Obywatelski monitoring sportu - wykorzystanie metod badań społecznych

Agnieszka Kloskowska-Dudzińska

Monitoring• Prowadząc monitoring uruchamiamy pewien proces. Ma

on skutki także dla jakości polityki lokalnej (taka jest idea projektu). Należy o tym pamiętać.

• Często dokumenty powstają, bo muszą być opracowane (np. wymóg ustawowy), ale nikt ich nie bierze poważnie.

• Skutki zainteresowania obywateli tymi programami?

zaskoczenie i niedowierzanie=> liczenie się z realną kontrolą społeczną, którą gwarantuje m.in. DIP=> podniesienie jakości tych dokumentów i monitorowania ich realizacji

Badania społecznea monitoring

• Cele badań a cele monitoringuoMonitoring bez badań? oBadania bez użyteczności

praktycznej?

Zagadnienia1. Badania społeczne2. Metody: analiza dokumentów,

obserwacja, wywiady3. Kwestie etyczne

ilościowe (pozyskanie danych liczbowych) jakościowe (zrozumienie zjawiska, procesu)

Badania społeczne

Dane ilościowe (w tym zero-jedynkowe: występowanie lub nie jakiegoś zjawiska) zawierają wskaźniki, potrzebne nam do monitoringu, ale i decydentom do prowadzenia polityki lokalnej.Wskaźniki – obserwowalne przejawy nieobserwowalnych bezpośrednio zjawisk.

Uzyskujemy je poprzez różne metody badawcze.

Nie chodzi o same dane, trzeba wiedzieć, o czym można z nich wnioskować!

Wskaźnikipodpisano umowy ze szkołami, z klubami ilość tych umów typy szkół, z którymi je podpisanopołożenie obiektu w centrum lub na peryferiachpołożenie w pobliżu terenów leśnych lub parkowychdroga utwardzona czy nieutwardzonaparking ścieżka rowerowa, stojakiautobusochronaprzejście dla pieszych szatnia, osobna dla dzieci, osobna dla płcimożliwość korzystania z zajęć grupowychmożliwość korzystania z obiektu indywidualnie

Wskaźniki

Niektóre wskaźniki liczbowe interpretujemy subiektywnie, względnie, biorąc pod uwagę lokalną skalę (duża czy mała gmina):

•cena biletu (np. 7 zł za basen)•liczba obiektów•liczba organizacji i klubów sportowych•liczba osób trenujących w tych klubach

Badania społeczne

Inny podział badań:czyste (teoria, testowanie hipotez)stosowane

Szczególny rodzaj badań stosowanych – badania ewaluacyjne

Badania terenowe – bezpośrednia obserwacja zjawisk w naturalnym środowisku.Dane są w nich zbierane i przetwarzane w sposób ciągły.Cechuje je duża elastyczność.

Ich przedmiotem są skutki interwencji społecznych, ale też programy (same interwencje).

Jak definiujemy sukces danego programu-> Osiągnięcie deklarowanego celu

Jakie stosujemy kryteria sukcesu lub porażki-> Konkretne wartości mierników zastanych-> Odpowiednia interpretacja obserwacji

Staranne przemyślenie przed przystąpieniem do badań

Badania ewaluacyjne

Schemat eksperymentalny (każda interwencja jest „eksperymentem społecznym”)

GRUPA EKSPERYMENTALNA:WSTĘPNY POMIAR ZJAWISKA X → INTERWENCJA (BODZIEC) → KOLEJNY POMIAR ZJAWISKA X

GRUPA KONTROLNA:WSTĘPNY POMIAR ZJAWISKA X → INTERWENCJA (BODZIEC) → KOLEJNY POMIAR ZJAWISKA X Uwzględniamy też kontekst, bo może wpływać na wyniki (zmianę).Niezamierzone konsekwencje (np. korupcja).

„Eksperyment” społeczny

Dobre przygotowanie to podstawa!

przemyślenie: celu badań ogólnej strategii badawczej (metody, wskaźniki!) poszczególnych działań

antycypowanie spraw trudnych

doskonała znajomość narzędzi badawczych

Przygotowanie badań

Pytania badawcze

Pytanie badawcze ≠ pytanie dla respondenta zadawane w wywiadzie

Przykłady:•Czy urzędnicy wiedzą, że osoby na wózkach nie dostaną się na basen?•Kto tworzy strategię rozwoju gminy?•Kto wpływa na konkretne zapisy dotyczące infrastruktury sportowej?•Czy korzysta pan lub korzystał w ostatnim roku z przyszkolnego boiska? •Dlaczego klub sportowy Huragan nie dostał w tym roku dotacji na zajęcia dla młodzieży?

Analiza dokumentów

• Akty prawne• Strategie• Programy• Plany• Wytyczne• Sprawozdania

Analiza dokumentówZrozumienie kontekstu

•Czy jest wymóg ustawowy zbierania tych właśnie informacji? Gminy mogą nie mieć niektórych danych.•W jakim celu są zbierane?•W jakim kontekście? W jakim czasie?•Kto tworzył dokument? •Dla kogo? •Sprawozdania urzędowe są na ogół stronnicze - dlaczego?

Zdobądź dostępne dane. Zapoznaj się z nimi i zastanów, czego ci brakuje -> wystąpienie o dostęp do informacji publicznej, obserwacja, wywiady.

Dane oficjalne

Zapisy sporadyczne a zapisy ciągłe (możliwość śledzenia dynamiki zjawisk).

Przykłady•liczba sprzedanych biletów na basen•łączna kwota udzielonych dotacji•remont bieżni wokół boiska

Obserwacja• jawna lub niejawna (ukryta)• ustrukturyzowana lub nieustrukturyzowana

(nasza: półustrukturyzowana)• pośrednia (ze śladów) lub bezpośrednia• uczestnicząca (jako uczestnik - określona rola,

tożsamość) np. posiedzenie komisji ds. sportu w radzie, użytkownik boiska

• korzystanie z informatorów Zagrożenie dla bezstronnej obserwacji – nadmierne

utożsamianie się ze społecznością lokalną

Rejestrowanie obserwacji

Co jest podstawowym narzędziem rejestrowania obserwacji i wypowiedzi w wywiadach?

• dyktafon?• kamera?• notatki?• aparat fotograficzny.?

Pracujący mózg :)

Notatki z obserwacjiKiedy sporządzać notatki?•Na bieżąco! (= od razu)•Prowadzenie stałych notatek („dziennik pokładowy”). Nie ufaj zbytnio pamięci (przeładowanie).•Najpóźniej do końca dnia, przynajmniej szkicowe. Potem znacznie większe straty.

Ile notować?•Lepiej za dużo niż za mało.•Wszelkie szczegóły będą potem dźwignią dla pamięci. Nie stresuj się. Obraz nigdy nie będzie kompletny.Notatki badawcze są jak ruda złota (max. 30 g złota na tonę rudy).

WywiadyZ kim? (rola, odpowiedzialność, hierarchia)

urzędnicy, radni, byli urzędnicy i radni, beneficjenci dotacji, ci którzy ich nie dostali

Jak uniknąć odmowy?

Respondenci a informatorzyGrupy nieformalne: użyj dostępnych ci metod badawczych. Rola nieformalnych informatorów – jest to prawomocna metoda w naukach społecznych, zwłaszcza w antropologii społecznej.

Wywiady

Wywiad jest trudny, bo wymaga jednocześnie wykonywania kilku czynności

uważnego słuchania obserwowania notowania podtrzymywania kontaktu (interakcji)

Wywiady

• Wywiad jest słabiej ustrukturyzowany niż ankieta (standaryzacja „bodźca” w ankiecie, ze względu na duże próby)

• Wywiad = moderowana rozmowa• To nie jest zwykła rozmowa! Ale to nie jest przesłuchanie.• Ok. 5% czasu mówię ja, ok. 95% - respondent. Jestem

uczniem.• Aktywne słuchanie + dyskretne kierowanie rozmową• Często nie wiemy, jakich informacji szukamy!• Pytania drażliwe (nieformalne kryteria przyznawania dotacji)

WywiadyZnajomość schematu rozmowy ułatwi swobodne kontrolowanie jej przebiegu:

1. kierowanie uwagi na określone zagadnienie2. pogłębianie wypowiedzi (dopytywanie)

Rejestrowanie wywiadu:Urzędnik nie lubi dyktafonu.Może się bać ukrytego nagrywania! (nadmiernie się

będzie kontrolował)Notatki w czasie wywiadu – zapisywanie luźno, dużo

wolnego miejsca lub szeroki margines.Będą uzupełniane po wyjściu.

! Silny wpływ poprawności politycznej przy wywiadach z urzędnikami.

Aktywne słuchanie - technikiAktywne słuchanie może zastępować pytania, modyfikować je lub generować nowe.

Okazuję rozmówcy zainteresowanie:1. kontakt wzrokowy!2. ciało zwrócone w kierunku rozmówcy3. ruchy głowy (potakiwanie)4. zwroty podtrzymujące kontakt (mhm, aha)5. technika parafrazy, powtórzenia:

jeśli dobrze rozumiem,…mówi pani, że…czyli…to znaczy…

• technika wyjaśnienia: co ma pan na myśli…?

Wywiady: przygotuj się

• Szanuję czas respondenta: przygotowuję się wcześniej, czytam dokumenty.• Mam w głowie schemat rozmowy.• Starannie dobieram słowa.• Przedstawiam się, mówię, co robię i dlaczego wybrałem tego właśnie

respondenta (buduję zaufanie!).• Ubieram się neutralnie, ale schludnie, zachowuję nienagannie. • Mam długopis i notes.• Mam ze sobą materiały pomocnicze (np. Strategię), ale ich nie eksponuję bez potrzeby.• Pamiętam że mam wydobyć informacje.• Okazuję rozmówcy zainteresowanie i szacunek dla jego wiedzy.• Nie staram się robić wrażenia. Wszystkie światła na respondenta! Daję mu

być bohaterem.• Kiedy mówi z zapałem o już znanych mi sprawach, słucham cierpliwie (jest

dumny ze swojej pracy).

Kwestie szczegółowePytanie o to, czy badano potrzeby mieszkańców:

•Nie tylko pytamy o to, ilu z nich brało udział w ew. badaniu, ale też o metody, w tym koniecznie o sposób doboru. •Na pewno nie będzie losowy, ale warto sprawdzić, czy nie był przeprowadzony w sposób wykluczający dotarcie do niektórych kategorii mieszkańców. •Np. badanie tylko osób już korzystających z infrastruktury czy w ogóle uprawiających sport (bez uwzględniania osób nieuprawiających – nie dowiemy się, czy mają potrzeby i jeśli tak, dlaczego ich nie zaspokajają). Wśród uprawiających będzie prawdopodobnie mniej kobiet (rodzina!), a wśród tych które uprawiają, mniej będzie matek i kobiet w starszym wieku (którym np. „nie wypada”).

Jak wpłynie sposób doboru do badania potrzeb na wyniki tego badania? Badamy lata 2011 i 2012:

•Unikamy przypadkowości, która może wynikać ze specyfiki akurat jednego roku. •Śledząc zmiany można też prześledzić czy dokonano refleksji, wyciągnięto wnioski decyzyjne.

Kwestie etyczneZłota reguła: Nie wolno szkodzić badanym.

Co to znaczy? Komu możemy zaszkodzić?

• dobre imię• poczucie bezpieczeństwa• pozycja zawodowa• interesy• dane wrażliwe• stres

Kwestie etyczneDelikatna kwestia : kontrola społeczna finansów publicznych na poziomie lokalnym, zwłaszcza finansów organizacji które korzystają z dotacji, takich jak UKSy.• Jak one się czują?

• To samo dotyczy urzędników - ale oni zarządzają nie swoimi pieniędzmi, a dotacja jest odbierana jako darowizna gminy na określone cele, czyli przyznanie pieniędzy, które przestają być publiczne (gminne), a zaczynają być funduszami organizacji.

• Podejrzenie o nieuczciwość.

Kwestie etyczne

• Czy możemy być bezstronnymi badaczami?• Czy reagować, kiedy nas coś wkurzy, czy

zachować (wyrachowany) dystans?• Czy ujawniać cel badań?

Tak (liczne kontrowersje etyczne dotyczące wprowadzania w błąd co do celu!)

• Czy ujawniać, dla kogo prowadzimy badania?Można po zakończeniu.

Kwestie etyczne

Czy w ogóle rejestrować wywiady i obserwacje? Jak?

•Rejestrowanie wywiadu wymaga zgody.•Rejestrowanie wydarzeń publicznych – nie, ale organizatorzy mogą zareagować na rejestrowanie.

Poufność i anonimowość

Kwestie etyczne

• Czy za wywiady powinno się wynagradzać respondentów?Może być takie oczekiwanie.

• Jak ustawić relacje z badanymi? Jaką rolę przyjąć?– Badacz? – Uczestnik (np. użytkownik boiska czy basenu)?

• Czyje interesy zawodowe mogą zostać zagrożone?• Jak się zachować, kiedy respondent okazuje osobiste

zaufanie i liczy na dyskrecję? („tylko dla pana wiadomości”, „między nami”)Respektować! (także po zakończeniu badania)

Kwestie etyczne

• Jak wpływa na przebieg badań fakt, że badacz jest stąd?• Jak wpływają na interpretację danych moje osobiste sympatie i

doświadczenia?• Jak wpływają na interpretację danych moje poglądy polityczne?• Nie działam w próżni politycznej. Kto może wykorzystać moje

wnioski?• Opozycja• Media• Jak fakt prowadzenia badań wpłynie na moją sytuację w lokalnej

społeczności?• Jak reagować na żądanie dostarczenia pytań przed wywiadem?„Mam tylko ogólne zagadnienia, to pan jest ekspertem, ja się na tym nie

znam i dlatego chcę porozmawiać.”

Dziękujemyagdudz@gmail.com