opinia publiczna w krajach kandydackich -...

Candidate Countries Eurobarometer C

andi

date

Cou

ntrie

s Eu

roba

rom

eter

Spr

ing

2004

.1 -

The

Gal

lup

Org

aniz

atio

n, H

unga

ry

Niniejszy sondaż został zamówiony i koordynowany przez Dyrektoriat Generalny Prasy i Komunikacji Niniejszy dokument nie reprezentuje punktu widzenia Komisji Europejskiej. Interpretacje i opinie tu przedstawione są wyłącznie opiniami autorów.

Realizacja w terenie: Luty - Marzec 2004

Publikacja: Lipiec 2004

RAPORT KRAJOWY: POLSKA

EUROBAROMETR 2004.1 OPINIA PUBLICZNA W KRAJACH KANDYDACKICH

European

Commission

CANDIDATE COUNTRIES EUROBAROMETER 2004.1 – NATIONAL REPORT, POLAND • • • • • • •

Gallup Organization, Poland, in association with The Gallup Organization, Hungary 2

Fieldwork / local consultancy provided by: NAME OF THE NATIONAL PROVIDER Written by: NAME OF THE NATIONAL WRITER Overall project coordination: The Gallup Organisation, Hungary (Mr. Gergely HIDEG)

Spis Treści

Spis Treści................................................................................................................................................2

Wprowadzenie..........................................................................................................................................3

1. Tło – doświadczenie życia w Polsce ....................................................................................................4

1.1 Zadowolenie z życia.......................................................................................................................4

Postrzeganie własnej sytuacji życiowej w porównaniu do sytuacji sprzed pięciu lat ......................7 Oczekiwania związane z własną sytuacją życiową za pięć lat........................................................8

1.2 Problemy, przed którymi stoi społeczeństwo.................................................................................9

1.3 Zaufanie do różnych instytucji......................................................................................................10

2. Informacja o Unii Europejskiej............................................................................................................12

2.1 Postrzegany i rzeczywisty poziom informacji...............................................................................12

Wiedza o podstawowych kwestiach dotyczących Unii Europejskiej .............................................13 Informacje o rozszerzeniu UE, przystąpieniu Polski do UE ..........................................................14

2.2 Pożądane źródła informacji o Unii Europejskiej...........................................................................15

Obecność Unii Europejskiej w krajowych mediach .......................................................................16 2.3 Instytucje Unii Europejskiej ..........................................................................................................16

3. Poparcie dla członkostwa w Unii Europejskiej....................................................................................................18 Dynamika poparcia dla członkostwa .............................................................................................18 Oczekiwane korzyści z członkostwa w UE....................................................................................19 Poparcie dla najważniejszych elementów polityki Unii Europejskiej .............................................21

4. Znaczenia Europy ..............................................................................................................................22

4.1 Wizerunek Unii Europejskiej ........................................................................................................22

Rozumienie UE i korzyści wynikających z członkostwa ................................................................23 Rola Unii Europejskiej....................................................................................................................24 Obawy związane z członkostwem.................................................................................................25 Budżet Unii Europejskiej................................................................................................................26

4.2 Tożsamość europejska ................................................................................................................27

5. Reforma instytucjonalna Unii Europejskiej.........................................................................................28

Opis próby ..............................................................................................................................................32

• • • • • • • CANDIDATE COUNTRIES EUROBAROMETER 2004.1 – NATIONAL REPORT, POLAND

3 Gallup Organization, POLAND in association with The Gallup Organization, Hungary

Wprowadzenie Eurobarometr Krajów Kandydackich (EB-KK) zbiera opinie społeczeństw, które zamierzają zostać członkami Unii Europejskiej w sposób, który jest w pełni kompatybilny ze Standardowym Eurobarometrem. EB-KK stale śledzi poparcie dla członkostwa w Unii Europejskiej w każdym kraju i notuje postawy dotyczące kwestii europejskich. Niniejszy raport zawiera wyniki edycji zrealizowanej w lutym i marcu 2004 roku we wszystkich 13 krajach kandydackich i przystępujących do UE: Bułgaria, Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Rumunia, Słowacja, Słowenia, Turcja i Węgry.



1. Tło – doświadczenie życia w Polsce Przyglądając się danym ostatniego Eurobarometru można zauważyć zadziwiająco wysoki poziom pesymizmu Polaków, zarówno jeśli chodzi o ich oczekiwania na najbliższy rok, jak i na kilka lat naprzód. Czy jednak rzeczywiście jest to powód do zdziwienia? Integracja Polski z Unią Europejską jest postrzegana jako wydarzenie ogólnie pozytywne, ale reakcje są dalekie od entuzjastycznych. Dokładnie połowa respondentów wyraziła przekonanie, że Polska skorzysta na przyłączeniu się do UE, 31% (czyli niemal co trzeci badany) wyraziło przeciwną opinię. Jakie są główne przyczyny tego pesymizmu w odniesieniu do najbliższej przyszłości? Poszukując wyjaśnień trzeba sięgnąć do początków transformacji. Rozpad komunizmu rozbudził olbrzymie nadzieje, zarówno natury politycznej – na zbudowanie „normalnego”, to znaczy sprawnego i bogatego państwa, jak też na szybką poprawę poziomu życia. Wielkie nadzieje często prowadzą do wielkich rozczarowań. Oczekiwano szybkiej poprawy bytu materialnego, ale nie zdawano sobie sprawy jak ciężka praca jest do tego potrzebna. I że naprawdę „szybko” nie da się tego celu zrealizować. Dodatkowo ogólnej poprawie poziomu życia towarzyszy rozwarstwienie społeczne, którego komunistyczna Polska nie znała. Nie wszyscy zyskali na transformacji i nie wszyscy zyskali tyle samo. Najważniejszym problemem, przed którym stanęło społeczeństwo – zupełnie do tego nieprzygotowane – było bezrobocie. Stopa bezrobocia ciągle utrzymuje się na wysokim poziomie niezależnie od stosunkowo wysokiego tempa wzrostu gospodarczego.

1.1 Zadowolenie z życia Polacy postrzegają swoją obecną i przyszłą sytuację życiową w bardzo specyficzny sposób. Są wyraźnie bardziej optymistyczni w prognozach dotyczących własnej sytuacji natomiast poziom pesymizmu wzrasta, gdy mowa o sytuacji kraju jako całości. Zapewne wiele czynników wpływa na taką postawę. Jednym z nich są niewątpliwie środki masowego przekazu. Ostatnio telewidzowie i czytelnicy prasy są systematycznie bombardowani informacjami o kolejnych „aferach” z udziałem najwyższych urzędników państwowych i najbardziej wpływowych biznesmenów. Gdy przeprowadzano badanie, żadna z tych afer nie była nawet bliska rozwiązania. Warto jednakże zauważyć, że ta tendencja do postrzegania własnej sytuacji w bardziej optymistycznych kategoriach niż sytuacji kraju jest wspólna dla wszystkich dwudziestu pięciu członków Unii Europejskiej Jakie są Pana/Pani oczekiwania odnośnie najbliższych dwunastu miesięcy? Czy najbliższe dwanaście miesięcy będzie lepsze, gorsze czy takie same, jeśli chodzi o… Ogólnie Pana(i) życie Takie same Gorsze Lepsze TP Polska 38 36 22 4 Nowi członkowie UE – 10 42 31 22 5 UE – 25 49 17 31 4

Sytuację ekonomiczną [KRAJ] Takie same Gorsze Lepsze TP Polska 19 59 15 7 Nowi członkowie UE – 10 24 52 16 9 UE – 25 32 44 17 6

Sytuację finansową Pana(i) gospodarstwa domowego

Takie same Gorsze Lepsze TP

Polska 38 43 14 5 Nowi członkowie UE – 10 41 39 15 5 UE – 25 52 24 21 4



Sytuację na rynku pracy w [KRAJ] Takie same Gorsze Lepsze TP Polska 21 58 14 6 Nowi członkowie UE – 10 27 48 15 10 UE – 25 30 48 15 7

Pana(i) osobistą sytuację zawodową Takie same Gorsze Lepsze TP Polska 58 19 13 10 Nowi członkowie UE – 10 52 18 12 18 UE – 25 60 10 21 9

Powyższe tabele pokazują, że Polacy są znacznie bardziej pesymistyczni niż nowi członkowie UE traktowani jako całość. Porównanie z całą populacją badanych Europejczyków jeszcze silniej podkreśla pesymizm Polaków. Odsetek postaw pesymistycznych zwiększył się w porównaniu z poprzednimi edycjami Eurobarometru. Na przykład na jesieni 2003 roku 29% respondentów sądziło, że ich życie pogorszy i w przybliżeniu tyle samo oczekiwało poprawy. W ostatniej edycji – 35% badanych wyrażało pesymizm, podczas gdy jedynie co piąty respondent (22%) był zdania, że w najbliższym czasie jego życie się poprawi. Miniony rok był w Polsce rokiem recesji. Ta sytuacja nie mogła nie wpłynąć na ogólne postawy wobec przyszłości. Zanotowany w poprzednim okresie wzrost gospodarczy jeszcze nie został przez respondentów zauważony. Oczekuje się, że przyniesie on wzrost liczby miejsc pracy, czyli zmniejszenie się bezrobocia i poczucia zagrożenia bezrobociem, co powinno poprawić nadzieje respondentów na najbliższą przyszłość.

Fig.

GALLUPSource: Candidate Countries Eurobarometer 2004.1February- March 2004

383845 46

39

3331 30

34

43

18

2318 20

14

0%

10%

20%

30%

40%

50%

Trend oczekiwań krótkoterminowych3838 37

4135

21 25 2429

3633

34 30 29

22

0%

10%

20%

30%

40%

50%

% 'nie zmieni się' % 'pogorszy się' % 'poprawi się'

Pytanie: Jakie są Pana(i) oczekiwania na najbliższe 12 miesięcy? Czy następne 12 miesięcy będzie gorsze, takie same czy lepsze, jeśli chodzi o…? (ODCZYTAĆ)

22

3026

30

19

59

52

454540

15

181621

1810%

20%

30%

40%

50%

60%

ŻYCIE OGÓLNIE

SYTUACJA GOSPODARCZA W POLSCE

SYTUACJA FINANSOWA WŁASNEGO GOSPODARSTWA DOMOWEGO

1999/2000 Zima 2001 Jesień 2002 Jesień 2003 Jesień 2004 Wiosna

Powyższy wykres dobitnie pokazuje wzrost nastrojów pesymistycznych Polaków w odniesieniu do bliższej i dalszej przyszłości. Udział osób, które oczekują pogorszenia się sytuacji życiowej jeszcze nie był tak wysoki w nowym tysiącleciu. Niezwykle wysoki procent (59%) obawia się, że polska gospodarka nadal będzie trwała w recesji i w rezultacie po raz pierwszy w Polsce więcej rodzin oczekuje pogorszenia się ich sytuacji finansowej w roku przystąpienia Polski do UE niż ma nadzieję na jakąś poprawę.



Przyglądając się zróżnicowaniu opinii w grupach społeczno-demograficznych zauważymy, że kobiety i mężczyźni inaczej postrzegają sytuację na rynku pracy i to niezależnie od tego, czy mówimy ogólnie o sytuacji w kraju, czy też koncentrujemy się na oczekiwaniach odnośnie własnej sytuacji zawodowej respondenta. Oczekiwania kobiet są znacznie mniej optymistyczne – kobiety częściej mają tendencję do postrzegania swojej przyszłości w czarnych barwach: 62% kobiet i 54% mężczyzn stwierdziło, że według nich sytuacja na rynku pracy będzie gorsza w nadchodzącym roku. Przyczyna takiego zróżnicowania leży w ogólnej sytuacji na polskim rynku pracy, gdzie kobietom znacznie trudniej znaleźć pracę niż mężczyznom. Rozkłady odpowiedzi na inne pytania dotyczące z postrzegania przyszłości nie były zależne od płci. Postrzeganie najbliższej przyszłości przez respondentów bardzo silnie zależało od wieku. Im starsi byli badani tym mniej wśród nich było optymistów. Ciekawe, że respondenci podzielili się właściwie na dwie grupy – przed i po czterdziestce. Na poniższym wykresie pokazano odsetki osób, które spodziewają się pogorszenia i tych, którzy oczekują poprawy swego życia w ciągu najbliższego roku. W grupach młodszych optymiści przeważają nad pesymistami, w grupach starszych jest odwrotnie, przy czym przewaga odsetka pesymistów nad optymistami jest znaczna. Jednym z czynników wpływających na takie postawy respondentów było prawdopodobnie planowane rozszerzenie Unii Europejskiej m.in. o Polskę. Młodsze osoby są ogólnie lepiej przygotowane do czerpania korzyści z członkostwa Polski w UE – są lepiej wykształceni (albo właśnie są w trakcie zdobywania wykształcenia, które będzie odpowiadało zapotrzebowaniom europejskiego rynku pracy) częściej znają języki obce i mają większą gotowość do zaakceptowania zmian i adaptacji do nowych warunków. Starsi respondenci zdobyli już swoją pozycję, wielu z nich udało się uzyskać pewną stabilność i najczęściej nie są chętni do zmieniania czegokolwiek.

Fig.


Oczekiwania na najbliższy rok % odpowiedzi w grupach wiekowych

41

31

12 1115

27

4947

0

10

20

30

40

50

60

15-24 lat 25-39 lat 40-59 lat 60 lat i więcej

% 'będzie lepiej'

% 'będzie gorzej'

1.1bPytanie: Jakie są Pana(i) oczekiwania na najbliższe 12 miesięcy? Czy następne 12 miesięcy będzie gorsze, takie same czy lepsze, jeśli chodzi ogólnie o Pana(i) życie?

Nieco podobną sytuację obserwujemy przy analizie postrzegania sytuacji finansowej gospodarstwa domowego z tym, że tu we wszystkich grupach wiekowych było więcej pesymistów niż optymistów (patrz wykres).



Fig.


Oczekiwania dotyczące sytuacji finansowej gospodarstwa domowego na najbliższy rok

% odpowiedzi w grupach wiekowych

24

17

108

26

36

52 52

0

10

20

30

40

50

60

15-24 lata 25-39 lat 40-59 lat 60 lat i więcej

% 'będzie lepiej'% 'będzie gorzej'

1.1c

Pytanie: Jakie są Pana(i) oczekiwania na najbliższe 12 miesięcy? Czy następne 12 miesięcy będzie gorsze, takie same czy lepsze, jeśli chodzi o sytuację finansową Pana (i) gospodarstwa domowego?

Postrzeganie własnej sytuacji życiowej w porównaniu do sytuacji sprzed pięciu lat Poprawiła

się Pozostała taka sama

Pogorszyła się TP

Polska 21 28 49 2 Nowi członkowie UE (10 krajów) 24 30 44 2 UE jako całość (25 krajów) 31 35 32 1

Postrzeganie zmian własnej sytuacji życiowej w ciągu ostatnich pięciu lat nie różniło się w Polsce wiosną 2004 r. od tego, co zaobserwowaliśmy we wszystkich dziesięciu krajach, które w maju 2004 przyłączyły się do Unii Europejskiej. Polacy okazali się nieco bardziej optymistycznie nastawieni. Nieco mniej korzystnie wypada porównanie Polaków z mieszkańcami całej rozszerzonej Unii Europejskiej – w porównaniu z nimi Polacy sprawiają wrażenie zdeklarowanych pesymistów. Co piąty respondent w Polsce (21%) dostrzegał poprawę swojej własnej sytuacji w ciągu ostatnich pięciu lat , a ponaddwukrotnie więcej (49%) było zdania, że pogorszyła się. W Polsce nie było istotnych różnic między mężczyznami i kobietami w postrzeganiu zmian ostatnich pięciu lat. Grupy wiekowe natomiast okazały się bardziej zróżnicowane. Najstarsi respondenci widzieli pozytywne zmiany najrzadziej (zaledwie 5% badanych, którzy przekroczyli sześćdziesiątkę byli zdania, że ich sytuacja uległa poprawie) a najmłodsi byli najbardziej optymistyczni (37% osób w wieku 15-24 lata oceniło pozytywnie swoją sytuację życiową w porównaniu do tej sprzed pięciu lat). Postawy te mogą być, przynajmniej w pewnym stopniu, związane z sytuacją ekonomiczną respondentów. Najstarsi, tzn. ci, którzy w momencie badania przekroczyli sześćdziesiątkę, przed pięciu laty jeszcze pracowali, dziś są na emeryturze, co zapewne znacznie wpłynęło na ich status materialny. Dodatkowo w tym wieku częstsze są kłopoty ze zdrowiem, które same w sobie nie przysparzają ludziom życiowego optymizmu, a w połączeniu z trwającą właśnie i przeżywającą kolejne kryzysy reformą systemu opieki zdrowotnej są zapewne bardzo silnym bodźcem obniżającym poziom optymizmu. Najmłodsi respondenci znaleźli się w niemal dokładnie przeciwstawnej sytuacji. Reforma służby zdrowia dotyka ich w najmniejszym stopniu, zaś ostatnie pięciolecie było dla nich czasem wejścia na rynek pracy lub rozpoczęcia edukacji na poziomie uniwersyteckim. Są to tego rodzaju zmiany życiowe, które zwykle powodują rozbudzenie nadziei na lepszą przyszłość.



Oczekiwania związane z kolejną pięciolatką rozkładały się w Polsce dokładnie tak samo, jak w innych krajach wówczas kandydujących do UE, a dziś będących jej nowymi członkami. Zarówno w Polsce, jak w Unii Europejskiej potraktowanej jako całość optymiści przeważali nad pesymistami. Oczekiwania związane z własną sytuacją życiową za pięć lat Poprawi się Pozostanie

taka sama Pogorszy

się TP

Polska 33 30 23 14 Nowi członkowie UE (10 krajów) 33 30 23 14 UE jako całość (25 krajów) 38 37 17 8

Oczekiwania na nadchodzące pięciolecie były uzależnione od tego, jakie doświadczenia respondenci mieli w poprzednim okresie i jak je oceniali. Osoby, których sytuacja poprawiła się, były bardziej skłonne oczekiwać dalszej poprawy w przyszłości, zaś wśród tych, którzy doświadczyli pogorszenia odsetek optymistów (24%) był istotnie mniejszy niż pesymistów (37%). Mężczyźni ogólnie rzecz biorąc widzieli swoją przyszłość w jaśniejszych barwach niż kobiety, jednak w obu grupach optymiści (tj. osoby oczekujące poprawy sytuacji) przeważali nad pesymistami (czyli tymi, którzy spodziewali się pogorszenia sytuacji). Optymiści stanowili 40% wśród mężczyzn i 28% w grupie kobiet, natomiast odsetki pesymistów wynosiły odpowiednio 21% i 25%. Zróżnicowanie opisywanych tu postaw ze względu na wiek było podobne do opisywanego powyżej w wypadku oczekiwań na najbliższy rok. Społeczeństwo podzieliło się na dwie grupy – „poniżej czterdziestki” i „powyżej czterdziestki”. W młodszej grupie przeważali optymiści, zaś w starszej – pesymiści.

Fig.


Oczekiwana własna sytuacja w najbliższych 5 latach% odpowiedzi w grupach wiekowych

56

45

24

121316

2832

0

10

20

30

40

50

60

15-24 lata 25-39 lat 40-59 lat 60 lat i więcej

% 'poprawi się'

% 'pogorszy się'

Pytanie: Czy spodziewa się Pan(i), że w przeciągu kolejnych pięciu lat Pana(i) osobista sytucja poprawi się, pozostanie taka sama czy pogorszy się?

1.1d



1.2 Problemy, przed którymi stoi społeczeństwo Większość analityków zgodziłaby się zapewne z tym, że najważniejszym obecnie problemem społecznym i politycznym, z którym styka się społeczeństwo polskie okresu transformacji, jest bezrobocie. Jego poziom pozostaje ciągle wysoki niezależnie od tego, że w ostatnim czasie Polska notuje szybkie tempo wzrostu gospodarczego. W tym świetle nie jest niczym dziwnym, że Polacy tę właśnie kwestię wymieniali najczęściej jako ważny problem stojący przed społeczeństwem. Bezrobocie okazało się nieco mniej ważne z perspektywy wszystkich 25 krajów Unii Europejskiej, jednak pozostało na pierwszym miejscu, jeśli chodzi o częstotliwość wymieniania.

Tabela 1.2 Najważniejsze problemy stojące przed krajem

Ranga w Polsce PROBLEMY Polska (%)

Nowi członkowie

UE (%) UE-25 (%)

Ranga wśród

nowych członków

Ranga wśród

wszystkich krajów UE

1 Bezrobocie 74 61 47 1 1

2 Sytuacja gospodarcza 36 35 27 2 2

3 Służba zdrowia 29 25 17 3 5

4 Przestępczość 21 23 25 4 3

5 Wzrost cen/inflacja 15 19 19 5 4

6 Emerytury 7 9 10 6 7

7 Opodatkowanie 5 8 8 7 8

8 Terroryzm 3 2 13 10 6

8 Szkolnictwo 3 3 5 9 9

9 Budownictwo mieszkaniowe 2 4 4 8 10

9 Ochrona środowiska 2 2 3 10 11

10 Imigracja 1 2 13 10 6

10 Transport publiczny 1 1 2 11 12

10 Obronność / polityka zagraniczna 1 1 2 11 12

10 Inne (spontanicznie) 1 1 1 11 13

Siedem najważniejszych kwestii, przed którymi – zdaniem respondentów – stoi dziś Polska, okazały się ważnymi również dla innych nowych członków UE. Jednak porównanie listy najważniejszych problemów dla Polski i dla całej Unii Europejskiej wskazuje pewne ważne różnice. Dotyczą one przede wszystkim takich spraw, jak terroryzm i imigracja, które wśród mieszkańców wszystkich 25 państw UE znalazły się razem na szóstej pozycji jeśli chodzi o częstość wymieniania, zaś w nowych krajach członkowskich kwestie te należały raczej do mniej ważnych. W Polsce terroryzm zajął 8 pozycję, a imigracja – 10. Ogólnie rzecz biorąc wszystkie grupy społeczno-demograficzne podobnie postrzegały ważność wymienionych tu kwestii, z jednym wyjątkiem. Najstarsi respondenci znacznie częściej niż inne grupy wymieniali sprawę emerytur jako ważny problem stojący przez krajem (14% osób po sześćdziesiątce wymieniło tę kwestię, podczas gdy w innych grupach wiekowych odsetek ten wahał się w granicach 4-6%)



1.3 Zaufanie do różnych instytucji Zaufanie do instytucji życia publicznego to ten element kultury politycznej, który podlega największym zmianom, szczególnie w takich krajach jak Polska, gdzie nie ma ugruntowanej tradycji funkcjonowania demokratycznego porządku politycznego. Omawiane tu badanie zostało przeprowadzone wczesną wiosną 2004 r. i od tego czasu w opiniach respondentów mogły zajść daleko idące zmiany, przede wszystkim dotyczące poziomu zaufania do Unii Europejskiej. Kwestie europejskie zajmowały w mediach coraz więcej miejsca w miarę zbliżania się do daty 1 maja, czyli do dnia rozszerzenia Unii m.in. o Polskę. Wzrost poziomu poinformowania wpływał zapewne na zwiększenie odsetka osób, które skłonne były ufać Unii Europejskiej. Instytucje, które cieszyły się największym zaufaniem w Polsce to: wojsko (63%), radio (59%) oraz organizacje charytatywne (51%). Te same instytucje są również na czele rankingu wśród mieszkańców nowych krajów członkowskich Unii Europejskiej. Natomiast w całej rozszerzonej Unii na trzecim miejscu wśród instytucji cieszących się największym zaufaniem jest policja, której ufa 61% badanych. W nowych krajach członkowskich, które mają za doświadczenie komunizmu, policja z trudem toruje sobie drogę do zaufania obywateli.

Tabela 1.3 Najważniejsze problemy stojące przed krajem

Polska Nowi członkowie UE Wszystkie kraje UE

Skłonni

ufać Skłonni nie ufać TP

Skłonni ufać

Skłonni nie ufać TP

Skłonni ufać

Skłonni nie ufać TP

Wojsko 63 23 14 58 26 15 63 26 7

Radio 59 31 10 60 30 10 62 29 9

Organizacje charytatywne 55 28 17 51 29 19 59 28 6

Telewizja 54 36 10 57 35 8 54 39 8

Instytucje religijne 51 37 11 45 41 15 42 45 6

Prasa 50 40 10 49 41 10 47 46 12

Organizacja Narodów Zjednoczonych 50 28 22 50 27 24 49 34 14

Policja 43 48 9 42 48 10 61 33 16

Unia Europejska 33 41 25 40 37 23 41 41 9g

Związki zawodowe 21 54 25 22 52 26 34 50 14

Sądownictwo / system prawny 21 69 10 27 62 11 45 47 9

Wielkie firmy 20 59 20 23 56 21 26 60 11

Parlament 8 85 7 16 76 9 35 54 18

Rząd 7 85 7 17 74 9 28 63 17

Partie polityczne 3 86 10 7 82 11 14 77 13 Niektóre instytucje z tej listy cieszyły się w Polsce większym zaufaniem niż w innych krajach członkowskich UE. Należały do nich: instytucje religijne (+6 punktów procentowych w porównaniu do nowych krajów członkowskich), wojsko (+5), organizacje charytatywne (+4). Instytucje o charakterze politycznym cieszyły się w Polsce mniejszym zaufaniem niż w reszcie Unii Europejskiej.



Jednocyfrowy poziom zaufania do Sejmu (-8 w porównaniu do nowych krajów członkowskich i –27 w porównaniu do wszystkich krajów rozszerzonej UE), a także niski odsetek ufających rządowi (-10 i -21 odpowiednio) osiągnęły najniższy poziom na wiosnę 2004 roku, nie wspominając o zupełnym niemal braku zaufania do partii politycznych, którym było skłonne ufać jedynie 3% obywateli (-4 i –11 w porównaniu do nowych krajów członkowskich i całej rozszerzonej Unii Europejskiej).

Fig.


Zaufanie do systemu politycznego

28

24 23

1614

19

27

30

78

13

18

2628

3

86

14

10

0%

10%

20%

30%

40%

50%

2001 Jesień 2002 Wiosna 2003 Jesień 2003 Wiosna 2004

% 'skłonnych ufać rządowi''

% 'skłonnych ufać Sejmowi'

% 'skłonnych ufać partiom politycznym'

% 'zadowoleni+bardzo zadowoleni z demokracji'

Pytanie 1: Teraz chciałbym zapytać, na ile ufa Pan(i) pewnym isntytucjom. Dla każdej z instytucji, które za chwilę odczytam, proszę powiedzieć, czy skłonny(a) jest Pan(i) jej ufać, czy też nie? (ODCZYTAĆ)Pytanie 2: Ogólnie rzecz biorąc, czy jest Pan(i) bardzo zadowolony(a), dość zadowolny(a), niezbyt zadowolny(a), w ogóle niezadowolny(a) ze sposobu, w jaki demokracja funkcjonuje w (NASZYM KRAJU)?

1.3

Jak widać, erozja zaufania do systemu politycznego trwa w Polsce stale od trzech lat prowadząc do rozczarowania nie tylko głównymi aktorami sceny politycznej, ale także demokracją jako taką. Obecnie jedynie 16% badanych wyraziło zadowolenie ze sposobu, w jaki funkcjonuje w kraju demokracja i jest to najniższy wskaźnik spośród wszystkich krajów członkowskich rozszerzonej Unii. Jedynie Słowacy zbliżają się do tego poziomu (18% zadowolonych z demokracji). Polskie sądownictwo i system prawny również cierpią na deficyt zaufania ze strony obywateli – tylko co piąty badany (21%) wyraził zaufanie do tej instytucji i jest to o 6 punktów procentowych mniej niż w nowych krajach członkowskich razem wziętych oraz aż o 24 punkty procentowe mniej niż w całej rozszerzonej Unii Europejskiej. Wynik zaufania do telewizja, której większość badanych ufa, także okazał się poniżej średniego poziomu dla nowych krajów członkowskich (54% -3). Ten obraz generalnego braku zaufania do systemu politycznego dopełnia stosunkowo niski poziom zaufania do Unii Europejskiej, także poniżej średniej. Jedna trzecia Polaków wyraziła wiosną 2004 r. zaufanie do tej instytucji a relatywna większość (41%) nie ufała Unii Europejskiej.



2. Informacja o Unii Europejskiej Podczas debaty publicznej poprzedzającej przystąpienie Polski do Unii Europejskiej problem informacji był szeroko dyskutowany. Główną przyczyną tego stanu rzeczy było powszechne zrozumienie dla tego, że brak należytej informacji może w dłuższej perspektywie doprowadzić do wycofania poparcia społecznego dla integracji Polski ze strukturami europejskimi. Różne badania prowadzone w Polsce pokazywały, że początkowo poparcie dla wstąpienia Polski do UE miało bardziej charakter ideologiczny i emocjonalny niż racjonalny. Praktyczna wiedza o Unii Europejskiej, instytucjach europejskich i sposobie ich funkcjonowania stanowi niezbędny warunek przekształcenia tych pozytywnych emocji w świadome postawy poparcia dla UE, co powinno oznaczać także gotowość do zaakceptowania rzeczywistej integracji Polski z Unią Europejską.

2.1 Postrzegany i rzeczywisty poziom informacji Większość Polaków postrzega swoją wiedzę o Unii Europejskiej jako „przeciętną”. Średnia ocen własnego poziomu wiedzy respondentów w Polsce wynosiła 4.46, co dawało Polsce jedną z pierwszych pozycji wśród nowych krajów członkowskich UE. Jednak przyglądając się rozkładowi ocen (patrz poniższy wykres) można zauważyć, że nieco więcej badanych uważało swój poziom wiedzy za niski niż wysoki. Podobnie było w całej grupie nowych krajów członkowskich.

Fig.


Własna ocena wiedzy o Unii Europejskiej

5

10

15

18

24

12

9

4

1 1

6

12

1716

22

11

8

4

1 1

0

5

10

15

20

25

30

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Polska

Nowe kraje członkowskie

Pytanie: Używając tej skali proszę powiedzieć, jak wiele - w swoim odczuciu - wie Pan(i) na temat Unii Europejskiej, jej polityki i instytucjach?(WRĘCZYĆ KARTĘ ZE SKALĄ)

Nic niewiedzą

Wiedząbardzodużo

2.1a

Poziom postrzeganej wiedzy różnił się w zależności od poziomu wykształcenia respondentów – osoby z wyższym wykształceniem znacznie rzadziej niż inni przyznawały się do braku jakiejkolwiek wiedzy o Unii Europejskiej. Średnia wartość własnej oceny tej wiedzy wahała się od 3.73 u osób z wykształceniem podstawowym i niepełnym podstawowym do 5.56 w grupie osób mających wykształcenie wyższe. Odpowiedzi na to pytanie różniły się także w grupach wiekowych. Najlepiej poinformowani okazali się respondenci w wieku od 25 do 39 lat. Te osoby mają potencjalnie najwięcej do zyskania w Unii Europejskiej, dlatego nie jest dziwne, że mają na jej temat największą wiedzę.



Były także niewielkie różnice między kobietami i mężczyznami – mężczyźni oceniali swoją wiedzę nieco wyżej niż kobiety (odpowiednio 4.82 i 4.16) i ta różnica była istotna statystycznie. Mogłoby to wynikać m.in. z tego, że mężczyźni są wobec siebie mniej krytyczni niż kobiety, ale inna, bardziej obiektywna miara poziomu wiedzy o UE (omawiana poniżej) wskazuje, że istotnie są oni lepiej poinformowani. Wyższym poziomem wiedzy o Unii Europejskiej odznaczały się te osoby, które zadeklarowały, że lubią rozmawiać o polityce, a także ci, którzy stwierdzili, że mają zwyczaj przekonywać innych do swego punktu widzenia. Te osoby – jako swego rodzaju liderzy opinii publicznej – mogą być bardzo skutecznymi propagatorami idei europejskiej w polskim społeczeństwie. Wiedza o podstawowych kwestiach dotyczących Unii Europejskiej Faktyczny poziom wiedzy o kilku podstawowych faktach dotyczących Unii Europejskiej okazał się w Polsce nieco wyższy niż w nowych krajach członkowskich potraktowanych łącznie. Polacy lepiej znają symbole UE – wiedzą, że Unia ma hymn, jak wygląda jej flaga i że regularnie obchodzi się tam Dzień Europy. Na pytania dotyczące tych kwestii Polacy udzielali poprawnych odpowiedzi częściej niż nowi członkowie ogółem i częściej nawet niż kraje europejskiej piętnastki. Z kolei wiedza dotycząca funkcjonowania Unii Europejskiej okazała się na wyraźnie niższym poziomie, zarówno w Polsce, jak i w innych nowych krajach członkowskich. Chodziło o informację o tym, kiedy odbędą się najbliższe wybory do Parlamentu Europejskiego oraz czy Unia ma prezydenta. Polacy gorzej niż dawni członkowie UE znali historię Unii. Warto także zauważyć, że 4-5 miesięcy przed wyborami do Parlamentu Europejskiego tylko 26% respondentów odrzuciło jako fałszywe stwierdzenie, że następne wybory do tego ciała odbędą się w 2006 roku.

Fig.


Znajomość podstawowych faktów związanych z UE% poprawnych odpowiedzi

Pytanie: Dla każdego z poniższych stwierdzeń dotyczących Unii Europejskiej proszę powiedzieć, czy Pana(i) zdaniem jest ono prawdziwe czy fałszywe?*Source of EU-15 data: Standard Eurobarometer 61

Spring 2004

87

52

60

43

45

35

39

39

26

14

87

50

47

40

40

37

35

34

24

16

82

47

29

35

52

46

33

20

28

13

Flaga europejska jest niebieska z żółtymi gwiazdkami (P)

Członkowie Parlamentu Europejskiego są wybieranibezpośrednio przez obywateli UE (P)

Unia Europejska ma swój własny hymn (P)

Każdego roku obchodzony jest w każdym kraju Unii EuropejskiejDzień Europy (P)

Wspólnota Europejska została utworzona po pierwszej wojnieświatowej (F)

Prezydent Unii Europejskiej jest wybierany bezpośrednio (F)

Unia Europejska składa się z 12 państw członkowskich (F)

Centrala UE znajduje się w Strassburgu (F)

Następne wybory do Parlamentu Europejskiego odbędą się wczerwcu 2006 roku (F)

Na fladze europejskiej każda gwiazda odpowiada jednemupaństwu członkowskiemu (F)

PolskaNowi członkowie

Rozszerzona UE (25 krajów)

2.1b

Ciekawe, że Polacy ogólnie rzecz biorąc nie oceniali swojej wiedzy adekwatnie. Korelacja między liczbą poprawnych odpowiedzi na powyżej omawiane pytania a subiektywną oceną swej wiedzy na temat Unii Europejskiej okazała się stosunkowo słaba (współczynnik korelacji Pearsona wynosił 0.34). To wskazuje, że przynajmniej zależność tych dwóch miar była daleka od liniowej, czyli wśród osób



dobrze poinformowanych i gorzej poinformowanych była zbliżona tendencja do postrzegania swej wiedzy jako niedostatecznej. Pomimo słabej zależności między obydwoma miarami poziomu wiedzy o Unii Europejskiej, różnice między kategoriami społeczno-demograficznymi były bardzo podobne do tych zaobserwowanych w przypadku subiektywnej oceny stopnia poinformowania. Mężczyźni byli lepiej poinformowani niż kobiety (średnia liczba poprawnych odpowiedzi wynosiła 4.9 dla mężczyzn i 3.9 dla kobiet). Jeśli chodzi o zróżnicowanie wiekowe, znowu okazało się, że najlepiej poinformowani byli respondenci z grupy 25-39 lat. Średnia liczba poprawnych odpowiedzi w tej grupie wynosiła 4.71. Ogólnie rzecz biorąc jednak grupy wiekowe nie różniły się od siebie w sposób istotny, jedynie najstarsi respondenci odznaczali się wyjątkowo niskim poziomem wiedzy o UE – średnia liczba poprawnych odpowiedzi wynosiła w tej grupie jedynie 3.37. Informacje o rozszerzeniu UE, przystąpieniu Polski do UE Ogólnie rzecz biorąc większość Polaków uważała się za niedostatecznie dobrze poinformowanych o kwestii rozszerzania Unii Europejskiej, które miało się dokonać mniej więcej dwa miesiące po terminie przeprowadzenia omawianego tu sondażu. Działo się tak niezależnie od tego, że ta problematyka była obecna w polskiej debacie publicznej już od dosyć dawna. Taki wynik może oznaczać, że Polacy mieli wrażenie, iż toczące się dyskusje dotyczą kwestii nieistotnych lub istotnych jedynie dla wąskich grup odbiorców. Rzeczywiście, w polskiej debacie przedakcesyjnej mówiono na ogół o rolnictwie lub możliwości podjęcia pracy w Unii Europejskiej. Ta pierwsza kwestia faktycznie dotyczyła bezpośrednio raczej wąskiej grupy obywateli. Patrząc na to z szerszej perspektywy można zauważyć, że Polacy czuli się jeszcze słabiej poinformowani o generalnych kwestiach dotyczących rozszerzenia Unii Europejskiej, chociaż różnice są tu niewielkie. Prawie sześciu na dziesięciu badanych stwierdziło, że czują się poinformowani niezbyt dobrze lub zupełnie nie poinformowani o możliwych konsekwencjach rozszerzenia Unii Europejskiej na wschód o dziesięć nowych państw.

Fig.


Wiedza o rozszerzeniu UEi o procesie przystępowania Polski do UW

7 6

5047

3841

3 4

0

10

20

30

40

50

60

ROZSZERZENIE OGÓLNIE PRZYSTĄPIENIE POLSKI DO UE

% 'zupełnie nie poinformowani'

% 'niezbyt dobrze poinformowani'

% 'dobrze poinformowani'% 'bardzo dobrze poinformowani'

Pytanie: W jakim stopniu czuje się Pan(i) poinformowany(a) w sprawie rozszerzenia w maju tego roku Unii Europejskiej, czyli włączenia 10 nowych pańsw do Unii Europejskiej?(WRĘCZYĆ KARTĘ - ODCZYTAĆ)W jakim stopniu czuje się Pan(i) poinformowany(a) w sprawie włączenia POLSKI do Unii Europejskiej w maju tego roku? (WRĘCZYĆ KARTĘ - ODCZYTAĆ)

2.1c

Tak jak w przypadku poprzednio omawianej ogólnej wiedzy dotyczącej Unii Europejskiej, również i ten aspekt stopnia poinformowania o akcesji był silnie związany z wykształceniem. Wśród respondentów z



wyższym wykształceniem zupełnie nie było osób, które uważały, że w ogóle nie są poinformowane o procesie rozszerzania UE, ale jedna trzecia z nich (33%) czuła się „niezbyt dobrze poinformowana”. Znacznie gorzej wyglądała ta sytuacja w pozostałych grupach wyróżnionych ze względu na poziom wykształcenia. Ponad połowa badanych z wykształceniem podstawowym i zawodowym czuła się niezbyt dobrze poinformowana (54%) lub zupełnie nie poinformowana (16%) o kwestiach dotyczących Unii Europejskiej. Sprawa przystąpienia Polski do Unii Europejskiej była nieco lepiej znana wszystkim grupom respondentów, jednak różnice nie były zbyt istotne. Znów najlepiej poinformowane okazały się osoby w wieku 25-39 lat. Dotyczyło to obu aspektów wiedzy o integracji Europejskiej. Były też niewielkie różnice między mężczyznami a kobietami (mężczyźni czuli się poinformowani lepiej). Postrzegany poziom wiedzy o integracji europejskiej różnił się także w zależności od typu miejscowości, w której mieszkał respondent. Najwyższy odsetek nie poinformowanych odnotowano na obszarach wiejskich i to pomimo faktu, że kwestie rolnictwa zajmowały wiele miejsca w publicznej debacie wokół przystąpienia Polski do Unii Europejskiej.

2.2 Pożądane źródła informacji o Unii Europejskiej Jeden na jedenastu respondentów z Polski zadeklarował, że nie jest zainteresowany otrzymywaniem jakiejkolwiek informacji dotyczącej Unii Europejskiej. Osoby te pochodziły głównie z najstarszej kategorii wiekowej i miały najniższy poziom wykształcenia. Reszta badanych wyraziła pewne zainteresowanie uzyskaniem informacji o Unii Europejskiej. Najważniejsze źródła tego rodzaju informacji, do których chcieliby zwrócić się respondenci to tradycyjne media, takie jak telewizja i radio. Kolejną pozycję zajęły gazety codzienne. Ciekawe, że pomimo faktu, że telewizja cieszy się mniejszym zaufaniem niż radio (patrz rozdział 1.3), była najczęściej wymieniana jako najbardziej pożądane źródło informacji o UE przez znaczną większość społeczeństwa.

Fig.


Źródła informacji o Unii Europejskiej w Polsce%, źródła wymienione przez przynajmniej 1% Polaków

Pytanie: Kiedy poszukuje Pan(i) informacji o Unii Europejskiej, jej polityki i instytucji, z których z następujących źródeł Pan(i) korzysta? Z których jeszcze?(WRĘCZYĆ KARTĘ, ODCZYTAĆ - MOŻLWE KILKA ODPOWIEDZI)

*Source of EU-15 data: Standard Eurobarometer 61Spring 2004

81

52 50

3328

18 16

6 3 2 29

79

51 51

3531

18 15

6 3 2 310

74

37

53

27 2517

114 3 1 3

11

Tele

wiz

ja

Rad

io

Gaz

ety

codz

ienn

e

Dys

kusj

e z

krew

nym

i,pr

zyja

ciół

mi,

Inne

gaz

ety,

mag

azyn

y

Inte

rnet

Ksi

ążki

,br

oszu

ry, u

lotk

i

Spo

tkan

ia

Inni

pol

itycy

CD

-Rom

Biu

rain

form

acyj

ne U

E

Bra

kza

inte

reso

wan

ia

Polska

Nowi członkowie


2.2

Lista najbardziej pożądanych źródeł informacji dotyczących Unii Europejskiej różniła się nieco w różnych grupach społeczno-demograficznych, jednak zawsze telewizja zajmowała pierwsze miejsce pod względem częstotliwości wymieniania.



Osoby z wyższym wykształceniem wybierali gazety codzienne niemal tak często jak telewizję (76% i 79%), trzecie było w tej grupie radio (62%). Również Internet był dla tych osób ważnym źródłem informacji – wymieniony przez 45%. Zainteresowanie Internetem jako źródłem informacji o Unii Europejskiej było bardzo zależne od kategorii wiekowej. Wśród najmłodszych respondentów to źródło wymieniło 37% badanych, zaś w śród najstarszych – tylko 4%. Popularność innych mediów nie była zależna od wieku. Obecność Unii Europejskiej w krajowych mediach Polacy ogólnie uważają, że obecność tematów unijnych w polskich mediach jest niedostateczna i przypomina propagandę. Blisko połowa populacji (44%) sądziła, że brakuje w mediach informacji o UE, a większość (52%) uważała stworzony obraz Unii za zbyt pozytywny. Niewiele ponad jednej trzeciej badanych wyraziło pogląd, że w polskich mediach jest dokładnie tyle Unii Europejskiej ile trzeba, a 15% było zdania, że za dużo. W porównaniu z innymi krajami przystępującymi do UE, Polacy okazali się najbardziej żądni informacji, to znaczy stwierdzili, że obecność tematów unijnych w mediach jest niewystarczająca. Słowacy z kolei byli najbardziej zadowoleni z istniejącego w ich kraju stanu rzeczy – 58% z nich było usatysfakcjonowanych ilością podawanych przez krajowe media informacji o Unii Europejskiej. Jeśli chodzi o obiektywność informacji Polacy najczęściej spośród nowych członków UE wyrażali przekonanie, że obraz prezentowany w krajowych mediach jest zbyt pozytywny. Takie przekonanie było ogólnie dość powszechne wśród nowych członków Unii Europejskiej, ale Polacy zdecydowanie wyróżniali się na tym tle – 52% uważało podawane informacje za zbyt pozytywne, a 35% za obiektywne. Ten wynik można porównać jedynie do Estonii – najbardziej sceptycznej spośród nowych członków UE. Poczucie braku informacji o UE jest w Polsce bardzo silne. Nawet wśród tych osób, które zadeklarowały, że nie są zainteresowanie otrzymaniem żadnych dodatkowych informacji było więcej zwolenników poglądu, że obecność tematów unijnych jest niewystarczająca (42%), niż tych, którzy sądzili, że jest ich za dużo (28%). Nie było poważniejszych różnic między grupami społeczno-demograficznymi z punktu widzenia omawianych w tym rozdziale kwestii.

2.3 Instytucje Unii Europejskiej Dwie instytucje europejskie są w Polsce dosyć dobrze znane – to Parlament Europejski i Komisja Europejska (wymieniło je jako znane odpowiednio 88% i 84% badanych). Najsłabiej znany jest natomiast Trybunał Audytorów. Interesujące, że mało znanym instytucjom więcej respondentów przypisuje ważną rolę niż słyszało o danej instytucji. To może świadczyć o tym, że respondenci byli ogólnie rzecz biorąc przekonani o ważności instytucji europejskich, więc gdy dowiedzieli się o tej czy innej instytucji od ankietera, od razu przypisali jej ważną rolę.



Fig.


Znajomość i postawy wobec różnych instytucji Unii Europejskiej%, Polska

Pytanie: Czy kiedykolwiek słyszał(a) Pan(i) o...? Dla każdej z tych instytucji proszę powiedzieć, czy uważa Pan(i), że odgrywa ona ważną rolę czy też nie w Unii Europejskiej? rozpatrując każdą z tych instytucji oddzielnie, czy jest Pan(i) skłonny(a) im ufać, czy też nie?(ODCZYTAĆ)

88

84

61

62

63

58

14

24

31

80

76

58

58

56

54

20

26

33

53

49

35

45

46

33

15

20

23

Parlament Europejski

Komisja Europejska

Rada Ministrów UniiEuropejskiej

Trybunał SprawiedliwościWspólnot Europejskich

Rzecznik Praw Obywatelskich

Europejski Bank Centralny

Europejski Trybunał Audytorów

Komitet Regionów UniiEuropejskiej

Komitet Społeczno-Ekonomiczny Unii Europejskiej

% 'słyszał'

% 'odgrywa ważną rolę'

% 'jest skłonny ufać'

2.3

Zróżnicowanie społeczno-demograficzne odpowiedzi na analizowane tu pytanie było bardzo podobne do omawianego już przy okazji ogólnej znajomości kwestii europejskich. Mężczyźni byli lepiej zorientowani niż kobiety, więc również częściej deklarowali, że słyszeli o jakiejś instytucji. Mieli oni też tendencję do częstszego deklarowania zaufania do wszystkich instytucji, o które pytaliśmy. Kobiety były bardziej sceptyczne. Jeśli chodzi o grupy wiekowe – obraz również przypomina ten znany już z poprzednich analiz. Najlepiej poinformowani byli respondenci w wieku 25-39 lat. Oni też częściej niż inni wyrażali zaufanie do wszystkich instytucji. Najstarsi respondenci zaś wyrażali najmniejsze zainteresowanie instytucjami Unii Europejskiej. Podobnie wpływ poziomu wykształcenia nie odbiegał od oczekiwanego. Im wyższy poziom wykształcenia tym większy odsetek respondentów znał daną instytucję, przypisywał jej ważną rolę i wyrażał do niej zaufanie.



3. Poparcie dla członkostwa w Unii Europejskiej Na wiosnę 2004 roku wśród dziesięciu krajów akcesyjnych najsilniejsze poparcie dla członkostwa swego kraju w UE wyrażali Litwini (52% stwierdziło, że członkostwo w Unii Europejskiej jest „dobrą rzeczą”), następne pozycje zajmowały Malta (50%) i Polska z 42% poparciem. Dalsze pozycje zajmowały Cypr (42%), Czechy (41%), Słowenia (40%), Łotwa ((33%) i Estonia (33%). Respondenci ze Słowenii, Węgier i Litwy najczęściej mieli pozytywne oczekiwania związane z członkostwem (w Słowenii 64% respondentów uważało, że ich kraj odniesie z tego korzyści, na Litwie i Węgrzech – 58%). Polacy okazali się bardziej sceptyczni – jedynie 50% z nich oczekiwało korzyści i odsetek ten był poniżej przeciętnego dla dziesięciu krajów akcesyjnych (52%). Dynamika poparcia dla członkostwa Przyglądając się dynamice zmian poparcia dla członkostwa z ostatnich pięciu lat można zauważyć, że długi czas pozostawało ono praktycznie na tym samym poziomie zbliżonym do 50%. W 2003 roku, gdy odbywało się referendum przedakcesyjne, poparcie to wzrosło do 61%. Tak było nie tylko w Polsce. Ten sam trend można obserwować także w dziesięciu nowych krajach członkowskich potraktowanych jako całość. Przedreferendalna kampania we wszystkich krajach czasowo zwiększyła poziom poparcia dla członkostwa w UE.

Fig.


Opinie o członkostwie Polski w Unii EuropejskiejZmiany w czasie - Polska

52 52 52

52 52

61

52

3127

30

2328

13 11 117

13

43

58

4750

424751

33

1518

22

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Zima 1999 Wiosna 2001 Wiosna 2002 Jesień 2002 Wiosna 2003 Jesień 2003 Wiosna 2004

nowe kraje członkowskie -'dobra rzecz'% 'dobra rzecz'% 'ani dobra ani zła rzecz'

% 'zła rzecz'

Pytanie: Ogólnie mówiąc, czy uważa Pan(i), że członkostwo Polski w unii Europejskiej będzie...?(ODCZYTAĆ)

3a

Referenda były wygrane przez zwolenników akcesji, co rozpoczęło trudną fazę negocjacji. Debata publiczna, która w Polsce towarzyszyła tym negocjacjom doprowadziła do obniżenia się poziomu poparcie dla polskiego członkostwa w UE. Na wiosnę 2004 roku zaledwie 42% Polaków popierało członkostwo, co oznacza spadek aż o 19 punktów procentowych. Mężczyźni i młodzież okazali się znacznie większymi „euroentuzjastami” niż inne grupy społeczno-demograficzne (patrz Wykres). Wśród kobiet najczęstszą postawą była obojętność (członkostwo w UE „nie jest ani dobrą ani złą rzeczą”). Mężczyźni zaś w większości popierali członkostwo.



Spośród grup wiekowych najbardziej wyróżniali się najstarsi respondenci – jedynie 28% z ich było przekonanych o tym, że przynależność do UE jest dobra. Reszta odnosiła się do tej kwestii z obojętnością (30%) lub też z niechęcią (27%).

Fig.


Poparcie dla członkostwa w UEzróżnicowanie wg płci i wieku

17 19 12 13 20 27

2838 33 37 33 30

51 35 52 4443

28

-40

-20

0

20

40

60

80

100

mężczyźni kobiety 15-24 lata 20-39 lat 40-59 lat 60 lat i więcej

% 'dobra rzecz'% 'ani dobra ani zła'% 'zła rzecz'

ZRÓŻNICOWANIEWEDŁUG PŁCI

ZRÓŻNICOWANIE WG WIEKU

3bPytanie: Ogólnie mówiąc, czy uważa Pan(i), że członkostwo Polski w unii Europejskiej będzie...?(ODCZYTAĆ)

Poparcie dla członkostwa w Unii Europejskiej było również związane z poziomem wykształcenia. Ogólnie rzecz biorąc im wyższe wykształcenie tym więcej zwolenników UW w danej grupie, ale ta zależność nie była liniowa. Osoby z wyższym wykształceniem najczęściej popierali przynależność do UE (57%). W innych grupach poparcie to było poniżej połowy. Oczekiwane korzyści z członkostwa w UE Z punktu widzenia oczekiwania korzyści wynikających z przynależności Polski do UE, Polacy okazali się raczej sceptykami – razem z Łotyszami, Czechami i Estończykami. We wszystkich tych krajach odsetki respondentów spodziewających się korzyści były niższe od przeciętnej dla 10 nowych krajów członkowskich. Podobnie jak przy kwestii poparcia dla członkostwa, kształt pięcioletniego trendu oczekiwanych korzyści był bardzo podobny do obserwowanego w dziesięciu krajach akcesyjnych. Tu znów można zauważyć wpływ kampanii przedreferendalnych na wiosnę 2003 roku, które zwiększyły odsetek „optymistów” (osób oczekujących korzyści z członkostwa) oraz debaty publicznej, która miała miejsce potem i która wpłynęła na obniżenie tego odsetka.



Fig.


Opinie o członkostwie Polski w UE

5460 57

52

51

59

66

56

26 24 2420

27

6458 56

5052 53

3128

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Zima 1999 Jesień 2001 Wiosna 2002 Jesień 2002 Wiosna 2003 Jesień 2003 Wiosna 2004

Nowe kraje członkowskie - odniesie korzyści% 'odniesie korzyści'% 'nie odniesie korzyści'

3c Pytanie: biorąc wszystko pod uwagę, czy powiedział(a)by Pan(i), że Polska odniesie korzyści czy też nie z członkostwo w unii Europejskiej?(ODCZYTAĆ)

Oczekiwanie korzyści wynikających z członkostwa w Unii Europejskiej może być jednym z argumentów na rzecz poparcia lub nie członkostwa danego kraju w UE. Tak było również w Polsce, chociaż wyniki wskazują, że nie był to jedyny czynnik kształtujący poziom poparcia dla członkostwa Polski w Unii. W grupie respondentów, którzy nie oczekiwali żadnych korzyści z tego, że Polska przystąpi do Unii, 41% sądziło, że przynależność do niej nie jest „ani dobrą ani złą rzeczą”, a 4% sądziło nawet, że to „dobra rzecz” (50% było przekonanych, że to „zła rzecz”). Osoby oczekujące korzyści uważały na ogół, że członkostwo w Unii jest „dobrą rzeczą” (77%), 2% było przeciwnego zdania, a 20% wyraziło obojętność („ani dobra ani zła rzecz”). Postawy wobec przynależności do UE były związane z poziomem wiedzy o Unii. Osoby, które czuły się lepiej poinformowane o kwestiach akcesyjnych były także bardziej skłonne niż inni do popierania członkostwa i oczekiwania związanych z nim korzyści.



Poparcie dla najważniejszych elementów polityki Unii Europejskiej Pomimo obserwowanego w ostatnim czasie spadku atrakcyjności członkostwa w Unii Europejskiej w oczach Polaków, pozostali oni zwolennikami większości ważnych elementów polityki UE. Od czasu nagłego spadku poparcia dla wspólnej waluty pomiędzy wiosną a jesienią 2003 roku, wydaje się, że nastąpiło zahamowanie tego niekorzystnego trendu. Po niewielkim wzroście (+3 punkty procentowe), dziś sześciu na dziesięciu badanych popiera ideę wspólnej waluty, a 29% (-1) jest jej przeciwnych. “Ochłodzenie” postaw wobec własnego członkostwa w Unii Europejskiej nie wpłynęło na poparcie Polaków dla wspólnych inicjatyw dyplomatycznych i militarnych, które pozostaje na bardzo wysokim poziomie, a nawet jeszcze rośnie. Podobnie jak w większości nowych krajów członkowskich, wspólna polityka obronna i bezpieczeństwa odzyskała w Polsce część utraconego latem 2003 poparcia. Obecnie poparcie dla wspólnej europejskiej polityki zagranicznej wynosi w Polsce 70% (+4 punkty procentowe od ostatniej jesieni), a dla polityki obronnej pozostaje na poziomie 79%. Ta ostatnia jest jedną z najszerzej popieranych w Polsce podstawowych inicjatyw politycznych Unii Europejskich. W pozostałych krajach akcesyjnych trend poparcia dla tej polityki nie był jednolity, w Polsce natomiast poparcie to wzrosło (+6). Polska bierze najaktywniejszy udział w okupacji Iraku, która w ciągu ostatnich dwóch lat była przedmiotem gorącej debaty pomiędzy przywódcami Unii Europejskiej.

Fig.


70 73

20 17 21

56 5970

29300%

100%

2003.1 2003.2 2003.3 2003.4 2004.1

zaprzeciw

EUROPEJSKA UNIA MONETARNA Z JEDNĄ

WSPÓLNĄ WALUTĄEURO

70

17 15 14

77 66 7071

1619

0%

100%

2003.1 2003.2 2003.3 2003.4 2004.1

80 84

15 8 10

73 7977

1013

0%

100%

2003.1 2003.2 2003.3 2003.4 2004.179 82

11 7 8

74 7275

149

0%

100%

2003.1 2003.2 2003.3 2003.4 2004.1

WSPÓLNA POLITYKA ZAGRANICZNA KRAJÓW

CZŁONKOWSKICH UE WOBEC INNYCH KRAJÓW

WSPÓLNA POLITYKA OBRONNA I

BEZPIECZEŃSTWA KRAJÓW CZŁONKOWSKICH UE

ROZSZERZENIE UE O NOWE KRAJE

(2004.1: “O 10 NOWYCH KRAJÓW W MAJU TEGO ROKU”)

3d

Idea rozszerzenia Unii Europejskiej jest ciągle oceniana w Polsce bardzo pozytywnie, nawet pomimo mniej jednoznacznych opinii w kwestii członkostwa Polski w Unii. Poparcie dla rozszerzenia (mierzone nieco zmodyfikowanym pytaniem o „rozszerzenie Unii Europejskiej poprzez przyłączenie 10 nowych krajów w maju tego roku” zamiast generalnego pytania o rozszerzenie) nie zmieniło się istotnie w ciągu ostatniego półrocza, jednak można zauważyć spadek o 10 punktów procentowych w porównaniu z entuzjastycznymi rezultatami z wiosny 2003 r.



4. Znaczenia Europy Proces integracji Polski z Unią Europejską był często w Polsce nazywany „powrotem do Europy”. Szerokie używanie tego wyrażenia świadczy o dwóch kwestiach: po pierwsze, że „Europa” kojarzy się w Polsce pozytywnie, a po drugie – że „Europa” i „Unia Europejska” często potocznie używane są jako synonimy. Wiele rozmaitych badań opinii publicznej wskazuje, że główny wektor orientacji geopolitycznej Polaków jest skierowany na Zachód. Ta orientacja jest tak jasno wyrażona, że nawet przeciętny poziom wiedzy Polaków o sąsiednich krajach leżących na wschód od Polski jest znacznie niższy od wiedzy o zachodnich sąsiadach. Ten typ orientacji jest także obecny w polskiej tożsamości. Większość Polaków identyfikuje się z Europą i ta podwójna narodowo-europejska tożsamość przeważa nad czysto narodową.

4.1 Wizerunek Unii Europejskiej Jaki jest zatem obraz Unii Europejskiej w Polsce? Wiele lat temu, gdy kwestia polskiego członkostwa w zachodnich strukturach była raczej kwestią teoretyczną, wizerunek ten miał wyłącznie pozytywne zabarwienie. Dziś jest on znacznie bardziej skomplikowany, ale być może również bliższy rzeczywistości. Porównanie polskiego wizerunku UE z tym prezentowanym przez mieszkańców wszystkich dziesięciu nowych krajów członkowskich pokazuje, że Polacy są nastawieni mniej entuzjastycznie. Mają oni generalną tendencję do rzadszego przypisywania Unii Europejskiej wszystkich cech, o które pytaliśmy. Były tylko dwa wyjątki od tej reguły: swoboda podróżowania, pracy i nauki w UE, którą wymieniło 63% Polaków i 62% mieszkańców krajów akcesyjnych oraz biurokracja (29% i 27%).

Fig.


Znaczenie Unii Europejskiej% wymienionych

Pytanie: Co Unia Europejska znaczy dla Pana osobiście?(WRĘCZYĆ KARTĘ - ODCZYTAĆ - MOŻLIWYCH KILKA ODPOWIEDZI - ROTOWAĆ)

63

40

33

29

26

26

26

24

22

20

14

13

12

8

62

45

37

27

31

30

26

30

23

23

17

20

16

12

53

49

32

23

23

29

28

21

20

13

24

19

22

14

Wolność podróżowania, pracy, nauki

Euro

Pokój

Biurokracja

Demokracja

Różnorodność kulturowa

Silniejszy głos

Dobrobyt ekonomiczny

Bezrobocie

Ochrona społeczna

Marnotrawstwo pieniędzy

Przestępczość

Niedostateczna ochrona granic

Utrata tożsamości kulturowej

Polska

Nowe kraje członkowskie



4.1a

Obraz Europy w oczach jej dawnych członków był nieco odmienny. Mieli oni tendencję do częstszego niż nowe kraje UE zauważania takich negatywnych zjawisk jak „niewystarczająca kontrola zewnętrznych granic” i „marnotrawstwo pieniędzy”, rzadziej z kolei wspominali o wolności podróżowania, pracy i studiowania, którą zapewne traktują jako oczywistą po latach funkcjonowania Unii bez granic wewnętrznych.



W Polsce Unia Europejska kojarzyła się głównie z wolnością podróżowania, pracy i nauki (63%), dla niektórych oznaczała również wspólną walutę – euro (40%). Pozostałe skojarzenia nie były już tak szeroko podzielane. Warto zwrócić uwagę na fakt, że na czele listy skojarzeń (jeśli uporządkować je zgodnie z częstością wymieniania) znajdowały się głównie pozytywne charakterystyki. Jedyna negatywna cech, która znalazła się wśród pięciu najczęściej wymienianych to biurokracja (29%). Postrzeganie Unii Europejskiej zależało w znacznym stopniu od ogólnej postawy respondentów wobec tej organizacji. Osoby, które sądziły, że przynależność do Unii jest dobra dla Polski miały tendencję do dostrzegania głównie pozytywnych elementów obrazu. Przeciwnicy członkostwa częściej wspominali o bezrobociu (45% tych, którzy sądzą, że członkostwo w UE jest „złą rzeczą”) i biurokrację (43%), ale nawet w tej grupie sceptyków znaczny odsetek kojarzył UE z wolnością podróżowania, pracy i nauki (40%). Rozumienie UE i korzyści wynikających z członkostwa Większość badanych Polaków deklarowała, że rozumieją, jak działa Unia Europejska (58% zgodziło się i 25% nie zgodziło się ze stwierdzeniem „rozumiem, jak działa Unia Europejska”). Odsetek ten był w Polsce najwyższy spośród wszystkich krajów akcesyjnych. Udział osób, które były przekonane, że wiedzą jak działa Unia był znacznie wyższy wśród zwolenników Unii Europejskiej1 (74% z nich zadeklarowało, że rozumieją modus operandi Unii Europejskiej). Znaczna większość Polaków zgadzała się, że w Unii Europejskiej największe kraje mają największą władzę (76% zgadzało się i 13% nie zgadzało się). W tej kwestii nie było różnic między zwolennikami i przeciwnikami członkostwa Polski w UE.

Fig.


Korzyści z członkostwa

53

48

52

30

51

53

32

32

30

50

32

27

Czuję, że będziemy bardziej stabilni politycznie z powodu tego, że Polska

będzie członkiem Unii Europejskiej

Czuję się bezpieczniejszy z powodu tego, że Polska będzie w UE

Czuję, że będziemy bardziej stabilni ekonomicznie z powodu tego, że Polska

będzie członkiem Unii Europejskiej

Mój głos będzie się liczył w Unii Europejskiej

Głos Polski będzie się liczył w Unii Europejskiej

W przyszłości Polska stanie się bardziej wpływowa w Unii Europejskiej

Pytanie: Dla każdego z poniższych stwierdzeń, proszę powiedzieć, czy raczej jest Pan(i) skłonny(a) się z nim zgadzać, czy też nie?(ODCZYTAĆ)

% ‘SKŁONNY ZGADZAĆ SIĘ’% ‘SKŁONNY NIE ZGADZAĆ SIĘ’

4.1b

1 Zwolennicy Unii Europejskiej to w tym przypadku ci, którzy uważali, że członkostwo Polski w UE jest dobrą rzeczą.



Większość respondentów wierzyła, że dzięki przystąpieniu do Unii Europejskiej Polska zyska stabilność – polityczną i ekonomiczną – oraz wpływ. Odsetki respondentów dostrzegających te korzyści były wyższe wśród popierających członkostwo w UE niż wśród reszty badanych. Młodzi (15-39 lat) i osoby z wyższym wykształceniem częściej niż inni zgadzali się, że Polska uzyska wszystkie korzyści wymienione na powyższym wykresie. Również mężczyźni nieco częściej niż kobiety wyrażali takie przekonanie, choć różnice nie były tu znaczące i wynikały prawdopodobnie przede wszystkim z tego, że kobiety posiadają mniejszą wiedzę na temat Unii Europejskiej niż mężczyźni. Rola Unii Europejskiej Rola Unii Europejskiej była najczęściej postrzegana jako pozytywna w kwestiach o skali międzynarodowej, jak np. ochrona środowiska naturalnego lub kwestie dotyczące polityki zagranicznej i zbiorowego bezpieczeństwa. Natomiast sprawy takie jak służba zdrowia, rosnące ceny, opodatkowanie, emerytury pozostawały zdaniem respondentów poza zasięgiem pozytywnego wpływu Unii Europejskiej. To może oznaczać, że Polacy nadal myślą o Unii jako o czymś abstrakcyjnym i nie dotyczącym ich bezpośrednio. Nie wyobrażają sobie by Unia miała wpływ na rozwiązywanie ich codziennych kłopotów. Ostatnie lata recesji w Polsce przyniosły polskim rodzinom realne obawy o przyszłość, jak już wspominaliśmy w pierwszym rozdziale. Prawdopodobnie z tego powodu kwestie ekonomiczne, takie jak ceny, podatki, emerytury, budownictwo mieszkaniowe należą do tych, w których rola Unii Europejskiej jest postrzegana częściej jako negatywna niż pozytywna.

Fig.


Rola Unii Europejskiej w różnych dziedzinach polityki

7

8

11

8

10

12

7

21

25

20

22

20

23

41

50

17

23

25

30

26

29

36

24

26

34

33

37

37

27

23

65

57

53

52

47

44

43

42

37

29

27

24

21

16

15

Ochrona środowiska naturalnego

Obronność

Walka z terroryzmem

Walka z przestępczością

Polityka zagraniczna

Szkolnictwo

Transport publiczny

Sytuacja gospodarcza

Walka z bezrobociem

Służba zdrowia

Imigracja

Budownictwo mieszkaniowe

Emerytury

Opodatkowanie

Wzrost cen

% "negatywną" % "ani pozytywną ani negatywną" % "pozytywną"

Pytanie: Dla każdej z następujących dziedzin życia w Polsce, proszę powiedzieć, czy Pana(i) zdaniem Unia Europejska odgrywa pozytywną rolę, czy też nie odgrywa ani pozytywnej, ani negatywnej roli?(ODCZYTAĆ)

4.1c



Obawy związane z członkostwem Niezależnie od tego, że te partie polityczne, które w Polsce najsilniej negowały kurs na integrację europejską, wysuwały na ogół argumenty natury ideologicznej i kulturowej, obawy najczęściej podzielane przez Polaków są ekonomicznego charakteru. 72% badanych obawiało się, że akcesja przyniesie trudności polski rolnikom, zaś 65% - że Polska będzie zmuszona wpłacać coraz więcej pieniędzy do unijnego budżetu. Obawy te wynikały w znacznym stopniu ze świadomości nie najlepszej sytuacji ekonomicznej kraju w momencie badania. Duże bezrobocie w połączeniu z poważnymi problemami w funkcjonowaniu służby zdrowia (spowodowanymi reformą systemu opieki zdrowotnej) nie pozwalały respondentom na dostrzeżenie pierwszych oznak końca recesji. Trzecią obawą wyrażaną przez 63% badanych była zorganizowana przestępczość międzynarodowa. Te same trzy kwestie były wymieniane najczęściej również przez tych respondentów, którzy sądzili, że przystąpienie Polski do Unii jest dobrą rzeczą.

Fig.


Obawy związane z członkostwem% wymienionych

Pytanie: Niektórzy boją się budowania Europy, Unii Europejskiej. Przeczytam Panu(i) teraz listę obaw, jakie niektórzy mają w związku z tym procesem. W odniesieniu do każdego stwierdzenia proszę powiedzieć, czy na dzień dzisiejszy obawia się Pan(i) tego osobiście, czy też nie? (ODCZYTAĆ)

72

65

63

51

48

47

45

38

24

23

70

57

62

54

47

43

47

35

27

28

62

62

64

69

55

50

43

50

40

36

0 10 20 30 40 50 60 70 80

Więcej trudności dla [NARODOWOŚĆ] rolników

KRAJ wpłaca coraz więcej pieniędzy do UE

Wzrost handlu narkotykami i międzynarodowej przestępczości

Przeniesienie miejsc pracy do krajów o niższych kosztach

Koniec [WALUTY NARODOWEJ]

Kryzys gospodarczy

Utrata władzy przez małe kraje członkowskie

Utrata korzyści socjanych

Utrata tożsamości i kultury narodowej

Coraz rzadsze używanie ojczystego języka

PolskaNowi członkowieRozszerzona UE (25 krajów)


4.1d

Obawy, które dawni członkowie UE mieli w związku z budowaniem nowej Europy były ogólnie rzecz biorąc tego samego typu – bali się pogorszenia ich sytuacji gospodarczej i zakłócenia politycznej stabilności budowanej przez ostatnie lata. W przypadku dawnych członków EU oznaczało to obawę przed przeniesieniem produkcji do krajów o niższych kosztach pracy (72%), utratę ochrony socjalnej (53%), konieczność wpłacania coraz większych środków do budżetu (64%), a nawet kryzys gospodarczy (51%). Nie było poważniejszych różnic między grupami społeczno-demograficznymi dotyczących obaw związanych z budowaniem nowej Europy.



Budżet Unii Europejskiej Większość unijnego budżetu jest, zdaniem Polaków, wydawana na rolnictwo i administrację (oba te elementy wymienione były przez 23% badanych). Bardzo podobnie tę kwestię postrzegają również pozostali nowi członkowie UE. Dawno członkowie z kolei mają odmienny wizerunek struktury unijnego budżetu. Podejrzewają, że większość pokrywa koszty administracyjne (24%). Na drugim miejscu wymieniano rolnictwo i pomoc dla krajów spoza Unii (obie kwestie wymienione przez 14% badanych z dawnych krajów UE).

Fig.


23

129

9

31

19

23

RolnictwoKoszty administracyjneZatrudnienie i sprawy społecznePolityka zagraniczna i pomoc dla krajów spoza UEPomoc regionalnaBadania naukoweInneNie wiem

Budżet UE jest wydatkowany na...

Pytanie: Na jaki cel, spośśród tych, które za chwilę odczytam, wydawanych jest Pana(i) zdaniemnajwięcej pieniędzy z budżetu Unii Europejskiej?(WRĘCZYĆ KARTĘ - ODCZYTAĆ - MOŻLIWA TYLKO JEDNA ODPOWIEDŹ)

4.1e*Source of EU-15 data: Standard Eurobarometer 61Spring 2004

19

1311

9

41

23

19

15

1114

9

51

21

24

POLSKANowe kraje

członkowskieRozszerzona UE

25 krajów

Różnice między grupami społeczno-demograficznymi nie były bardzo istotne. We wszystkich kategoriach respondentów wymieniano rolnictwo na pierwszym lub drugim miejscu. Kobiety i najmłodsi respondenci częściej niż inni wspominali o zatrudnieniu i pomocy społecznej, natomiast osoby z wyższym wykształceniem znacznie rzadziej niż inne grupy podawali badania naukowe jako cel, na który wydawane są środki unijnego budżetu.



4.2 Tożsamość europejska Jak już wspominaliśmy, Polacy przywiązują dużą wagę do tego, że Polska jest częścią Europy. Z drugiej strony jednak Polacy są znani z tego, że mają bardzo silnie wyrażoną tożsamość narodową. Te dwie postawy nie muszą się wykluczać. Znalazło to odzwierciedlenie w odpowiedziach na pytania dotyczące tożsamości. Wiosenny Eurobarometr 2004 przyniósł informacje o bardzo znaczących zmianach tożsamości w całej Europie. Jeśli były jakiekolwiek nadzieje na to, że „zjednoczenie” Europy spowoduje wzrost znaczenia tożsamości europejskiej na całym kontynencie, okazały się one – przynajmniej w krótkiej perspektywie – płonne. W siedemnastu spośród 25 krajów rozszerzonej Unii Europejskiej odsetki osób identyfikujących się wyłącznie z własną narodowością wzrosły powyżej granice błędu statystycznego. Obywatele być może wyciągnęli wniosek z ostatnich debat nad budżetem i systemem głosowania, że Unia jest nie tyle rodziną narodów europejskich, ile grupą krajów konkurujących o środki, miejsca pracy i inne dobra. Opisywana zmiana jest silniej zauważalna wśród nowych krajów członkowskich, gdzie przeciętny wzrost odsetka identyfikujących się jedynie z własną narodowością wyniósł 11 punktów procentowych. W Polsce jesteśmy świadkami 12-punktowego przyrostu w porównaniu do sytuacji z jesieni 2003 r. To najwyższy przyrost wśród wszystkich krajów rozszerzonej Unii Europejskiej. Jednak niezależnie od opisanej tu tendencji, niektóre kraje spośród dawnych członków Unii charakteryzują się znacznie wyższym odsetkiem osób o wyłącznej tożsamości narodowej (Finlandia, Wielka Brytania, Węgry), więc Polska znajduje się w środku listy. W Polsce ciągle najpopularniejszą postawą była taka kombinacja tożsamości europejskiej i narodowej, gdzie tożsamość narodowa była na pierwszym miejscu a europejska na drugim. Prawie taki sam odsetek uważał się po prostu za Polaków, bez „europejskiego komponentu”.

Fig.


Tożsamość narodowa w Europie(% identyfikujących się wyłącznie z własną nardowością)

Pytanie: Czy w najbliższej przyszłości widzi Pan(i) siebie jako tylko Polak/Polka, Polak/Polka i Europejczyk/Europejka, Europejczyk/Europejka i Polak/Polka, tylko Europejczyk/Europejka?(WRĘCZYĆ KARTĘ - ODCZYTAĆ)


62 62 6157 56

53 53 51 50 49 48 48 48 45 44 42 42 42 42 41 41 40 3934 32

30 29 27

5761

51 5148

4246

4143

37

49 51

3633

3531

39 3740 40

3437

29 2935 35

24 25

FI UK

HU EL

SE LT AT

CZ NL

CY IE PT

Now

i czo

nkow

ie

PL

EE SI

EU

-25

DK

BE

EU

-15

LV DE

SK

ES

MT

FR LU IT

2004 wiosna

2003 jesień

4.2

Tożsamość była związana z wykształceniem, ale korelacja była tu raczej słaba. Również zróżnicowanie w grupach wiekowych nie było duże – jedynie najstarsi respondenci wyróżniali się tym, że najpopularniejsza wśród nich była wyłączna tożsamość narodowa, podczas gdy w innych krupach przeważała „kombinacja” narodowo-europejska.



5. Reforma instytucjonalna Unii Europejskiej Po pierwsze warto zauważyć, że tak samo jak to było w przypadku ważnych aspektów polityki Unii Europejskiej, poparcie Polaków dla ostatnich inicjatyw politycznych Unii jest bardzo silne: większość obywateli jest zdania, że Unia powinna mieć konstytucję, choć odsetek zwolenników tego poglądu wyraźnie się zmniejszył w porównaniu z poprzednimi falami Eurobarometru. Być może jest to wynik niechętnej postawy większości krajów członkowskich wobec idei włączenia do preambuły odwołania do wartości chrześcijańskich, choć bardziej prawdopodobna jest hipoteza, że to raczej rezultat zakończonych fiaskiem dyskusji podczas konferencji międzyrządowej w Rzymie, gdy Polska i Hiszpania blokowały porozumienie w sprawie systemu głosowania opartego na podwójnej większości. To mogło negatywnie wpłynąć na postrzeganie przez opinię publiczną tego, na ile projektowana konstytucja jest korzystna dla Polski. Ale nawet ostatni spadek poparcia dla konstytucji o 9 punktów procentowych Polacy nadal zajmują czwarte miejsce wśród nowych krajów członkowskich popierających konstytucję. Tylko 12% respondentów opowiedziało się zdecydowanie przeciw konstytucji.

Fig.


7077 76

65

Jesień 2002 Wiosna 2003 Jesień 2003 Wiosna 2004*

Poparcie dla konstytucji Unii Europejskiej

Pytanie:Jaka jest Pana(i) opinia na temat każdego z poniższych stwierdzeń? Dla każdegostwierdzenia proszę powiedzeć, czy jest Pan(i) za, czy przeciw? (ODCZYTAĆ) KONSTYTUCJA DLA UNII EUROPEJSKIEJ(na wykresie % odpwiedzi ‘za’)

5a



W innych, bardziej szczegółowych kwestiach dotyczących instytucji unijnych Polacy nie są już tak zgodni z propozycjami Unii jak to było w sprawie potrzeby posiadania przez Unię konstytucji. Opinie o prawie weta są w Polsce (i winnych nowych krajach członkowskich) zdecydowane – znaczna większość badanych uważa, że prawo to powinno zostać zachowane jako instrument obrony najważniejszych interesów narodowych. Różnice społeczno-demograficzne dotyczące tych kwestii były raczej nieistotne i dotyczyły głównie odsetków osób, które nie miały sformułowanych poglądów w omawianej kwestii. Najwięcej takich osób było wśród najstarszych badanych oraz wśród kobiet i osób z wykształceniem podstawowym.

Fig.


Opinie o prawie weta% odpowiedzi

Pytanie: Obecnie każde państwo członkowskie ma prawo weta w pewnych dziedzinach. Czy w przyszłości prawo weta powinno...?

55

22

9

13

54

21

9

16

46

23

12

19

być utrzymane abyzabezpieczyć niebędne

narodowe interesy

być ograniczone dobardzo niewielu dziedzin

być uchylone dlawszystkich decyzji, aby UE

była bardziej efektywna

Trudo powiedzieć(SPONTANICZNIE)

Polska

Nowi członkowie

Rozszerzona UE


5b



Jak już wspomnieliśmy, reforma systemu głosowania w Europejskiej Radzie Ministrów była obecna w polskiej debacie publicznej. Niektórzy politycy wyrażali nawet swój punkt widzenia w tej sprawie w sposób bardzo emocjonalny. Prawdopodobnie dlatego odsetek Polaków, którzy nie mieli wyrobionego zdania w tej sprawie był niższy niż w innych krajach członkowskich, w których ta kwestia nie wywołała tylu dyskusji. Jednak struktura prezentowanych postaw w Polsce nie odbiegała wyraźnie od ogólnej tendencji w nowych krajach członkowskich. Większość Polaków opowiedziała się za systemem „jeden kraj – jeden głos”, który jest nieco bardziej zbliżony do systemu nicejskiego, silnie popieranego przez polski rząd. Wynik ten można zatem interpretować jako poparcie dla stanowiska rządu w omawianej kwestii. Poparcie to było zresztą faktem, co pokazywały przeprowadzane w tym okresie w Polsce sondaże opinii publicznej. Jeszcze mocniej niż Polacy system jeden kraj – jeden głos poparli wszyscy nowi członkowie UE.

Fig.


Preferencje odnośnie systemu głosowania w Europejskiej Radzie Ministrów

% odpowiedzi

Pytanie: Projekt Konstytucji Europejskiej ustanawia nowe zasady większościowego głosowania w ramach Rady Unii Europejskiej. Za którą z poniższych opcji najbardziej się Pan(i) opowiada?(WRĘCZYĆ KARTĘ - ODCZYTAĆ - MOŻLIWA TYLKO JEDNA ODPOWIEDŹ)

49

38

2

11

54

31

3

12

45

33

6

16

Każdy kraj członkowskipowinien mieć jeden głos

Liczba głosówprzypadająca na kraj

powinna być proporcjnalnado liczby ludności

Powinno się znaleźć innerozwiązanie

Trudno powiedzieć

Polska

Nowi członkowie UE

Rozrzerzona UE


5c

Podobnie do opinii na temat prawa weta również postawy wobec systemu głosowania nie różniły się praktycznie w grupach społeczno-demograficznych. Respondenci, którzy popierali polskie członkostwo w Unii byli częściej za systemem uzależniającym liczbę głosów od wielkości kraju. Reszta obywateli skłaniała się częściej ku systemowi jeden kraj – jeden głos.



W sferze politycznej istnieje dość szeroka akceptacja dla idei usunięcia sześciomiesięcznego okresu przewodniczenia w Radzie Ministrów. Zmieniające się przewodnictwo mogłoby zostać zastąpione przez bardziej stałe przewodniczenie każdemu oddzielnemu ciału Rady. Wielka Brytania i Francja zaproponowały stałego przewodniczącego Rady Europejskiej. Koncepcja ta ma wstępne poparcie Hiszpanii i Włoch. Niemcy mogą także udzielić jej poparcia, ale nalegają by wzmocnić także Komisję tak, by zapewnić ochronę interesów małych krajów członkowskich. Wśród Polaków wzrasta poparcie dla rozszerzonej formuły przewodnictwa: 47% popiera tę ideę przy pięciopunktowym wzroście od ostatniej jesieni.

Fig.


Przewodnictwo w Radzie Europejskiej

33

23

19 19

38 38

47

3942

0%

10%

20%

30%

40%

50%

Wiosna 2003 Jesień 2003 wiosna 2004

okres 6 miesięcy przewodnictwapowinien być utrzymany

okres przewodnictwa powinienbyć wydłużony

Trudno powiedzieć

Pytanie: Rada Europejska składa się z przywódców państw lub przywódców rządów krajówczłonkowskich oraz Przewodniczącego Komisji. Przewodnictwo Rady Europejskiej obejmuje pokolei każdy kraj na okres sześciu miesięcy. Czy myśli Pan(i), że...?(ODCZYTAĆ - MOŻLIWA TYLKO JEDNA ODPOWIEDŹ)

5d

Opis próby Między 20 lutego a 17 marca 2004, The Gallup Organization Hungary przeprowadził badanie Candidate Countries Eurobarometer 2004.1 (Eurobarometr Krajów Kandydackich) na zlecenie Komisji Europejskiej, Dyrektoraitu Generalnego Prasy i Komunikacji. Eurobarometr Krajów Kandydackich 2004.1 obejmuje obywateli krajów, które ubiegają się o członkostwo w Unii Europejskiej w wieku 15 lat i starszych, za wyjątkiem Estonii, Łotwy i Cypru. Na Łotwie i w Estonii sondaż objął jedynie stałych mieszkańców w wieku 15 lat i starszych. Na Cyprze próba objęła wyłącznie obywateli Republiki Cypryjskiej. Podstawowa konstrukcja próby zastosowana we wszystkich krajach oparta jest na próbie warstwowej losowej. W każdym kraju ustalono liczbę punktów startowych losowania proporcjonalną do liczby ludności danego kraju i do gęstości zaludnienia. Z tego względu punkty startowe wyznaczono systematycznie w każdej jednostce administracyjnej, po przeprowadzeniu warstwowania ze względu na tym jednostki i typ obszaru. W ten sposób zapewniono reprezentację całego terytorium krajów kandydackich zgodnie z EUROSTAT NUTS 2 (lub ekwiwalentnych; jeśli nie było takich regionów, stosowaliśmy NUTS 3 lub ekwiwalentne regiony) i zgodnie z rozmieszczeniem ludności na obszarach wielkomiejskich, miejskich i wiejskich. W każdym z wybranych punktów startowych wylosowano adres startowy. Kolejne adresy były wybierane jako n-ty adres od startowego z zastosowaniem standardowej metody random route. W każdym gospodarstwie domowym respondent był wybierany losowo. Wszystkie wywiady były wywiadami bezpośrednimi (face-to-face), przeprowadzano je w mieszkaniach respondentów w odpowiednim języku narodowym. W krajach z większymi grupami mniejszościowymi respondenci mieli możliwość udzielania odpowiedzi w swoim języku ojczystym (w Estonii, na Łotwie i Litwie po rosyjsku, w Rumunii – po węgiersku).

Kraj Instytucja Liczba wywiadów

Czas realizacji badania

Liczba ludności (x 1000)

Bułgaria VITOSHA RESEARCH 1000 25-Lutego - 14 Marca 7,891

Republika Cypryjska CYMAR MARKET RESEARCH 500 24-Lutego – 9 Marca 689

Republika Czeska THE GALLUP ORGANIZATION, CZECH REPUBLIC / CVVM 1000 21-Lutego - 11 Marca 10,226

Estonia SAAR POLL 1004 21-Lutego -3 Marca 1,360

Litwa BALTIC SURVEYS 1016 20-Lutego - 4 Marca 3,475

Łotwa LATVIAN FACTS LTD. 1006 27-Lutego -11 Marca 2,345

Malta MISCO 500 23-Lutego -12 Marca 386

Polska THE GALLUP ORGANIZATION, POLAND 1000 21-Lutego -7 Marca 38,632

Rumnnia THE GALLUP ORGANIZATION, ROMANIA 1019 20-Lutego -8 Marca 22,435

Słowacja FOCUS CENTER FOR SOCIAL AND MARKET ANALYSIS 1053 25-Lutego - 10 Marca 5,331

Słowenia CATI D.O.O. 1014 24-Lutego - 17 Marca 1,980

Turcja KONSENSUS RESEARCH & CONSULTANCY 1000 21-Lutego -11 Marca 67,803

Węgry THE GALLUP ORGANIZATION, HUNGARY 1012 24-Lutego -14 Marca 10,195

Ogólna liczba wywiadów 12124 172,748

W każdym kraju przeprowadzono porównanie uzyskanej próby z całą populacją. Dane na temat populacji uzyskano ze statystyk kranowych. We wszystkich krajach kandydackich przeprowadzono procedurę ważenia próby stosując wagi zgodnie z rozkładami brzegowymi i łącznymi opartymi na danych o ludności. We wszystkich krajach kandydackich wiek, płeć, region NUTS 2, wielkość miejscowości zamieszkania, wielkość gospodarstwa domowego i poziom wykształcenia zostały wprowadzone do procedury iteracyjnej. Do ważenia międzynarodowego (np. obliczania średnich dla 13 krajów kandydackich, 10 nowych członków, 3 krajów kandydackich), Gallup stosuje oficjalne dane o liczbie ludności dostarczane przez krajowe statystyki. Liczby ludności zastosowane w tej powtórnej procedurze ważenia są podane w powyższej tablicy. Wyniki Eurobarometru Krajów Kandydackich są przedstawione w formie tabel, zbiorów danych i analiz. Pełne rozkłady odpowiedzi na poszczególne pytania są przedstawione razem z pełnymi tekstami pytań po angielsku. Wyniki są przedstawione w postaci procentów od całej populacji. Eurobarometr jest analizowany i jego wyniki udostępniane przez Dyrektoriat Generalny Prasy i Komunikacji (Directorate-General Press and Communication, Opinion Polls of the European Commission, Office: Brey 7/41, B-1049 Brussels). Raporty są publikowane na serwerze internetowym Komisji Europejskiej http://europa.eu.int/comm/public_opinion/. Wszystkie zbiory danych są przechowywane w Centralnym archiwum w Kolonii ("Zentral Archiv", Universität Köln, Bachemer Strasse, 40, D-50869 Köln-Lindenthal), i dostępne za pośrednictwem bazy danych CESSDA Database http://www.nsd.uib.no/cessda/europe.html. Są one do dyspozycji wszystkich instytucji członkowskich European Consortium for Political Research (Essex), Inter-University Consortium for Political and Social Research (Michigan) I wszystkich zainteresowanych badaniami w dziedzinie nauk społecznych. Przypominamy Czytelnikom, że wszystkie wyniki sondaży są jedynie szacunkami, których dokładność zależy od liczebności próby oraz obserwowanego rozkładu procentowego. Przy próbie około 1000 wywiadów, rzeczywiste odsetki wahają się w poniżej podanych przedziałach ufności (dla próby 500 przedziały ufności są szersze)

Obserwowane proporcje 10% lub 90% 20% lub 80% 30% lub 70% 40% lub 60% 50% Przedziały ufności ± 1.9% ± 2.5% ± 2.7% ± 3.0% ± 3.2%

Kwestionariusz

1

THE GALLUP ORGANIZATION POLAND SP. Z O.O.

02-078 WARSZAWA UL. KRZYWICKIEGO 34

TEL. (0-22) 622-41-32 FAX (0-22) 622-67-16

Parzysty numer respondenta NR RESP. |___||___||___||___|

Numer identyfikacyjny miejscowości |___||___||___||___||___||___||___| Wielkość miejscowości: 1. wieś (ANK: Wpisać kod z próby) 2. miasto pon. 200 tyś. mieszkańców 3. miasto 200 tyś. mieszkańców i więcej

|___|

Kod kraju 9 Kod województwa: 11 Pomorskie 01 Podlaskie 06 Opolskie 12 Wielkopolskie 02 Lubelskie 07 Małopolskie 13 Dolnośląskie 03 Podkarpackie 08 Kujawsko-pomorskie 14 Śląskie 04 Warmińsko-mazurskie 09 Łódzkie 15 Mazowieckie 05 Lubuskie 10 Zachodniopomorskie 16 Świętokrzyskie

|___||___|

ANKIETA: EUROBAROMETR LUTY 2004r. Dzień dobry /Dobry wieczór, nazywam się _________ i jestem ankieterem Instytutu Gallupa. Przeprowadzamy badanie na zlecenie Komisji Unii Europejskiej w 13 krajach kandydujących. Badanie będzie dotyczyło trzech różnych zagadnień. Ankieta zaczyna się od pytań poświęconych opiniom ludzi na temat wejścia Polski do Unii Europejskiej, kolejne pytania dotyczą zdrowia, a całość zamyka blok pytań poświęconych zasadom korzystania przez dzieci z Internetu. Ankieta ta zabierze Panu(i) około godziny. Pana(i) odpowiedzi będą oczywiście potraktowane jako poufne i anonimowe – nikt nie będzie mógł powiązać udzielonych odpowiedzi z Pana(i) nazwiskiem lub adresem.

Wstęp: Jakie jest Pana(i) obywatelstwo?

(ANK: jeśli jest inne niż polskie podziękować i zakończyć ankietę!)

........................................................

Q2. Czy spotykając się z przyjaciółmi, dyskutuje Pan na tematy polityczne...? 1 - często 2 - okazjonalnie 9 – Nie wie / brak zdania (spontanicznie)

3 - nigdy 7 – Odmowa (spontanicznie)

|___|

Q3. Jeżeli ma Pan(i) mocno ugruntowane poglądy na jakiś temat, to czy stara się Pan(i) przekonywać do nich swoich przyjaciół, krewnych, kolegów z pracy? Czy zdarza się to...? (ANK.: Odczytać) 1 - często 2 - od czasu do czasu 3 - rzadko 9 – Nie wie / brak zdania (spontanicznie) 4 - nigdy 7 – Odmowa (spontanicznie)

|___|

Q4. Jakie są Pana(i) oczekiwania odnośnie najbliższych dwunastu miesięcy? Czy najbliższe dwanaście miesięcy będzie lepsze, gorsze, czy takie same, jeśli chodzi o..? (ANK: przeczytać)

Lepsze Gorsze Takie same Nie wie Odmowa a) Ogólnie Pana(i) życie 3 2 1 9 7 b) Sytuację ekonomiczną Polski 3 2 1 9 7 c) Sytuację finansową Pana(i) gospodarstwa

domowego 3 2 1 9 7

d) Sytuację na rynku pracy w Polsce 3 2 1 9 7 e) Pana(i) osobistą sytuację zawodową 3 2 1 9 7

2

Q5. Jeśli porówna Pan(i) swoją obecną sytuację z tą sprzed pięciu laty, czy powiedział(a)by Pan(i), że sytuacja ta poprawiła się, pozostała taka sama, czy pogorszyła się?

1 – poprawiła 2 – pozostała taka sama 9 – Nie wie / brak zdania (spontanicznie) 3 – pogorszyła się 7 – Odmowa (spontanicznie)

|___|

Q6. Czy spodziewa się Pan(i), że w przeciągu kolejnych pięciu lat Pana(i) osobista sytuacja poprawi się, pozostanie taka sama, czy pogorszy się?

1 – poprawi się 2 – pozostanie taka sama 9 – Nie wie / brak zdania (spontanicznie) 3 – pogorszy się 7 – Odmowa (spontanicznie)

|___|

Q7. Teraz chciałbym zapytać, na ile ufa Pan(i) pewnym instytucjom. Dla każdej z instytucji, które za chwilę odczytam, proszę powiedzieć, czy skłonny(a) jest Pan(i) jej ufać, czy też nie? (ANK: odczytać)

Skłonny ufać Skłonny nie ufać Nie wie Odmowa 1. Prasie 1 2 9 7 2. Radiu 1 2 9 7 3. Telewizji 1 2 9 7 4. Wymiarowi sprawiedliwości/polskiemu systemowi prawnemu 1 2 9 7 5. Policji 1 2 9 7 6. Wojsku 1 2 9 7 7. Instytucjom religijnym 1 2 9 7 8. Związkom zawodowym 1 2 9 7 9. Partiom politycznym 1 2 9 7 10. Dużym firmom 1 2 9 7 11. Polskiemu rządowi 1 2 9 7 12. Sejmowi 1 2 9 7 13. Unii Europejskiej 1 2 9 7 14. Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ) 1 2 9 7 15. Organizacjom charytatywnym i woluntarystycznym 1 2 9 7

JESZCZE KILKA PYTAŃ NA TEMAT UNII EUROPEJSKIEJ. Q8. Ogólnie mówiąc, czy uważa Pan(i), że Polskie członkostwo w Unii Europejskiej będzie…? (ANK: przeczytać) 1 - dobrą rzeczą 2 - złą rzeczą 9 – Nie wie / brak zdania (spontanicznie) 3 - ani dobrą, ani złą rzeczą 7 – Odmowa (spontanicznie)

|___|

Q9. Biorąc wszystko pod uwagę, czy powiedział(a)by Pan(i), że Polska odniesie korzyści, czy też nie z członkostwa w Unii Europejskiej? 1 - tak, odniesie 9 – Nie wie / brak zdania (spontanicznie) 2 - nie, nie odniesie 7 – Odmowa (spontanicznie)

|___|

Q10. Ogólnie rzecz biorąc, czy ma Pan(i) bardzo pozytywne, raczej pozytywne, neutralne, raczej negatywne, czy też bardzo negatywne skojarzenia związane z Unią Europejską? 5 - bardzo pozytywne 4 - raczej pozytywne 3 - neutralne 2 - raczej negatywne 9 – Nie wie / brak zdania (spontanicznie) 1 - bardzo negatywne 7 – Odmowa (spontanicznie)

|___|

Q11. Co Unia Europejska znaczy dla Pana(i) osobiście? (AN.: Wręczyć kartę Q11a lub Q11b – odczytać – możliwych KILKA odpowiedzi

ROTOWAĆ z góry do dołu / z dołu do góry) Wymieniony Nie wymieniony Nie wie Odmowa

1. Pokój 1 2 2. Dobrą koniunkturę gospodarczą 1 2 3. Demokrację 1 2 4. Ochronę socjalną 1 2 5. Swobodę podróżowania, podejmowania nauki lub pracy w

dowolnym miejscu w Unii Europejskiej 1 2

6. Zróżnicowanie kulturowe 1 2 7. Silniejszy głos w świecie 1 2 8. Euro 1 2 9. Bezrobocie 1 2

9 7

3

10. Biurokrację 1 2 11. Marnotrawstwo pieniędzy 1 2 12. Utratę tożsamości kulturowej 1 2 13. Większą przestępczość 1 2 14. Niewystarczającą kontrolę zewnętrznych granic 1 2 15. Inne (spontanicznie) 1 2

Q12. Dla każdego z poniższych stwierdzeń proszę powiedzieć, czy raczej jest Pan(i) skłonny(a) się z nim zgadzać, czy też nie. (ANK: odczytać)

Skłonny się zgadzać

Skłonny się nie zgadzać Nie wie Odmowa

1. Czuję, że będę bezpieczniejszy z powodu tego, że Polska będzie członkiem Unii Europejskiej 1 2 9 7

2. Czuję, że będziemy bardziej stabilni ekonomicznie z powodu tego, że Polska będzie członkiem Unii Europejskiej 1 2 9 7

3. Czuję, że będziemy bardziej stabilni politycznie z powodu tego, że Polska będzie członkiem Unii Europejskiej 1 2 9 7

4. Mój głos będzie się liczył w Unii Europejskiej 1 2 9 7 5. Rozumiem jak działa Unia Europejska 1 2 9 7 6. Głos Polski będzie się liczył w Unii Europejskiej 1 2 9 7 7. W przyszłości Polska stanie się bardziej wpływowa w Unii Europejskiej 1 2 9 7 8. Największe kraje mają największą władzę w Unii Europejskiej 1 2 9 7

Q13a. Jakie jest Pana(i) zdaniem obecne tempo budowania Europy? Proszę spojrzeć na te cyfry (pokazać kartę ze skalą). Numer 1 oznacza, że stoi w miejscu , numer 7 oznacza, że biegnie tak szybko, jak to możliwe. Proszę wybrać jedną cyfrę, która najbardziej odzwierciedla Pana(i) opinię na temat obecnego tempa budowania Europy. (ANK: wręczyć kartę ze skalą)

Stoi w miejscu Biegnie tak szybko, jak to możliwe Nie wie Odmowa

1 2 3 4 5 6 7 9 0 |___|

Q13b. A która cyfra najlepiej odzwierciedla tempo, jakie chciał(a)by Pan(i), aby było? (ANK: wręczyć tę samą, co w Q13a kartę ze skalą)

Stoi w miejscu Biegnie tak szybko, jak to możliwe Nie wie Odmowa

1 2 3 4 5 6 7 9 0 |___|

Q14a. Czy Pana(i) zdaniem za pięć lat Unia Europejska będzie odgrywać ważniejszą, mniej ważną, czy taką samą rolę w Pana(i) codziennym życiu? 1 – ważniejszą 2 – mniej ważną 9 – Nie wie / brak zdania (spontanicznie) 3 – taką samą 7 – odmowa (spontanicznie)

|___| Q14b. A czy za pięć lat CHCIAŁ(A)BY Pan(i), żeby Unia Europejska odgrywała ważniejszą, mniej ważną, czy taką samą rolę w Pana(i) codziennym życiu? 1 – ważniejszą 2 – mniej ważną 9 – Nie wie / brak zdania (spontanicznie) 3 – taką samą 7 – odmowa (spontanicznie)

|___|

Q15. Niektórzy ludzie boją się budowania Europy, Unii Europejskiej. Przeczytam Panu(i) teraz listę obaw, jakie niektórzy mają w związku z tym procesem. W odniesieniu do każdego stwierdzenia proszę powiedzieć, czy na dzień dzisiejszy obawia się Pan(i) tego osobiście, czy też nie? (ANK: odczytać)

Aktualnie obawia się

Aktualnie nie obawia się Nie wie Odmowa

1. Utrata władzy przez małe kraje członkowskie 1 2 9 7 2. Wzrost handlu narkotykami i międzynarodowej przestępczości zorganizowanej 1 2 9 7

3. Coraz rzadsze używanie ojczystego języka 1 2 9 7 4. Coraz więcej pieniędzy, jakie Polska będzie wpłacać do Unii

Europejskiej 1 2 9 7

5. Utrata korzyści socjalnych 1 2 9 7 6. Utrata tożsamości i kultury narodowej 1 2 9 7 7. Kryzys gospodarczy 1 2 9 7 8. Przeniesienie miejsc pracy do innych krajów członkowskich, które mają niższe koszty produkcji 1 2 9 7

9. Więcej trudności dla polskich rolników 1 2 9 7 10. Koniec złotego 1 2 9 7

4

Q16. Używając skali od 1 do 10, gdzie "1"oznacza "nie wiem nic", a "10" oznacza "wiem bardzo dużo", proszę powiedzieć, jak wiele - w swoim odczuciu - wie Pan(i) na temat Unii Europejskiej, jej polityki i instytucjach? (ANK: wręczyć kartę ze skalą)

nie wiem nic wiem bardzo dużo Nie wie Odmowa 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 0 77 |___||___|

Q17. W jakim stopniu czuje się Pan(i) poinformowany(a) w sprawie rozszerzenia w maju tego roku Unii Europejskiej, czyli włączenia 10 nowych państw do Unii Europejskiej? Czy czuje się Pan(i)... (ANK: wręczyć kartę – odczytać)

4 – Bardzo dobrze poinformowany(a) 3 – Dobrze poinformowany(a) 2 – Niezbyt dobrze poinformowany(a) 9 – Nie wie / brak zdania (spontanicznie) 1 – W ogóle nie poinformowany(a) 7 – Odmowa (spontanicznie)

|___|

Q17b. W jakim stopniu czuje się Pan(i) poinformowany(a) w sprawie włączenia Polski do Unii Europejskiej w maju tego roku? Czy czuje się Pan(i)... (ANK: wręczyć tę samą, co w Q17 kartę – odczytać)

4 – Bardzo dobrze poinformowany(a) 3 – Dobrze poinformowany(a) 2 – Niezbyt dobrze poinformowany(a) 9 – Nie wie / brak zdania (spontanicznie) 1 – W ogóle nie poinformowany(a) 7 – Odmowa (spontanicznie)

|___|

Q19. Kiedy poszukuje Pan(i) informacji na temat Unii Europejskiej, jej polityki, instytucji, z których z następujących źródeł Pan(i) korzysta? Z których jeszcze? (ANK : Wręczyć kartę – odczytać – możliwych KILKA odpowiedzi Wymieniony Nie

wymieniony Nie wie Odmowa

1. Spotkania 1 2 2. Dyskusje z krewnymi, przyjaciółmi, kolegami 1 2 3. Gazety codzienne 1 2 4. Inne gazety, magazyny 1 2 5. Telewizja 1 2 6. Radio 1 2 7. Internet 1 2 8. Książki, broszury, ulotki informacyjne 1 2 9. CD-Rom 1 2 10. Biura informacyjne Unii Europejskiej, Centrum Euro-info, punkty

Euro-info, bibloteki Euro-info, itp. 1 2

11. Krajowe lub regionalne biura informacji rządowej 1 2 12. Związki zawodowe lub stowarzyszenia branżowe 1 2 13. Inne organizacje (organizacje konsumenckie itp.) 1 2 14. Członek Parlamentu Europejskiego 1 2 15. Inni politycy 1 2 16. Inne (SPONTANICZNIE) 1 2 17. Nigdy nie poszukuję takich informacji, nie jestem zainteresowany(a)

(SPONTANICZNIE) 1 2

9 7

Q20. Ogólnie rzecz biorąc, czy uważa Pan(i), że polskie media mówią na temat Unii Europejskiej zbyt dużo, tyle ile się powinno, czy też zbyt mało? 1 – zbyt dużo 2 – tyle, ile się powinno 9 – Nie wie / brak zdania (spontanicznie) 3 – zbyt mało 7 – odmowa (spontanicznie)

|___|

Q21. A czy myśli Pan(i), że polskie media przedstawiają Unię Europejską zbyt pozytywnie, obiektywnie, czy zbyt negatywnie? 1 – zbyt pozytywnie 2 – obiektywnie 9 – Nie wie / brak zdania (spontanicznie) 3 – zbyt negatywnie 7 – odmowa (spontanicznie)

|___|

5

Q22 Q23 Q24 Q22. Czy kiedykolwiek słyszał(a) Pan(i) o? (ANK: odczytać)

Q23. Dla każdej z tych instytucji, proszę powiedzieć, czy uważa Pan(i), że odgrywa ona ważną rolę czy też nie w życiu Unii Europejskiej? (ANK: odczytać) Q24. Rozpatrując każdą z tych instytucji oddzielnie, czy jest Pan(i) skłonny(a) im ufać, czy też nie? (ANK: odczytać) Sł

ysza

ł

Nie

słys

zał

Nie

wie

/bra

k zd

ania

Odm

owa

Odg

ryw

a w

ażną

rolę

Nie

odg

ryw

a w

ażne

j rol

i

Nie

wie

/bra

k zd

ania

Odm

owa

Skło

nny

ufać

Skło

nny

nie

ufać

Nie

wie

/bra

k zd

ania

Odm

owa

1. Parlament Europejski 1 2 9 7 1 2 9 7 1 2 9 7 2. Komisja Europejska 1 2 9 7 1 2 9 7 1 2 9 7 3. Rada Ministrów Unii Europejskiej 1 2 9 7 1 2 9 7 1 2 9 7 4. Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich 1 2 9 7 1 2 9 7 1 2 9 7

5. Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich 1 2 9 7 1 2 9 7 1 2 9 7

6. Europejski Bank Centralny 1 2 9 7 1 2 9 7 1 2 9 7 7. Europejski Trybunał Audytorów 1 2 9 7 1 2 9 7 1 2 9 7 8. Komitet Regionów Unii Europejskiej 1 2 9 7 1 2 9 7 1 2 9 7 9. Komitet Społeczno-Ekonomiczny Unii Europejskiej 1 2 9 7 1 2 9 7 1 2 9 7

Q18. Dla każdego z poniższych stwierdzeń dotyczących Unii Europejskiej proszę powiedzieć, czy Pana(i) zdaniem jest ono prawdziwe, czy fałszywe? (ANK: odczytać)

Prawdziwe Fałszywe Nie wie Odmowa 1. Unia Europejska składa się z 12 państw członkowskich 1 2 9 7 2. Społeczność Europejska została stworzona po pierwszej wojnie światowej, we wczesnych latach 20-tych 1 2 9 7

3. Flaga europejska jest niebieska z żółtymi gwiazdkami 1 2 9 7 4. Na fladze europejskiej każda gwiazda odpowiada jednemu państwu członkowskiemu 1 2 9 7

5. Centrala Unii Europejskiej znajduje się w Strasburgu 1 2 9 7 6. Członkowie Parlamentu Europejskiego są wybierani bezpośrednio przez obywateli Unii Europejskiej 1 2 9 7

7. Prezydent Unii Europejskiej jest wybierany bezpośrednio przez obywateli Unii Europejskiej 1 2 9 7

8. Unia Europejska ma swój własny hymn 1 2 9 7 9. Każdego roku obchodzony jest w każdym kraju Unii Europejskiej Dzień Europy 1 2 9 7

10. Następne wybory do Parlamentu Europejskiego odbędą się w czerwcu 2006 roku 1 2 9 7

Q27. Jakie są Pana(i) zdaniem dwa najważniejsze problemy, wobec których staje teraz Polska? (ANK: Wręczyć kartę - odczytać - maksymalnie DWIE odpowiedzi)

Wymieniony Nie wymieniony

Nie wie Odmowa

1. Przestępczość 1 2 2. Transport publiczny 1 2 3. Sytuacja gospodarcza 1 2 4. Wzrost cen/inflacja 1 2 5. Opodatkowanie 1 2 6. Bezrobocie 1 2 7. Terroryzm 1 2 8. Obronność/Polityka międzynarodowa 1 2 9. Budownictwo mieszkaniowe 1 2 10. Imigracja 1 2 11. Służba zdrowia 1 2 12. Szkolnictwo 1 2 13. Emerytury 1 2 14. Ochrona środowiska 1 2 15. Inne (spontanicznie) 1 2

9 7

6

Q28. Dla każdej z następujących dziedzin w Polsce proszę powiedzieć, czy Pana(i) zdaniem Unia Europejska odgrywa pozytywną rolę, negatywną rolę, czy też nie odgrywa ani pozytywnej, ani negatywnej roli. (ANK.: Odczytać)

Pozytywną rolę

Negatywną rolę

Ani pozytywnej

ani negatywnej

Nie wie/brak opinii Odmowa

1. walka z przestępczością 1 2 3 9 7 2. transport publiczny 1 2 3 9 7 3. sytuacja ekonomiczna 1 2 3 9 7 4. wzrost cen/inflacja 1 2 3 9 7 5. opodatkowanie 1 2 3 9 7 6. walka z bezrobociem 1 2 3 9 7 7. walka z terroryzmem 1 2 3 9 7 8. obronność 1 2 3 9 7 9. polityka zagraniczna 1 2 3 9 7 10. budownictwo mieszkaniowe 1 2 3 9 7 11. imigracja 1 2 3 9 7 12. system opieki zdrowotnej 1 2 3 9 7 13. szkolnictwo 1 2 3 9 7 14. emerytury 1 2 3 9 7 15. ochrona środowiska 1 2 3 9 7 Q29. Jaka jest Pana(i) opinia na temat każdego z poniższych stwierdzeń? Dla każdego stwierdzenia proszę powiedzieć, czy jest Pan(i) za czy przeciw.

(ANK: odczytać, ROTOWAĆ, zaznaczyć miejsce rotacji w kolumnie oznaczonej literą „R”) R Za Przeciw Nie wie Odmowa A 1. Europejska Unia Monetarna z jedną walutą, Euro 1 2 9 7

B 2. Wspólna polityka międzynarodowa państw członkowskich Unii Europejskiej wobec innych krajów 1 2 9 7

C 3. Wspólna polityka obronna i bezpieczeństwa wśród państw członkowskich Unii Europejskiej 1 2 9 7

D 4. Rozszerzenie Unii Europejskiej poprzez przyłączenie 10 nowych krajów w maju tego roku 1 2 9 7

E 5. Dalsze rozszerzenie Unii Europejskiej poprzez przyłączenie innych krajów w przyszłych latach 1 2 9 7

F 6. Konstytucja dla Unii Europejskiej 1 2 9 7

G 7. Fakt, iż Komisja Europejska jest złożona z komisarzy pochodzących z każdego kraju członkowskiego 1 2 9 7

H 8. Tempo budowania Europy jest szybsze w jednej grupie krajów niż w innych krajach 1 2 9 7

I 9. Nauczanie dzieci w szkołach o tym, w jaki sposób pracują instytucje Unii Europejskiej 1 2 9 7

Q30. Unia Europejska ma już Wspólną Politykę Zagraniczną i Bezpieczeństwa oraz Europejską Politykę Bezpieczeństwa i Obrony. Obecnie trwa debata na temat tego, jak daleko powinny być one rozwinięte. Czy jest Pan(i) skłonny(a) się zgadzać czy też nie zgadzać z każdym z poniższych stwierdzeń?

(ANK: przeczytać, ROTOWAĆ, zaznaczyć miejsce rotacji w kolumnie oznaczonej literą „R”)

R Skłonny się zgadzać


A 1. Unia Europejska powinna mieć siły szybkiego reagowania, które mogą być szybko wysłane w miejsce konfliktu, w momencie gdy pojawia się międzynarodowy kryzys

1 2 9 7

B 2. Kiedy pojawia się międzynarodowy kryzys, państwa członkowskie Unii Europejskiej powinny uzgodnić wspólne stanowisko 1 2 9 7

C 3. Unia Europejska powinna mieć własnego Ministra Spraw Zagranicznych, który mógłby być rzecznikiem wspólnego stanowiska Unii Europejskiej

1 2 9 7

D 4. Unia Europejska powinna mieć własny fotel w Radzie Bezpieczeństwa Narodów Zjednoczonych 1 2 9 7

E 5. Kraje członkowskie, które opowiedziały się za neutralnością, powinny mieć głos w kwestii polityki zagranicznej Unii Europejskiej

1 2 9 7

F 6. Polityka zagraniczna Unii Europejskiej powinna być niezależna od polityki zagranicznej Stanów Zjednoczonych 1 2 9 7

7

G 7. Unia Europejska powinna gwarantować prawa człowieka w każdym kraju członkowskim, nawet jeśli jest to wbrew życzeniom niektórych krajów członkowskich

1 2 9 7

H 8. Unia Europejska powinna pracować nad zagwarantowaniem praw człowieka na całym świecie, nawet jeśli jest to wbrew życzeniom niektórych krajów

1 2 9 7

I 9. Unia Europejska powinna mieć wspólną politykę imigracyjną wobec osób spoza Unii Europejskiej 1 2 9 7

J 10. Unia Europejska powinna mieć wspólną politykę azylu wobec starających się o azyl 1 2 9 7

Q31. Czy Pana(i) zdaniem, decyzje dotyczące europejskiej polityki obronności powinny być podejmowane przez rządy poszczególnych krajów, NATO czy też Unię Europejską?

1 – rządy poszczególnych krajów 2 – NATO 3 – Unie Europejską 9 – Nie wie 4 – Inne (spontanicznie) 7 – Odmowa

|___|

Q32. Rada Europejska składa się z przywódców państw lub przywódców rządów krajów członkowskich oraz Przewodniczącego Komisji. Przewodnictwo Rady Europejskiej obejmuje po kolei każdy kraj na okres sześciu miesięcy. Czy myśli Pan(i), że...?

(ANK.: odczytać – możliwa tylko JEDNA odpowiedź)

1 – okres sześciu miesięcy powinien być utrzymany, ponieważ daje każdemu krajowi członkowskiemu szansę regularnego obejmowania przewodnictwa Unii Europejskiej 2 – okres przewodnictwa powinien być wydłużony, ponieważ sześć miesięcy to zbyt krótko, aby osiągnąć znaczące rezultaty

9 – Nie wie 7 – Odmowa

|___|

Q33. Obecnie każde państwo członkowskie ma prawo veta w pewnych dziedzinach. Czy w przyszłości prawo veta powinno..?

1 – być utrzymane, tak jak to jest obecnie, aby zabezpieczyć niezbędne narodowe interesy 2 – być ograniczone do bardzo niewielu niezbędnych dziedzin 3 – być uchylone dla wszystkich decyzji, tak aby Unia Europejska była bardziej efektywna

9 – Nie wie 7 – Odmowa

|___|

Q34. Planowana Konstytucja Europejska ustanowi nowe zasady większościowego głosowania w ramach Rady Unii Europejskiej. Za którą z poniższych opcji najbardziej się Pan(i) opowiada? (ANK: Wręczyć kartę – odczytać – możliwa tylko JEDNA odpowiedź) 1 – Każdy kraj członkowski powinien mieć jeden głos, niezależnie od wielkości populacji w tym kraju 2 – Liczba głosów przypadających na kraj członkowski powinna być proporcjonalna do wielkości populacji w tym kraju 3 – Powinno znaleźć się inne rozwiązanie (SPONTANICZNIE) 9 – Nie wie 7 – Odmowa

|___|

Q35. Na jaki cel spośród tych, które za chwilę odczytam, wydawanych jest Pana(i) zdaniem najwięcej pieniędzy z budżetu Unii Europejskiej? (ANK: Wręczyć kartę – odczytać – możliwa tylko JEDNA odpowiedź) 1. Zatrudnienie i sprawy socjalne 2. Rolnictwo 3. Badania naukowe 4. Pomoc dla regionów 5. Polityka zagraniczna i pomoc dla krajów spoza Unii Europejskiej 6. Koszty administracji i personelu, budynki 7. Inne (SPONTANICZNIE) 9 – Nie wie 0 – Odmowa

|___|

Q36. Mógł/mogła Pan(i) słyszeć o globalizacji, o otwarciu wszystkich gospodarek, co prowadzi do stworzenia rynku o światowym zasięgu. Dla każdego z poniższych stwierdzeń proszę powiedzieć, czy raczej jest Pan(i) skłonny(a) się z nim zgadzać, czy też raczej jest Pan(i) skłonny się z nim nie zgadzać? (ANK: odczytać)



1. Ogólnie globalizacja jest dla Polski dobrą rzeczą 1 2 9 7 2. Ogólnie globalizacja jest dla mnie dobrą rzeczą. 1 2 9 7

8

3. Globalizacja prowadzi do tego, że władza zostaje skoncentrowana w rękach wielkich firm, kosztem innych 1 2 9 7

4. Globalizacja zwiększa globalne problemy związane ze środowiskiem 1 2 9 7

5. Globalizacja stwarza polskim firmom dobre możliwości 1 2 9 7 6. Globalizacja stwarza zagrożenie dla zatrudnienia w Polsce 1 2 9 7 7. Globalizacja zwiększa różnorodność produktów sprzedawanych w Polsce 1 2 9 7

8. Globalizacja obniża ceny produktów i usług ze względu na wzrost konkurencyjności 1 2 9 7

9. Globalizacja powoduje, że trudniej jest kontrolować jakość produktów żywnościowych sprzedawanych w Polsce 1 2 9 7

10. Globalizacja prowadzi do nudniejszego i bardziej jednolitego świata 1 2 9 7

Q37. Z poniższej listy, komu najbardziej Pan(i) ufa jeśli chodzi o kontrolowanie efektów globalizacji? (ANK: Wręczyć kartę - odczytać – możliwych KILKA odpowiedzi)


Nie wie Odmowa

1. Partiom politycznym 1 2 2. Polskiemu rządowi 1 2 3. Unii Europejskiej 1 2 4. Grupom zielonych/ochrony środowiska/ekologicznym 1 2 5. Związkom zawodowym 1 2 6. Organizacjom ochrony praw konsumentów 1 2 7. Firmom międzynarodowym 1 2 8. Organizacji Handlu Światowego (WTO) 1 2 9. Organizacji Narodów Zjednoczonych 1 2 10. Światowemu Bankowi/ Międzynarodowemu Funduszowi

Walutowemu 1 2

11. Rządowi Stanów Zjednoczonych 1 2 12. Ruchom anty lub alter - globalizacyjnym (radykalne lub

umiarkowane ruchy przeciwstawiające się globalizacji) 1 2

9 7

13. Organizacjom pozarządowym (NGOs) (czyt. endżiosom) 1 2 14. Samym obywatelom 1 2 15. Innym (SPONTANICZNIE) 1 2 16. Nikomu (SPONTANICZNIE) 1 2

Q38a. A czy w najbliższej przyszłości widzi Pan(i) siebie jako ...? (ANK: Wręczyć kartę - odczytać) 1 – tylko Polak/Polka 2 – Polak/Polka i Europejczyk/Europejka 3 – Europejczyk/Europejka i Polak/Polka 9 – Nie wie / brak zdania (spontanicznie) 4 – tylko Europejczyk/Europejka 7 – Odmowa (spontanicznie)

|___|

Q38b. A czy w najbliższej przyszłości widzi Pan(i) siebie jako ...? (ANK: Wręczyć kartę - odczytać) 1 – tylko Polak/Polka 2 – Polak/Polka i Europejczyk/Europejka 9 – Nie wie / brak zdania (spontanicznie) 3 – tylko Europejczyk/Europejka 7 – Odmowa (spontanicznie)

|___|

Q39a. Ogólnie rzecz biorąc, czy jest Pan(i)… (ANK:. odczytać) ze sposobu, w jaki demokracja funkcjonuje w Polsce?

4 – bardzo zadowolony(a) 3 – dość zadowolony(a) 2 – niezbyt zadowolony(a) 9 – Nie wie / brak zdania (spontanicznie) 1 – w ogóle niezadowolony(a) 7 – Odmowa (spontanicznie)

|___|

Q39b. Ogólnie rzecz biorąc, czy jest Pan(i) …. (ANK.: odczytać) ze sposobu, w jaki demokracja funkcjonuje w Unii Europejskiej?

4 – bardzo zadowolony(a) 3 – dość zadowolony(a) 2 – niezbyt zadowolony(a) 9 – Nie wie / brak zdania (spontanicznie) 1 – w ogóle niezadowolony(a) 7 – Odmowa (spontanicznie)

|___|

9

A TERAZ POROZMAWIAJMY O PARLAMENCIE EUROPEJSKIM.

Q40. Zakładając, że wybory parlamentarne odbyłyby się jutro, czy mógłby(mogłaby) Pan(i) ocenić na skali od 1 do 10, na ile prawdopodobne jest to, że głosował(a)by Pan(i) w tych wyborach? Proszę umieścić się na skali, na której “1” oznacza, że zdecydowanie by Pan(i) nie zagłosował(a), “10”, że zdecydowanie by Pan(i) zagłosował(a), pozostałe punkty na skali natomiast odpowiadają opiniom pośrednim.

(ANK: wręczyć kartę ze skalą – odczytać) Zdecydowanie nie zagłosował(a)by Zdecydowanie

zagłosował(a)by Nie wie Odmowa

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 77 |___||___|

Q41. Wybory do Parlamentu Europejskiego odbędą się w czerwcu tego roku. Czy może Pan(i) Pan(i) ocenić na skali od 1 do 10, na ile prawdopodobne jest to, że głosował(a)by Pan(i) w tych wyborach? Proszę umieścić się na skali, na której “1” oznacza, że zdecydowanie by Pan(i) nie zagłosował(a), “10”, że zdecydowanie by Pan(i) zagłosował(a), pozostałe punkty na skali natomiast odpowiadają opiniom pośrednim.

(ANK: wręczyć tę samą, co w Q40 kartę ze skalą – odczytać) Zdecydowanie nie zagłosował(a)by Zdecydowanie

zagłosował(a)by Nie wie Odmowa

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 77 |___||___| PRZEJŚCIE! (ANK.: Zadać pyt. Q42 tylko, jeśli w pyt. Q41 zostały wybrane kody od 2 do 11, w przeciwnym razie przejść do pyt. Q43. Q42. Jeśli zdecyduje się Pan(i) zagłosować w następnych wyborach do Parlamentu Europejskiego, jakie będą najważniejsze powody, które zadecydują o tym, na kogo odda Pan(i) swój głos? (ANK: Odczytać – możliwych KILKA odpowiedzi)


Nie wie Odmowa

1. Pana(i) opinia w kwestiach narodowych 1 2 2. Pana(i) opinia w kwestiach europejskich 1 2 3. Partia kandydata(ów) 1 2 4. Osobowość kandydata(ów) 1 2 5. Polityka kandydata(ów) 1 2 6. Inne (SPONTANICZNIE) 1 2

9 7

PRZEJŚCIE! (ANK.: zapytać wszystkich)

Q43. Czy widział(a) Pan(i) lub słyszał(a) coś lub miał(a) jakiś kontakt z członkiem Parlamentu Europejskiego w jakikolwiek ze sposobów, które za chwilę idczytam? (ANK: Wręczyć kartę – odczytać – możliwych KILKA odpowiedzi)


Nie wie Odmowa

1. Tak, czytałe(a)m na temat członków Parlametu Europejskiego w gazetach lub czasopismach 1 2

2. Tak, widziałe(a)m członków Parlamentu Europejskiego w telewizji 1 2 3. Tak, słyszałe(a)m członków Parlamentu Europejskiego w radio 1 2 4. Tak, czytałe(a)m na temat członków Parlametu Europejskiego w

Internecie 1 2

5. Tak, otrzymałe(a)m ulotkę(i), broszurę(y) informacyjną(e) lub list(y) od członka(ów) Parlamentu Europejskiego 1 2

6. Tak, widziałe(a)m członków Parlamentu Europejskiego na publicznym(ch) spotkaniu(ach) 1 2

7. Nie, nie widziałe(a)m, nie słyszałe(a)m i nie miałe(a)m żadnych kontaktów z członkiem Parlamentu Europejskiego 1 2

8. Inne (SPONTANICZNIE) 1 2

9 7

Q44. Czy osobiście był(a)by Pan(i) zainteresowany(a) tym, aby widzieć lub słyszeć więcej na temat członków Parlamentu Europejskiego w jakikolwiek z wymienionych przed chwilą sposobów? (ANK: Wręczyć kartę – odczytać – możliwych KILKA odpowiedzi)


Nie wie Odmowa

1. Tak, był(a)bym zainteresowany(a) czytaniem na temat członków Parlamentu Europejskiego w gazetach lub czasopismach 1 2

2. Tak, była(a)bym zainteresowany(a) oglądaniem członków Parlamentu Europejskiego w telewizji 1 2

3. Tak, był(a)bym zainteresowany(a) słuchaniem członków Parlamentu Europejskiego w radio 1 2

9 7

10

4. Tak, był(a)bym zainteresowany(a) czytaniem, oglądaniem lub słuchaniem na temat członków Parlamentu Europejskiego w Internecie

1 2

5. Tak, był(a)bym zainteresowany(a) otrzymaniem ulotki(ek), broszur(y) informacyjnej(ych) lub listu(ów) od członka(ów) Parlamentu Europejskiego

1 2

6. Tak, był(a)bym zainteresowany(a) spotykaniem członków Parlamentu Europejskiego na publicznych spotkaniach 1 2

7. Nie, nie był(a)bym zainteresowany(a) 1 2 8. Inne (SPONTANICZNIE) 1 2

Q45. Proszę zastanowić się nad każdą z następujących instytucji i powiedzieć, na ile jej działania, decyzje i tym podobne mają wpływ na ludzi takich, jak Pan(i). Za każdym razem proszę ocenić, czy mają duży wpływ, pewien wpływ, czy też nie mają wpływu. (ANK.: Wręczyć kartę ze skalą – odczytać)

Duży wpływ Pewien wpływ Nie ma wpływu Nie wie Odmowa 1. Polski rząd 1 2 3 9 7 2. Sejm 1 2 3 9 7 3. Unia Europejska jako całość 1 2 3 9 7 4. Parlament Europejski w szczególności 1 2 3 9 7 5. Samorządy lokalne w Polsce 1 2 3 9 7 Q46. Dla każdego z następujących stwierdzeń proszę powiedzieć, czy całkowicie się Pan(i) z nim zgadza, jest Pan(i) skłonny(a) się z nim zgadzać, jest Pan(i) skłonny(a) się z nim nie zgadzać lub też całkowicie się Pan(i) z nim nie zgadza? (ANK.: Odczytać)

Całkowicie się zgadza


Skłonny się nie zgadzać

Całkowicie się nie zgadza

Nie wie Odmowa

1. Parlament Europejski ma większą władzę niż polski Sejm 1 2 3 4 9 7

2. Wybory do Parlamentu Europejskiego są naprawdę ważne 1 2 3 4 9 7

Q47. Czy myśli Pan(i), że następna kampania dotycząca wyborów do Parlamentu Europejskiego powinna skupić się głównie na ...? (ANK.: Wręczyć kartę – odczytać – możliwych KILKA odpowiedzi)

Wymienił Nie wymienił Nie wie Odmowa

1 – kwestiach charakterystycznych dla Polski 1 2 2 – rolnictwie 1 2 3 – środowisku naturalnym 1 2 4 – przestępczości 1 2 5 – zatrudnieniu 1 2 6 – imigracji 1 2 7 – edukacji 1 2 8 – wspólnej polityce obronnej 1 2 9 – polityce zagranicznej 1 2 10 – rozszerzeniu Unii Europejskiej 1 2 11 – reformie instytucji Unii Europejskiej 1 2 12 – działalności Parlamentu Europejskiego 1 2 13 – prawach obywatela Unii Europejskiej 1 2

9 7

Q48. Czy byłoby większe prawdopodobieństwo, że zagłosował(a)by Pan(i) w wyborach do Parlamentu Europejskiego, gdyby ...? (ANK: Odczytać)

Tak Nie Nie wie Odmowa

1. Transport publiczny był w dniu wyborów bezpłatny 1 2 9 7 2. Punkty wyborcze były ulokowane w supermarketach 1 2 9 7 3. Była możliwość głosowania przez Internet 1 2 9 7 4. Była możliwość głosowania w miejscu pracy 1 2 9 7 5. Samorządowe i ogólnokrajowe wybory były zorganizowane w tym samym dniu, co wybory Europejskie 1 2 9 7

6. Wybory Europejskie odbyły się w tym samym dniu w całej Unii Europejskiej 1 2 9 7

7. Były regionalne listy kandydatów 1 2 9 7 8. Obywatele z innych krajów członkowskich byli kandydatami na listach wyborczych 1 2 9 7

11

METRYCZKA D1. Jakiej jest Pan(i) narodowości? (ANK: nie dopytywać, nie czytać, możliwa tylko JEDNA odpowiedź)

01 – Bułgarskiej 02 – Greckiej 03 – Czeskiej 04 – Estońskiej 05 – Węgierskiej 06 – Łotewskiej 07 – Litewskiej 08 – Maltańskiej

09 – Polskiej 10 – Rumuńskiej 11 – Słowackiej 12 – Słoweńskiej 13 – Tureckiej 14 – Rosyjskiej 15 – innej

99 – Nie wie/ brak zdania (spontanicznie) 00 – Odmowa (spontanicznie) |___||___|

D13. Na którą partę najprawdopodobniej oddał(a)by Pan(i) swój głos w wyborach europejskich (ANK.: JEŚLI RESPONDENT MA PONIŻEJ 18 LAT, DODAĆ), gdyby mógł/mogła Pan(i) w nich głosować? (ANK: NIE ODCZYTYWAĆ, odpowiedź spontaniczna, możliwa tylko JEDNA odpowiedź) 1. Sojusz Lewicy Demokratycznej / Unia Pracy 2. Prawo i Sprawiedliwość 3. Platforma Obywatelska 4. Samoobrona 5. Liga Polskich Rodzin 6. Polskie Stronnictwo Ludowe 7. Akcja Wyborcza Solidarność Prawicy 8. Unia Wolności 13. inna partia

14. wrzuci czystą kartę do głosowania / odda głos nieważny 15. nie zagłosuje 99. Nie wie / brak zdania |___||___| 77. Odmowa

D20. W kwestiach związanych z polityką ludzie mówią o „lewicy” i „prawicy”. Gdzie umieścił(a)by Pan(i) swoje poglądy na tej oto skali? (ANK.: Wręczyć kartę – nie dopytywać – jeśli respondent się waha, spróbuj ponownie) lewica prawica Nie wie Odmowa

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 99 77

|___||___|

12

D7. Czy może Pan(i) podać cyfrę,

która najlepiej oddaje Pana(i) aktualną sytuację? (ANK.: Wręczyć kartę - odczytać - możliwa tylko JEDNA odpowiedź)

1 – pozostający(a) w związku małżeńskim 2 – pozostający(a) w kolejnym związku małżeńskim 3 – kawaler/panna, aktualnie żyjący(a) z partnerką(em) 4 – kawaler/panna, nigdy nie żyjący(a) z partnerką(em) 5 – kawaler/panna, żyjący(a) poprzednio z partnerką(em), a obecnie samotnie 6 – rozwiedziony(a) 7 – pozostający(a) w separacji 8 – owdowiały(a) 9. Inne (SPONTANICZNIE) 0. Odmowa |___|

D3.a. Ile miał(a) Pan(i) lat, kiedy zakończył(a) Pan(i) kształcenie odbywane w trybie dziennym? (ANK: zakodować wiek zakończenia kształcenia, jeśli jeszcze studiuje: zakodować 00, jeśli nigdy się nie uczył lub jest analfabetą: zakodować jako 01)

99 – Nie wie / brak zdania (spontanicznie) 77 – Odmowa (spontanicznie)

|___||___|

D14. (ANK: nie pytać!) Płeć respondenta: 1. mężczyzna 2. kobieta

|___|

D11. Ile ma Pan(i) lat? |___||___|

D7a) Jaką pracę Pan(i) obecnie wykonuje? (ANK: jeśli nie wykonuje aktualnie żadnej płatnej pracy – kody od 1 do 4 w D7a)

D7b) Czy w przeszłości kiedykolwiek pracował(a) Pan(i) zarobkowo? Jaką Pan(i) pracę ostatnio wykonywał(a)?

Praca D7a) Obecnie D7b) w przeszłości

NIE PRACUJĄCY(A) Osoba zajmująca się domem, zakupami, aktualnie nigdzie niepracująca. 1 Student(ką), Uczeń 2 Bezrobotny(a) lub czasowo niepracujący(a) 3 Emeryt lub niezdolny(a) do pracy z powodu choroby 4 PRACA NA WŁASNY RACHUNEK Rolnik 5 5 Rybak 6 6 Specjalista wolnego zawodu (prawnik, prywatna praktyka lekarska, księgowy, architekt,) 7 7 Właściciel sklepu, rzemieślnik, inna osoba pracująca na własny rachunek 8 8 Właściciele, udziałowcy (całkowici lub częściowi) przedsiębiorstw 9 9 PRACA NA ETACIE Zatrudnieni na etacie specjaliści (zatrudnieni lekarze, prawnicy, architekci, księgowi) 10 10 Zarząd, główni dyrektorzy, wyższa kadra kierownicza (Dyrektor Naczelny, Dyrektor Generalny, inny dyr.) 11 11

Średnia kadra kierownicza (kierownicy działów, zastępcy, młodszy kierownik, nauczyciele, inżynierowie) 12 12

Pracownicy niższego szczebla, pracujący głównie przy biurku 13 13 Pracownicy niższego szczebla, praca związana z podróżami (sprzedawcy, kierowcy, …) 14 14 Pracownicy niższego szczebla, zatrudnieni w usługach (szpitalu, restauracji, policji,straży..) 15 15 Nadzór 16 16 Robotnik wykwalifikowany 17 17 Inni robotnicy niewykwalifikowani, pomoc domowa 18 18 NIGDY NIE PRACOWAŁ(A) ZAROBKOWO 19 D19. Czy jest Pan(i) osobą, która wnosi największy wkład finansowy w budżet swojego gospodarstwa domowego? (ANK.: Odczytać)

1. tak → przejść do D10 2. nie 3. taki sam, jak druga osoba → przejść do D10 9. nie wie → przejść do D10 7. odmowa→ przejść do D10 |___|

13

D21a. Jaką pracę aktualnie wykonuje osoba, która wnosi największy wkład finansowy do budżetu Pana(i) gospodarstwa domowego? (ANK: Jeśli nie wykonuje aktualnie żadnej płatnej pracy – kody od 1 do 4 w D21a)

D21b. Czy w przeszłości kiedykolwiek pracowała zarobkowo? Jaka pracę ostatnio wykonywała?

Praca D21a) Obecnie D21b) w przeszłości

NIE PRACUJĄCY(A) Osoba zajmująca się domem, zakupami, aktualnie nigdzie niepracująca. 1 Student(ką), Uczeń 2 Bezrobotny(a) lub czasowo niepracujący(a) 3 Emeryt lub niezdolny(a) do pracy z powodu choroby 4 PRACA NA WŁASNY RACHUNEK Rolnik 5 5 Rybak 6 6 Specjalista wolnego zawodu (prawnik, prywatna praktyka lekarska, księgowy, architekt,) 7 7 Właściciel sklepu, rzemieślnik, inna osoba pracująca na własny rachunek 8 8 Właściciele, udziałowcy (całkowici lub częściowi) przedsiębiorstw 9 9 PRACA NA ETACIE Zatrudnieni na etacie specjaliści (zatrudnieni lekarze, prawnicy, architekci, księgowi) 10 10 Zarząd, główni dyrektorzy, wyższa kadra kierownicza (Dyrektor Naczelny, Dyrektor Generalny, inny dyr) 11 11

Średnia kadra kierownicza (kierownicy działów, zastępcy, młodszy kierownik, nauczyciele, inżynierowie) 12 12

Pracownicy niższego szczebla, pracujący głównie przy biurku 13 13 Pracownicy niższego szczebla, praca związana z podróżami (sprzedawcy, kierowcy, …) 14 14 Pracownicy niższego szczebla zatrudnieni w usługach (szpitalu, restauracji, policji, straży..) 15 15 Nadzór 16 16 Robotnik wykwalifikowany 17 17 Inni robotnicy niewykwalifikowani, pomoc domowa 18 18 NIGDY NIE PRACOWAŁ(A) ZAROBKOWO 19 D10. Czy może Pan(i) powiedzieć o sobie, że mieszka..? (ANK: odczytać)

1. Na obszarze wiejskim lub na wsi 2. W średnim lub małym mieście 9 – Nie wie / brak zdania(spontanicznie) 3. W dużym mieście 7 – Odmowa (spontanicznie)

|___|

D29. Chcielibyśmy także zapytać o dochód w Pana(i) gospodarstwie domowym, tak, aby móc dokonać analizy wyników badania w różnych typach gospodarstw domowych. Oto lista grup dochodów. Proszę podliczyć całkowite zarobki, wynagrodzenia MIESIĘCZNE wszystkich członków tego gospodarstwa domowego; wszystkie emerytury, świadczenia socjalne, dodatki na dzieci i inne przychody jak np. z czynszu itp. Oczywiście, ta Pana(i) odpowiedź jak i wszystkie inne udzielone w tym wywiadzie mają charakter poufny i nie będzie ich można powiązać z Pana(i) gospodarstwem domowym. Proszę o podanie numeru z listy z grupą dochodową, w której znajduje się Pana(i) gospodarstwo domowe przed opłaceniem podatków i innymi potrąceniami. (ANK: wręczyć kartę D29)

01 – B 02 – T 03 – P 04 – F

05 – E 06 – H 07 – L 08 – N

09 – R 10 – M 11 – S 12 – K

99 – nie wie/ brak zdania (spontanicznie) 77 – odmowa (spontanicznie) |___||___|

D3b. Jaki jest Pana(i) poziom wykształcenia? 1. Niepełne podstawowe 2. Podstawowe 3. Zasadnicze zawodowe 4. Średnie, niepełne wyższe (w tym licencjat) 9. Nie wie (spontanicznie) 5. Ukończone studia wyższe 7. Odmowa (spontanicznie)

|___|

D5a. Ile osób, włączając w to Pana(ią), wszystkich dorosłych i dzieci, żyje w tym gospodarstwie domowym? 99 - Nie wie / brak zdania (spontanicznie) 77- Odmowa (spontanicznie)

|___||___|

D8. Czy otrzymywał(a) lub otrzymuje Pan(i) wynagrodzenie bezpośrednio lub pośrednio z budżetu państwa, samorządu lub innej administracji publicznej?

1 – tak 9 – Nie wie / brak zdania(spontanicznie) 2 – nie 7 – Odmowa (spontanicznie)

|___|

14

D11.a. Czy uważa się Pan(i) za wyznawcę jakiejś religii? (ANK: Karta D11.a.) (ANK: JEŚLI TAK) Której? (ANK: wręczyć kartę – możliwa tylko JEDNA odpowiedź)

01 – Rzymsko-katolickiej 02 – Greko-katolickiej 03 – Protestanckiej 04 – Prawosławnej

05 – Judaizmu 06 – Mahometanizmu 07 – Buddyzmu 08 – Hinduizmu

09 – innej 10 – Żadnej, nie uważam się za wyznawcę jakiejkolwiek religii

99 – Nie wie / brak zdania (spontanicznie) 77 – Odmowa (spontanicznie)

|___||___| D11b. Czy poza ślubami i pogrzebami bierze Pan(i) udział w obrzędach religijnych kilka razy w tygodniu, raz w tygodniu, kilka razy w roku, raz w roku lub rzadziej, czy też nigdy? 1 – kilka razy w tygodniu (ANK.: możliwa tylko JEDNA odpowiedź) 2 – raz w tygodniu 3 – kilka razy w roku 4 – raz w roku lub rzadziej 9 – Nie wie / brak zdania (spontanicznie) 5 – nigdy 7 – Odmowa (spontanicznie)

|___|

To już wszystkie pytania. Bardzo dziękuję za poświęcenie mi czasu i uwagi.

DATA WYWIADU (miesiąc, dzień): |___|___| |___|___|

CZAS TRWANIA WYWIADU |___|___| minut

Nr legitymacji + nazwisko i imię ankietera

Celem sprawdzenia mojej pracy chciał(a)bym potwierdzić Pana(i) dane. (ANK.: Wypełnić poniższe punkty)

IMIĘ I NAZWISKO RESPONDENTA: ....................................................................................................................................

ADRES (ULICA, NR DOMU): ..................................................................................................................................................

MIASTO + KOD POCZTOWY: ................................................................................................................................................

TELEFON + TEL. KIERUNKOWY: ......................................................................................................................................... ADNOTACJE OSOBY SPRAWDZAJACEJ

IMIĘ I NAZWISKO KOORDYNATORA

ILOŚĆ BŁĘDÓW ZAUWAŻONYCH I POPRAWIONYCH PRZEZ KOORDYNATORA |___|___|

PODPIS OSOBY, KTÓRA DOKONAŁA SPRAWDZENIA W OŚRODKU KOORDYNATORSKIM

opinia publiczna w krajach kandydackich -...

Documents