N-ro 1/2005 (214)

ORGANO DE ĈEĤA ESPERANTO-ASOCIO

Israela Esperantisto alportis interesan informon:

mondfama Praga knabo estis esperantisto

A-PDF MERGER DEMO

Starto organo de Ĉeĥa Esperanto-Asocio, 4-foje jare. Abono 10 eŭroj (+ 2 eŭrojaerpoŝte), rete Starto: malovec@volny.cz, rete ĈEA: cea.polnicky@quick.cz (sekretario)podhradska@volny.cz (prezidanto)www.esperanto.cz

Komercaj anoncoj: 25 Kč por unulinio, 800 Kč por kvaronpaĝo, 1500 Kčpor duonpaĝo, 2500 Kč por tuta paĝo.Duobla reklamo 15% rabato, trioblareklamo 30% rabato. Movadaj anoncojduonpreze.

Membrokotizoj: A 300 Kč, B 200Kč, C 100 Kč, D 500 Kč, Z 1000 Kč,Starto-abono 200 Kč, F libervola,enskribo 20 Kč.

Korespondaj kursoj: 600 Kč ko-mencantoj, 700 Kč progresintoj. Aliĝoj:Jana Melichárková, Polní 938, 696 02Ratíškovice, melicharkova@quick.cz

Libroservo: Zdeněk Pluhař, Lama-čova 658/6, 15200 Praha, tel. 251 817732, m.pluharova@worldonline.cz

Sekcioj de ĈEA: junulara, katolika,kristana, blindula, medicina, fervojista,pri informadiko

Komisionoj de ĈEA: pedagogia,gazetara-informa

Asocia adreso: Ĉeĥa Esperanto-Asocio, c/o Pavel Polnický, Na Vinici110/10, 290 01 Poděbrady, tel. 325 615651, cea.polnicky@quick.cz

IČO de ĈEA: 00 44 30 34 GRAVA INFORMO!!!NOVA BANKO-KONTO de ĈEA: 195 230 825 / 0300

Poštovní spořitelna Poděbrady

ISSN 1212-009X

Komitato de ĈEA:Prezidanto: Věra Podhradská, Poříčí l,603 00 Brno, tel. 543 233 047, podhradska@volny.cz (vnější a vnitřní vztahy, čestníčlenové)Vicprezidanto: Jana Melichárková, Polní938, 696 02 Ratíškovice, melicharkova@quick.cz (zápisy, koncepce, metodika)Vicprezidanto (komitatano A de UEA):Petr Chrdle, Anglická 878, 252 29 Dobři-chovice, tel. 257 712 201, fakso 257 712126 chrdle@kava-pech.cz (mezinárodnívztahy, UEA, vydavatelská činnost)Sekretario: Pavel Polnický, Na Vinici110/10, 290 01 Poděbrady, tel./fax. 325 615651, cea.polnicky@quick.cz (sekretariát,členská základna, účetnictví)Kasisto: Jindřich Ondráček, Bubenská 17,170 00 Praha, tel. 220 879 386 Komitatano: Libuše Dvořáková, Zahradní2/B, 568 02 Svitavy, 461 532 257, dvora-kovalibuse@quick.cz, libuse.dvorakova@khspce.cz (kluby)Komitatano: Jiří Tomeček, Dr. Bureše 3,370 05 České Budějovice, 602 611 584,jirka.tomecek@post.cz (sekce, komise)Ĉefdelegito de UEA por Ĉeĥio: LucieKarešová, Havlíčkovo nám. č. 1, 130 00Praha 3, tel. 603 444 828 Kontrolgrupo de ĈEA: Prezidanto: JosefHron, Bohdanečská 68, 530 09 Pardubice,josef.hron@vakpce.cz, tel. 466 401 942; Věra Štěpánová, Jana Zajíce 2873/22, 40011 Ústí n. L., slaharova.v@kr-ustecky.cz; Jiří Souček, Mečislavova 223/8, 140 00Praha 4, soucek@pcp.lf3.cuni.cz

Redaktoro de Starto: Miroslav Malo-vec, Bosonožská 15/10, 625 00 Brno, tel.547 240 690, malovec@volny.cz, malovec.starto@clavis.cz

Kontrollegis: L. Dvořáková, P.Polnický, V. Kočvara, M. Pastr ňákGazetara-informa komisiono: JarmilaČejková, Malý Koloredov 1538, 738 01Frýdek-Místek

Redakto-fermoj: 1.2.; 7.5.; 15.8.; 15.11.

2 ¶ Starto 1/2005 ¶ 2

NOVJARA MESAĜO DE LAPREZIDANTO DE UEA

Eble vi jam laciĝis pri miaj mesaĝoj,kiuj daŭre instigas nur al agado porEsperanto kaj al nenio alia. Kaj kro-me temas en miaj instigoj pri la plejbanala kaj praa agad-metodo, alivortevi persone devas fari ion konkretanpli ol pensi ion grandiozan, kion aliajfaru. Fakte io, pri kio ni povas fieri,estas la demokrateco de nia movado,en kiu generaloj kaj soldatoj praktikeestas malfacile distingeblaj. Kaj tieldevas esti, laŭ mi, ĉar ni ĉiuj laboraspor ideo kaj ne por rikolti mondajngajnojn en la formo de riĉeco, famoaŭ alispecaj avantaĝoj. Mi scias, ke pluraj el vi senkuraĝiĝas,ĉar vi daŭre vidas ĉirkaŭ vi viajn naj-barojn, kiuj volonte lernas la lingvonde la momentaj fortuloj kaj same vo-lonte forlasus sian lingvon, se ili nurkapablus, por esti parto de la riĉaj kajpotencaj. Bonvolu ne senkuraĝiĝi tielfacile. La mondo ĉiam estis tia. Jamaraba saĝulo de la mezepoko (niamezepoko pli ol ilia), Ibn Ĥaldun,diris en libro ankoraŭ hodiaŭ studata,ke la venkito ĉiam volas simili la ven-kinton, veste, sintene, lingve, ktp. Sed ĝuste nun iĝas iom pli malklare,kiun lingvon volos lerni via najbaropost 10 jaroj aŭ kiun lingvon voloslerni liaj infanoj. Ĉu la nova jarcentoestos la jarcento de Azio? Estas tremalfacile antaŭvidi, ĉefe kiam temaspri la estonteco, kiel ŝercis alia famu-lo, sed multaj signoj antaŭdiras, keeble la infanoj de via najbaro, se ili

estos famaj lingvistoj aŭ ĵurnalistoj,estos pagataj por klarigi al siajsamlandanoj, kial neniu alia lingvokrom la ĉina rajtas esti la tutmondalingvo pro sia simpleco, klareco,abunda literaturo, imago-riĉa skrib-sistemo, ktp. Tiam niaj posteuloj estos ankoraŭ tiepor rediri esence tion, kion ni dirasnun: justeco kaj ne forto estu la gvid-principo de la homaro en la lingvakampo kaj en ĉiuj aliaj kampoj. Bonvolu permesi al mi citi alian fa-man homon de la pasinta jarcento,Gandi (Gandhi en la kutima transskri-bo), kiu nevole parolis pri la fenome-no de tutmondigo, kiu apartenas al niatempo multe pli ol al lia tempo: "Mine volas, ke mia domo estu ĉirkaŭ-masonita per muroj en ĉiuj flankoj kajke la fenestroj estu plenŝtopitaj. Mivolas, ke la kulturo de ĉiuj landoj estublovata tra mia domo kiel eble plejlibere. Sed mi rifuzas esti mem for-blovata de la planko malproksimenfare de iu ajn.“ Tion saman ni diras,kaj ni aldonas, ke nur la internacianeŭtrala lingvo Esperanto povas savihomojn el tiu destino en ĉi tiu epokode tutmondigo. Ni taksas la nunan internacian lin-gvan ordon, alivorte la manieron, laŭkiu nuntempe oni utiligas nur difini-tajn lingvojn por la rilatoj inter homojapartenantaj al malsamaj popoloj,nekontentiga kaj nekongrua kun labezono favori interkompreniĝon, pa-con kaj samrajtecon inter ĉiuj homoj.

______________________________________________________________3 ¶ Starto 1/2005 ¶ 3

Ni opinias, ke ĉiuj lingvoj kaj ĉiujkulturoj havas en si valorojn, kiujn lahomaro ne perdu. Krome ni opinias,ke oni devas respekti je ĉiu nivelo lalingvajn homajn rajtojn. Ĉiu homoestas protektata de la Universala De-klaracio de la Homaj Rajtoj kontraŭdiskriminacio surbaze, interalie, delingvo. Neniu nacia aŭ internacia in-stanco rajtas malobservi tiun rajtonsurbaze de konsideroj pri efikeco aŭalispecaj avantaĝoj. Unesko kaj Unu-iĝintaj Nacioj jam produktis multajndokumentojn en ĉi tiu kampo. La la-sta "Raporto pri la Homara Evoluo2004" de la Programo por Evoluo deUnuiĝintaj Nacioj, ekzemple, estastute aprobinda kaj referencas ankaŭ alla principo de la uzado de tri lingvojrekomendita de Unesko: gepatralingvo (kiom ajn malgranda ĝi estas),loka kontakt-lingvo (ĝenerale la nacialingvo) kaj internacia lingvo. En ĉi tiu kadro ni reasertas (malgraŭla opinioj de ĉiuj niaj najbaroj kaj dela lingvistoj kaj ĵurnalistoj pagitaj porinflui ilin), ke la optimuma lingvo porla rolo de internacia lingvo estas lainternacia planlingvo Esperanto. Lauzo de kiu ajn alia nacia lingvo estasmaljusta, kaŭzas homajn suferojn kajkaŭzas perdon de mono flanke de lalernantaj socioj kaj en la longa daŭroperdon de lingvoj kaj de kulturoj. Ni asertas, ke la instruado de Espe-ranto kiel fremda lingvo estas avan-taĝa kompare kun la instruado, ek-zemple, de la angla (pli granda facile-co kaj sekva atingo de la lernoceloj en

ono de la tempo, pli malmultekostainstruado pere de lokaj instruistoj kajlokaj materialoj). Ni opinias, ke la ŝparoj realigeblajper la transiro de, ekzemple, la anglaal Esperanto en la instruado de frem-daj lingvoj en la mondo kunportustiom gigantajn ŝparojn, ke ili sufiĉuspor venki problemojn de maloftajmalsanoj, de malsato almenaŭ enkelkaj lokoj kaj de starigo de sistemojde kvalita instruado, por kiuj nun-tempe mankas rimedoj. Forlasante aliajn konsiderojn, kaj re-stante en la kampo de justo kaj rajtoj,ni ĝojas, ke dum la pasintaj jarojlaŭgrade la internaciaj ŝtataj organiza-ĵoj tutmondaj venis al samaj konklu-doj: „...estas homaj rajtoj kun enkon-struita lingva enhavo... Aparte gravajestas la rajtoj al libereco de esprimokaj egaleco. Libereco de esprimo kajla uzo de lingvoj estas nedisigeblaj". Same en la Universala Deklaro priKultura Diverseco, aprobita de laĜenerala Konferenco de Unesko enParizo, la 2-an de novembro 2001-a,oni klare diras, ke „Kulturaj rajtojestas integra parto de homaj rajtoj.Tial ĉiuj homoj havas la rajtonesprimi sin, krei kaj disvastigi siajnverkojn en la lingvo, kiun ili elektas,kaj tute aparte en sia gepatra lingvo." Se ili komencas opinii kiel ni, ebleniaj ideoj pri justeco en internaciajrilatoj estas laŭgrade gajnantaj.

Renato CorsettiPrezidanto de UEA

______________________________________________________________4 ¶ Starto 1/2005 ¶ 4

Mondfama judĉeĥa knabo,pri kiu la publiko ne scias,

ke li estis esperantisto

En januaro aperis nova ĉeĥa poŝt-marko kun portreto de judĉeĥaknabo Petr Ginz (1928-1944), kiupereis en Aŭŝvico (Oświęcim,Osvietim, Auschwitz), kaj kun liadesegnaĵo de Luno. Tiun li desegnisantaŭ sia foriro al la koncentrejoTerezín. Post 58 jaroj prenis ĝin laisraela kosmonaŭto Illan Ramonkiel simbolon de Holokaŭsto al siakosma vojaĝo, por realigi la revonde la knabo, kiu eĉ post la dorno-dratoj sopiris pri la kosmo. Sed laraketoplano Columbia dum alteriĝoforbrulis la 1-an de februaro 2003. La desegno tuj famiĝis kaj kun ĝila knaba aŭtoro. Ĉeĥa televido el-sendis en 2003 preskaŭ unuhoranprogramon pri lia vivo kaj en lainterreto aperis miloj da informojen plej diversaj lingvoj. Oni parolismulte pri liaj gepatroj Ota kaj MarieGinz kaj pri la fratino Eva, sed nemenciis, ke ili estis grava esperant-ista familio. Riĉajn materialojn prila familio Ginz posedas la Jerusale-ma muzeo Yad Vashem. Okazis eĉ malgranda miraklo: postla katastrofo de Columbia kaj dis-famiĝo de Petro, rememoris iu Pra-gano, ke en subtegmento de ladomo, kiun li aĉetis, li trovis man-

skribitajn kajerojn titolitajn DeníkPetra Ginze (Taglibro de PetrGinz). Li skanis kelkajn paĝojn kajsendis ilin rete al Yad Vashem, kiutransdonis ilin al pentristino ĤavaPressburger, kiu estas neniu alia olEva Ginzová, fratino de Petr, vivan-ta nun en Israelo. Ŝi tuj ekkonis laskribon de sia frato, kortuŝita aĉetisla trovaĵon kaj eldonis ĝin en Ĉeĥioĉe la eldonejo Trigon sub la titoloDeník mého bratra (Taglibro demia frato). Samtempe el Israelo venis la 141-anumero de Israela Esperantisto kuntre detala artikolo pri Petr Ginz, prila vivo en la junulejo de Terezín,kie li laboris en propagandista pres-ejo kaj sekrete eldonadis gazeton,por kiu li verkis rakontojn, poemojnkaj desegnis bildojn. Parkere liskribis Esperanto-vortareton. En nia lando jam antaŭe aperis dulibroj pri poemoj kaj desegnoj deinfanoj el Terezín: Motýla jsem tuneviděl (Papilion mi ĉi tie ne vidis,1993) kaj Je mojí vlastí hradbaghett? (Ĉu la muregoj de getoj estasmia patrujo?, 1995, kun antaŭparolode Václav Havel). En ambaŭ estaskelkaj paĝoj dediĉitaj ankaŭ al PetrGinz kaj lia familio. S-ino Ĥava Pressburger inaŭgurisla novan libron februare per sub-skribado en Prago kaj Ĉeĥa Radioelsendis intervjuon kun ŝi.

______________________________________________________________5 ¶ Starto 1/2005 ¶ 5

Petro naskiĝis en 1928 kaj Eva en1930. Iliaj gepatroj Ota kaj Marieinterkonatiĝis dum E-kongreso. OtaGinz apartenis al gvidaj personoj denia intermilita movado, interalie likunredaktis Ĉeĥoslovakan Antolo-gion (1935). En 1942 estis Petrokiel 14-jarulo deportita al Terezín,kie li estis lokita en junulejo de 350ĉeĥe parolantaj knaboj 11-17-jaraj.La gepatroj estis protektataj kiel„miksita paro“, Eva estis ankoraŭtro juna, tial Petro el la tuta Ginz-familio troviĝis en la koncentrejosola. La knaboj eldonis sekretan gazetonVedem ekde julio 1942 ĝisseptembro 1944 kun 800 paĝojentute. La gazeton redaktis, skribiskaj ilustris Petro. La verkado kajdesegnado helpis lin venki lateruran realaĵon kaj fuĝi en lasferon de fantazio. Li amis JulesVerne kaj revis pri navigado inter la

steloj, li admiris Kristofon Kolum-bon kaj verkis ilustritan poemon prili. Li verkis ankaŭ taglibron kajscienc-fikcian romanon, kiuj kon-serviĝis kun multaj desegnoj.

En septembro 1944 estis Petrodeportita al Aŭŝvico kaj tie li tujestis sendita en gaskameron. Liajfratino kaj patro, kiuj venis enTerezín post li, ĝisvivis la liberigon. La familio transloĝiĝis al Israelo.Sed pri la tragika sorto de sia filo iline volis paroli, ĉar la rememorojestis tre doloraj. Ĝis sia morto en1976 Ota Ginz certe ne supozis, kelia Petro post kelkaj jaroj fariĝosmondfama pro sia desegno de LunaPejzaĝo. Tial longe ankaŭ esperan-tistaro nenion sciis.

______________________________________________________________6 ¶ Starto 1/2005 ¶ 6

S-ino Ĥava Pressburger, iama EvaGinzová, fratino de Petr Ginz, sub-skribas sian novan libron Deník méhobratra (Taglibro de mia frato) en Pragola 10-an de februaro 2005. Ŝi ĝusteenskribas dediĉon en ekzempleron poresperantisto Jiří Patera.

Taglibro de mia frato Trafoliumante la taglibron de Petr Ginzoni konstatas, ke lia plej ŝatata amikokaj samklasano, kun kiu li pasigis laeksterlernejan tempon plej ofte, nomiĝisHarry Popper, lia plej amata verkistoestis Jules Verne, laŭ kies modelo Petrverkis romanon „Vizito el la pratempo“ .La romano rakontas pri giganta dino-saŭro, kiu ŝajne naskiĝis el ovo konserv-iĝinta en Afriko kaj kiu furioze detruasla kontinenton, sed fine montriĝis, ke ĝiestas roboto, konstruita de krima geni-ulo, kiu per ĝi volis ekregi la mondon. La libro enhavas du antaŭparolojn, deLeo Pavlát (direktoro de la Juda Muzeoen Prago) kaj Ĥava Pressburger (Eva

Ginzová, fratino de Petr), poste sekvasdu taglibroj de Petr, rememoro de lafratino pri la lasta renkontiĝo, kvarrakontoj de Petr kaj fine oni trovas 21paĝojn kun 27 fotoj (familio Ginz,pentraĵoj kaj manskribaĵoj de Petr). Estastie ankaŭ poemo de la 13-jara knabo pripersekutado kaj ĉikanado de judoj, kiuestas tre impresa. Sed impresa estasankaŭ la taglibro mem, kie Petr koncize,sen literatura ambicio, notis gravaĵojn detiuj tagoj. Ekzemple (ĉeĥlingve):9. VI. 1942 (Mardo)Forveturis trajno kun R. Heydrich alBerlino, kie li estis hodiaŭ entombigita.Tial ĉie devas esti duone malhisitaj aŭnigraj flagoj. - Posttagmeze estisakceptitaj multaj novaj lernantoj, interili ankaŭ Harry Popper. Ni havis testonpri la germana. Hodiaŭ estis veturontaKohner-familio, sed mi ne scias, ĉu iliveturis, ĉar estis kunvokitaj 1200[personoj] por transporto kaj veturisnur 1000. La resto devas atendi lavenontan. Malbona nutraĵo en laekspoziciejo.

Grava sciigo: Esperanto-versio deTaglibro de mia frato en tradukode la geedzoj Novobilský aperosĉijare en la eldonejo KAVA-PECH

Poznámka: Rozsáhlý článek o PetruGinzovi přineslo poslední loňské čísloIsraela Esperantisto. Zájemcům lzetento časopis zajistit (2 čísla ročně, ročnípředplatné 250 Kč) prostřednictvímsvazového tajemníka Pavla Polnického(viz záhlaví Starta).

Miroslav Malovec

______________________________________________________________7 ¶ Starto 1/2005 ¶ 7

Přemysl Pitter (1895-1976)

estis ĉeĥa humanisto, kiu zorgis pri for-lasitaj infanoj ĉeĥaj, judaj kaj germanaj.Li lernis ankaŭ Esperanton. Por sialaboro li estis honorita per germanaKruco de Merito, per honora doktorecode universitato en Zuriko, per ordeno deT. G. Masaryk „in memoriam“ kaj perisraela titolo Justulo inter Nacioj. En1995 lian 100-jaran jubileon omaĝisUnesko.

Přemysl Pitter naskiĝis la 21-an de junio1895 en Prago, lernis metion de tipo-grafo kaj presisto. Dum la unua mond-milito li rifuzis pafi kaj mem nur en lastamomento saviĝis de mortpuno. Li fariĝiskonvinkita pacifisto kaj decidis dediĉisian vivon al praktika kristanismo. En 1924 kune kun la verkistino PavlaMoudrá li eldonadis gazeton Sbratření(Kunfratiĝo) kaj fondis en Prago filionde la Movado por la Internacia Paco,laboris en Akademia YMCA, en Ligopor Homaj Rajtoj, en Internacio deMilitrifuzantoj, propagandis abstinadon,vegetarismon kaj protektadon de bestoj. Sed lia plej grava ago estis fondo dekooperativo por Milíč-domo en 1924 kaj

malfermo de la domo mem en 1933. Lanomo estis prenita laŭ predikisto JanMilíč el Kroměříž, kiu vivis dum Karolola IV-a, kaj zorgis pri malriĉuloj. En ladomo Pitter zorgis pri 150 infanoj, dumla milito li kaŝis precipe judajn infanojn,sed post la milito ankaŭ germanajn kajedukis ilin komune. Tio postulis grandankuraĝon, ĉar la malamo kontraŭ ĉiogermana turniĝis ankaŭ kontraŭ infanoj.Post 1948 li estis sub kontrolo de ŝtatapolico kaj en 1950 li devis fuĝi el larespubliko por ne finiĝi en uran-minejoj. Li daŭrigis sian laboron ankaŭ enSvislando kaj Germanio. Lia kun-laborantino ekde 1926 estis svisino OlgaFierz (1900-1990), kiu transloĝiĝis enPragon kaj post 1950 daŭrigis la kun-laboron kun Pitter en Svislando. Ankaŭŝi ricevis israelan titolon Justulo interNacioj. Ili laboris en tendaro porrifuĝintoj apud Nurenbergo, en la radioLibera Eŭropo, fondis ĈeĥoslovakanSocieton por Artoj kaj Sciencoj kajverkis plurajn librojn. Přemysl Pittermortis la 15-an de februaro 1976 en lasvisa Zuriko.

Milíč-domo

______________________________________________________________8 ¶ Starto 1/2005 ¶ 8

Přemysl Pitter kaj Esperanto

Přemysl Pitter favoris la ideon de lainternacia lingvo, la lingvon de Frateco= Sbratření. Li komprenis ĝian last-tempan evoluon, kiu pligrandigas akcen-ton de la bezono de la pli bona globalainterkompreniĝo pere de nehegemoni-eca, neŭtrala lingvo, sed li diris, ke tioestas tasko por tre longa marŝvojo.

Li skribis al unu sia korespondanto enla jaro 1974 (ĉeĥlingve):

Nia lasta renkontiĝo ne malaperos elmia memoro. Ĝi elvokas ĉe mi memo-rojn je mia juneca esperantiĝo. Proksi-mume en la jaroj 1903 aŭ 1904 frekven-tis mia patrino Esperantajn kursojn kajpartoprenis klubajn programojn enkafejo „U Donátů“ en la strato Lazar-ská en Prago kaj mi akompanis ŝin.Foje mi dum ia festeno deklamis lapoemon de Zamenhof „Forte ni staru,fratoj amataj, por nia sankta afero!“Kun granda sukceso. En la kursoinstruis fratoj Kühnl. Unu el ili,inĝenieron, mi vizitadis en la strato deRessl por adresoj de esperantistoj-filatelistoj kaj mi interŝanĝis kun ilibildkartojn. Mi akiris multajn, el la tutamondo. Tiam mi jam vizitis la unuanklason de gimnazio. La praga „Kurýr“publikigis kvar bildkartojn (el Novze-lando, Aŭstralio k.a.) kaj akompanis ilinflata artikoleto pri juna fervora ĉeĥaesperantisto.

Mi ankoraŭ memoras kelkajn tiamajnmembrojn de la klubo: geedzojn Jirou-sek el vendejo kun oficeja meblaro enstrato Spálená, barban studentonKamarýt, kiun mi vizitadis en nova

konstruaĵo de kemia instituto en lastrato Na Slupi (Kamarýt fariĝis posteprezidanto de la Ĉeĥa Asocio deEsperantistoj kaj estis eminenta fakulo).Kiam mia patrino ekmalsanis, mi ĉesisvizitadi la klubon kaj tiamaniere finismia esperantismo. Mia intereso pri la internacia lingvoreviviĝis en la dudekaj jaroj, kiam mivizitadis internaciajn packonferencojn.En tiu tempo mi jam Esperanton nepraktikis, sed mi proponis kune kun aliajesperantistoj alilandaj enkonduki ennian traktadon Esperanton. La propo-non oni akceptis, sed montriĝis, ke apudla angla, germana kaj franca lingvojaldoniĝas lingvo kvara kaj anstataŭsimpligado okazas komplikado kaj tiel laeksperimento fiaskis. Kontribuis al tioankoraŭ la idistoj kaj uzantoj de occi-dental kaj ili pligrandigis la galimation. Krom ĉi tiu letero de Pitter mi trovismencion en artikolo de lia kunlabo-rantino Olga Fierz. Sur la paĝo 30 de lapreparata biografio estas mencio pridemonstra uzo de Esperanto sur podiodum internacia kurso en Hoddesdon porkonvinki la aŭskultantaron pri la kapablode Esperanto venki lingvajn barojn. En la dudekaj jaroj eldonis Pitter kunekun verkistino Pavla Moudrá* gazetonSbratření kaj tien ili envicigis kurson kajregulan rubrikon pri Esperanto.

Karel Kraft *Pavla Moudrá (1861-1940) estistradukistino el la angla (Balá’ulláh, Kip-ling, Seton, Dickens), franca (Verne,Musset), sveda (Strindberg), propagan-distino de teozofio, aŭtorino de porinfa-naj libroj (Belulo Brok, Infanjaro).

______________________________________________________________9 ¶ Starto 1/2005 ¶ 9

17-a Internacia KulturaFestivalo

Pro objektivaj kialoj samtempe estiĝisĉeĥa-saksa tago kaj internacie konataZamenhofa jubileo (10.-11. 12. 2004) enÚstí nad Labem. La festivalo, dediĉita al la tri eminent-uloj – L. L. Zamenhof, Jiří Kořínek,Tomáš Pumpr koncentriĝis en tri tagoj,kies enhavo estis tiel riĉa kiel ĉiujare.Kiel oficialaj delegitoj el eksterlandojpartoprenis gesinjoroj Stroinski – el lasaksa germana regiono, kaj s-ino inĝ.Magdalena Fejfičová el Slovakio. Ĝusteŝi altiris nian atenton al alia eminentulo– Joachim Giesner, kies morttagon nirememoris. En sia enhavoriĉa prelego ŝiprofunde analizis tradukarton de tiusamideano. Samideano Vlastimil Novobilský pre-zentis prelegon pri la vivo, meritplenalaboro kaj tradukarto de Josef Vondrou-šek, okaze de lia 100-a naskiĝjubileo.Margit Turková prelegis pri EvaSeemannová (januare 1999 ŝi mortis). Siajn kortuŝajn rememorojn postlasis s-ano Kazimierz Ŝĉurek, elstara pola poeto(bedaŭrinde ankaŭ jam forpasinta), kiunin sciigis pri siaj sinceraj kontaktoj kunE.S. Tre laŭdinda estas amikeca kunlaborode s-ano Zdeněk Rusín el Teplice kunĉi-urbaj, aŭ ĉi-regionaj gepoetoj, kiujn lifamigas per siaj tradukoj Esperanten. Laspecimenojn de la verketoj ni povis tenien niaj manoj. Nelacigebla restas nia esperantisto –demokrato, s-ano Jiří Laube el Roudnicenad Labem. Li rakontis al ni pri siajklopodoj kaj streboj, longdaŭraj, demo-

kratiigi homajn agojn. Li estas ankaŭnelacigebla „ĉiĉerono“ dum ĉiuj eks-kursoj en ĉi-regiono. Dimanĉe li gvidisnin al Litoměřice, kiu en la pasintaj jarojmalkaŝis siajn barokajn juvelojn en ple-na gloro. La plej solena fenomeno – muziko,sonis sabate posttagmeze kaj vespere.Ĉi-jare eĉ pli emocie ĝi efikis en adventeornamita „ruĝa preĝejo“ kaj barokaspaco de la muzeo. Oni ne havas vortojnpor plene esprimi emociojn, kiujn perisal ni Mirek Smyčka kaj „lia“ kolektivode muzik- kaj kantartistoj. Enkadre de multkultura spiritakoncerto posttagmeze en la preĝejo dela apostolo Paŭlo sonis komponaĵoj deG. F. Haendl, Ch. Gounod, F. Schubert,W. A. Mozart, P. Mascani, J. A. Komen-ský, A. Michna z Otradovic, A. Dvořák,N. Rot, A. G. Rubinstejn kaj L. A.Webber en interpreto de K. Kudlíková,M. Smyčka, H. Janiczková, A. Proklov,J. Duda kaj L. Trsek. En la vespera programo oni aŭdisariojn kaj kantojn de W. A. Mozart, F.Lehár, G. Verdi, A. Dvořák, Ŝeremetjev,N. Dostal, R. Friml, A. Ch. Adam,instrument-komponaĵojn de J. S. Bach,P. de Sarasate, Monti, Poljakin kaj de-klamadon de Vrchlický-poemo „Krist-nasko“. Rolis: J. Duda (violono), H.Janiczková (soprano), K. Kudlíková(soprano), V. Novobilská (deklamado),A. Proklov (baso), M. Smyčka(baritono), V. Urban (violonĉelo), L.Trsek (orgeno). La ariojn tradukis: P.Benneman, J. Giessner, T. Pumpr, J.Kořínek, J. Mráz, C. Vanselow.

Margit Turková

______________________________________________________________10 ¶ Starto 1/2005 ¶ 10

ROZPOČET ČESPříjmy: Rok 2004 (plán - skutečnost) Rok 2005členské příspěvky 90 000,- 119 170,- 110 000,-prodej knih a mat. 20 000,- 5 994,- 5 000,-písemné kurzy 3 000,- 3 100,- 3 000,-Starto předplatné 900,- 930,- 900,-úroky v bance 100,- 32,- 100,-dary členů 15 000,- 7 260,- 10 000,-konference ČES 65 000,- 62 689,- --sjezd ČES -- 150,- 70 000,-OSIEK 2 000,- -- --předpl. časopisů -- 6 310,- 10 000,-UEA 40 000,- 49 736,- 50 000,-sekce a kluby -- 29 576,- --prodej akcií -- 29 652,- --celkem 236 000,- 314 599,- 259 000,-Výdaje:režijní materiál 4 000,- 1 068,- 2 000,-náklady na prodej knih 5 000,- 1 380,- 2 000,-nákup knih 4 000,- 500,- 1 000,-cestovné 18 000,- 11 822,- 13 000,-poštovné 5 000,- 2 206,- 3 000,-telefon a internet 8 000,- 10 765,- 8 000,- funkční odměny 7 000,- 6 120,- 7 000,-nákup služeb 38 000,- 35 994,- 38 000,-daně 7 000,- 6 630,- 7 000,-poplatky bance 8 000,- 7 829,- * 4 000,-konference ČES 60 000,- 56 243,- --sjezd ČES -- 602,- 60 000,-Starto - tisk a exp. 75 000,- 75 766,- *63 000,-písemné kurzy 2 000,- -- 2 000,-muzeum Č. Třebová 2 500,- -- * 5 000,-úhrada časopisů -- 5 816,- 9 000,-nájem za sklad 27 000,- 28 727,- 28 000,-dary a prezentace 4 000,- -- 3 000,-UEA 36 000,- 95 144,- * 2 000,-sekce a kluby -- 9 580,- --ostatní výdaje -- -- 2 000,-celkem 310 500,- 356 192,- 259 000,-

Vysvětlivky: * poplatky bance - předpokládáme nižší částku po změně banky * Starto - tiska expedice - v roce 2004 placeno navíc i č. 4/03 * muzeum Č. Třebová - bude doplacena ičástka za rok 2004 (po vyjasnění situace) * UEA - v roce 2004 bylo předplaceno na rok2005 * V příjmech i výdajích vypuštěny položky konverzační kurzy, protože nebudou promalý zájem pořádány

______________________________________________________________11 ¶ Starto 1/2005 ¶ 11

PLÁN PRÁCE ČES( na rok 2005)

Členská základna. Výbor svazu se pra-videlně zabývá touto záležitostí. Kaž-dým rokem nám ubývá část členů, cožale není jen přirozeným úbytkem, ale ta-ké tím, že mnoho klubů a kroužků dobřenepracuje. Z mnoha míst již nejsoučlenské příspěvky odesílány společně avzájemné kontakty v místech jsou pře-rušeny. Je bezpodmínečně nutné se tétoproblematice více věnovat a pomocinám stabilizovat členskou základnu. Učební pomůcky. Pokračují práce napřípravě vydání druhého dílu dětské u-čebnice Esperanto pro děti (J. Melichár-ková, KAVA-PECH). Stejné nakladatel-ství vydá druhé vydání slovníku Plenailustrita vortaro, které bude v omezenémmnožství k prodeji v Libroservu ČES.Akce. Nejdůležitější domácí akcí letoš-ního roku bude bezesporu 11. sjezd na-šeho svazu, který se uskuteční ve dnech21. – 23. října 2005 v hotelu Dukla veVyškově. Kluby, kroužky a sekce majímožnost navrhovat kandidáty do novéhovýboru svazu a jeho dozorčí komise.Návrhy se stručným zdůvodněním zasí-lejte předsedovi volební komise (KvidoJaník, Lidická 41, 787 01 Šumperk).Přehled připravovaných akcí je průběžnězveřejňován v časopise STARTO. Jenaprosto samozřejmé, že musí organizá-tor včas akci nahlásit ing. L. Dvořákové.(V případě zájmu vám poradí, jak získatdotaci od místní radnice).UEA. Tak jako v minulých letech zpro-středkuje svaz individuálním členůmUEA úhradu jejich členského poplatku.Zajišťuje také kolektivní členství.

Zprostředkování časopisů převzal loniPavel Polnický. Předplatné je možnoplatit na účet svazu, čímž je zajištěno, žepředplatné bude průběžně realizováno.Seznam časopisů, jejich cen a variabilnísymboly jsou uveřejněny ve Startu.Prezentace na internetu. Vzhledemk tomu, že stále stoupá počet uživatelůinternetu a to i v řadách našich členů,bude svaz napomáhat tomu, aby co nej-více informací o svazu, jeho složkách,pořádaných akcích, písemných kurzech aesperantu vůbec bylo k dispozici conejjednodušším způsobem na doméněesperanto.cz. Díky několika členům je možno na in-ternetu nalézt i různé časopisy, slovníky,literární díla apod. Na internetu najdete iseznamy knih tří našich knihoven (ČeskáTřebová, Brno a odborná knihovna sva-zu) a také nabídku svazového Libro-serva. Tam, kde bude zájem ze strany měst ne-bo podnikatelské sféry o překlad jejichstránek do esperanta, pokusíme se tutopráci zprostředkovat.Nabídka klubům a sekcím. Internetovéstránky působí jako výkladní skříň, kdekaždý může vystavit a představit veřej-nosti svou práci. Zvláště mladí lidéposuzují význam věcí podle toho, jakdobře nebo špatně jsou prezentovány nainternetu. Proto je důležité, abychompředstavili veřejnosti co nejlépe jak es-peranto samo, tak práci našeho svazu,jeho sekcí a klubů. Máme již několikstránek o esperantu a jeho historii, na-bídky kurzů a literatury, kalendáře akcí.Některé kluby a sekce si zřídily vlastnístránky samy, některým pomohla sekceinformatiky.

______________________________________________________________12 ¶ Starto 1/2005 ¶ 12

Dalším našim složkám nabízíme stejnoumožnost, a to i těm, které samy přístupna internet nemají. Stačí zaslat na adresuredaktora Starta např. historii klubu,termíny schůzek nebo různé aktivity,kterými byste se rádi pochlubili (setkání,družba se zahraničím, texty o svém mě-stě v esperantu, termináře, práce s dětmiapod.). Můžeme je buď vystavit nasvazových stránkách nebo Vám pomocise založením stránky vlastní, kterou sibudete moci sami aktualizovat bez pro-středníka.Ukázky některých prezentací: (ve skutečnosti jsou pestrobarevné amnohem delší - ukazujeme jen horníčást obrazovky)

Stránka EK Mnichovo Hradiště a MladáBoleslav (uvádějí aktuality hnutí)

Stránka EK Přerov (klubový program,ukázky vydaných pohlednic, vlevo jsouodkazy na historii klubu)

Stránka EK Příbram (historie klubu,vpravo odkazy na práce členů klubu)

Stránka katolické sekce (informace otáboře, elektronická forma Dio Benuap.)

Stránka časopisu Aŭroro pro nevidomé,kterou hostí na své prezentaci našemládež (poslední čísla časopisu a jehohistorie). Vlastní stránku mládežemůžete vidět ve Startu 4/2003, str. 112.

Prezentace na internetu může být rozma-nitá jak co do náplně, tak co do výtvar-ného zpracování.

______________________________________________________________13 ¶ Starto 1/2005 ¶ 13

Somera Esperanto-TendaroLančov julio-aŭgusto

1-a etapo 3. 7. - 16. 7. 20052-a etapo 17. 7. - 30. 7. 20053-a etapo 31. 7. - 13. 8. 2005Renkontiĝo: 13. 8. 2005Ripozado: 14. 8. - 27. 8. 2005

Infanoj ĝis 15-jaraj 2 470,- Kč (por unuetapo)Personoj pli ol 15-jaraj 2 670,- Kč

En la tendaro estas instruataj ankaŭlingvoj angla kaj germana, eventualefranca, rusa, hispana (infanoj pagas2950,- Kč, ceteraj 3 150,- Kč).Manĝo 5-foje tage, loĝado en 4- aŭ 5-litaj kabanoj. Antaŭtagmeze lingva in-struado, posttagmeze sportado, ripozado,naĝado, boatado, vespere tendarfajro aŭkulturaj programoj en la manĝejo. Mezede la etapo masko-karnavalo. Planatajestas promenoj al kasteloj Vranov,Bítov, ruino Cornštejn, eblas tuttagaekskurso al Vieno (300,- Kč). Pliaj informoj kaj aliĝiloj:Esperanto TřebíčEsperantistů 3674 01 Třebíčesperanto.trebic@volny.cz

Katolika InternaciaEsperanto-TendaroSebranice 6.-13. 8. 2005

Programo: mesoj en la tendara kapelo,spiritaj prelegoj kaj diskutoj, kursoj deEsperanto por komencantoj kaj progres-intoj, konversacio, naĝado, sportado,tendarfajroj, kantado, bus-ekskurso.Loĝado: 70 lokoj en dulitaj tendoj(necesas propra dormosako)Manĝado: tagmanĝoj alportataj elAgrokombinato, ankaŭ ceteraj manĝojservataj en la tendaroKotizoj: 1000,- Kč por infanoj,studentoj, emeritoj, handikapuloj 1200,- Kč por laborantaj personoj

Printempa renkontiĝo kunkonferenco de la katolika

sekcioČeská Třebová 13.-15. 5. 2005

Kotizo: 151,- Kč por unu persono kajunu noktoProgramo: rememoroj pri la pasintjarajIKUE-kongreso en Kretinga kaj tendaroen Sebranice, promeno al pilgrimlokoHory, meso en la pilgrimkapelo,konferenco de la sekcio, videoprogramopri ĉefepiskopo Karel Otčenášek, vizitode kapelo de S-ta Katarina.

Aliĝilojn akceptas: IKUE-Katolickásekce ČES, Miloslav Šváček, Tršická 6,751 27 Penčice, tel. 581 228 304,m.svacek@seznam.cz

______________________________________________________________14 ¶ Starto 1/2005 ¶ 14

______________________________________________________________14 ¶ Starto 1/2005 ¶ 14

Verne-jaro Antaŭ cent jaroj la 24-an de marto 1905mortis la patro de fantazia literaturoJules Verne, kiu en la lastaj jaroj de siavivo fariĝis esperantisto, akceptis lahonoran prezidantecon de la Esperanto-grupo de Amiens kaj uzis Esperanton ensia lasta romano Esplorvojaĝo, bedaŭr-inde nefinita (la torzon de la romanoesperantigis Istvan Ertl). Sian inklinon alplanlingvoj montris Verne jam en laromano „Dudek mil mejloj sub la maro“,kie lia fama kapitano Nemo interkom-preniĝis kun siaj kunuloj per nova neko-nata lingvo.

Informace o sjezdu

Na letošní rok připadá opět sjezdnašeho svazu. Bude se konat ve dnech21. - 23. října 2005 ve Vyškově v hoteluDukla. Ubytování bude ve dvou- atřílůžkových pokojích s vlastním záze-mím. Součástí sjezdu bude pojmenovánímístní stezky na název "Esperanto". Vsobotu v 9:00 přijde pozdravit účastníkyzástupce radnice a vystoupí dětský pě-vecký sbor. Účastníci konference obdržíi sponzorské dary od místních firem.Nejdůležitějším bodem sjezdu budouvolby nového výboru. Všichni členovéČESu a jejich přívrženci jsou srdečnězváni. Pokud máte přístup na internet,můžete si hotel Dukla prohlédnout naadrese http://www.tourist-site.com/www.hotel.cz/system/hotel.php?hotel_id=70&s=1.

Libuše Dvořáková

Kinoarto kaj Esperanto En la retejo de "Senlime" (Francio)estas malfermita nova paĝaro "Kinoartokaj Esperanto". Kuraĝemaj tradukantojpovas enretigi tradukon en sia lingvo pri:- Historio: tra la jaroj, kiun lokon prenisEsperanto en la kinoarto ĝenerale?- Originaloj: ĉu ekzistas filmoj originaleverkitaj en (aŭ dublitaj al) Esperanto?- Esperantaĵoj: kiel Esperanto aperas enalilingvaj filmoj?- Superskriboj: por kiuj filmoj oni farissuperskribon en Esperanto?- Tekniko: kiel havigi al si filmojn kunsuperskriboj en Esperanto?- Informoj: kiel trovi pliajn informojnhttp://www.ifrance.com/senlime/kino/kino.htm (Ret-Info)

Aŭskultu vivan voĉon de Lapenna!

Prof. d-ro Ivo Lapenna (1909-1987) estisla plej fama kaj rekonata Esperanto-oratoro. Liaj prelegoj ĉiam havis apartanetoson kaj multaj miloj da homoj kunĝuo kaj entuziasmo aŭskultis ilin. Por ebligi la rean aŭskultadon, "FondaĵoIvo Lapenna" kolektis la malnovajnregistraĵojn de liaj paroloj, kaj per lahodiaŭaj teknikaj iloj reproduktas ilin enbona sonkvalito - en serio de 5kompaktaj diskoj. La unuaj 2 diskoj jam aperis kaj iliestas aĉeteblaj en ĉiuj signifaj Esperantajlibroservoj. Aperis krome ankaŭ libro"Memore al Ivo Lapenna", verkita de 29konataj esperantistoj kaj redaktita deprof. d-ro Carlo Minnaja (same haveblaen ĉiuj signifaj E-libroservoj). (RET-INFO)

______________________________________________________________15 ¶ Starto 1/2005 ¶ 15

UEA TIRAS ATENTON DEUN-KOMISIONO AL

LINGVAJ HOMAJ RAJTOJ Pro siaj konsultaj rilatoj kun la Ekono-mia kaj Socia Konsilio de UnuiĝintajNacioj, UEA havas la rajton liveri alUN-organoj skribajn dokumentojn, kiujrilatas al tagordaj punktoj de iliaj kunve-noj. Uzante tiun eblecon prezidantoRenato Corsetti sendis dokumenton al laKomisiono de UN pri Homaj Rajtoj pordistribuo inter la membroj de ĝia 61-asesio, kiu kunvenos en Ĝenevo de la14-a de marto ĝis la 22-a de aprilo. Ladokumento rilatas al la tagorda punkto,kiu pritraktos la ekonomiajn, sociajn kajkulturajn rajtojn. UEA atentigas la Komisionon, ke laŭ ladua artikolo de la Universala Deklaraciode Homaj Rajtoj ĉiuj rajtoj kaj liberecojdifinitaj en la Deklaracio apartenas alĉiuj homoj sen diferencigo i.a. laŭ lin-gvo, sed malgraŭ tio UN kaj ĝiaj mem-broŝtatoj donis al la lingva aspekto de lahomaj rajtoj malmulte da atento ĝis nun. La dokumento de UEA elstarigas la ne-gativajn sekvojn de la edukado de infa-noj en alia lingvo ol la gepatra. Laŭ mul-taj esploroj uzo de netaŭga lingvo enlernejo estas unu el la plej gravaj kaŭzoj,aŭ eĉ la plej grava kaŭzo, de antaŭtempaforlaso de lernejo, kiu siavice kondukasal seriozaj sociaj problemoj, ĉar ĝi pli-grandigas la riskon je senlaboreco,krimado, alkoholismo kaj drog-uzado. Laŭ studo de UN mem, la plej malriĉajlandoj povus ŝpari grandegajn sumojn,se la lingvaj homaj rajtoj de iliajloĝantoj estus respektataj per la uzadode lokaj lingvoj en instruado. Pli ĝenerale UEA komentas ankaŭ la

uzon de nur kelkaj difinitaj lingvoj porkontaktoj inter homoj de malsamaj po-poloj kiel malkontentigan kaj diskrimi-nacian praktikon kaj kiel kontraŭdiran alla dua artikolo de la Universala Dekla-racio. UEA proponas, ke la Komisiono starigulaborgrupon por pristudi la problemojnde lingvaj homaj rajtoj kaj la mal-observon de homaj rajtoj pro lingvajmalegaleco kaj maljusteco. En sia rapor-to la laborgrupo devus proponi mez- kajlongperspektivajn agojn por certigilingvajn homajn rajtojn en diversaj lin-gvaj kaj kulturaj situacioj. La Komisi-ono devus ankaŭ apogi la klopodojn defakuloj, interalie de UEA, esplori kajeksperimenti la plej efikajn manierojnelekti la lingvojn uzotajn en lernejainstruado, kun la celo respekti lingvajnhomajn rajtojn kaj kuraĝigi la evoluonen la koncernaj landoj. UEA ankaŭrenovigas sian malnovan proponon, ke laKomisiono metu la temon "Lingvaj kajHomaj Rajtoj" en la tagordon de unu elsiaj estontaj kunvenoj. [Gazetaraj Komunikoj de UEA]

LABORA VIZITOAL UNESKO

La prezidanto de UEA Renato Corsettifaris laborviziton al la sidejo de Uneskoen Parizo la 26-an de januaro. Dum lavizito akompanis lin estraranino ClaudeNourmont kaj s-ino Renee Triolle, kiuestas la ĉefreprezentanto de UEA ĉeUnesko. Dum la renkontiĝoj kun funkciuloj deUnesko precipan atenton ricevis la kun-laboro de Unesko kaj UEA por la pro-gramo de la kulturo de paco.

______________________________________________________________16 ¶ Starto 1/2005 ¶ 16

Kun s-ino Aurore Salinas, kiurespondecas pri la Jardeko por Kulturode Paco, la delegitaro de UEA inventarisla ĝisnunan kontribuon de UEA al tiuprojekto. En ĝi elstaras la Esperantaeldono de la Manifesto 2000 kaj lakolektado de subskriboj por ĝi. Laesperantista partopreno en tiu kampanjostagnis dum iom da tempo pro ne-certeco, ĉu Unesko ankoraŭ akceptassubskribojn. Ĉar la kampanjo pludaŭras, UEA promesis denove instigiesperantistojn al nomkolektado. Post larenkontiĝo s-ino Salinas sendis al UEAinstrukciojn pri teknikaj aspektoj de lanomkolektado per interreto, kiujnrespondeculoj de UEA nun pristudas. S-ino Salinas ankaŭ akceptis envicigi laprojekton "Esperanto por Evoluo" en lakadron de la Jardeko por Kulturo dePaco. En la fako de Kultura kaj LingvaDiverseco en Edukado okazis renkont-iĝo kun vicdirektorino Linda King. Prezidanto Corsetti skizis la planatanagadon de UEA lige kun la Tago de laGepatra Lingvo la 21-an de februaro kajprezentis ekzemplerojn de la specialaafiŝo, kiun UEA lanĉis por diskonigi laTagon. (La afiŝo estas elŝutebla enkelkaj lingvoj el interreto ĉe la adreso:http://uea.org/informado/gepatralingvotago.html.) La reprezentantoj de UEA havismallongajn renkontiĝojn ankaŭ kun aliajoficistoj de Unesko. Al la sekretariinode la asista ĝenerala direktoro priedukado, kiu posteno nun vakas, ilitransdonis la ĵus eldonitajn aktojn de laPekina Nitobe-simpozio, al kiu la antaŭaasista ĝenerala direktoro John Danielsendis salutmesaĝon.

En interna kunsido de la UEA-delegitaro pri plua evoluigo de laUnesko-agado partoprenis ankaŭ d-rinoBarbara Despiney, kiu havas jam 20-jaran sperton pri tiu agado kaj ankaŭ nunestas unu el la reprezentantoj de UEA ĉeUnesko. Dum la kunsido d-rinoDespiney transprenis ekzempleron de laplej lasta ero en la Serio Oriento-Okcidento, la romano "Aventuroj de labrava soldato Ŝvejk en la mondmilito"de J. Haŝek, por donaci ĝin al larespondeculo de Unesko pri agado porinterkultura dialogo. Oni diskutis ankaŭpri intensigo de la kunlaboro kun ILEI,kiu same kiel UEA havas oficialajnrilatojn kun Unesko. Aperis i.a. ideo prikomuna komisiono de UEA kaj ILEI priUnesko, kiu ĉefe konsistus el lareprezentantoj de ambaŭ organizaĵoj enParizo.

KORESPONDA SERVOMONDSKALA EN 2004

210 esperantistoj el 35 landoj (Francio,Brazilo, Kubo kaj Pollando plej multe)petis korespondantojn ĉe KorespondaServo Mondskala en 2004. Jam tri jarojnla nombro de petantoj restas sur samanivelo (220 en 2002, 230 en 2003), dumen 2001 ĝi estis 385. Kreskanta uzo deretumado jam de pluraj jaroj reduktis lanombron de petantoj. Jam de 1990 la korespondan servon deUEA prizorgas s-ro Francois XavierGilbert. La adreso de KSM estas: B.P. 6,FR-55000 Longeville en Barrois,Francio, ksmesperanto@aol.com. retejohttp://www.multimania.com/kosomo. [Gazetara Komuniko de UEA]

______________________________________________________________17 ¶ Starto 1/2005 ¶ 17

Diplomverkopri lingvaj rajtoj

La 27-an de januaro en 2005 lasekretariino de Litova Esperanto-AsocioAida CIZIKAITE en Vilnius en jurafakultato de distanca eduka instituto deMoskva Ŝtata Industria Universitatodefendis diplomverkon laŭ temo"Lingvaj rajtoj: Stato de jure kaj defacto". La verko estas farita en la rusalingvo. Ĝi konsistas el antaŭparolo,enkonduko, sep ĉapitroj (Lingvapolitiko, Jura statuso kaj regulado delingvoj, Juraj lingvaj problemoj, Juraaspekto de lingva naciismo, Justeco deideologioj de superado de lingvoj,Lingvaj homaj rajtoj aŭ lingvaj rajtoj,Lingvoj kaj juro de Eŭropa Unio),konkludoj, konkludaj rimarkoj, listo deuzita literaturo (Juraj aktoj, publikaĵoj,retpaĝoj), suplementoj (entute 5). Estasresumoj en la rusa, litova, Esperanto,itala lingvoj. Plena amplekso de la verkoestas 72 paĝoj. Povilas JEGOROVAS

Novaj terminaroj en Sciencakaj Teknika E-Biblioteko ĉehttp://www.eventoj.hu/steb/

En januaro estis aldonitaj la sekvajnovaj dosieroj:- Terminaro de betono kaj betonajlaboroj (sekcio inĝenierado);- Receptaro de kuracaj plantoj - Libro deNikola Donev, kun priskribo, dozado,receptaro - kaj detala prezento de 72kuracplantoj kun ilustraĵoj. Aldone 8-lingva indekso kun nomoj de la plantoj(sekcio biologio).

- Muŝokula reflektoro - priskribo defunkciado de aŭtomataj lumbarierojkonstruitaj kun multaj lumemisiiloj.(sekcio inĝenierado)- Du nacilingvaj (rusa kaj franca)medicinaj vortaroj (sekcio vortaroj)- Fundamentoj de lineara algebro - deUlrich Matthias (sekcio matematiko) RET-INFO

JAM 1300 ALIĜIS AL VILNOkaj 240 AL ZAKOPANELa nombro de aliĝintoj al la 90-aUniversala Kongreso en Vilno (23-30julio) superis jam 1300 el 50 landoj finede januaro. Pluraj aliĝiloj tamenankoraŭ ne povis esti traktitaj, ĉar bankajinformoj pri la koncernaj pagoj ankoraŭne alvenis. Ekde la fino de decembro lanombro kreskis per 450 kaj aldoniĝis dupliaj landoj. La unuan lokon ankaŭ enjanuaro plu okupis la kongresa landoLitovio kun 154 aliĝintoj, proksime sek-vata de Francio (145). Pli ol cent kon-gresanoj anonciĝis ankaŭ el Germanio(128) kaj Japanio (106), kaj tiun limonverŝajne jam baldaŭ atingos Pollando(75). En la januara statistiko sekvasposte Nederlando (56), Finnlando (54),Italio (51), Svedio (50), Belgio (46),Rusio (43), Danio (39), Britio (34),Ĉeĥio (31), Estonio (29), Svislando (24)kaj Korea Respubliko (23). Jam 240 personoj aliĝis al InternaciaJunulara Kongreso 2005 en Pollando! Laalta protektanto de la kongreso konsentisesti la prezidento de Pollando Aleksan-der Kwaśniewski. Ni invitas vin alZakopane de la 31-a de julio ĝis la 7-ade aǔgusto 2005. RET-INFO

______________________________________________________________18 ¶ Starto 1/2005 ¶ 18

Ĉeĥiaj-nederlandaj ĝemelurboj El Nederlando ni ricevis liston de53 ĝemelaj ĉeĥiaj-nederlandaj urbo-paroj kaj ni estis surprizitaj, ke en

Ĉeĥio en 17 el ili oficiale ekzistaskluboj aŭ rondetoj de ĈEA. En-krampe ni notas la nederlandan ĝe-melurbon: Brno (Utrecht), Domaž-lice (Cranendonck), HavlíčkůvBrod (Brielle), Hořice (Borgen-Odoorn), Hradec Králové (Arn-hem), Hranice (Voorburg), Libe-rec (Amersfoort), Mnichovo Hra-diště (Naaldwijk), Most (Meppel),Olomouc (Veenendaal), Pardubice(Doetinchem), Polička (Dwinge-loo), Přerov (Cuijck - St. Agatha),Příbram (Hoorn), Svitavy(Weesp), Šumperk (Maarssen),Znojmo (Harderwijk). En Starto 4/2004, paĝo 123, jamestis alvoko por fari esploron, kiujĉeĥiaj (bohemiaj, moraviaj, sileziaj)urboj estas en ĝemela rilato al urbojnederlandaj. En la fono de la aferoestas laŭdinda aktivado de UEA kaj

de ties komisiito Wu Guojiang(ĉino). Tiu eldonas retan revueton„Informilo de Ĝemelaj Urboj“ (ret-adreso: amikeco999@21cn.com.). Sukcesan esploron faris sole lakluboj en Domažlice kaj Brno. Ninun provos informiĝi, ĉu en lamenciitaj nederlandaj urboj ekzistasEsperanto-movado. Malgraŭ tiu ne-konata faktoro ni instigas niajnsamlandanojn pli kontakti ekster-landon kaj tiel montri vivkapablonde la ideo internacilingva kaj homa-ranisma, tiel edukiĝi al pli fundalingvoscio kaj fine, nelaste, montrial viaj komunumaj politikistoj, keEsperanto ne estas nur fola ĥimero. Esperanto estas fenomeno, kiupostulas internacian komunikiĝon.Tio signifas, ke esperantistaj mova-danoj ankaŭ mem programe komu-nikiĝu kun eksterlando kaj ne nuramike babilu nacilingve en siajfermitaj rondoj.

Societo por internacia lingvoEsperanto en Brno – J. Werner

______________________________________________________________19 ¶ Starto 1/2005 ¶ 19

Esperanto-Silvestro en Česká Třebová

estis denove aranĝita fare de Esperanto-rondeto „Amikeco“ en Česká Třebová la29-an de decembro 2004 en restoracioHorbytka, kie kolektiĝis multaj invititajamikoj, kiuj sen esperantista kolektivone scias imagi la jarfinon. Venis sesdekoda esperantistoj el 15 lokoj de la res-publiko (post longa tempo sen ekster-landa partopreno), kiuj bone amuziĝis,ridis, konkursis kaj dancis ĉe la gvido des-anino Jana Křížková. Ĉiujare la silvestra vespero ricevas iantemon, sub kiu prezentiĝas unuopulojkaj grupoj de diversaj E-kluboj. La ĉi-jara temo estis „Eĥoj de la olimpikoj enĉiuj sportobranĉoj“. En difinita tempodefilis sportistoj de ĉiuj disciplinoj kunsiaj sportiloj. La ĵurio havis malfacilantaskon elekti inter la unuopuloj kajgrupoj la plej interesan prezenton. Laoran medalon akiris la diskoĵetantoKvido Janík el Šumperk kaj inter lagrupoj okupis la unuan lokon 7-membragrupo el Pardubice, kies sep diversajsportistoj portis super la kapoj laolimpikajn cirklojn.

-zn-

Esperanto-balo en Česká Třebová

Kiel la tempo rapidas... pensis espe-rantistoj el Česká Třebová sabate la 5-ande februaro 2005, kiam ili aranĝismodestan hejman "baleton" en kluboHORBYTKA. En estintaj tempoj iliaranĝadis eĉ du balojn, unu vendrede,duan sabate. Nun verŝajne homoj neŝatas danci. Esperantaj baloj en ČeskáTřebová komenciĝis en la jaro 1970 kajla nuna jam estis la 36-a.

Riĉa tombolo plaĉis al ĉeestantoj, interkiuj estis asocia komitatanino LibušeDvořáková. Ŝi dankis al honora membrode ĈEA Jiří Pištora pro lia oferema labo-ro por Esperanto-muzeo. -zn-

______________________________________________________________20 ¶ Starto 1/2005 ¶ 20

Kluba vivo

EK PLZEŇ La 15-an de januaro 2005 la espe-rantistoj de Plzeň dum sia jarkunsido (19personoj) dankis al organizantoj de la14-a somera renkontiĝo en Nekvasovyĉe Nepomuk kaj de frusomeraj ren-kontiĝoj en Plasy. La ĉefa programoestis preparo de la 100-jara jubileo deEK Plzeň. Kadre de ĝi oni intencasaranĝi retrospektivan ekspozicion kajutiligi diversajn formojn de informado.La ekspozicio okazos en la sciencabiblioteko (16.-27. 5. 2005) kajrenkontiĝo de esperantistoj realiĝos entiu periodo (20.-22. 5. 2005). La aliĝojnakceptas Václav Kaprál, 331 51Kaznějov, esperantoplzen@centrum.czĝis fino de aprilo. Eblas aliĝi ankaŭ alla 4-a TREP Plasy (9.-12. 6. 2005, prezo300 kronoj tage por manĝo kajtranoktado). La klubo eldonis ankaŭ dubildkartojn kaj kalendareton (bedaŭrindela presejo uzis haltostrekon anstataŭdividstrekon, verŝajne ĉar la kompost-isto ne sciis, ke Esperanto-klubo estasunu vorto).

1905 Esperanto-klubo Plzeň 2005

EK Ústí nad LabemLa klubo kun jura subjektiveco asociigas16 membrojn. Dum la klubaj kunvenojokazas lingva instruado (V. Novobilský)kaj raportoj pri novaĵoj. Gravaj aranĝoj:diskuto (21. 1. 2004) kun Doc. P. Chrdlekaj Prof. V. Novobilský en la sciencabiblioteko pri Komunikado inter nacioj -lingva problemo en la mondo kaj EUspeciale (akompanata de ekspozicieto delibroj de KAVA-PECH). La sekvantagon la Ĉeĥa Radio Nordo elsendisintervjuon kun P. Chrdle. La plej gravajaranĝoj estis la 17-a Internacia KulturaFestivalo kaj 25-a Ĉeĥa-saksa tago, kiujen 2004 realiĝis samtempe en decembro.La klubo tenas rilatojn kun esperantistojen Pirna kaj Kronach (Germanio),Hennebont (Francie) kaj Chiavari(Italio). La prezidanto M. Smyčka trans-loĝiĝis al České Budějovice komence de2005.

EK TřebíčLa klubo realigis la 52-an SomeranEsperanto-Tendaron en tri etapoj, fondisFondaĵon Lančov, al kies konto (GECapital Bank a.s. 6401502-754/0600,variabilní symbol 115, konstantnísymbol 0308) la homoj sendis jam pli ol11 mil kronojn. Kelkaj iamaj SET-anojdecidis doti la tendaron per prunto de300 mil kronoj (repageblan ĝis 2010)por rekonstrui necesejon kaj lavejon. Iliankaŭ preparas interretan paĝon porpropagandi ĉijaran 53-an SET-on. EnOkříšky s-ino K. Bártlová daŭrigas sianinfanan rondeton.Esperanto, P.O. BOX, 674 01 Třebíč esperanto.trebic@volny.cz

______________________________________________________________21 ¶ Starto 1/2005 ¶ 21

______________________________________________________________21 ¶ Starto 1/2005 ¶ 21

OstravaSukcesis la peno de s-ino Tesařováeldoni informilon pri la urbo Ostrava, tradukitan de L. Klegová kaj kontrolitande s-ro Pastrňák. La informiloj estistransdonitaj al informcentroj en Ostravakaj Poruba, kie oni vendas ankaŭesperantajn bildkartojn (Saluton elOstrava), kiuj estis nove represitaj. Lainformiloj estis dissenditaj al multajlandoj, de kie ni ricevis bonajn eĥojn. Enmajo ni renkontiĝos denove ĉe la Arbode Milenio, kie estis metitaj novajinform-tabuloj.

Renkontiĝoj23-a de aprilo 2005 je la 9:30 horo antaŭla busa stacidomo ČSAD en Litomyšl -antaŭtagmeze renkontiĝo kun ceramik-isto kaj skulptisto Dudycha, posttagmezeprelego pri Nov-Zelando. La 14-an demajo renkontiĝo en Šumperk, la 21-ande majo infana Esperanto-tago Svitavy,la 18-an de junio renkontiĝo en Lan-škroun. La 29-an de oktobro renkontiĝoen Polička je la 10-a horo antaŭ lastacidomo.

Brno En 2004 okazis 28 kunvenoj de Espe-rantista klubo en Brno kaj 10 kunvenojde Societo por Esperanto en Brno, ĉiujkun preparitaj prelegaj programoj pridiversaj temoj. La plej grava estiskomuna aranĝo (4.-5. 12. 2004) omaĝeal ora duopo de Brno, Josef Vondroušekkaj Vilibald Scheiber, kiun partoprenisgastoj el aliaj kluboj kaj el ĝemelurboStuttgart (Germanio). Kontaktoj estisligitaj ankaŭ kun la franca ĝemelurboRennes. La kluba biblioteko riĉiĝis je28 novaj libroj. En la urban enciklo-pedion en interreto estis metitaj plurajkontribuoj pri Esperanto-movado enBrno.

Schůze výboru ČESse konala v sobotu 15. ledna v Brněv útulném obýváku předsedkyně svazuVěry Podhradské. Hlavním bodem pro-gramu bylo schválení rozpočtu na rok2005. Tajemník informoval přítomné ohospodaření svazu v roce minulém apotom byla pojednávána jednotlivěkaždá položka. Dále bylo jednáno odůležitých změnách - změně sídla svazu(Na Vinici 110/10, Poděbrady) a zřízeníběžného účtu u Poštovní spořitelny.O práci volební komise informoval jejípředseda K. Janík. Stále je možné navr-hovat kandidáty do nového výboru svazua dozorčí komise. Ing. Dvořáková sezná-mila přítomné se stavem příprav 11.sjezdu ve Vyškově a o činnosti klubů akroužků. Vše důležité, o čem bylo jedná-no, naleznete v tomto čísle, a proto si hopečlivě pročtěte.

pký

______________________________________________________________22 ¶ Starto 1/2005 ¶ 22

Esperanto en la elementalernejo en Okříšky

La lernejan rondeton gvidas PhDr.Kamila Bártlová ekde la jaro 1996. Lameza nombro de gelernantoj varias inter12-15, iujare pli ol 20. Krom lernado deEsperanto oni tie dediĉas tempon alkorespondado kun francaj samaĝuloj,interŝanĝas kaj ekspozicias desegnaĵojn.Ni observu la suban foton el la lernojaro2003/04: Tute maldekstre sidas Hana Dočkalová,kiu gajnis la unuan premion en inter-nacia konkurso pri infandesegnaĵoj enFrancio. Apud ŝi dekstre sidas HanaŠtolzová kaj Klára Hobzová, ili kantisEsperante en regiona radio-elsendo„Vysočina“. La staranta knabo estasMarek Dočkal el la klaso 9B. Lipartoprenis internacian konkurson de lafranca pedagogia gazeto ICEM kaj gaj-nis premion. Tute dekstre staras gvidant-ino de la rondeto Kamila Bártlová. Niinformas, ke ŝi jam kelkajn monatojnkunlaboras kun francaj esperantistoj jepreparo de solena programo okaze de la200-a jubileo de naskiĝo de mondkonatadana fabelverkisto Hans ChristianAndersen (1805-04-02 – 1875-08-04).

Rememoro

Sur la historia foto estas EsperantaSupera Kurso en Karlovy Vary 2.-18.VII. 1949.La foton posedas d-ino Kamila Bártlová(tiam 18-jara Kamila Lampířová). Interla instruantoj estas: Rudolf Hromada,Stanislav Kamarýt, František Vaněk.Ĉu iu el la personoj sur la foto ankoraŭvivas? Ĉu vi konas aliajn personoj sur lafoto?

Konsultiĝo de Esperanto-Centroj Esperanto-Domoj, -Centroj, -bibliotekojkaj -arkivejoj havas multajn komunajnzorgojn, problemojn. „Interkultura Cen-tro Herzberg“, ICH (Kulturcentro deUEA) organizas konsultiĝon por iliajgvidantoj inter la 8-a kaj 10-a de apriloen la E-Domo en Herzberg, Germanio.Al la faka semajnfino ICH bonvenigas lakoncernitojn kaj aliajn fakulojn. Pliajinformoj kaj aliĝo ĉe: ICH, InterkulturaCentro Herzberg, Grubenhagenstr. 6,DE-37412 Herzberg/Harz, Germanio.Tel: +49/(0)5521-5983 rete: esperanto-zentrum@web.de

______________________________________________________________23 ¶ Starto 1/2005 ¶ 23

Lingvaj ludoj kaj enigmoj(20)

Solvo de la reĝpromeno el la antaŭanumero:39. En fremda okulo ni vidas ligneron,en nia ni trabon ne vidas.La lasta kombina enigmo ankaŭ prenis lasistemon el la ŝakludo.Ĝi nomiĝas ĈEVALIRO Estas du diferencoj kompare kun laantaŭa reĝpromeno:- la reto konsistas el silaboj anstataŭliteroj- la kunligaj linioj imitas la iron(saltadon) de la ŝaka ĉevalo (al la triakampeto en la najbara kolono) Jen la ebloj de la lini-tiroj:

Ankaŭ ĉe la ĉevaliro la reto de la lini-tiroj havas simetrion aksan aŭ centran.Tiun ni eluzas ĉe la partaj kunligadoj desilaboj al senc-havaj vort-partoj, vortojaŭ esprimoj. Jen kelkaj lini-tiroj laŭ la simetrio: aksa centra

La kaŝitan tekston ni tralegos post lakunigo de ĉiuj partaj linieroj en lakontinuan linion. La komenco kaj la finosituas kontraŭ si kunligeblaj per unu

ĉevalpaŝo (salto). Montraĵo de la ĉevaliro (la titolo kajkvar unuaj versoj de la poemo deZamenhof):

La teksto: Mia penso. Sur la kampo, for de l‘ mondo, antaŭ nokto de somero, amikino en la rondo kantas kanton pri l‘ espero. La lasta tasko:40. ĈEVALIRO (la unua strofo de Kantode l‘ ligo de Mozart en traduko deZamenhof)

Solvo de la lasta tasko (ĉevaliro)retrolegite:40.INOMRAHALEBAINETNATSNOKJAKETROFURŬADETNATEĴROFNARETNOIĈINUTSEFNOROHNALEBEROLODNESEGROZNESJAKEROKUNODNONAMJOTARF Josef Cink

______________________________________________________________24 ¶ Starto 1/2005 ¶ 24

Ze soupeřů mohou býtspojenci k prosazení

esperanta (3)

V dnešní době jistě každý stoupenecplánových jazyků trpce zjišťuje, že otyto jazyky nemá zájem ani veřejnost,ani sdělovací prostředky, ani papaláši.Co tedy dělat? - Je na to třeba jítpěkně „od lesa“. Minule jsem Vám řekl, jaké prope-deutické hodnoty má esperanto a jakémá interlingua a interlingue. A je tuprvní příležitost táhnout za jeden pro-vaz. Propagujme tyto jazyky jakonástroj k získání předpokladu, abyčlověk mohl zvládnout více jazyků(tedy nabízejme jakousi „přípravkupro budoucí polygloty“). Předpoklá-dejme, že případný zájemce bude chtítzvládnout nejen angličtinu, ale i nej-méně dva románské jazyky (a jistě iněmčinu a ruštinu). A máme-li tedy žhavého zájemce ozískání polyglotických schopností, takať se ho ujmou zároveň esperantisté istoupenci jazyka interlingua a inter-lingue. U stoupenců jazyka interlin-gua a interlingue se tento zájemcenaučí nejprve proniknout do meziná-rodních slov řecko-latinských ve svémateřštině. Tady jsou slovanskénárody přibližně ve stejné situaci,neboť přijaly přibližně stejná mezi-národní slova řecko-latinská. Provýuku Čechů můžeme využít sloven-skou příručku: Július Tomin: Čoneviete o medzinárodnych slovách,

Bratislava 1987. Naučíme se tu, jak rozložit latinská ařecká slova na předpony, přípony akořeny, takže můžeme pak proniknouti do těch slov, která neznáme. (Např.méně známé slovo „explikace“ (= vy-světlení) pochopíme na základě rozlo-žení slov „komplikace“ a „expozice“).Tato příručka čtenáři osvětlí, jak se dáz elementů řecko-latinských slov veslovenštině či češtině (čeština má asi10 000 takovýchto slov) sestavit pod-statná část plánového jazyka inter-lingua. A čtenář si může i ověřit, žezačíná tomuto jazyku pasivněrozumět. V tomto okamžiku je třeba, aby senašeho zájemce ujali esperantisté aaby ho „nepustili“ dřív, než esperantoplně zvládne - nejen pasivně, ale iaktivně, a to ve velkém rozsahu slovnízásoby. Bude dobré mu vysvětlitfungování gramatiky a slovotvorbyesperanta tak, aby se z něho stal„rychlený“ strukturální lingvista (jakjsem o tom minule mluvil). A tento„předpolyglot“ bude mít sám ze sebejistě i dobrý pocit, že esperantodokázal zvládnout v obdivuhodněkrátkém čase, takže mu značněstoupne sebevědomí pro učení dalšíchjazyků. A pak teprve náš zájemce bude zralýk tomu, aby se aktivně naučil jazykinterlingua nebo interlingue anebo obatyto jazyky. Tím bude „přípravkapolyglota“ završena.

______________________________________________________________25 ¶ Starto 1/2005 ¶ 25

Až potom takovíto „předpolygloti“začnou úspěšně zvládávat více přiro-zených jazyků, bude třeba zařídit, abyse stali předmětem zájmu sdělovacíchprostředků, zejména televize. Diváci(posluchači, čtenáři) by se tak dově-děli, že za jazykovými schopnostmitěchto polyglotů stojí plánové jazyky.A podaří-li se to dostat do vědomílidí, bude se pak veřejnost jistě i ptát,proč že se plánové jazyky ve světěneužívají více. A tím se dostaneme dodalší etapy. Tím myslím to, že se ve světě opětvytvoří klima, kdy tu bude ochotanahradit angličtinu v mezinárodnímdorozumívání plánovým jazykem. Ale pozor, je třeba se poučit z minu-losti a neopakovat stejné chyby!!! V minulosti se totiž nevzal na vědomífakt, že lidé nejsou jen samí pasivníroboti, kteří budou poslušně čekat, ažjim bude předložen nějaký plánovýjazyk jako hotová věc. Mezi lidmijsou přece i výrazné osobnosti. Ataková výrazná osobnost se samabude chtít stát autorem celosvětovéhojazyka. Je to pro ni velmi lákavé,neboť tím získá světové prvenství. Takže očekávejme, že v takovémtoklimatu nejenže dají o sobě vědětstoupenci všech plánových jazyků,jimiž se dosud někdo zabývá, nýbržže budou vychrleny spousty dalšíchjazyků. A pro veřejnost – laickou ijazykově odbornou – nebude vůbecsnadné se v tom orientovat. Proto je třeba se na to připravit.

Musejí být předem domluveni alespoňstoupenci esperanta a jazyků inter-lingua a interlingue. Tím míním to, žestoupenci jazyků interlingua a inter-lingue (a jakýchkoliv jiných jazykůnež esperanto) musejí plně akcepto-vat ty podmínky, které jsem popsalv první části těchto svých úvah (vizStarto 3/2004). Tedy musejí souhlasits tím, že se naučí esperanto a budouho užívat všude, kde to bude třeba,přičemž svůj vlastní plánový jazykbudou užívat jen v rámci sítě stou-penců tohoto jazyka. Jak by takováto síť měla vypadat?Představme si např. pana BedřichaPlavce, který má rád jazyk interlingue(a jak už jsem řekl, pan Plavec budemuset ovládat i esperanto a bude hopoužívat všude tam, kde to budepotřeba). Jazyk interlingue však panPlavec bude používat jen v rámci sítěstoupenců tohoto jazyka. Bude čístčasopisy v interlingue a bude třeba iredaktorem nějakého z nich. V inter-lingue budou vysílat některé rozhla-sové stanice a pan Plavec tam můženěkdy hovořit. A bude si samozřejměi dopisovat s některými stoupenciinterlingue. Ale tato síť může proniknout i naveřejnost. Na veřejnosti ale musí býtdodržena podmínka, že na prvnímmístě musí být vždy esperanto, při-čemž tam musí být přítomno povinněvždycky. Jiný jazyk může býtpřítomen až na dalším místě, přičemžnebude vůbec povinné, aby tam byl.

______________________________________________________________26 ¶ Starto 1/2005 ¶ 26

Tím proniknutím na veřejnost mám namysli různé veřejně přístupné písem-nosti, např. nápisy na obalech zboží, návody k použití, nápisy na veřejnýchmístech atd., atd. Nápis v interlingueby v takovýchto případech byl příto-men jen tehdy, pokud by se o topostarali stoupenci interlingue. Je-lipan Plavec odborníkem v elektrotech-nice, pak např. pro mezinárodníelektrotechnické předpisy napsanév esperantu vypracuje i překlad dojazyka interlingue, který pak budeuveden na druhém místě. Ale pokudse stoupenci interlingue nebudouv tom či onom případě angažovat, ne-bude tam text v interlingue přítomen. A kdyby např. pan Plavec chtěl naveřejnosti mluvit v interlingue, tak bymusel zajistit zároveň i tlumočení doesperanta do sluchátek (šlo by to tedyjen tam, kde by to bylo technickymožné). A bude-li pan Plavec psát někamnějaký služební dopis, např. o elektro-technické problematice, tak tentodopis napíše nejprve samozřejměv esperantu. Avšak v záhlaví dopisuuvede, že je stoupencem jazyka inter-lingue. A narazí-li náhodou na ob-chodního partnera se zájmem o inter-lingue, budou pak korespondovat jižjen v tomto jazyce. Pokud budou všichni dodržovat to,co jsem výše popsal, bude se každýmoci vyžít v jakémkoliv plánovémjazyce (a nebude se tedy cítitodstrčen). Příště bych rád zabředl do

jazykovědné problematiky, abych vámmohl naznačit, jaké hlavní typyplánových jazyků by se daly vytvořit.Zároveň vám budu chtít ukázat,k čemu všemu to může být dobré (tj.dobré pro všechny, nejen pro některé).A to nejdůležitější – na základě všechtěchto výkladů jasně vysvitne, žeesperanto nemůže být po jazykovéstránce jiné, než je. A jako takové mávšechny předpoklady být „králem“plánových jazyků. A být králemznamená, že může samo žít v nejvyššípozici a zároveň může nechat žít vevymezených pozicích jiné plánovéjazyky.

PhDr. Ing. Karel PodrazilLiberec

"Esperanto utilus al EU" En ekskluziva intervjuo donita al Libe-ra Folio la unua esperantista ano de laEŭropa Parlamento, Malgorzata Hand-zlik, rakontas pri sia laboro. Laŭ ŝi,Esperanto povus doni multan utilon al laEŭropa Parlamento kaj al la EŭropaUnio: Unue malplialtigon de la kostoj.Poste precizecon de la tradukado, kajveran kaj praktikan interkompreniĝon deeŭropanoj. Eŭropo malvolonte parolaspri lingvaj problemoj, malgraŭ ke ilidaŭre okazas. Spite al la enormaj sumoj,kiujn kostas la multlingveco, ne ĉiam lakunsidoj de la komisionoj estas tradu-kataj al la lingvoj de ĉiuj partoprenantoj.La plej multajn dokumentojn mi kaj aliajparlamentanoj ricevas angle. (laŭ Libera Folio)

______________________________________________________________27 ¶ Starto 1/2005 ¶ 27

Jaroslav Mráz (1933-2005) La jaro 2005 komenciĝis per dolorigasciigo: la 12-an de januaro forlasis ninpor ĉiam s-ano Jaroslav Mráz, homo kunnobla karaktero kaj eminenta esperant-isto. La sciigo trafis min krude des pli,ĉar ni estis kolegoj dum la studoj en laKarola Universitato en Prago kaj kunepartoprenadis tiam tre viglan Esperanto-vivon en la Praga klubo. Kvankam niajvojoj disiĝis post fino de la studjaroj, nikontaktis nin perletere kaj li partoprenisaktive Internaciajn Esperanto-Festiva-lojn en Ústí nad Labem. Liaj prelegoj eniliaj sabataj matineoj estis ĉiam impresatravivaĵo por la aŭskultantaro. Jaroslav Mráz naskiĝis la 30-an deaprilo 1933 en Rokycany kaj kiel 16-jarali esperantistiĝis en la jaro 1949. Lipartoprenis kelkajn somerajn lernejojnde Esperanto: en Doksy (1950, 1951,1954), en Poprad (1952) kaj en Kost(Libošovice – 1953). En la jaro 1950 lisubmetis sin al la ekzameno „pri scio“kaj en la jaro 1990 „pri la kapabloinstrui“ (estas interese, ke en ambaŭkazoj ekzamenis lin s-ano JosefVondroušek). Poste li mem iĝismembro de ekzamena komisiono. Jaroslav Mráz studis la rusan kaj la ĉe-ĥan lingvojn kaj literaturojn en la filo-zofia fakultato de la Karola Universitatoen Prago kaj poste instruis unu jaron enla gimnazio Prachatice, sekvis 14 jarojen la gimnazio Rokycany kaj en la jaroj1972-76 li instruis en la Pedagogia faku-ltato en Plzeň. Poste li laboris, ĝis siainvalidiĝo en la jaro 1989, kiel direktorode la stelobservejo en Rokycany. Dum la universitata studado li komencistraduki en Esperanton la ĉeĥan poezion,

sed nesisteme. Dum la laboro en la ler-nejoj li ne havis sufiĉe da tempo por ple-ne dediĉi sin al Esperanto. Ankaŭ la la-boro en la observejo forprenadis ĉiun li-an tempon. Nur post la invalidiĝo li ple-ne dediĉis sin al la poresperanta laboro. Li tradukis en Esperanton jenajn poem-kolektojn: Libro de arbaroj, akvoj kajdeklivoj de Stanislav Kostka Neuman,Kosmaj kantoj de Jan Neruda, la ciklonMonatoj de Karel Toman, la porinfananciklon Turhorloĝo de Mánes de Franti-šek Hrubín, epikajn poemojn Tirolajelegioj kaj Reĝo Lavro de KarelHavlíček Borovský, Ekaŭdi la animonde Věra Ludíková, Vortoj de la noktode Zdenka Bergrová, Mondo afabla nenur al vortoj de Jiří Karen. La verkojdisponeblas en papera kaj reta formoj. Krome li tradukis religiajn kantojn,operariojn kaj unuopajn poemojn de J.Seifert, V. Nezval k.a. Lia lasta ampleksa laboro estis lingvarevizio de 650-paĝa Esperanta tradukode Švejk, kiun originale verkis JaroslavHašek kaj en Esperanton tradukis Vladi-mír Váňa. En la lastaj jaroj li prezentis precipeastronomiajn prelegojn dum klubaj kun-venoj, plejparte en Prago kaj Plzeň, en lalasta tempo ankaŭ en Brno. Krom Espe-ranto kaj astronomio li dediĉis sin al in-tensa laboro inter handikapuloj. Li estisano de Asocio de esperantistoj-handika-puloj. S-ano Jaroslav Mráz restos daŭre enniaj rememoroj.

Vlastimil Novobilský Ústí n.L., la 17-an de januaro 2005

______________________________________________________________28 ¶ Starto 1/2005 ¶ 28

Vlastimil Novobilský 70-jara

La 15-an de februaro festas d-ro VlastimilNovobilský, emerita profesoro de Univer-sitato J. E. Purkyně en Ústí nad Labem kajhonora membro de ĈEA, sian 70-jariĝon(nask. 1935). Lia patro Jaroslav estis progresemainstruisto, fondinto de ĉeĥa lernejo en Melč,distrikto Opava, pioniro de Esperanto en laregiono. Dum la milita tempo li pereis ennazia koncentrejo Mauthausen. Vlastimil Novobilský prizorginte heredaĵonde sia patro esperantistiĝis jam en 1946 kajli baldaŭ bone ekregis la lingvon. En la jaro1951 li sukcese ekzameniĝis kiel instruistode Esperanto. Ĝis la jaro 1953 li apartenis algvidantoj de la movada vivo en la urboOpava. Poste dum altlerneja studado liaktivis en Prago kaj fine en Ústí nad Labem,kien li transloĝiĝis kaj agas ĝis nuna tempo.Profesie li estas ĥemiisto kaj pedagogo alt-lerneja, kelkajn jarojn li laboris kiel esplor-isto. Ĝis 2001 kiel universitata profesoro lisamtempe plenumis funkcion de rektoro dela Universitato J. E. Purkyně en Ústí nadLabem. Dum sia agado en la movado li gvidisdekojn da Esperanto-kursoj, instruis en so-meraj lernejoj kaj tendaroj, estis aktivulo enla junulara sekcio (redaktis bultenon„Tagiĝo“). En 1956 li publikigis en Opavapublikaĵon „Skizo pri Esperanta literaturo“,poste sekvis longega vico da studaĵoj,tekstoj, artikoloj kaj prelegoj en la ĉeĥa kajen Esperanto - tiuj enlande kaj eksterlande.Krom ĝeneralaj temoj priesperantaj li ankaŭaplikas la lingvon fake kiel ĥemiisto kajpedagogo. En tiuj ĉi fakoj li daŭre laborassur la universitata nivelo. Li estas membro-profesoro de AIS San Marino. En sia vivo liplenumis diversajn funkciojn en lokaj,regionaj kaj tutlandaj Esperanto-organizaĵoj,

laste li funkciis kiel rektoro de IKU dum la81-a UK 1996 en Prago. Kiel bofilo de JiříKořínek li konservas heredaĵon de la poeto. Liaj verkoj: Česká literatura v Esperantu(Ĉeĥa literaturo en Esperanto, 1983);Komenio kaj la internacia lingvo (kun O.Kníchal); Bibliografio de Esperantlingvaliteraturo pri Comenius; Comenius andinternational understanding; Comenius kajinternacia kompreniĝo (1971); D-ro TomášPumpr kiel beletra tradukanto; Eduko alzorgo pri la vivomedio; Jazykové problémyna mezinárodních odborných setkáních(Lingvaj problemoj en internaciaj fakajrenkontiĝoj); Kontribuo de ĉeĥaj verkistojal la Esperanta literaturo; Skizo pri laEsperanta literaturo (1956); Využitíesperanta ve vědě a technice (Apliko deEsperanto en scienco kaj teĥniko).

Ni kondolencasNiajn vicojn forlasis Ludmila Chvílová elPardubice, Blahoslav Kincl el Olomouc kajEli Böhmová (22. 1. 2005) el Ústí nadLabem.

Anoncetoj

Ŝanĝo de la adreso:Miroslav Smyčka, Dlouhá 20, 370 11 ČeskéBudějovice, tel. +421/38/5310264, poŝtele-fono 606594614, m.smycka@seznam.cz

Propono de poŝtmarkoj:Mi vendos kolekton de 70 freŝaj kaj uzitajpoŝtmarkoj, 33 tutaĵoj, 420 oficialaj poŝtajstampoj je temo Esperanto. Ĉion por 25% dekataloga valoro. Al seriozaj interesiĝantojmi respondos detale. F. Patera, Čs. armády1027, CZ-508 01 Hořice v Podkrkonoší.

Korespondi deziras:S-ro Kevin A. Robb, „Panorama Palms“,19/B Ben Lomond Drive, Nerang QLD4211, Aŭstralio, kevrobb@bigpond.com

______________________________________________________________29 ¶ Starto 1/2005 ¶ 29

RET-INFO: senpaga en 2005! De pluraj jardekoj oni ripetadas la deziron:"La Esperanto-movado devas adaptiĝi al laŝanĝiĝintaj eksteraj cirkonstancoj!" Nia"Esperanto-Centro Eventoj" en Budapeŝtoklopodis ne nur papagi tiun sloganon, sedreale plenumi ĝin. Ĝuste tial ni lanĉis latiam "plej oftan" dusemajnan gazetonEventoj en 1992, kiu atinginte legantojn enpli ol 60 landoj iĝis unu el la plej popularajinternaciaj servoj. Same adaptiĝante al la ŝanĝiĝintaj eksterajcirkonstancoj, ni havis la kuraĝon haltigitiun projekton en 2002, ja intertempeinterreto signife transformis nian vivon.Kvankam kelkaj E-famuloj misinterpretistiun paŝon, la pasintaj du jaroj pruvis laĝustecon de nia decido. Ni transmetis laemfazon de nia informa agado al la retpoŝtanovaĵservo "ret-info", kiu kun siaj plurcentabonantoj estis unu el la plej grandaj kajefikaj informaj organoj en Esperantio. Ankaŭ nun venis tempo por ŝanĝo: lige alla ŝanĝiĝinta E-movada situacio en Hun-gario (unuiĝo de pluraj aloj enkadre deHungara E-Asocio), ni decidis plenumi laservon de ret-info en 2005 senpage! Tio signifas, ke se vi tion ĝis nun ne faris,do vi ne bezonas pagi la plilongigon de viaabono por 2005! Aliĝoj kaj malaliĝoj de laservo okazas ĉe la retadreso:"oficejo@eventoj.hu"

László Szilvásiszilvasi@eventoj.hu

TOTO číslo Starta je poslední,které dostanete, pokud nemáte

zaplacen svůj členskýpříspěvek na rok 2005!!!

TISKOPIS VKLAD PŘIKLÁDÁME

Výše vidíte vzor vyplnění složenky proplacení Českému esperantskému svazuna nový účet, tentokrát u Poštovníspořitelny:

195 230 825 / 0300 Poštovní spořitelna Poděbrady

Na starý účet již nic neplaťte.

______________________________________________________________30 ¶ Starto 1/2005 ¶ 30

KALENDARO 200511.-17. 4. Skokovy 23. 4. Litomyšl13.-15. 5. IKUE-konference Česká Třebová 14. 5. Šumperk21. 5. Svitavy - infana tago16.-27. 5. Ekspozicio en Plzeň20.-22. 5. Renkontiĝo en Plzeň9.-12. 6. TREP Plasy18. 6. Lanškroun3.-16. 7. Lančov, 1-a etapo17.-30. 7. Lančov, 2-a etapo31.7.-13.8. Lančov, 3-a etapo6.-13. 8. Sebranice, IKUE-tendaro13. 8. Lančov, renkontiĝo14.-27. 8. Lančov - ripozado8. 10. Renkontiĝo en Polička

Jak platit svazu - Změna! V kterékoliv pobočce Poštovní spořitelny a vevětšině poboček České pošty si vyžádáte tisko-pis VKLAD, který vyplníte ve všech kolon-kách: částka Kč - sumu, kterou platíte, č.účtu: 195 230 825, variabilní symbol: mácelkem 10 kolonek - prvních pět je pro vašečíslo svazové legitimace (je uvedeno na adres-ním štítku při expedici Starta) a dalších pět provariabilní symbol podle účelu platby (viz sez-nam). Pokud platíte za klub (EK nebo sekci),uveďte svoje číslo legitimace a pošlete tajem-níkovi seznam, za koho platíte. Symbol kon-stantní je 0379 a název účtu je: Český espe-rantský svaz. Stejná čísla uveďte na ústřižek,který slouží jako doklad o platbě. (Viz otištěnývzor tiskopisu). Platba je bez poplatku. Nastarý účet u KB již nic neplaťte!!!

Seznam čísel (variabilní symboly): 06940 členství ČES06941 členství UEA06942 předplatné Starta bez členství06943 dary ČES06944 zápisné do Odborné knihovny ČES07001 předpl. Monato (650,-Kč)07002 předpl. La Gazeto (650,- Kč)07003 předpl. La Ondo de Esp-o (500,- Kč)

07004 předpl. Juna Amiko (300,- Kč)07005 předpl. Literatura Foiro (970,- Kč)07006 předpl. Heroldo de Esp-o (1030,- Kč)07007 předpl. Femina (650,- Kč)07008 předpl. Litova stelo (320,- Kč)50200 sekce železničářů IFEF50400 komise pedagogická ILEI50401 písemný kurs začátečníci50402 písemný kurs pokročilí50404 Paroliga kurso50405 svazové zkoušky50800 sekce nevidomých LIBE50900 sekce zdravotníků UMEA51000 sekce křesť. esp. KELI51100 sekce katol. esp. IKUE 51200 sekce informatiky70100 komise pro tisk a inf.80200 ediční fond80300 propagace v tisku80400 fond Tilio

Zájemci o časopisy, pište na adresu nového peranta: Pavel Polnický,Na Vinici 110/10, 290 01 Poděbrady, tel. 325615 651, cea.polnicky@quick.cz. Způsobplacení najdete v levém sloupci této strany.

Monato: 650,- Kč, v.s. 07001, 12 čísel ročně,36 stran formátu A4La Gazeto: 650,- Kč, v.s. 07002, 6 čísel ročně,32 stran formátu A5La Ondo de Esperanto: 500,- Kč, v.s. 07003,11 čísel ročně, 24 stran formátu A4Juna Amiko: 300,- Kč, v.s. 07004, 4 číslaročně, 32 stran formátu A5Litova stelo: 320,- Kč, v.s. 07008, 6 číselročně, 36 stran formátu A5*Literatura Foiro: 970,- Kč, v.s. 07005, 6 číselročně, 56 stran formátu A 5*Heroldo de Esperanto: 1030,- Kč, v.s. 07006,17 čísel ročně, 4 strany formátu A 3*Femina: 650,- Kč, v.s. 07007, 4 čísla ročně,28 stran formátu A 4*K těmto třem časopisům vydavatel vzkazuje,že předplatitelům z bývalých soc. zemí prodlou-ží předplatné na rok 2005 automaticky doprosince 2006, pokud současně zažádají oEsperantské občanství (v tzv. Esperanta Civito).

______________________________________________________________31 ¶ Starto 1/2005 ¶ 31

Ŝanĝo de la asocia adreso:Ĉeĥa Esperanto-Asocio, c/o PavelPolnický, Na Vinici 110/10,290 01 Poděbrady, tel. 325 615 651,cea.polnicky@quick.cz

______________________________________________________________32 ¶ Starto 1/2005 ¶ 32

Periodikum Českého esperantskéhosvazu (36. ročník)

Redaktor: Miroslav Malovec,Bosonožská 15/10, 625 00 Brno,

malovec@volny.cz;http://members.chello.cz/malovec/Členská evidence a změny adres:Pavel Polnický, ČES, Na Vinici

110/10, 290 01 Poděbrady, tel. 325615 651, cea.polnicky@quick.cz Uzávěrka dalšího čísla: 7.5.2005

Organo de Ĉeĥa Esperanto-Asocio(36-a jarkolekto)

Abonebla ĉe UEA, ĉe niaj perantojaŭ rekte ĉe nia AsocioAbonprezo: 10 eŭroj

(se aerpoŝte: + 2 eŭroj)Redaktoro: Miroslav Malovec, Bosonožská 15/10, 625 00 Brno,

Ĉeĥio, e-mail: malovec@chelo.cz; http://members.chello.cz/malovec/

Presis: HRG LitomyšlRedakto-fermo de la sekva numero:

7.5.2005ISSN 1212-009X