pô ý, ðzññ$þ'0ð+ðhxó óð1ô0 ð) ðwð ý, þ$ó+ð(ô ðpô(ÿýðz* ó

کودکان با اختلال هیجانی _ رفتاری )مطالعه‌تک‌بررسی( کنش های اجرایی و همدلی کودک بر اثربخشی درمان تعامل والد _

59 سال بیـست و یکم، شـماره 2 ـــ پـیاپی ۱۶2

۱خــــــــــــــــــــــرداد و تــــیـــــــــر ۴ ۰ ۰

کودکان کنش های اجرایی و همدلــیݡ اثربخشیݡ درمان تعامل والد-کودک بر با اختلال هیجانـــی-رفتاری )مطالعه‌تک‌بررسی(

گیلان، رشت، انسانی، دانشگاه استثنایی، دانشکده علوم کودکان آموزش و روان شناسی ارشد کارشناسی بیگم‌حسینی،‌ ‌ ساناز □ایران

ایران گیلان، رشت، انسانی، دانشگاه گروه روان شناسی، دانشکده علوم استادیار، رضا‌سلطانی‌شال،‌ □ایران گیلان، رشت، انسانی، دانشگاه روان شناسی، دانشکده علوم گروه دانشیار، عباسعلی‌حسین‌خانزاده*،‌ □

چکیدهکودکان با اختلالات هیجانی رفتاری، به دلیل مواجه با آسیب های روان شناختی دچار اختلال در حیطه های زمینه‌و‌هدف: بررسی هدف با پژوهش این تعاملی، و والدگری سبک با همدلی و اجرایی کنش های ارتباط به توجه با می شوند. مختلف

کودکان دارای اختلال هیجانی رفتاری انجام شد. کنش های اجرایی و همدلی اثربخشی درمان مبتنی بر تعامل والد_کودک بر

کودکان پسر با اختلال هیجانی رفتاری استان روش: پژوهش حاضر از نوع تک آزمودنی با طرح A-B-A است. جامعه آماری، که در ارزیابی قزوین در سال 1398و نمونۀ پژوهش شامل 3 نفر از دانش آموزان پسر مشغول به تحصیل در مقطع اول ابتدایی چـندبعــدی، دارای اخــتلال تشـــخیص داده شده بودند، با نمــونه گیــری هـدفمــند انتخاب شدند. جلسات درمــانی 12 جلســه کودک کودک برگزار شد. ابزار پژوهش، پرسشنامۀ فهرست رفتاری 1 ساعتۀ هفتگی بر اساس برنامه مداخلۀ مبتنی بر تعامل والد روش با نمودار، رسم از بعد که بود کودکان همدلی پرسشنامۀ و کولیج، اجرایی کنش های پرسشنامۀ والدین، فرم آخنباخ

کمک درصد بهبودی و روند تغییرات، اثربخشی متغیر مستقل بر وابسته بررسی و تحلیل شد. تحلیل دیداری آماری و با

مراحل در همدلی بهبود و اجرایی کنش های نارسایی کاهش به آزمودنی 3 هر در مداخله این که داد نشان یافته‌ها: مداخله و پیگیری منجر شد.

اجرایی کنش های نقص کاهش و همدلی ارتقاء همچنین و رفتاری هیجانی اختلالات بهبود در درمان این نتیجه‌گیری: قابلیت توانبخشی و آموزش برای درمان های اصلی در حوزه به عنوان یک روش مکمل بنابراین مؤثر است، اختلالات آن در

استفاده دارد.

کنش های اجرایی، همدلی کودک، کلیدی: اختلال هیجانی رفتاری، تعامل والد _ واژه‌های‌

* Email: [email protected]

۷۰ نوع مقاله: پژوهشی ● صفحات ۵۹ -

[ D

ownl

oade

d fr

om e

xcep

tiona

ledu

catio

n.ir

on

2021

-12-

13 ]

1 / 12

http://exceptionaleducation.ir/article-1-2324-fa.html


سال بیـست و یکم، شـماره 2 ـــ پـیاپی ۱۶2 60

ـــ رفــــــتاری ـ ویــــــــــژه نامـــــه اخــــــتلالات هـــیـجانـــــــیݡ

مــه مــقـد

پاسـخ های بـه کـودکان در هیجانی-رفتـاری1 اخــــــتلالات بـا هنجارهـای فرهنگـی، سـنی و قومـی هیجانـی رفتـاری متفـاوت تحصیلـی و ارتباطی-اجتماعـی عملکـرد در اختـلال موجـب کـه کنـد و بـه طـور فـرد شـده و دسـت کم در دو موقعیـت متفـاوت بـروز ســــازش توجـه2، نارسـایی مــــــثل اختلال هـا ســــایر بـا هم زمـان گفته می شــــود )1( و شامــــل نایافـــــــتگی و اســکیزوفرنی همراه شــــود، کلیـه رفتارهـای غیرعـادی، تکـراری و آزاردهنـده ماننـد ناخـن جویدن، دو در کـه اسـت پرخاشـگری تیـک و انگشـت مکیـدن مـو، کنـدن مقولـه برون نمـود و درون نمـود در فـرد مبتـلا طبقه بندی می شـود )2(. دانش آمـوزان بـه دلیل عوارض ناشـی از این اختـلال، قدرت یادگیری دچـار افـت تحصیلـی )3( و عملکـرد اجتماعـی

کمتـر و متعاقبـا و تمرکـز

ایـن نشـانه .)2( می گذارنـد برجـا را جبران ناپذیـری عواقـب و شـده گفتـن و دزدی شـروع و در سـنین بالاتـر کودکـی بـا دروغ اختـلال در که شـدیدتر شـده و بـه دزدی هـای بزرگ تـر و تجاوز منتهی می شـود بسـته بـه توانایـی شـناختی و جسـمانی و نمویافتگـی فـرد نشـانه ها در سـنین اولیـه تحـول

متفـاوت می شـود و ایـن مشـکلات معمـولا

کودکـی میانه تـا نوجوانی و سـال های پیـش از دبسـتان شـروع و در (8-1۵ سـالگی )شـدت می گیرنـد )4( و احتمـال رفتـار مجرمانـه و

اختـلال مصـرف مـواد در دوره بزرگسـالی را بـالا می بـرد )۵(.روانــــی و خانوادگـی اجتمــــاعی، فرهنگـی، شــــرایــط دلیـل بـه کـودکان در جوامـع مختلـف )6( و وجود کـم بـر زندگـی متفـاوت حاتعاریـف و ابزارهـای متفـاوت جهـت سـنجش، بـرآورد میزان شـیوع قابـل میـزان کـه گفتـه شـده ولـی )7( اسـت متفـاوت واقعـی، کـودکان سـنین مدرسـه دچار مشـکلات رفتاری هسـتند توجهـی از درون نمـود مشـکلات تفکیـک بـه اختـلالات ایـن شـیوع .)8(کـودکان ایرانی به 9/7 درصـد و برون نمـود 2۵/2 درصـد )9( و در کـودکان مقطـع اول ابتدایـی کـه در طورکلـی 23 درصـد )10( اسـت گـزارش شـده اسـت )2(. از مقاطـع دیگـر و 2/47 درصـد بیشـتر کـه کودکـی اسـت اختـلالات رفتـاری یکـی از چنـد اختـلال دوران کنش هـای اجرایـی3 بیشـترین آسـیب را دیـده اسـت )11(، در آن از مجموعـه ای کـه اجرایـی کنش هـای در نقـص نیـز پژوهش هـا فرآیندهـای عالـی شـناختی و وابسـته بـه سـاختار و عملکـرد لـوب پیشـانی اسـت و شـامل نگهداشـت، تغییرپذیـری یـک مجموعـه، مهـار تداخـل و تکانـه، مهـار پاسـخ و برنامه ریـزی و سـازمان دهی و

کاری )12( و توجـه و تمرکـز، مهـار هیجـان و افـکار و اعمـال حافظـه )13( اسـت را در افـراد بـا اختـلالات مختلـف نشـان می دهنـد )14 بسـیار دوره اجرایـی کنش هـای رشـد بـرای کودکـی دوره .)1۵ و کنش هـای اجرایـی بـا همدلـی حیاتـی اسـت )16(. ارتبـاط معنـادار کـه بـه تجربه و درک درسـت )17(، توانایـی هیجانـی مهمـی اسـت نمودهـای و تحـول کمـک می کنـد )18(. احسـاس طـرف مقابـل بسـزایی تأثیـر کـه فـرد شـروع می شـود زندگـی اوایـل از ایـن سـازه در زندگـی اجتماعـی دارد )19( و عـده ای فاقـد آن هسـتند )20(. و برون نمـود اختـلال و همدلـی بیـن منفـی ارتبـاط همچنیـن کـودکان و صفـات پرخاشـگری )21 و 22( و مشـکلات رفتـاری در ســـــنگدلی و اخـــــتلال هایی مــــثل فزون کـــنشی و اخـــتلال رفـــــتار

هنجـاری نیـز تأییـد شـده اسـت )23(.در والدگـری( )سـبک تأثیرگـذار مشـترک عامـل بـه توجـه بـا کنش هـای نقـص همدلـی )23( و ، رفتـاری )10( اختـلال ایجـاد محوریـت بـا درمانـی پژوهـش، ایـن در ،)24( کـودک اجرایـی کار برده اصـلاح سـبک والدگـری مبتنـی بـر تعامـل والد-کـودک4 بـه کـه بـر سـه دیدگاه نظری دلبسـتگی بالبی، یادگیـری اجتماعی شـده اسـکینر متکـی اسـت )2۵( کنشـگر بنـدورا و شرطی سـازی آلبـرت رفتـاری پیامدهـای و پیشـایندها بـا شناسـایی والدیـن آن کـه در گرفتن انتخابـی و توجه راهبردی کودکانشـان و بـا نادیـده نامطلـوب انضباطـی طرح هـای و پاداش هـا انـواع و کلامـی تشـویق های و کـودک را کـودکان، رفتارهـای کـردن مثـل محروم سـازی و جریمـه مهـار یـا تقویـت می کننـد )26(. ایـن مداخلـه توسـط شـیلا آیبـرگ۵ گـروه سـنی 4 تـا 7 سـاله و در خـارج تدویـن شـده و در ایـران روی گروه هـای سـنی زیـر 12 سـال بـا اختلال هـای متنـوع از ایـران روی در و )28 و27و 2۵( مختلـف فرهنگـی و قومـی اقلیت هـای در رفتـاری هیجانـی اختـلال بـا کـودکان مـادران روی بـر پژوهشـی تائیـد را درمـان ایـن اثربخشـی همگـی .)29( اسـت شـده اجـرا آمــــوزش هـــای اثربخـــشی بررسـی بـه کـه مــــطالعاتی کرده انـد. در گروه های مختلف کنش هـای اجرایی و همدلـی مختلـف بـر بهبـود کاهش مشـکلات پرداخته انـد، همگـی افزایـش معنـادار همدلی و

.)37-30( داده انـد نشـان را اجرایـی کنش هـای از مـــتشکل کشـــوری اینکـه عــــمده جمعیـت هـر بـه بـا توجــــه اخــتلال های شـیوع نـرخ افزایـش و اسـت نوجـــوانان و کـودکان الـــــزام و )39( ســـال افزایـش بـا کـودکان در رفتـاری _ هـــیجانی که درمان را جلوگیـری از انتقـال ایـن اختلال ها به مرحله بزرگسـالی

1. Emotional-behavioral disorder2. Attention dificit3. Executive function

4. Parent Children Interaction Therapy)PCIT(5. sheila Eyberg

[ D

ownl

oade

d fr

om e

xcep

tiona

ledu

catio

n.ir

on

2021

-12-

13 ]

2 / 12





سـخت و غیرممکـن می کنـد )38( و شـیوع دو برابـری ایـن اختـلال در پسـران نسـبت بـه دختـران )3(، همچنیـن نقـش تعیین کننـده سـلامت و تحصیلـی موقعیت هـای در مدرسـه، اول سـال های درمان هـای از اسـتفاده و برنامه ریـزی اهمیـت و کـودکان روانـی پژوهـش حاضـر زمینـه؛ ایـن در پژوهشـی و وجـود خـأ هدفمنـد کـودک بـا هـدف بررسـی اثربخشـی درمـان مبتنـی بـر تعامـل والـد - هیجانـی اختـلال بـا کـودکان همدلـی و اجرایـی برکنش هـای ایـن از کارآمـد اسـتفاده جهـت زمینـه ای تـا شـد انجـام رفتـاری کـردن مشـکلات پروتـکل درمانـی بـه منظـور پیشـگیری و حداقـل

کـودکان فراهـم شـود. ایـن

روش

اسـت. A-B-A طـرح بـا تک آزمودنـی نـوع از پژوهـش ایـن جامعـه آمـاری شـامل همـه دانش آموزان پسـر هفت سـاله با اختلال بـه تحصیـل در ابتدایـی مشـغول اول هیجانـی_ رفتـاری در مقطـع سـال تحصیلـی 99_ 98 شـهر قزویـن و والدیـن آنهـا بـود. در نمونـه یـک مرحلـه ای خوشـه ای نمونه گیـری صـورت بـه ابتـدا مقدماتـی ناحیـه از آمـوزش و پـرورش اسـتان قزویـن، سـپس یکـی از مـدارس و شـد انتخـاب تصادفـی شـکل بـه ناحیـه آن پسـرانه ابتدایـی در نمونه گیـری طریـق از آزمایشـی، نمونـه اولیـه غربالگـری بـرای کادر مدرسـه بـه وسـیله معرفـی ابتـدا بـر هـدف دسـترس و مبتنـی اول دبسـتان از دانش آمـوزان در حـال تحصیـل در مقطـع نفـر 60کـه نشـانه های ایـن اختـلال را داشـتند انتخاب شـدند و پرسشـنامه کـودک بـه مـادران آنهـا داده شـد. دانش آموزانـی فهرسـت رفتـاری کـه نمـره آنهـا بالاتـر از نمـره بـرش پرسشـنامه مذکـور بـود و همچنیـن کادر آموزشـی و مصاحبه درمانگر هم تائید شـده در معرفی معلم و کـه معیارهای ورود بودنـد، پـس از همگن سـازی، تعداد 3 نفرشـان کـه 1 نفـر بـا مشـکلات و خـروج پژوهـش را داشـتند انتخـاب شـدند بـا مشـکل هـم نفـر 1 و بـا مشـکلات درون نمـود نفـر 1 برون نمـود، اسـاس بـر نمونـه، تعـداد بودنـد. رفتـاری هیجانـی اختـلال کلـی

.)42-40( شـد انتخـاب قبلـی، تک بررسـی تجربـی طرح هـای

ابزار سنجش

عصـب آزمــــون کولیـج۱: اجرایـی‌ کنــش‌های‌ پرسشنامـــه‌ ‌■اخــــــتلال چندیـن تشـــــخیص جهــــت کـــولیــــج روان شـــناخـــتـــــی

تـا 17 سـاله کـودکان و نوجوانـان ۵ عصب شـناختی و رفتـاری در خرده مقیـاس دارای اختـلال هـر کـه گرفتـه قـرار اسـتفاده مـورد 19 بـا خرده مقیاس هـا ایـن از مـورد سـه مجزاسـت. و مشـخص کنش هـای اجرایی در سـه حوزه سـازمان دهی )8 گویـه بـه ارزیابـی سـؤال اول(، تصمیم گیری-برنامه ریـزی )8 سـؤال دوم( و بـازداری پاسـخ )3 سـؤال آخـر( می پـردازد. آزمـون بـه وسـیله والدیـن و بـه صـورت لیکرتـی پاسـخ داده می شـود )هیـچ وقت-گاهـی اوقـات نمـره اسـت. متغیـر ۵7 تـا صفـر بیـن نمـرات و -همیشـه(

معمولا

کمترین نقص و نمرات بیشـتر کنـش اجرایی بـا کمتـر نشـان دهنـده دسـت بـه پایایـی می کنـد. بیـان را اجرایـی کنـش نقـص میـزان تصمیم گیری-برنامه ریـزی و سـازمان دهی خرده مقیـاس بـرای آمـده گـزارش شـده اسـت. و بـرای خرده مقیـاس بـازداری 0/66 0/8۵کرونبـاخ آلفـای از اسـتفاده بـا خرده مقیـاس دو درونـی همسـانی سـازمان دهی بـرای گانـه جدا بـه طـور درونـی همسـانی و 0/91گـزارش بـازداری 0/۵2 0/81، تصمیم گیری-برنامه ریـزی 0/82 و

شـده اسـت )43(.

کودکان۲: دارای 11 سؤال و با نمره گذاری ■‌پرسشنامه‌همدلی‌کامـلا کمـی غلـط، کمـی درسـت، لیکرتـی از 1 تـا 4 )کامـلا درسـت، خردسـال کـودکان در همدلـی میـزان سـنجش هـدف بـا غلـط( ایـن صـوری درسـتی آزمایی )44( نقـی زاده پایان نامـه در اسـت. گرفـت و بـرای آزمـون پرسشـنامه بـه تائیـد اسـاتید دانشـگاهی قـرار کرونبـاخ 0/64 بـه اعتمـاد ایـن پرسشـنامه از روش ضریـب آلفـای کـه بیانگـر اعتبـار قابـل قبـول ایـن ابـزار هسـت. دامنـه دسـت آمـد کسـب نمره بالاتر از 27 به معنای نمرات از 11 تا 44 متغیر اسـت و همدلـی بـالا و حـد متوسـط )نمـره بیـن 18 تـا 27( همدلـی متوسـط

و نمـرات بیـن 18 تـا 11 همدلـی پاییـن را نمایـش می دهـد.

11۵ از متشـکل پرسشـنامه ایـن کـودک۳: رفتـار‌ فهرسـت‌ ‌■کـودکان و نوجوانـان 6 تـا 18 سـؤال از حـالات روانـی، مشـکلات سـاله از دیدگاه والدین را در 8 عامل اضطراب/ افسـردگی، انزوا/ افـــسردگـــی، شـــکــایت های جسمـــانی، شــکــایت های اجتماعی، گرفــــتن قواعـد و مـــشکلات تفکـر، مــــشکلات توجـــه، و نادیـده شـکل بـه کـه می دهـد قـرار ارزیابـی مـورد پرخاشـگرانه رفتارهـای گزینـه ای از 0 تـا 2( اسـت. عـلاوه بر سـنجش مشـکلات لیکرتـی )3 مشـکلات و درون نمـود مشـکلات شـامل نمـره سـه رفتـاری کـه در تفسـیر کلـی را هـم نشـان می دهـد. برون نمـود و مشـکلات کمتر از 60 محدوده T نمرات آزمون آخنباخ در آن مقیاس ها، نمره

1. The Coolidge Personality and Neuropsychological Inventory for Children )CPNI(.

2. The Children’s Empathy Quotient and Systemizing Quotient3. Child Behavior Checklist )CBCL(

[ D

ownl

oade

d fr

om e

xcep

tiona

ledu

catio

n.ir

on

2021

-12-

13 ]

3 / 12





نرمـــال و غیـر بالینـی، نمـره بیـن 60 -63 محـدوده مـرزی- بالینـی بیـان می کــند. ضریـب را بالینـی از 63 محـدوده بزرگ تـر نمــــره و بـا و 0/97 کرونبـاخ آلفـای از اسـتفاده بـا پرسشـنامه ایـن اعتبـار کـی و روایـی محتوایـی، ملا باز آزمایـی 0/94 و آزمـون از اسـتفاده سـازه ایـن سـؤالات، مطلوب و ضریب همسـانی درونـی مقیاس ها گـزارش شـده اسـت کرونبـاخ 0/63 تـا 0/9۵ بـا اسـتفاده از آلفـای بـرای ایـن پرسشـنامه در سـه فـرم کرونبـاخ آلفـای )4۵(؛ ضریـب در و 0/82 و 0/93 و 0/90 ترتیـب بـه معلـم و کـودک والدیـن، مـورد روایـی سـازه همبسـتگی خرده مقیاس هـای بخـش هیجانـی کلـی ایـن بخـش در سـه نسـخه والدیـن و معلـم و رفتـاری بـا نمـره 0/0 - 0/91 و 0/۵1 - 0/8۵ ، کودک به ترتیب 0/62 - 44/88

اسـت )46(.والد-کـودک تعامـل بـر مبتنـی درمـان مداخلـه ای: برنامـه ‌■کـه او در زمینـه نظریه های توسـط شـیلا آیبـرگ بـر اسـاس سـابقه ای نظریـه همچنیـن او نخسـتین رشـد و کـودک سـنتی روان درمانـی طرح ریـزی کــوتاه مـــدت برنامـه یـک بـه عنـوان داشـــــته کنشـگر

یـک والدیـن بـه رفــــتاری آمـوزش بـرای کـه اســـت )47( شـــــده تجربـی پشـتوانه از و پژوهـش و بـر شـواهد مبتنـی برنامـه درمانـی اختـلال دارای سـن کـم کـودکان بـرای و اسـت برخـوردار کافـی و اصـلاح تعاملـی الگوهـای تغییـر بـر کیـد تأ بـا رفتـاری _ هیجانـی کـودک ارائـه و پیشـنهاد شـده اسـت. کیفیـت رابطـه والـد و بهبـود کودک مـدار1 و والدمـدار2 ایـن آموزش هـا شـامل دو دسـته مهـارت مداخلـه ایـن درمـان مـدت طـول بـودن کوتـاه علیرغـم اسـت، حاصـل زمانـی مطلـوب نتیجـه کـه معنـی ایـن بـه اسـت متغیـر کفایـت کـه والدیـن در هـر دو مهـارت ذکـر شـده بـه حـد می شـود کـودک هـم در حـد قابـل قبـول و طبیعـی ماهـر شـده باشـند و رفتـار کـرده باشـد )47(. در پژوهـش حاضـر ایـن برنامـه بـه بهبـود پیـدا انفـرادی اجـرا شـد، جلسـات آموزشـی در قالـب 12 جلسـه شـیوه یـک سـاعته )12 هفتـه( در مدرسـه ادیبـان واقـع در شـهر محمدیـه

برگـزار شـد. قزویـن در بـه اختصـار آیبـرگ شـیلا درمانـی مـدل جلسـات خلاصـه

اسـت. شـده آورده 1 جـدول

جدول 1( مراحل و جلسات درمان مبتنی بر تعامل والد-کودک )نجمی و جانقربان، 1395(

هدف و تکالیفموضوعجلسه

کودک و خانواده قبل از درمان1 کارکرد ارزیابی چهارچوب های و اهداف بیان شرکت کننده، اعضا با آشنایی پیش آزمون، اجرای و منظم شرکت برای رضایت نامه گرفتن و قرارداد عقد درمانی، برنامه اساسی

مشارکت در فعالیت های درمانی، انجام ارزیابی اولیه.

کودک مدار2 آموزش مهارت های تعامل مثل انجام دادنی مهارت های و می شوند حاضر جلسه این در والدین فقط و اطلاعات علاوه به رفتاری توصیف دادن، بازتاب بی عنوان، و عنوان دار تمجید

مهارت های پرهیزی: دستور +پرسش+انتقاد را آموزش می بینند.

هدایت و آماده سازی3 و 4کودک مدار مهارت های تعامل

کودک و بررسی تکلیف جلسه قبلی اجرای مهارت انجام دادنی و پرهیزی والدین با در جلسه چهارم.

آموزش مهارت های تعامل والدمدار5آموزش دستور دادن فقط به والدین

کودک مدار 10 دقیقه و استفاده از فنون دستور بررسی تکلیف جلسه قبلی، اجرای دادنCT( 3( در طول روز.

آموزش و هدایت6کودک مهارت دستور دادن والدین و

بررسی تکلیف جلسه قبل، اجرای CDI10 دقیقه و استفاده از فنون CT در طول روز.

1. Children Directed Interaction )CDI( 2. Parent Directed Interaction )PDI(

3. Command Training )CT(

[ D

ownl

oade

d fr

om e

xcep

tiona

ledu

catio

n.ir

on

2021

-12-

13 ]

4 / 12





هدف و تکالیفموضوعجلسه

آموزش محروم سازی همراه با چارت7تشویقی )TIC( فقط به والدین

10 دقیقه CDI، استفاده از فنون CT در طول روز، این هفته TIC به عنوان تکلیف منزل انجام نشود.

هدایت و آموزش8کودک محروم سازی به والدین و

10 دقیقه CDI استفاده از فنون TIC در طول روز.

هدایت و آموزش محروم سازی9کودک و توضیح قوانین منزل به والد و

بررسی تکلیف جلسه قبل، 10 دقیقه CDI استفاده از TIC در طول روز برای نافرمانی و یک قانون منزل.

هدایت و آموزش محروم سازی همراه با 10کودک تعلیق امتیازات )TSP( والدین و

10 دقیقه CDI، استفاده از مهارت TSP در طول روز برای نافرمانی و قوانین منزل.

11هدایت و آموزش محروم سازی همراه با کودک تعلیق امتیازات )TSP( والدین و

کن عمومی توضیح رفتار در اما

10 دقیقه CDI، استفاده از مهارت TSP در طول روز برای نافرمانی و قوانین منزل و کن عمومی. رفتار در اما

کودک و خانواده12 کارکرد ارزیابی پس از درمان

مــــشاهده ای نظام ،)ECBI( آیبرگ1 کودک رفتار سیاهه از اســـتفاده با ارزیابی بـــه مــــربوط )DPICS-III( و پرسشنامــــه کودک۲ روابط والد رمـــــزگذاری دوجانبه

سنجش متغیرهای وابسته.

جلسات حمایت کننده در صورت نیاز

1. Eyberg Child Behavior Inventory )ECBI( 2. Dyadic Parent-chi ld Interact ion Coding System-Third Edit ion )DPICS-III(

روش اجرا

اداره و تحصـــــیل مــــحل دانشـگاه از مــــجوز دریافـت از بعـد آموزش و پرورش اسـتان برای ورود به مدرسـه، اقدام به شناسـایی از گاهانـه آ رضایت نامـه دریافـت و پژوهـش مـورد نمونه هـای شرکـت کـــننده ها جهـــت شـروع پژوهـش و اجـرای طـرح درمــــانی کار، اهـداف پژوهشـی و مـدت زمـان بـرای شـد و مراحـل مختلـف شـرکت در جلسـات دوره آموزش مشـخص شـده و اقدامات لازم گرفـت و نمونه هـا بـه همـراه والدینشـان بـا رویکـرد تعامـل صـورت بـه توضیـح گرفتنـد. لازم قـرار آمـوزش آیبـرگ تحـت کـودک والـد کمیتـه ملـی کـد اخـلاق از اسـت ایـن پژوهـش بـه دلیـل دارا بـودن کـرده اسـت. اخـلاق در پژوهـش، تمـام اصـول اخلاقـی را رعایـت در مکـرر اندازه گیری هـای و آزمودنی هـا پایـه خـط تعییـن از بعـد متغیرهـا تغییـرات و داده هـا پیگیـری مرحلـه و مداخلـه طـول پایـه نمـودار خـط بـا آزمودنـی هـر نمودارهـای عملکـرد کمـک بـه گرفـت. در طـرح پژوهـش حاضـر، در خـودش مـورد مقایسـه قـرار

درصـد و آمـاری دیـداری تحلیـل روش بـا داده هـا تحلیـل تجزیـه سـطح اسـاس بـر درمانـی برنامـه از ناشـی تغییـرات بهبـودی، )بزرگـی متغیـر وابسـته(، رونـد )الگـوی تغییـرات متغیـر وابسـته طـی پژوهـش( و تغییرپذیـری مشـاهدات )همـان میـزان ثبـات و تـداوم

تحلیـل شـد. وابسـته( متغیـر

یافته ها

برای محاسـبه درصد بهبودی این فرمول اسـتفاده شـد:

100× ]نمـره پیش آزمـون ÷ )نمـره پیش آزمون- نمره پس آزمون([

در شــرکــت کــــننده ها خـام نمـرات مــــــیانگین ،2 جـــــدول در پرسشنامــــه های فهرسـت رفتـاری آخنبـاخ بـه تفکیـک مشـکلات کولیـج و کنش هـای اجــــــرایی کلـی، درون نمـــــــــود و برون نمــــــود، کـودکان در خـط پایـه و مراحـل مداخلـه و پیگیـری، و در هـــمدلی جـدول 3 درصدهـای بهبـودی متغیرهـا در هرکـدام از آزمودنی هـا

[ D

ownl

oade

d fr

om e

xcep

tiona

ledu

catio

n.ir

on

2021

-12-

13 ]

5 / 12





در 3 مرحلـه آورده شـده اسـت. بـا توجـه بـه تغییرات و سـیر نمرات رونـد بررسـی همچنیـن و پیگیـری تـا پیش آزمـون از 2 جـدول در کـنـــــش های و درصــــدهای بهــــبودی نمـــرات شرکــــت کننده ها در

کاهـش اختـلال و نقـص، و در میـزان همدلـی افزایـش، اجرایـی، را نشـان کاهـش انـواع اختـلالات هیجانـی -رفتـاری میـزان و در

می دهـد.

کودکان با اختلال هیجانی _ رفتاری را بهبود می بخشـد. کارکردهـای اجرایـی کـودک فرضیـه اول درمـان مبتنـی بـر تعامـل والـد

جدول 2( میانگین نمرات خام شرکت کننده ها در 3 مرحله

زمانشرکت کننده هاهمدلیکنش اجراییبیرونیدرونیکلی

83717838۲7خط پایه696074۲830مراحل مداخلهآزمایش 1 )ع- م(

514۲551334پیگیری60615837۲6خط پایه

495151۲7۲9مراحل مداخلهآزمایش ۲ )الف-ر(403۲3۲1۲35پیگیری736068۲530خط پایه

605064833مراحل مداخلهآزمایش 3 )ا -ج(513345۲39پیگیری

اختلال هیجانی رفتاری

آزمایـش نمونـه در ،3 جـدول در اجرایـی کنش هـای نمـرات اول، 66 درصـد، در آزمودنـی دوم 67 درصـد و در آزمودنـی سـوم کاهـش نقـص در مرحلـه پیگیـری و نمـودار 1 92 درصـد بهبـودی و کنش هـای اجرایـی آزمودنی هـا را نشـان می دهـد. رونـد بهبـودی درصدهـای بهبـودی در جـدول 3 و همچنیـن شـیب نزولـی خـط بهبـود بـر ایـن درمـان بـودن بیانگـر مؤثـر 1 نمـودار سـیر درمـان در

آزمودنی هاسـت. اجرایـی کنش هـای

بـا )ع-م( 1 آزمودنـی بهبـودی رونـد ترتیـب، بـه 1 نمـودار در و درون نمـود اختـلال بـا )الـف-ج( 2 آزمودنـی و کلـی اختـلال کنش هـای اجرایـی آزمودنـی 3 )الـف-ر( بـا اختـلال برون نمـود در در نقـص میـزان داده هـا اسـاس بـر اسـت. شـده داده نمایـش کنش هـای اجرایـی )ع- م( بـه طـور میانگیـن درخـط پایـه 38 بوده کاهش کـه در طـول مداخلـه ایـن نقـص بـه 28 و در پیگیـری به 13 و در بـه 8 از 2۵، ترتیـب بـه نیـز )الـف- ج( نقـص اسـت؛ یافتـه کاهـش یافتـه اسـت؛ و همچنیـن )الـف-ر( از 37 بـه 27 آخـر بـه 2 نزولـی خـط نقـص داشـته اسـت. شـیب کاهـش بـه 12 آخـر و در سـیر درمـان در نمـودار 1 مشـهود اسـت. بنابرایـن فرضیـه اول تأیید

می شـود.

کارکردهای اجرایی نمونه ها در مراحل نمودار 1( روند تغییرات در خط پایه، مداخله و پیگیری

[ D

ownl

oade

d fr

om e

xcep

tiona

ledu

catio

n.ir

on

2021

-12-

13 ]

6 / 12





جـدول 3، نمـرات درصـد بهبـودی همدلـی در نمونه آزمایشـی اول 26%، دوم 3۵% و سـوم 30%، بهبودی و افزایش را در مرحله پیگیـری نسـبت بـه پیش آزمـون و نمـودار 2 رونـد بهبـودی مهـارت همدلـی را در آزمودنی هـا نمایـش می دهنـد. شـیب صعـودی خـط سـیر درمـان و همچنیـن رونـد بهبـودی در نمـودار آزمودنی هـا بیانگر

مؤثـر بـودن ایـن درمـان برافزایـش همدلـی در آنها اسـت.را همدلـی مهـارت در آزمودنی هـا بهبـودی رونـد ،2 نمـودار 27 هـــمدلی پایـه خــــط میانگیـن بـا )ع-م( می دهنـد، نشـان پس آزمـون میانگیـن و درمـان طـول در و شــــده پژوهـــــش وارد اندازه گیــــری های مکـرر از همدلـی بـه 30 و در مرحلـه پیگیـری بـه 34 رســـیده و )الف- ج( نیز به ترتیب از 30 به 33 و در نهایت به 39 رسـیده اسـت و )الـف-ر( نیـز از 26 بـه 29 و در نهایـت بـه 3۵ رسـیده اسـت. سـیر صعـودی نشـان دهنـده اثربخشـی ایـن درمـان

آزمودنی هاسـت. ایـن در همدلـی افزایـش در

نمـــودار 2( روند تغییرات در مــــهارت هــــمدلی نمــــونه ها در طول مراحل

کـودکان بـا اختـلال هیجانی _ رفتاری افزایش می دهد. کـودک همدلـی را در فرضیـه دوم درمـان مبتنـی بـر تعامـل والـد _

جدول 3( درصد بهبودی شرکت کننده ها در سه مرحله در متغیرها

زمانشرکت کننده هاهمدلیکنش های اجراییبیرونیدرونیکلی

11%۲6%-5.13%-15.49%-16.87%-پیش آزمون13%53%-۲5.68%-30%-۲6%-پس آزمونآزمایش 1 )ع- م(

۲6%66%-۲9%-40.85%-38.55%-پیگیری1۲%۲7%-1۲.07%-16.39%-18.33%-پیش آزمون

۲1%55%-37.۲5%-37.۲5%-18.37%-پس آزمونآزمایش ۲ )الف-ر(35%67%-44.83%-47.54%-33.33%-پیگیری

10%68%-5.88%-16.67%-17.81%-پیش آزمون18%75%-۲9.69%-34%-15%-پس آزمونآزمایش 3 )ا -ج(

30%9۲%-33.8۲%-45%-30.14%-پیگیری

اختلال هیجانی رفتاری

نتیجه گیری و بحث

ایـن پژوهـش با هدف بررسـی اثربخشـی درمان مبتنـی بر تعامل اختـلال بـا کـودکان همدلـی و اجرایـی برکنش هـای والد-کـودک پژوهشـی فرضیه هـای بررسـی بـه تـا اجـرا شـد رفتـاری _ هیجانـی کـی از اثربخشـی ایـن درمـان بـه بپـردازد. اولیـن یافتـه پژوهـش حابـود، آزمودنی هـا کنش هـای اجرایـی طـور معنـادار در مؤلفه هـای

کنش هـای اجرایـی مشـهود و در نمودارهـای آزمودنی هـا تغییـر در چشـمگیر اسـت، میانگین میزان تغییرات در متغیر مذکور به دنبال درمـان بـالای ۵0% بـود، در نتیجـه اولیـن فرضیـه پژوهـش تأییـد کبـری زاده و می شـود و ایـن نتیجـه همسـو بـا یافته هـای پژوهـش او موسـوی و ارغوانـی ،)31( و همـکاران همـکاران )29(، سـیفی خضـری مقـدم )32(، هاشـمی و علیـزاده )30(، و طاهـری )33(

اســـــت.

[ D

ownl

oade

d fr

om e

xcep

tiona

ledu

catio

n.ir

on

2021

-12-

13 ]

7 / 12





از درمـان، اجرایـی حاصـل کنـــش هــــای بهـــــبودی تبییـن در گفـت بـه دلیـل عـدم تحـول پیشـرفته ایـن مهـارت تا سـن می تـوان کـودک بـه شـش سـالگی )48( و نقـش والدیـن و مراقبیـن اصلـی عنـوان لـوب جبهـه ای او بـه شـکل رهنمـود دادن یـا محدودیـت کنش هـای اجرایـی بـه صـورت تجربـه کـودک، کـردن بـرای ایجـاد کـودک بـه واسـطه تقلیـد، و مهـار بیرونـی عمـل می کنـد و بـه تدریـج گرفتـه و بـا افزایـش سـن بـه طـور ایـن توانمنـدی را از بزرگسـالان یـاد کار می بنـدد و همیـن موضـوع باعـث ارتقـا ایـن مسـتقل آنهـا را بـه بـرای دوسـطحی مداخلـه نظریـه اسـاس بـر می شـود. کنش هـا قـدم مداخلـه در اولیـن اجرایـی کنش هـای نقـص در بـا کـودکان )49(؛ اسـت فـرد سـطح در مداخلـه دوم قـدم و محیـط سـطح قـرار دادن بـا هـدف نظریـه ایـن بـا مـدل درمانـی همسـو ایـن در مداخلـه ایـن هـم از جـدا رفتارهـای جـای بـه تعامـل الگوهـای گرفـت و با ارائـه آموزش هایی ماننـد مهارت های محیطـی صـورت کـودک اصـلاح کودک مـدار بـه والدیـن، الگوهـای تعاملـی والـد بـا کـودک در هـر جلسـه درمان، شـده و در مشـاوره انفـرادی بـا والـد و ارائـه آنهـا احتمالـی مشـکلات حـل مـورد در لازم مشـاوره های نامطلـوب رفتارهـای از خیلـی علـت آنجایـی کـه از می شـود. کـودک بـرای توجه طلبـی منفـی اسـت بـا آمـوزش فـن توجـه منفـی انتظـارات بـه والدیـن و تنظیـم بـرای مهـار آن رفتارهـا و راهبـردی کـودک و چگونگـی ایجـاد و تثبیـت یـک متناسـب بـا توانایی هـای والدمـدار مهارت هـای آمـوزش و )26( کـودک در جدیـد رفتـار کـودک و نمایـش پیامـد رفتـار بـه از قبیـل نحـوه مسـئولیت دادن درسـت و نادرسـت بـه او و اسـتفاده بـه موقـع از سـرنخ و هشـدار و کـودک، به تقویت اسـتفاده از چارت هـای تشـویقی در میـدان دید و پایـدار توجـه و مهـار احسـاس و خشـم پاسـخ، بـازداری ارتقـا و اجـزاء از کـه فراشـناخت و تصمیم گیـری رفتـار، سـازمان دهی

می شـود. کمـک اوسـت، اجرایـی کنش هـای کـه درمـان کـرد دومیـن یافتـه پژوهشـی نیـز فرضیـه دوم را تأییـد نمونه هـای در را همدلـی میـزان والد-کـودک، تعامـل بـر مـــبتنی نمونـه سـه هـر چـون داد، افزایـش معنـاداری بـه طـور آزمایشـی آزمایشـی در مرحلـه پس آزمــون و پیگیـری رشــد بـالای 2۵ درصـدی یافته هـای بـا هم سـو یافته هـا ایـن داشـتند. هــــمدلی مـــیزان در )34( همـکاران و خبـاز و )36( شـــکــری و عــــثمانی پژوهـش کـه اسـت )37( لطفـی و وزیـری و )3۵( خانبانـی و رضـــایی و نشـان دادنـد بـا آمـوزش و درمـان و افزایـش توانـش همدلـی میزان در رفتـاری _ هیجانـی اختـلال علائـم و پرخاشـگری رفتارهـای قبلـی یافته هـای اسـاس بـر یافـت. کاهـش نمونـه دانش آمـوزان

کـودکان بـا کـه باعـث بهبـود همدلـی در کـه همـه مداخـلات اولیـه مشـکلات رفتاری شـود، قابل پشـتیبانی هسـتند )۵1 و ۵0( و حتی اسـت )۵2(؛ مؤثرتـر

احتمـالا رویکـرد مداخله گرانـه هدفمنـد یـک

همدلـی افزایـش بـه منجـر چـون درمـان ایـن کـه گفـت می تـوان کاهـش و شـده و بـه دنبـال آن میـزان اختـلال هیجانـی _ رفتـاری را گفـت هدفمنـد و قابـل پشـتیبانی حتـی بهبـود بخشـیده، می تـوان

اسـت.در همدلـی نقـص کـه گفـت می تـوان یافتـه ایـن تبییـن در کـودکان بـا اختـلال هیجانـی _ رفتـاری بـه دلیـل پاییـن بـودن میـزان کـودکان اسـت بـه طـوری کـه در حیـن ایـن توانایـی در والدیـن ایـن مداخلـه ایـن عـدم همدلـی نمـود داشـت. فلسـفه نـگاه مثبـت و کـه از ویژگی هـای دیگـر ایـن درمـان بـود )47(، بـه دوراز قضـاوت کـه بـه والدیـن کـه درمانگـر تمامـی اصولـی بـه ایـن مفهـوم اسـت کار ببـرد یعنـی آمـوزش می دهـد بایـد خـودش در خصـوص آنهـا بـه موقـع ارائـه منطـق درمـان بـا همدلـی بـا والـد شـروع و بـا احتـرام بـه و قضـاوت بـدون آنهـا درک و مشـوق ها ارائـه و والدیـن تـلاش بـرای جلوگیـری از شـرمنده شـدن و انتقـاد و سـرزنش نصیحـت و کارآمـد جلـوه دادن، کـه هسـتند و به جـای نا پذیـرش همان گونـه کنـد. بـا ارائـه بازخورد مثبـت در حین آنهـا را تشـویق بـه ماهرشـدن پیشـرفت درمان، حس مسـئولیت پذیری و انگیزه را افزایش داده کنـد و یـاد می گیرنـد و بـه نوعـی همدلـی را بـرای آنهـا ایفـای نقـش کـودک را در کلامـی و غیرکلامـی و احساسـات کـه چگونـه بیانـات طـول بـازی و یـا حتـی تنبیـه و در زمـان محرومیـت و تعلیـق امتیـاز بازتـاب فرمان هـا و قوانیـن رعایـت عـدم و نافرمانـی دنبـال بـه فنـون از یکـی فـن ایـن کننـد؛ توصیـف را کـودک رفتـار و دهنـد کـودک در شـناخت کـه بـه آمـوزش توانـش همدلـی اسـت )۵3( کمـک می کنـد و بـا مشـاهده ایـن رونـد احساسـات و هیجاناتـش کـه پایـه نظـری ایـن بـر اسـاس نظریـه یادگیـری مشـاهده ای بنـدورا مشـاهده و توانـش ایـن تکـرار دلیـل بـه کـودکان اسـت، درمـان کـرده حـس درک شـدن از سـوی والدیـن، آن را می آموزنـد و تقلیـد ارتباطـات شـخصی خـود، سـازش نایافتگی بـا به کارگیـری آن در و کاهـش می یابـد و بـه ایـن بیـن فـردی آنهـا بـه میـزان خیلـی زیـادی واسـطه بـه درک احسـاس دیگـران و بازتـاب دادن آن و همدلـی بـا والدیـن و حتـی همسـالان خـود نائـل می آینـد و ارتبـاط مؤثـر در آنهـا کاهـش می یابد. شـکل می گیـرد و بـه ایـن طریق میـزان اختلال هم وجــــــــود دلیـل بـه حــــــاضـــــــر پژوهــــــــش نتایـج تعـــــــمیم در محدودیت هایـی از قبیـل تأثیـر سـبک پرورشـی و انضباطـی معلـم گرفتـن عامـل هـوش کـه منجـر بـه عـدم در نظـر کـم نمونـه و حجـم

[ D

ownl

oade

d fr

om e

xcep

tiona

ledu

catio

n.ir

on

2021

-12-

13 ]

8 / 12





و سـطح اقتصـادی و اجتماعـی نمونه هـا شـد و همیـن طـور عـدم والدیـن جانب دارانـه و کاســـــتی بـدون و صــــــحیح پاسخــگویی و برچـســـب زنی از تـرس دلیـل بـه پرسشـنامه ها بـه مــــعلمان و کـرد و پیشـنهاد می شـود ایـن پیامد هـای منفـی آن، بایـد احتیـاط مـــطالعه، در صـورت امـکان بـا حجـم نمونـه بیشـتر از نمونه هـای گرفتن سـطوح مختلف اجتماعی بالینی با دو جنسـیت و با در نظر و اقتصـادی و میـزان تحصیـلات و شـغل والدیـن، و بـرای افزایـش در عملـی آزمون هـای از متغیرهـا در تغییـرات صحـت و دقـت اجـرا شـود. و کـرده اسـتفاده کاغـذی مـداد پرسشـنامه های کنـار همچنیـن بـه منظـور نتیجـه بهتر این درمان، پروتـکل درمانی مبتنی بـر تعامـل معلم-کـودک روی معلمـان بـه طـور هم زمان اجرا شـود تا هـم تأثیـر روش تربیتـی و سـبک پرورشـی معلـم در همگـی یکسـان کمتر باشـد و هـم بتـوان بـا مقایسـه نتایج، به واسـطه خطـای آماری گفـت و معنـاداری واقعـی بـا اطمینـان بیشـتری نظـر داد. می تـوان کـز ایـن درمـان بـه عنـوان یـک درمـان مکمـل و پیشـگیرانه در مرامربیـان، توسـط اجتماعـی و آموزشـی دسـتگاه های و نهادهـا و ایـن حـوزه قابلیـت اسـتفاده دارد و درمانگـران و متخصصـان در کمـک قابـل توجهـی بـه سـطح بهداشـت روانـی جامعـه می توانـد

. کــــند

تشکر و قدردانی

کارشـــناسی ارشـــد رشـــته روان شناسی این مــقاله از پایان نامـــه گـیــلان اسـتخراج شـده و کودکــان اســتثنایی دانشـگــاه و آمــوزش دارای شـــناســه اخـلاق IR.GUMS.REC.1398.305 اسـت. از شرکــت کنندگان در ایـن پژوهـش و مدیریـت آمـوزش و پـرورش و و همـکاری بـه خاطـر همراهـی قزویـن ادیبـان مدیریـت دبسـتان

صادقانه شـان تشـکر و قدردانـی می شـود.

References

1. Concil for Exceptional children. Report of the CEC advocacy and governmental relations committee regarding the new proposed us federal definition of serious emotional disturbance Reston, VA: Author. 1991.

2. Jari M, Kelishadi R, Ardalan G. Prevalence of Behavioral Disorders in Iranian Children. HSR. 2016; 12 (1): 109–13.

3. Ghaem H, Afrashteh S, Nami Nazari L, Kargarian S, Nejatollahi R. Prevalence of behavioral disorders and its related factors among primary school students Dashtestan county, 2016. J Birjand Univ Med Sci. 2018; 25 (2):142–51. [Persian]

4. Shafipour S, Sheikhi A, Mirzaei M, Kazemnezhad Leili E. PARENTING STYLES AND ITS RELATION WITH CHILDREN BEHAVIORAL PROBLEMS. SID. 2015; 25 (76): 49–56. [Persian]

5. Hossein Khanzadeh AA. Psychology and education of children and adolescents with special needs. Tehran: Avaie Noor. 2017: 285–320. [Persian]

6. Jahani H, Barzegari Esfeden Z, Jani MR, Razmara MR, Shahani S, Momeni K, et al. The prevalence of behavioral disorders among school children in Qaen.2016-2017. JPEN. 2018; 5 (1): 38–45.

7. Jalilian F, Rakhshani F, Ahmadpanah M, Zinat Motlagh F, Moieni B, Moghimbeigi A, et al. Prevalence of Behavioral Disorders and Its Associated Factors in Hamadan Primary School Students. Avicenna J Clin Med. 2013; 19 (4): 62–8. [Persian]

8. Kordnoghabi R, Moradi S, Delfan Beiranvand A. The Role of Empathy, Communication Skills and Conflict Resolution in Reducing Adolescents’ Aggressive Behavior: Violence at Schools. bjcp. 2018; 12 (2): 172–85. [Persian]

9. Santos LM, Queirós FC, Barreto ML, Santos DN. Prevalence of behavior problems and associated factors in preschool children from the city of Salvador, state of Bahia, Brazil. Brazilian Journal of Psychiatry; 38 (1): 46-52.

10. Mohammadi M, Vaisi Raiegani AA, Jalali R, Ghobadi A, Abbasi P. Prevalence of Behavioral Disorders in Iranian Children. J Mazandaran Univ Med Sci. 2019; 28 (169): 181–91. [Persian]

11. Karamali Esmaeili S, Alizadeh Zareei M. The Neural Substrates of Executive Functions and its Importance in Education and Rehabilitation. J Except Educ. 2014; 5 (127): 37–44..

[ D

ownl

oade

d fr

om e

xcep

tiona

ledu

catio

n.ir

on

2021

-12-

13 ]

9 / 12





12. Fattahi Andebil A, Saberi H, Kazemi Kavaki A. Effectiveness of Cognitive behavioral group Play therapy and Transcranial Direct Current Stimulation on Executive Function of Working Memory And Response Inhibition of Children with Attention Deficit- Hyperactivity Disorder. Neuropsychology. 2018; 4 (14): 73–90.

13. Gal MD; Borg W; Gal J. Quantitative and qualitative research methods in psychology. (1942). Nasr, AF;Areezi HR; Pakseresht MJ et al. (Persian translator). Second edition. Tehran: Shahid Beheshti University; 2017.

14. Moin N, Asadi Gandomani R, Amiri M. The Effect of Neurofeedback on Improving Executive Functions in Children with Attention Deficit/Hyperactivity Disorder. jrehab. 2018; 19 (3): 220–7.

15. Tye C, Bedford R, Asherson P, Ashwood KL, Azadi B, Bolton P, et al. Callous-unemotional traits moderate executive function in children with ASD and ADHD: A pilot event-related potential study. Developmental Cognitive Neuroscience. 2017; 26: 84–90.

16. Purpura DJ, Schmitt SA, Ganley CM. Foundations of mathematics and literacy: The role of executive functioning components. Journal of Experimental Child Psychology. 2017; 153: 15–34.

17. Pijper J, de Wied M, van Rijn S, van Goozen S, Swaab H, Meeus W. Executive Attention and Empathy-Related Responses in Boys with Oppositional Defiant Disorder or Conduct Disorder, With and Without Comorbid Anxiety Disorder. Child Psychiatry Hum Dev. 2018; 49 (6): 956–65.

18. MacDonald HZ, Price JL. The role of emotion regulation in the relationship between empathy and internalizing symptoms in college students. Mental Health & Prevention. 2019; 13: 43–9.

19. Narimani M, Fallahi V, Habibi Y, Zardi B. Assess the psychometric properties of empathy and sympathy questionnaire in students. Journal of School Psychology. 2017; 6 (21): 115–29.

20. Yarigoli B, Bahadorikhosroshahi J. Comparative Study of the Concept of Empathy from the Perspective of Psychology and Islamic Foundations. Islamic Life Journal. 2018 ; 2 (3): 155–63.

21. Noten MMPG, Van der Heijden KB, Huijbregts SCJ, Van Goozen SHM, Swaab H. Indicators of affective empathy, cognitive empathy, and social attention during emotional clips in relation to aggression in 3-year-olds. Journal of Experimental Child Psychology. 2019; 185: 35–50.

22. Khanjani Z, Bahadori Khosroshahi J. Investigation of empathy development, internalization and externalization disorders in male and female students 5 to 11 years. J counseling Culture and psychotherapy. 2017; 8 (30): 195–218.

23. Mahmoodnejad M, Karbalaie Mohammad Meigooni A, Sabet M. Prediction of suicidal ideation and interpersonal violence among labor children based on childhood trauma, emotion regulation difficulties and callous-unemotional traits. JPAs. 2018; 25 (1):1–22.

24. Alizade H, Sharifi Daramadi P, Abdolmohammadi K, Rezayi S, Dastjerdi Kazemi M. Neurocognitive Executive Functions: Development and Interaction with Environmental Factors. J Child Ment Health. 2019; 6 (2): 218–31.

25. McNeill Ch B, Hambury Keygin T. Parent-children interaction thrapy. Najmi B, Janqorban N. (Persian translator). Tehran: Arjmand. 2016.

26. Ghasemi N, Nori L, Abdi Zarrin S. The Effect of Parent Management Training (PMT) on the Reduction of Behavioral Symptoms in Children with Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD). J Child Ment Health. 2019; 6 (2):1–12.

27. Luby J, Lenze S, Tillman R. A novel early intervention for preschool depression: findings from a pilot randomized controlled trial. J Child Psychol Psychiatry. 2012; 53 (3):313–22.

28. Puliafico AC, Comer JS, Pincus DB. Adapting Parent-Child Interaction Therapy to Treat Anxiety Disorders in Young Children. Child and Adolescent Psychiatric Clinics. 2012; 21 (3): 607–19.

29. Akbarizadeh A, Hasanzadeh S, Kamkari K, Lavasani M. The Effectiveness of Blended Teaching Method of Face to Face and Virtual for PCIT Based on Eyberg’s Approach on the Relationship Between Mother and Child with Behavioral Disorders. Journal of Applied Psychological Research. 2020; 11 (1): 1–14.

30. Hashemi Malekshah sh, Alizadeh H, Pezeshk S, Soheili F. The effectivness of Adlerian parent training on executive functions in children with attention deficit / hyperactivity disorder. J Advances in Cognitive Science. 2017; 18 (472): 88–99.

31. Saifi S, Ebrahimi Qavam S, Ashaeri H, Farrokhi N, Dortaj F. The Effectiveness of Brain Compatible Learning on the Components of Planning and Problem Solving of Executive Functions in Elementary School Students. Educational Psychology. 2017; 13 (43): 101–18.

[ D

ownl

oade

d fr

om e

xcep

tiona

ledu

catio

n.ir

on

2021

-12-

13 ]

10 / 12





32. Arghavani M, Mosavi Nasab MH, Khezri Moghadam N. The Effectiveness of Cognitive Empowerment on Executive Functions (Inhibit ion, Updating and Shifting) in Students with Learning Disorder. Biquarterly Journal of Cognitive Strategies in Learning. 2017; 5 (8): 205–22.

33. Taheri M. The effect of executive function-based play therapy on the ability to plan and selectively pay attention to children with attention deficit hyperactivity disorder. J New Developments in Behavioral Sciences.2017; 2 (9): 37–49. [Persian]

34. Khabaz M, Alizadeh H, Delavar A, Ebrahimi Ghavam S. Develop a curriculum to increase social interest (parent-child) and evaluate its effectiveness in increasing the social interest of students with coping disobedience disorder. Journal of Teaching and Learning Studies. 2017; 8 (2): 122-42. [Persian]

35. Rezayi S, Rezayi M. Developing Mind Reading Skills Training Program and Study of its Effectivness on Empathy and Systematic Quotient of High Functional Autistic Children (HFA). IJPN. 2017; 4 (5) :9–15.

36. Osmani H, Shokri L. Effectiveness of unified trans-diagnostic treatment on emotion’ s cognitive regulation and cognitive empathy of students with externalized behavior disorder. J Exceptional Children Empowerment. 2019; 10 (1):125–36..

37. Vaziri S, Lotfi Azimi A. The effect of empathy traiing in decreasing adolescents aggression. 2011; 8 (30):167–75.

38. Farmer RF, Gau JM, Seeley JR, Kosty DB, Sher KJ, Lewinsohn PM. Internalizing and externalizing disorders as predictors of alcohol use disorder onset during three developmental periods. Drug and Alcohol Dependence. 2016; 164: 38–46.

39. Kessler RC, Petukhova M, Sampson NA, Zaslavsky AM, Wittchen HU. Twelve‐month and lifetime prevalence and lifetime morbid risk of anxiety and mood disorders in the United States. . J Methods Psychiatr Res. 2012; 21 (3): 169-84.

40. Alavi SM, Rafieinia P, Makvand Hosseini S, Sabahi P. The Effectiveness of Unified Trans diagnostic Treatment on Social anxiety symptoms and Difficulty in Emotion Regulation: Single-Subject Design. Journal of Psychological Studies. 2020; 16 (2): 7–24.

41. Azimigarosi S, Arjmandnia A, Mohseni Ezhei A, Asgari M. Effect iveness of Hydrotherapy on Communication Skills of Children with Autism Spectrum Disorder: A Single Case Study. J Child Ment Health. 2020; 6 (4): 35–50.

42. Khanjani Z, Aliloo MM, Fakhari A, Abdolpour G. THE EFFECTIVENESS OF META-COGNITIVE THERAPY ON ANXIETY AND DEPRESSION IN PATIENTS WITH POST-TRAUMATIC STRESS DISORDER. Stud Med Sci. 2016; 27 (3): 222–30.

43. Alizadeh H, Zahedipour M. Executive Functions in Children With and Without Developmental Coordination Disorder. Advances in Cognitive Sciences. 2004; 6 (3): 49–56.

44. Naghizadeh, Sh. Comparison of empathy of healthy and mentally retarded children, case study [undergraduate thesis]. Department of Educational Sciences. Payam Noor University. [Saqez, Iran]. 2012. [Persian].

45. Akhenbach, T. and Rascurella, L. A handbook of school age forms based on the Achenbach system of measurement experience. Minaei A. (Persian translator) Tehran: Exceptional Education Organization, Exceptional Children Research Institute.2005. [Persian].

46. Yazdkhasti F, Oreyzi H. Standardization of Child, Parent and Teacher’s Forms of Child Behavior Checklist in the City of Isfahan. IJPCP. 201; 17 (1):60–70.

47. McNeil C, Hembree-Kigin TL. Parent-Child Interaction Therapy [Internet]. Najmi SB, Janqorban N. (Persian translator). First Edition. Tehran: Arjmand book; 2017.

48. Karamshahi A, Abedi A, Yarmohamadian A. Development of Executive Function in ADHD Preschool And Primary Schoolchildren Course (5 - 12) Years of Age In Isfahan. Advances in Cognitive Sciences. 2014; 16 (1): 58–66.

49. Dawson P., Guyer R. Executive Functions in Children and Adolescents Assessment and Intervention Guide. Ebrahimi A, Abedi A, Faramarzi S, Behrooz M. (Persian translator). First edition. Isfahan: Neveshteh. 2014.

50. Skeem JL, Scott E, Mulvey EP. Justice Policy Reform for High-Risk Juveniles: Using Science to Achieve Large-Scale Crime Reduction. Annual Review of Clinical Psychology. 2014; 10 (1):709–39.

51. Hunnikin LM, Wells AE, Ash DP, van Goozen SHM. The nature and extent of emotion recognition and empathy impairments in children showing disruptive behaviour referred into a crime prevention programme. Eur Child Adolesc Psychiatry. 2020; 29 (3): 363–71.

[ D

ownl

oade

d fr

om e

xcep

tiona

ledu

catio

n.ir

on

2021

-12-

13 ]

11 / 12





52. Hunnikin LM, van Goozen SHM. How can we use knowledge about the neurobiology of emotion recognition in practice? Journal of Criminal Justice. 2019; 65: 101537.

53. Deputy of Management Development and Human Resources. Life Skills. Tehran: Samt. 2012. [Persian]. Ava i lab le f rom h t tp : / /217.218.215.4 /Por ta l /F i l e /ShowF i l e .aspx? ID=94ade56 f - cba5 -45 aa-97d8-c44fc3edd3a4

[ D

ownl

oade

d fr

om e

xcep

tiona

ledu

catio

n.ir

on

2021

-12-

13 ]

Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)

12 / 12


http://www.tcpdf.org

pô ý, ðzññ$þ'0ð+ðhxó óð1ô0 ð) ðwð ý, þ$ó+ð(ô ðpô(ÿýðz* ó

Documents