onderwijs en kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein...

103
Begroting 2020 Meerjarenraming 2021-2023

Upload: others

Post on 03-Jul-2020

4 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Begroting

2020 Meerjarenraming

2021-2023

Page 2: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000
Page 3: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Inhoudsopgave

1. Inleiding ___________________________________________________________________________ 5

2. Financieel meerjarenperspectief 2020-2023 ______________________________________________ 7

3. Programma’s ______________________________________________________________________ 11

Programma 1 Veilige, aantrekkelijke woonomgeving _______________________________________________ 11

Programma 2 Zorgen voor elkaar _______________________________________________________________ 21

Programma 3 Verduurzamen __________________________________________________________________ 27

Programma 4 Leren, werken en ondernemen _____________________________________________________ 33

Programma 5 Ontspannen _____________________________________________________________________ 39

Programma 6 Bestuur en organisatie ____________________________________________________________ 43

4. Paragrafen ________________________________________________________________________ 47

1. § Lokale heffingen _________________________________________________________________________ 48

2. § Weerstandsvermogen en risicobeheersing ____________________________________________________ 55

3. § Onderhoud Kapitaalgoederen ______________________________________________________________ 61

4. § Financiering _____________________________________________________________________________ 66

5. § Bedrijfsvoering __________________________________________________________________________ 71

6. § Verbonden partijen _______________________________________________________________________ 72

7. § Grondbeleid _____________________________________________________________________________ 84

5. Financiële begroting ________________________________________________________________ 87

Uitgangspunten meerjarenramingen ____________________________________________________________ 87

Overzicht van baten en lasten __________________________________________________________________ 88

Toelichting op het overzicht van baten en lasten ___________________________________________________ 89

Meerjarenbalans en EMU saldo ________________________________________________________________ 92

Incidentele baten en lasten ____________________________________________________________________ 93

Subsidiestaat _______________________________________________________________________________ 94

Staat van reserves en voorzieningen _____________________________________________________________ 95

Investeringen _______________________________________________________________________________ 96

Taakvelden per programma ____________________________________________________________________ 98

Specificatie Realistisch Begroten _______________________________________________________________ 100

6. Raadsbesluit _____________________________________________________________________ 102

Page 4: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000
Page 5: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Inleiding

5

1. Inleiding Afgelopen tijd zijn de uitdagende financiële ontwikkelingen van de gemeente Barendrecht veelvuldig onderwerp van gesprek geweest. We hechten in Barendrecht belang aan een financieel sluitende begroting. Zoals aangegeven in het coalitieakkoord hebben een gezonde financiële huishouding in combinatie met ambities en gezond realisme prioriteit op het gebied van financiën; kortom ons huishoudboekje moet op orde zijn. Bij de Voorjaarsnota 2020 was er sprake van een meerjarig tekort voor de jaren 2020-2023. Daarom hebben we u voorstellen gepresenteerd om dat tekort te dichten. Bij vaststelling van de Voorjaarsnota 2020 was het meerjarenperspectief na de ingediende amendementen en taakstellende bezuinigingen sluitend. Inmiddels zijn we door de tijd ingehaald en hebben we wederom een forse financiële uitdaging voor de begroting 2020. Het meerjarig tekort is inmiddels, ondanks de maatregelen die we hebben genomen bij de Voorjaarsnota 2020, opgelopen naar circa € 2,4 mio. Dit tekort heeft geleid tot een noodzakelijke heroverweging van onze ambities, prioriteiten en mogelijkheden. We zien dat de taken voor de gemeente blijven toenemen, terwijl de inkomsten van het Rijk onzeker blijven. Het aantal (wettelijke) taken is hoog, de bewegingsruimte om dit grote tekort te dekken is daardoor zeer klein. Tegelijkertijd willen we de hoge kwaliteit van de voorzieningen in Barendrecht behouden. We willen blijven investeren in zorg, duurzaamheid en veiligheid. En we willen mensen die weinig te besteden hebben zoveel mogelijk ontzien. Om dit te realiseren, is het nodig om keuzes te maken. Keuzes die niet altijd even makkelijk zijn, maar wel onoverkomelijk als we willen voorkomen dat we openbare voorzieningen kwijtraken. Voorzieningen waarin de afgelopen jaren veel is geïnvesteerd en die van grote waarde zijn voor de samenleving. Separaat aan deze begroting bieden we u een dekkingsplan aan. Dit dekkingsplan gaat in op de maatregelen die we voorstellen om tot een meerjarig sluitende begroting te komen. De flexibiliteit van de begroting, en daarmee de ruimte voor ambities, is ook na effectuering van het dekkingsplan beperkt. En dat terwijl er ook aankomende jaren veel opgaven op de gemeente Barendrecht afkomen. Bij het maken van plannen voor de toekomst vereist dit creativiteit en het maken van keuzes. Financiële beschouwingen De begroting is een verplicht document en maakt onderdeel uit van de planning & control cyclus van de gemeente. Dit stuk maakt de richting en keuzes van de gemeente inzichtelijk. De planning & controlcyclus bestaat uit een aantal documenten waarmee de raad haar kaderstellende en controlerende rol kan vervullen. Vooraf kaderstellend met de begroting en achteraf controlerend met de tussenrapportages en de jaarrekening. De gemeenteraad heeft in juli 2019 de Voorjaarsnota 2020 (inclusief de 1e tussenrapportage 2019) vastgesteld. Hierin staat de financiële uitgangspositie van de gemeente, mede op basis van de meicirculaire van het ministerie van BZK. Een belangrijk punt van aandacht de komende tijd blijft in hoeverre de gemeente in staat is de door het Rijk opgelegde bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. Andere belangrijke ontwikkelingen die onze aandacht vragen zijn de voorbereidingen op de invoering van de Omgevingswet en de risicobeheersing van de verbonden partijen. Opbouw van de begroting en leeswijzer De begroting bestaat uit een beleidsbegroting (of ook wel programmabegroting) en een financiële begroting. De beleidsbegroting is op haar beurt opgebouwd uit programma’s (het programmaplan) en zeven paragrafen. De financiële begroting bevat primair een totaaloverzicht van baten en lasten en geeft in meerdere overzichten een uiteenzetting van de financiële positie. Deze begroting begint met het financieel meerjarenperspectief 2020-2023. Uitgangspunt is de Voorjaarsnota 2020, inclusief de meicirculaire 2019. Daarna zijn de mutaties uit de 2

e Tussenrapportage 2019 opgenomen en de mutaties na

de Voorjaarsnota 2020. De begroting is ingedeeld in zes programma’s. Hierin zijn alle samenhangende activiteiten binnen een beleidsterrein bij elkaar gebracht, waarbij per programma wordt ingegaan op de doelstelling, de belangrijkste ontwikkelingen en de beleidsvoornemens binnen het betreffende programma. Beleidsmatig wordt dit afgesloten met een overzicht van de verplichte beleidsindicatoren.

Page 6: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Inleiding

6

Als laatste treft u per programma het overzicht van de lasten en baten aan. Hierin zijn de cijfers uit 2019 (stand na 1e

tussenrapportage) en begroting 2020 t/m 2023 opgenomen. Hiermee krijgt u inzicht wat het desbetreffende programma kost. Daarna zijn de verplicht voorgeschreven paragrafen opgenomen. Een paragraaf geeft een dwarsdoorsnede van de begroting vanuit een bepaald perspectief over alle programma’s heen. De begroting bevat de volgende paragrafen:

1. § Lokale Heffingen; 2. §Weerstandsvermogen en risicobeheersing; 3. § Onderhoud Kapitaalgoederen; 4. § Financiering; 5. § Bedrijfsvoering; 6. § Verbonden Partijen; 7. § Grondbeleid;

In de financiële begroting is tot slot een aantal overzichten opgenomen, te weten: het overzicht van baten en lasten, uitgangspunten meerjarenramingen, meerjarenbalans, EMU-saldo, algemene dekkingsmiddelen, incidentele baten en lasten, staat van reserves en voorzieningen, subsidiestaat, investeringen, taakvelden per programma en de ombuigingsvoorstellen.

Page 7: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Financieel meerjarenperspectief 2020-2023

7

2. Financieel meerjarenperspectief 2020-2023 Het financieel meerjarenperspectief na de Voorjaarsnota 2020 ziet er als volgt uit:

2020 2021 2022 2023

Saldo Primitieve Begroting 2019 -310.900 -1.236.100 -1.350.400 -1.350.400

overschot overschot overschot overschot

Septembercirculaire 2018 -6.000 106.000 46.000 46.000

Amendement begroting 2019 Agenda Jeugd / Motie Jongerenraad -90.000 -90.000 -90.000 -90.000

Amendement begroting 2019 Kijk op Welzijn -185.400 -185.400 -185.400 -185.400

1e Begrotingswijziging 2019 -281.400 -169.400 -229.400 -229.400

Saldo na 1e Begrotingswijziging 2019 -592.300 -1.405.500 -1.579.800 -1.579.800

overschot overschot overschot overschot

Strategische Personeels Planning 219.800

Strategische Personeels Planning dekken uit algemene reserve -219.800

Overige mutaties 1e Tussenrapportage 2019 1.616.000 1.423.000 1.415.400 1.450.800

Mutaties 1e Tussenrapportage 2019 1.616.000 1.423.000 1.415.400 1.450.800

Saldo na 1e Tussenrapportage 2019 1.023.700 17.500 -164.400 -129.000

tekort tekort overschot overschot

Voorjaarsnota 2020

A Campagne woning- en autoinbraken 15.000 15.000 15.000 15.000

B Lokaal Veiligheidsarrangement NS Station 40.000 40.000 40.000 40.000

C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

D Ondersteuning statushouders 50.000 50.000 50.000 50.000

D1 Revenuen ondersteuning statushouders -15.000 -30.000 -30.000 -30.000

E 1 extra FTE BOA 60.000 60.000 60.000 60.000

F Masterplan Stationsomgeving 150.000

G Betere OV-verbinding tussen oost- en West Barendrecht 125.000 125.000 125.000

H Visiedocument stationsgebied 51.300 51.300

I Verbeteren parkeermogelijkheden fietsen 25.000 25.000

J Oude dorp toekomstvisie 16.000

J1 Oude dorp toekomstvisie uit algemene reserve -16.000

K Lokale energietransitie 95.000 135.000 70.000 70.000

L Aanpassingen grondstoffenbank en circulaire economie 60.000 50.000

M Overname en herinrichting wegen Waterschap Hollandse Delta 100.000

N Ontwikkelen omgeving Bruggenhoofd inclusief Trimbaan 50.000

O Training cultureel ondernemerschap 30.000

P Akkoord tegen eenzaamheid 25.000

P1 Akkoord tegen eenzaamheid uit algemene reserve -25.000

ZA Bibliotheek Carnisselande 138.600 138.600 138.600 138.600

ZB Noldijk fietsvriendelijker maken 25.000

ZC Afstemmen communicatiekanalen op Barendrechtse samenleving 25.000

ZC1 Communicatiekanalen uit algemene reserve -25.000

ZD Kindpakket in natura 144.000 144.000 144.000 144.000

ZE Innovatieve startups PM PM PM PM

ZF Inzet samen bereikbaar 25.000 25.000 25.000 25.000

Collegeprogramma 577.600 1.193.900 788.900 687.600

Page 8: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Financieel meerjarenperspectief 2020-2023

8

Het meerjarenperspectief na het amendement Voorjaarsnota 2020 en de meicirculaire 2019 was structureel sluitend, zoals hierboven te zien is (1). Hierin was voor een bedrag van ca. € 600.000 voor bezuinigingen voor het Domein Maatschappij en overige bezuinigingen opgenomen. Voor het startsaldo van de begroting zijn deze taakstellingen niet meegenomen omdat voor de bezuiningen separate voorstellen volgen. Het meerjarenperspectief exclusief deze taakstellingen is dan een structureel tekort van ca. € 600.000 (2).

2020 2021 2022 2023

R Politie/veiligheidspost Maasstraat 75.000 60.000 60.000 60.000

R1 Verkoop pand Maasstraat

S 2e Veiligheidspost Maasstraat -118.000 5.900 5.900 5.900

T Structureel deel Fundament Maatschappij 476.000 476.000 476.000 476.000

U Voortzetting taken WABO 28.200 28.200 28.200 28.200

V Aanvragen BAR begroting

W Vervanging verkeerslichten Kilweg -A29-Middelweg (€ 555.000 in 2020) 46.200 46.200 46.200

X Vervanging dam Voordijk-Carnisseweg (€ 124.000 in 2020) 12.400 12.400 12.400

Y Lift Middenbaan (€ 100.000 in 2021) 5.000 5.000

Z Kijk op Welzijn 35.000 35.000 35.000 35.000

Z1/AA/AA1 Preventief Jeugdbeleid 200.000 200.000 200.000 200.000

AB Uitvoeringslasten jeugdraad 15.100 15.100 15.100 15.100

ZG Cultureel Centrum Het Kruispunt 111.300 111.300 111.300 111.300

Overige mutaties 822.600 990.100 995.100 995.100

Mutaties Voorjaarsnota 2020 1.400.200 2.184.000 1.784.000 1.682.700

Saldo na Voorjaarsnota 2020 2.423.900 2.201.500 1.619.600 1.553.700

tekort tekort tekort tekort

Dekkingsvoorstellen

Inzet IBP -499.000 -899.000 -1.396.000 -1.396.000

Realistisch begroten -1.255.300 -1.255.300 -1.255.300 -1.255.300

Bezuiniging Domein Maatschappij -250.000 -250.000 -250.000 -250.000

Overige bezuinigingen -355.000 -380.000 -445.000 -395.000

Totaal Dekkingsvoorstellen -2.359.300 -2.784.300 -3.346.300 -3.296.300

Saldo na Dekkingsvoorstellen 64.600 -582.800 -1.726.700 -1.742.600

tekort overschot overschot overschot

Ruimte onder BCF plafond terugdraaien 960.000 960.000 960.000 960.000

Meicirculaire 2019 -1.034.000 -381.000 762.000 778.000

1 Saldo na BCF correctie Meicirculaire 2019 -9.400 -3.800 -4.700 -4.600

overschot overschot overschot overschot

Bezuiniging Domein Maatschappij 250.000 250.000 250.000 250.000

Overige bezuinigingen 355.000 380.000 445.000 395.000

2 Startsaldo Begroting 2020 595.600 626.200 690.300 640.400

tekort tekort tekort tekort

2020 2021 2022 2023

Structurele mutaties 2e Turap 2019

Doelgroepenvervoer 624.300 624.300 624.300 624.300

Herijking budgetten vastgoed -19.000 -38.000 -38.000 -16.500

Lokale jeugdhulp ZIN 300.000 300.000 300.000 300.000

Innovatieve startups 25.000 25.000 25.000 25.000

Planmatig onderhoud openbare verlichting 11.100 11.100 11.100 11.100

Structurele mutaties 2e Turap 2019 941.400 922.400 922.400 943.900

Page 9: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Financieel meerjarenperspectief 2020-2023

9

Na de Voorjaarsnota 2020 zijn de structurele mutaties van de 2

e Tussenrapportage 2019 opgenomen met een nadeel van

ca. € 900.000. Deze zijn toegelicht in de 2e Tussenrapportage die gelijktijdig met de begroting 2020 behandeld wordt.

Daarnaast is ook een aantal mutaties meegenomen na de Voorjaarsnota 2020 (nrs. 3 t/m 11). Deze worden hierna toegelicht. 3. Afschrijvingslasten investeringen Na vaststelling van de Voorjaarsnota 2020 zijn de investeringen t/m de 2

e Tussenrapportage 2019 doorgerekend en de

mutaties op de afschrijvingen verwerkt in de begroting. Doordat investeringen doorgeschoven zijn en een deel is afgeraamd, vallen de afschrijvingen lager uit.

2020 2021 2022 2023

Afschrijvingslasten investeringen - € 232.300 - € 189.400 - € 186.900 - € 181.000

4. Rente langlopende leningen De rentelasten voor langlopende leningen kunnen structureel met € 247.000 verlaagd worden, met name door een lager rentepercentage.

2020 2021 2022 2023

Rente langlopende leningen - € 247.000 - € 247.000 - € 247.000 - € 2 47.000

5. Personeelslasten gemeente Barendrecht 6. Cao gemeenten (GR BAR) Op 28 juni 2019 hebben de VNG en vakbonden een principeakkoord gesloten over de nieuwe Cao Gemeenten 2019-2020 dat op 12 september bekrachtigd is. Het akkoord met financiële consequenties zijn de salarisontwikkeling (1 oktober 2019 3,25%, 1 januari 2020 1%, 1 juli 2020 1%, 1 oktober 2020 1%), een éénmalige uitkering van € 750 op 1 oktober 2019, een tegemoetkoming in de ziektekostenverzekering van € 168 of € 296 bruto en een werkgeversbijdrage aan de vakbonden van € 21,04 per FTE vanaf 1 januari 2020.

2020 2021 2022 2023

Personeelslasten gemeente Barendrecht € 118.900 € 118.900 € 118.900 € 118.900

Cao gemeenten (GR BAR) € 1.144.400 € 1.223.100 € 1.223.100 € 1.223.100

7. Bijdragen Gemeenschappelijke Regelingen Op basis van de begrotingen 2020 moeten de bijdragen aan de Gemeenschappelijke Regelingen verhoogd worden. Het betreft de volgende regelingen:

Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond (VRR) € 93.700;

Milieudienst Rijnmond (DCMR) € 20.800;

Gemeentelijke Gezondheidsdienst Rotterdam-Rijnmond (GGD) € 12.600;

Natuur- en recreatieschap IJsselmonde (NRIJ) € 11.400;

Metropoolregio Rotterdam-Den Haag (MRDH) € 5.000;

Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) € 4.100.

2020 2021 2022 2023

Mutaties na Voorjaarsnota 2020

3 Afschrijvingslasten investeringen -232.300 -189.400 -186.900 -181.000

4 Rente langlopende leningen -247.000 -247.000 -247.000 -247.000

5 Personeelslasten gemeente Barendrecht 118.900 118.900 118.900 118.900

6 CAO Gemeenten (GR BAR) 1.144.400 1.223.100 1.223.100 1.223.100

7 Bijdragen Gemeenschappelijke Regelingen 147.600 147.600 147.600 147.600

8 Opbrengst OZB -205.900 -205.900 -205.900 -205.900

9 Begroting 2020 GR BAR 91.500 91.500 91.500 91.500

10 Preventief Jeugdbeleid -200.000

11 Doorstroomregeling 22.500 22.500 22.500

Septembercirculaire 2019 PM PM PM PM

Mutaties na Voorjaarsnota 2020 839.700 961.300 963.800 747.200

Saldo Begroting 2020-2023 2.376.700 2.509.900 2.576.500 2.331.500

tekort tekort tekort tekort

Page 10: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Financieel meerjarenperspectief 2020-2023

10

Aanvullend op de Gemeenschappelijke Regeling VRR. In de Voorjaarsnota 2020 was de bijdrage aan de VRR verhoogd met € 110.000 als gevolg van indexering (€ 77.000) en een hogere inwonerbijdrage (€ 33.000) door het wegvallen van inkomsten bij de VRR van het Openbaar Meldings- systeem (OMS). In de begroting 2020 van de VRR waren nog niet de gevolgen van de nieuwe Cao Gemeenten meegenomen. Het gaat om een bedrag van € 93.700. De gemeentelijke bijdrage wordt dan € 2.296.600. In de begroting 2020 was een bijdrage van € 2.202.900 opgenomen.

2020 2021 2022 2023

Bijdragen Gemeenschappelijke Regelingen € 147.600 € 147.600 € 147.600 € 147.600

8. Opbrengst OZB De geraamde OZB-opbrengst wordt bepaald door de totale waarde van de onroerende zaken in het lopende belastingjaar te vermenigvuldigen met het tarief. Er wordt hierbij rekening gehouden met een geschatte waardeontwikkeling van de WOZ en areaaluitbreiding. Op basis van het patroon van de afgelopen jaren en de ontwikkelingen op de woningmarkt, is bijraming realistisch.

2020 2021 2022 2023

Opbrengst OZB - € 205.900 - € 205.900 - € 205.900 - € 205.900

9. Begroting 2020 GR BAR De Begroting 2020 van de GR BAR-organisatie is door de gemeente Barendrecht op 11 juni 2019 behandeld en via de zienswijze zijn geen opmerkingen gemaakt over de begroting. Op 9 juli 2019 is de Begroting 2020 van de GR BAR-organisatie vastgesteld door het Algemeen Bestuur met de volgende posten voor Barendrecht:

Indexatie € 38.000;

1 FTE Concern Control € 34.000;

Installatieverantwoordelijke medewerker € 7.800;

Arbo en vitaliteit medewerkers buitendienst € 7.000;

CO2 saving diesel € 4.700.

2020 2021 2022 2023

Begroting 2020 GR BAR € 91.500 € 91.500 € 91.500 € 91.500

10. Preventief jeugdbeleid De raad heeft op 2 juli 2019 de Visie en uitvoeringsagenda preventief jeugdbeleid Barendrecht 2020-2022 vastgesteld met een jaarlijks budget van € 230.000 voor de jaren 2020 t/m 2022. In de Voorjaarsnota 2020 zijn de ambities naar beneden gesteld en is het jaarlijkse budget met € 30.000 verlaagd. Voor 2023 was ook nog een bedrag van € 200.000 opgenomen in de Voorjaarsnota 2020 (zie Meerjarenperspectief/ mutaties Voorjaarsnota 2020, post Z1, AA, AA1). Dit wordt nu gecorrigeerd in de begroting.

2020 2021 2022 2023

Preventief jeugbeleid -€ 200.000

11. Doorstroomregeling In 2017 is de doorstroomregeling grote woningen van start gegaan voor een periode van drie jaar. Als 55-plussers vanuit een grote sociale eengezinshuurwoning naar een levensloopbestendig appartement doorstromen, krijgen zij een bijdrage van €1.000. De woningbouwcorporatie krijgt per verhuizing een bijdrage van €1.250. Daarvoor ‘ontzorgt’ zij voor een deel de 55-plussers. De woningbouwcorporatie zorgt er o.a. voor dat de 55-plussers met voorrang kunnen doorstromen. Deze actieve aanpak is nodig om te stimuleren dat 55-plussers gaan verhuizen. Door grote sociale eengezinshuurwoningen actief vrij te maken, komt er aanbod beschikbaar voor jongere huishoudens. Het gestelde maximum aantal van 10 vergoedingen per jaar voldoet aan de vraag: vanaf 2017 t/m medio 2019 zijn er in totaal circa 25 vergoedingen verstrekt. Op dit moment is er veel vraag naar deze regeling. Zodra de grootschalige nieuwbouw van sociale levensloopbestendige appartementen in en rond het centrum is afgerond, is de verwachting dat de vraag naar deze regeling minder groot zal worden. De komende jaren vindt er nog volop nieuwbouw plaats. Om die reden wordt voorgesteld om voor de jaren 2020, 2021 en 2022 een budget van €22.500 (10 vergoedingen per jaar) beschikbaar te stellen om de regeling te kunnen voortzetten.

2020 2021 2022 2023

Doorstroomregeling € 22.500 € 22.500 € 22.500

Page 11: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

11

Programma 1 Veilige, aantrekkelijke woonomgeving

3. Programma’s

Programma 1 Veilige, aantrekkelijke woonomgeving

Beschrijving Binnen het programma Veilige aantrekkelijke woonomgeving komen de activiteiten op het gebied van openbare orde en veiligheid, verkeer en vervoer, wonen en de buitenruimte aan de orde. Wat willen we bereiken? We maken Barendrecht veiliger;

Wonen voor iedereen;

We gaan fietsen en gebruik maken van het openbaar vervoer stimuleren;

We gaan voor een levendig en aantrekkelijk centrum;

De buitenruimte is op orde.

Page 12: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

12

Programma 1 Veilige, aantrekkelijke woonomgeving

Wat gaan we er voor doen?

We maken Barendrecht veiliger Activiteiten: 1. Tegengaan van ondermijnende activiteiten Het tegengaan van ondermijnende activiteiten, zoals drugscriminaliteit, hennepteelt en witwaspraktijken, is een actueel thema. In 2020 zetten wij onze aanpak van ondermijnende activiteiten onverminderd voort, samen met onze veiligheidspartners. De aanpak is zowel preventief als repressief van aard. Preventief zetten we in op het vergroten van het bewustzijn van onze medewerkers, bewoners en ondernemers. Het organiseren van voorlichtingsbijeenkomsten maakt hiervan onderdeel uit. Onze repressieve aanpak bestaat o.a. uit het integraal controleren van de bedrijventerreinen, horeca en het aanpakken van spookbewoning. Daarnaast heeft het veilingterrein onze specifieke aandacht. Wij voeren hier integrale acties uit waarbij vrachtwagens worden gecontroleerd op belading. Met de gezamenlijke aanpak krijgen we meer zicht op de activiteiten op de bedrijventerreinen en in de horeca en pakken we illegale activiteiten aan. 2. Inwoners en bedrijven informeren over veiligheidsrisico’s vervoer gevaarlijke stoffen Het streven van de nieuwe pilot omtrent risicocommunicatie over gemeentegrenzen heen is gericht op de overkoepeling van verschillende partijen, waarbij een samenwerking wordt geïnitieerd tussen gemeenten en de veiligheidsregio’s Zuid-Holland-Zuid en Rotterdam-Rijnmond. Het doel is bewustzijn creëren bij burgers en bedrijven over de veiligheidsrisico’s vervoer gevaarlijke stoffen. 3. Aanpak van cybercrime De gemeente zet in op het tijdig signaleren van cybercrime (awareness) om de gevolgen hiervan te minimaliseren. Naast het implementeren van technische maatregelen en het inrichten van processen en procedures worden informatiebijeenkomsten georganiseerd voor ondernemers voor het vergroten van het bewustzijn van cybercrime. In samenwerking met onze veiligheidspartners worden inwoners voorgelicht over de gevaren van cybercrime. Daarnaast informeren wij onze inwoners door gebruik te maken van De Blik op Barendrecht, social media en informatieverstrekking in de Veiligheidspost. Doel is het vergroten van awareness waardoor slachtofferschap van cybercriminaliteit verminderd. De gemeente blijft de kaders van de wet- en regelgeving ten aanzien van informatieveiligheid en privacybescherming volgen. 4. Meer BOA’s op straat In het collegeprogramma en de VJN 2020 is de wens opgenomen om het BOA-team uit te breiden met 1 FTE. We investeren hiermee in extra toezicht en handhaving op straat. Naast extra capaciteit zetten we de komende jaren in op het verder professionaliseren van de BOA’s. De BOA’s worden flexibeler en efficiënter ingezet en ingezet wanneer het nodig is. Dit betekent dat ook in de avonduren en weekenden BOA’s aanwezig zijn als hier aanleiding toe is. Verder zullen de BOA’s zich meer zichtbaar verplaatsen door gebruik te maken van verschillende vervoermiddelen. Tenslotte haken de BOA’s aan bij het actieplan Veilig en nemen ze deel aan integrale acties. 5. Buurtpreventie Buurtpreventie blijft voor ons een belangrijke partner in de aanpak van veiligheid en leefbaar. Door hen te betrekken bij acties, te investeren in trainingen en door in te zetten op een goede samenwerking met de politie willen wij buurtpreventie de komende jaren blijven steunen. Ook ondersteunen we hen door te helpen met het zoeken naar nieuwe leden. 6. 2

e Veiligheidspost Centrum

We combineren het politiebureau aan de Maasstraat met een tweede Veiligheidspost Centrum. Onze BOA’s maar ook onze veiligheidspartners zoals de VRR, Pak je kans, Lokaal zorgnetwerk (LZN), Halt, Nationale politie e.o. nemen deel aan dit nieuwe concept. Informatie en dienstverlening kunnen niet los worden gezien van elkaars netwerk. De Veiligheidspost is 10 dagdelen open voor vragen, informatie en deskundig advies op het gebied van Veiligheid. Er worden verschillende spreekuren (op afspraak) gehouden. Daarnaast is het mogelijk, op afspraak, aangifte te doen via een 3D aangifteloket. We zijn met de Veiligheidspost zichtbaar in de wijk en in verbinding met onze inwoners en partners. Doel is het realiseren van een (nog) veiliger woon en leefomgeving, het vergroten van het veiligheidsgevoel en de dienstverlening. 7. Aanpakken van diefstal In het collegeprogramma 2018-2022 gaat speciale aandacht uit naar het aanpakken van fietsendiefstallen, auto en woninginbraken. Doelstelling is dat deze misdrijven met 10% zijn gedaald in 2022. Daartoe worden samen met de politie,

Page 13: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

13

Programma 1 Veilige, aantrekkelijke woonomgeving

corporaties, buurtpreventie en andere veiligheidspartners diverse gerichte acties uitgevoerd om dit doel te behalen. Met overige acties wordt bij bewoners op het gebied van preventie bewustwording gecreëerd en gelijktijdig handelingsperspectief en veiligheidsadvies gegeven. Bijvoorbeeld de actie “Keyless entry een signaal tegen auto –inbraak” laat zien dat wij onmiddellijk reageren wanneer een nieuwe criminaliteitsvorm zich voordoet. We bezien of het extra toezicht van de Kuva, gericht op terugdringing van de fietsendiefstallen, gecontinueerd wordt of dat we een andere variant van extra toezicht kan worden ingezet. Denk aan fysiek langs de deuren of bewonersbijeenkomsten op straatniveau. Daarnaast maken we gebruik van social media en Blik op Barendrecht om awareness te vergroten. 8. Cameratoezicht We passen (flexibel) camerabewaking toe bij gemeentelijke eigendommen. Doel is het terugdringen van vandalisme, zich verplaatsende overlast en criminaliteitsvormen zoals fietsendiefstallen. Denk daarbij aan gemeentelijke eigendommen zoals scholen waar veel fietsen worden gestald. In samenspraak met onze partners bekijken we of, naast het gebruik van camerabewaking, ook de mogelijkheden om cameratoezicht in de openbare ruimte te vergroten. Doel is het veiligheidsgevoel te verhogen door het plaatsen van “extra ogen” in de vorm van camera’s op kwetsbare plaatsen. 9. Organiseren veiligheidsdag Aansluitend op het aanpakken van de high impact crimes/diefstallen is één van de meest zichtbare acties de Veiligheidsdag. De dag wordt gebruikt door de gemeente, (hulp)diensten & veiligheidspartners om zich te presenteren aan de bewoners van Barendrecht. Gelijktijdig is dit een laagdrempelige manier om bewoners van informatie te voorzien op vele gebieden, zoals: inbraakpreventie, brandpreventie, senioren en veiligheid. De Veiligheidsdag heeft een grote aantrekkingskracht voor jong en oud. Wel gaan we Veiligheidsdag kleinschaliger en meer gerichter organiseren op de belangrijkste thema’s zodat deze goed aansluit op de nieuwste trends en ontwikkelingen op Veiligheidsgebied. 10. Meer vuurwerkvrije zones Bij de algemene plaatselijke verordening Barendrecht 2016 heeft de burgemeester de bevoegdheid gekregen om gebieden aan te wijzen waar tijdens de jaarwisseling geen vuurwerk mag worden afgestoken ter voorkoming van gevaar, schade of overlast. De gebieden binnen onze gemeente die voor langere periode zijn aangewezen als vuurwerkvrije zones zijn vorig jaar uitgebreid. Met de aanwijzing van de vuurwerkvrije zones wordt schade aan winkels en openbare bezittingen en onevenredige overlast tegengegaan. We blijven de landelijke- en regionale ontwikkelingen omtrent de jaarwisseling volgen.

Wonen voor iedereen Activiteiten: 11. Meer betaalbare woningen voor jongeren en ontwikkeling stationsgebied Om aan de woonbehoefte van alle Barendrechters te voldoen, wordt zoveel mogelijk een mix van sociale, middeldure en duurdere woningen gerealiseerd in de nieuwbouw. Voor jongeren wordt onderzocht in hoeverre nieuwbouw van kleinere woonvormen een oplossing kan bieden. De ontwikkeling van het stationsgebied lijkt hiervoor bij uitstek geschikt. Binnen de bestaande sociale woningvoorraad wordt actief ingezet op doorstroming: dankzij de doorstroomregeling grote woningen kunnen ouderen met voorrang doorstromen naar levensloopbestendige appartementen, waardoor er woningen vrijkomen voor jongere huishoudens. 12. Meer sociale huurwoningen realiseren In het ‘Regioakkoord Nieuwe Woningmarktafspraken Regio Rotterdam 2018 - 2030’ staan twee scenario’s. Het referentiescenario geeft de lokale woonbehoefte weer. Het meer-evenwicht-scenario houdt daarnaast ook rekening met de herverdeling van 11.000 sociale woningen uit Rotterdam, Schiedam en Vlaardingen. In Barendrecht mag de sociale voorraad volgens het referentiescenario licht afnemen. De regio en provincie willen echter het meer-evenwicht-scenario volgen. Dat betekent dat de sociale voorraad in Barendrecht fors moet toenemen. Het is duidelijk dat het meer-evenwicht-scenario niet realistisch is. In overleg met een aantal lokale woningcorporaties kijkt de gemeente naar de mogelijkheden om te onderzoeken of en zo ja welke bijdrage aan de sociale opgave kan worden geleverd.

Page 14: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

14

Programma 1 Veilige, aantrekkelijke woonomgeving

We gaan fietsen en gebruik maken van het openbaar vervoer stimuleren Activiteiten: 13. Betere openbaar vervoer verbinding oost-west Om het OV-gebruik te stimuleren moeten de buslijnen goede en logische verbindingen vormen. Zowel binnen Barendrecht en richting omliggende bestemmingen. Binnen het OV-netwerk ontbreekt een goede verbinding tussen oost- en west-Barendrecht. Een oplossing hiervoor lijkt het omleiden van buslijn 183 via station Barendrecht. We gaan met RET en MRDH in gesprek om de mogelijkheden hiertoe te verkennen. Daarbij kijken we naar het totale netwerk van tram, bus en treinverbindingen. Dit draagt bij aan het vergroten van het gebruik van het openbaar vervoer in Barendrecht. 14. Buurtbus In september 2019 is de buurtbus in Barendrecht gaan rijden. De komst van tijdelijke bussen biedt een aanvulling op het reguliere openbaar vervoer in Barendrecht. We continueren onze inzet om de buurtbus in Barendrecht te laten rijden. Samen met de stichting is er regelmatig contact over mogelijke verbeterpunten en aandachtspunten. In 2020 verwachten we de instroom van nieuwe voertuigen voor de buurtbus. 15. Verbeteren stationsomgeving Samen met NS, ProRail, RET, Politie en het Openbaar Ministerie werken we aan een ‘schoon, heel en veilig’ station. Dit doen we vanuit het Lokaal Veiligheidsarrangement (LVA). Deze samenwerking dateert uit 2009, wordt iedere 4 jaar geëvalueerd. Indien gewenst continueren de betrokken partijen de samenwerking. Binnen het LVA worden verbeterpunten voor het station gerealiseerd, om daarmee het station aantrekkelijker te maken. Voorbeelden van projecten voor 2020 zijn:

renovatie van de fietstunnel;

opknappen van de beveiligde fietsenstalling;

herinrichting van de zijkant van het station en het voorplein;

uitbreiding van het fietsparkeren

Naast het verbeteren van de stationsomgeving is ook beheer, toezicht en handhaving in het LVA georganiseerd. Onderdeel hiervan zijn onder meer:

inzet van toezichthouders voor de beveiliging (via KUVA);

sociaal toezicht via bemensing van het fietsreparatiepunt en horecapunt;

het aanpakken/regisseren van wateroverlast d.m.v. constructieve verbeteringen in zowel afvoer hemelwater als beheer en onderhoud van de bestaande systemen waterafvoer

Deze projecten dragen bij aan een veilige stationsomgeving. De aanpak continueren we in 2020. 16. Oostkant van het station ontwikkelen Voor de oostzijde van het station stellen we een gebiedsvisie op. Voor de gemeente vormt dit document een aanjaag- en toetsingskader. De gebiedsvisie moet inspiratie bieden aan grondeigenaren om kwalitatieve ontwikkelingen op gang te brengen. De basis voor de gebiedsvisie is uitgewerkt in een Koersdocument. Hierin is de ontwikkelrichting van het gebied uitgewerkt. Het doel is om te komen tot een levendig en verbindend stationsgebied. Dat is zeker niet vanzelfsprekend. Bij het opstellen van de gebiedsvisie hebben we aandacht voor de bestaande bedrijven, het vrachtverkeer en de huidige identiteit van het gebied. Ook de sporenbundel levert mogelijk beperkingen qua externe veiligheid. 17. Opzeggen huur parkeerplaatsen bij de Bethelkerk De huur van parkeerplaatsen bij de Bethelkerk worden opgezegd. De parkeerplaatsen bij de Bethelkerk worden benut als overloop voor ondernemers van het Doormanplein en de Middenbaan. Het gebruik van de parkeerplaatsen is beperkt. 18. Voorbereidingskosten herinrichting 30 km zones In 2018 is een inventarisatie gemaakt van de verkeerskundige inrichting van alle erftoegangswegen in Barendrecht. Op basis van deze quick scan blijkt dat op diverse wegen aanpassingen noodzakelijk zijn om te voldoen aan de richtlijnen van duurzaam veilig. Via een motie van 6 maart 2018 heeft de raad verzocht om een voorstel voor de uitvoering van de aanpassingen. In 2019-2020 voorzien we de inventarisatie van een nadere kwaliteitsslag. De inventarisatie vullen we aan met de status van het onderhoud en de planning van andere projecten. Hiermee brengen we in beeld waar het mogelijk is om werk met werk te maken. 19. Verwijderen blokker Carnisseweg De Carnisseweg gaat in groot onderhoud vanwege rioleringswerkzaamheden. Riool wordt vervangen en van nieuw materiaal voorzien. Onderdeel van de werkzaamheden is een herinrichting. Hierbij gaat de blokker er uit, de weg wordt

Page 15: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

15

Programma 1 Veilige, aantrekkelijke woonomgeving

op een andere manier afgesloten. De weg wordt vormgegeven als doodlopende straat waarbij aan één zijde de aansluiting komt te vervallen. Het verwijderen van de blokker levert een jaarlijkse besparing op van ongeveer € 3.000 aan onderhoudskosten per jaar. 20. Inzet Samen Bereikbaar Samen met het werkgeversplatform Samen Bereikbaar zijn wij in 2017 gestart met beïnvloeding van de vraagkant van mobiliteit. Samen met werkgevers worden werknemers gestimuleerd om het aantal autoritten in de spits met 10% te verminderen. Samen Bereikbaar adviseert aangesloten werkgevers over de passende aanpak in hun organisatie. Deze inzet zorgt samen met de verbeteringen in het fiets en openbaar netwerk voor een goede bereikbaarheid en leefbaarheid. Beide onderwerpen zijn belangrijke speerpunten in het collegeprogramma. Komend jaar wordt de inzet van Samen Bereikbaar gecontinueerd. 21. Vervanging verkeerslichten Kilweg-A29-Middelweg De verkeerslichten op de kruisingen Kilweg – A29 – Middelweg zijn 18 jaar oud en naderen het einde van hun economische en technische levensduur. De leverancier van de verkeersregelinstallatie heeft aangegeven dat vanaf 1 januari 2020 het contract worden omgezet in een best-effort oplossing. Dit houdt voor ons in dat, zolang de voorraad reserveonderdelen strekt, wij geholpen worden bij hardware problemen. Uit oogpunt van de verkeersveiligheid vervangen we installatie in 2020. Gelijktijdig met deze vervanging passen we de verkeersonveilige aansluiting aan de oostkant van de A29 aan. In overleg met Rijkswaterstaat werken we een voorstel uit om de invoegstrook te verlengen. 22. Kosten investering 5 nieuwe fietsroutes In de mobiliteitsvisie is aangegeven wat de bestaande en ontbrekende fietsroutes zijn. In 2019-2020 onderzoeken we de mogelijkheden voor de volgende verbindingen:

Verbinding van de woningen langs de Gaatkens Plas naar het buitengebied (Koedood);

Verbeteren snelfietsroute F16 middels een route parallel aan het spoor richting Rotterdam;

Verbeteren fietsroutes Maasdam – Rotterdam Feijenoord en Oud-Beijerland – Rotterdam Zuid;

In het buitengebied onderzoeken we de volgende volwaardige recreatieve fietsverbindingen: o vanaf het Oude Maaspad naar de Achterzeedijk; o vanaf de 3e Barendrechtseweg en Tunnelpad; o tussen Oude Maaspad en Tunnelpad; o langs de Waal.

Naast dit onderzoek werken we de realisatie van de volgende verbindingen uit:

Fietspad langs Hamburg (westzijde). 23. Terugdringen CO2-uitstoot In de ‘Uitvoeringsagenda Bereikbaarheid 2016’ van de Metropoolregio Rotterdam Den Haag is de opgave gedefinieerd om de uitstoot van CO2 door het verkeerssysteem in 2025 te verminderen met 30% ten opzichte van 2015. Om deze opgave te realiseren werken we aan een actieplan met maatregelen om de uitstoot van CO2 te reduceren. Daarbij zoeken we nadrukkelijk de verbinding met maatregelen die een positieve bijdrage leveren aan bereikbaarheid, leefbaarheid en economie.

We gaan voor een levendig en aantrekkelijk Centrum Activiteiten: 24. Centrumaanpak

We werken verder aan het maken van een levendig en aantrekkelijk centrum van Barendrecht. Het moet een plek worden om te ontspannen, elkaar te ontmoeten, te winkelen en te wonen. Om dat te bereiken is het behoud van de verschillende culturele en maatschappelijk voorzieningen naast de winkels en de horeca van groot belang. Zo zijn er meerdere aanleidingen om het centrum te bezoeken. Dit blijkt ook uit het in 2018 uitgevoerde koopstromenonderzoek. 32% van de bezoeken aan het centrum bestaan uit combinatiebezoeken. In 2020 bereiden we de herinrichting van de buitenruimte van het Achterom voor. Uitvoering verwachten we in 2021. Bij de herinrichting is vergroening een belangrijk uitgangspunt. Dit maakt onze buitenruimte klimaatbestendig en aantrekkelijk en verbetert de ruimtelijke kwaliteit. Om extra kosten te besparen combineren we werkzaamheden met beheer en onderhoud. Het programma van eisen en het ontwerp komt door participatie tot stand. Marktpartijen kunnen de locaties voor woningbouw ontwikkelen. Ook daar maken we werk met werk en richten we “ons deel” van de buitenruimte in. De opbrengst van grondverkopen draagt bij aan de investeringen in de buitenruimte binnen de Centrumaanpak.

Page 16: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

16

Programma 1 Veilige, aantrekkelijke woonomgeving

Eind 2019/begin 2020 start Patrimonium met de sloop van de woningen aan de Mr Lohmanstraat en Albardastraat. Een belangrijke stap in de realisatie van 93 sociale levensbestendige huurappartementen door Patrimonium. Voor een goed toegankelijk centrum vanuit de wijk de Driehoek en het parkeergebied aan het Achterom is een lift naar de Middenbaan belangrijk. De aanwezige lift in de parkeergarage AH is onvoldoende en te ver weg voor de hele Middenbaan. Deze nieuwe lift nemen we mee in de uitwerking van de herinrichting. Deze noodzakelijk extra investering vloeit ook voort uit de ratificatie van het VN verdrag inzake de rechten van mensen met een handicap. De raad heeft daar in januari 2016 de motie 2016 – 004 over aangenomen. Hiervoor is een aanvullend budget van € 100.000 gevraagd in de Voorjaarsnota. Voor een schone, hele, veilige en aantrekkelijke buitenruimte is het nodig de opgangen/stegen naar de Middenbaan op te knappen. Deze krijgen dan dezelfde uitstraling als de Middenbaan. Een deel is van de gemeente, een ander deel is van de eigenaren. De wens is om deze in één keer op te knappen. De kosten zijn ca. € 10.000 per stuk. Het gaat om zeven opgangen. We vragen de eigenaren om een bijdrage van 50%. De BIZ centrum is een stichting waaraan alle ondernemers (groot en klein) een bijdrage van € 700 betalen. De stichting zet het budget in voor extra zaken bovenop schoon, heel en veilig, en voor promotie en evenementen. Er is structureel overleg tussen het BIZ bestuur en de wethouder Centrumaanpak. De gemeente draagt alleen bij voor haar panden aan het Onderlangs. In 1 daarvan is “de Huiskamer” gevestigd. 25. Realiseren nieuw Trefpunt We werken dit begrotingsjaar de keuze verder uit die de raad naar verwachting in december 2019 maakt over het onderbrengen van de activiteiten van De Baerne in ’t Trefpunt. Aanleiding voor dit voorstel is de motie ’t Trefpunt van 13 november 2018. De besturen van de Stichting Kunst Creatief Barendrecht, CultuurLocaal en de Harmonievereniging Barendrecht staan hier in beginsel positief tegenover. De uitwerking voeren we uit in samenwerking met voornoemde besturen. Uiteraard betrekken we daar ook de wensen van overige gebruikers van ’t Trefpunt bij. Het mogelijke plan voor een groter Trefpunt en de buitenruimte stemmen we af op de nieuwe inrichting van het Achterom/Mr. Lohmanstraat (I2). Het budget van € 6 miljoen is taakstellend; we houden oog voor besparingen. Door het uitwerken van de samenvoeging van functies verschuift het jaar van oplevering naar 2022. Bij de bespreking van het plan in de raad is bekend of het budget van € 6 miljoen december 2019 toereikend is of dat nog bij geraamd moet worden omdat het gebouw groter wordt door toevoeging van De Baerne functies. 26. Toekomstvisie Oude dorpskern Een toekomstbestendig Oude Dorpskern vraagt om een toekomstvisie op ons meest historische centrum. Zorgvuldigheid is hier het kernwoord, wat van waarde is willen we behouden, wat bijdraagt aan de instandhouding en verbetering van de kwaliteit van het Oude Dorp, willen we stimuleren. Dit betekent dat we verder kijken dan het Doormanplein. Deze toekomstvisie richt zich op het gehele Oude Dorp en zal in samenspraak met onze bewoners, ondernemers en partners worden opgepakt. Met de aanpak van deze brede visie voor de langere termijn, sorteren we voor op de Omgevingsvisie. Tegelijkertijd werken we samen aan concrete maatregelen op de korte termijn, om de leefbaarheid in het gebied te verbeteren. 27. Hart van Carnisselande Het programmaplan is de basis om binnen de verschillende domeinen te werken aan een bruisend, levendig centrum van Carnisselande. Het gaat met name om de verbinding tussen de gebieden Havenhoofd, Carnisse Veste en Middeldijkerplein. Dit kan door fysiek maatregelen, maar juist ook door het leggen van contacten en verbindingen. Het nieuwe concept de Biebaanzet; ’t Plein als huis van de samenleving is een functie die daar goed op aansluit. Een andere belangrijke gesprekspartner bij het realiseren van meer betrokkenheid en samenwerking in het gebied is Buurt Bestuurt. Deze bewoners zijn sinds 2018 actief. De Biebaanzet op het Middeldijkerplein zal als wijkhuis. In 2020 starten we met de uitvoering van de herinrichting buitenruimte Middeldijkerplein. Het ontwerp is met input van de bewoners tot stand gekomen. Met meer groen nabij de panden en meer kleur in de beplanting maken we het een prettige plek. Voor het Havenhoofd ontwikkelen we een inrichtingsplan in samenspraak met ondernemers en bewoners. Vooralsnog gaan we ervan uit dat de uitvoering daarvan past binnen het bestaande budget Hart van Carnisselande. Het platform dat is opgericht naar aanleiding van de pilot langere openingstijden terrassen wordt daar ook bij betrokken. In de wijk Havenkwartier, rondom het Havenhoofd werken we aan verlichting van de parkeerdruk door het langer bereikbaar houden van de parkeergarage. Dit doen we samen met de eigenaar van Carnisse Veste en de horeca en in overleg met de bewoners. Deze maatregel verlicht de huidige parkeerdruk in dit gebied.

Page 17: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

17

Programma 1 Veilige, aantrekkelijke woonomgeving

28. Evenementenbeleid Er wordt een nieuw evenementenbeleid opgesteld, het vorige beleid dateert nog uit 2009. Tezamen met het evenementenbeleid zal ook het subsidiebeleid voor evenementen aangepast gaan worden. Verder zijn verschillende organisatoren voornemens om op 5 mei 2020 (75 jaar vrijheid) 2020 festiviteiten te organiseren. Op het moment van schrijven wordt nog bekeken wat de mogelijkheden zijn vanuit subsidies om hier een bijdrage aan te leveren. In aanvulling op de gerealiseerde loketfunctie voor evenementen, het e-mailadres [email protected], zullen er ook duidelijke richtlijnen komen voor organisatoren. Deze richtlijnen zullen onderdeel uitmaken van het nieuwe evenementenbeleid.

Een goed onderhouden Barendrecht Activiteiten: 29. Buitenruimte anders onderhouden Nadat begin dit decennium door de economische crisis fors is bezuinigd op het beheer en onderhoud van de openbare ruimte is een paar jaar geleden een deel van deze bezuinigingen teruggedraaid. Toch zijn we nog niet tevreden over het onderhoudsniveau van onze mooie buitenruimte. Voor een deel komt dit omdat we gestopt zijn met chemische bestrijdingsmiddelen voor de onkruidbeheersing. De alternatieve bestrijding (stomen, borstelen en branden) heeft wel effect, maar toch minder dan we gewend zijn. De komende periode gaan we aan de slag met onderhoud op basis van een frequentiebestek. Dit betekent dat er vooraf een frequentie van de werkzaamheden wordt afgesproken. Er staat bijvoorbeeld in hoe vaak er gemaaid wordt. Soms wordt er ook een bewerkingspercentage genoemd. Bijvoorbeeld 50% van de bomen wordt gesnoeid in de afgesproken periode. Tot slot willen we aandacht geven aan verdere biodiversiteit, bijvoorbeeld door delen zo te maaien dat insecten, zoals bijen en vlinders meer kans krijgen. Dat het klimaat aan het veranderen is nu echt wel merkbaar. Met de extreme regenbuien van het voorjaar van 2018 en de daarop volgende droogte zijn we ons daarvan erg bewust geworden. Daar moeten we ons op aanpassen. De noodzaak van energietransitie, circulaire economie en klimaatadaptatie wordt daarmee alleen maar sterker. Om onze inwoners daarvan bewust te maken blijven we aandacht besteden aan de actie “Steenbreek”. Ook zullen we ons water- en rioolsysteem nog meer onder de loep nemen op basis van de stresstest. Barendrecht heeft een jeugdige bevolking. Voor de jongeren is het er prima wonen met veel ruimte, groen en onderwijsvoorzieningen. Ook is er veel speelaanleiding en is het speelniveau redelijk op peil. Toch zien we jongerenoverlast ontstaan. Dat kan niet geheel voorkomen worden, maar wel is duidelijk dat het aanbod aan speelvoorzieningen aangepast moet worden aan de stijgende leeftijdsgroep. 30. Wijkschouwen We vinden het heel belangrijk om benaderbaar te zijn voor onze inwoners. Daarom houden wij periodiek wijkspreekuren. Daarnaast hechten wij veel waarde aan een positieve beleving van de woonomgeving. In die zin zijn we overgestapt op frequentiebestekken, in plaats van de beeldbestekken. Verder stimuleren wij bewoners zo mogelijk meldingen openbare ruimte te doen wanneer het onderhoud niet in overeenstemming is met de verwachting. Ten aanzien van de wijkschouwen zouden wij graag de slag willen maken van de traditionele schouw naar een bewonersschouw. Tot die tijd houden wij periodiek, meestal op verzoek, wijkschouwen, al dan niet als aansluiting op het wijkspreekuur.

Page 18: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

18

Programma 1 Veilige, aantrekkelijke woonomgeving

Beleidsindicatoren Besluit Begroting en Verantwoording (BBV)

Nr. BBV Indicator Beschrijving indicator Begroting 2020 Begroting 2019

BD NL BD NL

1. Woonlasten éénpersoonshuishouden (bron: Coelo)

Het gemiddelde totaalbedrag in euro's per jaar dat een éénpersoonshuisouden betaalt aan woonlasten.

€558 (2019)

€669 (2019)

€515 (2018)

€649 (2018)

2. Woonlasten meerpersoonshuishouden (bron: Coelo)

Het gemiddelde totaalbedrag in euro's per jaar dat een meerpersoonshuisouden betaalt aan woonlasten.

€815 (2019)

€739 (2019)

€769 (2018)

€721 (2018)

3. WOZ-waarde woningen (bron: CBS)

De gemiddelde WOZ waarde van woningen in euro’s

€263.000 (2018)

€230.000 (2018)

€247.000 (2017)

€216.000 (2017)

4. Nieuwbouw woningen (bron: ABF)

Het aantal nieuwbouwwoningen, per 1.000 woningen.

10,1 (2016)

7,2 (2016)

10,1 (2016)

7,2 (2016)

5. Winkeldiefstal per 1.000 inwoners (bron: CBS)

Het aantal winkeldiefstallen per 1.000 inwoners.

0,7 (2018)

2,2 (2018)

0,7 (2017)

2,2 (2017)

6. Diefstal uit woning per 1.000 inwoners (bron: CBS)

Het aantal diefstallen uit woningen, per 1.000 inwoners.

2,3 (2018)

2,5 (2018)

3,4 (2017)

2,9 (2017)

7. Geweldsmisdrijven per 1.000 inwoners (bron: CBS)

Het aantal geweldsmisdrijven, per 1.000 inwoners. Voorbeelden van geweldsmisdrijven zijn seksuele misdrijven, levensdelicten zoals moord en doodslag en dood en lichamelijk letsel door schuld (bedreiging, mishandeling, etc.).

2,8 (2018)

4,8 (2018)

2,6 (2017)

5 (2017)

8. Vernieling en beschadiging per 1.000 inwoners (bron: CBS)

Het aantal vernielingen en beschadigingen, per 1.000 inwoners.

4,1 (2018)

5,4 (2018)

4,5 (2017)

4,8 (2017)

Page 19: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

19

Programma 1 Veilige, aantrekkelijke woonomgeving

Overzicht lasten en baten programma 1 Veilige, aantrekkelijke woonomgeving

Toelichting meerjarenbeeld Taakveld 1.1 crisisbeheersing en brandweer Vanaf 2020 zijn de lasten hoger vanwege een hogere bijdrage aan de Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond. Taakveld 1.2 openbare orde en veiligheid Het huidige ingehuurde BOA biketeam wordt, naar aanleiding van het plan van aanpak professionalisering BOA’s, omgezet naar een biketeam in dienst van de gemeente. Het budget van € 168.600 wordt daarom vanaf 2020 overgeheveld naar de GR BAR-organisatie. De lasten op het programma zijn hierdoor vanaf 2020 lager. Taakveld 2.1 verkeer en vervoer De toename van de lasten vanaf 2021 komt met name door de afschrijvingslasten van de investeringen voor rehabilitatie van wegen. Hiervoor is een jaarlijks investeringsbedrag van € 819.000 opgenomen. Daarnaast is in 2021 € 100.000 opgenomen voor de overname en herinrichting wegen van het Waterschap Hollandse Delta en € 50.000 voor het ontwikkelen van de omgeving bruggenhoofd inclusief trimbaan. Taakveld 2.5 Openbaar vervoer In 2021 is € 150.000 opgenomen voor het Masterplan Stationsomgeving, voor 2021 t/m 2023 jaarlijks € 125.000 voor een betere ov-verbinding tussen Oost- en West Barendrecht en voor 2021 en 2022 jaarlijks € 51.300 voor het visiedocument Stationsgebied.

taakveld lasten baten lasten baten lasten baten lasten baten lasten baten

0.3 beheer overige gebouwen en gronden 1.305.100 1.471.300 1.248.700 1.565.300 1.321.100 1.711.800 1.311.400 1.711.800 1.310.900 1.727.800

1.1 crisibeheersing en brandweer 2.183.300 0 2.381.100 0 2.381.000 0 2.381.800 0 2.382.300 0

1.2 openbare orde en veiligheid 1.321.300 46.700 1.217.800 46.700 1.215.700 46.700 1.227.800 46.700 1.235.400 46.700

2.1 verkeer en vervoer 6.206.500 305.400 6.625.500 434.400 7.114.100 433.400 7.098.800 433.400 7.117.000 432.400

2.2 parkeren 72.800 48.800 73.700 48.800 73.600 48.800 73.900 48.800 74.100 48.800

2.4 economische havens en waterwegen 523.600 0 555.400 0 562.800 0 570.600 0 578.200 0

2.5 openbaar vervoer 318.500 0 310.400 0 627.300 0 476.900 0 425.300 0

5.7 openbaar groen en (openlucht)recreatie 5.246.400 68.100 5.245.600 43.100 5.272.700 43.100 5.345.800 43.100 5.402.600 43.100

7.5 begraafplaatsen 611.400 453.700 623.700 463.700 621.300 463.700 626.000 463.700 628.300 463.700

8.1 ruimtelijke ordening 1.125.200 0 1.097.300 0 1.123.000 0 1.138.900 0 1.148.400 0

8.2 grondexploitatie 9.950.800 9.920.800 20.482.500 20.482.500 10.635.800 10.635.800 12.500.900 12.500.900 1.300.000 0

8.3 wonen en bouwen 1.173.700 683.500 1.008.900 683.500 1.006.200 683.500 1.018.700 683.500 1.004.000 683.500

totaal programma 1 Veilige, aantrekkelijke woonomgeving 30.038.600 12.998.300 40.870.600 23.768.000 31.954.600 14.066.800 33.771.500 15.931.900 22.606.500 3.446.000

2023

Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting

2019 2020 2021 2022

Page 20: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

20

Programma 1 Veilige, aantrekkelijke woonomgeving

Taakveld 8.2 grondexploitatie De lasten en baten zijn opgenomen op basis van de grondexploitaties die door de gemeenteraad vastgesteld zijn op 9 juli 2019. Taakveld 8.3 wonen en bouwen In 2019 is een incidenteel budget van € 138.000 opgenomen voor digitalisering bouwdossiers.

Page 21: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

21

Programma 2 Zorgen voor elkaar

Programma 2 Zorgen voor elkaar

Beschrijving Binnen het programma Zorgen voor elkaar komen de activiteiten op het gebied van Wmo, jeugd en participatie, vrijwilligers en volksgezondheid aan de orde. Wat willen we bereiken? We maken een succes van integraal werken binnen de Wmo, Jeugd en Participatie;

We zetten in op preventie en innovatie in de zorg;

Alle kinderen doen mee;

Aandacht voor vrijwilligers, mantelzorg, dementie en eenzaamheid;

Wat gaan we er voor doen?

We maken een succes van integraal werken binnen de Wmo, Jeugd en Participatie Activiteiten: 1. Eén gemeentelijke toegang voor meervoudige problematiek Dit betekent concreet dat onze professionals op het gebied van Jeugd, Wmo, Participatie en Inkomen samenwerken aan het begin en tijdens het proces van dienstverlening. Wanneer er sprake is van een meervoudige complexe problematiek waarbij meer regie vereist is worden er aparte zorgregisseurs ingezet om de dienstverlening aan onze inwoners te coördineren. Deze zorgregisseurs hebben als taak om zowel kwantitatief als kwalitatief toe te zien op de wijze waarop de dienstverlening wordt gegeven. 2. Verbeteren samenwerking met maatschappelijke partners, zorgveld en onderwijs

We onderhouden en optimaliseren de samenwerking met zorgaanbieders over te leveren hulp en ondersteuning in het wijkteam en de wijze van verantwoording over de ingezette hulp en ondersteuning en behaalde resultaten;

De aanbevelingen vanuit het verbeterplan inzet wijkteams worden uitgevoerd;

In Barendrecht zijn de eerste tekenen van de transformatie zichtbaar geworden. Dit doordat de inzet van ambulante, lokaal gecontracteerde jeugdhulp is toegenomen ten gunste van de inzet van specialistische jeugdhulp (gecontracteerd vanuit de Gemeenschappelijke Regeling Jeugdhulp Rijnmond). Deze trend willen we de komende jaren voortzetten.

Page 22: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

22

Programma 2 Zorgen voor elkaar

Samenwerking met onderwijs en bedrijfsleven is nodig om mensen die een mismatch hebben met de arbeidsmarkt die professionele vaardigheden te leren die nodig zijn om zelfstandig in de kosten van levensonderhoud te kunnen voorzien;

Samen met de betrokken partners (w.o. de samenwerkingsverbanden voor passend onderwijs en de wijkteams) wordt gekeken op welke manieren we thuiszitten kunnen voorkomen, of indien dan niet mogelijk is, niet langer dan 3 maanden kunnen laten duren. Voor kinderen die nu een vrijstelling hebben van de leerplicht wordt er gekeken (in een aantal pilots) welke mogelijkheden er zijn op het gebied van leerrecht. Hiervoor is een goede samenwerking nodig tussen onderwijs, het samenwerkingsverband, de gemeente en de wijkteams.

3. Aanpak voor personen met verward gedrag We analyseren en beschrijven onze bestaande lokale aanpak (via de wijkteams en het lokale zorgnetwerk) en zoeken hierbij aansluiting op de regionale aanpak via het Zorg- en Veiligheidshuis Rotterdam Rijnmond. We brengen in kaart welke knelpunten er zijn en hoe we die kunnen oplossen of verbeteren. De gevolgen van nieuwe wetgeving op het gebied van de gedwongen GGZ nemen we mee. Aan de hand van de knelpunten treden we waar nodig in gesprek met onze ketenpartners ter verbetering van de onderlinge samenwerking.

We zetten in op preventie en innovatie in de zorg Activiteiten: 4. Preventie en vroegsignalering In 2020 gaat het Preventief jeugdbeleid Barendrecht 2020-2022 van start (“Versterken en Voorkomen). Met dit beleid wordt gefocust op de volgende speerpunten: opvoedvragen- en problemen, (v)echtscheiding, school(ziekte)verzuim, schermgebruik, perfectionisme en faalangst, jeugdparticipatie, kwetsbare gezinnen, pesten en armoede. Het doel is dat alle kinderen en jongeren gezond en veilig kunnen opgroeien en daarbij de kans krijgen om hun talenten te ontwikkelen. Kansrijk, gezondheid en veiligheid versterken elkaar. Daarom wordt gelijktijdig ingezet op de ontwikkeling van deze drie domeinen. De gemeente neemt de inbreng van organisaties, kinderen, jongeren en hun ouders serieus en neemt de regie bij het inzetten op een duurzame en effectieve samenwerking tussen organisaties en gemeente. Per domein wordt een alliantie gevormd met een uitvoeringsprogramma, waarbij een heldere opdracht geformuleerd wordt, inclusief een financieel kader. 5. Innovatiefonds Sociaal Domein Het innovatiefonds sociaal domein beoogt innovatie/vernieuwende initiatieven op het snijvlak van zorg, welzijn en participatie te stimuleren en het steuntje in de rug te geven om in de praktijk te experimenteren. In 2019 presenteren we een raadsvoorstel, met als doel om in 2020 te kunnen starten met dit fonds. 6. Dekkend AED-netwerk Aan de hand van een motie uit 2018, is in september/oktober 2019 een besluit genomen om samen te gaan werken met HartslagNU (voormalig Hart veilig wonen), die een werkgroep AED organiseert. In 2020 wordt samen met inwoners, ondernemers en verenigingen hard gewerkt aan een dekkend 24/7 AED netwerk. Hierbij is het belangrijk dat men het belang ziet van de noodzaak van een dekkend AED netwerk. De gemeente financiert enkele AED’s, die noodzakelijk zijn en daarnaast gaat men zelf zorgen dat al bestaande AED voor iedereen en 24/7 toegankelijk zijn.

Alle kinderen doen mee Activiteiten: 7. Schoolmaatschappelijk werk In Barendrecht is er een SCP (schoolcontactpersoon) op elke school voor voortgezet onderwijs actief. Het aantal uren is, samen met de scholen, bepaald op basis van het aantal leerlingen. Voor het primair onderwijs is er nog geen extra ondersteuning. Bij de scholen wordt er geïnventariseerd in hoeverre er behoefte is aan de inzet van een SCP op school en hoe deze functie vormgegeven kan worden. 8. Jeugdeducatiefonds In het schooljaar 2019/2020 start het Jeugdeducatiefonds met het aanbieden van diensten en producten zodat op deelnemende scholen alle kinderen hun talenten maximaal kunnen ontwikkelen. Het certificeren van scholen wordt bekostigd vanuit de onderwijsachterstandsmiddelen in de vorm van co-financiering. De diensten en producten worden rechtstreeks in natura aan de scholen geleverd door het Jeugdeducatiefonds.

Page 23: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

23

Programma 2 Zorgen voor elkaar

9. Wachtlijsten in de jeugdzorg terugdringen Het Nederlands Jeugdinstituut (NJi) heeft een onderzoek uitgevoerd op verzoek van het ministerie van VWS. Volgens het instituut zijn er sinds de invoering van de Jeugdwet van ‘diverse kanten signalen gekomen dat er kinderen moeten wachten op de hulp die zij nodig hebben en dat er hier en daar sprake is van wachtlijsten.’ Wachttijden zijn een instrument om te prioriteren als we niet alle casuïstiek tegelijkertijd kunnen oppakken. Het uitgangspunt hierbij is dan dat urgente casuïstiek niet kan wachten. Om inwoners tijdiger en passender te kunnen helpen optimaliseren we de samenwerking met de jeugdgezondheidszorg, welzijnsorganisatie en Jeugdbescherming Rotterdam Rijnmond, zodat we op termijn de instroom bij de wijkteams beperken en we de uitstroom vanuit de wijkteams kunnen vergroten. Wij zetten zoveel mogelijk zorg in bij lokaal gecontracteerde zorgaanbieders die kortere wachttijden kennen. Wanneer passende jeugdhulp niet via het gecontracteerde zorgaanbod beschikbaar is wordt ingezet op een maatwerk oplossing die of via een PGB wordt ingezet of eenmalige overeenkomst met een zorgaanbieder die niet gecontracteerd is. 10. Woonplaatsbeginsel Het Rijk werkt toe naar de inwerkingtreding van de nieuwe definitie van het woonplaatsbeginsel per 1 januari 2021. Hiermee wordt het woonplaatsbeginsel vereenvoudigd. De wijziging heeft gevolgen voor de verdeling van de financiële middelen. We gaan onderzoeken wat de (financiële) gevolgen zijn van de invoering van de nieuwe definitie en we passen de administratieve processen daarop aan. 11. Kindpakket In 2020 realiseren we in samenwerking met maatschappelijke partners, ondernemers en onze inwoners een nieuw en aanvullend aanbod voor kinderen die leven in een gezin met een laag besteedbaar inkomen. Dit aanbod zal in natura-vorm worden aangeboden. Het Klijnsma budget is hiervoor beschikbaar.

Aandacht voor vrijwilligers, mantelzorg, dementie en eenzaamheid Activiteiten: 12. Akkoord tegen eenzaamheid Steeds meer mensen voelen zich eenzaam. Er zijn veel oorzaken van eenzaamheid. Sociale relaties die verloren gaan door gebeurtenissen, zoals overlijden van een dierbare, ziekte, echtscheiding, verlies van werk en inkomen en verhuizingen. Eenzaamheid kan een oorzaak zijn van ongezond gedrag, bijvoorbeeld gebruik van verslavende middelen. Eenzaamheid kent veel risicogroepen. Wij willen dat het aantal mensen dat zich eenzaam voelt neemt af en/of de mate waarin zij zich eenzaam voelen, daalt. Daarom gaat de gemeente een “coalitie tegen eenzaamheid” aan met zoveel mogelijk partijen uit de samenleving om eenzaamheid aan te pakken. In 2020 zullen concrete activiteiten worden ondernomen om het aantal eenzamen terug te dringen c.q. het eenzaamheidsgevoel bij mensen te verminderen. Eind 2019 wordt akkoord tegen de eenzaamheid getekend. 13. Aandacht voor vrijwilligers en mantelzorgers Mantelzorgers De behoefte aan mantelzorg neemt toe. Mensen worden steeds ouder en de zorgvraag en –kosten stijgen. Steeds vaker wordt een beroep gedaan op ondersteuning vanuit het eigen netwerk. Het blijven vinden en behouden van voldoende mantelzorgers is daarom een belangrijk vraagstuk. In lijn met het welzijnsbeleid zetten we de komende jaren in op bewustwording rondom en (h)erkenning van mantelzorgers. Wij vinden het belangrijk dat mantelzorgers zo nodig ondersteuning krijgen door professionals en indien nodig (tijdelijk) ontlast worden door inzet van respijtzorg. Samen met het maatschappelijk veld creëren we een vraaggericht (preventief) aanbod. Daarnaast krijgt het creëren van bewustwording rondom en het ondersteunen van jonge mantelzorgers onze specifieke aandacht. Het zorgen voor een naaste door jongeren mag hun ontwikkeling niet belemmeren. Het jongerenwerk speelt een belangrijk rol bij het vinden en ondersteunen van jonge mantelzorgers. Vrijwilligers In Barendrecht zijn veel vrijwilligers actief op allerlei gebied. Een groot en actief vrijwilligersbestand is van onschatbare waarde voor een vitale samenleving. Maar diezelfde (participatie)samenleving vraagt om meer vrijwilligersinzet en verlangt ook steeds meer van de vrijwilligers. Vrijwilligersorganisaties hebben steeds meer moeite met het vinden van nieuwe (en jonge) vrijwilligers. We zetten in op twee speerpunten, zoals opgenomen in het welzijnsbeleid:

1. het stimuleren en ondersteunen van het vrijwilligerswerk en vrijwilligersorganisaties en; 2. het stimuleren van jongeren om vrijwilligerswerk te gaan doen.

Deze speerpunten worden in 2020 samen met onze maatschappelijke partners verder uitgewerkt in concrete activiteiten.

Page 24: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

24

Programma 2 Zorgen voor elkaar

14. Herontwikkeling van Borgstede Verzorgings- en verpleeghuis Borgstede gaat vernieuwen, omdat Borgstede niet meer voldoet aan de eisen van deze tijd. Een vraagstuk waar Woonzorg Nederland samen met Laurens en in goed overleg met de gemeente een antwoord op geven. Gestreefd wordt naar een toekomstbestendige, betaalbare woonvoorziening voor senioren met een kleine tot grote zorgbehoefte. Bij de vernieuwing liggen met name rondom het huidige dienstencentrum kansen tot het maken van verbindingen voor en met de wijk. Hierbij kan worden gedacht aan het huisvesten van activiteiten van maatschappelijke partners of een buurtrestaurant. 15. Dementievriendelijk Barendrecht De Samenwerkingsovereenkomst Ketenzorg Dementie, ondertekend op 13 juni 2019, is de basis om samen met de ketenpartners de komen de jaren toe te werken naar zo een vriendelijk mogelijk samenleving in Barendrecht. Het gaat daarbij om vroegtijdige signalering door medewerkers van onder meer maatschappelijke organisaties, woningcorproaties, vrijwilligersorganisaties, thuiszorgorganisaties, de eerstelijnszorg en bewustwording bij mensen met (beginnende) dementie en hun directe omgeving. De partners hebben hiervoor een Meerjarenplan Dementie tot en met 2021 opgesteld. Speerpunten uit dit Meerjarenplan zijn:

1. Wachtlijstbeheer met als doel een centraal aanmeldpunt in te stellen voor mensen met dementie om een snelle koppeling tussen de vraag naar casemanagement en het aanbod van casemanagement te organiseren. De kosten zijn afhankelijk van het model waarvoor wordt gekozen;

2. Dementievriendelijke samenleving voor mensen met dementie waarin zij worden erkend en aanvaard zonder vooroordelen en taboes waardoor de levenskwaliteit verbetert. Ook het bereiken van erkenning voor de positie van de naasten van mensen met dementie en ondersteuning bij hun taak is hierbij het doel. De kosten hiervan dienen nog te worden onderzocht;

3. Zorgpad Dementie waarin de organisatie van de zorg en met name de afstemming van verantwoordelijkheden, wordt vastgelegd voor mensen met (een vermoeden van) dementie. Het zorgpad is een middel om samenhang en onderlinge afstemming in de zorg rond de patiënt te bereiken. De kosten hiervan dienen nog te worden onderzocht;

4. Technologie bij mensen met dementie thuis om hen langer veilig en verzorgd thuis te laten wonen. De kosten moeten nog worden onderzocht waarbij mogelijk andere financieringsbronnen kunnen worden gevonden;

5. Acute opvang waaronder crisis- en respijtzorg (geplande logeeropvang) waarover gezamenlijke afspraken met zorgaanbieders zullen worden gemaakt. Hierbij dient het gesprek met de zorgverzekeraar te worden aangegaan over de betaling van de kosten.

Voor alle hierboven genoemde punten geldt dat dat met de zorgverzekeraar in gesprek zal worden gegaan over een bijdrage in de kosten. 16. Sociale kaart Barendrecht In 2020 is de geactualiseerde sociale kaart Barendrecht operationeel. Deze sociale kaart is breed bekend binnen en buiten de organisatie. Daarnaast is de sociale kaart toegankelijk en bereikbaar voor iedereen. In 2020 wordt verder gekeken naar een mogelijke doorontwikkeling van de sociale kaart naar de wijkteams, waarbij buurtverbinders getraind en ondersteund worden. 17.Volksgezondheid De gemeente geeft samen met de GGD Rotterdam Rijnmond uitvoering aan het lokale gezondheidsbeleid. Naast de uitvoering van een aantal basistaken zoals het voorkomen van infectieziekten, medische milieukundige zorg en inspecties kinderopvang ligt de nadruk op preventie door het bevorderen van een gezonde leefstijl: het tegengaan van roken, overmatig alcoholgebruik en overgewicht. Verder ook op bewegen en achterliggende factoren als armoede en participatie. Meegewerkt wordt aan het tot stand komen van een regionaal preventieakkoord. Gebruik wordt gemaakt van de uitkomsten volwassenenmonitor GGD 2016 en de jongerenmonitor 2015. In verband met de toenemende vergrijzing heeft ouderengezondheid onze aandacht: tegengaan van eenzaamheid en aanpak dementie. Hierbij participeren we ook in de regionale aandacht op dit vlak. We vertalen de uitkomsten van de door Zorgimpuls in 2017 en 2019 uitgevoerde gemeentescan naar een gebiedsgerichte aanpak welzijn en zorg. We doen dit in nauwe samenwerking met de wijkteams en externe partners. We bevorderen dat gezondheid als pijler sterk verankerd wordt in de omgevingswet i.o.

Page 25: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

25

Programma 2 Zorgen voor elkaar

Beleidsindicatoren Besluit Begroting en Verantwoording (BBV)

Nr. BBV Indicator Beschrijving indicator Begroting 2020 Begroting 2019

BD NL BD NL

1. Verwijzingen Halt (bron: Bureau Halt)

Het aantal verwijzingen naar Halt, per 10.000 inwoners in de leeftijd van 12-17 jaar.

89 (2018)

119 (2018)

87 (2017)

131 (2017)

2. Jongeren met een delict voor de rechter (bron: Verwey Jonker Instituut)

1

Het percentage jongeren (12-21 jaar) dat met een delict voor de rechter is verschenen.

0,93 (2015)

1,45 (2015)

0,93% (2015)

1,45% (2015)

3. Jongeren met jeugdhulp (bron: CBS)

Het percentage jongeren tot 18 jaar met jeugdhulp ten opzicht van alle jongeren tot 18 jaar.

7,7 (2018)

10,4 (2018)

7,3% (2017)

9,7% (2017)

4. Jongeren met jeugdreclassering (bron: CBS)

Het percentage jongeren (12-22 jaar) met een jeugdreclasseringsmaatregel ten opzichte van alle jongeren (12-22 jaar).

0,3% (2018)

0,3% (2018)

0,3% (2017)

0,4% (2017)

5. Jongeren met jeugdbescherming (bron: CBS)

Het percentage jongeren tot 18 jaar met een jeugdbeschermingsmaatregel ten opzichte van alle jongeren tot 18 jaar.

0,7% (2018)

1,1 (2018)

0,6% (2017)

1% (2017)

6. Bijstandsuitkeringen (bron: CBS)

Het aantal personen met een bijstandsuitkering, per 1.000 inwoners.

20 (2018)

40,1 (2018)

19,8 (2017)

41,1 (2017)

7. Lopende re-integratievoorzieningen (bron: CBS)

Het aantal lopende re-integratievoorzieningen, per 1.000 inwoners in de leeftijd van 15-64 jaar.

21,5 (2018)

30,5 (2018)

21,2 (2017)

29 (2017)

8. Wmo-cliënten met maatwerkarrangement (bron: CBS)

Een maatwerkarrangement is een vorm van specialistische ondersteuning binnen het kader

van de Wmo, per 1.000 inwoners.

47 (2018)

60 (2018)

46 (2017)

57 (2017)

9. % kinderen in armoede (bron: Verwey Jonker Instituut)

1

Het percentage kinderen tot 18 jaar dat in een gezin leeft dat van een bijstandsuitkering moet rondkomen.

3,1% (2015)

6,58% (2015)

3,1% (2015)

6,58% (2015)

10. % jeugdwerkloosheid (bron: Verwey Jonker Instituut)

1

Het percentage werkeloze jongeren (16-22 jaar).

1,23% (2015)

1,52% (2015)

1,23% (2015)

1,52% (2015)

1 De cijfers van het project ''Kinderen in Tel'' van het Verwey Jonker Instituut komen van een bijzonder project dat eens per vier jaar wordt uitgevoerd. De financiering daarvan is een punt van zorg, er wordt aan gewerkt om dit weer voor een nieuwe ronde geregeld te krijgen.

Page 26: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

26

Programma 2 Zorgen voor elkaar

Overzicht lasten en baten programma 2 Zorgen voor elkaar

Toelichting meerjarenbeeld Taakveld 6.71 maatwerkdienstverlening 18+ De toename van de lasten vanaf 2020 komt door het doelgroepenvervoer dat in 2019 opnieuw aanbesteed is. De kosten nemen toe door de stijging van de prijzen en het aantal reizigers, maar ook door bestuurlijke keuzes voor kwaliteit en duurzaamheidsmaatregelen.

Taakveld 6.72 maatwerkdienstverlening 18- In 2019 en 2020 is een hogere bijdrage (2019: € 550.000 en 2020: € 380.000) aan de Gemeenschappelijke Regeling Jeugdhulp Rijnmond opgenomen, in verband met het toekennen van extra budget voor Jeugdbescherming en Veilig Thuis vanwege extra taken en verbetering van de bedrijfsvoering. Daarnaast is de bijdrage hoger vanwege een doorrekening van de nadelige effecten van de jaarrekening 2018 van de GRJR.

taakveld lasten baten lasten baten lasten baten lasten baten lasten baten

6.1 samenkracht en burgerparticipatie 2.902.300 165.900 3.014.900 165.900 2.971.500 165.900 2.975.300 165.900 2.776.400 165.900

6.2 wijkteams 3.030.600 0 2.981.500 0 2.980.800 0 2.985.100 0 2.987.700 0

6.4 begeleide participatie 33.000 0 33.000 0 33.000 0 33.000 0 33.000 0

6.6 maatwerk-voorzieningen (WMO) 1.413.800 0 1.412.700 0 1.411.000 0 1.421.200 0 1.427.200 0

6.71 maatwerkdienstverlening 18+ 5.927.600 215.500 6.206.300 215.500 6.226.000 215.500 6.233.600 215.500 6.238.000 215.500

6.72 maatwerkdienstverlening 18- 7.338.900 0 7.422.800 0 7.103.100 0 7.109.100 0 7.112.700 0

6.81 geëscaleerde zorg 18+ 155.400 0 155.500 0 155.200 0 156.900 0 157.900 0

6.82 geëscaleerde zorg 18- 1.679.300 0 1.679.100 0 1.678.900 0 1.680.300 0 1.681.100 0

7.1 volksgezondheid 1.927.800 69.100 1.939.400 69.100 1.939.700 69.100 1.936.800 69.100 1.937.100 69.100

totaal programma 2 Zorgen voor elkaar 24.408.700 450.500 24.845.200 450.500 24.499.200 450.500 24.531.300 450.500 24.351.100 450.500

Begroting Begroting Begroting Begroting

2019 2020 2021 2022 2023

Begroting

Page 27: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

27

Programma 3 Verduurzamen

Programma 3 Verduurzamen

Beschrijving Binnen het programma Verduurzamen komen de activiteiten op het gebied van duurzame energietransitie, afval en milieubeheer aan de orde. Wat willen we bereiken? We maken werk van duurzaamheid voor iedereen;

We stimuleren duurzaam ondernemerschap en duurzame bedrijventerreinen;

We maken werk van de circulaire economie en verminderen restafval;

We spelen in op klimaatveranderingen.

Wat gaan we er voor doen?

We maken werk van duurzaamheid voor iedereen Activiteiten: 1. Klimaatakkoord In het gepresenteerde nationale klimaatakkoord staan afspraken over de maatregelen waarmee we de CO2-uitstoot in Nederland kunnen halveren in 2030 en terugbrengen naar vrijwel 0 in 2050. Bedrijven, maatschappelijke organisaties en overheden ondertekenen die afspraken. Dit begrotingsjaar vertalen we het klimaatakkoord van het Rijk naar ons lokale beleid. Hierbij is de inzet dat, er een maatschappelijk gedragen uitvoeringsplan komt. De aan u voorgelegde Klimaatopgave Barendrecht is hierbij ons uitgangspunt. Zoals al in de Klimaatopgave Barendrecht aangegeven is wordt de Warmtevisie afgerond in 2020. 2. Regionale Energie Strategie Op basis van het Klimaatakkoord krijgt de Regionale Energie Strategie (RES) een verdere uitwerking in dit begrotingsjaar. De door de 23 gemeenten gezamenlijk opgestelde RES wordt het bod wat wij als regio richting de rijksoverheid doen in het kader van de energietransitie. Besluitvorming over de uiteindelijke RES vindt plaats in het eerste kwartaal 2020.

Page 28: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

28

Programma 3 Verduurzamen

3. Plan klimaatbestendig Barendrecht Het veranderende klimaat kan grote schade veroorzaken en leiden tot gevaarlijke situaties. Het plan Klimaatbestendig Barendrecht beschrijft de strategie om de kans op schade te verkleinen. Onder andere door onze fysieke leefomgeving aan te passen. Hierbij sluiten we aan bij de ambitie van het Rijk dat Nederland in 2020 klimaatbestendig en waterrobuust handelt en dat in 2050 is. Deze ambitie staat in de Deltabeslissing Ruimtelijke Adaptatie. We borgen de strategie in de omgevingsvisie en andere relevante beleidsplannen. 4. Ruimtelijke kansenkaart voor opwekking van duurzame energie Op basis van de uitgangspunten van de Regionale Energieperspectief 2050, bouwsteen voor de uiteindelijke RES, is in 2019 gestart met het onderzoek naar ruimtelijke kansen voor de opwekking van duurzame energie. We vervolgen in 2020 dit onderzoek en ronden dit af. Deze kansenkaart is de basis voor het bepalen van de uiteindelijke (on)mogelijkheden om opwekking van duurzame energie te gaan realiseren. Hierbij vindt ook de afstemming tussen deze ruimteclaim en andere opgaven zoals economie, recreatie en groen, woningbouw en mobiliteit plaats. 5. Verduurzamen gemeentelijke gebouwen In 2019 zijn alle gemeentelijk gebouwen geïnspecteerd op basis van de zogenaamde erkende maatregelenlijst. De rapportage geeft aan: • met welke investeringen we op korte termijn resultaat kunnen halen; • wat de terugverdientijden zijn, én; • in hoeverre deze investeringen haalbaar en betaalbaar zijn. In 2020 kiezen we in welke maatregelen we gaan investeren. Daarbij voeren we in ieder geval alle maatregelen uit met een terugverdientijd van minder dan 5 jaar. Dit is de energiebesparingsplicht die voortkomt uit het Activiteitenbesluit (Wet Milieubeheer). In vervolg hierop zal bezien worden hoe we onze gebouwen kunnen gaan laten voldoen aan de wettelijke eisen om op langere termijn energieneutraal te kunnen worden. 6. Transitievisie warmte voor aardgasloze wijken Het proces om te komen tot de Transitievisie Warmte is in 2019 opgestart. Het krijgen van maatschappelijk draagvlak is daarbij de grootste stap. In dit begrotingsjaar neemt de gemeenteraad een besluit over de Transitievisie Warmte. 7. Vergroten bekendheid WoonWijzerWinkel De deelname aan de WoonWijzerWinkel is ook dit begrotingsjaar van essentieel belang voor de voortgang in de energietransitie. Om dit energieloket voor onze inwoners nog duidelijker te maken zetten we in op een bredere publiciteitscampagne. Zowel in de pers als op social media. Ook de woonwijzerwagen blijft ingezet worden bij specifieke campagnes. 8. Duurzaamheidslening Het financieren van de gevolgen van de energietransitie voor inwoners en ondernemers heeft hoge prioriteit. Er ontstaan steeds meer mogelijkheden om duurzaamheidsmaatregelen te financieren. Een goede afstemming tussen de mogelijkheden is noodzakelijk. Daarom is dit in dit begrotingsjaar onderwerp van evaluatie. Zeker nu ook vanuit het Klimaatakkoord verdere financiële instrumenten beschikbaar komen, moeten we waken voor wildgroei in de diverse mogelijkheden. De evaluatie leggen wij u in de tweede helft van dit begrotingsjaar voor. 9. Natuur- en milieueducatie op scholen Zoals bekend zijn wij aangesloten bij de vereniging Gemeenten voor Duurzame Ontwikkeling. Ook Natuur en Milieu Educatie maakt daar onderdeel van uit. Zeker bij scholen is meer aandacht voor de Natuur en Milieu educatie gewenst. In gesprek met de schoolbesturen komt daar in 2020 een programma voor.

We stimuleren duurzaam ondernemerschap en duurzame bedrijventerreinen Activiteiten: 10. Duurzaam ondernemerschap Duurzaam ondernemerschap is een breed begrip. Het heeft niet alleen te maken met “technische” duurzaamheid, zoals energiebesparing of besparing op mobiliteit. Ook sociale factoren en vitaliteit van medewerkers is van belang. Binnen onze gemeente pakt de duurzaamheidskring deze brede opgave op. Wij blijven de Duurzaamheidskring daarbij nadrukkelijk ondersteunen. Rond het specifieke punt van de energietransitie blijft de Stichting Energieke Regio actief. Deze stichting staat onze bedrijven met raad en daad bij, bij de al dan niet wettelijk verplichte aanpak van hun energiebesparing. Communicatie naar bedrijven en activering van bedrijven zowel op vrijwillige basis via de Energieke Regio als op basis van wetgeving is inzet van beleid.

Page 29: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

29

Programma 3 Verduurzamen

11. Verduurzamen buitenruimte bedrijventerreinen Bij geplande reconstructies en grote onderhoudswerkzaamheden zijn meekoppelkansen benut. Deze werkwijze continueren we in 2020. Zonder veel extra kosten spelen we zo in op de toekomstige behoefte op de bedrijventerreinen. Denk hierbij aan warmte, maar ook data. In 2020 evalueren we de pilot Verduurzamen Vaanpark, mede gefinancierd door de Provincie Zuid Holland. De uitkomsten en keerpunten delen we breed met de andere bedrijventerreinen. 12. Innovatieprijs meest duurzame initiatief In 2020 komen wij met een voorstel voor een innovatieprijs voor het meest duurzame initiatief. Nadrukkelijk richt deze prijs zich op innovatie die, naast bedrijven, ook vanuit de maatschappij kunnen komen.

We maken werk van de circulaire economie en verminderen restafval Activiteiten: 13. Verminderen restafval Op 2 april 2019 heeft de gemeenteraad het nieuwe beleidsplan “Van Afval naar grondstoffen” vastgesteld. De gemeenteraad heeft hiermee gekozen voor de invoering van een variabel tarief en het ophalen van de grondstoffen bij de inwoner thuis en het door de inwoner wegbrengen van restafval. De volgende maatregelen horen hierbij: 1. Nascheiding van PMD vanaf 2020; 2. Laagbouw: GFT en papier worden met minicontainers aan huis ingezameld; 3. Hoogbouw: maatwerkoplossingen; 4. Restafval wordt met ondergrondse (wijk)containers ingezameld; 5. Bewoners betalen voor restafval dat zij aanbieden; 6. Ondersteuning door communicatie, educatie en handhaving. De combinatie van deze maatregelen maakt het mogelijk om de hoeveelheid restafval, nog ten tijde van de huidige collegeperiode, terug te brengen naar 99 kilogram per inwoner. 14. Realiseren strategie voor circulaire economie In 2019 heeft Barendrecht in het najaar een visie op de circulaire economie geformuleerd. Op basis van deze visie zal in 2020 een uitvoeringsprogramma worden opgesteld in samenwerking met bedrijven, kennisinstellingen en bewoners. Onderdeel van een dergelijk uitvoeringsprogramma kan bijvoorbeeld een overzicht zijn van de belangrijkste innovaties en ontwikkelingen op het gebied van circulariteit bij Barendrechtse bedrijven en kennisinstellingen. Een ander onderdeel van het uitvoeringsprogramma zou een lijst kunnen zijn van projecten waar de gemeente Barendrecht zelf aan het roer staat op het gebied van circulariteit. 15. Nieuw afvalbeleid en afvalinzamelingssysteem Op 2 april 2019 heeft de gemeenteraad het nieuwe beleidsplan “Van Afval naar grondstoffen” vastgesteld. In dit beleidsplan wordt er op aangestuurd dat we per 1 januari 2020 in Barendrecht zo veel mogelijk grondstoffen redden uit de verbrandingsovens en deze grondstoffen gaan hergebruiken. Tegelijkertijd willen we zo weinig mogelijk restafval produceren en moet het scheidingspercentage naar 75%. Het beleidsplan voorziet hierin door de invoering van een aantal maatregelen. Deze maatregelen betreffen: 1. Het zo goed mogelijk scheiden van grondstoffen zoals GFT en OPK (papier en karton) aan de bron, dus bij mensen

thuis. Dit gaan we als gemeente heel goed faciliteren door alle inwoners van de laagbouw twee mini-containers te geven waarin ze de grondstoffen thuis kunnen scheiden. Het restafval kan in de ondergrondse container gegooid worden die op loopafstand van de eigen woning staat. In de hoogbouw maken we gebruik van de reeds bestaande ondergrondse containers;

2. In 2020 gaan we, na een evaluatieproces, starten met de invoer van het variabele tarief. Dit betekent dat de mensen die meer restafval produceren gaan bijbetalen voor het aangeboden afval. Mensen die goed scheiden worden beloond, zij bieden minder aan en hoeven daardoor minder te betalen. Het principe “de vervuiler betaald” gaat gelden. Echter 2020 betreft een proefjaar en zijn er nog geen financiële consequenties verbonden aan het meer of minder aanbieden van restafval. Pas in 2021 gaan we verrekenen en krijgen inwoners die minder restafval aanbieden geld terug en zullen inwoners die meer aanbieden gaan bijbetalen;

3. We starten met een communicatiecampagne om inwoners bewust te maken van het nut en de noodzaak om hun afval goed te scheiden en zo min mogelijk restafval te produceren.

Page 30: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

30

Programma 3 Verduurzamen

16. Communicatiecampagne en grondstoffenconferentie Het nieuwe beleidsplan “Van afval naar grondstoffen” voorziet in een uitgebreide communicatiecampagne om ervoor te zorgen dat inwoners hun afval goed gaan scheiden. We willen namelijk grondstoffen redden zodat we er nieuwe producten van kunnen maken en op die wijze een bijdrage kunnen leveren aan de circulaire economie. Deze communicatiecampagne start in het najaar van 2019 en loopt verder door in geheel 2020. 17. Nieuw afvalaanbiedstation In de afgelopen jaren is er veel voorbereidend werk gedaan om tot een goed en werkbaar concept voor een nieuw afvalaanbiedstation in Barendrecht te komen. In 2019 is een uitgangspuntennotitie vastgesteld. In 2020 zal gestart worden met de voorbereidingen voor de bouw van het nieuwe AAS, dit kost ongeveer acht maanden. In deze maanden is inbegrepen de hoeveelheid tijd die nodig is om de procedures voor vergunningverlening en aanbestedingen te doorlopen. De daadwerkelijke aanleg van het afvalaanbiedstation, dat hierna kan starten, zal ongeveer vier maanden duren.

Inspelen op klimaatveranderingen Activiteiten:

18. Strategie en uitvoeringsprogramma Het plan Klimaatbestendig Barendrecht (activiteit 3 van dit programma) beschrijft de strategie om in 2050 daadwerkelijk klimaatbestendig en waterrobuust te zijn. We borgen de strategie in de omgevingsvisie en andere relevante beleidsplannen. Ondertussen zijn we al begonnen met het aanpassen van de fysieke leefomgeving. Ruimtelijke opgaven worden integraal opgepakt. Werken aan een klimaatbestendig Barendrecht betekent dan ook dat de ruimtelijke kwaliteit wordt verbeterd. Barendrecht wordt groener, gezonder en biedt kansen voor een grotere biodiversiteit. 19. Meer groen, bomen en een grotere biodiversiteit realiseren Openbaar groen en bomen zijn van grote waarde voor de woon- en leefomgeving. Denk aan gezondheid, milieu (luchtkwaliteit), klimaat (temperatuur), sociale cohesie (minder kans op vandalisme), waterhuishouding (vertraagde afvoer regenwater) en fauna/biodiversiteit. De stedelijke omgeving is dus gebaat bij voldoende, maar ook vitaal openbaar groen. Bij (her)inrichting van de openbare ruimte is groen dan ook een belangrijk aandachtspunt. Kanttekening is dat bij groen/bomen ‘meer’ niet altijd slaat op kwantiteit, maar vaak op kwaliteit (bijv. 3 plantvakken van 15m² met slechte beplanting hebben minder waarde dan 1 plantvak van 30m² waar vitale beplanting in staat). Geldt ook voor de bomen: 3 kleine bomen met weinig bewortelbare ruimte hebben minder waarde dan 1 grote vrijstaande boom in een groot grasveld. In 2019 worden meer hectares ruw gras extensief gemaaid en wordt het maaisel afgevoerd. Dit om de biodiversiteit en leefomgeving van insecten te vergroten. Deze ontwikkeling wordt gemonitord. Op basis van de uitkomsten kan bepaald worden of wijziging van het maaibeheer functioneel en wellicht meer noodzakelijk is. Aan zoiets zit zowel een esthetische als financiële kant, dus vraagt dat wel een zorgvuldige benadering en afweging. 20. Operatie Steenbreek Sinds 10 november 2017 is gemeente Barendrecht aangesloten bij Operatie Steenbreek. Het doel van de actie Operatie Steenbreek is bewoners te enthousiasmeren om hun tuin te vergroenen. De negatieve gevolgen van verstening worden daarbij onder de aandacht gebracht en deze worden afgezet tegen de positieve effecten van groene tuinen. Denk hierbij aan bescherming van biodiversiteit en klimaatadaptatie. Om deze boodschap te verspreiden worden er regelmatig acties georganiseerd. Daarbij wordt gepubliceerd in de Blik op Barendrecht en op social media en is er een informatiestand in de vorm van een ‘pop-up-tuin’. Contacten met ondernemers, hoveniers, tuincentra, scholen, waterschap, natuurvereniging, wijkverenigingen, woningbouwcorporaties, organisator open tuinenroute, makelaars, moestuinvereniging, Kleine Duiker, etc. houden we warm. Initiatieven van hun kant worden gestimuleerd, waarbij ze worden geholpen en gefaciliteerd.

Page 31: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

31

Programma 3 Verduurzamen

Beleidsindicatoren Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) Nr. BBV Indicator Beschrijving indicator Begroting 2020 Begroting 2019

BD NL BD NL

1. Huishoudelijk restafval (bron: CBS)

De hoeveelheid restafval per bewoner per jaar (kg).

283kg (2017)

174kg (2017)

284kg (2016)

189kg (2016)

2. Hernieuwbare elektriciteit (bron: RWS leefomgeving)

Hernieuwbare elektriciteit is elektriciteit die is opgewekt uit wind, waterkracht, zon of biomassa (%).

1,6% (2017)

13,5% (2017)

1% (2016)

12,6% (2016)

Page 32: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

32

Programma 3 Verduurzamen

Overzicht lasten en baten programma 3 Verduurzamen

Toelichting Meerjarenbeeld Taakveld 7.3 afval Op basis van het beleidsplan Afval en Grondstoffen 2019-2023, dat op 2 april 2019 door de gemeenteraad is vastgesteld, zijn voor 2019 (€ 495.000) en 2020 (€ 572.000) hogere exploitatielasten opgenomen. Deze worden gedekt uit de voorziening afvalstoffenheffing. Taakveld 7.4 milieubeheer Voor de Energietransitie en de Circulaire Economie zijn voor de komende jaren extra bedragen opgenomen. Het betreft aanvullende inzet om te komen tot verhoging van de bewustwording, de verdere uitwerking van de regionale energiestrategie, een ruimtelijk toetsingskader etc.

taakveld lasten baten lasten baten lasten baten lasten baten lasten baten

7.2 riolering 2.700.100 4.127.800 2.732.500 4.261.500 2.712.300 4.238.000 2.711.500 4.235.100 2.709.800 4.232.100

7.3 afval 5.678.200 6.048.600 5.757.800 6.076.000 5.452.900 5.801.500 5.548.700 5.895.100 5.598.100 5.943.300

7.4 milieubeheer 1.101.100 0 1.195.400 0 1.300.600 0 1.230.400 0 1.183.300 0

totaal programma 3 Verduurzamen 9.479.400 10.176.400 9.685.700 10.337.500 9.465.800 10.039.500 9.490.600 10.130.200 9.491.200 10.175.400

20232019 2020 2021 2022

Begroting BegrotingBegroting Begroting Begroting

Page 33: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

33

Programma 4 Leren, werken en ondernemen

Programma 4 Leren, werken en ondernemen

Beschrijving Binnen het programma Leren, werken en ondernemen komen de activiteiten op het gebied van economie, onderwijs en arbeidsparticipatie aan de orde.

Wat willen we bereiken? We ondersteunen onze ondernemers;

We faciliteren goed onderwijs;

Iedereen werkt mee.

Wat gaan we er voor doen?

We ondersteunen onze ondernemers Activiteiten: 1. Algemeen Centraal staan het Regionaal Investeringsprogramma en de Roadmap Next Economy. Barendrecht werkt hierin met de 22 andere gemeenten, kennisinstellingen en bedrijfsleven samen aan vernieuwing en verduurzaming van de economie, een betere bereikbaarheid en een aantrekkelijk vestigingsklimaat. Naast de MRDH is Barendrecht actief in de Greenport Westland-Holland, ten behoeve van het agro-versfoodcluster en Nieuw-Reijerwaard. Ook in de Greenport West-Holland staat samenwerking met andere overheden, kennisinstellingen en bedrijfsleven centraal. Samen realiseren we een krachtiger lobby en zetten de Dutch Fresh Port steviger op de kaart. Greenport West-Holland voert het Energieakkoord met de sector uit. GR NieuwReijerwaard participeert hierin op projectbasis, namelijk voor een duurzaam agro-logistiek terrein met een slimme energie-infrastructuur (smart grid). In 2020 wordt intensiever samengewerkt met het Rotterdam Food Cluster (bijvoorbeeld via het Rotterdam Food Festival), Innovation Quarter, Havenbedrijfs, PortXL, Rotterdam Partners en andere mogelijke partners.

Page 34: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

34

Programma 4 Leren, werken en ondernemen

2. MRDH In 2020 zijn de speerpunten van Barendrecht in de MRDH de projecten die op het Regionaal Investeringsprogramma en de Roadmap Next Economy staan. Vijf projecten rond verduurzaming en innovatie op Nieuw Reijerwaard en breder het gehele agro-logistieke cluster. Verbinding van deze projecten aan de MRDH en het vormgeven van de ondersteuning van de MRDH staan ook in 2020 centraal. We koppelen Barendrechtse ondernemers aan organisaties en samenwerkingsverbanden (fieldlabs) in de regio waar innovatie en vernieuwing centraal staan. Hiermee wordt lokaal innovatie in het bedrijfsleven versterkt. In 2020 gaan we door om samen met de MRDH en andere regionale partijen de randvoorwaarden te creëren voor de groei van de ondernemersactiviteiten in de Dutch Fresh Port. Dit gaat ook over de bereikbaarheid en ontsluiting van het gebied van de Dutch Fresh Port.

3. Opstellen regionale agenda economie Barendrecht is vertegenwoordigd in de relevante regionale overleggen om de positie van Barendrecht in de regio te versterken. Met Ridderkerk en Albrandswaard wordt onderzocht of krachtiger samen kan worden opgetreden om de economische vraagstukken aan te pakken. Tevens benutten we onze potentie om gezamenlijk krachtiger op te kunnen optreden in regionale en landelijke verbanden. 4. Innovatieve startups In 2020 gaan de, in 2019 geformeerde, werkgroepen verder. De thema’s hiervan zijn ‘Kennis, onderwijs en arbeidsmarkt’, ‘Smart oplossingen’, ‘Startups’, ‘Circulair’ en ‘Slimme voedselketen en mobiliteit’. Alle werkgroepen worden door ondernemers/onderwijs getrokken. De gemeente faciliteert en brengt bijeen. In 2020 wordt verder gewerkt aan: • Bijeenbrengen van partijen met een gezamenlijk belang en een gezamenlijk uitdaging; • Uitbreiden en vergroten van het netwerk als ecosysteem voor kennis, financiële informatie, personeel etc.; • Commitment en draagkracht vanuit en binnen de diverse werkgroepen; • Werken aan concrete projecten die ontstaan uit de werkgroepen. Dit valt binnen het, door het innovation board gekozen, concept ‘innovatieprogramma met ecosysteem voor gevestigde ondernemers, onderwijs, startups, scale ups en andere stakeholders’, waarvoor we ons als gemeente inzetten. 5. Stimuleren inkoop bij lokale ondernemers Dit doen we op de volgende manieren:

Het organiseren van een BAR-brede inkoopbijeenkomst;

Door nauw samen te werken met ondernemers (o.a. VBO Fresh World) aan het oplossen van knelpunten die ervaren worden;

Een cusrsus Tenderned te geven. Tevens blijft er intern grote aandacht voor het thema lokale inkoop. 6. Ondernemers helpen bij het in dienst nemen van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt Hiervoor gaan wij de volgende activiteiten ondernemen in samenwerking met het Werkgeversservicepunt: • Het geven van voorlichting en helpen bij matching; • Het ontsluiten van de regionale matchingstool HalloWerk voor werkgevers en werknemers; • Het faciliteren van loonkostensubsidie, een jobcoach en andere mogelijke instrumenten die ingezet kunnen

worden voor een werkgever of werknemer. Het doel hiervan is om de werknemer met een beperking zo goed mogelijk te laten functioneren.

7. Bedrijventerreinen De verkeersafwikkeling van Dierenstein blijft aandacht vragen. De percelen nabij het station worden in 2020 in ontwikkeling genomen. De grondexploitatie BT-Oost wordt in 2020 afgesloten. De verwachting is dat de stationsvisie nog in 2019 aan de raad wordt aangeboden. Dan zetten we in 2020 de eerste stappen in de realisatie van een woon-werkmilieu aan de oostzijde van het station. In 2020 wordt de rotonde Augustapolder gerealiseerd, dit zal de veiligheid voor de ondernemers die van en naar dit terrein gaan, vergroten. Tevens worden de, nog braakliggende, percelen op Vaanpark 3 ontwikkeld. 8. Duurzaamheid en energie Bedrijven die geen deelnemer zijn van een Meer-Jaren-Afspraak (MJA) met de overheid, vallen onder de Wet Milieubeheer. DCMR controleert en handhaaft deze wet namens de gemeente. Bedrijven zijn verplicht om energie maatregelen te treffen conform het Activiteitenbesluit. In 2020 wordt een inventarisatie gemaakt door DCMR van de bedrijven die niet voldoen aan het activiteitenbesluit, waarna maatregelen worden getroffen. Rond de verdere uitrol van circulaire economie wordt in 2020 ingezet op realisatie van de bio-vergister in Nieuw Reijerwaard waardoor de verwerking van de reststromen AGF (Aardappel Groente Fruit) wat door de Agro-sector in Barendrecht nu zelf wordt

Page 35: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

35

Programma 4 Leren, werken en ondernemen

afgevoerd lokaal kan worden verwerkt. In het kader van de Klimaatopgave Barendrecht faciliteert de gemeente bedrijven als volgt: • Inzet van de Energieke Regio, waarbij technische en financiële adviezen worden gegeven om bedrijven te

verduurzamen; • Ondersteuning van de Duurzaamheidskring Barendrecht die samen met de Energieke Regio activiteiten

organiseert ter bevordering van kennis om maatschappelijk verantwoord te kunnen ondernemen en organiseren. 9. Veiligheid De stichting Collectieve Beveiliging Bedrijventerreinen Barendrecht (CBBB) zorgt voor de beveiliging op vrijwel alle bedrijfsterreinen van Barendrecht. Het behaalde keurmerk veilig ondernemers bedrijfsterreinen geldt voor alle Barendrechtse bedrijfsterreinen. In 2019 is Trigion weer voor 5 jaar als beveiliger voor de Barendrechtse bedrijfsterreinen aangesteld. Cybercrime blijft een belangrijk aandachtspunt. In 2019 is hiervoor, middels een conferentie, aandacht gevraagd. Dit zullen we ook in 2020 organiseren. 10. Winkelcentra Beide winkelcentra, Middenbaan e.o. en Carnisse Veste, hebben in 2019 beide een volgende ster keurmerk veilig ondernemen (KVO) behaald. De Middenbaan heeft inmiddels de 4e en Carnisse Veste de 3e ster. In 2020 zetten we de KVO overleggen door, gericht op vergroting van de betrokkenheid van alle partners, ook buiten de KVO-werkgroep om op die manier nog meer resultaat te boeken. We onderzoeken in 2020 de mogelijkheid en noodzaak om de detailhandelsvisie te herzien, om deze als input in de omgevingsvisie te kunnen brengen. We werken verder aan het maken van een levendige en aantrekkelijk centrum van Barendrecht. Het moet een plek worden om te ontspannen, elkaar te ontmoeten, te winkelen en te wonen. Om dat te bereiken is het behoud van de verschillende culturele en maatschappelijk voorzieningen naast de winkels en de horeca van groot belang. Zo zijn er meerdere aanleidingen om het centrum te bezoeken. Dit blijkt ook uit het in 2018 uitgevoerde koopstromenonderzoek. 32% van de bezoeken aan het centrum bestaan uit combinatiebezoeken. 11. Stichting Samenwerking Onderwijs-Bedrijfsleven (SOB) In 2020 wordt ingezet op versteviging van de band tussen onderwijs en ondernemers om de invloed van ondernemers op het opleidingsaanbod te verhogen. Bedrijfsbezoeken en gastlessen worden voortgezet.

We faciliteren goed onderwijs Activiteiten: 12. Nieuwbouw de Ark en de Tweemaster Er is sprake van twee afzonderlijke nieuwbouwtrajecten waar de schoolbesturen nu mee aan de slag kunnen. Eerst vindt de realisatie van de nieuwbouw voor De Tweemaster plaats en daarna voor De Ark. De scholen zijn hiervoor zelf opdrachtgever (bouwheer). Het nieuwbouwproces van De Tweemaster start zodra er duidelijkheid is over de nieuwbouw van de kinderopvang. Het ontwerp- en bouwtraject duurt ongeveer 2,5 jaar. 13. Klimaatverbetering op scholen In 2020 ronden we de evaluatie van de pilot Klimaatverbetering op basisscholen af. Afhankelijk van de conclusies volgt een plan van aanpak. 14. Evalueren Swim2Play In april 2019 heeft de evaluatie van Swim2Play plaatsgevonden. Het college heeft geconstateerd dat het project aan de in 2017 gestelde succesvoorwaarden heeft voldaan. 15. Passend onderwijs De uitdaging binnen het passend onderwijs is dat leerlingen de juiste ondersteuning (onderwijs/zorg/opvang) ontvangen, zodat thuiszitten voorkomen kan worden en/of onnodig lang thuiszitten (langer dan 3 maanden). Mochten zij toch thuis komen te zitten, dan is het belangrijk dat deze leerlingen de juiste ondersteuning ontvangen (opvang, onderwijs en of zorg), zodat zij zo snel mogelijk hun onderwijs carrière kunnen vervolgen. Samen met de partners (o.a. wijkteams, samenwerkingsverbanden) maakt de gemeente een inventarisatie van thuiszitters en kinderen die geen onderwijs volgen (bijv. vrijstelling van leerplicht), zodat deze leerlingen met de juiste hulp weer verder kunnen. Voor sommige leerlingen is dat niet (alleen) onderwijs, maar is dit zorg en/of opvang in combinatie met onderwijs. Hierbij is dan sprake zijn van leerrecht i.p.v. leerplicht. Kinderen die vrijstelling hebben van leerplicht toch enige vorm van onderwijs krijgen.

Page 36: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

36

Programma 4 Leren, werken en ondernemen

16. Onderwijs Achterstand Beleid (OAB) Het onderwijsachterstandenbeleid richt zich op de ontwikkeling van kinderen die vermoedelijk een onderwijsachterstand op zullen lopen als er niet tijdig wordt ingegrepen. Voor deze kinderen zal per 01-01-2020 het aanbod voorschoolse educatie worden vergroot naar 16 uur per week om preventief de eventuele achterstand in te lopen. Tevens gaan we de kwaliteit van de voorschoolse educatie stimuleren door de inzet van meer HBO-geschoold personeel per 2022. Voor het bestrijden van onderwijsachterstanden krijgt de gemeente geoormerkt geld, de OAB-middelen. Het ministerie berekent op grond van indicatoren het budget voor elke gemeente en elke school. Voor Barendrecht betekende dit een verhoging van het OAB-budget per 2019. De verhoging van de OAB-middelen gaat per jaar, waardoor in 2022 de gemeenten het volledige bedrag ontvangen waar zij volgens de nieuwe systematiek recht op hebben. Het is de taak van de gemeente om de gemeentelijke OAB-middelen terecht te laten komen bij de 15 procent kinderen met het grootste risico op een onderwijsachterstand. Om aan deze taak te kunnen voldoen is onder andere de definitie van de doelgroepkinderen aangepast.

Iedereen werkt mee Activiteiten: 17. Passend traject gericht op werk We helpen inwoners met een afstand tot de arbeidsmarkt om een startkwalificatie te behalen, werknemersvaardigheden of professionele vaardigheden te ontwikkelen. Om de match van werkzoekenden en de arbeidsmarkt te verbeteren, wil de regering de loonwaardebepaling uniformeren. Dit zodat meerdere aanbieders dezelfde procedure volgen ter bepaling van de loonwaarde. Andere aanpassingen van de participatiewet gaan over: • uniformering van de (forfaitaire) loonkostensubsidie; • vrijlating van arbeidsinkomsten bij werken met loonkostensubsidie; • uitbreiding van de aanvraagmogelijkheid voor ondersteuning op maat zoals bijvoorbeeld een jobcoach; • verdere harmonisering van instrumenten in het algemeen; • het wegnemen van administratieve knelpunten bij de no-riskpolis/ziekmelding. 18. Extra ondersteuning statushouders Per 1 januari 2021 wordt het huidige inburgeringssysteem gewijzigd met daarin een centrale rol voor de gemeente. Voor 2020 geldt nog dat de statushouders hun eigen inburgeringstraject moeten inkopen via een lening die bij de DUO aangevraagd kan worden. In 2020 gaan we alvast werken volgens de nieuwe systematiek. Dit zodat we ervaring op kunnen doen, daarvan kunnen leren en eventueel daarop onze dienstverlening en/of werkwijze kunnen aanpassen. Op die manier zijn we goed voorbereid op het moment dat de verantwoordelijkheid voor de inburgering naar de gemeente toekomt. Daarnaast biedt het de mogelijkheid om de huidige opvang en inburgering van statushouders te verbeteren. In grote lijnen betekent dit dat we duidelijke afspraken maken met statushouders, maatschappelijke organisaties en vrijwilligersplatform, over wat wij van hen verwachten op het gebied van inburgering en re-integratie. Deze afspraken gaan we monitoren. De activiteiten in het kader van re-integratie en inburgering worden samengevoegd tot één integraal plan waarbij participatie centraal staat. Het re-integratie instrumentarium wordt uitgebreid met instrumenten die het mogelijk maken om werk, participatie en taalontwikkeling beter te combineren. 19. Meer aandacht voor financiële problemen Landelijk zien wij de trend dat steeds meer groepen in de samenleving het niet meer financieel redden. Men gaat uit van 1 op de 4 huishoudens. Een oorzaak die hiervoor wordt genoemd, is dat de vaste lasten stijgen en het inkomen niet mee groeit. Ondanks vorenstaande, daalt landelijk het aantal aanmeldingen sinds 2019, zo ook in gemeente Barendrecht. Ook zien we net als de landelijke trend, dat de gemiddelde schuld van de schuldenaar toeneemt. We gaan de volgende activiteiten ondernemen: • We gaan inzetten op kennisverbreding van de professionals in de wijkteams en samenwerking; • We gaan het proces van vroegsignaleren verbeteren.

Page 37: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

37

Programma 4 Leren, werken en ondernemen

Beleidsindicatoren Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) Nr. BBV Indicator Beschrijving indicator Begroting 2020 Begroting 2019

BD NL BD NL

1. Demografische druk (bron: CBS)

De som van het aantal personen van 0 tot 20 jaar en 65 jaar of ouder in verhouding tot de personen van 20 tot 65 jaar.

75% (2018)

69,6% (2018)

75% (2018)

69,6% (2018)

2. Banen (bron: LISA)

Het aantal banen, per 1.000 inwoners in de leeftijd van 15-64 jaar.

846,4 (2018)

774 (2018)

825 (2017)

758,2 (2017)

3. Vestigingen (bron: LISA)

Het aantal vestigingen van bedrijven, per 1.000 inwoners in de leeftijd van 15-64 jaar.

129,4 (2018)

145,9 (2018)

126,8 (2017)

139,7 (2017)

4. Netto arbeidsparticipatie (bron: CBS)

Het percentage van de werkzame beroepsbevolking ten opzichte van de beroepsbevolking.

71,7 (2018)

67,8 (2018)

69,9% (2017)

66,7 (2017)

5. Functiemenging De functiemengingsindex (FMI) weerspiegelt de verhouding tussen banen en woningen, en varieert tussen 0 (alleen wonen) en 100 (alleen werken). Bij een waarde van 50 zijn er evenveel woningen als banen.

57,9% (2018)

52,8 (2018)

57,3% (2017)

52,4% (2017)

6. Voortijdige schoolverlaters tot (VO + MBO) % (bron: DUO)

Het percentage van het totaal aantal leerlingen (12 - 23 jaar) dat voortijdig, dat wil zeggen zonder startkwalificatie, het onderwijs verlaat.

1,3% (2017)

1,9% (2017)

1,4% (2016)

1,7% (2016)

7. Absoluut verzuim (bron: Ingrado)

Het aantal leerplichtigen dat niet staat ingeschreven op een school, per 1.000 leerlingen.

0,45 (2017)

1,82 (2017)

0,45 (2017)

1,82 (2017)

8. Relatief verzuim (bron: Ingrado)

Het aantal leerplichtigen dat wel staat ingeschreven op een school, maar ongeoorloofd afwezig is, per 1.000 leerlingen.

19,65 (2017)

26,58 (2017)

19,65 (2017)

26,58 (2017)

9. Lokale inkoop (bron: gemeente Barendrecht)

Het percentage lokale inkoop ten opzichte van de totale inkoop (streven is 30%).

26% (2017)

24% (2016)

n.v.t.

Page 38: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

38

Programma 4 Leren, werken en ondernemen

Overzicht lasten en baten programma 4 Leren, werken en ondernemen

Toelichting meerjarenbeeld Taakveld 4.2 onderwijshuisvesting In 2019 is € 852.000 als last opgenomen voor de Dienstverleningsovereenkomst Schoolbesturen (DVO) in verband met de overdracht van het beheer van het scholengedeelte. Dit wordt gedekt uit de algemene reserve. De stijging van de lasten vanaf 2020 komt met name door hogere afschrijvingslasten, b.v. voor de nieuwbouw van De Ark en De Tweemaster. Taakveld 4.3 onderwijsbeleid en leerlingenzaken De toename van de lasten vanaf 2020 komt door het doelgroepenvervoer dat in 2019 opnieuw aanbesteed is. De kosten nemen toe door de stijging van de prijzen en het aantal reizigers, maar ook door bestuurlijke keuzes voor kwaliteit en duurzaamheidsmaatregelen. Vanaf 2022 zijn de lasten hoger door de afschrijvingslasten van de nieuwbouw van MFA Het Trefpunt (peuteropvang).

taakveld lasten baten lasten baten lasten baten lasten baten lasten baten

3.1 economische ontwikkeling 342.300 95.000 330.400 95.000 330.000 95.000 332.900 95.000 334.600 95.000

3.2 fysieke bedrijfsinfrastructuur 35.400 0 35.300 0 35.200 0 35.800 0 36.100 0

3.3 bedrijfsloket en bedrijfsregelingen 0 309.600 0 309.600 0 309.600 0 309.600 0 309.600

3.4 economische promotie 0 25.000 0 25.000 0 25.000 0 25.000 0 25.000

4.2 onderwijshuisvesting 5.513.900 1.062.300 4.588.900 1.062.300 4.633.000 1.062.300 4.790.200 1.062.300 4.749.700 1.062.300

4.3 onderwijsbeleid en leerlingenzaken 1.956.800 736.100 2.123.000 736.100 2.129.300 736.100 2.250.200 736.100 2.248.100 736.100

6.3 inkomensregelingen 10.876.900 8.197.200 10.356.800 7.939.500 10.338.200 7.939.500 10.360.200 7.939.500 10.373.300 7.939.500

6.5 arbeidspart. -instrumenten gericht op toeleiding naar werk 1.887.800 0 1.878.100 0 1.874.600 0 1.896.200 0 1.909.100 0

totaal programma 4 Leren, werken en ondernemen 20.613.100 10.425.200 19.312.500 10.167.500 19.340.300 10.167.500 19.665.500 10.167.500 19.650.900 10.167.500

Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting

20232019 2020 2021 2022

Page 39: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

39

Programma 5 Ontspannen

Programma 5 Ontspannen

Beschrijving Binnen het programma Ontspannen komen de activiteiten op het gebied van recreatie, sport en cultuur aan de orde.

Wat willen we bereiken? Iedereen kan ontspannen

Iedereen kan sporten

Iedereen kan cultuur beleven

Wat gaan we er voor doen?

Iedereen kan ontspannen Activiteiten:

1. Verder ontwikkelen Zuidpolder Op dit moment worden gesprekken gevoerd met agrariërs om gedeelten van hun percelen voor fase 2.1, Zuidpolder Verbindt, aan te kopen. Daarnaast voert de gemeente gesprekken met initiatiefnemers om ook de rest van het gebied te kunnen ontwikkelen. In hoofdzaak betreft dit ondernemers die zorg, groen en educatie combineren en hiertoe een plek nodig hebben. Voor het totale gebied (ca. 170 ha) moeten nog afspraken worden gemaakt voor het (langjarig) beheer en onderhoud. 2. Noldijk fietsvriendelijker maken De Noldijk is in beheer bij het Waterschap Hollandse Delta. We voeren gesprekken met het Waterschap om het beheer van de Noldijk over te hevelen naar de gemeente. In deze gesprekken worden afspraken gemaakt over het onderhoud van de weg en de daarbij behorende financiële vergoedingen. Voor de Noldijk wordt na overdracht een ontwerp gemaakt voor de inrichting als 30-kilometerweg (in 2022). Deze herinrichting maakt de Noldijk veiliger en aantrekkelijker voor zowel fietsers als inwoners.

Page 40: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

40

Programma 5 Ontspannen

3. Overname en herinrichting wegen Waterschap Hollandse Delta Barendrecht is sinds de vorige actualisatie van de bebouwde komgrenzen in 2001, doorgegroeid qua ruimtelijke ontwikkeling op het gebied van recreatie, groenontwikkeling en bebouwing. Dit leidt tot een wenselijke herziening van de verkeerskundige bebouwde komgrensbepaling. Het verplaatsen van de komgrens is aan de orde op:

Zuider Carnisseweg + fietspad;

3e Barendrechtseweg;

Noldijk. Het huidige beheer van de wegen buiten de bebouwde kom ligt bij het waterschap. Omdat het wenselijk is om wederzijdse afstemming te zoeken over de kwaliteit van levering/verkrijging en eventueel nog uit te voeren onderhoud/financiële compensatie, worden gesprekken gevoerd met het waterschap. 4. Verbeteren waterkwaliteit Gaatkensplas In 2018 heeft het waterschap de verantwoordelijkheid voor het planmatig wateronderhoud (baggeren, waterplanten maaien en oeveronderhoud) van de Gaatkensplas overgedragen aan de gemeente. Dit is de aanleiding geweest om een integraal beheer- en onderhoudsplan op te stellen voor deze plas en de aangrenzende waterpartijen en groengebieden. Het plan bevat streefbeelden voor ecohydrologie (welke soorten waterplanten), beleving door de bewoners, visstandbeheer, waterdiepte en blauwalgbestrijding. Deze aspecten beïnvloeden elkaar onderling. Daarom wordt er vanaf 2020 gewerkt met één partij die het onderhoud integraal uitvoert. Om een beeld te krijgen van de waterkwaliteit wordt het water ter hoogte van de tramlus in de periode mei – september elke twee weken onderzocht en ook getoetst op zwemwaterkwaliteit. 5. Eigentijdse inrichting zwemplas Wevershoek Begin 2017 stelde de raad de Waalvisie als kaderstellend document vast. Het doel van de visie is voortzetting van de bijzondere kwaliteiten van de Waal en haar oevers en het vergroten van de recreatieve beleefbaarheid. Het geld dat de raad voor de Waalvisie beschikbaar stelde is door een subsidie van de Landschapstafel verdubbeld. Eén van de gezamenlijke projecten is de Wevershoek. Samen met de gemeente Ridderkerk, het Waterschap en het NRIJ werken we aan een voorstel om het gebied een eigentijdse inrichting te geven. 6. Mogelijkheid recreatiehaven in de Waal Vanuit de Waalvisie is de aanleg van een recreatiehaven voor kleine plezierboten in de Waal het belangrijkste onderdeel. Het ontwerp voor de haven is klaar en afgestemd met de nieuw opgerichte watersportvereniging. Echter, door het aantrekken van de markt en de grote vraag naar ligplaatsen blijkt het huidige ontwerp financieel niet haalbaar. Het ontwerp wordt nu bijgesteld naar een kleiner aantal ligplaatsen, waarbij toekomstige uitbreiding mogelijk blijft. 7. Buitengebied aantrekkelijker maken voor wandelaars Barendrecht heeft een aantrekkelijk buitengebied. Hoewel het onder druk staat van woningbouw, bedrijventerrein, verkeer en energieproductie wordt het steeds beter gewaardeerd. We ontwikkelen de Zuidpolder als afwisselend natuur- en recreatiegebied. De oever van de Oude Maas heeft daarbij haar eigen functie als uitloopgebied. Hier zijn het met name de verre uitzichten over de rivier die rust, stilte en weidsheid bieden. De mogelijkheid om te bewegen gaan we dichter bij de woonkern brengen. Daardoor wordt het aantrekkelijker om wandelend of fietsend naar het groen te gaan. De Zuidpolder willen we beter inzetten als entree naar het groen, en plek om te sporten. Vanuit die gedachte is in de Zuidpolder in 2018 een stormbaan aangelegd. 8. Ontwikkelen omgeving bruggenhoofd met Trimbaan De rivieroevers in de gemeente liggen er onaantrekkelijk bij. Vooral de oude slibdepots aan weerszijden van de oude Barendrechtse brug. Hoge begroeiing, ontoegankelijkheid en oude hekwerken vormen een probleem. Dit terwijl de nabijheid van de weidse rivier en cultuurhistorische monumenten een decor bieden voor een potentieel aantrekkelijk recreatiegebied. We gaan dit gebied daarom toegankelijker maken, met 50% co-financiering van de Landschapstafel waar mogelijk. De samenhang met de Vredepolder, waarin de Trimbaan ligt, houden we daarbij in de gaten. Het recreatieschap zal zorgen voor een efficiënt beheer van de betreffende groen- en recreatiegebieden.

Page 41: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

41

Programma 5 Ontspannen

Iedereen kan sporten Activiteiten: 9. Opstellen lokaal sportakkoord Op voorwaarde dat er een overeenkomst wordt bereikt tussen sportaanbieders en –organisaties wordt begin november 2019 een lokaal sportakkoord Barendrecht opgeleverd. Na deze oplevering wordt in 2020 gestart met de uitvoering van het lokaal sportakkoord, dit is tevens de start voor het opstellen van het nieuwe sportbeleid. De uitvoering van het akkoord wordt bekostigd vanuit die hiertoe geoormerkte rijksmiddelen. 10. Krajicek playground realiseren en trapvelden van kunstgras In 2020 wordt gestreefd naar de realisatie van een Kraijcek Playground in Barendrecht, zoals benoemd in het collegeprogramma 2018-2022. De Playground heeft tot doel om inwoners te stimuleren om te bewegen en biedt gelegenheid tot ontmoeting in de buitenruimte. Samen met betrokken maatschappelijke partners en inwoners wordt gekeken hoe- en waar deze Kraijcek Playground gerealiseerd kan worden.

Iedereen kan cultuur beleven Activiteiten:

11. Stimuleren inzetten culturele netwerk om de samenwerking te verbeteren Door middel van de netwerkenbijeenkomsten (culturele cafés, uitgevoerd door de Culturele Alliantie Barendrecht) en met de realisering van de website cultuureducatiebarendrecht.nl faciliteren en stimuleren we voor zowel kleine als grote culturele partners de samenwerking. 12. Cultuureducatie voor jeugd Wij zorgen door het faciliteren van cultuureducatie dat inwoners van Barendrecht beter op de toekomst worden voorbereid. Door middel van cultuur vergroten jongeren hun waarnemings- en inlevingsvermogen, hun zelfvertrouwen en verbeeldingskracht. Daarmee vergroten zij ook hun persoonlijk leiderschap, hun flexibiliteit en hun probleemoplossend vermogen. In de Cultuurnota 2016 – 2022 staat dat de jeugd bijzondere aandacht verdient als het gaat om cultuureducatie. Met culturele partners wordt deze aandacht gegeven door in te spelen op de vraag van deze doelgroep, via de tussenkomst van de cultuurregisseur. In 2020 vindt evaluatie van cultuureducatie met onze partner KCR plaats. De uitkomsten worden gebruikt als input voor een eventueel vervolg van de landelijke regeling Cultuureducatie met Kwaliteit.

13. Doorontwikkelen bibliotheek Carnisselande Op 2 juli 2019 heeft de raad ingestemd met het inhoudelijk plan van bibliotheek Aanzet voor de doorontwikkeling van de vestiging Carnisselande. Voor 2020 en verder gaat het om een bedrag van € 138.600 aan extra subsidie. Het totaal aan subsidie voor de bibliotheek Carnisselande komt daarmee vanaf 2020 op € 421.300. 14. Herzien Cultuur Subsidiebeleid In 2020 zullen wij starten met het herzien van het subsidiebeleid op het gebied van cultuur. Bekeken wordt hoe een onderscheid gemaakt kan worden tussen de basisinfrastructuur die vaak aanbodgericht is en vraaggerichte culturele programmering en activiteiten.

Beleidsindicatoren Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) Nr. BBV Indicator Beschrijving indicator Begroting 2020 Begroting 2019

BD NL BD NL

1. Niet-sporters (bron: CBS+RIVM)

2 Het percentage inwoners dat niet sport ten opzichte van het totaal aantal inwoners.

52,2% (2016)

48,7% (2016)

52,2% (2016)

48,7% (2016)

2 De Gezondheidsmonitor kent een frequentie van eens per vier jaar op het detailniveau van gemeenten. Op landelijk

niveau wordt dit onderzoek jaarlijks gehouden.

Page 42: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

42

Programma 5 Ontspannen

Overzicht lasten en baten programma 5 Ontspannen

Toelichting meerjarenbeeld Taakveld 5.2 sportaccommodaties De lasten nemen toe door de afschrijvingslasten in verband met de aanleg van velden op de sportparken Smitshoek, De Bongerd en De Doorbraak. Deze zijn opgenomen in het investeringsoverzicht op blz.96 en 97. Taakveld 5.3 cultuurpresentatie, cultuurproductie en cultuurparticipatie Vanaf 2022 zijn de lasten hoger door de afschrijvingslasten van de nieuwbouw van MFA Het Trefpunt (Stichting Het Trefpunt).

taakveld lasten baten lasten baten lasten baten lasten baten lasten baten

5.1 sportbeleid en activering 681.100 0 617.300 0 616.800 0 618.100 0 607.500 0

5.2 sportaccommodaties 3.927.600 1.506.500 3.928.600 1.506.500 4.102.000 1.506.500 4.082.200 1.506.500 4.102.900 1.506.500

5.3 cultuurpresentatie, cultuurproductie en cultuurparticipatie 2.028.500 335.200 1.751.400 288.200 1.759.200 288.200 1.869.100 288.200 1.866.500 288.200

5.5 cultureel erfgoed 67.200 0 74.100 0 74.000 0 74.500 0 74.900 0

5.6 media 952.800 121.000 1.117.900 121.000 1.116.900 121.000 1.114.000 121.000 1.112.800 121.000

totaal programma 5 Ontspannen 7.657.200 1.962.700 7.489.300 1.915.700 7.668.900 1.915.700 7.757.900 1.915.700 7.764.600 1.915.700

20232019 2020 2021 2022

Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting

Page 43: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

43

Programma 6 Bestuur en organisatie

Programma 6 Bestuur en organisatie

Beschrijving Binnen het programma Besturen en organisatie komen de activiteiten op het gebied van bestuur en dienstverlening aan de orde. Wat willen we bereiken? Wij hebben een efficiënte en effectieve organisatie;

Wij bieden een kwalitatief hoog niveau dienstverlening aan onze inwoners.

Wat gaan we er voor doen?

Wij hebben een efficiënte en effectieve organisatie Activiteiten: 1. Visie op wijkgericht werken en wijkwethouderschap ontwikkelen Met het wijkoverleg hebben wij twee doelen voor ogen: • Meer ruimte creëren voor burgers/samenleving voor maatschappelijk initiatief en hen te faciliteren om daar

actief aan deel te nemen; en • Betere aansluiting zoeken van de gemeentelijke organisatie bij (lokale) maatschappelijke initiatieven en

behoeften. In 2020 gaan we door met de diverse vormen van het wijkoverleg. Door het onderhouden van contacten met inwoners, instellingen en bedrijven horen we wat er leeft en speelt in de wijk. Hierdoor kunnen we beter verbindingen leggen tussen initiatieven, inwoners en organisaties en hen hierbij faciliteren/ondersteunen. Met de inzet van wijkwethouders geven we aandacht aan de specifieke behoefte van de wijk of straat. Hiervoor is de visie op de rol van wijkwethouder opgesteld. De wijkwethouder opereert niet primair vanuit de portefeuilles, maar kijkt naar de behoeften van de wijk. De wijkwethouder doet dit door de wijken te bezoeken, wijkspreekuur te houden, zich door de bewoners uit te laten nodigen voor een bewonersschouw en aan te sluiten op het wijkoverleg. Dit heeft niet alleen ten doel om de inwoners beter te bedienen, maar ook om de inwoners beter te leren kennen en begrijpen. Hierbij volgen wij bij voorkeur de principes van de dialoog. (Luisteren zonder de eigen agenda te volgen, intenties zijn belangrijker dan de gekozen woorden en de menselijke maat hanteren). Om deze principes goed te kunnen volgen is hiërarchie een belemmering en zal terug

Page 44: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

44

Programma 6 Bestuur en organisatie

gedrongen moeten worden. In de volgende stap richten wij ons daarom op het ontwikkelen van het maatschappelijk netwerk. Het doel is om de samenwerking tussen inwoners, organisaties en ondernemers te bevorderen en overheidsparticipatie verder door te voeren. 2. Voorbereiding invoering omgevingswet Een belangrijke landelijke ontwikkeling is de invoering van de Omgevingswet met ingang van 1 januari 2021. Het BAR-brede programma Omgevingswet begeleidt de gemeente Barendrecht naar het moment van invoeren. Om alle processen goed te laten verlopen, is een aantal investeringen vereist. Deze zijn met name gelegen in vernieuwing van informatievoorzieningen, aansluiting op het landelijke Digitaal Stelsel Omgevingswet en het opleiden van medewerkers. Vanuit het programma wordt ernaar gestreefd de financiële consequenties voor 2020 maximaal te dragen vanuit het beschikbare budget. Gezien de overgangsperiode van een aantal jaren voor de invulling van de kerninstrumenten van de Omgevingswet, is de verwachting dat ook na de invoeringsdatum kosten zullen worden gemaakt welke buiten het programma Omgevingswet vallen. Het programma Omgevingswet loopt door tot en met 2021. In de komende periode zal van de nodige investeringen en structurele kosten een completer beeld ontstaan. Dit beeld zal worden uiteengezet in de Voorjaarsnota van 2021.

Wij bieden een kwalitatief hoog niveau dienstverlening aan onze inwoners Activiteiten: 3. Communicatiemiddelen beter benutten Ongeacht het kanaal communiceren wij leesbaar, begrijpelijk en feitelijk juist. We geven een snelle, kwalitatief goede en deskundige reactie of antwoord op vragen van inwoners. Waarbij ze dezelfde informatie krijgen, ongeacht het kanaal dat ze gebruiken. Alle klantvragen komen zoveel mogelijk binnen daar waar het goede antwoord gegeven kan worden. We streven naar een allesomvattende aanpak; alle communicatie- en dienstverleningskanalen sluiten naadloos op elkaar aan. 4. Verbeteren digitale dienstverlening Het doorzetten van de huidige lijn van digitalisering leidt steeds meer en meer tot digitaal maatwerk voor dienstverlening aan inwoners en ondernemers. Er wordt steeds meer uitgegaan van de behoefte en de belevingswereld van alle inwoners, met steeds meer aandacht voor mensen met een functionele beperking. Dat zien wij ook terug in nieuwe wet- en regelgeving voor bijvoorbeeld de toegankelijkheid van de website. De dienstverlening wordt afgestemd op wat inwoners nodig hebben en niet op onze interne processen. We maken tevens onze webpagina’s beter toegankelijk voor inwoners met een functionele beperking.

Page 45: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

45

Programma 6 Bestuur en organisatie

Beleidsindicatoren Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) Nr. BBV Indicator Beschrijving indicator Begroting 2020 Begroting 2019

BD NL BD NL

1. Formatie3

(bron: BAR-organisatie) Toegestane formatie in fte per 1.000 inwoners van het ambtelijk apparaat voor het begrotingsjaar op peildatum 1 januari.

6,39 (2020)

n.v.t 6,62 (2019)

n.v.t

2. Bezetting3

(bron: BAR-organisatie) Werkelijk aantal fte per 1.000 inwoners dat werkzaam is op peildatum 1 januari t-1

6,26 (2020)

n.v.t. 6,44 (2018)

n.v.t.

3. Apparaatskosten3

(bron: BAR-organisatie) Alle personele en materiële kosten per inwoner die verbonden zijn aan het functioneren van de organisatie, exclusief griffie en bestuur in euro’s

€555 (2020)

n.v.t. € 575 (2019)

n.v.t.

4 Externe inhuur3

(bron: BAR-organisatie) Uitvoeren van werkzaamheden door externe medewerkers zonder dat daarbij een arbeidsovereenkomst of aanstelling aan ten grondslag ligt in euro's.

€709.100 (2020)

n.v.t. €570.100 (2019)

n.v.t.

5 Externe inhuur3

(bron: BAR-organisatie) Uitvoeren van werkzaamheden door externe medewerkers zonder dat daarbij een arbeidsovereenkomst of aanstelling aan ten grondslag ligt in percentage van de loonsom.

1,23% (2020)

n.v.t. 0,96% (2019)

n.v.t.

6 Overhead3

(bron: BAR-organisatie) Alle kosten die samenhangen met de sturing en ondersteuning van de medewerkers in het primaire proces (de kosten die opgenomen worden in de programma's) als percentage van de totale kosten.

43,7% (2020)

n.v.t. 45% (2019)

n.v.t.

3 De indicatoren formatie tot en met overhead zijn gegevens die intern bij de BAR-organisatie beschikbaar zijn. Op dit

moment is er nog geen landelijk systeem dat de cijfers met andere gemeentes kan vergelijken. Vandaar dat er bij deze indicatoren n.v.t. staat aangegeven.

Page 46: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

46

Programma 6 Bestuur en organisatie

Overzicht lasten en baten programma 6 Bestuur en organisatie

Toelichting meerjarenbeeld Taakveld 0.1 bestuur Op dit taakveld worden de baten geboekt van de doorbelasting van uren aan de grondexploitaties en investeringen. Dit zijn uren van medewerkers van de BAR-organisatie die direct aan de desbetreffende grondexploitatie of investering kunnen worden toegerekend. De omvang van deze exploitaties en investeringen neemt in de komende jaren af en dus ook het aantal uren dat hieraan wordt besteed.

taakveld lasten baten lasten baten lasten baten lasten baten lasten baten

0.1 bestuur 3.344.000 809.300 3.471.700 836.500 3.371.600 736.500 3.142.300 526.500 2.995.800 387.800

0.2 burgerzaken 1.947.800 628.500 1.739.800 565.600 1.832.400 590.100 1.819.200 543.000 1.844.800 543.000

totaal programma 6 Bestuur en organisatie 5.291.800 1.437.800 5.211.500 1.402.100 5.204.000 1.326.600 4.961.500 1.069.500 4.840.600 930.800

20232019 2020 2021 2022

Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting

Page 47: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

47

4. Paragrafen Inleiding De 7 paragrafen geven voor het desbetreffende onderwerp een dwarsdoorsnede door de begroting. Een paragraaf is een verplicht onderdeel uit het BBV. Hieronder is een overzicht gegeven van de paragrafen die van toepassing zijn voor de gemeente Barendrecht: 1. § Lokale heffingen 2. § Weerstandsvermogen en risicobeheersing 3. § Onderhoud Kapitaalgoederen 4. § Financiering 5. § Bedrijfsvoering 6. § Verbonden partijen 7. § Grondbeleid Deze paragrafen zullen hierna worden behandeld.

Page 48: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

48

§ Lokale heffingen

1. § Lokale heffingen

In deze paragraaf staat informatie over de gemeentelijke belastingen en gebonden heffingen, het beleid rondom de lokale heffingen, een overzicht van de tarieven, een beschrijving van het kwijtscheldingsbeleid en de lokale lastendruk. Algemene uitgangspunten lokale heffingen In het coalitieakkoord 2018 - 2022 is afgesproken dat de belastingen voor inwoners en bedrijven niet verhoogd worden, met uitzondering van inflatie. Het inflatiepercentage voor 2020 is 1,4%. Woonlasten en tarieven De gemeentelijke woonlasten bestaan uit de uitgaven van burgers aan onroerende zaakbelastingen (OZB), afvalstoffenheffing en rioolheffing. In deze paragraaf vergelijken we de woonlasten van vergelijkbare gemeenten met de lasten van Barendrecht. De gebonden heffingen (Afvalstoffenheffing, Reinigingsrecht, Rioolheffing, Bedrijven Investeringszone (BIZ), Lijkbezorgingsrechten, Marktgelden en Leges) mogen wettelijk maximaal 100% kostendekkend zijn, inclusief toe te rekenen compensabele BTW, mutaties in voorzieningen en toe te rekenen kosten voor overhead. Voor de tarieven van de OZB, toeristenbelasting en de hondenbelasting geldt dat deze niet meer dan trendmatig stijgen (inflatiecorrectie). De raad is vrij om van dit standpunt af te wijken, bijvoorbeeld als dit nodig is vanwege financieel-economische ontwikkelingen.

Algemene (beleids)ontwikkelingen Benchmark woonlasten Vanaf 2020 wordt een benchmark woonlasten ingevoerd om jaarlijks de ontwikkeling van de lokale lasten inzichtelijker te maken. Met de invoering hiervan komt een einde aan de jaarlijkse monitoring door het Rijk door middel van de macronorm onroerende zaakbelasting (de macronorm). De macronorm bepaalt de maximale jaarlijkse stijging van de OZB-opbrengsten van alle gemeenten samen. In 2014 is uit onderzoek gebleken dat de macronorm geen effectief instrument is. De norm heeft niet bijgedragen aan een gematigde lastenontwikkeling, omdat de besluitvorming over tarieven in gemeenten in de eerste plaats gebaseerd is op lokale afwegingen. Met de vergelijking van de gemeentelijke woonlasten en de gemeentelijke tariefontwikkeling, evenals de landelijke en provinciale gemiddelden worden de onderlinge verschillen tussen gemeenten inzichtelijker gemaakt. Het overzicht vergelijkt binnen de provincie de tariefswijzigingen per gemeente en het cumulatieve bedrag van de onroerende zaakbelastingen, de afvalstoffenheffing en de rioolheffing per gemeente. Dit kan door de jaarlijkse Atlas van de lokale heffingen van het Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden (COELO). Hiermee voldoen gemeenten aan de verplichting om in de begroting de ontwikkelingen toe te lichten. Begrotingsregels Het BBV schrijft voor dat in de paragraaf lokale heffingen kostenonderbouwingen voor belastingtarieven moeten zijn opgenomen. Dit geldt in het bijzonder voor de gebonden heffingen. In deze paragraaf zijn er kostenonderbouwingen opgenomen volgens het BBV-model. Deze geven inzicht in de opbouw van de geraamde baten en lasten. Opslag voor kosten overhead in de tarievenberekening Volgens het BBV kan de overhead alleen buiten de begroting om aan de tarieven worden toegerekend. Daarin zijn geen voorschriften opgenomen over hoe de overhead aan de tarieven moet worden toegerekend. De keuze daarover is aan de gemeenteraad. De commissie BBV geeft twee voorbeelden van methoden om de opslag voor de overhead te bepalen: 1. een methodiek gebaseerd op personeelslasten en; 2. een op basis van de omvang van de taakvelden. In BAR-verband is gekozen voor de eerste methode. Het jaarlijkse percentage aan toerekenbare overhead wordt berekend door de totale overheadkosten vanuit de BAR-begroting en (deels) gemeentebegroting te delen door de overblijvende directe kosten van de BAR-begroting. Dit wordt voor de drie BAR-gemeenten verdeeld op basis van de vaste verdeelsleutels voor standaard werkzaamheden (voor Barendrecht is dit 38,88%). Het berekende overheadpercentage wordt vervolgens als toeslag berekend over de directe personeelslasten die specifiek aan de heffing/het tarief zijn toe te schrijven.

Page 49: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

49

§ Lokale heffingen

Overzicht geraamde belastingen en heffingen Onderstaand totaaloverzicht geeft u inzicht in de begroting geraamde opbrengsten van de ongebonden en gebonden heffingen. Voor de gebonden heffingen zijn ook de kosten van de dienstverlening en het dekkingspercentage opgenomen. De tarieven van gebonden heffingen mogen, zoals hiervoor is vermeld, maximaal 100% kostendekkend zijn.

Ongebonden heffingen 2019 2020 2021 2022 2023

Onroerende zaakbelastingen 8.947.900 9.403.800 9.403.800 9.403.800 9.403.800

Hondenbelasting 300.300 300.300 300.300 300.300 300.300

Toeristenbelasting 25.000 25.000 25.000 25.000 25.000

Gebonden heffingen 2019 2020 2021 2022 2023

Afvalstoffenheffing 4.982.700 5.029.200 5.029.200 5.029.200 5.029.200

Reinigingsrecht / grofvuil 55.000 89.700 87.500 87.500 85.300 Rioolheffing 3.053.300 3.083.900 3.083.900 3.083.900 3.083.900

Tarieven 2020 Onroerende zaakbelastingen (OZB) De geraamde OZB-opbrengst wordt bepaald door de totale waarde van de onroerende zaken in het lopende belastingjaar te vermenigvuldigen met het dan geldende OZB-tarief. Er wordt hierbij rekening gehouden met een geschatte waardeontwikkeling van de WOZ en areaaluitbreiding. Op basis van het voorgaande zien de tarieven OZB voor 2020 er als volgt uit:

Tarieven 2019 2020

Onroerende zaakbelastingen

Eigenaren woningen 0,1138 % 0,1078%

Eigenaren niet-woningen 0,1597 % 0,1599%

Gebruikers niet-woningen 0,1315 % 0,1317%

Hondenbelasting De uitvoeringskosten voor het hondenbeleid (onder meer schoonmaken, toezicht houden, perceptiekosten, losloopgebieden en afvalbakken) worden gedekt door de inkomsten uit de hondenbelasting. Hieronder is het overzicht opgenomen van de (jaar)tarieven van de Hondenbelasting.

Hondenbelasting 2019 2020

Eerste hond 101,30 102,70

Tweede hond 139,20 141,10

Derde en elke volgende hond 154,70 156,80

Per kennel 394,80 400,30

Toeristenbelasting Sinds 2011 kent Barendrecht de toeristenbelasting. Het gaat hierbij om belasting voor overnachtingen in een hotel, camping of Bed & Breakfast. Voor 2020 blijft het tarief van € 0,75 per persoon per nacht gehandhaafd. Afvalstoffenheffing Afvalstoffenheffing wordt geheven om de kosten te betalen die de gemeente Barendrecht maakt voor het (laten) inzamelen en verwerken van huishoudelijk afval. Voor de afvalstoffenheffing hanteren wij kostendekkende tarieven in combinatie met een inzet van de daarvoor gevormde voorziening. In het Beleidsplan Afval en Grondstoffen 2019-2023 wordt een nieuw beloningssysteem voor het aanbieden van minder afval ingevoerd dat verwerkt wordt in een nieuw heffingssysteem van de afvalstoffenheffing. Dit nieuwe systeem gaat met ingang van 2021 in. Voor 2020 geldt het huidige systeem nog van een vast gedifferentieerd tarief voor een-, twee- en meerpersoonshuishoudens. De in de afvalstoffenheffing te dekken kosten zijn als volgt bepaald:

Page 50: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

50

§ Lokale heffingen

Afvalstoffenheffing

Omschrijving 2020

Kosten van de activiteit vanuit de NV BAR Afvalbeheer 2.435.000

Kosten van de activiteit vanuit de gemeente, inclusief omslagrente

2.569.100

Inkomsten van de activiteit, exclusief heffingen -343.600

Aanwending voorziening beklemde middelen -703.200

Netto kosten van de activiteit 3.957.300

Vanuit andere activiteiten toe te rekenen kosten 283.600

Overhead 44.000

BTW 744.300

Totale kosten 5.029.200

Opbrengst afvalstoffenheffing 5.029.200

Dekkingspercentage 100%

De tarieven afvalstoffenheffing zien er voor 2020 dan als volgt uit:

Afvalstoffenheffing 2019 2020

Eenpersoonshuishouden 169,32 171.68

Tweepersoonshuishouden 264,48 268,18

Huishouden van 3 of meer personen 309,48 313,82

De tarieven voor afvalstoffenheffing zijn verhoogd met het inflatiepercentage van 1,4%. Rioolheffing Het uitgangspunt van de rioolheffing is om gemeenten in staat te stellen de kosten te betalen die samenhangen met de gemeentelijke watertaken. De rioolheffing wordt geheven van gebruikers van woningen en niet-woningen. Er is een tariefdifferentiatie op basis van een één-, twee- en een meerpersoonshuishouden. Bij de rioolheffing voor gebruikers van niet-woningen is sprake van een gecombineerde heffingsmaatstaf. Hier wordt de hoogte van de aanslag bepaald door een percentage van de WOZ-waarde, verhoogd met een gestaffeld tarief per m

3 waterverbruik. Bij het bepalen van het tarief

voor niet-woningen is rekening gehouden met de waardeontwikkeling van de niet-woningen. Het Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) 2018 - 2022 geldt als basis bij de berekening van de tarieven voor de rioolheffing. In overeenstemming hiermee blijft het tarief van 2019 gehandhaafd voor het begrotingsjaar 2020. De in de rioolheffing te dekken kosten zijn als volgt bepaald:

Rioolheffing

Omschrijving 2020

Kosten van de activiteit vanuit de BAR-organisatie 360.600

Kosten van de activiteit vanuit de gemeente, inclusief omslagrente

1.167.000

Dotatie voorziening vervanging riolering 1.435.000

Aanwending voorziening beklemde middelen -1.177.600

Netto kosten van de activiteit 1.785.000

Vanuit andere activiteiten toe te rekenen kosten 499.300

Overhead, inclusief omslagrente 310.100

BTW 489.500

Totale kosten 3.083.900

Opbrengst rioolheffing 3.083.900

Dekkingspercentage 100%

Page 51: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

51

§ Lokale heffingen

De tarieven rioolheffing zien er voor 2020 dan als volgt uit.

Rioolheffing woningen 2019 2020

Eenpersoonshuishouden 60,00 60,00

Tweepersoonshuishouden 115,32 115,32

Huishouden van 3 of meer personen 177,00 177,00

Rioolheffing niet-woningen 2019 2020

Percentage van de WOZ 0,0400% 0,0400%

met een max. van 3.690 3.690

Overige gebruikers

van 0 m³ t/m 20 m³ 0,00 0,00

van 21 m³ tot en met 500 m³ 80,00 80,00

van 501 m³ t/m 1.000 m³ 437,00 437,00

van 1.001 m³ t/m 1.500 m³ 876,00 876,00

van 1.501 m³ t/m 2.000 m³ 1.584,00 1.584,00

van 2.001 m³ t/m 3.000 m³ 2.339,00 2.339,00

van 3.001 m³ t/m 4.000 m³ 4.404,00 4.404,00

van 4.001 m³ t/m 8.000 m³ 5.925,00 5.925,00

van 8.001 m³ t/m 15.000 m³ 8.769,00 8.769,00

meer dan 15.000 m³ 12.884,00 12.884,00

Overige heffingen en rechten Leges Publieksdiensten en omgevingsvergunning Voor producten en diensten die de gemeente Barendrecht aan burgers, bedrijven en anderen verleent worden leges in rekening gebracht. De belangrijkste hiervan zijn de leges voor burgerzaken (paspoort, rijbewijs, huwelijksvoltrekking, enz.), aanvraag APV-vergunningen en omgevingsvergunningen. Bij de bepaling van de hoogte van de legestarieven wordt gekeken naar de kostendekkendheid. Onder de naam leges worden rechten geheven voor verstrekte diensten en producten. Een aantal tarieven van leges is wettelijk gemaximeerd, zoals het tarief voor paspoorten, aanwezigheidsvergunning speelautomaten of bijvoorbeeld een uittreksel Burgerlijke stand. Voor het overige geldt ook hier dat de tarieven van leges maximaal kostendekkend mogen zijn. De kosten en opbrengsten van leges burgerzaken zien er als volgt uit: Leges burgerzaken

Omschrijving 2020

Kosten van de activiteit vanuit de BAR-organisatie 342.600

Kosten van de activiteit vanuit de gemeente, inclusief omslagrente

62.000

Netto kosten van de activiteit 404.600

Toe te rekenen kosten

Afdracht rijksleges 207.400

Overhead, inclusief omslagrente 277.500

Totale kosten 889.500

Opbrengst leges burgerzaken 546.800

Dekkingspercentage 61%

Page 52: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

52

§ Lokale heffingen

Leges omgevings- en APV-vergunning

Omschrijving 2020

Kosten van de activiteit vanuit de BAR-organisatie 624.000 Kosten van de activiteit vanuit de gemeente, inclusief omslagrente 28.900

Netto kosten van de activiteit 652.900

Toe te rekenen kosten

Vanuit andere activiteiten toe te rekenen kosten 87.900

Overhead 505.500

BTW 14.800

Totale kosten 1.261.100

Opbrengst leges omgevings- en APV-vergunning 618.100

Dekkingspercentage 49%

Lijkbezorgingsrechten Voor het verlenen van diensten door en/of het gebruik van de faciliteiten van de begraafplaatsen in Barendrecht worden rechten geheven voor onder andere begraven, onderhoudsrechten en andere lijkbezorgingsrechten. De in de lijkbezorgingskosten te dekken kosten zijn als volgt bepaald: Lijkbezorgingsrechten

Omschrijving 2020

Kosten van de activiteit vanuit de BAR-organisatie 273.300

Kosten van de activiteit vanuit de gemeente, inclusief omslagrente

223.700

Netto kosten van de activiteit 497.000

Vanuit andere activiteiten toe te rekenen kosten 0

Overhead, inclusief omslagrente 235.000

Totale kosten 732.000

Opbrengst lijkbezorgingsrechten 434.500

Dekkingspercentage 59%

Marktgelden Voor de kosten die de gemeente maakt voor de twee markten in Barendrecht worden marktgelden in rekening gebracht aan standplaatshouders. De kosten en opbrengsten zijn als volgt:

Marktgelden Omschrijving 2020

Kosten van de activiteit vanuit de BAR-organisatie 7.300

Kosten van de activiteit vanuit de gemeente, inclusief omslagrente

45.400

Netto kosten van de activiteit 52.700

Toe te rekenen kosten

Vanuit andere activiteiten toe te rekenen kosten 1.300

Overhead, inclusief omslagrente 5.900

Totale kosten 59.900

Opbrengst marktgelden 55.200

Dekkingspercentage 92%

Page 53: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

53

§ Lokale heffingen

Kwijtschelding gemeentelijke belastingen Indien de belastingplichtige niet, of slechts met veel moeite, de aanslag kan betalen, kan deze onder wettelijk vastgestelde voorwaarden in aanmerking komen voor geheel of gedeeltelijke kwijtschelding. De kwijtscheldingen lopen via het SVHW. De kwijtscheldingen hebben betrekking op de afvalstoffenheffing en rioolheffing. De kosten van verleende kwijtscheldingen worden doorberekend in de tarieven van de betreffende heffingssoorten. In de begroting zijn de volgende bedragen opgenomen voor kwijtschelding:

Kwijtschelding gemeentelijke belastingen 2020

Rioolheffing 140.700

Afvalstoffenheffing 131.300

Totaal 272.000

Woonlasten (lokale lastendruk) Tot de woonlasten worden gerekend de OZB, de afvalstoffenheffing en de rioolheffing. De woonlasten vormen het grootste deel van de opbrengst uit de gemeentelijke heffingen en daarmee grotendeels de lokale lastendruk. Hierna worden de woonlasten voor burgers (woningen) inzichtelijk gemaakt.

Omschrijving 2019 2020 Afwijking

+ = stijging en - = daling van lasten Absoluut In %

A1: Eénpersoonshuishouden met een huurwoning

Rioolgebruik 60,00 60,00 0,00 0%

Afval 169,32 171,68 2,36 1,4%

Totaal 229,32 231,68 2,36 1,03%

B1: Tweepersoonshuishouding met een huurwoning

Rioolgebruik 115,32 115,32 0,00 0%

Afval 264,48 268,18 3,70 1,4%

Totaal 379,80 383,50 3,70 0,97%

C1: Meerpersoonshuishouding met een huurwoning

Rioolgebruik 177,00 177,00 0,00 0%

Afval 309,48 313,82 4,34 1,4%

Totaal 486,48 490,82 4,34 0,89%

A2: Eénpersoonshuishouding met een koopwoning met een WOZ-waarde van € 263.000*

Rioolgebruik 60,00 60,00 0,00 0%

Afval 169,32 171,68 2,36 1,4%

OZB-eigendom 281,09 283,51 2,42 0,86%

Totaal 510,41 515,19 4,78 0,94%

B2: Tweepersoonshuishouding met een koopwoning met een WOZ-waarde van € 263.000*

Rioolgebruik 115,32 115,32 0,00 0%

Afval 264,48 268,18 3,70 1,4%

OZB-eigendom 281,09 283,51 2,42 0,86%

Totaal 660,89 667,01 6,12 0,93%

C2: Meerpersoonshuishouding met een koopwoning met een WOZ-waarde van € 263.000*

Rioolgebruik 177,00 177,00 0,00 0%

Afval 309,48 313,82 4,34 1,4%

OZB-eigendom 281,09 283,51 2,42 0,86%

Totaal 767,57 774,33 6,76 0,88%

Page 54: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

54

§ Lokale heffingen

*Gemiddelde WOZ-waarde woning in 2019 volgens de Waarderingskamer. Bron: www.waarderingskamer.nl

Barendrecht ten opzichte van buurgemeenten Om de woonlasten in de gemeente Barendrecht te kunnen vergelijken, wordt gebruik gemaakt van de zogenaamde COELO-Atlas (Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden). Uit de gemeentelijke belastingtarieven wordt jaarlijks een samenvattend getal afgeleid, dat weergeeft hoe hoog deze lasten zijn. We gaan hierbij uit van een meerpersoonshuishouden in een woning met een voor die gemeente gemiddelde waarde.

Tarieven per gemeente 2019

afvalstoffen heffing

rioolheffing OZB tarief gem. woning-waarde

Woonlasten*

Barendrecht 309,48 177,00 0,1138% 263.000 815

Zwijndrecht 354,00 298,08 0,1210% 182.000 869

H.I. Ambacht 326,16 179,52 0,1202% 234.000 810

Ridderkerk 262,80 156,72 0,1249% 195.000 685

Albrandswaard 236,36 270,48 0,1343% 266.000 908

*Coelo-Atlas 2019

Bron: Coelo-Atlas van de lokale lasten 2018 en 2019

Page 55: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

55

§ Weerstandsvermogen en risicobeheersing

2. § Weerstandsvermogen en risicobeheersing 1. Aanleiding en achtergrond De Gemeente Barendrecht voert actief beleid op de beheersing van de risico’s die de gemeente loopt. Gekeken wordt naar de maatregelen die worden getroffen om de risico’s af te dekken. Voor de risico’s waarvoor geen maatregelen getroffen kunnen worden, bijvoorbeeld omdat het verzekeren ervan te duur zou zijn, wordt ingeschat welke buffer noodzakelijk is. Dit is het weerstandsvermogen. In deze paragraaf nemen we u mee in de resultaten van de meest recente inventarisatie van risico’s en maatregelen. Op basis van de geïnventariseerde risico’s en de beschikbare financiële middelen (weerstandscapaciteit) is het weerstandvermogen berekend. Omdat het om de begroting gaat wordt de verwachte ontwikkeling van de risico’s zo mogelijk meegenomen. 2. Risicoprofiel Door actieve risicobeheersing heeft de gemeente in beeld wat de risico’s zijn en is het mogelijk om het weerstandsvermogen te bepalen. Alle risico’s worden voor zover mogelijk 2 maal per jaar herijkt en er wordt continu geanticipeerd op nieuwe risico’s. Het getoonde risicoprofiel is bepaald vanuit de herijking/inventarisatie zoals uitgevoerd t/m tenminste 1 juli 2019. In het volgende overzicht worden de 10 belangrijkste (geconsolideerde) risico's gepresenteerd die de grootste invloed hebben bij de bepaling van de benodigde weerstandscapaciteit. Bij ieder risico geven we kort de beheersmaatregelen weer.

10 belangrijkste financiële risico’s gemeente Barendrecht

nr. Risico Maatregelen/opmerking Klasse Financieel gevolg

1 Risico dat de GR BAR-organisatie haar taken niet kan uitvoeren binnen het beschikbaar gestelde budget, inclusief realisatie taakstelling (simulatie BAR organisatie).

GR BAR-organisatie, procesmanagement, monitoring, business intelligence, competentieontwikkeling.

5 max.€ 1.496.000

2 Risico transitie decentralisaties Barendrecht in GR BAR-organisatie.

GR BAR-organisatie, proces-management, monitoring/benchmarking, business intelligence, competentieontwikkeling.

4 max.€ 1.700.000

3 Optreden negatief scenario deelneming GR Nieuw Reijerwaard.

2x per jaar grex-analyse, gecontroleerde projectomgeving.

2 max.€ 3.000.000

4 Risico invoering regelgeving AVG, informatiebeveiliging, wet meldplicht datalekken.

GR BAR-organisatie , Proces meldpunt datalekken, Invoeren register gegevensverzamelingen, Compliance.

4 max.€ 1.000.000

5 Risico invoering vennootschapsbelasting met indicatie Vpb-last.

Zie toelichting. Betreft risico 2016-2019.

3 max.€ 900.000

6 Risico uitvoering Jeugdwet. Overschrijding van budget(ten).

Beperkte invloed, GR BAR- organisatie, procesmanagement, monitoring/ benchmarking, business intelligence.

4 max.€ 450.000

7 Risico's uitvoeringsfase projecten.

Optimale invulling gecontroleerde procesomgeving nastreven. Risicomanagement.

3 max.€ 500.000

8 Financiële en imagorisico's disfunctioneren van door de gemeente gesubsidieerde instellingen.

Frequent toepassen audits, Analyse P&C voortgangsrapportages van instellingen.

3 max.€ 400.000

Page 56: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

56

§ Weerstandsvermogen en risicobeheersing

10 belangrijkste financiële risico’s gemeente Barendrecht

nr. Risico Maatregelen/opmerking Klasse Financieel gevolg

9 Cluster WMO gerelateerde risico's. Overschrijding van budget(ten).

Beperkte invloed, GR BAR- organisatie, procesmanagement, monitoring/ benchmarking, business intelligence

3 max.€ 250.000

10 Riolering, leidingen en gemalen.

Meerjarige onderhoudsprognose. 4 max.€ 150.000

Totaal alle risico's: € 10.761.294 legenda Risico neemt af.

Risico neemt toe. ! Aandachtvestiging/opmerking in verband met ontwikkelingen Het bovenstaande overzicht toont risico’s die incidenteel schade op kunnen leveren met daarbij het maximale financiële gevolg. De onderstaande tabel geeft aan hoe groot de kans is in frequentie. Bijgevoegde tabel geeft aan hoe de spreiding in tijd is terug te vertalen.

Kwantiteit Referentiebeelden Kans klasse

Toelichting kansklasse

10% 0 of 1 keer per 10 jaar

1 Deze klasse wordt gehanteerd voor risico’s waarvan het onwaarschijnlijk is dat deze zich in de komende jaren voordoen.

30% 1 keer per 5-10 jaar

2 Deze klasse hanteren we voor risico’s waarvan het niet waarschijnlijk is dat ze zich in het komende jaar voordoen.

50% 1 keer per 2-5 jaar 3 Deze klasse hanteren we voor risico’s die zich in het komende jaar wel maar ook niet kunnen voordoen.

70% 1 keer per 1-2 jaar 4 Deze klasse wordt gehanteerd voor risico’s waarvan het waarschijnlijk is dat ze zich in het komende jaar zullen voordoen.

90% 1 keer per jaar of >

5 Deze klasse wordt gehanteerd voor risico’s waarvan het zeer waarschijnlijk is dat ze zich in het komende jaar gaan voordoen.

Op basis van de ingevoerde risico’s hebben we een risicosimulatie uitgevoerd. De risicosimulatie wordt toegepast omdat het reserveren van het maximale bedrag (€ 10.761.294- zie tabel 1) ongewenst is. De risico's treden immers niet allemaal tegelijk en in hun maximale omvang op.

Benodigde weerstandscapaciteit bij verschillende zekerheidspercentages

Percentage Bedrag

5% € 2.232.240

25% € 2.963.417

50% € 3.620.254

75% € 4.412.082

90% € 5.386.762

95% € 6.006.884

Uit de tabel volgt dat 90% zeker is dat alle risico's kunnen worden afgedekt met een bedrag van € 5.386.762 (benodigde weerstandscapaciteit). 3. Beschikbare weerstandscapaciteit De beschikbare weerstandscapaciteit van de gemeente Barendrecht bestaat uit het geheel aan middelen dat de organisatie daadwerkelijk beschikbaar heeft om de risico's in financiële zin af te dekken.

Page 57: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

57

§ Weerstandsvermogen en risicobeheersing

Tabel 3: Beschikbare weerstandscapaciteit

Weerstand Startcapaciteit Bijboekingen Afboekingen Huidige capaciteit

Algemene reserve € 16.960.700 € 0 € -2.848.300 € 14.112.400

Totale weerstandscapaciteit

€ 16.960.700 € 0 € -2.848.300 € 14.112.400

4. Relatie benodigde en beschikbare weerstandscapaciteit Om te bepalen of het weerstandsvermogen toereikend is, dient de relatie te worden gelegd tussen de financieel gekwantificeerde risico's en de daarbij gewenste weerstandscapaciteit en de beschikbare weerstandscapaciteit. De benodigde weerstandscapaciteit die uit de risicosimulatie voortvloeit kan worden afgezet tegen de beschikbare weerstandscapaciteit. De uitkomst van die berekening vormt het weerstandsvermogen.

Ratio weerstandsvermogen =

Beschikbare weerstandscapaciteit

= € 14.112.400

= 2,62 Benodigde weerstandscapaciteit

€ 5.386.000

De normtabel biedt de landelijk geaccepteerde waardering van het berekende ratio.

Tabel 4: Weerstandsnorm

Waarderingscijfer Ratio Betekenis

A >2.0 uitstekend

B 1.4-2.0 ruim voldoende

C 1.0-1.4 voldoende

D 0.8-1.0 matig

E 0.6-0.8 onvoldoende

F <0.6 ruim onvoldoende

De ratio van de gemeente Barendrecht valt in klasse A. Dit duidt op een uitstekend weerstandsvermogen. 5. Risicokaart Risico’s waarvan de oorzaken en gevolgen in klassen ingedeeld zijn, plaatsen we in een risicokaart. Deze kaart toont in één oogopslag de spreiding van de risico’s. geld

Risico spreiding

x > €500.000

2 2 1 €250.000 < x < €500.000 1 2 €100.000 < x < €250.000 1 2 1 1 €25.000 < x < €100.000 1 4 1 x < €25.000 1 Geen geldgevolgen 2 1 Kans 10% 30% 50% 70% 90% 6.Kengetallen In de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing in de begroting en het jaarverslag worden kengetallen opgenomen voor de netto schuld quote, de netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen, de schuldratio, de solvabiliteitsratio, de structurele exploitatieruimte, de grondexploitatie en de belastingcapaciteit. Deze kengetallen maken het de leden van de gemeenteraad gemakkelijker om inzicht te krijgen in de financiële positie van de gemeente.

Page 58: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

58

§ Weerstandsvermogen en risicobeheersing

Kengetallen rekening

2018

begroting

2019

begroting

2020

begroting

2021

begroting

2022

begroting

2023

netto schuldquote 115% 122% 109% 118% 113% 123%

netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen

113% 121% 109% 117% 112% 122%

schuldratio 78% 78% 78% 78% 76% 76%

solvabiliteitsratio 22% 22% 22% 22% 24% 24%

structurele exploitatieruimte 0% -1% -2% -2% -2% -2%

grondexploitatie 6% 5% -2% -4% -4% 0%

belastingcapaciteit 102% 104% 104% 104% 104% 104%

De kengetallen laten op de kengetallenmonitor voor de schuldquote, schuldratio, solvabiliteit en belastingcapaciteit een middelhoge risicoscore zien. De structurele exploitatieruimte laat een hoge en de grondexploitatie een lage risicoscore zien.

De waarden van de kengetallen zijn ingedeeld in 3 categorieën. Deze categorieën sluiten aan bij de landelijk vastgestelde signaleringswaarden. Categorie A is het minst risicovol, categorie C het meest.

Omschrijving Categorie A Laag risico

Categorie B Middel risico

Categorie C Hoog risico

Netto schuldquote <90% 90-130% >130%

Netto schuldquote gecorrigeerd <90% 90-130% >130%

Schuldratio <50% 50%-80% >80%

Solvabiliteitsratio >50% 20-50% <20%

Grondexploitatie <20% 20-35% >35%

Structurele exploitatieruimte begroting >0% 0% <0%

Belastingcapaciteit <95% 95-105% >105%

De netto schuldquote geeft inzicht in het niveau van de schuldenlast van de gemeente ten opzichte van de eigen middelen. Het geeft zodoende een indicatie in welke mate de rentelasten en aflossingen op de exploitatie drukken. Omdat bij leningen er onzekerheid kan bestaan of ze allemaal terug worden betaald, wordt bij de berekening van de netto schuldquote onderscheid gemaakt door het kengetal zowel inclusief als exclusief de doorgeleende gelden te berekenen. Op die manier wordt duidelijk wat het aandeel van de verstrekte leningen in de exploitatie is en ook wat dat betekent voor de schuldenlast. De kengetallen fluctueren nogal. Dit komt omdat het percentage volgens de voorschriften bepaald moet worden op basis van de begrote inkomsten. Deze verschillen nogal per jaar, met name door de grondexploitaties. De berekening is als volgt:

Een stijging van het percentage voor de schuldquote betekent dus niet dat de schuld toeneemt, zoals hierboven te zien is. De begrote schuld neemt de komende jaren af.

2019 2020 2021 2022 2023

Vaste en vlottende schuld 132.000.000 131.500.000 130.900.000 127.900.000 126.500.000

Overlopende passiva 2.500.000 2.500.000 2.500.000 2.500.000 2.500.000

Uitzettingen < 1 jaar -3.000.000 -2.000.000 -2.000.000 -2.000.000 -2.000.000

Overlopende activa -2.000.000 -2.000.000 -2.000.000 -2.000.000 -2.000.000

Totaal 129.500.000 130.000.000 129.400.000 126.400.000 125.000.000

Geraamde baten 106.000.000 118.800.000 109.900.000 112.300.000 101.600.000

Schuldquote 122% 109% 118% 113% 123%

Page 59: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

59

§ Weerstandsvermogen en risicobeheersing

Een kengetal, dat aangeeft welk deel van de bezittingen is gefinancierd met schulden, is de zogenaamde schuldratio. Deze is aan de kengetallen toegevoegd.

De schuldratio laat een stabieler beeld zien, namelijk dat ongeveer driekwart van de bezittingen gefinancierd is met vreemd vermogen. Dit is onder de kritische grens van 80%. Het investeringsklimaat is op dit moment nog steeds gunstig. De rentestanden en dus de financieringskosten zijn laag, waardoor ze weinig beslag leggen op onze financiële ruimte. Het risico is wel dat de rentestanden in de nabije toekomst oplopen. Dit is een aandachtspunt.

De solvabiliteit geeft aan welk gedeelte van het bezit met eigen vermogen is gefinancierd.

De structurele exploitatieruimte is van belang om te kunnen beoordelen welke structurele ruimte de gemeente heeft om de eigen lasten te dragen. Structurele baten zijn bijvoorbeeld de algemene uitkering en opbrengsten uit de onroerende zaak belasting. Een positief percentage betekent dat de structurele baten toereikend zijn om de structurele lasten (inclusief rente en aflossingen van leningen) te dekken. In de begroting is sprake van negatieve percentages, doordat er sprake is van meerjarige tekorten. Dit is echter nog zonder de dekkingsvoorstellen die gedaan worden om de begroting structureel sluitend te krijgen. Het kengetal grondexploitatie geeft weer hoe de waarde van de grond zich verhoudt tot de totale (geraamde) baten. De boekwaarde van de voorraden grond is van belang, omdat deze waarde moet worden terugverdiend bij de verkoop. Hoe lager het percentage hoe beter. Bij de grondexploitaties is sprake van een laag risico. De belastingcapaciteit geeft inzicht hoe de belastingdruk in de gemeente zich verhoudt ten opzichte van het landelijke gemiddelde. Barendrecht zit iets boven het landelijk gemiddelde met 104%. In 2018 was dit 102%. Dat was echter inclusief een belastingteruggave per huishouden van € 21,50 op de afvalstoffenheffing uit de opbrengsten precariobelasting. Dit is vanaf 2019 niet meer het geval. Gecorrigeerd voor deze teruggave is het percentage in 2018 105%. In 2019 en 2020 is dus sprake van een daling van de belastingdruk. 7. Ontwikkeling risicoprofiel Barendrecht Samenvatting risicoprofiel Het risicoprofiel toont een stabiel beeld als het gaat om de middelen die tenminste beschikbaar moeten zijn om risico’s die incidenteel op kunnen treden af te dekken. De zogeheten benodigde weerstandscapaciteit stond medio 2018 op circa € 6 miljoen en eind 2018 op € 5,3 miljoen. Op dit moment moet ongeveer € 5,4 miljoen beschikbaar zijn om de risico’s voor tenminste 90% af te dekken. Hiermee is het totale risico ongeveer gelijk gebleven. Het berekende ratio weerstandsvermogen neemt wel af en staat nu op 2,62 en wordt nog steeds beoordeeld als uitstekend. Maatschappij, decentralisaties Het domein Maatschappij speelt een belangrijke rol in de bewegingen binnen het risicoprofiel. Aanvankelijk was er sprake van een hoog risico en is er in lijn met het landelijke beeld jarenlang een beroep gedaan op de financiële reserves. Inmiddels neemt de grip binnen het domein toe en neemt het risico stap voor stap af. Investeringen in de bedrijfsvoering/administratieve organisatie (fundament) dragen in belangrijke mate bij aan de ingezette positieve trend. Het landelijke beeld uit tussentijdse evaluaties laat zien dat de hele 3D transitie op diverse vlakken zeker nog tot 2021 doorloopt. Veel gemeenten, waaronder Barendrecht, die uit eigen budget hebben moeten bijpassen worden de komende jaren deels gecompenseerd.

2019 2020 2021 2022 2023

Voorzieningen 16.000.000 14.400.000 14.200.000 14.000.000 13.800.000

Vaste en vlottende schuld 132.000.000 131.500.000 130.900.000 127.900.000 126.500.000

Overlopende passiva 2.500.000 2.500.000 2.500.000 2.500.000 2.500.000

Totaal 150.500.000 148.400.000 147.600.000 144.400.000 142.800.000

Balanstotaal 194.000.000 190.800.000 189.800.000 189.400.000 187.400.000

Schuldratio 78% 78% 78% 76% 76%

2019 2020 2021 2022 2023

Eigen vermogen 43.500.000 42.400.000 42.200.000 45.000.000 44.200.000

Totaal 43.500.000 42.400.000 42.200.000 45.000.000 44.200.000

Balanstotaal 194.000.000 190.800.000 189.800.000 189.400.000 187.400.000

Solvabiliteit 22% 22% 22% 24% 24%

Page 60: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

60

§ Weerstandsvermogen en risicobeheersing

Jeugdwet, WMO, BUIG In de uitvoering van bovengenoemde wettelijke taken zien we de risico’s over de hele breedte afnemen. Door betere analyse en prognosemogelijkheden kunnen de risico’s scherper worden berekend en neemt de sturing op detailniveau toe. In de uitvoering van de WMO neemt de verzilvering van de toegekende zorg toe en daarmee ook de uitnutting van de budgetten. Bij het inschatten van het risico op de WMO wordt rekening gehouden met de aanzuigende werking die uitgaat van de relatief lage eigen bijdrage. Dit veroorzaakt enerzijds hogere structurele uitgaven terwijl het risico scherper kan worden ingeschat maar lager uitkomt dan bij aanvang van de transitie. Ten aanzien van de uitvoering van de wet BUIG blijkt dat Barendrecht iets achterloopt op de landelijke trend. Er wordt aanhoudend ingezet op meer uitstroom en er wordt een afname van het aantal cliënten verwacht. Voor het BUIG risico wordt een aanhoudend positieve trend aangehouden. In de Jeugdwet zijn gemeenten financieel en bestuurlijk verantwoordelijk voor alle vormen van jeugdhulp (inclusief specialistische hulp). De uitvoering van de Jeugdwet wordt sinds eind 2018 op zich zelf staand opgenomen in het risicoprofiel. Het risico is opgenomen in lijn met het landelijke beeld, maar is nu wel stabiel en de verwachting is dat dit voorlopig aanhoudt nu er extra middelen beschikbaar komen. BAR-Organisatie De ontwikkeling van de BAR-organisatie als uitvoeringsorganisatie is qua risicoprofiel stabieler geworden en het totale risico van de BAR-organisatie neemt ondanks diverse innovatieve ontwikkelingen slechts iets toe richting 2020. Er is over de hele breedte sprake van een positieve trend door toename in de beheersbaarheid op de meest risicovolle processen en veranderingen. De BAR-organisatie zit in een fase van gerichte doorontwikkeling, waardoor risico’s tijdens het herinrichten van afdelingen en processen tijdelijk toenemen. ICT, informatiebeveiliging, privacybescherming Voor de risico’s op het gebied van informatiebeveiliging, privacybescherming en de beheersing van ICT-gerelateerde risico’s blijft de doorontwikkeling van de BAR-organisatie positief van invloed. In de hele breedte worden stap voor stap de onzekerheden van nieuwe en of veranderende wet en regelgeving gemitigeerd. Om de beveiliging van informatie en de wijze waarop er wordt omgegaan met gevoelige gegevens op professionele wijze op te pakken, worden de vereiste stappen gemaakt. De risico’s op dit gebied blijven in lijn met het landelijke beeld. Vpb-last De Vennootschapsbelasting geldt vanaf 1 januari 2016. De Belastingdienst heeft nog steeds geen formele standpunten ingenomen over de jaren 2016-2019. Dat houdt in dat we voor die jaren fiscale en daarmee financiële risico's (blijven) lopen. Voor de begroting 2020 wordt een risicobedrag over deze jaren meegenomen. Het bedrag per jaar ligt wel iets lager dan eerder ingeschat. Garantstellingen Net buiten de top 10 kennen we binnen het clusterrisico Garantstellingen een verhoogd risico waar het gaat om stichting eerstelijnszorg Carnisselande. De herijking van dit risico loopt momenteel. Vanuit de afstemming tussen alle betrokken partijen zal binnenkort blijken of de invloed van dit risico verder toe zal nemen.

Conclusie De decentralisaties laten landelijk sporen na in de reserves van gemeenten, zo ook in Barendrecht. De buffer is nog steeds uitstekend, maar de financiële injectie ten behoeve van het sociaal domein (Jeugdwet) is inmiddels een noodzakelijke om dit ook zo te houden. Over een langere periode bekeken leiden vooral de decentralisaties, maar ook het invoeren en aanpassen van wet- en regelgeving tot negatieve ontwikkelingen in het risicoprofiel en de noodzaak tot interen op de reserves. De balans tussen uitbreiding van het takenpakket van gemeenten en de middelen die hiervoor beschikbaar worden gesteld, is doorgaans negatief voor gemeenten.

Page 61: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

61

§ Onderhoud kapitaalgoederen

3. § Onderhoud Kapitaalgoederen

Algemeen In onze gemeente vinden allerlei activiteiten plaats, zoals wonen, werken en recreëren. Voor deze activiteiten zijn voorzieningen in de openbare ruimte nodig, zoals wegen, openbare verlichting, riolering, groen en gebouwen. Deze voorzieningen zijn de kapitaalgoederen van de gemeente. Het beheer ervan is de verantwoordelijkheid van de gemeente. Om veilig gebruik van de voorzieningen te verzekeren is onderhoud nodig. Als het onderhoud niet meer voldoende is, is gedeeltelijke of totale vernieuwing nodig. Wat daarna ook weer regelmatig onderhoud vraagt. Deze paragraaf is belangrijk, omdat het niet alleen gaat om het in stand houden van de kapitaalgoederen voor de huidige gebruikers, maar ook voor de toekomstige generaties. Ook het financieel belang van onderhoud is groot, zo’n 20% van de begroting. De onderhoudskosten per kapitaalgoed zijn in beheerplannen opgenomen. Onderstaande tabel laat u zien welke beheerplannen er zijn. Erachter staat het gemeentelijk beleid waar het beheer van uitgaat.

Beheerplan Jaar van vaststelling

Jaar van herziening

Financiële voorziening / reserve

Gemeentelijk beleid

Wegen, fiets- en voetpaden

2015 2020 Nee Integrale Visie Openbare Ruimte (2008).

Civiele Kunstwerken 2015 2020 Nee

Groen en Recreatie gebieden

2015 2020 Nee Bomenverordening (2013) Groenbeleidsplan ‘Barendrecht ziet Groen’ (2008). Integrale Visie Openbare Ruimte (2008).

Openbare verlichting 2015 2020 Nee Appendix duurzaamheid (2015). Beleidsplan openbare verlichting (2004).

Speelvoorzieningen 2015 2020 Nee Speelruimteplan 2010-2020 (2009). Notitie schoolpleinen (2013).

Riolering 2017 2022 Ja Het Gemeentelijk Rioleringsplan 2018-2022 vormt samen met het basisrioleringsplan het beheerprogramma. beheerprogramma. Waterhuishouding 2016 2020 Nee Waterbeheerprogramma 2016 – 2021 van Waterschap Hollandse Delta. Gemeentelijk Waterplan. Nota bodembeheer en bodemkwaliteitskaart van Barendrecht.

Accommodaties 2014 2016

2020 Ja Kadernota Vastgoed (2014). Integraal HuisvestingsPlan (IHP) 2016.

Wegen, fiets- en voetpaden (verhardingen) Beheer Het beheer van gemeentelijke wegen, zoals rondwegen, wijkontsluitingswegen, straten, fiets- en voetpaden, richt zich niet alleen op de verhardingen, maar ook op de afvoer van hemelwater en de bestrijding van het onkruid op de verharding. Naast landelijk geldende uitgangspunten voor onderhoud is rekening gehouden met vastgestelde kwaliteitsniveaus. De kwaliteitsniveaus van onderhoud zijn politieke keuzes. Met periodieke inspecties, lokale metingen en wijkschouwen wordt informatie verkregen over de toestand van de wegverhardingen. Met een geautomatiseerd beheerprogramma wordt de verkregen informatie vertaald naar een meerjarenplanning voor het dagelijks en planmatig onderhoud. Na afstemming met andere werkzaamheden en planontwikkelingen in de openbare ruimte wordt deze meerjarenplanning opgenomen in het beheerplan. Onderhoud van asfaltverhardingen moet op tijd plaatsvinden. Gebeurt dat niet op tijd, dan treedt er kapitaalvernietiging op. Als wij onderhoud aan het asfalt te lang uitstellen, zijn er zwaardere (en duurdere) maatregelen nodig. Elementenverharding kent geen kapitaalvernietiging. Bij uitstel loopt enkel de beeldkwaliteit terug. Naast planmatig onderhoud vindt er

Page 62: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

62

§ Onderhoud kapitaalgoederen

dagelijks onderhoud en direct onderhoud plaats. Waar planmatig onderhoud gericht is op het in goede staat brengen, is dagelijks onderhoud gericht op het in goede staat houden. Direct onderhoud vindt plaats wanneer de verkeersveiligheid in het geding is, bijvoorbeeld bij een gat in de weg. Vooruitblik 2020 Komend jaar wordt de revitalisatie van Buitenoord voortgezet. Ook wordt gestart met de Voordijk, daar wordt de verharding aangepast in verband met de snelfietsroute F15. In ’t Fruit wordt de verharding van de straten compleet vervangen door nieuwe verharding. Dit gebeurt integraal met de vervanging van de riolering. Afhankelijk van de bouwontwikkelingen van Patrimonium, wordt integraal met de rioolvervanging de Talmaweg vernieuwd. Verder wordt het laatste gedeelte van de Ziedewijdsedijk opnieuw ingericht. Tenslotte zijn er plannen in voorbereiding om de Smitshoekse Baan, Noorder- en Zuidersingel te voorzien van geluidreducerend asfalt. Op de Smitshoeksebaan is tevens de intentie om 5 oversteekplaatsen veiliger te maken.

Civiele kunstwerken Beheer Bruggen, tunnels en grondkerende constructies zijn ingedeeld in categorieën. De A-categorie is maatschappelijk het meest belangrijk. Deze kunstwerken worden minimaal eens in de 3 jaar geïnspecteerd. De B -categorie eens per 5 jaar en de C-categorie wordt alleen 10-jaarlijks geschouwd. Deze volgorde wordt ook toegepast bij het vaststellen van onderhouds- en vervangingsmaatregelen. Vooruitblik 2020 In de Voordijk – Carnisseweg is een dam met duiker in slechte staat. In 2019 vonden voorbereidingen plaats en zijn de benodigde financiële middelen aangevraagd. Na positieve besluitvorming over de benodigde investering worden Dam en duiker in 2020 vervangen door nieuwe exemplaren. Inspectie van het kunstwerkenareaal is volledig uitgevoerd. Op basis van de resultaten worden maatregelen in beeld gebracht. Deze maatregelen kunnen variëren van klein onderhoud tot grootschalige vervangingen.

Openbaar groen in beheer bij gemeente Beheer In de IVOR-nota (Integrale Visie Openbare Ruimte) is de visie vastgelegd voor zowel de inrichting & structuur als de beheerkwaliteit van de openbare ruimte. Samen met het groenbeleidsplan ‘Barendrecht ziet groen’, waarin de doelen voor de groenstructuur, groeninrichting en groenbeheer zijn vastgelegd, vormt deze integrale visie de kaders en richtlijnen voor het beheer en onderhoud van het groen in de openbare ruimte. Voor het beheer van het groen zijn beheerkwaliteiten vastgesteld. Dit zijn politieke keuzes. In tegenstelling tot voorgaande jaren, wordt vanaf 2019 het openbaar groen onderhouden op basis van frequentie (dus wordt niet meer aangegeven hoe veel onkruid er mag staan of hoe hoog het onkruid mag zijn, maar wordt aangegeven dat de plantvakken 10 keer geschoffeld moeten worden). Het voordeel hiervan is dat voor iedereen duidelijk is, wanneer welke werkzaamheden waar worden uitgevoerd. Dit bevordert de communicatie richting inwoners. De belangrijkste ambities zijn:

het beheer van de bomen is gericht op een optimale begeleiding en ontwikkeling van de bomen en het structureel uitvoeren van boomveiligheidscontroles (concept strategisch boombeheer);

beheerbewust ontwerpen en ontwerpbewust beheren (bij herinrichting van de openbare ruimte wordt het gewenste eindbeeld van het groen vastgelegd en het beheer is gericht op het bereiken van dit eindbeeld);

bewoners betrekken bij de inrichting en beheer van het groen in de openbare ruimte. De grote groengebieden (Zuidelijk Randpark, Zuidpolder, Oude Maas, Wevershoek) zijn niet in beheer bij de gemeente. Staatsbosbeheer is beheerder van deze groengebieden. Vooruitblik 2020 De resultaten van de boomveiligheidscontrole zijn leidend voor het uitvoeren van de veiligheids- & beheermaatregelen. Afnemende vitaliteit, ziektes en/of onbeheerbare situaties zijn aanleiding om bomen en beplanting te vervangen. Kleinschalige groenrenovaties en boomvervangingsprojecten worden voorgelegd en besproken met de direct omwonenden.

Page 63: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

63

§ Onderhoud kapitaalgoederen

Openbare verlichting Beheer Naast de gemeente zijn ook andere beheerders verantwoordelijk voor de openbare ruimte met openbare verlichting. Zoals bijvoorbeeld de wegen met verlichting in eigendom van het Waterschap Hollandse Delta. De lichtmasten worden gemiddeld elke vier jaar visueel geïnspecteerd tijdens de lampvervanging. Stabiliteits-/sterktemetingen van lichtmasten vinden plaats wanneer lichtmasten 40 jaar oud zijn. Onveilige situaties, vaak gemeld door burgers en bedrijven, worden altijd direct opgelost. Armaturen hebben een gemiddelde levensverwachting van 25 jaar. Vooruitblik 2020 In 2019 is het storingsonderhoud van de openbare verlichting aanbesteed. Door marktwerking zijn de bestekprijzen hoger dan voorgaande jaren. Komend jaar worden verouderde armaturen in de wijk Nieuweland vervangen. In Nieuweland gaat het om 1.033 armaturen. 15 armaturen met oranje/gele verlichting, zogenaamde SOX lampen worden vervangen. Verder is het de bedoeling om in alle wijken de verouderde SOX armaturen, nog 120 stuks te vervangen. SOX is een verouderde techniek, waar geen nieuwe lampen meer worden geproduceerd. Alle nieuwe armaturen zijn voorzien van ledverlichting en doormiddel van Zhaga-connectors voorbereid op telemanagement.

Speelvoorzieningen Beheer De gemiddelde levensduur van speeltoestellen bedraagt 12 jaar. Daarbij is geen rekening gehouden met vandalisme, wel met slijtage door intensief gebruik en speelschade. De speelvoorzieningen worden vervangen aan de hand van een flexibel vervangingsschema, waarbij de budgetten voor de vervanging vrijkomen in het theoretische vervangingsjaar. Het moment van de daadwerkelijke vervanging van een speeltoestel wordt mede bepaald door de technische staat van het toestel. Gestreefd wordt om speelplekken zo veel mogelijk in zijn geheel te renoveren. Dit biedt immers nieuwe kansen om de inrichting nog beter te laten aansluiten op de vraag en het gewenste gebruik. De daadwerkelijke gebruikers worden zoveel mogelijk bij de inrichting betrokken. Dit gaat via een enquête, waarin bewoners en in het bijzonder kinderen een voorkeur voor speeltoestellen en/of wensen voor de speelplek kunnen opgeven. Met deze gegevens maken we een nieuw ontwerp voor de speelplek. Vooruitblik 2020 In 2020 zal aan de hand van de laatste in 2019 uitgevoerde inspectie van de speeltoestellen in de openbare ruimte een lijst met vervangingen van speeltoestellen worden opgesteld. De lijst van vervangingen is gekoppeld aan de beleidsuitgangspunten van het Speelruimteplan 2010-2020. Het beleid geeft aan welke maatregelen genomen moeten worden op basis van de veiligheidsinspectieresultaten.

Straatmeubilair Straatmeubilair is het meubilair in de openbare ruimte dat niet primair wordt aangebracht om het verkeer te geleiden, maar te voorzien in behoeften van allerlei aard. Voorbeelden zijn zitbanken, fietsenrekken, hekwerken, afvalbakken, enzovoorts. Beheer Het onderhoud richt zich op het schoon, bruikbaar, heel en veilig houden. De onderhoudsstrategie bestaat uit vervangen wat niet meer te repareren is en/of vervangen nadat de technische levensduur is bereikt. Daarbij wordt ook bekeken of het nog functioneel is en of het nog aan de behoefte voldoet. Verzoeken van burgers en bedrijven hebben daar invloed op. Vooruitblik 2020 Vervanging van meubilair nadat de technische levensduur is bereikt. Daarnaast vervanging na herinrichting of uitbreidingen op verzoek van bewoners.

Page 64: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

64

§ Onderhoud kapitaalgoederen

Riolering Beheer Riolering heeft tot doel het beschermen van: de volksgezondheid, de kwaliteit van de leefomgeving, de bodem, het grond- en oppervlaktewater. De gemeente is daarom verantwoordelijk voor de inzameling van het stedelijk afvalwater en hemelwater. Daarnaast probeert zij eventuele nadelige gevolgen van de grondwaterstand te beperken. Het beleid ten aanzien van het beheer van riolering is verankerd in het Gemeentelijk Rioleringsplan 2018-2022 (GRP), dat in 2017 door de Raad is vastgesteld. De kosten worden gedekt binnen de rioolheffing. Ook wordt een voorziening opgebouwd voor toekomstige vervangingsinvesteringen. De kosten zijn opgedeeld in twee stromen:

1. het beheer- en onderhoud, exploitatiekosten; 2. vervangingsinvesteringen, die betrekking hebben op alle onderdelen van de (afval)waterketen.

De klimaatveranderingen zijn in heel Nederland voelbaar. Ook in Barendrecht. De overlast ten gevolge van de forse regenbuien die we zo nu en dan te verwerken krijgen is niet alleen op te lossen door de aanleg van een grotere buis. Daarnaast hebben we te maken met perioden van extreme droogte. Het vraagt om maatregelen van de gemeente, maar ook van inwoners, bedrijven en het waterschap Hollandse Delta. Er wordt bij grootschalige werkzaamheden integraal naar dit soort vraagstukken gekeken. De maatregelen moeten gevonden worden in samenspel met weg- en groenbeheer en het waterschap Hollandse Delta, om tot een goed evenwicht te komen van vasthouden, bergen en (vertraagd) afvoeren van hemelwater. Kortom, maatwerk voor iedere locatie afzonderlijk. Vooruitblik 2020 Door klimaatverandering zijn we genoodzaakt gebieden door te lichten. Halverwege 2019 zijn we gestart met de aanpassingen in het centrum. Verder zijn we gestart met de planvorming om wateroverlast in de Oranjewijk tegen te gaan. In 2020 zal ook de oude kern nader onderzocht worden. In de Carnisseweg nemen we afscheid van de drukriolering, de woningen worden op een gescheiden rioolstelsel aangesloten. Verder worden diverse rioleren vernieuwd in de wijk Noord III. Dit gaat veelal in nauw overleg met Patrimonium. Ten gevolge van uitgevoerde inspecties start het renovatieplan door middel van relining en kleine reparaties. Tenslotte willen we starten met de verbetering en vernieuwing van de riolering in de Talmaweg.

Waterhuishouding Beheer Op basis van kwaliteits- en kwantiteitsmetingen van de baggeraanwas op de waterbodem wordt bepaald welke gemeentelijke watergangen worden gebaggerd. Het Waterschap baggert haar eigen watergangen, maar als de aanliggende grond van de gemeente is, heeft de gemeente een ontvangstplicht van deze bagger. De gemeente betaalt voor het transporteren en afvoeren van deze bagger. Beschoeiingen worden op basis van inspecties vervangen. Veiligheid is vaak doorslaggevend voor de vervanging van een oeverbeschoeiing. Momenteel wordt de oeverbeschoeiing geïnventariseerd en vastgelegd in een digitaal beheersysteem. In 2018 heeft het waterschap de verantwoordelijkheid voor het planmatig wateronderhoud (baggeren, waterplanten maaien en oeveronderhoud) van de grote waterpartijen in en rondom de Gaatkensplas overgedragen aan de gemeente. Hiervoor is een eenmalige afkoopsom van € 245.000 overeengekomen. Momenteel loopt er een Europese aanbestedingsprocedure volgens de ‘mededingingsprocedure met onderhandeling’. Deze procedure biedt de mogelijkheid om een aannemer te zoeken met de beste kennis van zaken, creatieve en innovatie oplossingsrichtingen en de volle motivatie om de komende 10 jaar aan de slag te gaan in dit gebied. Het beschikbare budget staat vast in deze aanbesteding. De procedure geeft goede mogelijkheden om de bewonersgroep te betrekken. De planning is om begin 2020 de beste aannemer geselecteerd te hebben.

Onderhoud openbare ruimte De begrote bedragen voor het onderhoud van de openbare ruimte in 2020 zijn als volgt:

Omschrijving 2020

groen 2.511.000

riolering 1.971.000

wegen 1.790.000

openbare verlichting 851.000

waterwegen 567.000

Page 65: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

65

§ Onderhoud kapitaalgoederen

Omschrijving 2020

straatreiniging 548.000

kunstwerken 147.000

gladheidsbestrijding 64.000

budgetten openbare ruimte 8.449.000

Accommodaties Uitgangspunt voor het beheer en het onderhoud van de gemeentelijke accommodaties is het (blijven) bieden van een hoogwaardig voorzieningenniveau, met kwalitatief goede accommodaties. Met deze accommodaties faciliteert de gemeente beleidsdoelstellingen op het gebied van onderwijs, sport, cultuur, welzijn, enzovoorts. Het onderhoud is verdeeld in planmatig, dagelijks en meldingenonderhoud. Het planmatig onderhoud richt zich op het voldoen aan conditiescore 3 (redelijk) en uiteraard aan de vigerende wet- en regelgeving. Om schommelingen in uitgaven voor planmatig onderhoud te compenseren is er een reserve onderhoud gebouwen. Dagelijks onderhoud is onderhoud dat vooraf niet voorzien kan worden en meestal door gebruikers gemeld wordt, ook wel meldingenonderhoud genoemd. Onvoorziene kostbare storingen en of wijzigingen in bouwregelgeving kunnen grote invloed hebben op het budget dagelijks onderhoud. Voor ieder gemeentelijk gebouw is een meerjarenonderhoudsprognose (MJOP) opgesteld met “Conditiescore 3” conform de NEN 2767.

Conditie- score

Omschrijving conditie

Toelichting

1 Uitstekend Incidenteel geringe gebreken

2 Goed Incidenteel beginnende veroudering

3

Redelijk

Plaatselijk zichtbare veroudering. Functievervulling van bouw- en installatiedelen niet in gevaar

4 Matig Functievervulling van bouw- en installatiedelen incidenteel in gevaar

5 Slecht De veroudering is onomkeerbaar

6 Zeer slecht Technisch rijp voor sloop

De gemeente streeft ernaar een voorbeeldfunctie te vervullen als het gaat om duurzaamheid en energiebesparing. Ook vanuit de wet Milieubeheer (31-08-2017) dienen we duurzame maatregelen toe te passen. Toepassing van duurzame maatregelen combineren wij indien mogelijk met planmatig onderhoud. Wanneer vanuit (veranderde) wet- en regelgeving aanpassingen nodig zijn, treden wij in overleg met gebruikers en/of (mede)eigenaren. Vooruitblik 2020 De afdeling Vastgoed zal in het kader van de aangekondigde organisatiewijziging binnen de BAR-organisatie gaan werken vanuit een drietal taakgerichte teams. De idee hierbij is dat beleid, uitvoering en financiële en fiscale verantwoording daardoor beter is georganiseerd en geborgd. Op het gebied van duurzaamheid en energiebesparing willen we doorgaan op de ingezette route.

Page 66: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

66

§ Financiering

4. § Financiering

In deze paragraaf beschrijven we de plannen en acties op het gebied van liquiditeitsbeheer, de financiële posities en de hieraan verbonden risico’s voor de jaren 2020 tot en met 2023. Naast enkele onderwerpen die verplicht onderdeel uitmaken van deze paragraaf, gaan we ook in op een aantal ontwikkelingen die van belang zijn voor een goede uitvoering van de treasuryfunctie.

Wettelijke kaders en Treasurystatuut De kaders voor de uitvoering van de financieringsfunctie zijn vastgelegd in de financiële verordening en uitgewerkt in het treasurystatuut. Hierbij is de Wet Financiering Decentrale Overheden (Wet FIDO) van toepassing. Deze wet stelt de kaders voor een verantwoorde en professionele inrichting van de treasuryfunctie bij decentrale overheden. Het belangrijkste uitgangspunt daarbij is het beheersen van risico’s. In 2018 zijn de financiële verordening en het treasurystatuut herzien en vastgesteld. Hierna zijn er geen wijzigingen meer geweest in wet- en regelgeving of in het gemeentelijk beleid. Aanpassing van de financiële verordening of het treasurystatuut is daarom op dit moment niet aan de orde.

Rentevisie en rentebeleid Rente speelt een belangrijke rol in de begroting. Vooral door de omvang van deze bedragen, is het gewenst dit onderdeel van de begroting voor uw raad inzichtelijk te maken. Daarbij gaat het om factoren die invloed op de rente hebben en om inzicht te geven in de keuzemogelijkheden. Dit alles vatten wij gemakshalve samen onder de term ‘rentebeleid’. Er wordt onderscheid gemaakt tussen korte rente en lange rente. We spreken van korte rente bij leningen tot maximaal 1 jaar en van lange rente bij termijnen van 1 jaar of langer. Renteontwikkelingen op de kapitaalmarkt zijn belangrijk vanwege de risico’s die ze voor ons in kunnen houden. Wij volgen de renteontwikkelingen daarom ook nauwlettend. We maken hiervoor gebruik van de informatie van een aantal geldverstrekkers, waarbij we op ieder moment van de dag de ontwikkelingen kunnen volgen en online op de hoogte worden gehouden van belangrijke veranderingen. Al een aantal jaren is sprake van lage rentestanden. Ook het afgelopen jaar is hierin geen verandering gekomen. Bij de rente voor een kasgeldlening (looptijd < 1 jaar) is al geruime tijd sprake van een negatieve rente. Hierin valt op dat deze het laatste jaar vrij stabiel is. De rente voor een kasgeldlening van 1 maand staat bij de BNG al sinds juli 2016 op -/- 0,38%. Komende tijd wordt hierin ook nog weinig verandering verwacht. De gemeente maakt van deze negatieve rentestand optimaal gebruik door bij liquiditeitstekorten een kasgeldlening af te sluiten en zo min mogelijk gebruik te maken van de kredietfaciliteit op de rekening courant (rood staan). Rentevisie BNG De verwachting van de Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) is dat het monetaire beleid van de Europese Centrale Bank (ECB) zeer ruim zal blijven. De lange rentetarieven lopen in de komende 12 maanden naar verwachting van de BNG renteprognose wel iets op.

Renterisicobeheer In dit onderdeel krijgt u inzicht in de renterisico’s van de gemeente. De rente-risiconorm heeft betrekking op leningen met een looptijd vanaf 1 jaar en de kasgeldlimiet op leningen met een looptijd tot maximaal 1 jaar. Deze twee normen zijn een verplicht onderdeel van deze paragraaf. Het doel van deze normen is om de budgettaire risico’s als gevolg van rentestijging te beperken. Renterisiconorm De renterisiconorm benadrukt vooral het belang van een goede spreiding van de leningenportefeuille en van de renterisico’s. De renterisiconorm houdt in dat niet meer dan 20% van het begrotingstotaal voor herfinanciering en/of renteherziening in aanmerking mag komen. Van renteherziening is sprake als in de leningsovereenkomst is bepaald dat

Page 67: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

67

§ Financiering

de rente gedurende de looptijd in een bepaald jaar wordt aangepast. Wij hebben geen leningen waarin sprake is van renteherziening. Het renterisico dat de gemeente in een jaar loopt, is onder andere afhankelijk van nieuw aan te trekken financiering in de komende jaren. Het is gebruikelijk om lineaire leningen af te sluiten. Bij lineaire leningen zijn de aflossingen over de looptijd gespreid en is daarom het renterisico op vaste schuld lager. Het onderstaande overzicht maakt duidelijk dat er ruimte is binnen de renterisiconorm om ook eventuele extra investeringen of uitgaven ten behoeve van de grondexploitatie met lang vreemd vermogen te financieren.

Kasgeldlimiet De kasgeldlimiet geeft het renterisico op de vlottende schuld weer. Met de kasgeldlimiet is een norm gesteld voor het maximum bedrag waarop de gemeente haar financiële bedrijfsvoering met kortlopende middelen (looptijd < 1 jaar) mag financieren. Wanneer in drie opeenvolgende kwartalen de kasgeldlimiet wordt overschreden, moet dit gemeld worden bij de provinciale toezichthouder. Hieronder is een prognose opgenomen van de kasgeldlimiet over 2020. Wanneer er sprake is van een liquiditeitstekort wordt een afweging gemaakt of het zinvol is om gebruik te maken van kortlopende of langlopende financiering. Dit is onder andere afhankelijk van de rentestand. Voor kortlopende leningen is nog steeds sprake van gunstige rentetarieven. Wanneer dit ook in 2020 zo blijft, gebruiken we bij een liquiditeitstekort allereerst de ruimte van de kasgeldlimiet.

Liquiditeitsplanning en Financieringsbehoefte De financieringspositie wordt bepaald door diverse factoren, zoals de ontwikkeling van het investeringsniveau en –tempo, wisselende baten in de grondexploitaties en mutaties in de geldleningenportefeuille. Met een liquiditeitenplanning brengen we meer structuur aan in de verwachte inkomsten en uitgaven. Hierdoor krijgen we een beter inzicht in de financieringsbehoefte.

RENTERISICONORM EN RENTERISICO'S VAN DE VASTE SCHULD

2020 2021 2022 2023

Renterisico op vaste schuld begroot begroot begroot begroot

1. Netto renteherziening op vaste schuld 0 0 0 0

2. Betaalde aflossingen 10.274 9.862 9.862 9.862

3. Renterisico op vaste schuld (1+ 2) 10.274 9.862 9.862 9.862

Renterisiconorm

4a. Begrotingstotaal 2020 121.362

4b. Het bij ministeriële regeling vastgestelde percentage 20%

4. Renterisiconorm 24.272

Toets Renterisiconorm

5a Ruimte onder renterisiconorm (4 - 3) 13.998

(Bedragen x EUR 1.000)

1e kw. 2e kw 3e kw 4e kw

Totaal vlottende schuld 30.000 34.000 37.000 42.000

Totaal vlottende middelen 6.000 6.000 6.000 3.000

Gemiddeld saldo schuld (+) of

overschot (-) 8.000 9.333 10.333 13.000

Kasgeldlimiet 10.316 10.316 10.316 10.316

Begrotingstotaal 2020 121.362

vastgestelde percentage 8,5%

Ruimte onder kasgeldlimiet 2.316 982 0 0

bedragen x € 1.000

Page 68: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

68

§ Financiering

Financiering activa De activa van de gemeente zijn per begin 2020 naar verwachting als volgt gefinancierd:

Leningenportefeuille Bij een structureel liquiditeitstekort moet de gemeente geld lenen en sluit daarvoor een langlopende geldlening af. Voor langlopende geldleningen hanteren wij de marktrente en berekenen jaarlijks de gemiddelde rente over de langlopende leningen. In onderstaand overzicht staan de opgenomen langlopende leningen. Hierbij is rekening gehouden met de verwachte financieringsbehoefte voor 2020. Eventuele tijdelijke liquiditeitstekorten kunnen worden gefinancierd met kortlopende leningen. Hierbij moet wel de maximale grens van de kasgeldlimiet aangehouden worden. De gemiddelde rente van deze leningen per 1 januari 2020 is 1,774%.

EMU-saldo Hieronder wordt een beeld geschetst van het verwachte verloop van ons EMU-saldo over de periode 2019 tot en met 2023. De gemeentelijke systematiek van nu investeren en afschrijven over een reeks van jaren, strookt niet met de manier waarop het EMU-saldo wordt berekend. Investeringen in een jaar worden direct ten laste gebracht van het EMU-saldo. Hierdoor ontstaat een negatief effect op het EMU saldo.

Uitzettingen Wanneer er sprake is van een overliquiditeit, zijn de mogelijkheden om dit tijdelijk renderend weg te zetten op een deposito beperkt. Dit als gevolg van de wet op het verplicht schatkistbankieren. Bij de schatkist kunnen overtollige middelen eventueel tijdelijk op deposito worden weggezet. Hier krijgen we een rente vergoed die gelijk is aan de rentes die de Nederlandse staat betaalt op leningen die ze op de markt aangaat. Op dit moment is deze rente 0%, bij overliquiditeit wordt er daarom geen gebruik gemaakt van de mogelijkheid om dit op deposito zetten. Bij overliquiditeit kan dit conform het treasurystatuut ook gebruikt worden om tijdelijke liquiditeitstekorten binnen de BAR-organisatie op te vangen door het verstrekken van een onderlinge kasgeldlening tegen marktconforme rente. Zolang er sprake is van een negatieve rente op kasgeldleningen, worden geen onderlinge leningen afgesloten.

verwachting per 1-1-2020

Boekwaarde activa 1-1-2020 183.800

vaste financieringsmiddelen:

Reserves en Voorzieningen 59.403

Langlopende leningen 127.833

187.236

Financieringsoverschot -3.436

(Bedragen x EUR 1.000)

01-01-2020 02-01-2021 02-01-2022 01-01-2023

Stand leningen 127.833 117.558 107.696 97.834

Nieuwe lening 0 0 0 0

Reguliere aflossingen 10.274 9.862 9.862 9.862

Overzicht EMU-saldo 2019 2020 2021 2022 2023

Exploitatiesaldo vóór toevoeging en onttrekkingen

aan reserves-5.000.000 -2.500.000 -2.300.000 -2.200.000 -1.900.000

Mutatie vaste activa -6.000.000 -5.000.000 -1.000.000 1.000.000 6.000.000

Mutatie voorzieningen -1.300.000 -1.600.000 -200.000 -200.000 -200.000

Mutatie voorraden 1.700.000 7.200.000 2.000.000 -600.000 -3.600.000

Totaal EMU-saldo -10.600.000 -1.900.000 -1.500.000 -2.000.000 300.000

Page 69: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

69

§ Financiering

Verstrekte leningen Onderstaand overzicht geeft een beeld van de leningen die zijn verstrekt aan derden. Wanneer bij deze leningen sprake is van een variabele rente, wordt bij de renteberekening uitgegaan van het 1 maands Euribor per rentevervaldatum. Al een aantal jaren zijn de rente inkomsten bij deze lening met een variabele rente laag, als gevolg van de lage rentestand.

Renteomslag Het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) schrijft voor dat rente via de taakvelden wordt toegerekend aan de programma’s. Door gebruik te maken van een renteomslag wordt de manier van verantwoorden van de rente in de begroting geharmoniseerd. Op advies van de commissie BBV wordt voor het berekenen van de renteomslag onderstaand model gebruikt. Hiermee geven we inzicht in de rentelasten voor externe financiering, het renteresultaat en de wijze van rentetoerekening. Het BBV schrijft voor dat de gehanteerde omslagrente niet meer dan 0,5% mag afwijken van de berekende omslagrente. Conform onderstaande berekening komen we voor 2020 uit op een renteomslag percentage van 1,16%. In 2019 is de omslagrente vastgesteld op 1,4%. Om onnodige fluctuaties in de rente te voorkomen zal ook in 2020 gerekend worden met een omslagpercentage van 1,4%. Hiermee blijven we binnen de door de BBV gestelde grens van 0,5%. Hierdoor ontstaat er een voordelig renteresultaat op het taakveld treasury, omdat er meer rente wordt toegerekend aan de overige taakvelden dan de werkelijk geraamde rentelasten.

Kredietrisico op verstrekte leningen

Naam geldnemer % Saldo Saldo

uitzetting Mutaties uitzetting

1-1-2020 in 2020 31-12-2020

Onderwijsgroep Zuid-Hollandse Waarden OZHW var 139.341 -139.341 0,00

Stichting Sportief Barendrecht 3,00 7.500 -7.500 0,00

Spruit B.V. 3,00 5.608 -1.340 4.268

Particulier ivm grondverkoop 3,00 2.843 -1.881 962

BAR-Organisatie n.v.t. 73.081 -30.140 42.941

Totaal verstrekte gelden 228.373 -180.203 48.171

Schema rentetoerekening

a1. Externe rentelasten over lange financiering +/+ 2.267.000

a2. Externe rentelasten over korte financiering +/+ 78.400

b1. Externe rentebaten over lange financiering -/- -6.000

b2. Externe rentebaten over korte financiering -/- -5.000

Saldo rentelasten en rentebaten 2.356.400

c1. Rente die doorberekend wordt aan de grondexploitaties -/- 230.900

c2. Rentelast projectfinanciering die doorgerekend wordt aan

betreffende taakveld

-/-

c3. Rentebaat projectfinanciering die doorgerekend wordt aan

betreffende taakveld

+/+

Aan taakvelden toe te rekene externe rente 2.125.500

d1. Rente over het eigen vermogen +/+ 0

d2. Rente over voorzieningen +/+

Totaal aan taakvelden toe te rekenen rente 2.125.500

e. Werkelijk aan taakvelden toegerekende rente (renteomslag) -/- 2.573.100

f. Renteresultaat op het taakveld treasury -447.600

Toe te rekenen rente 2.125.500

Boekwaarde per 1-1-2020 184.000.000

Gemiddelde rente 1,16%

Page 70: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

70

§ Financiering

Garantstelling In het verleden zijn regelmatig garantstellingen geweest voor leningen aan derden. Met het oog op de financiële risico’s die de gemeente hierbij loopt, wordt terughoudend omgegaan met het honoreren van deze aanvragen. Alleen als het maatschappelijk belang ermee gediend is en er voldoende zekerheden gesteld worden, wordt een garantie verleend. Per 1 januari 2020 is het totaal van de directe garantstellingen € 23,4 miljoen. Het totaal van de garantstellingen met een achtervangfunctie via het Waarborgfonds Sociale Woningbouw is € 58 miljoen. Het risico dat de gemeente loopt bij deze garantstellingen is meegenomen in de berekening van ons weerstandvermogen.

Relatiebeheer Met onze huisbankier BNG, vindt periodiek overleg plaats, waarbij eventuele nieuwe ontwikkelingen worden besproken. Verschillende banken en financiële instellingen geven regelmatig adviezen over het vastzetten van gelden en het beheer van de leningenportefeuille. In 2020 wordt opnieuw regelmatig gebruik gemaakt van de verschillende adviserende instanties om optimaal te kunnen profiteren van de beschikbare financiële instrumenten. In het treasurystatuut staat de administratieve organisatie, interne controle en informatievoorziening uitvoerig beschreven. Handhaving hiervan en optimalisatie blijft onder de aandacht.

Page 71: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

71

§ Bedrijfsvoering

5. § Bedrijfsvoering De bedrijfsvoering wordt vanaf 1 januari 2014 door de GR BAR-organisatie uitgevoerd. Voor een toelichting op de bedrijfsvoering verwijzen wij u naar de begroting 2020 van de GR BAR-organisatie.

Page 72: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

72

§ Verbonden partijen

6. § Verbonden partijen De gemeente Barendrecht heeft de kadernota verbonden partijen vastgesteld voor de periode 2016 – 2020. Het doel van deze nota is een methodiek te ontwikkelen waarmee de bestaande verbonden partijen kunnen worden beoordeeld en aangestuurd. De nota sluit aan bij de nieuwe Wet gemeenschappelijke regelingen die per 1-1-2015 van kracht is en tot doel heeft de democratische legitimatie te versterken. Als de uitvoering van een publieke taak aan een verbonden partij is overgedragen, is het onvermijdelijk dat (volledige) directe invloed/sturing door de gemeente niet langer aan de orde is. Dit omdat de verbonden partij een eigen bestuur heeft waarin meerdere gemeenten zijn vertegenwoordigd. Om de invloed van de gemeente op verbonden partijen te optimaliseren, is in de nota een methodiek opgenomen die deze optimalisatie van invloed moet bewerkstelligen. De invloed van het gemeentebestuur op een verbonden partij is het grootst als deze zich richt op de voorkant van de processen van de verbonden partij. De methodiek die kan worden ingezet om de invloed passend te laten zijn bij de situatie bestaat uit: het proces van positiebepaling; een governance-scan, het bepalen van een passend aansturingsscenario en het daarbij passende instrumentarium.

Veiligheidsregio Rotterdam Rijnmond (VRR)

Vestigingsplaats Rotterdam

Gemeenschappelijke regeling

Openbaar belang Sturingscenario (chauffeur/bijrijder/achterbank)

Bijrijder

(Brand)veiligheid, vervoer van zieken en ongeval slachtoffers, geneeskundige hulpverlening bij ongevallen en rampen, rampenbestrijding en crisisbeheersing met inbegrip van de multidisciplinaire samenwerking en de Gemeenschappelijke meldkamer. De vorming van veiligheidsregio’s heeft als doelstelling de versterking van de bestuurlijke aansturing van de rampenbestrijding en crisisbeheersing op regionaal en nationaal niveau, alsmede de versterking van de geneeskundige hulpverlening en het regionale beheer van de brandweer.

Deelnemende partijen 15 gemeenten uit het Rijnmond gebied nemen deel aan de VRR.

Bestuurlijk belang Financieel belang - gemeente

Burgemeester Van Belzen is lid van het Algemeen Bestuur (+1 plaatsvervangend lid). Bij het nemen van besluiten door het algemeen bestuur brengen de leden voor de gemeente die zij vertegenwoordigen ieder één stem uit, met uitzondering van de leden die een gemeente vertegenwoordigen met een inwonertal boven 50.000. Zij brengen voor elk volgend 50.000-tal, of gedeelte daarvan, één stem meer uit tot een maximum van elf stemmen per gemeente.

Aandelenkapitaal € 0

Leningen/garantstellingen € 0

Impuls € 0

Bijdrage gemeente 2020 € 2.202.900

Stemverhouding: 5%

Actuele ontwikkelingen

Overname aandelenpakket bios-groep AZRR. Het vinden van gekwalificeerd ambulancepersoneel heeft de grootste aandacht gehad. Er is voldoende personeel, er is echter nog wel een opleidingstraject nodig, zodat niet iedereen direct inzetbaar is. Tweede loopbaanbeleid als gevolg van het verder opschuiven van pensioengerechtigde leeftijd. Uiterlijk in 2021 is er meer duidelijkheid over. De financiële consequenties zijn tot 2025 gedekt.

01-01-2020 31-12-2020

Eigen vermogen € 10.265.000 € 10.652.000

Vreemd vermogen € 59.971.000 € 60.147.000

Page 73: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

73

§ Verbonden partijen

Veiligheidsregio Rotterdam Rijnmond (VRR)

Vestigingsplaats Rotterdam

Gemeenschappelijke regeling

Resultaat 2020 € 647.000

Risico's

Budget van het beheer van de samengevoegde meldkamers is naar beneden bijgesteld (lagere rijksbijdrage). Het is nu nog onduidelijk wat de consequenties zijn. De invoering van de omgevingswet geeft onduidelijkheid of er een stijging zal plaatsvinden van het aantal incidenten. Naar verwachting zullen de kosten toenemen.

Samenwerkingsverband Vastgoedinformatie, Heffing en Waardebepaling (SVHW)

Vestigingsplaats Klaaswaal

Gemeenschappelijke regeling

Openbaar belang Sturingscenario (chauffeur/bijrijder/achterbank)

Bijrijder

Het SVHW houdt zich bezig met de heffing en invordering van gemeentelijke belastingen, de waardebepaling, in het kader van de wet WOZ.

Deelnemende partijen Een Waterschap, RAD en 20 gemeenten

Bestuurlijk belang Financieel belang - gemeente

Bevoegdheden van het College m.b.t. heffing en invordering belastingen, WOZ is overgedragen aan de VP. Het Algemeen Bestuur is het hoogste bestuursorgaan van het SVHW. De gemeente is vertegenwoordigd in de Ambtelijke Commissie: 1 lid (accounthouder VP), het Algemeen- en Dagelijks Bestuur: 1 lid (wethouder Bults).

Aandelenkapitaal € 0

Leningen/garantstellingen € 0

Bijdrage gemeente 2020 € 412.000

Stemverhouding: 3.3%

Actuele ontwikkelingen

In 2020 ontwikkelt SVHW zijn dienstverlening in lijn met de externe ontwikkelingen (o.a. digitale agenda 2020 en de Informatiemaatschappij) door, waarbij nieuwe communicatiekanalen zoals Whatsapp en chat overwogen worden.

Financiële positie - Verbonden partij

01-01-2020 31-12-2020

Eigen vermogen € 900.000 € 800.000

Vreemd vermogen € 5.884.000 € 5.524.000

Resultaat 2020 - € 35.000

Risico's

Wijziging van wettelijke bepalingen, zoals de Invorderingswet en het uiteindelijke resultaat van de toekenning van proceskostenvergoedingen voor bezwaar- en beroepsprocudures.

Page 74: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

74

§ Verbonden partijen

Gemeenschappelijke regeling DCMR Milieudienst Rijnmond (DCMR)

Vestigingsplaats Schiedam

Gemeenschappelijke regeling

Openbaar belang Sturingscenario (chauffeur/bijrijder/achterbank)

Bijrijder

Advisering en ondersteuning van gemeentelijke milieutaken. De DCMR heeft een algemene adviestaak met betrekking tot milieu, adviseert ten aanzien van vergunningverlening en handhaving in het kader van de wettelijke taken als gevolg van de Wet Milieubeheer en ondersteunt de gemeente t.a.v. de uitvoering van het Besluit Bodemkwaliteit.

Deelnemende partijen 15 Rijnmondgemeenten en de provincie Zuid-Holland

Bestuurlijk belang Financieel belang - gemeente

1 lid Algemeen Bestuur (wethouder De Jonge). Aandelenkapitaal € 0

Leningen/garantstellingen € 0

Bijdrage gemeente 2020 € 590.700

Stemverhouding: 1.8%

Actuele ontwikkelingen

De invoering van de Omgevingswet vraagt de aandacht. Samen met alle participanten bereidt DCMR zich voor op de naderende wetswijziging, o.a. door inzicht te krijgen in de (milieu)kwaliteit van het gebied op basis van toegankelijke data. Daarnaast blijft DCMR ook in 2020 werken aan verbetering van de werkprocessen op het gebied van vergunningverlening, toezicht en handhaving.

Financiële positie - Verbonden partij

01-01-2020 31-12-2020

Eigen vermogen € 2.711.000 € 2.551.000

Vreemd vermogen € 10.000.000 € 10.000.000

Resultaat 2020 € 0

Risico's

Controle over en sturing op het financieël resultaat.

Gemeenschappelijke regeling Gemeentelijke Gezondheidsdienst Rotterdam-Rijnmond (GGD Rotterdam-Rijnmond)

Vestigingsplaats Rotterdam

Gemeenschappelijke regeling

Openbaar belang Sturingscenario (chauffeur/bijrijder/achterbank)

Bijrijder

Gezamenlijke uitvoering wettelijke verplichtingen van gemeenten in het kader van de Wet Publieke Gezondheid. De doelstelling: Een evenwichtig productenaanbod zoveel mogelijk gericht op lokale problematiek. In zijn algemeenheid het verbeteren van de volksgezondheid van de bevolking.

Deelnemende partijen Gemeenten regio Rijnmond

Bestuurlijk belang Financieel belang - gemeente

De gemeente heeft bestuurlijke inbreng als lid van het Algemeen Bestuur (wethouder Roopram).

Aandelenkapitaal € 0

Leningen/garantstellingen € 0

Bijdrage gemeente 2020 € 352.100

Stemverhouding: 6.67%

Actuele ontwikkelingen

Er is de ambitie om te komen tot een regionaal preventieakkoord.

Page 75: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

75

§ Verbonden partijen

Gemeenschappelijke regeling Gemeentelijke Gezondheidsdienst Rotterdam-Rijnmond (GGD Rotterdam-Rijnmond)

Vestigingsplaats Rotterdam

Gemeenschappelijke regeling

Financiële positie - Verbonden partij

01-01-2020 31-12-2020

Eigen vermogen Niet van toepassing Niet van toepassing

Vreemd vermogen Niet van toepassing Niet van toepassing

Resultaat 2020 Niet van toepassing

Risico's

De GGD-RR is onderdeel van het concern gemeente Rotterdam. Rotterdam is volledig risicodrager van de GGD-RR en de GR.

Gemeenschappelijke regeling voor het natuur- en recreatiegebied IJsselmonde (NRIJ)

Vestigingsplaats Schiedam

Gemeenschappelijke regeling

Openbaar belang Sturingscenario (chauffeur/bijrijder/achterbank)

Chauffeur

Beheer, ontwikkeling en onderhoud van recreatieve groengebieden in IJsselmonde.

Deelnemende partijen BAR-gemeenten, H.I. Ambacht, Zwijndrecht, Rotterdam en PZH.

Bestuurlijk belang Financieel belang - gemeente

1 lid van het Algemeen Bestuur en Dagelijks Bestuur (wethouder Luijendijk).

Aandelenkapitaal € 0

Leningen/garantstellingen € 0

Bijdrage gemeente 2020 € 349.600

Stemverhouding: 14%

Actuele ontwikkelingen

In het najaar van 2019 wordt besloten over de taken die het NRIJ blijft doen en welke maatregelen genomen worden om sturing en efficiëntie te verbeteren. Een Kwartiermaker is op zoek naar bezuinigingskansen

Financiële positie - Verbonden partij

01-01-2020 31-12-2020

Eigen vermogen € 3.416.000 € 3.429.000

Vreemd vermogen € 1.760.000 € 1.794.000

Resultaat € 0

Risico's

Door teruglopende bijdragen van uitgetreden partijen te weinig inkomsten voor kwalitatief goed beheer

van groen- en recreatiegebieden in beheer van het NRIJ.

Gemeenschappelijke regeling Jeugdhulp Rijnmond

Vestigingsplaats Rotterdam

Gemeenschappelijke regeling

Openbaar belang Sturingscenario (chauffeur/bijrijder/achterbank)

Chauffeur

Het beschikbaar houden van specialistische zorg en van 7/24 crisisopvang. Het realiseren van schaalvoordelen. Het delen van kennis en expertise. De GR heeft tot taak de gemeenschappelijke inkoop van jeugdhulp zodanig vorm te geven dat lokale ambities kunnen worden gerealiseerd. De visie en doelen van de GR zijn daarmee een optelsom van de beleidsvoornemens van de deelnemende gemeenten.

Page 76: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

76

§ Verbonden partijen

Gemeenschappelijke regeling Jeugdhulp Rijnmond

Vestigingsplaats Rotterdam

Gemeenschappelijke regeling

Openbaar belang Sturingscenario (chauffeur/bijrijder/achterbank)

Chauffeur

Deelnemende partijen Gemeenten: Albrandswaard, Barendrecht, Brielle, Capelle aan den IJssel, Goeree-Overflakkee, Hellevoetsluis, Krimpen aan den IJssel, Lansingerland, Maassluis, Nissewaard, Ridderkerk, Schiedam, Vlaardingen, Westvoorne en Rotterdam.

Bestuurlijk belang Financieel belang - gemeente

1 lid van het Algemeen Bestuur (wethouder Roopram).

Aandelenkapitaal € 0

Leningen/garantstellingen € 0

Bijdrage gemeente 2020 € 5.635.000

Stemverhouding: 6.25%

Actuele ontwikkelingen

De jaarrekening van 2018 kende een forse overschrijding van circa € 15 miljoen. Dit resulteert in een gewijzigde begroting voor 2019 en een begroting voor 2020 die ruim € 20 miljoen hoger is. In juni 2019 zijn knelpunten geconstateerd op perceel E die maken dat nu al de risicoreservering is ingezet. In het najaar zal duidelijk worden of een tweede begrotingswijziging voor 2019 en een begrotingswijziging voor 2020 noodzakelijk is.

Financiële positie - Verbonden partij

01-01-2020 31-12-2020

Eigen vermogen Niet bekend Niet bekend

Vreemd vermogen Niet bekend Niet bekend

Resultaat € 0

Risico's

Deelnemende gemeenten zijn alle 15 volledig risicodragend.

Gemeenschappelijke regeling Nieuw Reijerwaard (GRNR)

Vestigingsplaats Ridderkerk

Gemeenschappelijke regeling

Openbaar belang Sturingscenario (chauffeur/bijrijder/achterbank)

Chauffeur

De gemeenten Barendrecht, Ridderkerk en Rotterdam hebben gezamenlijk de ontwikkeling van Nieuw Reijerwaard op zich genomen. Hiertoe hebben zij per 1 januari 2012 de Gemeenschappelijke Regeling Nieuw Reijerwaard (GRNR) opgericht. De GRNR heeft de opdracht om een 96 hectare groot bedrijventerrein, de daarbij horende ontsluiting en de aanleg van een groene corridor te realiseren in Nieuw Reijerwaard in Ridderkerk.

Deelnemende partijen Barendrecht, Ridderkerk, Rotterdam

Bestuurlijk belang Financieel belang - gemeente

Het Algemeen Bestuur bestaat uit tien leden, de voorzitter inbegrepen. De raden van Barendrecht en Ridderkerk wijzen uit hun midden, de voorzitter van de raad inbegrepen, en uit de wethouders (De Jonge en Proos), elk vier leden en twee plaatsvervangend leden aan. Van deze vier leden respectievelijk twee plaatsvervangend leden dienen ten minste twee

Aandelenkapitaal € 0

Leningen/garantstellingen 33%

Bijdrage gemeente 2020 € 0

Page 77: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

77

§ Verbonden partijen

Gemeenschappelijke regeling Nieuw Reijerwaard (GRNR)

Vestigingsplaats Ridderkerk

Gemeenschappelijke regeling

leden respectievelijk één plaatsvervangend lid deel uit te maken van het college van burgemeester en wethouders. De raad van Rotterdam wijst uit de voorzitter van de raad en uit de wethouders, twee leden en twee plaatsvervangende leden aan. Het voorzitterschap rouleert jaarlijks.

Stemverhouding: 33%

Actuele ontwikkelingen

Verkoop bedrijventerreinen. Voorbereiding reconstructie IJsselmondse Knoop

Financiële positie - Verbonden partij

01-01-2020 31-12-2020

Eigen vermogen € 0 € 0

Vreemd vermogen € 141.949.000 € 146.490.000

Resultaat 2020 € 0

Risico's

Vertraagde verkopen, lagere verkoopprijs, hogere kosten civieltechnische werkzaamheden.

Gemeenschappelijke regeling BAR Organisatie

Vestigingsplaats Barendrecht

Gemeenschappelijke regeling

Openbaar belang Sturingscenario (chauffeur/bijrijder/achterbank)

Chauffeur

Doel van de regeling is het bewerkstelligen van een kwalitatief hoogwaardige en een doelmatige uitvoering door het openbaar lichaam van de door de deelnemende gemeenten opgedragen taken. In samenwerking ten behoeve van de drie gemeenten het werkgeverschap en de inkoopfunctie uit te voeren. Het doel van de samenwerking is om door het samenvoegen van grote delen van de ambtelijke organisaties de burgers van de drie gemeenten kwalitatief hoogstaande dienstverlening te bieden. Er wordt invulling gegeven op de zeven inhoudelijk verbindende thema’s van de drie gemeenten. Deze thema’s zijn: Duurzaamheid, Veiligheid, Economie, Maatschappij, Voorzieningen, Ruimte en Mobiliteit.

Deelnemende partijen Barendrecht, Albrandswaard en Ridderkerk

Bestuurlijk belang Financieel belang - gemeente

Het Algemeen Bestuur is het hoogste bestuursorgaan van de BAR-organisatie en bestaat uit de drie colleges van de 3 BAR-gemeenten (Barendrecht, Albrandswaard en Ridderkerk). Dit bestuur vergadert vier keer per jaar. Het Dagelijks bestuur bestaat uit zes leden (van het algemeen bestuur), twee van elke deelnemende gemeente, te weten wethouder Schaap en burgemeester Van Belzen, de voorzitter meegerekend.

Aandelenkapitaal € 0

Leningen/garantstellingen € 0

Bijdrage gemeente 2020 € 29.253.700

Stemverhouding: 33.33%

Actuele ontwikkelingen

BAR 2020 is een belangrijke ontwikkeling. Daarnaast Fundament Maatschappij en afhankelijk van de besluitvorming gaat ook Strategische Personeels Planning in 2020 een belangrijke rol spelen.

Page 78: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

78

§ Verbonden partijen

Gemeenschappelijke regeling BAR Organisatie

Vestigingsplaats Barendrecht

Gemeenschappelijke regeling

Financiële positie - Verbonden partij

01-01-2020 31-12-2020

Eigen vermogen € 0 € 788.100

Vreemd vermogen € 9.448.600 € 10.081.500

Resultaat 2020 € 0

Risico's

Aansprakelijkheidsstelling, risico’s i.h.k.v. (loon) belastingregelgeving en ICT risico’s (continuïteit bedrijfsvoering, beveiliging).

Gemeenschappelijke regeling Metropoolregio Rotterdam Den Haag

Vestigingsplaats Den-Haag

Gemeenschappelijke regeling

Openbaar belang Sturingscenario (chauffeur/bijrijder/achterbank)

Achterbank

Verbetering Economisch Vestigingsklimaat en Bereikbaarheid van de regio

Deelnemende partijen 23 gemeenten

Bestuurlijk belang Financieel belang - gemeente

Versterking van het economisch vestigingsklimaat en de bereikbaarheid, Realisatie Regionaal Investeringsprogramma, agenda Economisch. Vertegenwoordiging in het Algemeen Bestuur door burgemeester Van Belzen.

Aandelenkapitaal € 0

Leningen/garantstellingen € 0

Bijdrage gemeente 2020 € 130.300

Stemverhouding: 3.47%

Actuele ontwikkelingen

Reguliere OV-exploitatie. De realisatie van de Rotterdamsebaan (weg tussen A13 en Den Haag).

Financiële positie - Verbonden partij

01-01-2020 31-12-2020

Eigen vermogen € 22.512.400 € 28.662.000

Vreemd vermogen € 1.246.846.000 € 1.081.366.000

Resultaat 2020 € 6.149.600

Risico's

Financiële problemen bij een vervoerbedrijf. Vermindering van rijksbijdragen en vermindering vaninvesteringsruimte. Tegenvallers bij investeringen in infrastructuur. Discussie over uittreding van gemeentes. Imagoschade.

Landschapstafel IJsselmonde

Verenigingsplaats Rotterdam

Bestuursovereenkomst

Openbaar belang Sturingscenario (chauffeur/bijrijder/achterbank)

Chauffeur

1. Komen tot afstemming van beleid, uitvoering en monitoring ten aanzien van de groen- en recreatiegebieden op IJsselmonde ten einde de kwaliteit van het landschap in stand te houden c.q. te verbeteren; 2. Samen werken aan het Uitvoeringsprogramma ‘Groen IJsselmonde’ om een stimulans te geven aan en te komen tot een recreatief aantrekkelijk, toegankelijk en bruikbaar groen landschap, waardoor ook kan worden bijgedragen aan de economische ontwikkeling van IJsselmonde; 3. Inzetten op afstemming van het beheer van de groen- en recreatiegebieden op IJsselmonde, het stellen van kaders voor het beheer en streven naar een verbetering van de efficiëntie in beheer in overleg met de

Page 79: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

79

§ Verbonden partijen

Landschapstafel IJsselmonde

Verenigingsplaats Rotterdam

Bestuursovereenkomst

terreinbeherende instanties.

Deelnemende partijen Gemeenten Barendrecht, Albrandswaard, Ridderkerk, Hendrik-Ido-Ambacht, Zwijndrecht en Rotterdam.

Bestuurlijk belang Financieel belang - gemeente

1 lid in bestuur (wethouder Luijendijk) Aandelenkapitaal € 0

Leningen/garantstellingen € 0

Bijdrage gemeente 2020 € 24.200

Stemverhouding: %

Actuele ontwikkelingen

Er is een gezamenlijke Groenvisie opgesteld.

Financiële positie - Verbonden partij

01-01-2020 31-12-2020

Eigen vermogen Niet van toepassing Niet van toepassing

Vreemd vermogen Niet van toepassing Niet van toepassing

Resultaat Niet van toepassing

Risico's

Geen.

Centrum Jeugd & Gezin Rijnmond (CJG)

Vestigingsplaats Rotterdam

Stichting

Openbaar belang Sturingscenario (chauffeur/bijrijder/achterbank)

Nog vast te stellen

CJG Rijnmond treedt op als uitvoerder van de wettelijke gemeentelijke taken op het gebied van de jeugdgezondheidszorg. Het CJG is de plek waar ouders en verzorgers, kinderen, jongeren en professionals terecht kunnen voor ondersteuning en advies over opgroeien, opvoeden en gezondheid.

Deelnemende partijen Albrandswaard, Barendrecht, Brielle, Goeree-Overflakkee, Hellevoetsluis, Krimpen aan den IJssel, Lansingerland, Maassluis, Nissewaard, Ridderkerk, Rotterdam, Schiedam, Vlaardingen en Westvoorne.

Bestuurlijk belang Financieel belang - gemeente

Vertegenwoordiging in de Raad voor het Publiek Belang (wethouder Roopram).

Aandelenkapitaal € 0

Leningen/garantstellingen € 0

Bijdrage gemeente 2020 € 1.553.200

Stemverhouding: 3.6%

Actuele ontwikkelingen

Een belangrijk speerpunt is de verdere uitrol en inbedding van het programma CJG Next. Dit programma staat volledig in het teken van het verder differentiëren van de dienstverlening. Een andere speerpunten betreft het verder invoeren van een nieuwe klantbenadering, passend bij de opvoeders en jongeren van nu, zodat de doelgroep zich beter geholpen voelt. Daarnaast wordt gewerkt aan het verder uitbouwen van de dienstverlening in het preventieve veld.

Financiële positie - Verbonden partij

01-01-2020 31-12-2020 Ontwikkelingen

Eigen vermogen Niet bekend Niet bekend

Vreemd vermogen Niet bekend Niet bekend

Resultaat Niet bekend

Page 80: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

80

§ Verbonden partijen

Centrum Jeugd & Gezin Rijnmond (CJG)

Vestigingsplaats Rotterdam

Stichting

Risico's

Onzekerheid verlening van subsidies/ informatiebeveiliging (risico op datalek)/ onverwachte

kostenstijgingen door overheidsmaatregelen/ beperkte omvang eigen vermogen/ arbeidsmarkt

zorgprofessionals/ toekomstig profiel personeel versus huidig personeelsbestand.

Eneco groep N.V. Naamloze vennootschap

Openbaar belang Sturingscenario (chauffeur/bijrijder/achterbank)

Bijrijder

Eneco Groep (Energiebedrijf) is een internationaal energieservicebedrijf dat energie en aanvullende diensten verkoopt met focus op duurzaamheid en innovatie. Eneco zorgt voor een financiële opbrengst (dividend). Na de geplande verkoop van de aandelen (eind 2020) zal deze opbrengst vanaf 2021 vervallen.

Deelnemende partijen 53 gemeenten

Bestuurlijk belang Financieel belang - gemeente

Vertegenwoordiging/stemrecht in de Algemene Vergadering van Aandeelhouders (wethouder Bults).

Aandelenkapitaal € 1

Leningen/garantstellingen € 0

Bijdrage gemeente 2020 € 0

Stemverhouding: 0.45%

Actuele ontwikkelingen

Eneco staat te koop. Aspecten als een goede prijs, voortzetten duurzaamheid en behoud van werkgelegenheid zijn als criteria vastgelegd in de verkoopvoorwaarden. De kans op een duurzame voorzetting van Eneco is daarmee maximaal geborgd. Begin 2020 volgt een eind-verkoopvoorstel aan alle gemeenten afzonderlijk op basis van één uit-onderhandelde bieding van één partij of consortium van partijen.

Financiële positie - Verbonden partij

01-01-2020 31-12-2020

Eigen vermogen Niet bekend Niet bekend

Vreemd vermogen Niet bekend Niet bekend

Resultaat 2020 Niet bekend

Risico's

Eneco heeft een hoger risicoprofiel (dan Stedin) als gevolg van externe marktfactoren en concurrentie. Deze externe factoren kunnen van invloed zijn op toekomstige financiële resultaten. Er is sprake van een zeer competitieve markt met beweging in de klantenportefeuille door fluctuaties in stroom- en gasprijzen.

N.V. BAR-Afvalbeheer Vestigingsplaats Rhoon

Naamloze vennootschap

Openbaar belang Sturingscenario (chauffeur/bijrijder/achterbank)

Chauffeur

Inzameling huishoudelijke afvalstoffen.

Deelnemende partijen Barendrecht, Albrandswaard, Ridderkerk

Bestuurlijk belang Financieel belang - gemeente

1 lid de Algemene Vergadering van Aandeelhouders (wethouder Schaap).

Aandelenkapitaal € 100.000

Leningen/garantstellingen € 0

Bijdrage gemeente 2020 € 2.435.000

Stemverhouding: 33.33%

Page 81: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

81

§ Verbonden partijen

N.V. BAR-Afvalbeheer Vestigingsplaats Rhoon

Naamloze vennootschap

Actuele ontwikkelingen

De NV is voornemens aandelen te nemen in Irado en op bedrijfsvoeringaspecten de samenwerking te

zoeken. De NV heeft de opdracht ingaande 2020 zorg te dragen voor de verwerking van huishoudelijk

restafval. Het jaar 2020 staat in het teken van de uitrol van de afvalbeleidsplannen.

Financiële positie - Verbonden partij

01-01-2020 31-12-2020

Eigen vermogen € 300.000 € 300.000

Vreemd vermogen € 0 € 0

Resultaat 2020 € 0

Risico's

Beperkt. De NV kent vooral bedrijfsvoeringsaangelegenheden. Als gevolg van het ontbreken van een reservepositie zijn de gemeenten Barendrecht, Albrandswaard en Ridderkerk achtervang voor risico's.

Stedin groep N.V Naamloze vennootschap

Openbaar belang Sturingscenario (chauffeur/bijrijder/achterbank)

Bijrijder

Stedin Groep (Netwerkbedrijf) draagt zorg voor de gas- en elektriciteitsnetten binnen haar voorzieningsgebied. Onze gemeente neemt deel in het aandelenkapitaal omdat dit maatschappelijk nut heeft. Daarnaast zorgt dit voor financiële opbrengsten (dividend).

Deelnemende partijen 53 gemeenten

Bestuurlijk belang Financieel belang - gemeente

Vertegenwoordiging/stemrecht in de Algemene Vergadering van Aandeelhouders (wethouder Bults).

Aandelenkapitaal € 453.779

Leningen/garantstellingen € 0

Bijdrage gemeente 2020 € 0

Stemverhouding: 0.45%

Actuele ontwikkelingen

De financierbaarheid van de energietransitie is een lastige discussie. Zowel vanuit aandeelhouders- als uit ondernemingsperspectief. De ambities uit het Klimaatakkoord zullen een enorme maatschappelijke inspanning vragen. Voor Stedin leidt dit in ieder geval tot een fors hoger investeringsprogramma voor de komende 15 jaar vanwege de energietransitie. Om dit te realiseren is aanpassing van de huidige strategie nodig. Een verdere focus op de netbeheerderstaken en een evaluatie van het wel of niet behouden van commerciële onderdelen binnen Stedin Groep zijn daarbij onvermijdelijk.

Financiële positie - Verbonden partij

01-01-2020 31-12-2020

Eigen vermogen Niet bekend Niet bekend

Vreemd vermogen Niet bekend Niet bekend

Resultaat 2020 Niet bekend

Risico's

Stedin heeft een laag risicoprofiel als gevolg van een gereguleerde markt. Er is sprake van dalende gereguleerde nettarieven. In combinatie met een fors investeringsprogramma als gevolg van de energietransitie zal het dividend de komende jaren onder druk staan.

Page 82: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

82

§ Verbonden partijen

Sportfondsenbad Inge de Bruijn

Vestigingsplaats Barendrecht

Besloten vennootschap

Openbaar belang Sturingscenario (chauffeur/bijrijder/achterbank)

Chauffeur

Het Inge de Bruijn zwembad is één van de voorzieningen op het gebied van sporten en bewegen voor en door de Barendrechtse inwoners.

Deelnemende partijen Barendrecht

Bestuurlijk belang Financieel belang - gemeente

2 leden in de Algemene Vergadering van Aandeelhouders (wethouders Schaap en Bults).

Aandelenkapitaal € 45.300

Leningen/garantstellingen € 0

Bijdrage gemeente 2020 € 840.800

Stemverhouding: 100%

Actuele ontwikkelingen

Het Inge de Bruijn Zwembad heeft de komende jaren te maken met hogere kosten ten gevolge van o.a.

het Sportbesluit, niet verrekenbare btw en hogere energiekosten. In de exploitatiebegroting 2020 wordt

de onderhoudsvoorziening daarom iets getemporiseerd om deze de jaren erna weer naar het gewenste

niveau op te gaan bouwen.

Financiële positie - Verbonden partij

01-01-2020 31-12-2020

Eigen vermogen Niet bekend Niet bekend

Vreemd vermogen Niet bekend Niet bekend

Resultaat 2020 Niet bekend

Risico's

Teruglopende bezoekersaantallen waardoor de omzet zal dalen.

N.V. Bank Nederlandse Gemeenten (BNG)

Vestigingsplaats Den Haag

Naamloze vennootschap

Openbaar belang Sturingscenario (chauffeur/bijrijder/achterbank)

Achterbank

BNG is de bank van en voor overheden en voor instellingen met een maatschappelijk belang. De bank draagt duurzaam bij aan het laag houden van de kosten van maatschappelijke voorzieningen voor de burger. Ze verstrekt krediet tegen lage tarieven aan of onder garantie van Nederlandse overheden. De klanten zijn overwegend overheden en instellingen op het gebied van volkshuisvesting, gezondheidszorg, onderwijs en openbaar nut. Onze gemeente neemt deel in het aandelenkapitaal van de BNG vanwege dit maatschappelijke belang en dus niet primair uit een oogpunt van geldbelegging.

Deelnemende partijen 401 gemeenten

Bestuurlijk belang Financieel belang - gemeente

Vertegenwoordiging/stemrecht in de Algemene Vergadering van Aandeelhouders (wethouder Bults).

Aandelenkapitaal € 72.825

Leningen/garantstellingen € 0

Bijdrage gemeente 2020 € 0

Stemverhouding: 0.058%

Actuele ontwikkelingen

De kredietvraag van decentrale overheden stijgt weer t.o.v. vorig jaar. Daarentegen blijft de verwachte toename van de vraag vanuit de corporatiesector achter.

Financiële positie - Verbonden partij

01-01-2020 31-12-2020

Eigen vermogen Niet bekend Niet bekend

Vreemd vermogen Niet bekend Niet bekend

Page 83: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

83

§ Verbonden partijen

N.V. Bank Nederlandse Gemeenten (BNG)

Vestigingsplaats Den Haag

Naamloze vennootschap

Resultaat 2020 Niet bekend

Risico's

De BNG krijgt te maken met meer concurrentie. Mede door de lage rente gaan institutionele beleggers op zoek naar veilige beleggingen die toch een redelijk rendement opleveren. Onvoorspelbare bewegingen op de financiële markten.

Gemeenschappelijk Bezit Evides (water)

Vestigingsplaats Rotterdam

Besloten vennootschap

Openbaar belang Sturingscenario (chauffeur/bijrijder/achterbank)

Achterbank

Evides draagt zorg voor de watervoorziening binnen het voorzieningsgebied waar onze gemeente deel van uit maakt en heeft daarom openbaar nut voor onze inwoners en bedrijven. Levering drinkwater aan 2,5 miljoen klanten en het bedrijfsleven in Zeeland, het zuidwesten van Zuid-Holland en de Brabantse Wal. Daarnaast biedt Evides industriewaterdiensten op maat aan grote industriële klanten in onder meer Nederland, België en Duitsland. Onze gemeente bezit een zeer bescheiden deel van het totale aandelenkapitaal dat jaarlijks dividend op brengt (financieel belang).

Deelnemende partijen Gemeenten 21 stuks in Zuid-Holland Zuid) en Provincies

Bestuurlijk belang Financieel belang - gemeente

Vertegenwoordiging/stemrecht in de Algemene Vergadering van Aandeelhouders (wethouder Bults).

Aandelenkapitaal € 354.686

Leningen/garantstellingen € 0

Bijdrage gemeente 2020 € 0

Stemverhouding: 0.5%

Actuele ontwikkelingen

De RvC van de Provinciale Zeeuwse Energie Maatschappij (PZEM) en haar Zeeuwse aandeelhouders zijn van mening dat hun aandelen zo spoedig mogelijk rechtstreeks in publieke handen moeten komen van Zeeuwse gemeenten en de Provincie Zeeland zonder dat die aandelen eerst formeel moeten worden aangeboden aan B.V. Gemeenschappelijk Bezit Evides (GBE). Verhanging van de aandelen zal volgens planning in 2019 plaatsvinden.

Financiële positie - Verbonden partij

01-01-2020 31-12-2020

Eigen vermogen Niet bekend Niet bekend

Vreemd vermogen Niet bekend Niet bekend

Resultaat 2020 Niet bekend

Risico's

Drinkwater en de tarieven worden steeds meer gereguleerd. Met name de Autoriteit Consument & Markt (ACM) heeft een grote invloed op de tariefstelling en daarmee op de resultaten. Vervuiling van drinkwater kan zorgen voor hogere reinigingskosten.

Page 84: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

84

§ Grondbeleid

7. § Grondbeleid Inleiding Deze paragraaf Grondbeleid bevat:

A. een visie op het grondbeleid in relatie tot de doelstellingen van de programma's die zijn opgenomen in de begroting;

B. een beknopte beschrijving van de uitvoeringswijze van het grondbeleid en een stand van zaken per grondexploitatie. Voor de inzet van de grondbeleidsinstrumenten wordt verwezen naar de Nota Grondbeleid (vastgesteld in 2016);

C. een prognose van de te verwachten resultaten van de totale grondexploitatie; D. voor zover van toepassing een onderbouwing van geraamde winstnemingen; E. een schema van de risico’s per project.

A. Visie In de Nota Grondbeleid 2016-2019 is opgenomen dat de gemeente lokale ontwikkelingen en initiatieven wil stimuleren en faciliteren en daarbij zelf in infrastructuur, buitenruimte en voorzieningen investeert. Er wordt uitgegaan van een grotere rol van de markt en particuliere initiatieven en minder financiering en regels vanuit de gemeente. Hiermee wordt ingespeeld op de toekomstige Omgevingswet. B. Uitvoeringswijze De bestaande projecten met actief grondbeleid worden voortgezet en verder ontwikkeld. Op basis van uitnodigingsplanologie en flexibiliteit in ontwikkeling zal vormgegeven worden aan gewenste invullingen, passend binnen de bestaande wet- en regelgeving. Daar waar het gemeentelijk belang hoger is dan het belang van de markt, zal actief grondbeleid worden toegepast. Onderstaand treft u de stand van zaken aan van de lopende grondexploitaties:

Bedrijventerrein Barendrecht oost De rotonde Gebroken Meeldijk is in het 2 kwartaal 2019 aanbesteed en het verleggen van kabels en leidingen is gestart. De verdere civiele werkzaamheden starten in september en worden naar verwachting eind oktober afgerond. De laatste werkzaamheden aan de Ziedewij worden begin volgend jaar afgerond. De planning is om de grondexploitatie per 31-12-2020 af te sluiten.

Lagewei Ten noorden en ten zuiden van de Zichtwei zijn nog ruim 110 woningen gepland, verdeeld over 3 locaties. Er worden 24 appartementen gerealiseerd in 2019-2020 op een van deze locaties. Over de andere 2 locaties vinden gesprekken plaats. Naar verwachting vindt realisatie hiervan plaats in de periode 2020-2022.

Vrouwenpolder In fase 4 en 5 kunnen nog circa 240 woningen gebouwd worden. Planvorming hierover vindt naar verwachting plaats vanaf 2020. Naar verwachting vindt realisatie hiervan plaats in de periode 2020-2022.

Zuidpolder Begin 2019 is het gebied fase 1.4 overgedragen aan beheer. Voor fase 2.1 zijn vanaf 2015 verschillende percelen minnelijk verworven. De onteigeningsprocedure is opgestart. De wens is om in 2019 de resterende grond ofwel via minnelijk overleg dan wel als resultaat van een onteigeningsprocedure te verwerven. In mei 2018 is gestart met gesprekken met belanghebbenden over een eventuele ontwikkeling van fase 2 van de Zuidpolder om duidelijk te krijgen op welke manier (ontwikkelproces) de verandering zijn beslag kan krijgen. In 2020 starten we met het ontwikkelen van de laatste fase (klimaatbuffer).

Centrumaanpak Barendrecht Eind 2019/begin 2020 start Patrimonium met de sloop van de woningen aan de Mr Lohmanstraat en Albardastraat voor de realisatie van een parkeerterrein en 93 sociale levensloopbestendige huurappartementen. In 2020 bereiden we de herinrichting van de buitenruimte van het Achterom voor. Uitvoering verwachten we in 2021. De herontwikkeling van de Rabolocatie start naar verwachting in 2020. Medio 2020 wordt het aangekochte pand van warenhuis Wesdijk gesloopt en ingericht tot parkeerterrein.

Page 85: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

85

§ Grondbeleid

Carnisselande Op 7 verspreid liggende locaties worden nog individuele woonkavels of woon-werkkavels aangeboden. Het doel is om in 2019 alle kavels verkocht te hebben, zodat in 2020 de grex kan worden afgesloten.

Stationstuin Medio november 2019 start de bouw van de 82 appartementen, bestaande uit 23 sociale huurwoningen, 29 vrije sector huurwoningen en 30 koopwoningen. De oplevering wordt in de 1

e helft van 2021 verwacht.

De Botter Op deze locatie is ruimte voor maximaal 70 appartementen. De verdeling is 50% sociale woningbouw, 25% middeldure huur en 25% koopwoningen. In de eerste helft van 2019 heeft de aanbesteding plaatsgevonden. Verwacht wordt dat de bouw in 2020 begint. De oplevering van de appartementen is dan in 2021.

C. Prognose resultaten Alle grondexploitaties zijn geactualiseerd. De prognose van de resultaten op de grondexploitaties is hieronder weergegeven:

In het Meerjarenprogramma Grondexploitaties (MPG) worden alle grondexploitaties samengevoegd en wordt aangegeven welke locaties in planning zijn. Het MPG is een belangrijk product voor de beheersing van de grondbedrijfcomplexen. Het MPG legt de basis voor:

de benodigde omvang reserve grondbedrijf om fluctuaties als gevolg van de marktgevoeligheid van het exploiteren van gronden op te vangen;

de benodigde voorzieningen;

risicomanagement;

de paragraaf grondbeleid in de jaarrekening, voorjaarsnota en begroting. De relaties van het MPG met de overige producten binnen het grondbedrijf zijn in onderstaande figuur weergegeven.

D. Winstnemingen Als gevolg van de gewijzigde BBV-regels geldt dat winsten worden genomen op basis van de ‘percentage of completion’ methode: voor zover gronden zijn verkocht en opbrengsten zijn gerealiseerd moet tussentijds naar rato van de voortgang van de grondexploitatie winst worden genomen. In de periode 2019 tot en met 2022 kan op basis van de huidige grondexploitaties nog een winstneming tot maximaal € 4,2 miljoen plaatsvinden.

grondbeleid

ruimtelijk

planologisch

beleid

locaties

in

planning

actuele

(GREX)

locaties

MPG

• § grondbeleid

- begroting

- voorjaarsnota

- jaarrekening

• risicomanagement

• GB-reserve

• GB-voorzieningen

Page 86: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Programmabegroting

86

§ Grondbeleid

E. Risico’s Op basis van de vastgestelde grondexploitaties worden in het Meerjarenprogramma Grondexploitaties (MPG) de risico’s beschreven en eventuele beheersmaatregelen genoemd. In het onderstaande overzicht worden schematisch de risico’s aangegeven per project.

Door actief risicomanagement vindt beperking van de risico’s plaats. Dit wordt voortgezet.

Verklaring: Jgrotendeels laag risico

Kgrotendeels gemiddeld risico

Kgrotendeels hoog risico

Page 87: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Financiële begroting

Uitgangspunten meerjarenramingen

87

5. Financiële begroting

Uitgangspunten meerjarenramingen Belastingen In de gemeente Barendrecht is sprake van een drietal belastingen en een tweetal heffingen. De belastingen zijn de Onroerendezaakbelasting, de Hondenbelasting en de Toeristenbelasting. De heffingen zijn de afvalstoffenheffing en rioolheffing. Deze componenten bepalen de lokale belastingdruk voor de burger. De lasten nemen alleen toe door areaalgroei en de aanpassing aan de inflatie. De aanpassing aan de areaalgroei is noodzakelijk, omdat ook de kosten van de gemeente dan toenemen. Ook kort het Rijk een gemeente in de gemeentefondsuitkering, wanneer het areaal toeneemt. Tarief riolering en afval Voor de afvalstoffenheffing en de rioolheffing hanteren wij kostendekkende tarieven in combinatie met een planmatige inzet van de daarvoor gevormde voorzieningen. Het gemeentelijk afvalbeleid en het Gemeentelijk Rioleringsplan zijn het uitgangspunt voor de tarievenberekening. Investeringen 2020-2023 Voor de begroting 2020 wordt volgens het Activabeleid een investeringslijst 2020-2023 opgesteld. Een realistische planning van deze investeringen moet leiden tot een evenwichtige spreiding over de planperiode. Wij moeten de onontkoombaarheid van een investering in een bepaald jaar aantonen. De kapitaallasten worden berekend per 1 januari vanaf het jaar ná oplevering van de investering. Prijsstijging op uitgaven De prijsstijging op uitgaven voor 2020 bedraagt 1,4% (consumentenprijsindex). Dit is gebaseerd op de prognoses van het Centraal Plan Bureau in het jaarlijks Centraal Economisch Plan 2018 uit maart 2019. Indexering tarieven Belastingen en heffingen worden conform het tarievenbeleid met de inflatie gecorrigeerd. Algemene Uitkering uit het Gemeentefonds De Algemene Uitkering in de begroting 2020 wordt berekend op basis van de meicirculaire 2019. Gemeenschappelijke regelingen De Kring van Gemeentesecretarissen Rotterdam-Rijnmond (Financiële Werkgroep Sturing Gemeenschappelijke Regelingen) heeft het percentage voor 2020 bepaald op 3,4%. Subsidies Voorgesteld wordt om het bestaande beleid van de afgelopen jaren te continueren en de subsidies in het algemeen niet te indexeren. Rente Omslagrente investeringen Hiervoor hanteren wij een rentepercentage van 1,4%, gelijkblijvend aan 2019. Marktrente langlopende leningen De marktrente voor langlopende leningen wordt gebaseerd op de rente van een 20-jarige lening met jaarlijkse aflossing. Rente grondexploitaties In de Meerjarenprognose grondexploitaties van maart 2019 zijn de laatste voorschriften uit het BBV toegepast. Er wordt 1,57% rente toegerekend aan de grondbedrijf complexen.

Page 88: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Financiële begroting

88 Overzicht van baten en lasten

Overzicht van baten en lasten

Het resultaat voor 2019 is het saldo na de 1e Tussenrapportage en Meicirculaire 2019.

lasten baten lasten baten lasten baten lasten baten lasten baten lasten baten

Programma

Veilige, aantrekkelijke woonomgeving 29.177.844 11.255.726 30.038.600 12.998.300 40.870.600 23.768.000 31.954.600 14.066.800 33.771.500 15.931.900 22.606.500 3.446.000

Zorgen voor elkaar 24.424.113 674.701 24.408.700 450.500 24.845.200 450.500 24.499.200 450.500 24.531.300 450.500 24.351.100 450.500

Verduurzamen 7.933.811 8.416.939 9.479.400 10.176.400 9.685.700 10.337.500 9.465.800 10.039.500 9.490.600 10.130.200 9.491.200 10.175.400

Leren, werken en ondernemen 18.895.520 10.478.300 20.613.100 10.425.200 19.312.500 10.167.500 19.340.300 10.167.500 19.665.500 10.167.500 19.650.900 10.167.500

Ontspannen 7.450.849 1.768.340 7.657.200 1.962.700 7.489.300 1.915.700 7.668.900 1.915.700 7.757.900 1.915.700 7.764.600 1.915.700

Bestuur en organisatie 6.792.575 2.458.953 5.291.800 1.437.800 5.211.500 1.402.100 5.204.000 1.326.600 4.961.500 1.069.500 4.840.600 930.800

Totaal programma's 94.674.711 35.052.959 97.488.800 37.450.900 107.414.800 48.041.300 98.132.800 37.966.600 100.178.300 39.665.300 88.704.900 27.085.900

Algemene dekkingsmiddelen 350.849 64.292.198 51.000 68.416.900 79.900 70.710.200 -61.900 71.842.200 -42.700 72.533.200 37.300 74.445.200

Overhead 12.570.798 73.820 13.302.500 75.300 13.770.900 74.400 13.629.300 74.400 13.529.700 74.400 13.533.100 74.400

Overige baten en lasten 274.137 3.881.217 60.000 0 10.000 0 410.000 0 810.000 0 1.210.000 0

Heffing vennootschapsbelasting 15.735 0 70.100 0 86.000 0 85.800 0 87.000 0 87.100 0

Totaal baten en lasten 107.886.229 103.300.194 110.972.400 105.943.100 121.361.600 118.825.900 112.196.000 109.883.200 114.562.300 112.272.900 103.572.400 101.605.500

Saldo van baten en lasten 4.586.036 5.029.300 2.535.700 2.312.800 2.289.400 1.966.900

tekort tekort tekort tekort tekort tekort

Veilige, aantrekkelijke woonomgeving 1.925.768 2.573.392 981.200 1.897.600 1.011.400 0 1.048.900 1.098.900 1.136.400

Ontspannen 200.000 112.620 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Bestuur en organisatie 5.938 35.900 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Algemene dekkingsmiddelen 1.017.239 5.363.323 0 3.574.200 0 1.170.400 0 851.800 0 811.800 0 771.800

Totaal mutatie reserves 3.148.945 8.085.235 981.200 5.471.800 1.011.400 1.170.400 1.048.900 851.800 1.098.900 811.800 1.136.400 771.800

Resultaat -350.254 538.700 2.376.700 2.509.900 2.576.500 2.331.500

overschot tekort tekort tekort tekort tekort

Rekening

2018 2023

Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting

2019 2020 2021 2022

Page 89: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Financiële begroting

89

Toelichting op het overzicht van baten en lasten

Toelichting op het overzicht van baten en lasten In de programmabegroting zijn de toelichtingen op de programma’s opgenomen. Hier worden de algemene dekkingsmiddelen, overhead, overige baten lasten, vennootschapsbelasting en mutaties reserves toegelicht.

Algemene dekkingsmiddelen

Waterlevering en energie Dit betreft de jaarlijkse concessievergoeding die we ontvangen van Stedin Netbeheer BV voor de levering van gas. In verband met de nieuwe nadeelcompensatie regeling voor kabels en leidingen vervalt het huidige contract met Stedin voor de concessievergoeding vanaf 2021 en vallen deze baten weg. Deelnemingen nutsbedrijven

De deelnemingen nutsbedrijven zijn de geraamde dividendopbrengsten van Eneco, Stedin en Evides. Financiering Hier wordt het saldo van de rentelasten en de doorbelasting van de rente naar de taakvelden en grondexploitaties verantwoord. Voor de doorbelasting naar de programma’s wordt een percentage van 1,5% gehanteerd, zoals in de paragraaf financiering is toegelicht. Deelnemingen/effecten/beleggingen Dit betreft de geraamde dividendopbrengst van de BNG.

lasten baten lasten baten lasten baten lasten baten

waterlevering en energie 113.000

deelnemingen nutsbedrijven 767.200 767.200 767.200 767.200

financiering -434.100 35.500 -575.900 35.500 -557.000 35.500 -477.200 35.500

deelnemingen / effecten / beleggingen 13.000 47.800 13.000 47.800 13.000 47.800 13.000 47.800

verzekeringen 203.300 10.600 203.300 10.600 203.300 10.600 203.300 10.600

taakveld 0.5 treasury -217.800 974.100 -359.600 861.100 -340.700 861.100 -260.900 861.100

OZB woningen 6.359.900 6.359.900 6.359.900 6.359.900

bijdrage SVHW (WOZ) 275.900 275.900 275.900 275.900

bijdrage GR BAR OZB woningen 21.800 21.800 22.100 22.300

taakveld 0.61 OZB woningen 297.700 6.359.900 297.700 6.359.900 298.000 6.359.900 298.200 6.359.900

OZB niet woningen 3.043.900 3.043.900 3.043.900 3.043.900

taakveld 0.62 OZB niet-woningen 3.043.900 3.043.900 3.043.900 3.043.900

baten hondenbelasting 300.300 300.300 300.300 300.300

taakveld 0.64 belastingen overig 300.300 300.300 300.300 300.300

algemene uitkering 60.032.000 61.277.000 61.968.000 63.880.000

taakveld 0.7 algemene uitkering GF 60.032.000 61.277.000 61.968.000 63.880.000

Algemene dekkingsmiddelen 79.900 70.710.200 -61.900 71.842.200 -42.700 72.533.200 37.300 74.445.200

Begroting Begroting Begroting Begroting

2020 2021 2022 2023

lasten baten lasten baten lasten baten lasten baten

Eneco 300.000 300.000 300.000 300.000

Stedin 150.000 150.000 150.000 150.000

Evides 317.200 317.200 317.200 317.200

Deelnemingen nutsbedrijven 767.200 767.200 767.200 767.200

Begroting Begroting Begroting Begroting

2019 2020 2021 2022

Page 90: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Financiële begroting

90

Toelichting op het overzicht van baten en lasten

Verzekeringen De verzekeringskosten betreffen voornamelijk de kosten voor het verzekeren van de huisvesting van openbaar en bijzonder voortgezet onderwijs, mobiliteitsverzekering (wagenpark) en de algemene aansprakelijkheidsverzekering van de gemeente. Bijdrage SVHW (WOZ) Volgens de BBV-voorschriften moet het bedrag voor de uitvoering van de Wet WOZ hier verantwoord worden. Het betreft dat deel van de bijdrage aan het Samenwerkingsverband Vastgoedinformatie Heffing en Waardering (SVHW) dat wordt besteed aan de Wet Onroerende Zaakbelastingen (WOZ). Verder is hier nog het bedrag opgenomen van de directe kosten vanuit de BAR bijdrage die worden toegerekend aan dit taakveld. Belastingen

In bovenstaand overzicht treft u de specificatie aan van de niet-bestedingsgebonden belastingen die worden opgelegd: De raming voor de Onroerende Zaak Belasting (OZB) bestaat uit twee gedeelten:

OZB gebruikersdeel, dit betreft alleen de niet woningen;

OZB eigenarendeel, dit betreft de woningen en niet woningen. Voor een verdere toelichting op de ramingen verwijzen wij u naar de paragraaf lokale heffingen. Algemene uitkering

De ramingen van de algemene uitkering zijn gebaseerd op de meicirculaire 2019.

Overhead

Op basis van de BBV-voorschriften moeten de kosten voor overhead, ook wel genoemd ondersteuningskosten organisatie, apart zichtbaar gemaakt worden. Het betreft (loon)kosten voor bestuursondersteuning, kosten voor communicatie en voorlichting en juridische zaken plus de overhead van de GR BAR-organisatie en de doorbelasting van het gemeentehuis. Daarnaast is de bijdrage aan de GR BAR-organisatie gesplitst in een deel voor directe taken (56,3%) en een deel voor overhead (43,7%). Het deel voor de directe taken is volgens BBV voorschrift in de begroting toegerekend aan de taakvelden waar ze aan zijn besteed. De totale bijdrage aan de GR BAR-organisatie is als volgt:

lasten baten lasten baten lasten baten lasten baten

OZB woningen eigenaren 6.359.900 6.359.900 6.359.900 6.359.900

OZB niet-woningen eigenaren 1.734.200 1.734.200 1.734.200 1.734.200

OZB niet-woningen gebruikers 1.309.700 1.309.700 1.309.700 1.309.700

hondenbelasting 300.300 300.300 300.300 300.300

Belastingen 9.704.100 9.704.100 9.704.100 9.704.100

Begroting Begroting Begroting

2021 2022 20232020

Begroting

lasten baten lasten baten lasten baten lasten baten

bestuursondersteuning 150.700 150.700 150.700 150.700

communicatie en voorlichting 61.200 36.200 36.200 36.200

juridische zaken 26.400 26.400 26.400 26.400

overhead GR BAR 12.783.900 12.673.900 12.706.700 12.715.700

gemeentehuis 748.700 74.400 742.100 74.400 609.700 74.400 604.100 74.400

taakveld 0.4 ondersteuning organisatie 13.770.900 74.400 13.629.300 74.400 13.529.700 74.400 13.533.100 74.400

Begroting Begroting Begroting Begroting

2020 2021 2022 2023

lasten baten lasten baten lasten baten lasten baten

bijdrage GR BAR (directe taken) 16.469.800 16.328.500 16.370.500 16.382.100

bijdrage GR BAR (indirecte taken) 12.783.900 12.673.900 12.706.700 12.715.700

bijdrage GR BAR 29.253.700 29.002.400 29.077.200 29.097.800

2020 2021 2022 2023

Begroting Begroting Begroting Begroting

Page 91: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Financiële begroting

91

Toelichting op het overzicht van baten en lasten

Overige baten en lasten

De overige baten en lasten bestaan uit stelposten en de storting in de voorziening dubieuze debiteuren. De stelposten zijn als volgt:

Indexering prijzen Omdat de batenberekening van de algemene uitkering in lopende prijzen is, wordt ook de lastenkant voor lopende prijzen gecorrigeerd. Voor de indexering vanaf 2021 wordt jaarlijks cumulatief € 400.000 opgenomen. Hiermee blijven de baten en lasten vergelijkbaar.

Vennootschapsbelasting Vanaf 2016 zijn wij als gemeente voor activiteiten die zich in de ondernemerssfeer voltrekken en winst opleveren, vennootschapsbelastingplichtig (Vpb). Over de totale winst moet de VpB-heffing worden begroot en verantwoord als een centrale post in de programmarekening. Er vindt ook geen nadere toerekening plaats aan programma’s c.q. taakvelden. De VpB-heffing wordt verwerkt als een last op een algemeen programma en maakt op die manier onderdeel uit van het saldo van baten en lasten en het resultaat.

Mutaties reserves Hieronder is het overzicht van de mutaties in de reserves opgenomen, verdeeld in incidentele en structurele mutaties.

In 2020 worden de incidentele lasten van de Strategische Personeels Planning (€ 219.800), toekomstvisie Oude Dorp (€ 16.000), akkoord tegen eenzaamheid (€ 25.000) en afstemmen communicatiekanalen op de Barendrechtse samenleving (€ 25.000) aan de algemene reserve onttrokken.

lasten baten lasten baten lasten baten lasten baten

stelpost 0 400.000 800.000 1.200.000

dubieuze debiteuren 10.000 10.000 10.000 10.000

0.8 taakveld overige baten en lasten 10.000 410.000 810.000 1.210.000

Begroting Begroting Begroting Begroting

2020 2021 2022 2023

indexering prijzen 0 400.000 800.000 1.200.000

stelpost 0 400.000 800.000 1.200.000

2020 2021 2022 2023

Begroting Begroting Begroting Begroting

lasten baten lasten baten lasten baten lasten baten

vennootschapsbelasting 51.000 51.000 51.000 51.000

bijdrage GR BAR 35.000 34.800 36.000 36.100

0.9 taakveld vennootschapsbelasting 86.000 85.800 87.000 87.100

Begroting Begroting Begroting Begroting

2020 2021 2022 2023

storting onttrekking storting onttrekking storting onttrekking storting onttrekking

algemene reserve 285.800

taakveld 0.10 incidentele mutaties reserves 0 285.800 0 0 0 0 0 0

2020 2021 2022 2023

storting onttrekking storting onttrekking storting onttrekking storting onttrekking

reserve onderhoud gebouwen 1.011.400 1.048.900 1.098.900 1.136.400

reserve onderdoorgang A29 108.200 108.200 108.200 108.200

reserve snelfietsroute F15 61.300 68.500 68.500 68.500

reserve revitalisering Dierenstein 95.700 95.700 95.700 95.700

reserve Binnenlandse Baan 43.600 43.600 43.600 43.600

reserve fietscrossbaan 35.600 35.600 35.600 35.600

reserve koopliedenweg 7.200 7.200 7.200 7.200

reserve afschrijvingen 533.000 493.000 453.000 413.000

taakveld 0.10 structurele mutaties reserves 1.011.400 884.600 1.048.900 851.800 1.098.900 811.800 1.136.400 771.800

taakveld 0.10 totaal mutaties reserves 1.011.400 1.170.400 1.048.900 851.800 1.098.900 811.800 1.136.400 771.800

2020 2021 2022 2023

Page 92: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Financiële begroting

92

Meerjarenbalans en EMU saldo

Meerjarenbalans en EMU saldo De meerjarenbalans is een verplicht onderdeel in de begroting en ziet er als volgt uit:

Begrotingsjaar T

T-1 T T+1 T+2 T+3Activa 31-12-2019 31-12-2020 31-12-2021 31-12-2022 31-12-2023

(im) Materiële vaste activa 184.000.000 189.000.000 190.000.000 189.000.000 183.000.000

Totaal Vaste Activa 184.000.000 189.000.000 190.000.000 189.000.000 183.000.000

Voorraden 5.000.000 -2.200.000 -4.200.000 -3.600.000 0

Uitzettingen <1 jaar 3.000.000 2.000.000 2.000.000 2.000.000 2.000.000

Overlopende activa 2.000.000 2.000.000 2.000.000 2.000.000 2.000.000

Totaal Vlottende Activa 10.000.000 1.800.000 -200.000 400.000 4.000.000

Totaal Activa 194.000.000 190.800.000 189.800.000 189.400.000 187.000.000

Passiva 31-12-2019 31-12-2020 31-12-2021 31-12-2022 31-12-2023

Eigen vermogen 43.500.000 42.400.000 42.200.000 45.000.000 44.200.000

Voorzieningen 16.000.000 14.400.000 14.200.000 14.000.000 13.800.000

Vaste schuld 127.800.000 117.600.000 107.700.000 97.800.000 88.000.000

Totaal Vaste Passiva 187.300.000 174.400.000 164.100.000 156.800.000 146.000.000

Vlottende schuld 4.200.000 13.900.000 23.200.000 30.100.000 38.500.000

Overlopende passiva 2.500.000 2.500.000 2.500.000 2.500.000 2.500.000

Totaal Vlottende Passiva 6.700.000 16.400.000 25.700.000 32.600.000 41.000.000

Totaal Passiva 194.000.000 190.800.000 189.800.000 189.400.000 187.000.000

Overzicht EMU-saldo 2019 2020 2021 2022 2023

Exploitatiesaldo vóór toevoeging en onttrekkingen

aan reserves-5.000.000 -2.500.000 -2.300.000 -2.200.000 -1.900.000

Mutatie vaste activa -6.000.000 -5.000.000 -1.000.000 1.000.000 6.000.000

Mutatie voorzieningen -1.300.000 -1.600.000 -200.000 -200.000 -200.000

Mutatie voorraden 1.700.000 7.200.000 2.000.000 -600.000 -3.600.000

Totaal EMU-saldo -10.600.000 -1.900.000 -1.500.000 -2.000.000 300.000

Page 93: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Financiële begroting

93

Incidentele baten en lasten

Incidentele baten en lasten

Incidentele baten en lasten 2020 2021 2022 2023

1 Strategische Personeels Planning 219.800

2 Akkoord tegen eenzaamheid 25.000

3 Afstemmen communicatiekanalen op Barendrechtse samenleving 25.000

4 Toekomstvisie Oude Dorp 16.000

5 Masterplan stationsomgeving 150.000

6 Overname en herinrichting wegen Waterschap Hollandse delte 100.000

7 Aanvullende maatregelen circulaire economie 60.000 50.000

8 Visiedocument stationsgebied 51.300 51.300

9 Ontwikkelen bruggenhoofd inclusief trimbaan 50.000

10 Training cultureel ondernemerschap 30.000

11 Verbeteren parkeermogelijkheden fietsen 25.000 25.000

12 Noldijk fietsvriendelijker maken 25.000

Totaal incidentele lasten 285.800 466.300 126.300 25.000

13 Onttrekking Strategische Personeels Planning uit algemene reserve -219.800

14 Onttrekking Akkoord tegen eenzaamheid uit algemene reserve -25.000

15 Onttrekking Afstemmen communucatiekanalen uit algemene reserve -25.000

16 Ontrekking Toekomstvisie Oude Dorp uit algemene reserve -16.000

Totaal incidentele baten -285.800 0 0 0

Saldo incidentele baten en lasten 0 466.300 126.300 25.000

Programma

1 6 Bestuur en Organisatie

2 2 Zorgen voor elkaar

3 Overhead

4 5 Ontspannen

5 1 Vei l ige aantrekkel i jke woonomgeving

6 1 Vei l ige aantrekkel i jke woonomgeving

7 3 Verduurzamen

8 1 Vei l ige aantrekkel i jke woonomgeving

9 1 Vei l ige aantrekkel i jke woonomgeving

10 5 Ontspannen

11 1 Vei l ige aantrekkel i jke woonomgeving

12 5 Ontspannen

13 Algemene dekkingsmiddelen

14 Algemene dekkingsmiddelen

15 Algemene dekkingsmiddelen

16 Algemene dekkingsmiddelen

Page 94: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Financiële begroting

94

Subsidiestaat

Subsidiestaat

2018 2019 2020

Omschrijving begroting begroting begroting

Kijk op Welzijn 1.541.000 1.591.000 1.441.000

Wijkteams en ondersteuning 79.300 74.200 74.200

Jeugdgezondheidszorg 1.246.400 1.359.000 1.362.000

Maatschappelijk werk 81.400 78.900 78.900

Innovatiesubsidie (WMO algemeen) 172.300 122.300 122.300

Volksgezondheid 800 800 800

WMO vrijwill igersbeleid - 11.500 11.500

Zorg en welzijn 3.121.200 3.237.700 3.090.700

Theater Het Kruispunt 820.700 809.700 797.500

Bibliotheek 890.300 941.800 958.200

Stichting CultuurLocaal 300.000 259.500 259.500

Stichting Kunst Creatief Barendrecht 124.800 136.100 136.100

Overig muziekeducatie - 113.500 113.500

Cultuur 67.200 44.400 44.400

Jeugdtheaterschool Hofplein 32.400 32.400 32.400

Cultuur 2.235.400 2.337.400 2.341.600

Onderwijs en peuterwerk 543.600 431.800 431.800

Onderwijs 543.600 431.800 431.800

Sport 273.400 335.200 273.400

Buurtsportcoaches 51.600 59.500 59.500

Sport 325.000 394.700 332.900

Lokaal preventief jeugd 148.200 163.200 175.100

Jeugdwerk 25.900 34.400 25.900

Jeugd 174.100 197.600 201.000

Stichting De Kleine Duiker 82.000 82.000 82.000

Vluchtelingen 59.800 70.000 70.000

Volksfeesten 40.000 40.000 40.000

Lokale Media 23.900 23.900 23.900

Ouderenwerk en sociale samenhang 45.500 28.300 18.500

Wijkoverleg 30.400 31.000 31.000

Volkshuisvesting 3.000 3.000 3.000

Stedenband 2.500 2.500 2.500

Economische advisering 800 800 800

Overige subsidies 287.900 281.500 271.700

Totaal subsidies 6.687.200 6.880.700 6.669.700

Page 95: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Financiële begroting

95

Staat van reserves en voorzieningen

Staat van reserves en voorzieningen

Saldo Storting Onttrekking Saldo

1-1-2020 2020 2020 31-12-2020

Algemene Reserve 14.112.400 285.800 13.826.600

Reserve grondbedrijf 13.153.100 13.153.100

Reserve afschrijvingen 3.912.800 533.000 3.379.800

Revitalisering Dierenstein 1.330.000 95.700 1.234.300

Fietscrossbaan 548.300 35.600 512.700

Verleggen Binnenlandse Baan 1.112.400 43.600 1.068.800

Onderdoorgang A29 2.046.700 108.200 1.938.500

Snelfietsroute F15 1.244.000 61.300 1.182.700

Koopliedenweg 140.400 7.200 133.200

Bestemmingsreserves t.b.v. afschrijvingen 10.334.600 0 884.600 9.450.000

Zuidpolder 2.259.400 2.259.400

Onderhoud gebouwen 2.424.000 1.011.400 1.000.000 2.435.400

Kleedkamers BVV 200.000 200.000

Natuur en recreatie 893.500 893.500

Waterontwikkeling Binnenlandse Baan 153.100 153.100

Overige bestemmingsreserves 5.930.000 1.011.400 1.000.000 5.941.400

Totaal reserves 43.530.100 1.011.400 2.170.400 42.371.100

Pensioenen wethouders 5.185.900 192.500 200.000 5.178.400

Glasschade 67.900 40.500 50.000 58.400

BTW naheffing 356.900 356.900 0

Voorzieningen voor verplichtingen en risico's 5.610.700 233.000 606.900 5.236.800

Riolering 7.897.300 1.435.000 2.612.600 6.719.700

Voorziening afvalstoffenheffing 2.475.000 621.700 703.200 2.393.500

Voorzieningen beklemde middelen 10.372.300 2.056.700 3.315.800 9.113.200

Totaal voorzieningen 15.983.000 2.289.700 3.922.700 14.350.000

Totaal reserves en voorzieningen 59.513.100 3.301.100 6.093.100 56.721.100

Page 96: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Financiële begroting

96

Investeringen

Investeringen

Investering 2020 2021 2022 2023

Het Trefpunt 4.000.000 2.000.000

1 Centrumaanpak: ingrepen in de buitenruimte 1.300.000 1.000.000

Lasten snel fietsroute F15 IJsselmonde 384.000

Baten snel fietsroute F15 IJsselmonde -240.000

3 Hart van Carnisselande 45.500

Veld 2 VV Smitshoek (natuurgras) sportpark Smitshoek 81.700

Veld 3 VV Smitshoek (natuurgras) sportpark Smitshoek 81.700

Veld 7 VV Smitshoek (kunstgras) sportpark Smitshoek 324.700

Jeu de boules Vi tesse sportpark De Bongerd 96.900

Veld 5 BVV (natuurgras) sportpark De Bongerd 81.700

Veld 6 BVV (natuurgras) sportpark De Bongerd 81.700

Veld 7 BVV (kunstgras) sportpark De Bongerd 272.500

Veld 8 BVV (kunstgras) sportpark De Bongerd 272.500

Veld 9 BVV (kunstgras) sportpark De Bongerd 272.500

Boardingveld (kunstgras) VV Smitshoek sportpark Smitshoek 119.000

Veld 1 BVV (kunstgras) sportpark De Bongerd 350.000

Veld 6 VV Smitshoek (kunstgras) sportpark Smitshoek 350.000

Vervangen speelvoorzieningen 538.500 538.500 538.500 538.500

Rehabi l i tatie wegen 819.000 819.000 819.000 819.000

2 Openbare verl ichting 396.900 396.900 396.900 396.900

Beschoei ingen 93.400 93.400 93.400 93.400

Meerjarenbegroting 3.922.300 7.828.700 4.316.800 2.197.800

2e Vei l igheidspost Maasstraat 118.000

Vervanging verkeers l ichten Ki lweg-A29-Middelweg 530.000

Vervanging dam Carnisseweg 134.100

Li ft Middenbaan 100.000

Voorjaarsnota 2020 782.100 100.000

3 Hart van Carnisselande 250.000

4 Uitbreiding Groen van Prinsterer (Hof van Maxima) 342.500

Buitenruimte MFA Kruidentuin 31.100

Sloop Dubbeldekker+Vitaa l (MFA Kruidentuin) 73.700

Nieuwbouw De Tweemaster 1.598.700 1.478.700

5 Nieuwbouw De Ark 1.982.200 1.847.300

Omvormen gras-kunstgras Smitshoek onderlaag 265.100

Omvormen gras-kunstgras Smitshoek toplaag 200.000

Toplaag kunstgras veld 2 HCB De Doorbraak 195.000

Toplaag kunstgras veld 3 HCB De Doorbraak 195.000

Toplaag 1/3kunstgras veld 5 HCB De Doorbraak 101.700

Doorgeschoven 1e Tussenrapportage 2019 5.161.300 3.399.700

Page 97: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Financiële begroting

97

Investeringen

Investering 2020 2021 2022 2023

1 Centrumaanpak: ingrepen in de buitenruimte 100.000

P&R voorziening NS s tation 51.000

Lokale aanpak vei l ig fietsen 70.000

Herinrichting Portlandse Baan 170.000

Fietspad Vaanpark II + rotonde 346.000

Lasten fietstunnel Gebroken Meeldi jk 228.500

Baten fietstunnel Gebroken Meeldi jk -217.000

Herinrichting Schaatsbaan 30 km zone 250.000

Snel fietsroute F15 Binnenlandse Baan 140.000

Snel fietsroute F15 Hoefs lag 75.000

2 Openbare verl ichting 305.000

3 Hart van Carnisselande 303.900

4 Uitbreiding Groen van Prinsterer (Hof van Maxima) 250.000

5 Nieuwbouw De Ark 194.500

Uitvoering vis ie sportpark De Bongerd 97.800

Kunstgrasvelden Vri jenburg 119.300

Voorbereiding Circula i r Centrum 139.100

Real isatie Waalvis ie 500.000

Doorgeschoven 2e Tussenrapportage 2019 3.123.100

Renovatie Sporthal De Driesprong 1.200.000

Begroting 2020 1.200.000

Totaal 14.188.800 11.328.400 4.316.800 2.197.800

1 Centrumaanpak: ingrepen in de buitenruimte 1.400.000

2 Openbare verl ichting 701.900

3 Hart van Carnisselande 599.400

4 Uitbreiding Groen van Prinsterer (Hof van Maxima) 592.500

5 Nieuwbouw De Ark 2.176.700

INVESTERINGEN DIRECT TEN LASTE VAN DE VOORZIENING RIOLERING 2020-2023

Investering 2020 2021 2022 2023

Nieuwbouw en renovatie gemalen 265.000 224.500 175.000 265.000

Rioolrenovaties 260.000 500.000 500.000 500.000

Kleine projecten 130.000

Riolering Centrum - Achterom 200.000 115.000

Riolering Oranjewi jk 100.000

Riolering Carnisseweg 150.000

Riolering Ta lmaweg 330.000 330.000

Riolering n.t.b. (wegbeheer/ruimtel i jke ontwikkel ing) 265.500 760.000 670.000

Totaal 1.435.000 1.435.000 1.435.000 1.435.000

Page 98: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Financiële begroting

98

Taakvelden per programma

Taakvelden per programma

taakveld lasten baten Programma begroting 2019

0.3 beheer overige gebouwen en gronden 1.248.700 1.565.300 3 Samen leven, leren en werken

1.1 crisibeheersing en brandweer 2.381.100 0 2 Veilig en leefbaar

1.2 openbare orde en veiligheid 1.217.800 46.700 2 Veilig en leefbaar

2.1 verkeer en vervoer 6.625.500 434.400 4 Ruimte en wonen

2.2 parkeren 73.700 48.800 4 Ruimte en wonen

2.4 economische havens en waterwegen 555.400 0 4 Ruimte en wonen

2.5 openbaar vervoer 310.400 0 4 Ruimte en wonen

5.7 openbaar groen en (openlucht)recreatie 5.245.600 43.100 3 Samen leven, leren en werken

7.5 begraafplaatsen 623.700 463.700 4 Ruimte en wonen

8.1 ruimtelijke ordening 1.097.300 0 4 Ruimte en wonen

8.2 grondexploitatie 20.482.500 20.482.500 4 Ruimte en wonen

8.3 wonen en bouwen 1.008.900 683.500 4 Ruimte en wonen

totaal programma 1 Veilige, aantrekkelijke woonomgeving 40.870.600 23.768.000

taakveld lasten baten Programma begroting 2019

6.1 samenkracht en burgerparticipatie 3.014.900 165.900 3 Samen leven, leren en werken

6.2 wijkteams 2.981.500 0 3 Samen leven, leren en werken

6.4 begeleide participatie 33.000 0 3 Samen leven, leren en werken

6.6 maatwerk-voorzieningen (WMO) 1.412.700 0 3 Samen leven, leren en werken

6.71 maatwerkdienstverlening 18+ 6.206.300 215.500 3 Samen leven, leren en werken

6.72 maatwerkdienstverlening 18- 7.422.800 0 3 Samen leven, leren en werken

6.81 geëscaleerde zorg 18+ 155.500 0 3 Samen leven, leren en werken

6.82 geëscaleerde zorg 18- 1.679.100 0 3 Samen leven, leren en werken

7.1 volksgezondheid 1.939.400 69.100 3 Samen leven, leren en werken

totaal programma 2 Zorgen voor elkaar 24.845.200 450.500

taakveld lasten baten Programma begroting 2019

7.2 riolering 2.732.500 4.261.500 4 Ruimte en wonen

7.3 afval 5.757.800 6.076.000 4 Ruimte en wonen

7.4 milieubeheer 1.195.400 0 4 Ruimte en wonen

totaal programma 3 Verduurzamen 9.685.700 10.337.500

taakveld lasten baten Programma begroting 2019

3.1 economische ontwikkeling 330.400 95.000 3 Samen leven, leren en werken

3.2 fysieke bedrijfsinfrastructuur 35.300 0 3 Samen leven, leren en werken

3.3 bedrijfsloket en bedrijfsregelingen 0 309.600 3 Samen leven, leren en werken

3.4 economische promotie 0 25.000 3 Samen leven, leren en werken

4.2 onderwijshuisvesting 4.588.900 1.062.300 3 Samen leven, leren en werken

4.3 onderwijsbeleid en leerlingenzaken 2.123.000 736.100 3 Samen leven, leren en werken

6.3 inkomensregelingen 10.356.800 7.939.500 3 Samen leven, leren en werken

6.5 arbeidspart. -instrumenten gericht op toeleiding naar werk 1.878.100 0 3 Samen leven, leren en werken

totaal programma 4 Leren, werken en ondernemen 19.312.500 10.167.500

Begroting

2020

Begroting

2020

Begroting

Begroting

2020

2020

Page 99: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Financiële begroting

99

Taakvelden per programma

taakveld lasten baten Programma begroting 2019

5.1 sportbeleid en activering 617.300 0 3 Samen leven, leren en werken

5.2 sportaccommodaties 3.928.600 1.506.500 3 Samen leven, leren en werken

5.3 cultuurpresentatie, cultuurproductie en cultuurparticipatie 1.751.400 288.200 3 Samen leven, leren en werken

5.5 cultureel erfgoed 74.100 0 3 Samen leven, leren en werken

5.6 media 1.117.900 121.000 3 Samen leven, leren en werken

totaal programma 5 Ontspannen 7.489.300 1.915.700

taakveld lasten baten Programma begroting 2019

0.1 bestuur 3.471.700 836.500 1 besturen

0.2 burgerzaken 1.739.800 565.600 1 besturen

totaal programma 6 Bestuur en organisatie 5.211.500 1.402.100

Programma begroting 2019

0.5 treasury -217.800 974.100 algemene dekkingsmiddelen

0.61 OZB woningen 297.700 6.359.900 algemene dekkingsmiddelen

0.62 OZB niet woningen 0 3.043.900 algemene dekkingsmiddelen

0.64 belastingen overig 0 300.300 algemene dekkingsmiddelen

0.7 algemene uitkering en overige uitkeringen Gemeentefonds 0 60.032.000 algemene dekkingsmiddelen

algemene dekkingsmiddelen 79.900 70.710.200

Programma begroting 2019

0.4 ondersteuning organisatie 13.770.900 74.400 overhead

overhead 13.770.900 74.400

Programma begroting 2019

0.8 overige baten en lasten 10.000 0 overige baten en lasten

overige baten en lasten 10.000 0

Programma begroting 2019

0.9 vennootschapsbelasting 86.000 0 vennootschapsbelasting

heffing vennootschapsbelasting 86.000 0

Programma begroting 2019

0.10 mutaties reserves 1.011.400 1.170.400 mutaties reserves

mutaties reserves 1.011.400 1.170.400

totaal 122.373.000 119.996.300

0.11 saldo van rekenning van lasten en baten 2.376.700

tekort

Begroting

Begroting

2020

2020

Page 100: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Financiële begroting

100

Specificatie Realistisch Begroten

Specificatie Realistisch Begroten

Realistisch begroten

Nr. Omschrijving ombuiging Toelichting Wat verandert er ten opzichte van de huidige situatie? Impact op

samenleving

Toelichting Impact Bedrag jaarlijkse

besparing

1 Inkomsten degeneratie

Wegen hoger begroten

Begrote inkomsten in l i jn brengen met

verwachting.

Degeneratie is de versnelde achteruitgang in kwaliteit van de

wegverharding door het graven van sleuven. Degeneratiekosten zijn de

vergoedingen, die moeten worden betaald per strekkende meter sleuf

of per lasgat. Deze vergoeding moet worden betaald voor door

degeneratie veroorzaakte levensduurverkorting op basis van de

rehabilitatiekosten aan het einde van de levensduur van de

verhardingsconstructie.

Komende jaren wordt meer graafwerk verwacht. Daardoor komen meer

vergoedingen binnen. Er komt dus meer geld voor dagelijks onderhoud

wegen ter beschikking.

Huidige begroot budget: € 80.000

Begroot na ombuiging: € 180.000,-

Laag De door graafwerk veroorzaakte levensduurverkorting leidt tot eerder

(plaatselijk) herstel van de wegverharding.

Herstelwerk van nu is circa 7 jaar geleden veroorzaakt.

Dat betekent dat op basis van meer binnenkomende vergoedingen in

2019 t/m 2023 in de jaren na 2023 meer onderhoud te verwachten is.

100.000

2 Budget

bestemmingsplannen

Beperkt aframen Is reeds een beperkt budget, maar naar verwachting niet volledig

noodzakelijk tot komst omgevingswet en bijbehorende ruimtelijke

stukken (omgevingsplan). Vanaf de komst van de Omgevingswet in

2021 is dit budget wel nodig voor de herziening van

bestemmingsplannen. In 2019-2020 is dit nog niet aan de orde.

Laag Geen ruimte voor 'eigen' projecten of opvangen tegenvallers,

verwachting dat dit nodig is, is echter laag.

15.000

3 Schade aan gemeente- / BAR

-eigendommen

straatmeubilair

Minder schades budgetteren De begrote schadebedragen zijn al jaren hoger dan de daadwerkelijke

benutting. Vandaar begroting aframen.

Huidige begroting : € 11.500

Begroting 2019-2023 na ombuigingsvoorstellen: € 6.500

Laag Als er grote schade voorkomt, dan wordt dit verantwoord in de P&C

producten.

5.000

4 Overige algemene kosten /

bestrijding wespen

Bestrijding wespen stoppen Bestrijding van wespen is geen wettelijke verplichting.

Rattenbestrijding wel. Het grootste gedeelte van het budget gaat naar

rattenbestrijding (ook preventief).

Laag Inwoners, scholen en instell ingen kunnen zelf een particuliere

wespenbestrijder inroepen. Het afgelopen jaar was een rijk

wespenjaar, waardoor veel aanvragen zijn binnengekomen.

5.000

5 Minder

Bijstandsuitkeringen (wet

BUIG)

Volgen van de landelijke trend oplopend tot

collegeprogramma (- 10% tov 2018). Dus voor

2019 op 2,5%, 2020 op 5%, 2021 op 7,5% en

2022 op 10%

In het fundament is opgenomen dat we de landelijke trend willen

volgen (dit is anno 2019 -5%). De doelstell ing van het

collegeprogramma is ambitieuzer dan dit. Effect is dat meer inzet

(investering) moet zijn op aantal klantmanagers en re-integratiebudgt.

Er zit een verband tussen dit voorstel en re-integratiebudget.

Huidige begroting ca € 7.100.000.

Laag De impact zelf is laag, want we helpen inwoners aan een baan. Echter

het ambitieniveau is hoog. En vereist een kleine investering.

Daarnaast wordt in deze berekening rekening gehouden met een

constante inkomst van het Rijk ten hoogte van 7 mln euro. Dit is

onzeker naar de toekomst toe, omdat vanuit de VNG er een

onderzoeksvraag ligt bij het Rijk naar een ander verdeelmodel .

350.000

Page 101: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

Financiële begroting

101

Specificatie Realistisch Begroten

Nr. Omschrijving ombuiging Toelichting Wat verandert er ten opzichte van de huidige situatie? Impact op

samenleving

Toelichting Impact Bedrag jaarlijkse

besparing

6 Meer inzet op oneigenlijk

gebruik zorg/handhaving en

toezicht

Door sterker in te zetten op handhaving en

toezicht kan jaarlijks netto € 100.000 worden

verhaald / minder aan zorgkosten worden

betaald. Dit betekent wel dat geïnvesteerd moet

worden in fte. We verwachten dat het bedrag van

€ 100.000 een minimum is. Er zijn echter geen

benchmarkgegevens voorhanden om dit te

toetsen.

Door meer controle en handhaving minder oneigenlijk gebruik van de

zorg.

Laag n.v.t. 100.000

7 Aframen

schuldhulpverlening

Aframen budget (naar gemiddelde 2015-2018) Het budget is in de jaren 2016, 2017 en 2018 niet volledig benut.

Gemiddeld bleef € 30.000 over. Let wel, dit betreft een wettelijke taak,

wanneer inwoners er een beroep op doen moet ernaar gehandeld

worden. In 2019 en 2020 wordt nagegaan of dit anders georganiseerd

wordt.

Hoog Het betreft een wettelijke taak. De kans dat na aframing alsnog

bijgeraamd moet worden is hoog.

30.000

8 BAR ombuigingen Structureel overschot maatwerk € 100.000, en

omzetten inhuur naar vast personeel € 110.000.

Externe inhuur binnen de Barendrechtse

programma's bedroeg over 2018: € 1.413.000

Overschot maatwerk wordt benut en de flexibele schil van

medewerkers wordt verkleind.

Laag Geen impact voor de maatschappij. 200.000

9 Bijstellen OZB inkomsten Prognose bijstellen: inkomsten OZB Jaarlijkse stijging van 2% opnemen. In 2018 € 268.000 meer

ontvangen dan begroot.

Laag Geen. 200.000

10 Reserve Openbare

verlichting opheffen

Stoppen Jaarlijkse dotatie reserve openbare

verlichting

Vernieuwing van lichtmasten en vervanging van lamp naar LED vinden

nog maar op zeer beperkte schaal plaats. Grootschalige

vervangingen/vernieuwingen zijn al in de begroting opgenomen.

Laag De investeringen voor vernieuwing en vervanging van lichtmasten zijn

opgenomen in de begroting. De jaarlijkse dotatie hoeft daarom niet

meer plaats te vinden.

190.300

11 Bijstellen OZB inkomsten Prognose bijstellen: inkomsten OZB Er is nu voorzichtig ingeschat welke voorraad er nieuw bijkomt. Deze

inschatting wordt reeëler gemaakt.

Laag Geen. 50.000

12 Huur begraafplaats Den

Ouden Dijck verhogen

Exploitatieverhoging aula Ophogen is reëel. Begroting wordt in l i jn gebracht met realisatie.

Huidige begroting: € 19.200

Begroting 2020-2023 na ombuigingsvoorstellen: € 29.200

Laag geen. 10.000

Totaal realistisch begroten 1.255.300

Realistisch begroten

Page 102: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

102

Raadsbesluit

6. Raadsbesluit

Page 103: Onderwijs en Kinderopvang · bezuinigingen en een stijging van de vraag binnen het sociaal domein op te vangen. ... C Aanpak dementievriendelijke gemeente 25.000 25.000 25.000 25.000

103

Raadsbesluit