ONKOLOJİ ECZACILIĞINA DOKTOR BAKIŞI

Dr. Evren Özdemir

Hacettepe ÜniversitesiKanser Enstitüsü

Ankara

05.04.2014

Akılcı İlaç Kullanımı İçin Sorumluluk Sahibi Taraflar

• Hekim• Eczacı • Hemşire• Diğer sağlık personeli• Hasta/ hasta yakını• Üretici• Düzenleyici Otorite• Diğer (Medya, Akademi vb.)

İlaç tedavisinde karşılaşılan sorunlar

Endikasyon:

• Endikasyon olduğu halde ilaç verilmemesi

• Endikasyon olmadan ilaç verilmesi (gereksiz tedavi)

Etkinlik:

• Endikasyona uygun ilaç seçilmemesi (yanlış ilaç)

• İlacın düşük dozda verilmesi (subtörepatik doz)

• İlacın uygun yoldan verilmemesi

• İlacın monitorize edilmemesi

İlaç tedavisinde karşılaşılan sorunlar

Güvenlik:

• Advers ilaç reaksiyonları

• Doz aşımı ve toksisite

• İlaç etkileşimleri

• İlacın uygun yoldan verilmemesi

• İlacın monitorize edilmemesi

Uyum:

• Hastanın ilacını hiç almaması veya uygun doz ve sürede almaması

Advers İlaç Olayları (Advers Drug Events)

• ABD’de hastanelere yatan her 100 hastanın 2-7’si, ayaktan hastanelere başvuran her 100 hastadan 3’ü advers ilaç etkisine (ADE) maruz kalmaktadır.

• Bunun sonucunda ABD’de her yıl 770.000 hastanın zarar gördüğü veya öldüğü tahmin edilmektedir.

• ABD’de Yoğun Bakım Ünitesi ekibine klinik eczacı dahil edilmesinin, önlenebilir advers ilaç olaylarını %66 oranında azalttığı gösterilmiştir.

İlaç tedavisinde sık görülen advers olaylar

• İlaca bağlı toksisiteler: – warfarin– anti-diyabetikler– NSAID– digoksin– anti-epileptikler

• İlaç tedavi izlemindeki yetersizlikler• Uygun olmayan doz• Hasta uyumu• İlaç etkileşimleri• Kontrendikasyonlar• Allerji

Klinik Eczacılık• Yoğun Bakım Üniteleri

• Onkoloji – Yataklı servis– Poliklinikler– Ayaktan Tedavi Ünitesi

• Kök Hücre Nakli Üniteleri– KİT Ünitesi– Poliklinik– Ayaktan Tedavi Ünitesi

• Diğer dallar

Klinik Eczacılık

Klinik Eczacılık

Klinik Eczacılık Uygulama Prensipleri

• Akılcı ilaç tedavisi

• Hasta eğitimi ve tedaviye uyumu

• İlaç danışmanlık hizmeti

• İlaç tedavi izlemi

• İlaç etkileşimlerinin izlemi

• Advers olayların izlemi

• Farmakovijilans

• Farmakoekonomi

• Multidisipliner yaklaşım

Klinik Eczacının Rolü

• Hasta ilaç öyküsünün alınması ve ilaç listesinin gözden geçirilmesi

• İlaç isteminin gözden geçirilmesi

• İlaçların güvenli ve rasyonel kullanımının hastaya anlatılması

• Hastanın ilacını uygun (tedavi edici) doz ve sürede aldığının izlenmesi

Klinik Eczacının Rolü

• Advers ilaç reaksiyonlarının izlenmesi

• İlaç etkileşimlerinin izlenmesi

• Günlük hekim vizitlerine katılım

• Servis ekibine hasta kabulü ve taburculuğu esnasında tavsiyelerde bulunulması

• Eczacılık hizmetlerinde dönüşüm

– ilaç-odaklı hasta-odaklı

• Onkoloji klinik eczacılığı gelişimi– Sitotoksik karışımlar için merkezi servisler– Standart istem formu oluşturulması– Sitotoksik ilaç kullanımında güvenliğin artırılması– Doz hatalarını azaltmak

Onkoloji-Klinik Eczacılık

Onkoloji-Klinik Eczacılık

• Tedavi planının koordinasyonu

• Direkt hasta bakımı

• Eğitim aktiviteleri

• Akılcı ilaç tedavisi

• İlaç danışmanlık hizmeti

• İlaç tedavi izlemi

• Advers olayların izlemi

• Multidisipliner yaklaşım

• Hastaya ait bilgilerin değerlendirilmesi• Hastanın evde kullandığı ilaçların tespit edilmesi • Alternatif tıp uygulamalarının tespiti ve değerlendirilmesi• Hastanın mevcut ilaçlarının değerlendirilmesi:

–Allerji – İlaç etkileşimi–Duplikasyon–Endikasyon olmaksızın ilaç kullanımı–Yan etki/toksisite– Terapötik ilaç izlemi–Hasta uyumu

• Hastanın ilaç listesinin oluşturulması ve takibi

Onkoloji-Klinik Eczacının Rolü

• Kemoterapi planının koordinasyonu

• Kemoterapi istem formlarının oluşturulması ve güncellenmesi

• Kemoterapi isteminin gözden geçirilmesi

• Kemoterapi öncesi hasta ve hasta yakınlarının kemoterapi, diğer ilaçlar ve yan etkileri hakkında bilgilendirilmesi, tedavi için konsent alınması

• İlaçların güvenli ve rasyonel kullanımının hasta ve hasta yakınlarına anlatılması

Onkoloji-Klinik Eczacının Rolü

• Hastanın vücut yüzey alanının tespit edilmesi ve kemoterapi doz uygunluğunun kontrolü

• Laboratuvar sonuçlarının gözden geçirilmesi, gerektiğinde

ilaç doz değişiklikleri

• Kemoterapinin hazırlanması ve güvenlik kontrolleri

• Uygun ilaç uygulama yolunun belirlenmesi

• Kemoterapiye bağlı yan etki ve toksisite açısından hastanın izlenmesi

Onkoloji-Klinik Eczacının Rolü

Onkoloji-Klinik Eczacının Rolü• Toksisitelerin önlenmesi ve giderilmesi, gerektiğinde ilaç

törapötik düzey izlemi

• Protokole göre uygun destekleyici tedavinin (beslenme, ağrı, bulantı, kusma, mukozit gibi şikayetlere karşı) sağlanması

• Hastanın ilacını uygun doz ve sürede aldığının izlenmesi

• Advers ilaç reaksiyonlarının izlenmesi

• İlaç etkileşimlerinin izlenmesi

• Tedavi etkinliğinin izlenmesi

Onkoloji-Klinik Eczacının Rolü• Tüm sağlık personeline ilaçlar konusunda danışmanlık

yapılması

• Günlük hekim vizitlerine katılım

• Servis ekibine hasta kabulü sonrası ve taburculuğu esnasında tavsiyelerde bulunulması

• Taburcu olan hastalara ilaçların kullanımı ve reçetesiz kullanılan ilaçlar hakkında bilgi verilmesi

• Hastanın tedaviye uyumunun arttırılması

Onkoloji-Klinik Eczacının Rolü

• Kanser veya kanser tedavisi nedeniyle ortaya çıkan semptomlara yönelik destekleyici bakım hizmeti

• Ağrı

• Nöropati

• Bulantı ve kusma

• Miyelosupresyon

• Allerji

• Spesifik ilaç toksisiteleri

• Diğer

İdeal Sağlık Ekibi• Akademisyen, Hekim– Klinik Fellow

– Asistan doktor

– Doktor Asistanı (physician assistant)

• Hemşire– Pratisyen hemşire (advanced nurse practitioner)

• Klinik eczacı

• Diyetisyen

• Psikolog

• Sosyal Hizmetli

• Fizyoterapist

• Diğer sağlık personeli (sekreter, hizmetli)

Teşekkürler