organİzasyon ve yÖnetİm bİlİmlerİ dergİsİ cilt 11, sayı 1 ... · organİzasyon ve...

ORGANİZASYON VE YÖNETİM BİLİMLERİ DERGİSİ Cilt 11, Sayı 1, 2019 ISSN: 1309 -8039 (Online)

51

YAZILIMDA KALİTE VE YAZILIM STANDARTLARI: BİLİMETRİK

BİR ARAŞTIRMA

Muhammet Damar

DEÜ. Bilgi İşlem Daire Başkanlığı Unvan (Prof/Doç/Yrd.Doç./Dr./Doktora Öğrencisi): Uzman Posta Adresi: DEÜ. Rektörlük Bilgi İşlem Daire Başkanlığı, Alsancak- İZMİR E-posta: [email protected]

Güzin Özdağoğlu

DEÜ. İşletme Fakültesi İşletme Bölümü Sayısal Yöntemler Anabilim Dalı Unvan (Prof/Doç/Yrd.Doç./Dr./Doktora Öğrencisi): Doçent Posta Adresi: DEÜ. İşletme Fakültesi Tınaztepe Kampüsü, Buca- İZMİR E-posta: [email protected]

Aşkın Özdağoğlu

DEÜ. İşletme Fakültesi İşletme Bölümü Üretim Yönetimi ve Pazarlama Anabilim Dalı Unvan (Prof/Doç/Yrd.Doç./Dr./Doktora Öğrencisi): Doçent Posta Adresi: DEÜ. İşletme Fakültesi Tınaztepe Kampüsü, Buca- İZMİR E-posta: [email protected] Özet Bu çalışmanın amacı, Web of Science veri tabanında indeklenen, 1975-2017 yılları arasında yazılım kalitesi konusunda üretilmiş araştırma makalelerinin, bilimetrik yöntemler aracılığıyla analiz edilerek, ilgili literatürdeki mevcut durumun analitik bakış açısıyla ortaya konmasıdır. Analiz kapsamına alınan veriler, 22.09.2017-23.09.2017 tarihleri arasında toplanmış olup, başlığında “software ve quality*” veya “software ve standard*” kelimelerini içeren 1353 araştırma makalesinden elde edilmiştir. Bilimetrik analizler sonucunda, kapsama alınan yayınların, yıllar bazındaki yoğunlukları, ülke dağılımları, en çok tercih edilen ve atıf yapılan dergiler, bu alanda önde gelen ve ençok yayın yapan yazarlar, yazarların üniversite dağılımları, anahtar kelime dağılımları gibi farklı


52

boyutlardaki istatistikler elde edilmiştir. Çalışmanın, yazılım kalitesi alanındaki eğilimleri, seçilen veri kaynağı üzerinden farklı analizlerle ortaya koyması açısından, hem bu alanda çalışan araştırmacılara hem de literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Anahtar Kelimeler: Yazılımda Kalite, Yazılım Standartları, Bilimetri Alan Tanımı: İşletme (Yönetim Bilişim Sistemleri, Sayısal Yöntemler) QUALITY AND SOFTWARE STANDARDS IN SOFTWARE: A SCIENTOMETRIC RESEARCH The aim of this study is to present the status of the related literature in the field of software quality from an analytical perspective through the scientometric analyses of the research articles, which were published between 1975 and 2017 in the database of Web of Science. The dataset in the scope of this study were collected between 22.09.2017 and 23.09.2017, 1353 research articles were obtained for the analyses including the words "software and quality *" or "software and standard *" in their titles. As a result of the scientometric analysis, several statistics were obtained in different dimensions, such as the distribution of the covered publications, distribution by years, the country distributions, the most preferred and cited journals, the leading and most published authors, the university distributions of the authors, and keyword distributions. It is considered that this study will contribute both to the researchers working in this field and to the literature by revealing the tendencies in the field of the software quality from different perspectives over the selected data source. Keywords: Software Quality, Software Standards, Scientometrics JEL Code: L1, L86, L15, M11 1. GİRİŞ Küreselleşen dünya ve hızla gelişen teknoloji ile birlikte, tüm kurum ve kuruluşların yaşamsal faaliyetlerini sürdürebilmeleri için yazılım kullanmaları bir zorunluluk haline gelmiştir. Kurum ve kuruluşların bu noktadaki temel ihtiyaçlarını etkin bir şekilde karşılamasının, iş süreçlerine uygun yazılımları seçmelerine ve yazılımın uygulama sürecinde gerekli desteği alabilmelerine bağlı olduğu söylenebilir. Hatalı bir yazılım tercihinin kurumlara, marka kimliğine ve kişilere verebileceği zararlar; değişim maliyeti, çift sistem maliyeti, özelleştirme maliyetleri, yükseltme maliyeti, üçüncü taraf ürün maliyetleri, yazılım seçim maliyetleri, yeniden uygulama ve eğitim maliyetleri, bilinmeyen ihtiyaç maliyeti,


53

zaman maliyetleri, fırsat maliyetleri, müşteri algılama maliyeti gibi çeşitli maliyetler doğurmaktadır. Örneğin, Hershey’in yanlış bir kurumsal kaynak planlama paketini entegre etme çabası, firmanın 100 milyon dolarlık satış gelirini kaçırmasına, HP’nin, Kuzey Amerika ofislerini sipariş takibi için tercih ettiği yazılımın eski sistemler doğru entegre edilememesi firmanın 160 milyon dolar zarar etmesine yol açmıştır (Inveon, 2017). İlgili örneklerden de anlaşılacağı üzere, gerek kamu kurumları gerekse özel firmalar kritik faaliyetlerini kayıt altına alabilmek, süreçlerini kontrol edip yönetebilmek için yazılımlara gereksinim duymaktadırlar. Hayatımızın her alanına giren ve çeşitlenen yazılımlar ve hızla ilerleyen yazılım teknolojileri, bu hız ve çeşitlenme ile beraber yazılımda kalite ve yazılım standartları sorularını beraberinde getirmektedir. Günümüzde müşteriler, karmaşık taleplerinin karşılanmasında ürün ve/veya hizmete yönelik olarak yüksek kalite beklentisindedirler. Bu durum yazılımda kalite kavramının önemini artırmakta ve geliştiricilerin daha fazla benimsenmesini sağlamaktadır (Kurtel&Eren, 2008: 1). İlk yazılımın üretildiği günden bugüne, yazılım ile ifade edilen kavram sürekli bir değişim ve gelişim içindedir. Ortaya çıkan bu hızlı değişim, yazılım geliştirmenin karmaşıklığını yönetebilmek için çeşitli arayışların doğuşuna sebep olmuştur. Bu arayışlar, birtakım standartların yazılım geliştirme sürecinde nasıl uygulanacağı sorusunu akıllara getirmekle birlikte, bu sektöre özgü yaklaşımlar için yeni atılımların başlamasına neden olmuştur (Aktürk, 2009: 77). Uluslararası standartlar, sektörün daha verimli ve etkili duruma gelmesine yardımcı olarak ürünler, hizmetler ve iyi uygulamalar için en gelişmiş teknik özellikleri sunmakta; global görüş birliğiyle geliştirilen 19.500'ü aşkın standart, uluslararası ticarete yönelik engelleri ortadan kaldırmaya yardımcı olmaktadır (BSA, 2017). Son yirmi yıl içerisinde birçok yazılım süreci modeli geliştirilmiştir. Bunlara örnek olarak TickIT, ISO 9001, BOOTSTRAP, SEI CMMI, NATO AQAP-160, ISO/IEC 12207, ISO/IEC TR 15504 verilebilir. Bunlar arasında en yoğun kullanılan model CMMI yani Yazılım Yetenek Olgunluk Modeli yazılım sürecini, “yazılımın ve yazılımla bütünleşik diğer ürünlerin geliştirilmesi ve bakımı için kullanılan aktivitelerin, metotların, uygulamaların, ve dönüşümlerin oluşturduğu bütün” şeklinde tanımlamaktadır (Nalbant, 2003: 1). Yazılım Yetenek Olgunluk Modeli süreç alanlarını “olgunluk seviyesi” adı altında beş gruba ayırmıştır. Olgunluk seviyeleri, kurumun “hangi süreçler benim için en uygun ve nereden başlamalıyım?” sorularına cevap bulmasını kolaylaştırmaktadır (Kalaycı, 2007: 13).


54

Yazılımda kalite, tanım olarak ifade edilmesi güç ve öznel bir kavramdır. Bunun yanında her yazılım için kabul görebilecek genel kalite ölçütü tanımlayabilmek olası değildir. Yazılım, kullanıcılarının o yazılımdan beklentilerine cevap verdiği ölçüde kalitelidir. Güvenilirlik tek başına bir kalite ölçütü değil iken bir kalite unsurudur. Bir yazılım, güvenilirlik derecesine göre değil, ilgili yazılımda güvenilirlik unsuruna duyulan ihtiyaç karşılandığı oranda kalitelidir. Yazılım kalitesi; yazılımın kullanıcı ihtiyaçlarına yanıt vermedeki yeterlilik derecesi olarak ifade edilmektedir (EMO, 1991). Yazılım geliştirme süreci yapısı itibariyle riskler taşıyabilir. Bu riskler, teknik veya program ile ilgili olabilir. Bu durum, yazılımın beklentileri karşılamasına engel olabilir. Kalite güvencesi bu hedefleri sağlamaya ve riskleri azaltmayı sağlamaya yöneliktir. Yazılım kalite güvencesi ile ilgili kuruluş ve sertifikalara örnek olarak, Yazılım Mühendisliği Enstitüsü (Software Engineering Institute- SEI), IEEE Standartları, Amerika Kalite Topluluğu, Yazılım Kalitesi Topluluğu (Society for Software Quality), Kalite Güvence Enstitüsü (Quality Assurance Institute), Amerika Kalite Topluluğu (American Society for Quality) gibi kurumlar sayılabilir (Ergin, 2004). Yazılım kalitesi konusundaki problemlerin çözümü, deneyimlerin paylaşılması, farklı yazılım süreçleri için uygun metodolojilerin geliştirilmesi kapsamında, hem genel medya araçları hem de bilimsel yayın ortamlarında pekçok araştırmanın yer aldığı görülmektedir. Ayrıca bu çalışmaların özetlendiği derleme çalışmalarına da rastlanmaktadır. Bu çalışmaların önemi, özellikle ilgili literatürün mevcut durumunu ortaya koymaları ve gelecek çalışmalara ışık tutmalarıdır. Son yıllarda, bu tür mevcut durum analizlerinin temel ve ileri istatistik tekniklerler aracılığıyla yapıldığı bilimetrik çalışmalara rastlanmaktadır. Bilimetrik çalışmalar, sayesinde belirlenen alanlar üzerine literatür madenciliği yapılabilmekte ve bu sayede araştırmacılar, ilgilendikleri alanda daha fazla bilgi birikimi elde edebilmektedir. İlgili literatür incelendiğinde, yazılımda alanında da bilimetrik çalışmalar yapıldığı görülmektedir. Türk yazılım mühendisliği araştırma topluluğu konusunda SCOPUS veri tabanından elde edilen 2014 yılına kadar oluşturulmuş verilerin incelendiği çalışmaya (Garousi, 2015), yazılım mühendisliği alanında en fazla atıf almış ilk 100 çalışmanın incelendiği bilimetrik çalışmaya (Garousi & Fernandes, 2016) ve bunun yanında yazılım ürünlerinin 20 yıllık gelişimini inceleyen bilimetrik çalışmaya (Heradio et al, 2016) rastlanmıştır. Tüm bu çalışmalar, yıllar içinde literatürün eğilimi, konuların seyri ve yazılım teknolojilerinin nereden nereye geldiği konusunda bizlere önemli fikirler sunmaktadır.


55

Bu çalışmada da yazılım kalitesi ve standartları konusundaki çalışmalar bilimetrik analizler ile sunulmakta olup, çalışmanın amacı, yazılımda kalite ve yazılım standartları alanında yapılan çalışmaları bilimetrik yöntemler ile incelemek, bu alanda çalışan araştırmacılara, alandaki en aktif üniversite, yazar, ülke, kurum bilgileri ile bu alanda yayın yapan yazarların çoğunlukla tercih ettikleri alan dergileri, yıllar içinde yayınlardaki anahtar kelimelerin eğilimleri konusunda araştırma sonuçlarını sunmaktır. Çalışmada Web of Science veri tabanında bulunan, 1975-2017 yılları arasında üretilmiş araştırma makaleleri, bilimetrik yöntemler ile incelenmiştir. Bilimetrik analizler sonucunda, kapsama alınan yayınların, yıllar bazındaki yoğunlukları, ülke dağılımları, en çok tercih edilen ve atıf yapılan dergiler, bu alanda önde gelen ve ençok yayın yapan yazarlar, yazarların üniversite dağılımları, anahtar kelime dağılımları gibi farklı boyutlardaki istatistikler elde edilmiştir. 2. YÖNTEM Çalışmada Web of Science veri tabanında bulunan ve SCI-EXPANDED, SSCI, A&HCI, CPCI-S, CPCI-SSH, ESCI indekslerince taranan, 1975-2017 yılları arasında üretilmiş araştırma makaleleri, bilimetrik yöntemler ile incelenmiştir. Veriler 22.09.2017-23.09.2017 tarihleri arasında toplanmıştır. 1975-2017 yılları arasında araştırma makalesi olarak yayınlanan, başlığında “software ve quality*” veya “software ve standard*” kelimeleri geçen ve gerçekleştirilen 1353 araştırma makalesine ulaşılmıştır. Analiz sürecinde Microsoft Excel programı, Citespace, Vosviewer paket programları kullanılmıştır. Bunlara ek olarak Oracle veritabanına entegre Php programlama diliyle yazılmış Web of Science verilerini analiz eden bir program yazılmıştır. Yazılan bu program ve SQL programlama dili aracılığı ile özel analizler için veri setinde özelleştirme ve ek analizler yapılabilmiştir. 3. BULGULAR Yazılımda kalite ve yazılım standartları kelimeler ile makale başlıkları üzerinde yapılan araştırmada yıllara göre makalelerin dağılımı, toplam alınan atıf, toplam verilen atıf, makale başına düşen atıf sayıları ile h- indeks değeri aşağıda grafik üzerinde gösterilmektedir (Şekil 1). Tüm yılların en üretken yılı 2015 (69, 5.10%) yılıdır. Tablo 1 üzerinde frekans ve yüzde olarak gösterilmektedir. Bunun yanında yıllara göre bu alanda inişli çıkışlı bir eğilim söz konusu olduğu ifade edilebilir.


56

Şekil 1: Yıllara göre makalelerin sayısal değişimi, h-indeks değeri, toplam alınan ve verilen atıf sayıları

Tablo 1: Araştırma alanında 2005 yılı ve sonrasında üretilen makale sayıları Yıllar Makale Sayısı % 1353 Çubuk Grafik 2017 49 3.622 % 2016 65 4.804 % 2015 69 5.100 % 2014 52 3.843 % 2013 46 3.400 % 2012 46 3.400 % 2011 37 2.735 % 2010 50 3.695 % 2009 45 3.326 % 2008 37 2.735 % 2007 48 3.548 % 2006 57 4.213 % 2005 56 4.139 %

Literatüre katkı bakımından, literatüre 5 ve üzerinde araştırma makaleleri ile katkı sağlayan yazarlar, üretmiş oldukları araştırma makale sayısına göre Tablo ‘de listelenmiştir. Araştırmacılar arasında Kitchenham B ilgili alanda 6 makale ve 216 atıf ve 36 yayın başına düşen atıf ortalaması ile bu alandaki en etkili araştırmacı olduğunu ve bu alandaki en üretken araştırmacının ise ürettiği 44 araştırma makalesi, 940 atıf ve 21.36 eser başına aldığı atıf oranı ile Khoshgoftaar, T.M. olduğunu ifade edebiliriz.


57

Tablo 2: Literatüre 5 ve üzerinde katkıda bulunmuş yazarlar ve aldıkları atıf sayıları Sıra Yazar Makale Sayısı Atıf Sayısı Makale Başına

Düşen Atıf Sayısı 1 Khoshgoftaar TM 44 940 21.36 2 Seliya N 14 376 26.85 3 Mcdowall RD 9 14 1.55 4 Allen EB 8 249 31.12 5 Kitchenham B 6 216 36.00 6 Buckley FJ 5 162 32.40 7 Georgiadou E 5 15 3.00 8 Havelka M 5 35 7.00 9 Hudepohl JP 5 12 2.40 10 Schneidewind NF 5 23 2.60 11 Wilson DN 5 23 2.60 12 Wohlin C 5 49 9.80

1353 araştırma makalesinde toplamda 3327 yazar ismi bulunmaktadır. Yazarların yıllara göre makale yoğunlukları (minimum 1 makale ve 0 alınan atıf) incelendiğinde çalışmaların belirli yıl ve belirli yazar grupları arasında yoğunlaştığı görülmektedir. Zhu, Y’nin çalışmaları iki farklı örneklemin bilişim noktası olması adına özel bir çalışma olduğunu ve bu alan ile ilgilenen araştırmacıların bu yazarın eserlerini özellikle okuması gerektiğini ifade edebiliriz. Bunun yanında, aşağıda şekil üzerinde yeşil, mavi kırmızı cluster yapısının oluştuğu ve burada yazarların kümelenmesinde araştırmacıların bu yazar grupları üzerine özel olarak eğilmesi gerektiği ifade edilebilir.

Şekil


58

2: İlgili alandaki çalışmalarda minimum bir esere sahip ve hiç atıf almamış yazarların item ve cluster bazlı yoğunluk grafiği

Ülkeler boyutunda literatür incelendiğinde aşağıdaki gibi bir tablo ile karşılaşılmaktadır. Bu alanda literatüre en fazla katkı veren ilk üç ülke (sırasıyla Amerika Birleşik Devletleri, İngiltere, Almanya) bu alandaki çalışmaların %50’den fazlasını gerçekleştirmiştir.

Tablo 3: Literatüre en fazla katkı sağlayan ilk 10 ülke Sıra Ülkeler Makale Sayısı % 1353 1 Amerika Birleşik Devletleri 442 32.67% 2 İngiltere 128 9.46 % 3 Almanya 128 9.46 % 4 Kanada 66 4.88 % 5 İspanya 48 3.55 % 6 Çin Halk Cumhuriyeti 45 3.33 % 7 İtalya 41 3.03 % 8 Avusturalya 40 2.96 % 9 Hollanda 38 2.81 % 10 Fransa 33 2.44 %

Araştırmalar için fon bulabilmek ve bir fon tarafından araştırmanın desteklenmesi çok önemlidir. Desteklenen fonların sayesinde araştırmacılar kaynak sıkıntısını minimize edebilir. Yazılımda kalite ve yazılım standartları anlamında yapılan çalışmalara en fazla destek sağlayan ilk 3 kurum ve destekledikleri fon sayıları Çin Ulusal Doğa Bilimleri Vakfı (National Natural Science Foundation of China, f:18), Avrupa Birliği (European Union, f:15) ve son olarak Ulusal Bilim Vakfı (National Science Foundation, f:8) şeklindedir. Bunların yanında yazılımda kalite ve yazılım standartları başlıkları ile toplamda 11 dilde makale üretilmiştir. Makalelerin büyük bölümü İngilizce (f: 1278, 94.46%) dilinde üretilmiştir.


59

Tablo 4: Literatürdeki makalelerin yazıldıkları dillere göre dağılımı Sıra Makale Dili Makale Sayısı % 1353 Çubuk Grafik 1 İngilizce 1278 94.46% 2 Almanca 45 3.33% 3 İspanyol 10 0.74% 4 Fransızca 8 0.59% 5 Portekizce 4 0.30% 6 Rusça 3 0.22% 7 İtalyan 2 0.15% 8 Hırvatça 1 0.07% 9 Çek 1 0.07% 10 Estonyaca 1 0.07% 11 Japonca 1 0.07%

1353 araştırma makalesinin oluşturulması sürecinde 1269 farklı üniversite veya diğer kurumlara bağlı yazarlar görev almıştır. Bu alanda en etkin ve en üretken üniversite veya kurumların sırasıyla State University System of Florida (f:51, 3.77%), Florida Atlantic University (f:43, 3.18%), United States Department of Defense (f:19, 1.40%) olduğu Tablo 5’te görülmektedir.

Tablo 5: Literatüre 10 ve üzerinde araştırma makalesi ile katkıda bulunan üniversite ve kurumlar

Sıra Üniversite veya Diğer Kurumlar Makale Sayısı % 1353 Çubuk Grafik 1 State University System of Florida 51 3.77 % 2 Florida Atlantic University 43 3.18 % 3 United States Department of Defense 19 1.40 % 4 University of Michigan 18 1.33 % 5 University of Michigan System 18 1.33 % 6 International Business Machines IBM 15 1.11 % 7 University System of Maryland 13 0.96 % 8 AT &T 12 0.89 % 9 Carnegie Mellon University 12 0.89 % 10 University of California System 12 0.89 % 11 University of London 12 0.89 % 12 University of Maryland College Park 12 0.89 % 13 United States Navy 10 0.74 %

Bu verilerin yanında ilgili sözcükleri içinde barındıran 1353 çalışmanın en fazla ilişkilendirildiği alanlar (f≥10) Tablo 6’da gösterilmektedir. Tablo 6’daki veriler incelendiğinde “Bilgisayar Bilimleri (Computer Science)” araştırma alanındaki makale sayısının yarıdan fazla olduğu görülmektedir. Bu araştırma alanını 28.82% ile “Mühendislik (Engineering)” takip etmektedir.


60

Tablo 6: Makalelerin araştırma alanlarına göre kullanım dağılımı (≥10) Sıra Araştırma Alanları Makale

Sayısı % 1353

1 Bilgisayar Bilimi (Computer Science) 741 54.76% 2 Mühendislik (Engineering) 390 28.82% 3 İş Ekonomisi (Business Economics) 81 5.98% 4 Yöneylem Araştırması Yönetimi Bilim (Operations Research

Management Science) 53 3.91%

5 Telekomünikasyon (Telecommunications) 53 3.91% 6 Enstrümanlar Enstrümantasyon (Instruments Instrumentation) 47 3.47% 7 Radyoloji Nükleer Tıp Tıbbi Görüntüleme (Radiology

Nuclear Medicine Medical Imaging) 44 3.25%

8 Bilişim Kütüphanesi Bilimi (Information Science Library Science)

37 2.73%

9 Çevre Bilimleri Ekolojisi (Environmental Sciences Ecology) 31 2.29% 10 Matematik (Mathematics) 31 2.29% 11 Nükleer Bilimler Teknolojisi (Nuclear Science Technology) 30 2.21% 12 Kimya (Chemistry) 28 2.06% 13 Fizik (Physics) 26 1.92% 14 Bilim Teknolojisi Diğer Konular (Science Technology Other

Topics) 26 1.92%

15 Otomasyon Kontrol Sistemleri (Automation Control Systems) 23 1.70% 16 Biyokimya Moleküler Biyoloji (Biochemistry Molecular

Biology) 22 1.62%

17 Eğitim Eğitim Araştırması (Education Educational Research) 22 1.62% 18 Tıbbi Bilişim (Medical Informatics) 18 1.33% 19 Psikoloji (Psychology) 17 1.25% 20 Biyoteknoloji Uygulamalı Mikrobiyoloji (Biotechnology

Applied Microbiology) 13 0.96%

21 Sağlık Bilimleri Hizmetleri (Health Care Sciences Services) 13 0.96% 22 Malzeme Bilimi (Materials Science) 13 0.96% 23 Matematik Hesaplamalı Biyoloji (Mathematical

Computational Biology) 12 0.88%

24 Spektroskopisi (Spectroscopy) 11 0.81% 25 Tarım (Agriculture) 10 0.73% 26 Jeoloji (Geology) 10 0.73%

Yazılımda kalite ve yazılım standartları kelimeleri ile yaptığımız taramada oluşturulan örneklemde en fazla yayın yapan ilk 10 dergi veya yayıncı sayısı Tablo 7’de sunulmuştur.


61

Tablo 7: Araştırma alanında en fazla yayın yapan ilk 10 dergi veya yayıncı Sıra Dergi veya Yayıncı Adı Makale Sayısı % 1353 1 Software Quality Journal 84 6.20% 2 Lecture Notes in Computer Science 64 4.73% 3 Information and Software Technology 53 3.91% 4 Journal of Systems And Software 38 2.80% 5 IEEE Software 30 2.21% 6 IEEE Transactions on Software Engineering 26 1.92% 7 Computer Standards Interfaces 23 1.70% 8 Computer 22 1.62% 9 Quality Progress 19 1.40% 10 International Journal of Software Engineering And

Knowledge Engineering 18 1.33%

Tablo 7’deki değerler incelendiğinde, tek bir dergide yığılma olmadığı görülmektedir. Tablo 7’ye göre ilk sırada 6.20% ile “Software Quality Journal” ilk sırada yer almakta iken bu dergiyi 4.73% ile “Lecture Notes In Computer Science” dergisi trakip etmektedir.

Yazarların kullanmış oldukları ve yıllara göre göre değişen anahtar kelimeler ise aşağıda Şekil 3 üzerinde gösterilmektedir. 1995 ve 2000’li yılların başlarında performans değerlendirme, kalite ölçüleri, kompleksite, kalite maliyeti, yazılım ürün ve kalite ölçütleri, yazılım proje yönetimi, standart yazılım, yazılım paketleri, toplam kalite yönetimi, yazılım kalite karakteristikleri gibi sözcükler daha ön planda iken, 2010 ve sonrasında nesneye dayalı programlama, takım çalışması, kalite geliştirme, standardizasyonlar, hizmet kalitesi, ISO/IEC 25000, agile yazılım geliştirme yöntemi, olgunluk modelleri, analitik modeller, kalite göstergeleri, yazılım geliştirme takımları, özgür yazılım gibi sözcükler daha ön plana çıkmıştır. Bu kelime örüntüsünde de görüldüğü üzere yazılımda kalite ve standardizasyon üzerine araştırmalar sürmekte, yeni model ve yaklaşımlar ile çalışmalar sürdürülmektedir.


62

Şekil 3: İlgili Araştırma konusundaki yazarların anahtar kelimelerinin yıllara göre dağılımı

Çalışmada 12293 kaynağa atıfta bulunulmuştur. Araştırmacılar araştırma makalelerini oluştururken en fazla yararlandıkları ve referans verdikleri ilk 15 kaynak Tablo 8’de gösterilmektedir. İlgili kaynakların bu alanda çalışmayı düşünen veya çalışan araştırmacılar için fikir sunacağı düşünülmektedir.

Tablo 8: Araştırmacıların çalışmalarında en fazla atıf verdikleri ilk 15 kaynak Sıra Kaynak Atıf Sayısı 1 IEEE Transactions On Software Engineering 909 2 IEEE Software 548 3 Communications of the ACM 331 4 Journal of Systems and Software 325 5 Information and Software Technology 271 6 Lecture Notes in Computer Science LNCS 190 7 Software Quality Journal 184 8 Management Science 153 9 Computer 151 10 MIS Quarterly 113 11 Empirical Software Engineering 112 12 International Conference on Quality Software Journal 106


63

13 IBM Journal of Research and Development 76 14 Medical Physics Journal 72 15 European Journal of Operational Research 69

Tablo 8’deki veriler incelendiğinde 909 atıf sayısı ile “IEEE Transactions On Software Engineering” ile birinci sırada yer almakta iken onu 548 atıf sayısı ile “IEEE Software” takip etmektedir.

İlgili alanda çalışma yapan araştırmacılar 784 farklı kaynağa beş ve üzerinde atıfta bulunmuştur. Bu kaynaklar arasındaki görünüm ve ilişki Şekil 4 üzerinde gösterilmektedir.

Şekil. 4: İlgili araştırma konusunda referans verilen kaynakların ağ görünümü

Tüm bunların yanında araştırmacılar kaynaklarında 15702 farklı yazara atıfta bulunmuştur. Araştırmacılar beş kez ve üzerinde 732 farklı yazara atıfta bulunmuştur. Bu alanda otorite olarak da ifade edebileceğimiz ve bahsi geçen konuyla ilgilenen araştırmacıların takip etmesini önerebileceğimiz ilk 10 yazar ve almış oldukları atıf sayısı Tablo 9’da referans verdikleri yazar yoğunlukları ise Şekil 5’te verilmiştir.


64

Tablo 9: Araştırmacıların çalışmalarında en fazla atıf verdikleri ilk 15 yazar Sıra Kaynak Atıf Sayısı 1 Khoshgaftaar, TM 277 2 Boehm, BW 139 3 Basili, VR 123 4 Boehm, B 103 5 Humphrey, WS 80 6 Kitchenham, B 76 7 Briand, IC 75 8 Fenton, NE 75 9 Paulk, MC 69 10 Mccabe, TJ 63

Şekil. 5. İlgili Araştırma Konusunda Referans Verilen Yazarların Grafiksel Yoğunluk Gösterimi

4. SONUÇ Yazılım sektöründe kalite ve kalite güvencesi konusu teknolojinin gelişmesiyle beraber 19 yüzyılın sonlarına doğru popüler olmasına rağmen ülkemizde yeni sayılabilecek ve çok az şirketin dikkate alıp uyguladığı önemli bir konudur (Alparslan, 2017: 1). Hayatımızın içinde cep telefonları, bilgisayarlar, akıllı telefonlar, fırın ve günlük hayatın hemen hemen her noktasındaki cihazların içinde koşturulan yazılımın bir üretim ve hayatını devam ettirdiği bir süreç bulunmaktadır. Firmalar yazılım gereksinimlerini kendileri gidermekle beraber dışarıdan satın da alabilmektedir. Her iki süreçte de yazılımda kalite ve yazılım standartları karşımıza önemli bir faktör olarak çıkmaktadır. Tüm kamu ve özel kuruluşların ihtiyaçlarını doğru belirleyip, belirledikleri bu ihtiyaçları tam


65

anlamıyla giderecek çözümlere ihtiyaç duyduğu ortadadır. Yanlış yazılımların firmalar için ciddi maliyet giderleri oluşturduğu ise inkar edilemez bir gerçektir. Dolayısıyla, yazılım geliştirme sürecinin niteliği ve standardının yanı sıra hedef kitlesine uygunluğu da farklı bir kalite boyutu olarak gözetilmektedir. Bu çalışmada, yazılım kalitesi ve standartları konusunda uluslararası literatürdeki durumun ve eğilimlerin ne olduğu araştırma sorusu olarak gözetilmiş ve bu temel sorunun yanıtı bilimetrik analizlerle yanıtlanmaya çalışılmıştır. yazılım kalitesi alanındaki eğilimleri, seçilen veri kaynağı üzerinden farklı analizlerle ortaya koyması açısından, çalışmanın, hem bu alanda çalışan araştırmacılara ve uygulamacılara hem de literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Web of Science veri tabanında yayınlanan araştırma makaleleri üzerinden gerçekleştirilen bilimetrik analizler sonucunda, kapsama alınan yayınların, yıllar bazındaki yoğunlukları, ülke dağılımları, en çok tercih edilen ve atıf yapılan dergiler, bu alanda önde gelen ve ençok yayın yapan yazarlar, yazarların üniversite dağılımları, anahtar kelime dağılımları gibi farklı boyutlardaki istatistikler elde edilmiştir. Örneğin, ülkeler boyutu ele alındığında, Türkiye’de bu alanda yapılmış ve SCI-EXPANDED, SSCI, A&HCI, CPCI-S, CPCI-SSH, ESCI indekslerince taranan dergilerde yayınlanmış araştırma makalelerinin az sayıda olduğu, ilk üç sırada; Amerika Birleşik Devletleri (442, 32.67%), İngiltere (128, 9.46%) ve Almanya (128, 9.46%) iken, Türkiye 16. Sırada (24, 1.77%) yer aldığı görülmüştür. Yazılım geliştirme Türkiye’de önde gelen faaliyet alanlarından biri olmakla birlikte, yazılım kalite ve standartları üzerindeki çalışmaların görece az olduğu elde edilen bulgular arasındadır. Bunun yanında yazılım kalite güvencesi ile ilgili kurum ve kuruluşların (örneğin; Amerika Kalite Topluluğu) Türkiye’de oluşturulması önerilebilir. Bilimsel alanlardaki eğilimlerin, sektörel uygulamalara da yansıdığı gerçeğinden hareketle, yazılım geliştirme sürecinde üretilecek çalışmalarla kalite algı ve odağının arttırılmasının, yazılım sektöründeki ekonomi dinamiklerini iyileştireceği düşünülmektedir.

KAYNAKLAR

Sakine Ayça Alparslan, “CMMI İle Yazılım Süreçlerinin İyileştirilmesi Ve Yazılım Şirketlerinin CMMI 3 Seviyesine Göre Değerlendirilmesi”, Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İşletme Mühendisliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 2017.


66

Serkan Nalbant, “Yazılım Geliştirme Sürecinin Verimliliğini Arttırmak: Bir Bilgi Sistemi Önerisi”, EMO - I.Ulusal Yazilim Mühendisliği Sempozyumu Bildirileri, 23-25 Ekim 2003. İzmir.

BSA (2017). Sektör Standartlar- ISO SAM (ISO/IEC 19770),http://www.bsa.org/anti-piracy/what-is-sam/industry-standards?sc_lang=tr-TR [İndirme Tarihi: 28.09.2017].

Orhan Kalaycı, “Yöneticiler için Doğru Sorular CMMI” Toronto: Shamrock Process Improvement and Innovation. 2007, ss.8-17.

Inveon (2017). Yanlış Yazılım Seçiminin 11 Gizli Maliyeti. https://www.inveon.com.tr/yanlis-yazilim-seciminin-11-gizli-maliyeti/ [İndirme Tarihi: 28.09.2017]

Ahmet Gökhan Aktürk. “Yazılım Geliştirmede Uygunsuzluk Önleyici bir Güç Olarak Yazılım Kalite Güvencesi” 4. Ulusal Yazılım Mühendisliği Sempozyumu - UYMS'09. 8-10 Ekim 2009 İstanbul- Turkey.

Tanıl Ergin (2004). Yazılım Kalite Güvencesi. http://www.csharpnedir.com/articles/read/?id=201 [İndirme Tarihi: 28.09.2017]

Kaan Kurtel, Şaban Eren, “Yazılım Ölçümü: Genel Bir Bakış” YKGS2008: Yazılım Kalitesi ve Yazılım Geliştirme Araçları. 9-10 Ekim 2008, İstanbul- Turkey.

EMO (1991). Kuruluşların Yazılım Şartnameleri, Nitelikleri, Bakım Ve Eğitim Standartları Araştırması. http://www.emo.org.tr/ekler/812f92450ccaf17_ek.pdf?dergi=209 [İndirme Tarihi: 28.09.2017].

Vahid Garousi, “A Bibliometric Analysis of the Turkish Software Engineering Research Community”. Scientometrics (2015) 105:23-49. DOI 10.1007/s11192-015-1663-x.

Vahid Garousi, João M. Fernandes, “Highly-cited papers in software engineering: The top-100”. Information and Software Technology, 71 (2016) 108–128.

Ruben Heradio, Hector Perez-Morago, David Fernandez-Amoros, Francisco Javier Cabrerizo, Enrique Herrera-Viedm, “A bibliometric analysis of 20 years of research on software product lines”. Information and Software Technology, 72 (2016)1-15.

organİzasyon ve yÖnetİm bİlİmlerİ dergİsİ cilt 11, sayı 1 ... · organİzasyon ve...

Documents