadu Scout, een nieuw ap-paraatje dat in een paar seconden acht gezondheidsindicatoren meet. Vervat: ‘Dergelijke technologie on-dersteunt het werk van de mantel-zorger die geen medische handelin-gen mag verrichten. Die kan er wel veranderingen in de gezondheid van de cliënt mee waarnemen en even-tueel een huisarts inschakelen.’ Re-latief simpele draadloze verbindin-gen tussen weegschaal, mobiele telefoon en bijvoorbeeld een knijpbal leveren ook een stroom aan nuttige informatie op, weet De Witte. ‘Wij experimenteren daar in de praktijk al mee. Ouderen kunnen daarmee eenvoudig hun eigen knijpkracht, balans, loopsnelheid, gewicht en li-chamelijke activiteit in de gaten hou-den. Daar kun je vervolgens waar-schuwingen of adviezen aan koppelen. Je kunt straks heel veel heel lang zelf.’ Met of zonder robot.

De praktische toepasbaarheid van innovaties moet beter worden afgestemd op de

wensen van ouderen

Gordon DoullSpecialist Estate Planning Ondernemer & [email protected]

De hulp van een robot kan het verschil betekenen tussen thuis blijven wonen of naar een instelling moeten verhuizen

Europees herstel De eerste positieve signalen komen uit de eurozone als geheel, maar vooral ook uit Duitsland

(zie artikel op pagina 4)

Volg onsVolg de experts van ABN AMRO MeesPierson via LinkedIn.Kijk hiervoor op linkedin.com/company/abn-amro-meespierson


3

FILANTROPIE

Mensen willen weten op welke manier met de donatie het

verschil wordt gemaakt

Veel vermogenden geven niet alleen geld, maar werken ook als

vrijwilliger in bestuur of uitvoering.

Jaarlijks wordt door Nederlanders circa 4,5 miljard euro aan goede doe-len gegeven. Een groot deel daarvan wordt door vermogende particulieren geschonken. Maar wie zijn die filan-tropen en hoe maken ze hun keuzes? ABN AMRO MeesPierson vroeg de onderzoekers van de School of Busi-ness and Economics van Maastricht University een wetenschappelijk on-derzoek uit te voeren naar het geef-gedrag van klanten. Een van de belangrijkste conclusies is dat bijna alle klanten geven. 92 procent van de 741 deelnemers aan het onderzoek is filantropisch actief. Zij geven jaarlijks gemiddeld zo’n 11.000 euro aan goede doelen. Daar-mee steunen klanten van de bank - met een vrij belegbaar vermogen van meer dan 1 miljoen euro - meer dan gemiddeld. Het meest recente onder-zoek naar geefgedrag, Geven in Nederland van de Vrije Universiteit Amsterdam, liet eerder zien dat goe-de doelen gemiddeld 5.295 euro per jaar ontvangen van vermogenden.

POSITIEF VERRAST‘Vermogende klanten geven graag en veel,’ zegt Hoofd Filantropie Advies Diana van Maasdijk. De resultaten van het onderzoek sluiten aan bij de ervaringen van Filantropie Advies van ABN AMRO MeesPierson. Deze dienstverlening van de bank helpt klanten bij het bepalen van een goede geefstrategie. Van Maasdijk: ‘We wis-ten dat onze klanten goede doelen steunen, maar dat zoveel mensen zich met filantropie bezighouden heeft ons positief verrast.’ Ook gerelateerd aan het inkomen geven vermogende Ne-derlanders veel. De vrijgevigheid neemt bovendien toe met de stijging van het inkomen, zo laat het onderzoek zien. De giften van de vermogenden omvatten gemiddeld 3,3 procent van het inkomen. Voor Nederland als ge-heel ligt dat percentage op 0,9 procent. Aan het onderzoek namen meer man-nen dan vrouwen deel. Het viel Van Maasdijk op dat vrouwelijke relaties van de bank relatief vrijgeviger zijn dan mannelijke, al lijkt dat in de eerste instantie niet het geval. Voor mannen ligt het gemiddelde geefbedrag per jaar op 11.585 euro, terwijl vrouwen uitkomen op gemiddeld 9.266 euro. Wordt uitgegaan van het percentage van het inkomen, dan geven vrouwen meer. Waar mannen gemiddeld 3,2 procent van hun inkomen aan maat-schappelijke doeleinden geven, done-

ren vrouwen 3,6 procent. Bovendien geven vrouwen vaker tijd. 40 procent van hen zet zich in als vrijwilliger, ten opzichte van 33 procent van de man-nen. ‘De filantroop is dus zeker niet altijd een man, zoals vaak wordt ge-dacht’, zegt Van Maasdijk. Wij bege-leiden steeds meer vrouwelijke klanten bij hun wens om een deel van het ver-mogen voor filantropie in te zetten.’

INSPIRATIE Het onderzoek geeft de bank een be-ter beeld van de wensen en motivatie van filantropen. ‘We weten nu nog beter welke thema’s ze belangrijk vin-den’, zegt Van Maasdijk. Dat levert informatie op die wordt gebruikt om bijvoorbeeld bijeenkomsten rond deze onderwerpen te organiseren. ‘Klan-ten geven aan graag binnen een net-werk van gelijkgestemden van ge-dachten te wisselen over geven. Dat is niet vanzelfsprekend binnen de vermogende doelgroep. Veel mensen praten nu eenmaal niet graag over hun geldzaken met anderen.’ Van Maasdijk ziet veel mogelijkheden om klanten met elkaar in contact te bren-gen. ‘Samenwerking zorgt voor vol-doening en verhoogt de impact van filantropie. We blijven dan ook de drukbezochte bijeenkomsten over dit onderwerp voor klanten organiseren.’

HERKENBAAR De respondenten werd ook gevraagd welke doelen ze steunen. Gezondheid en welzijn kunnen rekenen op de meeste steun. 53 procent van de ver-

mogenden geeft hier geld aan. Ook Natuurbescherming en internatio-nale armoedebestrijding worden veel gesteund. Noodhulp, kunst & cultuur en, in iets mindere mate, onderwijs & wetenschap volgen daarna. De focus op gezondheid verbaast Van Maasdijk niet. ‘Filantropie gaat om thema’s die dicht bij je zijn en waar je graag een verbetering zou willen zien in de toe-komst. Gezondheid is iets dat ons na aan het hart ligt. Iedereen heeft im-mers wel iemand in de omgeving die

aan een ernstige ziekte lijdt of er aan is overleden.’ Er is een duidelijke relatie tussen de herkomst van het vermogen en de keuze voor een goed doel. Armoede-bestrijding in binnen- en buitenland, sport en democratie zijn verhoudings-gewijs populair bij klanten met een eigen onderneming. Zij die het ver-mogen hebben geërfd, hebben een voorkeur voor kunst & cultuur, die-

renwelzijn en mensenrechten. Bij res-pondenten die in dienstverband het vermogen hebben verworven, zijn over het algemeen minder sterke voorkeu-ren te zien.

KRITISCH Filantropen kijken kritisch naar de besteding van hun giften door goede doelen, zo laat het onderzoek zien. Zo eisen ze transparantie over de uitga-ven: 81 procent van de ondervraag-den wil weten waar de charitatieve

instelling het geld aan gaat besteden. Daarnaast is de beheersing van de directiesalarissen een belangrijk punt. 61 procent van de ondervraagden wil hierover worden geïnformeerd. Van Maasdijk herkent de behoefte aan transparantie en meer controle. ‘Mensen willen weten op welke ma-nier met de donatie het verschil wordt gemaakt. Informatie over de inhoud en effectiviteit van het goede doel zijn vooralsnog minder relevant.’ Van Maasdijk ziet ook hier verandering in komen. ‘Veel klanten zijn bezig met de vraag welke impact ze kunnen creëren met hun donaties. Daarbij analyseren ze wat er goed gaat en wat niet. Men is er zich van bewust dat het realiseren van maatschappelijke verandering niet makkelijk is.’ Van Maasdijk benadrukt dat het onder-zoek ook laat zien dat veel klanten niet bang zijn om op termijn afscheid te nemen van een goed doel. ‘Op een gegeven moment dient het project op eigen benen te kunnen staan. Het is immers de wens om een concreet doel te bereiken. Mensen denken steeds meer óók over de exit-strategie na, die term valt in vrijwel elk gesprek.’De bank blijft het geefgedrag van vermogende particulieren monitoren. Van Maasdijk merkt dat het belang van filantropie toeneemt. Daarbij laat het onderzoek zien dat er een grote

interesse is om op diverse manieren de maatschappij te verbeteren. Bij-voorbeeld door middel van investe-ringen. ‘Wij verwachten dat filantro-pen hun vermogen nog meer zullen gaan gebruiken om hun missie kracht bij te zetten. De belangstelling voor impactinvesteringen is groot. Het is mooi om niet alleen met je giften, maar ook met je investeringen het verschil te kunnen maken.’

Het rapport Van Vermogen naar veran-dering is te vinden op abnamro.nl/nl/privatebanking/uw-vermogen/filantro-pie-advies/rapport-2014

Gul en kritischVermogende Nederlanders geven graag en relatief veel, zo blijkt uit een omvangrijk filantropie-onderzoek van ABN AMRO MeesPierson en Maastricht University. Ze zijn wel kritisch over de bestemming van hun donaties.

FILANTROPIE, MEER DAN GELD ALLEEN

‘Niet iedereen die geld geeft aan een goed doel is onmiddellijk een filantroop, zegt Diana van Maasdijk, Hoofd Filan-tropie Advies. Wat filantropie onder-scheidt van charitas is volgens haar de nadrukkelijke wens het verschil te maken. ‘Ons onderzoek laat ook zien dat filantropen op allerlei manieren proberen goed te doen’, benadrukt Van Maasdijk. Zo stelt eenderde van de respondenten ook kennis en tijd be-schikbaar aan goede doelen, zowel als vrijwilliger als in een bestuursfunctie.

BELEGGINGSVISIE MACRO-ECONOMIE Ben Steinebach is hoofd beleggingsstrategie van ABN AMRO MeesPierson. Elke maand signaleert hij voor Financial Focus de belangrijkste ontwikkelingen wereldwijd.

All in the family Zeven familiebedrijven stellen zich voor



4

Vooruitzichten economische groei (in %) 2012 2013 2014p 2015pEurozone -0,6 -0,4 0,9 1,7Verenigde Staten 2,3 2,2 2,2 3,8Japan 1,5 1,5 1,5 1,4China 7,7 7,7 7,5 7,0India 4,7 4,7 5,0 5,5Brazilië 1,0 2,5 0,5 2,5

Inflatievooruitzichten (in %) 2012 2013 2014p 2015pEurozone 2,5 1,3 0,6 0,9Verenigde Staten 2,1 1,5 2,0 2,2Japan 0,0 0,4 2,5 1,7China 2,6 2,6 2,4 2,8India 9,7 10,0 8,0 7,5Brazilië 5,4 6,2 6,5 6,3

Bijgewerkt 15 september 2014 p=prognose

bron

: Eco

nom

isch

Bur

eau

ABN

AMRO

Veranderingen in ramingen 10-jaarsrente

oude ramingen nieuwe ramingen

Duitsland

08-09-2014 ultimo 2014 ultimo 2015

0,94 1,8 2,40,94 1,0 1,610-jaars

Verenigde Staten2,46 3,1 3,82,46 2,6 3,310-jaars

Verenigd Koninkrijk2,47 3,2 3,92,47 2,6 3,210-jaars

Door de hernieuwde economische zwakte in de eurozone en het ruime beleid van de ECB is de kapitaalmarktrente vooral in Europa - maar ook in de Verenigde Staten - fors gedaald. Omdat de rente langer laag zal worden gehouden, zijn de ramingen voor de kapitaalmarktrente tot ultimo 2015 neerwaarts bijgesteld. Er wordt nog wel rekening gehouden met een kleine stijging.

bron

: Dat

astr

eam

20

07

20

08

20

09

201

0

201

1

201

2

201

3

201

4

1,20

1,25

1,30

1,35

1,40

1,45

1,50

1,55

1,60$ Koersverloop van de euro in dollars

De kapitaalmarktrente is in de Verenigde Staten minder sterk gedaald dan in de eurozone, waardoor het onderlinge verschil is opgelopen. Daardoor is de dollar aantrekkelijker geworden en de euro gedaald tegenover de Amerikaaanse dollar. Dit is gunstig voor de toekomstige groei in de eurozone en voor het vermijden van deflatie.

bron

: Dat

astr

eam

20

07

20

08

20

09

201

0

201

1

201

2

201

3

201

4

-15

-10

-5

25

15

20

% t.

o.v.

voo

rgaa

nde

jaar

0

10

5

Detailhandelverkopen in de VS,de eurozone en China

Verenigde StatenEurozoneChina

In China en - in mindere mate - de Verenigde Staten zijn de detailhandelverkopen de afgelopen jaren sterk gegroeid. De groei in de eurozone is daar fors bij achtergebleven, maar sinds eind 2012 is ook hier sprake van enig herstel.

bron

: Dat

astr

eam

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

160

100

120

140

80

60

40

Inde

x: 1

janu

ari 2

007

= 1

00

Verloop aandelenindices 2007 - 2014

S&P-500EUROSTOXX-600AEX

De aandelenkoersen in de Verenigde Staten en Europa hebben sinds medio 2012 hele mooie stijgingen laten zien, waarbij de Amerikaanse aandelen aanzienlijk sterker zijn gestegen. Ook is de correctie van juli dit jaar meer dan volledig goedgemaakt en heeft de S&P-500 nieuwe records geschreven. Mede door de nabijheid van Oekraïne is dat laatste in Europa (nog) niet het geval.

Eurozone en Verenigde Staten hebben hun eigen problemenDe economie in de eurozone lijkt weer af te zwakken. Dat dwingt de Europese Centrale Bank (ECB) tot het maken van heel andere keuzes dan de Fed in de Verenigde Staten, waar de economie groeit en de werkloosheid daalt.

De opvallendste economische ontwik-keling is momenteel het afzwakken van de economie in de eurozone. Sinds het begin van het tweede kwartaal stokt de economische groei in de regio. Boven-dien zijn de vertrouwensindicatoren van zowel producenten als consumen-ten in bijna alle landen aan het ver-slechteren. Een belangrijke oorzaak ligt in de opgelopen spanningen tussen het Westen en Rusland over Oekraïne. Die raakt de eurozone sterker dan de Verenigde Staten. Binnen de scenario’s die vorige maand werden geschetst, moet inmiddels worden opgeschoven naar het eerste alternatieve scenario met enige escalatie van de sancties over en weer. Dat heeft overigens geen grote, langdurige effecten op het eco-nomisch beeld in de eurozone. De ver-wachting is dat de huidige hapering tijdelijk is en dat de eurozone geleidelijk zal aansluiten bij het conjunctuurver-loop in de Verenigde Staten. De eerste positieve signalen kwamen begin sep-tember uit zowel Duitsland als de eu-rozone in zijn geheel, waar de industrie in juli een veel sterkere ontwikkeling heeft doorgemaakt dan was verwacht. Niettemin zijn de renteramingen voor de komende anderhalf jaar naar bene-den bijgesteld met het oog op de sterk gedaalde kapitaalmarktrente in de lan-den van de eurozone. Een rentestijging is nog steeds het meest waarschijnlijke scenario. De omvang van die stijging is kleiner dan aanvankelijk werd inge-schat.

VERENIGDE STATEN EN OPKOMENDE LANDENIn tegenstelling tot de eurozone laat de Amerikaanse economie wel een mooi groeitempo zien. Hoewel de werkgelegenheid in augustus iets min-der snel toenam dan in voorgaande maanden, bedroeg de economische groei in het tweede kwartaal 4,2 pro-cent op jaarbasis. De werkloosheid is verder gedaald tot 6,1 procent van de beroepsbevolking. Ook andere indi-catoren, zoals de stemmingsindex van inkoopmanagers, onderstrepen de huidige kracht van de economie. Het is opvallend dat de Amerikaanse ka-pitaalmarktrente in reactie hierop nauwelijks is gestegen. Toch is het renteverschil met de eurozone wel wat opgelopen. De toename van het ren-teverschil wordt veroorzaakt door de gedaalde Europese rente. Hierdoor is de dollarkoers opgelopen ten opzichte van de euro. Dat is gunstig voor de

economische groei in de eurozone en, via opwaartse druk op de invoerprij-zen, ook voor het verminderen van het deflatierisico. Een sterkere dollar vormt in beginsel ook een rugwind voor de opkomende landen. De afge-lopen maanden was er regelmatig twijfel over het vermogen van deze landen om hun hoge groeitempo te handhaven. Met name de Aziatische opkomende landen hebben recent her-vormingen en stimuleringsmaatrege-len doorgevoerd, zodat de verwach-tingen weer positiever zijn geworden. Voor Latijns-Amerika is dat niet het geval en opkomend Oost-Europa heeft veel last van de spanningen rondom Oekraïne. Een sterkere dollar zal al deze regio’s echter een impuls geven, waardoor de groei weer in de buurt komt van het tempo van voorheen.

JACKSON HOLEJaarlijks vindt in het Amerikaanse ski-oord Jackson Hole in Wyoming de conferentie van centrale bankiers plaats. De Federal Reserve (Fed) en de Europese Centrale Bank (ECB) zijn in een cruciale – maar totaal verschil-

lende – fase van hun beleid aangeko-men. De Fed heeft na een aantal jaren van zeer stimulerend beleid de maat-regelen bijna afgebouwd. Nu moet de bank beslissen op welk moment en hoe sterk zij de rente zal verhogen. De ECB staat daarentegen voor de opgave om dreigende deflatie te bestrijden. Fed-voorzitter Janet Yellen staat bekend als iemand die een stimulerend beleid na-streeft. Argumenten vindt ze in de situ-atie op de arbeidsmarkt, die volgens haar minder goed is dan uit de sterk gedaalde werkloosheid zou blijken. Met name het hoge percentage parttimers dat graag fulltime zouden willen wer-ken en de hoge langdurige werkloos-heid spelen daarbij een rol. Volgens Yellen verhullen deze factoren de wer-kelijke zwakte op de arbeidsmarkt. Inmiddels ligt de werkloosheid met 6,1

procent van de beroepsbevolking onder de raming die de Fed zelf voor eind dit jaar hanteert. Yellen liet doorscheme-ren dat ze verrast is door de sterke da-ling van de werkloosheid en de onder-liggende kracht van de Amerikaanse economie. Ook andere leden van het beleidscomité hebben recent aangege-ven dat de Amerikaanse economie sterk genoeg is om een renteverhoging te verdragen. Aanvankelijk leek deze ver-hoging er midden 2015 aan te komen, maar na Jackson Hole is de waarschijn-lijkheid toegenomen dat deze eerder zal plaatsvinden. In de eurozone is de inflatie verder gedaald: van 0,4 procent in juli tot 0,3 procent in augustus. Dit baart de ECB grote zorgen. De Europese economie is opnieuw wat verzwakt en de krediet-verlening aan vooral het midden- en kleinbedrijf is minder dan de bank graag zou zien. In juni heeft de ECB al maatregelen voorgesteld om de kre-dietverlening te stimuleren. Dit pakket treedt voor een groot deel pas in sep-tember in werking. In Jackson Hole heeft ECB-president Mario Draghi de lidstaten van de eurozone opgeroepen de ruimte in hun overheidsbegroting maximaal te gebruiken om de econo-mische groei te stimuleren. Dat is hem op kritiek komen te staan van Duits-land die wil dat landen hun overheids-tekorten veel verder terugdringen. Daarnaast heeft Draghi aangegeven

dat de ECB klaarstaat om zelf de no-dige extra maatregelen te nemen. Dat deed hij op 4 september met een ver-laging van alle officiële rentetarieven. Hij liet daarbij weten dat het laagste niveau nu is bereikt. Daarmee stimu-leerde Draghi de banken om zich in september grootscheeps in te schrijven op de in juni aangekondigde liquidi-teitsinjecties. Later in de maand bleek overigens dat banken bij de eerste tran-che betrekkelijk weinig (€ 82,6 miljard) hebben ingeschreven. Daarnaast maakte hij andere maatregelen bekend die gericht zijn op het stimuleren van groei en het afwenden van deflatie. Een zeer uitgebreid programma van kwan-titatieve verruiming (QE), zoals de Fed heeft uitgevoerd, was nog een brug te ver. Vermoedelijk zou dat ook de Duit-sers te veel tegen de haren instrijken.

De eerste positieve signalen kwamen begin september uit zowel Duitsland als de

eurozone in zijn geheel

BELEGGINGSVISIE ALLOCATIE

Langer profiteren van lage btw De verlaging van het btw-tarief op verbouwingen blijft tot medio 2015 in stand(zie artikel op pagina 1)

De toekomst begint nu Verschillende innovaties moeten het blijven thuiswonen voor ouderen mogelijk maken(zie artikel op pagina 1)


5

BELEGGINGSVISIE INZOOMEN

Energie =

Basismaterialen ▲

Industrie =

Luxegoederen =& Diensten

Consumptiegoederen ▼

Gezondheidszorg ▲

Financiële instellingen =

Informatietechnologie ▲

Telecom ▼

Nutsbedrijven ▼

Europa (incl. Nederland) ▲

Noord-Amerika ▼

Japan =

Pacific ex-Japan =

Opkomende landen ▲

Staatsobligaties* ▼

Bedrijfsobligaties ▲(hoge kwaliteit)

Convertible obligaties =

High Yield obligaties ▲

Schuld van opkomende landen =

*Inclusief inflatiegerelateerde obligaties

▼ Onderwogen ▲ Overwogen = Neutraal

Sectoren Regionale spreiding aandelen Vastrentend

Rente in eurozone extreem laag

De financiële markten zijn de afge-lopen maand weer tot rust gekomen. De geopolitieke spanningen zijn niet verdwenen, maar beleggers zijn er wellicht wat meer gewend aan ge-raakt. Slechts de spanningen tussen het Westen en Rusland over Oekra-ine en de sancties die over en weer worden ingesteld, verslechteren het economisch beeld enigszins. On-danks een recente escalatie van

sancties, blijven de effecten voor de wereldeconomie echter nog steeds beperkt. Bovendien hebben veel van de gepubliceerde bedrijfswinsten de verwachtingen overtroffen. In de Verenigde Staten, en – in mindere mate – ook in Europa. Daar staat tegenover dat met name in Europa rekening wordt gehouden met een rente die langer laag blijft dan het zich enige tijd terug liet aanzien. Dat

maakt aandelen in relatieve zin aan-trekkelijk. Onder invloed van deze ontwikkelingen hebben de aande-lenmarkten zich de afgelopen maand goed weten te herstellen. In Europa bedroeg de stijging van de Eurostoxx-600 tussen 13 augustus en 3 september bijna 4 procent. Vooral de Spaanse aandelenmarkt reageerde voorspoedig op de posi-tieve verwachtingen voor de Spaan-se economie. De Amerikaanse aan-delenmarkten, die in juli minder sterk waren gedaald, stegen de af-gelopen maand wat minder sterk, maar presteerden dit jaar tot dus-verre wel sterker dan hun Europese tegenhangers.

LAGERE EUROPESE RENTEHoewel de vlucht uit aandelen naar obligaties de afgelopen maand is ver-minderd, zijn de obligatierentes – vooral in Europa – nog verder ge-daald. In de Verenigde Staten bedraagt de daling van de rente op 10-jaarsstaatsobligaties dit jaar circa 0,6 procentpunt, maar sinds medio augustus is daar niets meer bijgeko-men. In Europa daalden de rentes in die periode wel verder. In de sterke eurolanden bedroeg de daling sinds medio augustus circa 0,15 procent-punt, waardoor de rente in Duitsland verder onder de 1 procent dook (0,89 procent). In de Zuid-Europese landen was de daling in die periode ongeveer

Geopolitieke spanningen krijgen minder grip op financiële markten. Dat komt tot uitdrukking in stijgende aandelenkoersen.

het dubbele. Hierdoor is de Spaanse en de Italiaanse 10-jaarsrente zelfs onder de Amerikaanse 10-jaarsrente uitgekomen. Belangrijke oorzaken zijn de zwakkere economische voor-uitzichten voor de eurozone, die voortvloeien uit de toegenomen geo-politieke onzekerheden. Hoewel de effecten hiervan beperkt zullen zijn, heeft dit de laatste maanden wel een negatieve invloed op allerlei vertrou-wensindicatoren. Daarnaast spelen de verwachtingen ten aanzien van het beleid van de ECB een rol bij de ren-tedaling. In de Verenigde Staten zijn de verwachtingen voor het beleid van de Fed door toenemende groei en inflatie juist tegengesteld.

bron

: ABN

AM

RO M

eesP

iers

on

Hoewel de geopolitieke risico’s amper zijn afgenomen, blijven aandelen de favoriete beleggingscategorie. De be-langrijkste argumenten hiervoor zijn het ruime monetaire beleid dat leidt tot lage rentes, verder verbeterende bedrijfsresultaten, aantrekkelijke waarderingen en een verminderd sys-teemrisico. Binnen een overwogen belang van aandelen als geheel geldt een voorkeur voor Europese aandelen en aandelen in opkomende markten. Dat gaat ten koste van Amerikaanse aandelen. De groei in Europa ligt weliswaar lager dan in de Verenigde

Staten, maar de kans op verbetering is groter en de waarderingen zijn la-ger. Daar komt bij dat beleggers in de Verenigde Staten geleidelijk aan zul-len anticiperen op een renteverhoging door de Federal Reserve. Het groei-tempo van opkomende landen neemt geleidelijk toe, mede gesteund door een sterkere dollar. Ook in de sector-voorkeuren worden geen wijzigingen doorgevoerd. De verwachtingen voor de rente op 10-jaarsstaatsobligaties zijn wel neer-waarts bijgesteld. Dat vloeit voort uit zowel het beleid van de ECB als de

daadwerkelijke renteontwikkeling dit jaar. Toch is de verwachting nog altijd dat de rente wat op zal lopen. Obligatiebeleggers moeten hierdoor rekening blijven houden met vermo-gensverlies. In het onderwogen be-lang in obligaties als gehele beleg-gingscategorie komt dan ook geen verandering. Binnen deze categorie geldt bovendien een forse onderwe-ging in staatsobligaties, met uitzon-dering van Spaanse en Italiaanse obligaties. Daarnaast wordt ook ex-tra rendement gezocht in bedrijfs-obligaties, zowel van bedrijven met een zeer hoge kredietwaardigheid als van bedrijven die high yield-obliga-ties uitgeven. Bij deze laatste groep gaat het hogere rendement weliswaar gepaard met een hoger risico, maar dat is gerechtvaardigd doordat de

geen verandering. In dit segment vormen ze een goed alternatief voor obligaties. In de meer offensieve pro-fielen geldt juist een onderweging, omdat daarin meer wordt ingezet op de blijvend goede vooruitzichten voor aandelen. Voor de meer neutrale pro-fielen geldt onze neutrale positie. Hoewel de gunstige economische vooruitzichten – ook voor opkomen-de landen – steun kunnen geven aan grondstofprijzen, zijn er argumenten voor een daling. Dat geldt bijvoor-beeld voor prijzen van edele metalen (door een rentestijging in de Verenigde Staten). Voor de energie-prijzen, die ondanks de geopolitieke spanningen niet zijn gestegen, ligt een stabilisatie voor de hand. Per saldo mondt deze visie uit in een neutrale opinie.

Kansen in Europa en opkomende marktenEen lage rente, verbeterende bedrijfsresultaten en aantrekkelijke waarderingen maken aandelen tot de beleggingscategorie met de beste vooruitzichten.

faillissementsrisico’s sterk zijn afge-nomen door de gunstige economi-sche vooruitzichten.

ALTERNATIEVENDe vooruitzichten voor vastgoedbe-leggingen blijven goed dankzij de laag blijvende rente en het aantrek-kelijke dividendrendement. Daarmee zijn deze beleggingen met name in-teressant voor beleggers die op zoek zijn naar inkomsten uit hun porte-feuille. Het overwogen belang blijft gehandhaafd in zowel de defensie-vere profielen (2 en 3) als in de of-fensievere profielen (4 en 5). Regio-naal gaat de voorkeur uit naar Noord-Amerika boven Europa (neu-traal) en Azië (onderwogen). Ook in de overwogen positie in hedgefunds in de meer defensieve profielen komt

Bovenstaand overzicht is een weergave van de huidige aanbevolen tactische allocatie voor de verschillende beleggingscategorieën. Deze allocatie is gebaseerd op een neutraal risicoprofiel. Bron: ABN AMRO MeesPierson

Ster

k on

derw

ogen

Neutraal Sterk overw

ogen

AANDELEN

Ster

k on

derw

ogen


ogen

OBLIGATIES

Ster

k on

derw

ogen


ogen

LIQUIDITEITEN

Ster

k on

derw

ogen


ogen

ALTERNATIEVEN

Energieke belegging De energieprijzen zijn ondanks de geopolitieke spanningen niet gestegen



6

% laatste % laatste % afgelopen % sinds drie twaalf drie jaar 1 januari LopendeBeleggingsstijl maanden maanden cumulatief rendement 2014 % risico kosten categorie/indexnaam Fondsnaam Valuta Koers rendement in euro rendement in euro rendement in euro rendement in euro drie jaar* per jaar

FUNDS RECOMMENDED LIST in euro per eind augustus 2014

Duurzaam Wereldwijd / Best in class ABN AMRO GLOBAL SUSTAINABLE EQUITIES FUND EUR 115,23 5,1 15,7 8,1 0,9Wereldwijd / All Cap / Groei F&C STEWARDSHIP INTERNATIONAL EUR 12,71 5,7 15,4 54,8 6,2 8,1 1,9Wereldwijd / Large Cap ING SUSTAINABLE GROWTH FD EUR 235,27 5,4 17,8 53,7 9,6 8,0 1,9Wereldwijd / Passief VANGUARD SRI GLOBAL STOCK FD EUR 114,26 5,9 11,6 0,3Wereldwijd / Passief ISHARES DJ GLOBAL SUSTAINABILITY SCREENED ETF EUR 25,08 5,6 21,2 57,8 12,6 8,3 0,6Groei CALVERT EQUITY USD 50,65 7,0 23,1 68,9 10,7 12,7 1,2Duurzaam / Large Cap CANDRIAM SUSTAINABLE NORTH AMERICA FD USD 38,32 7,7 24,4 80,1 14,5 12,2 1,8Large Cap / Groei ROBECOSAM SUSTAINABLE EUROPEAN EQUITIES EUR 43,87 0,7 17,7 50,8 6,1 10,6 1,5Duurzaam CANDRIAM SUSTAINABLE EUROPE FD EUR 17,91 -1,3 10,3 38,0 2,7 10,5 1,8Europa / Passief VANGUARD SRI EUROPEAN STOCK FD EUR 110,72 -0,1 6,8 0,2Europa / Passief ISHARES DJ EUROPE SUSTAINABILITY SCREENED ETF EUR 33,99 0,5 19,2 60,0 8,6 10,3 0,5Duurzaam CANDRIAM SUSTAINABLE PACIFIC FD JPY 2.700,00 6,2 12,0 36,0 9,7 19,3 1,9Opkomende landen / Groei NORDEA EMERGING STARS EQUITY EUR 85,95 10,5 26,7 41,2 18,6 15,1 1,9Alternatieve energie / Groei ROBECOSAM SMART ENERGY FD EUR 18,94 6,2 21,6 26,4 13,9 9,3 2,2Alternatieve energie / Groei PICTET CLEAN ENERGY FD EUR 68,53 5,0 27,1 43,0 10,2 11,5 1,8Water / All Cap PICTET WATER FD EUR 209,90 3,7 21,1 54,6 9,8 9,6 1,9Water / Small & Mid Cap ROBECOSAM SUSTAINABLE WATER FD EUR 211,60 2,0 22,1 61,5 9,6 8,8 2,2Staatsobligaties PETERCAM GOVERNMENT SUSTAINABLE EUR 1.244,23 3,7 9,3 16,4 8,2 4,1 0,6Duurzaam / Gemengd CANDRIAM SUSTAINABLE EURO BONDS EUR 265,91 2,8 8,2 15,5 7,2 3,3 0,9Bedrijfsobligaties ROBECO EURO SUSTAINABLE CREDITS EUR 104,02 2,0 7,4 22,2 5,7 3,9 0,9Duurzaam CANDRIAM SUSTAINABLE EURO CORPORATE BONDS EUR 306,90 2,1 7,8 19,8 6,0 4,3 0,8Obligaties opkomende landen PIMCO SOCIALLY RESPONSIBLE EMERGING MARKET BONDS EUR 11,95 1,2 11,6 16,1 8,4 7,7 1,2

Wereldwijd Wereldwijd / Best in class ABN AMRO GLOBAL SUSTAINABLE EQUITIES FUND EUR 115,23 5,1 15,7 8,1 0,9Duurzaam / All Cap / Groei F&C PORTFOLIO STEWARDSHIP INTERNATIONAL EUR 12,71 5,7 15,4 54,8 6,2 8,1 1,9Duurzaam / Large Cap ING SUSTAINABLE GROWTH FD EUR 235,27 5,4 17,8 53,7 9,6 8,0 1,9Wereldwijd / Passief VANGUARD SRI GLOBAL STOCK FD EUR 114,26 5,9 11,6 0,3Duurzaam / Passief ISHARES DJ GLOBAL SUSTAINABILITY SCREENED ETF EUR 25,14 5,6 21,2 57,8 12,6 8,3 0,6Large Cap JP MORGAN GLOBAL FOCUS FD EUR 27,56 4,0 18,6 52,8 10,2 11,2 1,9Large Cap / Kwaliteit ABERDEEN WORLD EQUITY FD EUR 15,14 4,7 17,8 52,6 13,5 9,1 1,7Groei tegen redelijke prijs FIDELITY GLOBAL FOCUS FD EUR 42,54 7,1 18,7 58,8 10,8 7,9 2,0Hoog dividend DWS TOP DIVIDENDE EUR 103,13 4,2 17,1 50,0 11,8 7,6 1,5Hoog dividend KEMPEN GLOBAL HIGH DIVIDEND FD EUR 26,82 4,1 15,7 56,2 11,1 8,2 1,5Hoog dividend THREADNEEDLE GLOBAL EQUITY INCOME EUR 1,49 2,4 15,3 36,6 7,5 10,4 0,9Hoog dividend M&G GLOBAL DIVIDEND FD EUR 19,97 3,5 17,5 62,5 8,3 10,0 2,0Contrair / Waarde SKAGEN GLOBAL FD NOK 1.176,90 4,3 20,1 58,3 10,3 9,4 1,3Gediversificeerd BLACKROCK GLOBAL ALLOCATION FD EUR 35,21 1,9 11,2 20,1 3,6 10,0 1,8Passief, ontwikkelde landen, indexfund VANGUARD GLOBAL STOCK INDEX FD EUR 114,38 6,1 11,7 0,2Passief, ontwikkelde landen, ETF ISHARES MSCI WORLD ETF EUR 28,16 6,0 21,4 67,2 11,6 7,8 0,5Passief, alle landen VANGUARD FTSE ALL WORLD ETF USD 71,49 6,7 21,5 12,5 0,3Passief / Gelijkgewogen-250 THINK GLOBAL EQUITY ETF EUR 31,68 3,7 18,3 61,2 7,6 8,7 0,2 Noord-Amerika All Cap ROBECO US PREMIUM EQUITIES FD EUR 251,19 8,5 23,0 91,9 13,7 10,0 1,7All Cap / Groei ALGER AMERICAN ASSET GROWTH USD 47,24 11,1 29,1 87,5 15,7 13,8 2,2Large Cap JP MORGAN US VALUE USD 22,95 7,6 20,3 84,2 13,6 11,6 1,9Large Cap BLACKROCK US GROWTH EUR 12,83 7,6 22,1 7,6 1,8Large Cap / Waarde AMUNDI US RELATIVE VALUE FD USD 156,64 8,8 23,3 90,4 12,8 15,1 1,9Large & Mid Cap JP MORGAN HIGHBRIDGE STEEP US EUR 13,83 7,5 22,6 84,9 14,6 9,7 1,9Large Cap / Groei / Kern LEGG MASON CLEARBRIDGE US APPRECIATION USD 117,60 7,7 1,1Groei CALVERT EQUITY USD 50,65 7,0 23,1 68,9 10,7 12,7 1,2Duurzaam / Large Cap CANDRIAM SUSTAINABLE NORTH AMERICA FD USD 38,32 7,7 24,4 80,1 14,5 12,2 1,8Passief BLACKROCK NORTH AMERICA EQUITY INDEX EUR 138,43 8,3 24,0 14,4 0,2Large Cap / Passief VANGUARD S&P 500 ETF USD 38,19 8,7 25,3 15,4 0,1MidCap / Passief SPDR S&P 400 US MIDCAP ETF EUR 30,29 8,4 22,3 13,4 0,3Passief / NASDAQ LYXOR ETF NASDAQ 100 USD 55,50 6,7 13,1 23,4 19,4 10,6 1,0Passief / Hoog dividend SPDR S&P DIVIDEND ARISTOCRATS ETF EUR 29,40 6,4 19,5 11,7 0,4Passief / Laag risico ISHARES S&P 500 MINIMUM VOLATILITY ETF USD 34,71 7,8 20,7 14,4 0,2 Europa All Cap OYSTER EUROPEAN OPPORTUNITIES FD EUR 393,51 -0,2 16,2 52,8 3,6 10,9 1,9All Cap / Waarde JP MORGAN EUROPE STRATEGIC VALUE FD EUR 14,42 -1,1 19,1 60,7 5,6 12,8 1,9All Cap / Groei tegen redelijke prijs HENDERSON PAN EUROPEAN EQUITIES EUR 21,94 -1,3 14,0 60,8 2,8 10,8 1,9Large & Mid Cap BLACKROCK EUROPEAN FD EUR 98,98 -2,2 10,6 51,9 0,4 13,0 1,8Small & Mid Cap / Kwaliteit / Groei THREADNEEDLE PAN EUROPEAN SMALLER COMPANIES EUR 1,87 -2,1 12,4 60,4 3,3 10,5 1,7Small Cap / Groei FIDELITY EUROPEAN SMALLER COMPANIES FD EUR 35,39 -1,4 15,1 52,2 1,5 12,2 1,9Small Cap DB X - MSCI EUROPE SMALL CAP ETF EUR 29,26 -2,0 20,6 71,5 5,4 12,2 0,4Defensief / Groei tegen redelijke prijs COMGEST GROWTH EUROPE EUR 17,20 0,8 9,8 61,2 4,1 8,5 1,6Hoog Dividend JP MORGAN EUROPE STRATEGIC DIVIDEND EUR 138,70 0,0 20,0 7,6 1,9Fusies, overnames en herstructureringen EDM ROTHSCHILD EUROPE SYNERGIE EUR 161,93 -0,5 10,9 49,0 4,3 9,2 1,9Flexibel / Opportunistisch FIDELITY ACTIVE STRATEGY EUROPE FD EUR 305,24 0,7 16,6 55,2 4,9 9,6 1,9All Cap / Kwantitatief / Lage volatiliteit INVESCO PAN EUROPEAN STRUCTURED EQUITIES EUR 13,97 0,8 20,1 68,2 8,8 8,6 1,6Medium risico NEUFLIZE OPTIMUM EUR 684,45 -1,3 -2,5 -9,2 -0,5 5,1 1,7Duurzaam / Large Cap / Groei SAM SUSTAINABLE EUROPEAN EQUITIES EUR 43,87 0,7 17,7 50,8 6,1 10,6 1,5Duurzaam CANDRIAM SUSTAINABLE EUROPE FD EUR 17,91 -1,3 10,3 38,0 2,7 10,5 1,8Passief / Indexfund BLACKROCK EUROPE EQUITY INDEX EUR 127,84 -0,4 17,1 6,7 0,2Passief ISHARES MSCI EUROPE ETF EUR 21,57 -0,1 17,5 55,6 6,5 10,3 0,4Duurzaam / Passief VANGUARD SRI EUROPEAN STOCK FD EUR 110,72 -0,1 6,8 0,2Duurzaam / Passief ISHARES DJ EUROPE SUSTAINABILITY SCREENED ETF EUR 33,99 0,5 19,2 60,0 8,6 10,3 0,5

DUURZAAM

AANDELEN

Aegon doet het goed De verzekeraar is op de goede weg en krijgt een koopadvies



7



*Schommeling van het rendement, gemeten als standaarddeviatie op jaarbasis.Voor actuele gegevens over deze fondsen kijk op: abnamromeespierson.nl/fondsen

AANDELEN

OBLIGATIES

Individuele landen Europa Nederland ROBECO HOLLANDS BEZIT EUR 24,49 1,2 19,4 57,1 6,6 13,4 0,1Nederland / Passief THINK AEX ETF EUR 41,50 1,7 16,1 52,8 4,6 12,2 0,3Nederland / Mid Cap / Passief THINK AMX ETF EUR 61,07 -8,1 15,3 35,7 -2,2 11,9 0,4

Individuele landen Europa Groot-Brittannië / Kern THREADNEEDLE UK FD EUR 1,62 1,0Groot-Brittannië / Passief ISHARES FTSE 100 ETF EUR 8,50 2,4 16,8 54,5 7,0 9,5 0,4Duitsland / Passief DB X-TRACKERS DAX ETF EUR 93,25 -4,9 16,4 62,3 -1,3 14,2 0,1Frankrijk / Passief AMUNDI ETF CAC 40 EUR 55,04 -2,6 14,9 50,2 5,1 13,5 0,3 Japan Core SCHRODER JAPANESE EQUITIES JPY 927,01 7,1 10,6 39,4 4,5 17,2 1,1Large Cap / Contrair GLG JAPAN CORE ALPHA FD EUR 136,07 4,4 16,1 64,0 -2,4 22,0 1,9Passief LYXOR ETF TOPIX EUR 91,51 7,4 11,3 38,1 3,4 11,9 0,5 Asia / Pacific Kwaliteit ABERDEEN ASIAN PACIFIC EQUITY FD USD 78,10 8,3 16,5 32,5 16,8 16,4 2,0Hoog Dividend HENDERSON ASIAN DIVIDEND INCOME FD USD 12,60 9,4 17,5 43,5 14,5 14,9 2,2Hoog Dividend NEWTON ASIAN INCOME FD EUR 1,14 7,6 16,8 17,8 1,7Passief / Indexfund BLACKROCK PACIFIC EX-JAPAN EQUITY INEDX EUR 112,81 7,5 20,3 17,6 Duurzaam CANDRIAM SUSTAINABLE PACIFIC FD JPY 2.700,00 6,2 12,0 36,0 9,7 19,3 1,9 Opkomende landen Large & Mid Cap COMGEST GROWTH EMERGING MARKETS EUR 26,81 10,7 22,6 30,4 14,0 11,9 1,6Kwaliteit ABERDEEN GLOBAL EMERGING MARKETS EQUITY FD USD 70,86 8,5 19,3 29,6 17,0 18,6 2,0Agressief ROBECO EMERGING STARS EQUITY FD EUR 179,91 12,0 24,8 29,5 16,4 15,0 1,8Contrair / Waarde SKAGEN KON TIKI NOK 667,91 4,6 20,1 30,0 10,4 12,1 2,1Defensief / Kwantitatief ROBECO EMERGING CONSERVATIVE HIGH DIVIDEND EQUITIES EUR 118,59 10,3 19,8 41,0 17,9 11,2 1,7Flexibel / Opportunistisch FIDELITY FAST EMERGING MARKETS USD 141,82 9,0 20,1 9,2 2,1Large & Mid Cap / Kwaliteit FIDELITY EMERGING MARKETS FUND USD 24,69 9,2 19,8 34,8 10,3 17,7 2,0Duurzaam / Large Cap / Groei NORDEA EMERGING STARS EQUITY EUR 85,95 10,5 26,7 41,2 18,6 15,1 1,9Next-11 GOLDMAN SACHS NEXT-11 EQUITY PORTFOLIO EUR 12,53 5,7 18,2 30,5 15,3 11,4 2,2Passief BLACKROCK EMERGING MARKETS EQUITY INDEX EUR 109,72 9,3 21,3 16,1 0,4Passief LYXOR ETF MSCI EMERGING MARKETS EUR 8,56 10,7 21,1 21,6 15,1 14,5 0,6 Verre Oosten excl. Japan Large & Mid Cap FIDELITY SOUTH-EAST ASIA FD EUR 11,22 8,2 15,8 9,8 2,0Gemengd ABN AMRO ASIAN EQUITIES USD 114,47 10,2 11,8 8,7 0,9 Individuele landen Azië Taiwan SCHRODERS TAIWANESE EQUITIES USD 16,28 9,0 21,1 46,6 17,3 15,4 2,0Korea JF KOREA EQUITY FD EUR 8,52 8,0 12,8 20,9 6,9 16,9 1,9Hong Kong ALLIANZ RCM HONG KONG USD 242,96 13,9 18,5 33,2 11,4 19,5 2,1India GOLDMAN SACHS INDIA EQUITY FD USD 13,23 13,1 78,9 42,2 1,4Indonesië FIDELITY INDONESIA FD USD 29,16 10,3 18,1 10,4 36,3 22,6 2,0China / Groei tegen redelijke prijs FIDELITY CHINA FOCUS FD EUR 10,51 15,3 17,2 26,3 8,9 15,0 2,0China / Passief ISHARES FTSE CHINA 25 ETF GBp 6.935,00 16,0 19,0 24,8 13,3 20,0 0,7Greater China SCHRODER ISF GREATER CHINA FD EUR 33,24 12,2 21,5 35,5 14,9 14,1 2,0Greater China / Mid & Small Cap UBS GREATER CHINA FD USD 247,58 14,6 18,7 39,0 10,9 20,5 2,4China / Mid & Small Cap UBS CHINA OPPORTUNITIES FD USD 106,77 16,1 1,6 Latijns-Amerika Gemengd JP MORGAN LATIN AMERICA FD USD 32,46 13,8 21,6 13,7 19,7 22,7 1,9Large Cap / Groei tegen redelijke prijs AMUNDI LATIN AMERICA EQUITIES FD USD 553,76 18,3 24,1 3,2 22,0 24,6 2,3Brazilië / Passief ISHARES MSCI BRAZIL ETF EUR 32,84 21,4 32,6 -0,5 28,5 24,0 0,7 Centraal & Oost-Europa Large Cap SCHRODER EMERGING EUROPE FD EUR 22,83 -1,4 1,9 16,0 -4,6 19,1 2,0Rusland / Blue chips NEPTUNE RUSSIA & GREATER RUSSIA FD USd 111,90 -2,5 -6,3 -15,7 -15,6 28,2 2,5 Thema’s Agri / Mid & Small Cap DWS INVEST GLOBAL AGRIBUSINESS FD EUR 134,32 2,4 15,4 19,8 10,2 13,5 2,0Alternatieve energie / Groei ROBECOSAM SMART ENERGY FD EUR 18,94 6,2 21,6 26,4 13,9 9,3 2,2Alternatieve energie / Groei PICTET CLEAN ENERGY FD EUR 68,53 5,0 27,1 43,0 10,2 11,5 1,8Consumptie opkomende landen UBS ASIAN CONSUMPTION FD USD 117,04 9,9 18,1 26,1 11,9 14,8 2,1Terugkeer van de consument PICTET PREMIUM BRANDS EUR 124,51 -2,3 5,7 37,6 -2,1 15,6 1,9Terugkeer van de consument ROBECO CONSUMER TRENDS EQ FD EUR 123,42 5,1 13,1 67,3 3,2 12,1 1,7Infrastructuur INVESCO ASIA INFRASTRUCTURE FD USD 14,13 10,8 15,7 15,0 15,8 16,6 2,1Water / All Cap PICTET WATER FD EUR 209,90 3,7 21,1 54,6 9,8 9,6 1,9Water / Small & Mid Cap ROBECOSAM SUSTAINABLE WATER FD EUR 211,60 2,0 22,1 61,5 9,6 8,8 2,2Frontier markets SCHRODER FRONTIER MARKETS EUR 145,04 6,9 31,2 1,6

Wereldwijd Staatsobligaties / Euro-hedged ROBECO LUX -O- RENTE FD EUR 131,91 2,5 5,5 8,1 5,4 4,0 0,8Staatsobligaties JP MORGAN GLOBAL GOVERNMENT BOND FD EUR 12,23 2,3 6,4 11,1 5,8 3,0 0,6Investment Grade PIMCO GLOBAL INVESTMENT GRADE CREDIT FD EUR 13,34 1,9 8,6 19,8 6,6 4,4 0,8Investment Grade / Euro-hedged SCHRODER GLOBAL CORPORATE BOND FD EUR 106,67 1,5 9,0 17,2 6,0 3,9 1,1Inflatie SCHRODER GLOBAL INFLATION FD EUR 29,70 2,5 7,2 11,2 7,8 4,7 1,0Inflatie / Passief ISHARES GLOBAL INFLATION-LINKED GOVERNMENT BONDS ETF GBP 93,15 5,7 10,1 18,8 12,5 6,5 0,3Inflatie / Inv Grade / Euro-hedged PIMCO GLOBAL REAL RETURN EUR 13,51 2,7 8,4 13,4 9,1 5,5 0,8Gediversificeerd PIMCO DIVERSIFIED INCOME EUR 14,58 1,0 10,6 22,8 7,1 5,4 1,0Laag risico / Vastrentend JP MORGAN INCOME OPPORTUNITY FD EUR 121,06 -0,1 1,2 8,7 0,3 2,3 1,2Medium risico / Vastrentend M&G GLOBAL MACRO BOND FD EUR 10,90 0,7 -2,3 1,3 0,8

Wie goed doet, goed ontmoet Natuurbescherming en armoedebestrijding krijgen veel steun van vermogenden(zie artikel op pagina 3)

Veelbelovende sector Het BGF World Healthscience Fonds belegt in bedrijven die actief zijn op het vlak van gezondheidszorg(zie artikel op pagina 9)


8



Voor actuele gegevens over deze fondsen kijk op: abnamromeespierson.nl/fondsen *Schommeling van het rendement, gemeten als standaarddeviatie op jaarbasis.

Euro-zone Gemengd BLACKROCK EURO BOND FD EUR 24,46 3,3 11,5 26,1 9,0 4,0 1,0Gemengd / Passief BLACKROCK EURO AGGREGATE BOND INEDX EUR 107,26 3,3 10,3 8,5 Staatsobligaties / Passief BLACKROCK EURO GOVERNMENT BOND INDEX EUR 111,85 4,0 12,0 10,1 0,2Staatsobligaties / Passief BNP EURO GOVERNMENT BOND INDEX FD EUR 106,07 2,3 8,7 18,7 7,2 4,4 0,1Staatsobligaties / Passief ISHARES EURO GOVERNMENT BOND 3-5 YEAR ETF GBP 131,22 1,8 7,2 16,7 4,9 6,2 0,2Staatsobligaties Duitsland / Passief ISHARES EB.REX. GOVERNMENT GERMANY ETF EUR 142,74 1,6 5,1 10,2 5,0 2,9 0,2Staatsobligaties JPMORGAN EUR GOVERNMENT BONDS EUR 14,12 4,1 12,2 24,3 10,1 4,9 0,6Korte looptijd BLACKROCK EURO SHORT DURATION BOND FD EUR 15,72 0,6 3,5 11,1 2,3 1,6 0,8Inflatie AMUNDI EURO INFLATION BONDS EUR 133,21 2,6 9,3 13,7 8,0 6,0 1,2Gemengd BNY MELLON EUROLAND BOND FD EUR 1,28 3,3 10,7 26,0 8,9 3,9 0,7Duurzaam / Staatsobligaties PETERCAM GOVERNMENT SUSTAINABLE EUR 1.244,23 3,7 9,3 16,4 8,2 4,1 0,6Duurzaam / Gemengd CANDRIAM SUSTAINABLE EURO BONDS EUR 265,91 2,8 8,2 15,5 7,2 3,3 0,9Covered bonds DWS COVERED BOND FD EUR 54,48 2,4 9,2 23,3 7,0 2,9 0,7Covered bonds / Passief ISHARES MARKIT IBOXX EURO COVERED BOND ETF EUR 153,12 2,3 7,6 23,2 5,8 3,2 0,2Staatsobligaties Italië / Passief ISHARES ITALY GOVERNMENT BONDS ETF GBP 120,81 4,0 15,5 11,3 0,2Staatsobligaties Spanje / Passief ISHARES SPAIN GOVERNMENT BONDS ETF GBP 122,92 4,5 16,9 12,6 0,2 Ondernemingen Euro-zone Defensief SCHRODER EURO CORPORATE BOND EUR 16,51 2,1 9,7 23,8 7,0 4,5 1,1Opportunistisch BLUEBAY INVESTMENT GRADE BOND FUND EUR 167,64 1,5 8,3 23,9 5,4 4,3 0,9Flexibel M&G EUROPEAN CORPORATE BOND FD EUR 16,91 1,9 8,2 25,4 6,0 4,0 1,2Excl. financiële sector ROBECO INVESTMENT GRADE CORPORATE BOND FD EUR 108,78 2,6 8,8 19,0 7,8 3,4 0,9Achtergestelde obligaties ROBECO FINANCIAL INSTITUTIONS BOND FD EUR 107,63 1,9 8,1 0,6Duurzaam ROBECO EURO SUSTAINABLE CREDITS EUR 104,02 2,0 7,4 22,2 5,7 3,9 0,9Duurzaam CANDRIAM SUSTAINABLE EURO CORPORATE BONDS EUR 306,90 2,1 7,8 19,8 6,0 4,3 0,8Passief ISHARES BARCLAYS EURO CORPORATE BOND ETF USD 133,56 0,2 US Dollar Gemengd PIMCO TOTAL RETURN BOND FD USD 16,87 4,1 5,6 20,4 8,7 3,7 0,9Gemengd SCHRODER US DOLLAR BOND FD USD 12,30 5,1 8,4 22,6 11,1 3,3 1,0Bedrijfsobligaties UBS CORPORATE BONDS USD USD 16,75 4,9 8,6 27,4 11,5 4,8 1,2 Azië Staatsobligaties ABERDEEN ASIA LOCAL CURRENCY SHORT DURATION BOND FD USD 6,97 5,0 4,2 9,3 7,5 5,0 1,4Gemengd SCHRODER ASIA LOCAL CURRENCY BOND FD EUR 98,01 2,3 9,0 7,0 0,9Geldmarkt Renminbi ALLIANZ RCM RENMINBI CURRENCY FD EUR 105,54 2,2 1,5 0,0 0,7Gemengd ABN AMRO ASIAN BONDS EUR 103,92 2,1 4,0 4,1 0,7 Opkomende landen Kern PIMCO EMERGING MARKETS BONDS FD EUR 35,63 1,1 11,4 18,6 8,3 8,1 1,1Actief / Fundamenteel ABERDEEN SELECT EMERGING MARKETS BONDS EUR 134,07 1,2 11,9 17,9 8,1 8,9 1,3Westerse en lokale valuta UBS EMERGING ECONOMIES BONDS FUND USD 1.807,25 4,4 9,5 14,5 11,2 10,9 1,8Duurzaam PIMCO SOCIALLY RESPONSIBLE EMERGING MARKET BONDS EUR 11,95 1,2 11,6 16,1 8,4 7,7 1,2Total Return HSBC GLOBAL EMERGING MARKETS DEBT TOTAL RETURN EUR 10,50 0,9 7,7 5,2 0,9Passief BLACKROCK EMERGING MARKETS GOVERNMENT BOND INDEX EUR 100,16 4,4 15,3 15,0 0,2 High Yield Wereldwijd / Euro-hedged ROBECO HIGH YIELD FD EUR 25,78 0,7 8,9 33,5 4,4 6,8 1,1Wereldwijd / Euro-hedged SCHRODER GLOBAL HIGH YIELD FD EUR 37,43 1,0 11,0 30,8 5,6 6,6 1,3Europa FIDELITY EUROPEAN HIGH YIELD FD EUR 10,33 0,8 11,2 38,7 5,8 7,4 1,4US Dollar FIDELITY US HIGH YIELD FD EUR 12,10 1,3 10,1 28,2 5,5 6,4 1,4US Dollar / Korte looptijd AXA US SHORT DURATION HIGH YIELD FD EUR 91,57 0,1 3,7 15,0 1,4 2,8 1,1Korte looptijd / Euro-hedged MUZINICH SHORT DURATION HIGH YIELD FD EUR 118,31 0,3 2,9 15,2 1,3 2,7 1,5US Dollar / Passief ISHARES USD HIGH YIELD CAPPED BONDS ETF GBP 68,58 4,7 9,6 9,7 0,5Wereldwijd / Passief ISHARES GLOBAL HIGH YIELD BOND ETF USD 105,43 3,4 10,0 7,8 0,5 Converteerbare obligaties Wereldwijd / Kern BNP PARIBAS CONVERTIBLE WORLD FD EUR 122,93 -1,6 8,7 23,3 2,0 6,2 1,5Waarde JUPITER GLOBAL CONVERTIBLES EUR 11,69 -0,7 5,4 18,3 0,8 5,2 2,0Actief / Fundamenteel BLUEBAY CONVERTIBLE BOND FD USD 104,28 3,6 8,4 2,0Europa AMUNDI CONVERTIBLE EUROPE EUR 99,94

Onroerend goed Wereldwijd HENDERSON GLOBAL PROPERTY EQUITIES USD 15,81 5,7 14,4 43,6 15,1 15,3 1,2Wereldwijd / Passief BLACKROCK DEVELOPED REAL ESTATE INDEX FD EUR 11,22 6,7 19,4 18,8 0,3Europa PETERCAM SECURITIES REAL ESTATE EUROPE EUR 262,74 4,8 27,9 49,1 18,4 11,6 1,8Europa HENDERSON EUROPEAN PROPERTY EQUITIES EUR 26,80 3,4 31,0 60,0 18,2 12,3 1,3Wereldwijd / Passief ISHARES DEVELOPED MARKETS PROPERTY YIELD ETF EUR 18,65 7,4 21,7 51,0 22,7 11,6 0,6 Grondstoffen Passief BARCLAYS ROLL YIELD COMMODITIES FD EUR 89,56 -0,2 0,7 8,3 0,2Passief LYXOR ETF COMMODITIES CRB EUR 20,71 -1,0 0,3 -8,9 8,3 10,6 0,4Goud SOURCE PHYSICAL GOLD ETC USD 126,91 7,3 -8,0 -23,4 12,3 19,0 0,3 Hedge Funds Multimanager, multistrategie LYXOR DYNAMIC STRATEGY FD EUR 103,26 0,6 6,6 8,5 1,4 3,9 1,3Multimanager, multistrategie PICTET MOSAIC FD EUR 77,85 0,3 5,5 12,3 0,6 1,6Multimanager, multistrategie EDM ROTHSCHILD PRIFUND ALPHA UNCORRELATED EUR 198,21 -0,6 5,6 11,8 0,3 2,9Long/short Equity PICTET SELECT GLOBAL LONG/SHORT EQUITY EUR 100,00

OBLIGATIES

ALTERNATIEVE BELEGGINGEN

Structuur in de financiën Dienstverlening voor bestuurders, partners, commissarissen en andere drukbezette klanten(zie special bij deze uitgave)

Volg onsABN AMRO MeesPierson is te volgen op Twitter. Kijk hiervoor op twitter.com/aa_meespierson


9

AEGON KOPEN ▲

Indien uw belangstelling is gewekt door de beschrijving van deze fondsen, raden wij u aan de brochure of het prospectus van deze fondsen te lezen, alvorens u besluit in deze fondsen te beleggen. Hierin treft u relevante informatie aan over onder meer de werking, de risico’s, de kosten en de verhandelbaarheid van deze fondsen.

PICTET SELECT GLOBAL LONG/SHORT EQUITY FONDS

BGF WORLD HEALTHSCIENCE FONDS

ALLERGAN HOUDEN =

dec

06

dec

07

dec

08

dec

12

dec

10

dec

11

dec

09

dec

13

Koersverloop Aegon

2

16

6

4

10

14

8

12

€

dec

06

dec

07

dec

08

dec

12

dec

10

dec

11

dec

09

dec

13

Koersverloop Allergan

20

180

160

60

40

100

140

80

120

$

BGF World Healthscience Fonds€

aug

10

aug

11

aug

12

aug

13

aug

14

aug

09

80

260240220200180160140120100

Inde

x: 3

1 au

gust

us 2

009

= 1

00

BenchmarkRendement

Geografische weging

Verenigde Staten

Europa

Azië en overig

Verschillende factoren spelen ver-zekeraar Aegon in de kaartFinanciële bescherming en vermo-gensopbouw zijn de kernproducten van Aegon. Ruim 80 procent van de omzet komt uit deze kernactiviteiten, zoals levensverzekeringen, pensioenen en spaar- en beleggingsproducten. De groep houdt zich ook bezig met onge-vallen-, ziektekosten- en schadeverze-keringen. Aegon is vooral actief op het Amerikaanse continent, in Nederland en in het Verenigd Koninkrijk. Daar-naast richt het concern zich op een aantal groeiregio’s, waaronder Oost-Europa en Azië. De verzekeraar rap-porteerde tweedekwartaalcijfers die in lijn waren met de marktverwachtin-gen. De markt maakte zich echter zorgen over de door Aegon geschatte levensverwachting van Amerikanen. Deze zorgen lijken overtrokken en

Het Amerikaanse bedrijf Allergan is een sterk gediversificeerde aan-bieder van farmaceutische en me-dische producten. Het succes van Allergan is grotendeels te danken aan cosmetische medica-menten zoals Botox. De laatste tijd komt de nadruk echter meer te liggen op therapeutische toepassingen. Zo blijkt Botox ook zeer effectief in pijn-bestrijding. Het bedrijf heeft tevens een sterke positie op het gebied van de optometrie (oogziekten). Allergan is zeer innovatief en heeft een goedge-vulde portefeuille met nieuwe produc-ten in een vergevorderde testfase. De balans is zeer sterk en het concern heeft een groot cash-genererend ver-mogen. Meer dan 40 procent van de omzet van Allergan is afkomstig van buiten de Amerikaanse thuismarkt.

Aegon is op de goede weg. De verze-keraar voldoet aan zijn eigen strategie door groei te laten zien op verkoop-commissies en door de winstgevend-heid te verbeteren. Bovendien is het aandeel aantrekkelijk geprijsd met een koers-winstverhouding van zeven maal de verwachte winst voor 2015. Drie zaken kunnen het aandeel een duw in de rug geven op de beurs. De onder-neming gaat voor 400 miljoen euro eigen aandelen inkopen, de Franse en Canadese activiteiten worden afgesto-ten en het concern profiteert van een sterker wordende dollar. Aegon krijgt een koopadvies.

ABN AMRO analist: Jan Willem KnollABN AMRO aandelenexpert: Ralph Wessels

De gunstige eigenschappen worden weerspiegeld in een hoge waardering. Het beursfonds wordt verhandeld voor twintig maal de geschatte winst per aandeel voor 2016. Daar staat tegen-over dat de winstgroei op middellange termijn volgens recente uitspraken van het management meer dan twintig procent per jaar kan bedragen. Het Canadese bedrijf Valeant heeft in het voorjaar een bod op de aandelen Al-lergan gedaan. Dit werd niet door het management geaccepteerd, maar in december 2014 wordt hier verder over gesproken. Het aandeel krijgt een hou-denadvies.

Morningstar analist: Damien ConoverABN AMRO aandelenexpert: Edith Thouin

Profiteren van de sterke dollar

Innovatieve medicamenten

Het BGF World Healthscience Fonds belegt in bedrijven die ac-tief zijn op het vlak van gezond-heidszorg. Die benadering is een stuk breder dan bij veel vergelijkbare fondsen, die een groot deel van de portefeuille inrui-men voor aandelen uit de farmacie- en biotechnologiesector. Hoewel het BGF World Healthscience Fonds ook in deze sectoren belegt, wordt er daarnaast geïnvesteerd in onderne-mingen die zich richten op de ontwik-keling van medische apparatuur of op het aanbieden van zorgdiensten. De portefeuille bestaat uit zeventig

Brede aanpak voor veelbelovende sector

dezelfde aanpak. Het fonds komt het beste tot zijn recht in een bredere portefeuille van beleggers die willen inspelen op toenemende uitgaven aan de gezondheidszorg.

Analist: Dennis Biersterveld

ISIN-code:LU0122379950Benchmark:MSCI World Health Care IndexFondsmanagers:Erin Xie en Tom Callen

Rendement:(jaargemiddelde):1 jaar: 29,81%3 jaar: 27,05%5 jaar: 19,93%

tot 120 aandelen van zowel grote als kleine bedrijven. Het zwaartepunt ligt op Amerikaanse ondernemingen, die circa tachtig procent van het fonds-vermogen vormen. Fondsbeheerders Erin Xie en Tom Callen letten bij de aandelenselectie onder meer op gun-stige trends binnen de subsector, ruimte voor meevallers bij de ontwik-keling van nieuwe medicijnen en pro-ducten en op een versnellende winst-groei. Hoewel Xie en Callen pas sinds april 2011 aan het roer staan bij het BGF World Healthscience Fonds, werken ze al ruim tien jaar succesvol samen bij een Amerikaans fonds met

Het Zwitserse Pictet heeft een zeer goede naam opgebouwd op het vlak van multimanagerfond-sen. Dit zijn fondsen die beleggen in een aantal verschillende hedgefondsstra-tegieën. Het in augustus van dit jaar gelanceerde Pictet Select Global Long/Short Equity Fonds is de meest recente toevoeging aan de fondsen-range. De strategie van het fonds is erop gericht om circa tweederde van de opwaartse bewegingen van de MSCI World Index mee te pakken en slechts eenderde van de neerwaartse bewegingen. Het fonds doet dit door te beleggen in drie verschillende aan-delenstrategieën (long/short, markt-neutraal en inspelen op fusies/over-

naar een manier om hun aandelen-portefeuille beter te spreiden. Het fonds kan ook een rol spelen in por-tefeuilles van obligatiebeleggers die op zoek zijn naar mogelijkheden om ondanks de lage rentestand toch uit-zicht te houden op een redelijk ren-dement.

Analist: Olivier Couvreur

Nieuw fonds van bekende partij

ISIN-code:LU1074075299Benchmark: n.v.t.Fondsmanager:Beleggingsteam

Rendement:(jaargemiddelde):1 jaar: n.v.t.3 jaar: n.v.t.5 jaar n.v.t.

names). Deze stijlen kenmerken zich doordat ze niet volledig afhankelijk zijn van het beursklimaat voor het behalen van een aantrekkelijk rende-ment. Beleggers kunnen wekelijks in het fonds handelen, terwijl dat bij veel andere hedgefondsstrategieën slechts eenmaal per maand of per drie maan-den is. Hoewel het fonds nog nauwe-lijks een trackrecord heeft opge-bouwd, is het beleggingsproces vergelijkbaar met dat van andere suc-cesvolle multimanagerfondsen van de Zwitserse vermogensbeheerder. Door het meer defensieve risicoprofiel ten opzichte van traditionele aande-lenfondsen is het Pictet Select Global Long/Short Equity Fonds een goede keuze voor beleggers die op zoek zijn

De opinies kunnen tussentijds wijzigen. Informeer bij de private banker of kijk op Internet Bankieren voor de meest actuele opinies.

KOERSDOEL/FAIR VALUE € 7,00

KOERSDOEL/FAIR VALUE $ 175,00

ONDERNEMENDE GEESTEN

Sterke balans Allergan, aanbieder van onder meer Botox, is ook sterk op het gebied van oogziekten



10

LUISTEREN ‘Mijn werk binnen de stichtingen be-staat vooral uit het luisteren en vragen stellen. Het brengt een interessante dynamiek teweeg als we met mensen over mogelijke samenwerking praten. Zij vragen dan wat wij willen. Maar dat is voor ons in eerste instantie min-der relevant. Je kunt volgens mij veel meer bereiken door aan anderen te vragen: hoe kan ons werk jouw missie sneller, anders of beter helpen berei-ken? Dan praat je vanuit wat er nodig is om het doel te bereiken. Neem laag-geletterdheid helpen verminderen en voorkomen in Nederland en daarbui-ten. Door steeds vanuit deze grond-houding te denken, werken we nu samen met meer dan 400 organisaties en waren er tijdens de laatste Week van de Alfabetisering 3.800 activitei-ten in het hele land. Tien jaar geleden was er niets.’

VERBINDEN‘Ik houd van vooruitgang en die bereik je niet in je eentje. Daarom werken we zo veel mogelijk samen met anderen. Het gaat er om initiatieven met elkaar te verbinden – ook als dat niet voor de hand ligt. Binnen Waterspaarders – dat we vanuit de Missing Chapter Foundation coördineren (een lande-lijke beweging om energie te besparen door iedereen aan te zetten tot maxi-maal 5 minuten douchen red.) – doen inmiddels 13 organisaties mee. We bereiken tienduizenden kinderen en volwassenen.’

WAAROM-VRAAG‘Duurzaamheid had door mijn opvoe-ding en advieswerk altijd al mijn inte-resse. Een krantenbericht was de aan-leiding om de charitatieve stichting de Missing Chapter Foundation op te richten. Ik las dat de Russen een vlag op de Noordpool hadden geplaatst. Een vlag op de bodem van de zee, zo´n vierduizend meter onder het ijs. Ik vroeg me af waarom. Juist het Noord-poolgebied is in feite eigendom van ons allemaal, omdat het zoveel invloed heeft op de rest van de planeet. De waarom-vraag is een eigenlijk een morele vraag, die bij heel veel vraag-stukken relevant is. Juist kinderen stel-len als geen ander vragen die - vaak onbedoeld – de kern van een probleem raken. Dus nu brengen we besluitvor-mers in contact met die denkkracht. De directe en indirecte resultaten zijn verbluffend.’

RAAD VAN KINDEREN ‘De niet-cynische vragen van kinderen zetten volwassenen aan het denken. Dat is de oorsprong van de Raad van Kinderen: een frisse blik op strategi-sche dilemma’s van de organisaties. Precies zoals een Raad van Commis-sarissen, maar dan vanuit een ander perspectief. Een gift van een vermo-

echte wereld en hoe we met elkaar en de aarde omgaan. Hij is net als kinde-ren nieuwsgierig en stelt veel waarom-vragen. Het boek is een anker voor de kinderen om samen met volwassenen te praten over duurzaamheid. En de vragen van de kinderen zetten volwas-senen aan het denken.’

IMPACT‘Ik zie de twee stichtingen die ik heb opgericht als een instrument om een doel te dienen, niet als een doel op zich. Daarom moet je als persoon en organisatie constant veranderen. Een pioniersfase vraagt om andere mensen en andere kwaliteiten dan wanneer er

Prinses Laurentien van Oranje (1966) vindt verfrissende manieren om haar doelen te bereiken. Ze zet zich binnen haar twee charitatieve stichtingen in om duurzaamheid en gelet-terdheid te bevorderen. ‘Filantropie gaat om sa-menwerken en de juiste vragen stellen.’

gensfonds maakte het mogelijk, naast bijdragen van organisaties zelf. Vanuit hun kinderlijke onbevangenheid stel-len de kinderen kwesties rond duur-zaamheid aan de orde waar wij niet eens over nadenken. Zo werd Shell-topman Ben van Beurden gevraagd hoe hij wist wanneer hij ‘genoeg’ had verdiend. Hij reageerde heel open, maar vond het lastig om de vraag te beantwoorden. Voor organisaties die serieus met de toekomst bezig zijn, zou het instellen van een eigen Raad van Kinderen vanzelfsprekend moeten zijn. De Raad van Kinderen is niet vrijblijvend: organisaties koppelen terug aan de kinderen wat er met de

adviezen van de kinderen gebeurt. Het is niet de bedoeling dat bestuurders hen aanhoren en vervolgens weer over gaan tot de orde van de dag. Daarom blijven we in contact met de bedrijven en laten we aan de kinderen zien welk effect hun opmerkingen hebben op de bedrijfsvoering.’ MR FINNEY ‘Het idee voor een kinderboek ont-stond toen ik zocht naar manieren om duurzaamheid op een andere manier onder de aandacht te brengen. Veel mensen zijn duurzaamheidsmoe. Mr Finney (een vismannetje dat diverse avonturen beleeft red.) gaat over de

al een basis is. Als organisatie moet je binnen het team en bestuur durven uitspreken wat er nodig is om het doel te dienen en daar naar handelen. Als mensen over hun eigen schaduw dur-ven springen kun je zoveel meer be-reiken. We kijken regelmatig naar het effect van onze inspanningen. Dat is ook een onderdeel van duurzaamheid. Boven-dien houdt het me scherp. Je kunt heel druk bezig zijn, zonder dat het impact heeft. De belangrijkste vraag is: wan-neer zijn we succesvol? Als je dat ant-woord scherp hebt, weet je wat je moet doen. Precies vanuit die vraagstelling ontstond de opschaling van de regio-nale en lokale aanpak van laaggelet-terdheid door Stichting Lezen & Schrijven, maar ook van de Raad van Kinderen van de Missing Chapter Foundation.’

CYNISME ‘Mijn werk voor de stichtingen maakt mijn leven leuker, luchtiger vooral. Het werken met kinderen dwingt je om net als zij praktisch te denken en uit te gaan van de mogelijkheden. Er mag geen licht zitten tussen wat je denkt, voelt en uitstraalt. Kinderen reageren daar direct op. Ook zij houden me scherp. Met cynisme heb ik niet veel.

Bij de start van Stichting Lezen & Schrijven waren sommige charita-tieve organisaties die zich met laag-geletterdheid bezighielden bang dat we geld bij hen weg zouden halen. Mijn doel was uiteraard het tegenover-gestelde: dat er veel meer vraag naar hun expertise zou komen. Dat heeft zich ook bewezen. Er is altijd geld voor goede initiatieven, maar dan moet wel glashelder zijn wat je probeert op te lossen.’

‘Vooruitgang bereik je niet in je eentje’

‘Mijn werk voor de

stichtingen maakt mijn leven leuker’

LAURENTIEN VAN ORANJELaurentien van Oranje zet zich al jarenlang in om duurzaamheid te vergroten, onder meer binnen haar eigen stichting Missing Chapter Foundation. Doel: het verbinden van kinderen en besluitvormers. De naam is een verwijzing naar de visie dat de blik van meerdere generaties een ontbrekend hoofdstuk is bij het oplos-sen van vraagstukken. Ze schreef drie kinderboeken over Mr Finney, die inmiddels in zeven talen zijn vertaald. Daarnaast is ze ere-voorzitter van de door haar opgerichte Stichting Lezen & Schrijven die zich inzet om laaggelet-terdheid in Nederland en de rest van de wereld te voorkomen en terug te dringen. De prinses hield de keynotespeech over haar werk op het recente filantro-pie event Van Idealen naar Impact van ABN AMRO MeesPierson. Dit event werd begin september georganiseerd voor bestuurders van charitatieve instellingen.

Prinses Laurentien van Oranje

TOEKOMSTVOORZIENING

Geven en terugvragen De mogelijkheden van een herroepelijke schenking


Nieuw Zwitsers fonds Het gerenommeerde Zwitserse Pictet lanceert een nieuw fonds



11

Over ABN AMRO MeesPiersonABN AMRO MeesPierson is een handelsnaamvan ABN AMRO Bank N.V. ABN AMRO Bank N.V. isgevestigd aan de Gustav Mahlerlaan 10 (1082 PP) teAmsterdam (Nederland). Het internetadres van ABNAMRO MeesPierson is abnamromeespierson.nl.

ABN AMRO Bank N.V. heeft een bankvergunningvan De Nederlandsche Bank N.V. en is opgenomen inhet register van de Autoriteit Financiële Markten (AFM)onder nummer 12000004. ABN AMRO Bank N.V. kanoptreden als:- aanbieder van betaal-, spaar- en kredietproducten;- bemiddelaar en adviseur van betaal-, spaar-, krediet- en

verzekeringsproducten;- beleggingsonderneming voor alle beleggingsdiensten,

beleggingsactiviteiten en nevendiensten.

Informatie over de klachtenregeling vanABN AMRO Bank N.V. en de geschilleninstantie waarbijABN AMRO Bank N.V. is aangesloten kunt u vinden opabnamro.nl/klachtenregeling of opvragen viatelefoonnummer 0900-0024 (€ 0,10 per minuut).

Op ABN AMRO Bank N.V. zijn het beleggers-compensatie-stelsel en het depositogarantiestelsel van toepassing.Meer informatiedaarover kunt u vinden op:abnamro.nl/garantieregeling of opvragen via telefoonnummer 0900-0024.

ABN AMRO Bank N.V. is ingeschreven in hetHandelsregister K.v.K. Amsterdam ondernummer 34334259.Het BTW-identificatienummer van ABN AMROBank N.V. is NL820646660B01.

Algemene DisclaimerDe in dit document aangeboden informatie is opgestelddoor ABN AMRO Bank N.V. en is bedoeld als informatiein algemene zin en is niet toegespitst op uw persoonlijkesituatie. De informatie mag daarom nadrukkelijk nietbeschouwd worden als een advies of als een voorstel ofaanbod tot 1) het aankopen of verhandelen van financiëleinstrumenten en/of 2) het afnemen van beleggingsdiensten noch als een beleggingsadvies. Beslissingen op basisvan de informatie uit dit document zijn voor uw eigenrekening en risico. De informatie en de voorwaardendie van toepassing zijn op door ABN AMRO Bank N.V.aangeboden financiële instrumenten en beleggingsdiensten verleend door ABN AMRO Bank N.V. kunt u vinden in deVoorwaarden Effectendienstverlening ABN AMRO N.V.en het Informatieblad EffectendienstverleningABN AMRO Bank N.V. die verkrijgbaar zijn viaabnamro.nl/beleggen.

Hoewel ABN AMRO Bank N.V. tracht juiste, volledige enactuele informatie uit betrouwbaar geachte bronnen aante bieden, verstrekt ABN AMRO Bank N.V. expliciet nochimpliciet enige garantie dat de aangeboden informatie in dit document juist, volledig of actueel is. ABN AMRO Bank N.V.aanvaardt geen aansprakelijkheid voor druk- en zetfouten.De in dit document opgenomen informatie kan worden

gewijzigd zonder voorafgaand bericht. ABN AMRO BankN.V. is niet verplicht de hierin opgenomen informatie teactualiseren of te wijzigen. ABN AMRO Bank N.V. en/of haaragenten of onderaannemers aanvaarden geen enkeleaansprakelijkheid ten aanzien van enige schade (metinbegrip van gederfde winst), die op enigerlei wijzevoortvloeit uit de informatie die u in dit document wordtaangeboden of het gebruik daarvan.

ABN AMRO Bank N.V. , of de rechthebbende, behoudt allerechten (waaronder auteursrechten, merkrechten, octrooienen andere intellectuele eigendomsrechten) met betrekkingtot alle in dit document aangeboden informatie (waaronderalle teksten, grafisch materiaal en logo’s). Het is niettoegestaan de informatie uit dit document te kopiëren of openigerlei wijze openbaar te maken, te verspreiden of te ver- menigvuldigen zonder voorafgaande schriftelijke toestem-ming van ABN AMRO Bank N.V. of rechtmatige toestemmingvan de rechthebbende. U mag de informatie in dit document wel afdrukken voor uw eigen persoonlijk gebruik.

US Person DisclaimerABN AMRO Bank N.V. (“ABN AMRO”) is geen geregistreerdeverzekerings- of bankinstelling zoals bedoeld in de federalewetgeving en de weten regelgeving van de afzonderlijkestaten van de Verenigde Staten van Amerika. Het isABN AMRO Bank N.V. daarom niet toegestaan financiëlediensten en/of producten, waaronder diensten en/of pro-ducten op het gebied van betalingsverkeer (waaronder hetaccepteren of het aanbieden tot het doen van stortingen),leningen, verzekeringen, hypotheken of creditcards aante bieden aan Amerikaanse ingezetenen [“US Persons” in

de zin van vorenbedoelde weten regelgeving].ABN AMRO Bank N.V. is niet geregistreerd als broker-dealeren investment adviser zoals bedoeld in respectievelijk deAmerikaanse Securities Exchange Act van 1934 en deAmerikaanse Investment Advisers Act van 1940, zoals vantijd tot tijd gewijzigd, noch in de zin van andere toepasse-lijke weten regelgeving van de afzonderlijke staten van deVerenigde Staten van Amerika. Tenzij zich op grond van dehiervoor genoemde wetten een uitzondering voordoet, is deeffectendienstverlening van ABN AMRO Bank N.V. inclusief(maar niet beperkt tot) de hierin omschreven producten endiensten, alsmede de advisering daaromtrent niet bestemdvoor Amerikaanse ingezetenen [“US Persons” in de zinvan vorenbedoelde weten regelgeving]. Dit document ofkopieën daarvan mogen niet worden verzonden of meege-bracht naar de Verenigde Staten van Amerika of wordenverstrekt aan Amerikaanse ingezetenen.Onverminderd het voorgaande is het niet de intentie dein dit document beschreven diensten en/of producten teverkopen of te distribueren of aan te bieden aan personenin landen waar dat ABN AMRO Bank N.V. op grond vanenig wettelijk voorschrift niet is toegestaan. Eenieder diebeschikt over dit document of kopieën daarvan dient zelfna te gaan of er wettelijke beperkingen bestaan tegen deopenbaarmaking en verspreiding van dit document en/ofhet afnemen van de in dit document beschreven dienstenen/of producten en zodanige beperkingen in acht te nemen.ABN AMRO Bank N.V. is niet aansprakelijk voor schade alsgevolg van diensten en/of producten die in strijd met dehiervoor bedoelde beperkingen zijn afgenomen.

COLOFON & DISCLAIMERFinancial FocusEen uitgave van ABN AMRO MeesPierson Nummer 40, oktober 2014Voor vragen of suggesties kunt u contact opnemen met uw private banker of ABN AMRO MeesPiersonRedactie Financial Focus (HQ6053) Postbus 283, 1000 EA [email protected] Redactie: Masha Bril, Ramona Chang, Gordon Doull, Hedwig Florijn, Renate Hilberink, Jacques Hogerwerf, Els Mannaerts, IJda Ockers, Michiel Pekelharing, Annemarie Rosebeek, Cleo Scheerboom, Irene Schoemakers, Alexander Schlangen, Mirjam Streefkerk, Ben Steinebach, Natasja van ZanenVormgeving: Sven van PelBeeld: Getty Images, Maurice Johan, Adrie Mouthaan, Frank RuiterPrepress: Grafimedia, Amsterdam

Dit jaar kwam er een einde aan de mogelijkheid om de ‘gouden handdruk’-ontslagvergoeding op te nemen in een stamrecht

Stamrecht: opnemen of niet?Klanten voelen mogelijk druk om dit jaar een be-langrijke keuze rond hun gouden handdrukstam-recht te maken. Uitkeren van het kapitaal is dit jaar aantrekkelijk, maar niet voor iedereen.

Dit jaar kwam er een einde aan de mogelijkheid om de ontslagvergoe-ding te storten in een stamrecht. Be-staande stamrechten kunnen onder de oude voorwaarden wel worden voortgezet. De wet biedt bezitters van zo’n stamrecht vanaf dit jaar twee mogelijkheden. Het kapitaal in het stamrecht kan namelijk (binnen een bv of bij een bank of verzekeraar) in een keer worden opgenomen zonder fiscale sancties. Maar het kan ook in gedeeltes. Daarnaast kan dat - zoals voorheen - in de vorm van perio-dieke uitkeringen. Uiterlijk in het jaar waarin de stamrechthouder de AOW-gerechtigde leeftijd bereikt, moeten er periodieke uitkeringen worden aangekocht. Dit jaar geldt een tijde-lijke regeling om opname van de stamrechten en als gevolg daarvan de economie te stimuleren. Wie nog dit jaar het volledige stamrecht opneemt, betaalt geen inkomstenbelasting over 100 procent van de aanspraak, maar slechts over 80 procent ervan.

AFWEGINGENHet vroegtijdig opnemen van het ka-pitaal is overigens niet altijd aantrek-kelijk, zegt pensioenexpert Masha Bril van ABN AMRO MeesPierson. Wie de rekensom maakt, moet zowel naar zijn persoonlijke als zijn finan-ciële wensen kijken. ‘Zo moet je de

belastingdruk nu en later met elkaar vergelijken. Laten we als voorbeeld Gerard nemen. Hij heeft nu een be-lastbaar jaarinkomen van 140.000 euro en wil op zijn 60ste stoppen met werken. Hij heeft dan in de periode van zijn 60ste tot zijn ouderdomspen-sioen ingaat geen ander inkomen. Over de uitkeringen uit het stamrecht betaalt hij in die periode ongeveer 37 procent belasting. Kiest hij ervoor om het stamrecht nu al uit te laten keren, dan wordt het kapitaal belast met 52 procent belasting. Als je rekening houdt met de 80%-regeling dit jaar, komt dat uit op een tarief van onge-veer 42 procent. In zijn geval kan het dus gunstiger zijn om niet voor uit-kering in dit jaar te kiezen. Ook speelt de vermogensrendementsheffing een rol in de vergelijking. Vermogen in

een stamrecht is traditioneel vrijge-steld van deze belasting. Wie ervoor kiest het bedrag (deels) op te nemen, moet er rekening mee houden dat de komende jaren over het nettobedrag 1,2 procent vermogensrendements-heffing wordt geheven.

ZORGVERZEKERINGSWETDaarnaast heeft opname ook effect op de premie zorgverzekeringswet (Zvw). Iedere Nederlander betaalt deze premie over een deel van zijn inkomen. Bril: ‘Jaarlijks betaal je over maximaal 51.414 euro (2014) van het inkomen een Zvw-bijdrage van 5,4 procent. Wordt er in een jaar een hoger bedrag uitgekeerd, dan hoef je dus niet over het volledige bedrag een Zvw-bijdrage te betalen. Keer je het stamrecht in gedeeltes uit? Dan is het

mogelijk dat je per saldo over het ge-hele stamrecht een bijdrage Zvw moet betalen, als het jaarlijkse inkomen onder de genoemde grens blijft.’

OVERLIJDENBril: ‘Houd ook rekening met de situ-atie bij overlijden. Als de bezitter van het stamrecht komt te overlijden na

de opname van het stamrechtkapitaal, dan betalen de erfgenamen erfbelas-ting over het nettobedrag. Zit het geld nog in het stamrecht, dan zal dit ka-pitaal in de regel bij overlijden naar de partner overgaan. De partner be-taalt bij stamrechten die zijn ontstaan vanaf 1995 onder voorwaarden geen erfbelasting. Heeft de eigenaar van het stamrecht geen partner of kinde-ren onder de 30, dan gaat de uitkering bij overlijden naar de de bv of verze-keraar waar het stamrecht is onder-gebracht. Staat het stamrechtgeld bij een bank? Dan valt het netto bedrag in de nalatenschap.’

PERSOONLIJK In de praktijk is het meestal de per-soonlijke situatie die de doorslag geeft, weet Bril. Bijvoorbeeld als het stamrecht een pensioentekort in de toekomst moet oplossen. Dan kan het laten doorlopen ervan aantrekkelijk zijn, omdat de eigenaar van het stam-recht wellicht te zijner tijd in een lager belastingtarief valt. Zolang het kapi-taal in het stamrecht zit, is het vrij-

gesteld van vermogensrendements-heffing. Veel mensen zullen naar verwachting kiezen voor het opnemen van een deel van het kapitaal. Bril: ‘Je kunt dan weliswaar geen gebruikma-ken van de 80%-regeling omdat je niet het hele bedrag in één keer op-neemt, maar je kunt wel de jaren waar geen of weinig inkomen is “opvullen”.

Gedeeltelijke afkoop zorgt voor veel flexibiliteit. Over het deel van het gouden handdrukstamrecht dat nog niet is uitgekeerd, is geen vermogens-rendementsheffing verschuldigd.’ De private banker kan helpen bij het maken van de juiste keuze in de eigen situatie.

Dit jaar geldt een tijdelijke regeling om opname van de stamrechten te stimuleren

OVERWEEG MIDDELINGDe uitkering van het (gehele) stamrecht kan het belastbaar inkomen in één specifiek jaar flink verhogen. Doordat de inkomstenbelasting een progressief karakter kent – hoe hoger de bedragen hoe hoger de belasting – kan dit zorgen voor een hoge belastingheffing in dat jaar. Overweeg dan om te middelen, zegt Masha Bril. Bij middelen wordt de fiscus verzocht uit te gaan van het gemiddelde inkomen over de laatste drie jaren. Zo wordt het eenmalig hoge inkomen gespreid en kan optimaal gebruik worden gemaakt van de tarief-verschillen.

‘Mr Finney stelt waarom-vragen’ Laurentien van Oranje over haar boeken



12

EVEN VOORSTELLEN 7 directeuren over hun familiebedrijf

Al 155 jaar bestaat het bedrijf van Gerard van der Kleij. Toen zijn vader in 1987 plots overleed, ging hij samen met zijn moeder de directie vormen. Twee jaar later ging hij alleen verder en besloot zich toen volledig te gaan richten op horeca.

Naam: Gerard van der Kleij (52)Woonplaats: De MeernBedrijf: Van der Kleij Textielverzorging

Bestaat sinds: 1859Generatie: 4

Dit jaar is het precies 150 jaar geleden dat Weduwe Joustra begon met het maken van Beerenburg. Inmiddels is het de op twee na grootste producent ervan in Nederland. ‘Je moet dit alleen doen als je het echt heel leuk vindt’, zegt Heleen Sonnenberg.

Naam: Heleen Sonnenberg (43)Woonplaats: SneekBedrijf: Weduwe Joustra & Zn.


Jan Tichelaar studeerde in Delft en ging daarna bij Hoogovens werken. Hij was absoluut niet van plan om het familiebedrijf in te gaan. Tot de interim-opvolger van zijn vader bij hem aanklopte toen er perikelen waren in het bedrijf.

Naam: Jan Tichelaar (52)Woonplaats: TirnsBedrijf: Koninklijke Tichelaar Makkum


Zijn opa richtte Sligro op, daarna waren er twee ooms directeur en in 2008 nam Koen Slippens de voorzittershamer van het Veghelse bedrijf over. ‘Mijn eigen opvolger hoeft niet ten koste van alles familie te zijn, maar bij all things even zou het natuurlijk fantastisch zijn.’

‘Eigenlijk zijn wij exotische boeren’, zegt Alex van Hooff. Hij nam Burgers Zoo over van zijn ouders, hij runt de dierentuin samen met zijn vrouw en hij woont op het ‘erf’. Van Hooff investeert niet langer professioneel in beleggingsfondsen, maar in de toekomst van de natuur.

Naam: Koen Slippens (47)Woonplaats: VeghelBedrijf: Sligro Food Group

Naam: Alex van Hooff (42)Woonplaats: ArnhemBedrijf: Koninklijke Burgers Zoo



Reynier van Bommel vormt samen met zijn broers Floris en Pepijn de directie van Van Bommel Schoenen. Pas op zijn 22e, tijdens de vader-zoondag van zijn studentenvereniging, sprak Reynier van Bommel voor het eerst met zijn vader over zijn eventuele toetreding tot het familiebedrijf.

Naam: Reynier van Bommel (41)Woonplaats: OisterwijkBedrijf: Van Bommel Schoenen


Op zijn twaalfde vertelde Henri Stoelman zelfs aan de schooldokter dat hij later het familiebedrijf wilde overnemen. Hij ging toen al regelmatig met zijn vader mee naar klanten. In 1992 nam hij Stoelman Papierrecycling over van zijn vader en twee ooms.

Naam: Henri Stoelman (51)Woonplaats: HeemstedeBedrijf: Stoelman Papierrecycling Haarlem


1 32

54

6 7

1Alex van Hooff‘Mijn ouders hebben mij nooit gevraagd of ik hen

wilde opvolgen, het was mijn eigen keuze. Ik werkte op mijn 27e als beleggingsadviseur en dacht: als ik nog met mijn ou-ders wil samenwerken en van ze wil leren, moet ik terug naar huis gaan. Dat heb ik gedaan. Mijn kinderen groeien op in de dierentuin en krijgen dus veel mee. Ik hoop dat een van hen me wil opvolgen, maar ik zal ze zeker niet pushen.’

2Jan Tichelaar‘Het bedrijf was op sterven na dood en ik denk dat ik

me onbewust toch verantwoor-delijk voelde. Ik ging in gesprek met de interim-opvolger van mijn vader. Nu ben ik 25 jaar verder, gaat het een stuk beter met het bedrijf en ben ik zelf in gesprek met een opvolger. Dat wordt geen familie. Mijn kinde-ren zijn twintigers, die zijn met heel andere dingen bezig en ik wil ze niet onder druk zetten. Het maakt me oprecht ook niets uit: het gaat mij om het voort-bestaan van het bedrijf.’

3Gerard van der Kleij‘Toen ik begon, deden we vierduizend kilo was per

week, nu is dat zo’n vierhon-derdduizend kilo. Op onze nieuwe locatie kunnen we straks wekelijks een miljoen kilo was verwerken. Mijn opvolging werkt al in het bedrijf: mijn zoon van 24 neemt nu de leiding over als ik met vakantie ben en dat gaat erg goed. Ook mijn andere zoon heeft ambitie. Ik heb ze nooit gepusht; ze wilden als kind al in het bedrijf komen werken.’

4Reynier van Bommel‘Hartstikke leuk en aardig als je in de zaak wilt ko-

men,’ zei mijn vader, ‘maar ik stop over vier jaar met werken en wil minimaal twee jaar met je samenwerken.’ Ik ben toen gestopt met mijn studie, heb

twee jaar in het buitenland ge-werkt bij allerlei schoenwinkels en -fabrikanten en ging vervol-gens het bedrijf in. Samenwer-ken met mijn broers gaat heel goed, we vertrouwen elkaar volledig en willen dezelfde kant op met het bedrijf.’

5Koen Slippens‘Mijn vader heeft nooit voor Sligro gewerkt en ook

ik had nooit het plan om dat te gaan doen. Tot ik in 1998 werd gevraagd - ik zat toen nog bij Unilever. Ik had eerst twijfels, maar de cultuur van een fami-liebedrijf, gecombineerd met de governance en discipline van een beursgenoteerd bedrijf, vind ik heel prettig. Dat ik mag werken in het bedrijf dat mijn opa heeft opgericht, is voor mij de slagroom op de koffie.’

6Heleen Sonnenberg‘Ik had een leuke studietijd en daarna een prima baan

in Den Haag. Ik miste Friesland en daarom kwam ik terug. Ik begon bij mijn vader in de zaak en ik bleef rondkijken naar an-der werk. Ik was niet van plan de zaak over te nemen, maar al snel zag ik dat er binnen dit be-drijf veel meer gebeurde dan ik dacht. Daarom ben ik gebleven en heb ik in 2002 zelfs het be-drijf van hem overgenomen. Mijn vader is nog steeds mijn sparringpartner.’

7Henri Stoelman‘Bedrijfsopvolging vanuit de familie was niet per se

nodig, vond de generatie boven mij. Vandaar dat ik op mijn 25e ergens anders ging werken. Op mijn 29e, ik was toen verkoop-directeur, werd ik toch ge-vraagd. Na flinke onderhande-lingen kon ik het bedrijf overnemen. Met mijn opvol-ging ben ik ook al bezig: mijn middelste zoon is twintig, zit op bedrijfsuniversiteit Nijenrode en wil graag in het bedrijf. Ho-pelijk denkt hij daar over vijf jaar nog steeds zo over.’

pagina 3 abn amro meespierson. 40€¦ · matroeskja, maar dan boordevol tech - nische...

Documents