ohm legea
TRANSCRIPT
Nola kalkulatu korronte elektrikoa edo intentsitatea? Hargailu bat eta sorgailu bat konektatzerakoan irudian ikusten den bezala, hargailutik korronte elektrikoa dabil. Nola kalkulatu hau neurgailuak erabili gabe? Horretarako erabiliko dugu Ohmen legea. Ohmen legearekin hasi orduko, ikusi dezagun adibide batzuk. Tentsioa edo boltajea handitzerakoan, korronte elektrikoa edo intentsitatea handitu egiten da.
OHMen LEGEA
+ -
Pila
Erresistentzia
Hargailua, kasu honetan erresistentzia elektrikoa
Sorgailua
Pilaren boltajea 0 V izanez elektroiak ez daukate energiarik eta
ez dago korronte elektrikorik.
+ -
Pila
Erresistentzia
Kablea handituta
Pilaten tentsioa boltiotan ( V )
0 V 1 V 6 V
Kablea handituta
Pilaren boltajea txikia bada elektroiak energia gutxi dute eta elektroi batzuk zeharkatuko dute zirkuitua. Korronte
elektrikoa txikia da.
+ -
Pila
Erresistentzia
Pilaten tentsioa boltiotan ( V )
0 V 1 V 6 V
Pilaren boltajea handia bada elektroiak energia asko dute eta askok
zeharkatuko dute zirkuitua. Korronte elektrikoa edo intentsitatea handia da.
+ -
Pila
Erresistentzia
Kablea handituta
Pilaten tentsioa boltiotan ( V )
0 V 1 V 6 V
Erresistentzia handitzerakoan, korronte elektrikoa edo intentsitatea gutxitu egiten da.
Erresistentzia elektrikoa oso-oso handia bada, infinitua, elektroiek ezin dute zirkuitua zeharkatu. Ez
dago korronte elektrikorik
+ -
Pila
Erresistentzia
Kablea handituta
Zirkuituko erresistentzia ohm
etan ( Ω )
1000 Ω 10 Ω
Infinitua
0 Ω
Kablea handituta
Erresistentzia elektrikoa handia bada, elektroik gutxik zeharkatuko dute
zirkuitua. Ibiliko den korronte elektrikoa txikia izango da.
+ -
Pila
Erresistentzia
Zirkuituko erresistentzia ohm
etan ( Ω )
10 Ω
Infinitua 1000 Ω
0 Ω
Erresistentzia elektrikoa txikia bada, elektroi askok zeharkatuko dute zirkuitua. Ibiliko den korronte elektrikoa handia izango da.
+ -
Pila
Erresistentzia
Kablea handituta
Zirkuituko erresistentzia ohm
etan ( Ω )
1000 Ω Infinitua
10 Ω
0 Ω
Zirkuitu elektrikoan ez badago erresistentziarik edo oso-oso baxua
bada, gertatzen denari kortozirkuitua deitzen zaio. Horrek esan nahi du
zirkuitutik dabilen elektroi kopurua dela zirkuitu elektrikoa erretzeko
bezain handia. Sorgailua pila bat bada denbora gutxian pila hau deskargatu
egingo dela.
KORTOZIRKUITUA
Kablea handituta
+ -
Pila
Erresistentzia
Zirkuituko erresistentzia ohm
etan ( Ω )
1000 Ω Infinitua
10 Ω
0 Ω
Orain ikusi dituzun bezalako esperimentuak XIX. Mendean egin zituen fisikari eta matematikaria zen Georg Simon Ohm ek. Zientzialari honek zera deskubritu zuen:
- Zirkuitu elektriko batetan tentsioa handitzerakoan korronte elektriko handiagoa dabilela bertatik.
- Zirkuitu elektriko batetan erresistentzia handitzerakoan korronte elektriko txikiagoa dabilela bertatik.
Eta aurkikuntza hauetaz baliatuz, bere izena daraman legea enuntziatu
zuen: Ohm legea: Zirkuitu itxi batetatik zirkulatzen duen korrontearen intentsitatea zuzenki proportzionala da bertan aplikatzen den tentsioari eta alderantziz proportzionala bertan dagoen erresistentzia elektrikoari. Lege hau matematikoki honela adierazten da:
OHM LEGEA
Georg Simon Ohm (1787-1854)
Korrontearen intentsitatea. Unitatea amperioa da ( A ).
Erresistentzia Unitatea ohmnioa da ( Ω ).
Tentsioa, boltajea edo potentzial diferentzia Unitatea boltioa da ( A ).
OHM LEGEA
+ -
30 V
0.1 A
300 Ω
Ariketa hauetan ikusiko dugu nola erabiltzen den Ohm legea.
R
V I =
30 V =
300 Ω = 0.1 A
+ -
45 V
0.15 A
300 Ω
R
V I =
45 V =
300 Ω = 0.15 A
Boltajea handitzen bada erresistentzia berdin mantenduz intentsitatea edo korrontea ere handitzen da.
Ohm legeak erlazionatzen ditu intentsitatea, boltajea eta zirkuituaren erresistentzia. Baina ez du balio bakarrik intentsitatea kalkulatzeko, ekuazioan parte hartzen duten hiru parametroetatik bi ezagutzen badugu hirugarrena kalkulatu ahal da. Horretarako kalkulatu nahi dugun parametroa isolatu behar dugu eta hiru ekuazio sortzen dira. Modu erraz bat dago ekuazio hauek gogoratzeko Ohm legearen triangelua erabiliz.
GALDEKETA 1.- Zer esaten du Ohm legeak? 2.- Zirkuitu batetan tentsioa handitzen bada. Zer gertatzen da korrontearekin? Eta tentsioa txikitzen bada? 3.- Zirkuitu batetan erresistentzia txikitzen bada. Zer gertatzen da korrontearekin? Eta erresistentzia handitzen bada? 4.- Zer gertatzen da erresistentziarik ez daukan zirkuitu batetan? Eta erresistentzia infinitu bada? 5.- Zein da Ohm legearen adierazpen matematikoa? 6.- Ohm legean hiru magnitude erabiltzen dira, tentsioa, intentsitatea eta erresistentzia. Nazioarteko zein unitate erabiltzen dira hauek neurtzeko?
+ -
30 V
0.3 A
100 Ω
R
V I =
30 V =
100 Ω = 0.3 A
+ -
30 V
0.05 A
600 Ω
R
V I =
30 V =
600 Ω = 0.05 A
Zer gertatzen da kasu honetan.
Erresistentzia handitzen bada boltajea berdin mantenduz intentsitatea edo korrontea txikitu egiten da.
HIRU EKUAZIO BERDIN
R V I =
I V R= V= I x R
R V I =
I V R= V= I x R
1.- Kalkulatu irudiko zirkuituan korrontearen balorea.
2.- Zein izango da zirkuitu honetan zehar dabilen intentsitatea?
3.- Zein izango da kasu honetan sorgailuaren tentsioa?
4.- Zein da zirkuitu honetan erresistentziaren balorea?
5.- Kalkulatu kableak zeharkatzen duten korronte elektrikoaren intentsitatea?
6.- Oraingoan eguzki panel bat daukagu erresistentzia bati konektaturik. Kalkulatu kableak zeharkatzen duten korronte elektrikoaren intentsitatea?
4.5 V
100 Ω
12 V
10 Ω
1000 Ω
2 A
24 V
1.5 A
40 Ω
40 Ω
2 V eguzki panela
PROBLEMAK
7.- Irudiko zirkuituak 2 pila ditu seriean konektaturik. Boltajea 3 V bada eta 40 Ω erresistentzia. Kalkulatu kableak zeharkatzen duten korronte elektrikoaren intentsitatea?
8.- Irudiko zirkuituak 2 pila ditu paraleloan konektaturik. Boltajea 1.5 V bada eta 40 Ω erresistentzia. Kalkulatu kableak zeharkatzen duten korronte elektrikoaren intentsitatea?
9.- Zirkuituko amperemetroak 0.01 A adierazten du. Kalkulatu erresistentziaren balorea.
10.- Zirkuituko amperemetroak 0.05 A adierazten du. Kalkulatu sorgailuaren tentsioaren balorea.
amperemetroa
40 Ω
3 V
amperemetroa
40 Ω
1.5 V
amperemetroa
0.01 A
amperemetroa
0.05 A 30 Ω
eguzki panela