МАЗМҰНЫ - aktobe-orleu.kzaktobe-orleu.kz/attachments/article/519/ad.zhar3-2018.pdf · С...

3

МАЗМҰНЫ-СОДЕРЖАНИЕ

«Ақтөбе-Өрлеу»: ақпараттық шолу ............................................................................................................... 7

Абишева Н.М.,

Ұмытылмайтын тарих беттері ........................................................................................................................ 8

Кибатаева Н.К.,

Духовно-нравственные основы обновления системы повышения квалификации: от уникального

опыта к развитию ........................................................................................................................................... 10

Галимжанова М.А.,

Білім беру жүйесіндегі жаңашылдық тың жетістіктерге бастайды .......................................................... 12

Букенова С.С.,

Мектепке дейінгі ұйымдарда баланың дамуын жүзеге асыру жағдайында ата-ана құзыреттілігін

арттыру ........................................................................................................................................................... 15

Нұрсұлтанова Г.Ж.,

Жазылым дағдысын қалыптастыруда қолданылатын инновациялық cтратегияның тиімді жолдары .. 17

Кенжегалиева Д.К.,

Формирование коммуникативной компетентности учащихся на уроках русского языка ..................... 19

Есентуреева Г.Д.,

Биология пәні бойынша сандық ресурстарды қолданудың ерекшеліктері .............................................. 21

Абдыкаликова Г.К., Дандыбаева М.К.,

Использование современных педагогических технологий в начальной школе ...................................... 22

Арстанова А.Б.

Использование ИКТ – технологий в практике работы с детьми в детском саду .................................... 24

Бисенбаева А.З.,

Білім сапасын арттыруда ақпараттық - коммуникациялық технологиялардың тиімділігі ..................... 26

Елубаев К.А.,

Нәтижеге бағытталған білім беру моделіндегі мұғалім рөлі .................................................................... 29

Енсепова А.К., Досова Ж.Ж.,

Мектепке дейінгі білім беру тәжірибесі жаңашыл педагогика мазмұнында ........................................... 31

Ермекова Н.Н.,

Кітапхана қызметін ұйымдастырудың инновациялық тәсілдері .............................................................. 32

Смагулова А.Е., Ляхова М.В.,

Особенности обучения предметам уровня начального образования в рамках обновления содержания

образования .................................................................................................................................................... 35

Муравьева Е.П.,

Консультация на тему: «Значение игры. Виды игры.» .............................................................................. 37

Спанова Т.В.,

Жеке тұлға дамуында заманауи инновациялық әдістерді қолдану .......................................................... 38

Шайдуллина Г.М.

Ұстаздарға арналған психологиялық тренинг «Озық мұғалім» ................................................................ 40

Вивтоненко Н.И.,

Я – патриот своей страны ............................................................................................................................. 41

Дүйсенқұлова Г.Р.,

Менің педагогикалық ұстанымым (Эссе) ................................................................................................... 42

Сарсен Б.Е., Мухамедяр У.Е.

Влияние искусственного интеллекта на жизнь человека .......................................................................... 43

Абдигалиева А.Қ.,

Ұшқыр қиял жетегінде .................................................................................................................................. 46

Ұстаз тәжірибесінен

Мектептегі тәрбие

Педагогикалық зерттеу: ізденіс пен тәжірибе

Білім сапасын жақсарту жолдары

Институтқа 70 жыл

4

Алимбетова С.К.,

Аквариумдағы балық. Шілтерқұйрық ......................................................................................................... 47

Алламуратова З.Б.,

Мы – спортивная семья ................................................................................................................................. 48


Спорт мерекесі ............................................................................................................................................... 50

Ахметгалиева И.М.,

Четыре времени года ..................................................................................................................................... 51

Бегежанов Б.Ә.,

Атыс қаруынан атыс жүргізу тәсілдері ....................................................................................................... 52

Байбосынова Г.К.,

Денсаулық әлемінде (Ұйымдастырылған оқу қызметі үлгісі) .................................................................. 55

Байдекешова Н.К., Ерижепова Н. К.,

Қатынас ыдыстар ........................................................................................................................................... 57

Баймаханова Ж.С.,

Круглый год стране поэта ............................................................................................................................. 60

Байтурлина А.А.,

Адамдар отты қайдан алды? ......................................................................................................................... 64


Күзбен қоштасу .............................................................................................................................................. 65

Баранова М.А.,

Развитие коммуникативных способностей или учим детей общению ..................................................... 67

Бекенова Г.Ж.,

Дос болайық кітаппен ................................................................................................................................... 69

Бушуева И.В.,

Золотая осень ................................................................................................................................................. 71

Габдуллина Ж.Е.,

Жасай бер тәуелсіз қазақстан ....................................................................................................................... 72

Герасименко О.Ю.,

Итоговое занятие «В гостях у жителей города «Грамотейкино» ............................................................. 73

Джантемирова Б.О.,

Проценты ........................................................................................................................................................ 77

Досова А.Б.,

Менің сүйікті ертегім .................................................................................................................................... 78


Түлкі мен тырна орыс халық ертегісі .......................................................................................................... 81

Есенғазина А.Т.,

Қолғапты әшекелейміз .................................................................................................................................. 84

Есенеева Ә.К.,

Маусымдық киімдер. Season’s clothes ......................................................................................................... 85

Есжанова Ә.Б.,

Менің отбасым ............................................................................................................................................... 86

Жаңабергенова Ж.Ж.,

Зат есім ........................................................................................................................................................... 87

Жолдаспаева С.К.,

Біз біргеміз ..................................................................................................................................................... 90

Зиядин Е.,

100 метрге жүгіру .......................................................................................................................................... 91

Изтлеуова Б.Б.,

Үй жануарлары .............................................................................................................................................. 93

Имангалиева Л.М.,

Решение уравнения вида Х+45=90+7 .......................................................................................................... 95

Иржанов О.С.,

Қауіпсіздік ережесі. Қысқа қашықтыққа жүгіру техникасын үйрету....................................................... 98

Кекенадзе С.С.,

At the dentist’s ............................................................................................................................................... 100

5

Конкабаева Г.Қ.,

Дулат Исабеков. Ата үміті\ «Дермене»повесінен үзінді .......................................................................... 104


Бір өлеңі бір елдің мұрасындай .................................................................................................................. 105

Косанова Г.С.,

Сақ болайық, өрттен біз .............................................................................................................................. 107

Косниязова Ш.К.а,

Абай Құнанбаев «Қыс» өлеңІ ..................................................................................................................... 109

Көбенова Э.Қ.,

Бердібек Соқпақбаев «Менің атым-Қожа» ............................................................................................... 110

Көздібаев А.Т., Абдиков Е.Е.,

Калашников автоматы (пулеметі) жартылай бөлшектеу мен жинақтау ................................................ 113

Кунарова А.Т.,

Дәрігер айболит және оның достары ......................................................................................................... 115

Курманова Л.Б., Вещества и их физические свойства .......................................................................................................... 118

Күнтуғанова Б.

Ғажайып математика ................................................................................................................................... 121

Күсепбергенова Н.К.

Алюминий және оның маңызды қосылыстарының биологиялық және экологиялық рөлі .................. 122

Қайыржанова Б.Қ

Біздің спортшыларымыз ............................................................................................................................. 123

Қонақбаева А.,

Қызыл телпектің саяхаты ............................................................................................................................ 125

Левченко-Морозова М.С.,

Знакомство с символикой РК ..................................................................................................................... 127

Макеева Ю.А.,

Приключения в сказочном городе светофорске ....................................................................................... 128

Манасова Г.М.,

Отаным менің байтақ өлкем ....................................................................................................................... 130

Махашова Ж.Т.,

Киім салонына «Шопинг» .......................................................................................................................... 132

Мендыкулова А.О.,

Взаимно обратные задачи ........................................................................................................................... 133

Мәндібаева А.С.,

С дыбысы мен әрпі ...................................................................................................................................... 136

Муркабай С.М.,

Төлдер, лақ ................................................................................................................................................... 137

Мыц Г.В.,

Праздник «Здравствуй, осень» ................................................................................................................... 139

Мыц Г.В.,

В гостях у мишки и мышки ........................................................................................................................ 142

Нетребенко Е.В.,

КВН «Природа вокруг нас» ........................................................................................................................ 144

Нурмагамбетова.Н.М.,

Шыршаны көргім келеді ............................................................................................................................. 145

Оразова С.Р.,

Аққала ........................................................................................................................................................... 146

Оразымбетова Ұ.С.,

Қазақстан жалауы ........................................................................................................................................ 147

Руденок И.В.,

Воздух – невидимка .................................................................................................................................... 148

Cейтова М.Н.,

Бұзауқаным. Сиыр. Ботақаным. Түйе. ....................................................................................................... 150

Сембаева Б.С.,

4 саны және цифры ...................................................................................................................................... 152

6

Сәрсенбаева Г.Ж.,

Білімді тиянақтау ......................................................................................................................................... 153

Сәрсенбаева Н.Ә.,

§50. XVI-XVII ғасырлардағы тарихи шығарма ........................................................................................ 154

Сүйеуова Л.С.,

Табиғат-ана .................................................................................................................................................. 156

Теңізбаева Н.О.,

ТӘУЕЛСІЗДІК ТЕҢДЕСІ ЖОҚ - БАЙЛЫҒЫМ ...................................................................................... 159


Менің елімнің рәміздері .............................................................................................................................. 161

Тәжібай А.Ж.,

Үй жануарлары ............................................................................................................................................ 162

Тимошенко Г.А.,

Город моей мечты (игра - путешествие) ................................................................................................... 163


Наша армия сильна – охраняет мир она! ................................................................................................... 165

Тлеумагамбетова А.А.,

Дымбілместің хикаялары ............................................................................................................................ 166

Тоқабаева С.Қ.,

У дыбысы және әрпі .................................................................................................................................... 168

Тулемисова Н.М.,

Урок –экскурсия на производство АО «Казтелерадио» .......................................................................... 169

Туремуратова Г.А.,

Табиғат құбылыстары ................................................................................................................................. 170

Тұрғанбаева Б.Т.,

Ертегілер әлеміне саяхат ............................................................................................................................. 172


Күз -береке, молшылық .............................................................................................................................. 174

Умарова Г.М.,

Осындай пішінді тап ................................................................................................................................... 175

Умарова Н.Н.,

К.Паустовский «Заячьи лапы» ................................................................................................................... 176

Умбеткалиева Д.К..,

Бұл кім? ........................................................................................................................................................ 179

Ургеншбаева Н.М.,

Снеговик и его друзья ................................................................................................................................. 181

Хамадинова А.М.,

Кел, танысайық. осы менің туған елім! ..................................................................................................... 183

Чернышевой Л.В.,

План – конспект урока по волейболу для 5 класса .................................................................................. 184

Шинтасова С.О.,

Табиғат бұрышындағы бөлме өсімдіктері ................................................................................................ 186

Шошанова А.,

Білім биржасы .............................................................................................................................................. 188

Яшникова Т.И.,

Путешествие в волшебный мир театра...................................................................................................... 191

Назарбаева Р.К.,

Библиографиялық дайджест ....................................................................................................................... 194

7

«АҚТӨБЕ-ӨРЛЕУ»: АҚПАРАТТЫҚ ШОЛУ

Құрметті педагогтер! Сіздердің назарларыңызға «Өрлеу» біліктілікті арттыру ұлттық орталығы

АҚ филиалы Ақтөбе облысы бойынша педагогикалық қызметкерлердің біліктілігін арттыру

институтында өткен, педагогикалық қауымның қызығушылығын тудырған негізгі іс-шараларды

ұсынып отырмыз.

2018 жылдың ІІІ тоқсанында филиал қызметкерлерінің өткізген маңызды іс-шаралары:

1. «Өрлеу» Біліктілікті арттыру ұлттық орталығы» АҚ педагогтер үшін бейне-сабақтар мен

бейне-дәрістердің «Педагогикалық идеялар панорамасы» Республикалық конкурсын жариялайды.

Конкурстың мақсаты – бірыңғай ақпараттық-білім кеңістігінде заманауи педагогикалық тәжірибені

жинақтау және насихаттау, педагогтердің ақпараттық-коммуникациялық және технологиялық

құзыреттіліктерін арттыру.

Конкурс келесідей бағыттарды қамтиды:

- мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудағы заманауи технологиялар;

- орта білім беруді оқытудағы заманауи технологиялар;

- техникалық және кәсіптік оқытудағы заманауи технологиялар;

- жоғары білімді оқытудағы заманауи технологиялар;

- қосымша білім беруді оқытудағы заманауи технологиялар.

Конкурсқа шығармашыл, жан-жақты ойлайтын, белсенді мұғалімдерді қатысуға шақырамыз!

2. «Нұр Отан» партиясының «Қазіргі заманғы білім беру орталықтары» жобасы және облыс

әкімі Б.Сапарбаевтың қолдауымен бастау алған «Бақытты бала» жобасын жүзеге асыру аясында

Астана қаласының 20 жылдығына орай, «Өрлеу» БАҰО» АҚ Ақтөбе филиалы "Нұр Отан"

партиясының Ақтөбе облыстық филиалы және облыстық Әйелдер істері және демографиялық саясат

жөніндегі облыстық комиссиямен бірлесіп Со-working орталығы ашылды.

Со-working орталығында талапқа сәйкес қажетті техникалары, Монтессори студиясы

(интернетке қосылған компьютерлер, интерактивті тақта), демалуға арналған жиһаздармен

жабдықталған. Заманауи кітапхана, Wi-Fi желісіне тегін кіру, интерактивті тақтамен жұмыс,

«Arduino», «Лего» робоконструкторларымен жұмыс жасау, сондай-ақ, сандық QR кітапханасының

оқу ресурстарын пайдалану мүмкіндігі бар.

Co-working орталығының жоспарына сай демалыс, оқу, шығармашылық, спорт, достық, кітап

күндеріне байланысты жұмыстарын жалғастыруда. Атап айтсақ, орталықта зейін тұрақтандыруға

арналған «Ән айтамыз, сөйлейміз, ойнаймыз» тренингін ұйымдастырды, балалардың ағылшын

тілінде қарым - қатынас жасай алу негіздерін үйретуге бағытталған қызықты сабақ өткізілді.

3. «Өрлеу» БАҰО» АҚ филиалы Ақтөбе облысы бойынша ПҚБАИ ақпараттық орталығы

кезекті «Кітапханаға кітап сыйла!» акциясын жалғастыруда. Жаңа оқу жылының басындағы сыйлық-

тарту бұл жолы ұлттық ойындарды дәріптейтін кітаптармен толықтырылды. Солардың бірі –

«Жоғарғы спорт шеберлік мектебінің» жаттықтырушысы Б.Төлегеновтың сыйға тартқан

«Тоғызқұмалақ есептері мен этюдтері» атты М.Шотаевтың кітабы.

Қазіргі кезде жас ұрпақтың есте сақтау қабілетін арттырып, логикалық және түйсіктік ойлау

жүйесін дамытуға көмектесетін тоғызқұмалақ ойынының табиғи қабілетті ашуға жетелейтіндігі

дәлелденген. Кітап тоғызқұмалақты жаңадан үйренушілерге, шеберлігін арттырғысы келген

шұғылданушыларға, көпшілік қауымға арналған.

4. 30 тамыз - Конституция күніне орай «Өрлеу» БАҰО АҚ Ақтөбе облысы ПҚБАИ ақпарат

орталығы «Конституция – өркениет пен мәдениеттің тоғысы» атты кітап көрмесін ұйымдастырды.

Ал, үштілді, фотосуретті энциклопедиялық «Қазақстан» басылымы оқырмандарды еліміздің

облыстары мен басты қалаларының картасы, ландшафтысы, табиғаты, климаты, әлеуметтік жағдайы

және тарихымен таныстырады.

Құрметті әріптестер!

Ақтөбе облысы бойынша педагогикалық қызметкерлердің біліктілігін арттыру институтының

70-жылдық мерейтой аясында «Өрлеу» БАҰО» АҚ филиалының ұжымы журналдың авторларына,

оқырмандарына, мұғалімдерге шынайы алғысын білдіреді.

Сіздердің тікелей қатысуларыңыздың негізінде «Әдіскер жаршысы» журналы облыстың

педагогикалық аудиториясының ішінде үлкен сұранысқа ие болды.

Сіздермен кәсіби тұрғыдан бірлескен іскерлік байланысымызды одан әрі қарай жалғастыруға

шақырамыз!

Редакциялық алқа

8

ҰМЫТЫЛМАЙТЫН ТАРИХ БЕТТЕРІ

Абишева Н.М.,

«Өрлеу» БАҰО» акционерлік қоғамының филиалы Ақтөбе облысы бойынша педагогикалық

қызметкерлердің біліктілігін арттыру институтының директоры,

филология ғылымдарының кандидаты

ҚР Президенті Н.Ә.Назарбаевтың «......кез

келген тығырықтан жол тауып, кедергіні –

мүмкіндікке, тәуекелді табысқа айналдырып, ең

асқақ арманға қол жеткізу әркімнің өз қолында.

Жеңіс пен жетістік – жасқанбай алға ұмтылған-

ның еншісінде. Қазақстанды жоғары дамыған

мемлекетке айналдыратын – азат ойлы, жаңашыл

да жасампаз азаматтары. Ол үшін әркім жан-

жақты және кемел білімге ден қойып, қажырлы

еңбек пен өзін-өзі толассыз жетілдіруді өмір

салтына айналдыруы қажет.......» деп, тәмамда-

латын туындыдан әрбіріміз мол сабақ аламыз.

Уақыт бір орында тұрмайды, заман алға

жылжиды. Уақыт өрісіндегі заман болмысының

ерекшеліктері мен белгілері ұрпаққа жүктелетін

міндетке тәуелді. Өз елінің болашағын біріктіру

міндетін дұрыс орындай білген ұрпақ қана

мемлекетінің мүддесін сақтап, өзінен кейінгі

буынға табыстап кетеді. Ал әр ғасырдың ұрпаққа

жүктелетін міндеті мемлекеттің сол кезеңдегі

қажеттіктерін өтеу мәселелерінен туындайды.

Осы орайда еліміздің көреген басшысы заман

талабына сай, келер ұрпақтың жарқын

болашағын бағдарлай отыра, мемлекеттің даму

саясатының бағытын айқындап берді.

Елбасы Н.Назарбаевтың «Болашаққа

бағдар: рухани жаңғыру» мақаласындағы рухани

өрлеу, рухани жаңғыру – біздің дамуымыздың ең

басты тұғырларының бірі. Әр халық, әр мемлекет

ғасырлар бедерінде рухани жаңғырып, жаңарып

отырады. Ал рухани жаңғыру мен жаңаруда

білім берудің рөлі зор. Біз өзіміздің ұлттық

ерекшеліктерімізді сақтай отырып, әлемде болып

жатқан жаңалықтарды қабылдай білуіміз керек.

Біздің ұлттық болмысымызға сай келетін,

интеллектуалдық ой-өрісімізді дамытатын

жаңашылдыққа қол жеткізу және өнерге,

ғылымға жастарды бағыттауымыз керек.

Бүгінгі күні құрылғанына 70 жыл толып

отырған біліктілікті арттыру институты өз даму

жолында өзгерістер мен жаңаруларды басынан

өткерді. Институттың негізгі қызметі мұғалім-

дердің біліктілігін арттыру болғандықтан,

институтының тарихы білім беру саласындағы

мемлекет саясатымен тығыз байланыста болды.

Ақтөбе облысы бойынша педагогикалық

қызметкерлердің біліктілігін арттыру институты

1948 жылы 18 тамызында Қазақ ССР Министрлік

Кеңесінің шешімімен облыстық әдістемелік ка-

бинет болып ашылған болатын. Институт облыс-

тық білім беру бөлімінің құрылымына кіріп, жеті

кабинетте 14 қызметкер жұмыс жасады.

Институт құрылғаннан бері басшылық

қызмет атқарған Рахматуллин Касым

Халиулович, Чуракова Мария Абдуловна, Ким

Владимир Афанасьевич, Конабаев Картбай

Конабаевич, Агадилов Ахметжан

Жолмаганбетович, Алгиев Адилхан Калиевич,

Балябина Мария Харлампиевна, Абдуллаев

Нуртаза Агишанович, медицина ғылымының

докторы, профессор Каримов Төленді

Каримович, физика-математика ғылымдарының

кандидаты, доцент Кубенова Шолпан

Ивановналар облыс мұғалімдерінің білімін

жетілдіру ісінде іскерлігімен, терең білім-

біліктілігімен өздерінің қолтаңбасын қалдырған

Ұстаздар.

Жарты ғасырдан астам уақытта

институттың даму кезеңдерінде елеулі өзгерістер

болып, міндеттері өзгеріп тұрды. Алайда

міндеттер өзгергенімен педагогтерді әдістемелік

қамтамасыз ету ең басты рол атқарды. Осы кезде

институттың қолдауымен Ақтөбе қаласы мен

Ойыл ауданының мектептерінде оқу үрдісін

оңтайландыру жұмысы жүргізілді. Бұл жұмыс

тікелей Москва қаласының бақылауында болды.

1990-2000 жылдары институтта ғылыми

кеңес құрылып, оның құрамына философия

ғылымдарының докторы А.А.Айталиев, педаго-

гика ғылымдарының кандидаты П.С.Щетинин,

математика ғылымының докторы И.Тажмуратов-

тар енді. Институт жұмысы кафедралық жүйеге

ауысып, Б.Ш.Баймуханов, Л.Н.Кунбаева,

А.К.Турмашевалардың жетекшілігімен үш

кафедра ашылды. 1992 жылы Жанпеисова Марал

Маденовна Москва қаласында ұжымдық

шығармашылық істер тақырыбында кандидаттық

диссертациясын қорғады. Кейіннен оқу

үдерісінде модулдық технологияны қолдану

әдістемесімен жұмыс жасады. Облыста білім

беру үрдісіне модулдық технологияны енгізу

аясында республикалық конференция өткізілді.

1997 жылы облыстық білім басқармасы-

ның бұйрығына сәйкес институт қайта құрылып,

Қ.Жұбанов атындағы мемлекеттік университеті-

нің біліктілікті арттыру бөлімі болып қайта

9

құрылды. 1999 жылы облыс әкімінің №160

шешімімен біліктілікті арттыру және қайта

даярлау институты болып ашылды. Институтта

кафедралды-кабинетті басқару жүйесі, үздіксіз

білім берудегі теория мен әдістеме кафедрасы,

«Дарын» бөлімі, мемлекеттік қызметкерлерді

дайындау бөлімі жұмыс істеді. Бұл жылдары

институт қызметкерлерінің зерттеу мәдениетін

дамытуға көп көңіл бөлінді.

Санкт-Петербург педагогикалық

университетінің педагогика ғылымдарының

кандидаты Н.И.Элиасбергтің құқықтық білім

беру жүйесін Ақтөбе облысының білім беру

мекемелерінің педагогикалық тәжірибесіне

енгізу бойынша эксперимент жобасы 1998-2001

жж. жүзеге асырыла бастады. Экспериментке

облыстық білім басқармасының бөлім

меңгерушісі Н.К.Кибатаева басшылық жасады.

2000-2012 жылдары облыстың біліктілікті

арттыру жүйесіндегі оқу курстары инновациялық

мақсатта, жаңа мазмұнда және түрлі формада

жүргізіле бастады. Он-лайн тәртібінде

семинарлар, қашықтан оқыту және авторлық

курстар ұйымдастырылды. Институттың оқу

процесі жаңа талаптарға сай білім берудің

сабақтастық, үздіксіз, ізгілендіру және

демократиялық принциптерімен құрылды.

Үздіксіз білім беру кафедрасы жанынан алғашқы

ғылыми-зерттеу лабораториясы ашылды.

Лабораторияны педагогика ғылымдарының

докторы А.А.Калюжный басқарды.

Осы жылдары бірқатар институт қызмет-

керлері кандидаттық диссертацияларын қорғады:

К.О.Өмірбаева, А.Қ.Каплиева, А.М.Тоқсанбаев,

Н.К.Қибатаева, Н.А.Тойбазарова, Н.М.Абишева,

Е.С.Давлеткалиева, Б.К.Альмурзаева.

Р.С.Омарова ғылым докторы дәрежесін қорғады.

Солардың ішінде Кибатаева Н.К. «Кәсіби білім

берудің теориясы мен әдістемесі» тақырыбында

кандидаттық диссертациясын 13.00.08 шрифт

көрсеткішімен қорғауы институттағы ғылыми-

зерттеу жұмысының жоғары деңгейде жүріп

жатқанын білдірді.

2012 жылы «Өрлеу» БАҰО» АҚ филиалы

Ақтөбе облысы бойынша педагогикалық қызмет-

керлердің біліктілігін арттыру институты болып

қайта өзгерді. Профессорлық-оқытушылық құ-

рам тұрақталып, ғылыми-зерттеу жұмыстары

жолға қойылды. Халықаралық бағыттағы ынты-

мақтастық жұмыстары да білім саласының өзекті

мәселелері бойынша белсенді жүргізіле бастады.

Бүгінгі таңда институттың дамуына

басшылық жасай отырып, педагогтың кәсіби

шеберлігі мен мәртебесін арттыру мәселесіне

баса назар аудардым. Үздіксіз білім беру

жүйесінің барлық деңгейінде педагогикалық

қызметкерлердің біліктілігін арттыру моделі

үнемі жаңарып, Қазақстан Республикасы білім

беру мазмұнын жаңарту аясында педагогтердің

кәсіби құзыреттілігіне қойылатын талаптардың

өсуіне байланысты өзгеруде. Осы мақсатта инс-

титут ұжымы келесі міндеттерді жүзеге асырады:

- білім беру мазмұнын жаңғырту аясында

курс кезіндегі оқыту мен курстан кейінгі кезеңде

өзара қарым-қатынас негізінде педагогикалық

қызметкерлердің кәсіби дамуының жоғары

сапасын қамтамасыз ету;

- институттың тренерлері мен

профессорлық-оқытушылық құрамының

ғылыми-зерттеушілік қызметін халықаралық

жобалар, тәжірибелік-эксперименттік жұмыстар,

ғылыми конференциялар, семинарларға қатысу

негізінде жетілдіру;

- халықаралық инновациялық педагогика-

лық тәжірибе алмасуды кеңейту және ақпарат-

тық-коммуникациялық технология аймағында

педагогикалық тәжірибенің кірігуі және

жетістіктері;

- білім беру үдерісіне заманауи әдістерді,

Назарбаев интеллектуалдық мектебінің тәжіри-

бесінен жаңа педагогикалық идеяларды енгізу;

- Институттың 70-жылдық мерейтойы

қарсаңында ашылған алғашқы педагогикалық

мұражай қорын толықтырудағы ізденушілік-

зерттеушілік қызметті белсендіру.

Педагогтердің біліктілігін арттыруда

Ұлттық білім беру порталы құрылды, соның

негізінде blended learning – аралас оқыту тәрті-

біндегі курстар өткізілді. Көптілділікті енгізу

бойынша химия, биология, физика, информатика

пәні мұғалімдерін оқыту жобасы (ағылшын

тілінде) алғашқы қадам болды, робототехника

курсы техникалық шығармашылықты дамыту

бойынша өткізілді. Профессорлық-оқытушылық

құрам мен тренерлер білім беру процесін

ұйымдастыруға шығармашылықпен қарап, оқу

сабақтарын тренингтік режимде, білім беру маз-

мұнын жаңарту аясында оқу мен оқытудағы әдіс-

тердің маңыздылығын көрсете отырып өткізеді.

Білім беру саласындағы халықаралық

серіктестік филиалдағы ғылыми-қолданбалы

жобалар мен зерттеу бағдарламаларын жүзеге

асыруды, бірлескен конференцияларды өткізуді

қамтамасыз етеді. Филиалда халықаралық және

шекаралық аймақтық серіктестікті кеңейту

жұмыстары белсендірілді (Белоруссия, Қытай,

Ресей т.б.). Ресей Федерациясы, Белорусь

Республикасы, Германия, Финляндиямен 10

келісім-шарт жасалды.

Бүгінгі таңда институт желілік қауым-

дастық арқылы біліктілікті арттыру курстарынан

өткен мұғалімдермен тиімді кері байланыс жа-

сау, мұғалімдерге курстан кейін қолдау көрсетуді

ұйымдастыру үшін білім беру ұйымдарының

10

аудандық (қалалық) әдістемелік қызметтерімен

өзара байланысты нығайту, институттың профес-

сорлық-оқытушылық құрамы мен тренерлерінің

білім беру контентін, бейнесабақтарын дайындау

сапасын жетілдіру бойынша жұмыстарын жүзеге

асыруда.

Даму жолында қандай қиындықтарға кез-

дессе де біліктілікті арттыру институтының әдіс-

темелік қызметіне тең келер альтернативаның

жоқ екендігін уақыт дәлелдеді. Жаңа заманауи

өмірде жаңаруға ішкі ұмтылыс – рухани

жаңғыру – бұл «Өрлеу» БАҰО» АҚ Ақтөбе

филиалының негізгі даму ұстанымдары. Рухани

жаңғыру аясында білім беру саласындағы жаңа

бағдарламаларды меңгерту институттың жауап-

кершілігін арттыра түсуде. Рухани жаңғырудың

маңызы мен мақсаты саналы, тарихын танитын,

прагматизмді сақтайтын, заманауи талаптарды

жатсынбайтын, әмбебап бола алатын, жаңалыққа

құштар, білімдар қоғамды қалыптастыру.

ДУХОВНО-НРАВСТВЕННЫЕ ОСНОВЫ ОБНОВЛЕНИЯ СИСТЕМЫ ПОВЫШЕНИЯ

КВАЛИФИКАЦИИ: ОТ УНИКАЛЬНОГО ОПЫТА К РАЗВИТИЮ

Кибатаева Н.К.,

зам. директора по учебно-методической работе

филиала АО «НЦПК» «Өрлеу» ИПК ПР по Актюбинской области, к.п.н.

Современная жизнь диктует принятие лю-

бого факта, положения, мнения через осознание

их актуальности на данный момент для кон-

кретного человека, коллектива, сообщества. На

фоне развития рыночных отношений, возрожде-

ния национальных традиций, кардинальных

изменений, происходящих в нашей стране,

повышения нравственного, национального

самосознания народа оформилась и цель,

определяемая как приоритетная в духовно-

нравственном воспитании молодого поколения.

Главной целью воспитательной деятель-

ности учащихся является формирование личнос-

ти, а личность и культура неразрывны. Мы уве-

рены в том, сегодня нужны такие модели об-

разования, которые бы способствовали не просто

выживанию общества, а его гармоничному раз-

витию. Само понятие «образование» трансфор-

мируется и расширяется. Все в большей степени

образование перестает отождествляться с фор-

мальным школьным и даже вузовским обуче-

нием. Происходит переход от концепции функ-

циональной подготовки к концепции развития

личности.

Новая концепция предусматривает индиви-

дуализированный характер образования, кото-

рый позволяет учитывать возможности каждого

конкретного человека и способствовать его само-

реализации и развитию. В таких условиях воз-

растает потребность в нравственности, духовнос-

ти, гуманности, межкультурной коммуникации.

Надо отметить, что современный период

развития педагогической науки можно назвать

переломным, поскольку происходит переоценка

ценностей и полноценный поворот к личности.

Педагогическая наука усиливает фокус на социа-

лизации личности, концентрируя на ней все

методологические подходы: личностно-ориенти-

рованный, антропологический, компетентност-

ный, синергетический и др. Мы переходим[ 1]:

От… К…

Техногенной

цивилизации

Обучаемого – объекта

«Человека знающего»

Педагогики

воспроизведения

Педагогики

мероприятий

Педагога-опекуна

Доминирования

авторитарного стиля

взаимодействия

Доминирования

деятельностного

подхода

Антропогенной

цивилизации

Обучаемому – субъекту

«Человеку, подготовлен-

ному к жизни», «чело-

веку действующему»

Педагогике творчества

Педагогике отношений

Педагогу- менеджеру

Доминированию

демократического стиля

взаимодействия

Социализации через

деятельность, общение,

саморазвитие личности

В контексте вышеизложенного, приоритет-

ным направлением развития национальной сис-

темы образования республики становится

нравственно-духовное образование, ориентиро-

ванное на максимальное раскрытие личностного

потенциала человека. Происходящие изменения

в системе образования в целом, можно опреде-

лить как поворот к человеку, обращение к его

духовности, мировоззрению. «Рухани жанғыру»-

так называется идейная платформа преобразо-

вания в стране, провозглашенная Елбасы, на

основе которой строится образовательная,

научно-методическая деятельность

Актюбинского филиала[2].

Взятый курс на реализацию принципа - ру-

хани жанғыру, обновление содержания среднего

образования, эффективное технологическое соп-

ровождение учебного процесса был ориентиро-

11

ван на реализацию качества обучения, препода-

вания, создания комфортных условий по

повышению квалификации педагогов.

Новая система повышения квалификации

постоянно сопровождается разработкой и

внедрением новых образовательных программ

для учителей[3]. Обучение в рамках обновлен-

ных программ курсов повышения квалификации

для учителей-предметников, самопознания, педа-

гогов дошкольных организаций, внедрения

новых проектов по трехъязычию, робототехнике,

курсов в режиме смешанного обучения не только

обогатили учебно-методический арсенал

учителя, но и способствовали самореализации в

специальности.

Получают широкое развитие дистанцион-

ные формы повышения квалификации, использо-

вание в процессе повышения квалификации

цифровых технологий обучения в связи с тем,

что XXI век является не только веком цифровых

технологий, но и развития навыков самостоя-

тельного поиска по добыванию новых знаний.

Сегодня в системе повышения квалифи-

кации педагогических работников эффективно

решается масштабная задача - обновление

содержания среднего образования, которая

реализована благодаря эффективному обучению

педагогов на курсах повышения квалификации.

Посещая учебные занятия, внешние эксперты

отметили, что педагоги свободно апеллируют

новыми терминами, умело анализируют, активно

взаимодействуют во время групповой работы.

Они могут оценивать свои профессиональные

успехи, определять проблемы и пути их

решения. И это будет нацелено на передачу

знаний учащимся, которым предстоит освоить

обновленную программу по школьным предме-

там, робототехнике, обучение предметам естес-

твеннонаучного цикла на английском языке,

информационные технологии и многое другое.

В эпоху глобализации возрастает обмен

информацией, интеллектуальной продукцией и

идеями, что усиливает ответственность в

обучении современного учащегося. Ведется

планомерная работа по развитию у педагогов

области навыков и компетенций, необходимых

для достижения целей, поставленных перед

педагогическим сообществом Государственной

программой развития образования и науки

Республики Казахстан на 2016-2019 годы.

В связи с этим в масштабах области осу-

ществляется системная деятельность по повыше-

нию творческого потенциала педагогов, создают-

ся необходимые условия для реализации иннова-

ционных проектов. Доказательством этому могут

служить организуемые нашими преподавателями

мероприятия международного, республиканско-

го, областного уровней в рамках обновленной

образовательной программы (курсы повышения

квалификации, семинары, конференции, круглые

столы и др.). Участники данных процессов в

новом формате получают незабываемые

впечатления в ходе различных занятий,

коучингов, мастер-классов, обмени-ваются

мнениями и педагогическим опытом.

Важной частью образовательной деятель-

ности, проводимой в нашем филиале, является

научно-исследовательская работа. Ее основная

цель - научное обеспечение образовательного

процесса обучения педагогических работников в

соответствии с современными запросами педаго-

гической науки и практики, а также методи-

ческая поддержка инновационных процессов в

образовательных организациях в рамках

обновленного содержания среднего образования.

Научно-исследовательская деятельность

ППС, тренеров филиала и педагогов области

направлена на реализацию новой проблемной

темы института «Развитие интеллектуально-

творческого потенциала педагогов в условиях

модернизации образования». В контексте реше-

ния данной проблемы института определены

основные темы научно-исследовательской рабо-

ты кафедр, созданы рабочие группы из числа

учителей-экспериментаторов, находятся в стадии

разработки и корректировки Научные концеп-

ции, программы пошаговых действий на 2-3

года. Перечень тем научно-исследовательских

проектов, в которых участвуют учителя-экспери-

ментаторы области под руководством научных

руководителей из числа заведующих кафедр

института, охватывает такие аспекты, как

интеллектуальное развитие детей дошкольного

возраста, STEM технологии в образовательном

процессе, создание акмеологической среды,

внедрение методики интегрированного обучения

CLIL, Smart технологий и др.

В настоящее время в деятельности филиала

важное место занимает международное сотруд-

ничество. Так, институт заключил 10 между-

народных договоров с научными центрами

Финляндии, России, Белоруссии. Китая. Среди

приоритетных направлений сотрудничества:

-организация и проведение совместных

научных исследований, разработка и реализация

совместных инновационных проектов в

областях, представляющих взаимный интерес;

-обмен опытом организации научно-ис-

следовательской и учебно-методической работы;

-чтение лекций, проведение обучающих

семинаров, научно-практических конференций,

круглых столов, мастер-классов, тренингов,

консультаций по актуальным проблемам

образования;

12

-выпуск научных периодических

изданий, содержащих результаты совместной

научно-исследовательской и учебно-

методической деятельности;

-подготовка и публикация результатов

совместных исследований и проектов,

разработка учебно-методических материалов,

пособий, статей и т.д.

Одним из вариантов профессионального

роста стал переход педагога на уровень научной

рефлексии, включение его в проектную, экспери-

ментальную, исследовательскую и другие виды

деятельности. В методах на курсах повышения

квалификации постоянно провозглашается прио-

ритет личной мотивации, критического мышле-

ния и умения учиться, работать в команде.

Мониторинговые исследования, проводи-

мые филиалом АО «НЦПК «Өрлеу» ИПК ПР по

Актюбинской области, показали, что в системе

повышения квалификации педагогам была

предоставлена возможность прогнозировать,

проектировать, формировать и мотивировать

педагогическую деятельность.

По мнению большинства учителей,

«...курсы помогли совершенствовать педагоги-

ческое мастерство в контексте обновления

образовательной программы», «… мы учились

применять в своей практике систему

критериального оценивания, создавать

коллаборативную среду, использовать новые

формы, методы, стратегии обучения», «… нам

позволили пересмотреть роли учителя и

учащегося в учебном процессе, а также

ознакомиться со структурой, содержанием,

последовательностью, целями и задачами

обновлённой образовательной программы по

преподаваемым нами предметам», «…благодаря

творческому сотрудничеству учителя – ученика -

родителя, можно вырастить поколение настоя-

щих патриотов, полноправных граждан нашей

страны, ответственных за ее будущее»,

«создание Национального центра повышения

квалификации «Өрлеу» - это значительное

событие в сфере казахстанского образования,

стратегически верный шаг на пути обновленного

содержания образования».

Таким образом, принимая во внимание

поставленные правительством задачи по

индустриально-инновационному развитию,

система повышения квалификации как часть

образования, призвана сыграть определяющую

роль в формировании и развитии человеческого

капитала – основы инновационных

преобразований педагогического сообщества.

Литература:

1.Мынбаева А.К. Современное образова-

ние в фокусе новых педагогических концепций,

тенденций и идей: Монография.- Алматы:

Раритет, 2005.-90с.

2.Назарбаев Н.А. Взгляд в будущее: модер-

низация общественного сознания.- Астана.-

2017г. -53с.

3.Ахметова Г.К. Учитель –ключевая

фигура модернизации// Аргументы и факты.-

2012г. -№3, 11-13c.

БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІНДЕГІ ЖАҢАШЫЛДЫҚ ТЫҢ ЖЕТІСТІКТЕРГЕ БАСТАЙДЫ

Галимжанова М.А.,

«Өрлеу» БАҰО» АҚ филиалы, Атырау облысы бойынша педагогикалық қызметкерлердің біліктілігін

арттыру институтының директоры, п.ғ.к, профессор

Қазақстан

Республикасының

Президенті Н.Назарбаев жыл

сайынғы Жолдауында білім

беру жүйесіне әлемдік стан-

дарттар деңгейіне сәйкес са-

палы қызмет көрсету, еліміз-

дің әлеуметтік – экономика-

лық дамудың мықты ресурсы

болуы үшін және мемлекет

пен қоғамға барынша пайда әкелу үшін білімнің

бәсекеге қабілеттілігін арттыру міндетін қойды.

Бұл бағытта білім беру саласында да кезек

күттірмейтін бірқатар шешілуі тиіс мәселелер

мен атқаратын ауқымды жұмыстар – білім беру

жүйесіндегі жаңашылдық үдерістердің жүзеге

асуы, біліктілік арттыру жұмыстарының

қарқынды дамуы, оны жаңарту мен тиімділігін

арттыру бағытындағы атқарылып жатырған

жұмыстар осының дәлелі. Әлемдік білім беру

кеңістігіне ықпалдастырылған және қоғам

қажеттіліктеріне сай заманауи көп деңгейлі

үздіксіз білім берудің ұлттық үлгісін

қалыптастыра отырып, уақыт талабына лайық

жауапты, сапалы, білікті, құзіретті педагогты

қалыптастыру көзделеді.

Қазақстан Республикасының «Білім

туралы» Заңында «Білім беру жүйесінің басты

міндеті - ұлттық және жалпы адамзаттық

құндылықтар, ғылым мен практика жетістіктері

негізінде жеке адамды қалыптастыруға және

кәсіби шыңдауға бағытталған білім алу үшін

13

қажетті жағдайлар жасау; оқытудың

инновациялық технологияларын енгізу, білім

беруді ақпараттандыру, халықаралық ғаламдық

коммуникациялық желілерге шығу» деп, білім

беру жүйесін одан әрі дамыту міндеттерін қояды.

Білім беруді жаңарту жағдайында білімнің

жаңа сапасына жету білім беру жүйесін жоғары

білікті кадрлармен қамтамасыз етуге тәуелді

болып табылады. Білім беруді дамыту және оны

сапалы өзгеру мәселелерін шешу педагогикалық

қызметтегі өзгерістерге де, біліктілікті арттыру

жүйесіндегі өзгерістерге де байланысты болады.

Бұл жағдайда біліктілікті арттыру жүйесі ретінде

педагогтардың кәсіби дағдылары мен іскерлік-

терін бекіту механизмі емес, педагогтардың

кәсіби қызметін, оның педагогикалық

құзыреттіліктерін дамыту айтылып отыр.

Заманауи әлемнің басты ерекшелігі –

жылдам өзгерістер. Біздің еліміздің экономика,

саясат, қоғамдық өмірдегі өзгерістер бойынша

алға қойған бағыты қоғамның барлық

институттарында болатын өзгерістерге әкеледі.

Жаңартылған жүйеде адам миссиясының, оның

саяси және рухани көзқарастарының өзгеруі

болашақ қоғам мүшесінің тұлғасына, оның

білімдік және кәсіби дайындығына жаңа талап

қоюды қажет етеді.

Қазақстандық білім беру – тұлғаны өзінің

қандай жағдайда өмір сүріп, еңбек ететіндігін

түсіне отырып, қалыптастыруға бағытталған.

Заманауи білім беру жүйесін реформалау

педагогикалық кадрларға жаңа талаптар қояды.

Еркін және белсенді ойлайтын, өз қызметінің

нәтижелерін болжайтын және оқыту – тәрбие

үрдісін тиімді модельдейтін педагог қойылған

міндеттерді шешудің кепілдемесі болып

табылады. Бүгінгі таңда жоғары білікті,

шығармашылық жұмыс жасайтын, әлеуметтік

белсенді, бәсекеге қабілетті, заманауи әлемге

бейімделген тұлғаны тәрбиелеуге қабілетті

педагогқа сұраныс артып отыр.

Еліміздің жарқын болашағы, мектеп

болашағы – ұстаздардың ізденісінде, балаларға

деген сүйіспеншілігінде, кәсіптік деңгейіне

байланысты болып табылады. Қазіргі заманғы

зерттеулерді талдап отырсақ, табысты педагоги-

калық қызмет үшін маман кәсіби дайындық,

педагогикалық құзыреттілік, өзіндік кәсіби сана,

педагогикалық қызметке дайындық, педагогика-

лық қарым– қатынас, өзін – өзі кәсіби дамыту,

біліктілікті арттыруға ұмтылу секілді кәсіби

дағдыларға ие болуы шарт. Осы талаптарды

орындауға ынтасыз педагог өз қызметінің

толыққанды маманы бола алмайды. Кәсіи даму

үрдісінде педагог өз қызметінде жетістікке

жетіп, оның жұмысы тиімді болып, кәсіби

деңгейі арта түседі. Осы міндеттерді табысты

шешу қажеттілігі педагогтардың кәсібилік

деңгейін арттыру, әр педагогтің өз күші мен

қабілетіне сенімділігін арттыратын жетістікке

жету мүмкіндігі болатындай жағдай жасау

мәселесін өзекті етеді.

Мұндай жағдайларды қамтамасыз ету

жолдарының бірі – мектептегі білім беру

ортасын өзгерту мен дамыта алатын педагоги-

калық біліктілікті арттырудың жаңа жолдары

мен формаларын іздеу болып табылады.

Оларға педагогикалық кадрлардың білік-

тілігін арттыруды ұйымдастыру мен жоспарлау-

ды жетілдіру, педагогқа шығармашылығын

көрсетуге, өзін тұлға және маман ретінде жүзеге

асыруға мүмкіндік беретін жағдай жасау,

педагогтардың жаңа педагогикалық ойлауы мен

әдістемелік мәдениетін дамыту, мүмкін болатын

педагогикалық кадрлармен қызметті

ұйымдастыруды жатқызуға болады.

Педагогтардың біліктілігін үздіксіз артты-

ру мақсатында институтта өткен жылы, яғни

2017 жылы мемлекеттік тапсырыс бойынша қыс-

қамерзімді 28 біліктілік арттыру курсы ұйымдас-

тырылып, оған 772 тыңдаушы қамтылды. Бұл

курстар мектепке дейінгі білім беру ұйымдары-

ның педагогикалық қызметкерлеріне, негізгі

орта, жалпы орта және қосымша білім беру

ұйымдарының педагогтеріне, және инклюзивті

білім беруді дамыту бағыты бойынша жұмыс

жасап жүрген мұғалімдерге арналды. Сонымен

қатар робототехника негіздері бойынша, мемле-

кеттік тіл бойынша, алғашқы әскери және техно-

логиялық дайындық оқытушы-ұйымдастырушы-

ларына да курстар ұйымдастырылды. Және де

жоспардан тыс «Әліппе-Букварь» әдістемесін

апробациялауға қатысты біліктілік арттыру

курсы өткізілді.

Орта білім беру мазмұнын жаңарту аясын-

да, яғни пәндер бойынша оқу бағдарламаларын

жаңарту және критериалды бағалау жүйесін

енгізу мәнмәтінінде мұғалімдердің педагогика-

лық шеберлігін жетілдіру мақсатында 1741

мұғалімді қамтыйтын 67 курс ұйымдастырылды,

оның 52-сі қазақ тілінде, 11-і орыс тілінде, 4-еуі

ағылшын тілінде өткізілді.

Тағы бір айта кететін жайт 2017 жылы

мемлекеттік тапсырыс аясында шет тілдерін мең-

геру деңгейлерін айқындайтын жалпы еуропалық

тілдік құзыреттілік параметрлеріне сәйкес А1

деңгейінен А2 деңгейіне дейін мұғалімдердің

ағылшын тілін меңгеруін жетілдіру және ағыл-

шын тілінде жаратылыстану-математика бағы-

тындағы пәндерді оқыту әдістемесін меңгерту

мақсатында орта білім беретін мектептердің био-

логия, информатика, физика, химия пән мұғалім-

деріне «Үш тілде оқыту жағдайында мұғалім-

дердің пәндік және тілдік-қатысымдық құзырет-

14

тіліктерін қалыптастыру» тақырыбы бойынша

640 сағаттан тұратын 2 біліктілік арттыру курсы

өткізілді. Аталған осы курсқа 35 тыңдаушы

қатысып, өздерінің біліктіліктерін арттырды.

2017 жылы орта білім беретін мектептер-

дің жалпы пән мұғалімдеріне «Тиімді оқыту»

бағдарламасы бойынша /үшінші (базалық) дең-

гей/ және «Өзін-өзі тану» рухани адамгершілік

білім беру бағдарламасының «Сабақтағы жалпы-

адамзаттық құндылықтар» деңгейі бойынша

біліктілік арттыру курстары ұйымдастырылды.

Биылғы жылы өткізілетін біліктілік

арттыру курстарының жайына тоқтала кетсем,

орта білім беру мазмұнын жаңарту аясында

өткізілуі тиіс 59 біліктілік арттыру курсының 49-

ы өткізілді. Ал қысқамерзімді курстардан 26 курс

өткізілуі тиіс болатын, оның 5-еуі

ұйымдастырылды. Алдағы уақытта қалған

курстан өтіледі деп күтілуде.

Бұның барлығы білім беру жүйесін мо-

дернизациялау бағытындағы игі істер ел

дамуының стратегиялық міндеттерімен

ұштасады және осы білім саласында болып

жатқан реформаларды жүзеге асыруға педагогтар

еңбегі үлес қосады деп институтта атқарылған

ауқымды жұмыстармен жауап береміз.

Институттың әдістемелік жұмысы – ғылым

мен педагогикалық озат тәжірибе жетістіктеріне

және оқу-тәрбие жұмысының нақтылы уақыт

талабына лайық жетілдіру жағдайына сүйене

жүргізіледі. Өзара байланысты іс-әрекеттер мен

шаралар жүйесі, ол әрбір педагогтың біліктілігін,

кәсіби шеберлігін жан-жақты арттыруға

бағытталады.

15

МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ ҰЙЫМДАРДА БАЛАНЫҢ ДАМУЫН ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ

ЖАҒДАЙЫНДА АТА-АНА ҚҰЗЫРЕТТІЛІГІН АРТТЫРУ

Букенова С.С.

мектепке дейінгі тәрбие және бастауыш білім кафедра аға оқытушысы

«Өрлеу»БАҰО» АҚ филиалы, Ақтөбе облысы бойынша ПҚ БАИ

Бала болашағымыз десек, сол балаға

жүйелі білім беріп, ынта-ықыласын дұрыс

бағыттауды, қабілет-қасиеттерін дамытуды

отбасынан және балабақшадан бастауымыз

керек. Мектеп жасына дейінгі балаларды дамыту

мәселесі қазіргі таңда мемлекеттік саясаттың

ажырамас бөлігі болып отыр.

Қай халық болмасын үмітін ең алдымен

ұрпағымен байланыстырады.

Бала тәрбиесі – ана сүтінен басталып өмір

бойы қалыптасқан күрделі құбылыс. Тәрбиенің

ең алғашқы негізі отбасында қаланып, балабақ-

шамен байланыс арқылы одан әрі жалғасады.

Ата-ана үшін бала өмір жалғасы, үміт күткен

шырағы, келешек қызық көрсетер болашағы

десек, тәрбиеші үшін еңбегінің нәрлі жемісі

болып табылады.

Отбасы - ең сырлас ұжым болғандықтан,

бала өзінің ішкі сырын ата - аналарына айтып

отырады. Отбасында ішкі отбасылық қатыныстар

орнап, әке мен ананың тәрбиелік қызметі

анықталады, балаларға жақсы ықпал етуге

жағдай жасалады.

Біздің мақсатымыз – заман талабына сай

шыншыл, жаңашыл, шығармашыл, адамгершілік

рухы жоғары, мәдениетті, жан-жақты сауатты

жеке тұлға тәрбиелеу.

Мектепке дейінгі ұйым бүгінгі күні үнемі

дамуда, жүйелі икемделгіш, ата-аналардың әлеу-

меттік құрамының өзгерісін, олардың білімдегі

қажеттіліктері мен тәрбиедегі сұраныстарын

жылдам сезінетін болуы тиіс. Осыған

байланысты балабақша мен отбасының

арасындағы жұмыстың түрлері мен бағыттары

өзгеріп отыруы қажет.

Мектеп жасына дейінгі баланы толыққан-

ды тәрбиелеу отбасы мен балабақшаның тығыз

ынтымақтастығы кезінде ғана мүмкін болады

Әрбір ұстаз ата – аналармен қарым –

қатынас жасауда түрлі тәсілдерді, қазіргі жаңа

технологияларды пайдалана отырып ата –

ананың қызығушылығын арттыру мақсатында

жұмыс атқарса, ата – ананың балабақшаға,

тәрбиешіге деген көзқарасы өзгерер еді.

Қазіргі уақытта жұртшылықтың балаларды

тәрбиелеуге қатысы кеңейе түсіп, тәрбие

жұмысы еңбек ұжымының күнделікті ісіне

айналуда. Тәрбиешілердің тәжірибесінде ата –

аналармен және көпшілікпен бірігіп жұмыс

істеудің әртүрлі формалары қалыптасып, жемісті

түрде қолданылуда. Отбасы тәрбиесіндегі кез-

десетін сәтсіздіктер ата – аналардың педагоги-

калық – психологиялық сауатсыздығынан және

оларда тәрбие жұмысын жүргізуге қажетті тәжі-

рибенің жоқтығынан болуы мүмкін. Балаларды

тәрбиелеудің дұрыс жолын табу үшін ата –

аналарға көмектесу – тәрбиешілердің міндеті.

Ата – аналармен жүргізілетін жұмыс түрлерін

қалай ұйымдастыруға болады? Ол үшін психо-

логтар, тәрбиешілер ата – аналармен жақынырақ

танысып, отбасының әлеуметтік жағдайын,

отбасы мүшелерінің бала тәрбиелеудегі рөлін

анықтау үшін ата – аналардың ұсыныс – пікір-

лерін, ойын бөлісу мақсатында сауалнамалар,

анкеталық сұрақтар алуға болады. Сонымен бірге

жыл бойғы жүргізілетін жұмыс түрлерін ата –

аналармен бірлесе отырып жасаған тиімді, себебі

ата – аналар заман талабына сай өзекті мәсе-

лелерді, отбасы тәрбиесіне байланысты тақы-

рыптартарды өздері ұсына алады. Сонымен қатар

ата – аналардың ұсыныс – пікірлерімен санаса

отырып ата – аналарға арналған әңгімелер,

кеңестер, сұрақ – жауап кештері, тәрбие

жұмысын алмасу жөніндегі конференциялар,

психологиялық тренинг- сабақтар, ата –

аналарды педагогикалық әдебиеттермен

таныстыру әдіс – тәсілдері қарастырылады.

Мұхтар Әуезов айтқандай: «Қай істің

болсын өнуіне үш түрлі шарт бар. Ең әуелі ниет

керек, одан соң күш керек, одан соң тәртіп

керек». Өмірлік тәжірибе ұлы жазушымыздың

сөзінің құдіреттілігін байқатады. Отбасы мен

балабақша арасындағы байланысты күшейтіп,

бағытты жұмыс жүргізу, ұйымдастырылатын

мерекелік іс – шараларға, ата – аналарға және

топ жиналыстарына ата – аналарды тартудың

қажеттілігі: балаларда іс – әрекетті таңдаудың

үлкен мүмкіндігі болады, балалар маңызды

жетістіктерге жете алады; балалар еліктеудің

жаңа үлгісін алады; ересектер тәрбиешінің

жұмысымен жақын танысып, оны бағалай біледі.

Әрбір отбасының мықты жақтары болады,

әр адам жақсы ата – ана болғысы келеді, барлық

отбасы көмекті қажет етеді, көмек түрі

отбасының нақты қажеттіліктеріне байланысты

болады. Ата – анамен жұмысты ұйымдастыру

16

барысында ата – ананы, яғни отбасын тәуелді ете

емес, оны қиыншылықтарды жеңу мүмкіндігін

нығайтуды көздеу, баланың дамуы туралы

ақпарат ата – аналарға бала тәрбиелеуде өз рөлін

жүзеге асыруға ықпал етеді.

Ата – аналармен бірлесе атқаруға болатын

жұмыстар:

тақырыптық кеңес (ата – аналарды

психологиялық, педагогикалық білім және

тәжірибе жаңалықтармен таныстыру, кеңес беру,

ой қозғау, ой қорыту),

педагогикалық семинар (отбасылық

тәрбиенің әдіс – тәсілдеріне арналады),

шығармашылық кештер (балабақша

және топішілік болуы, озық қабілетті, танымал

ата – аналарды үлгі тұту, насихаттау мақсатында

ұйымдастырылады),

топішілік ата – аналар жиналысы,

балабақшаішілік ата – аналар жиналысы, ата –

аналармен жеке кездесу,

ата – аналар үшін ашық есік күні,

ата – аналарға педагогикалық және

психологиялық кеңес беру,

ата – аналарды психологиялық тренинг

– ойындарға қатыстыру, мерекелік кештерге

шақыру, отбасылық жарыстарға қатыстыру

Психологиялық тұрғыдан алғанда сурет

арқылы да біраз құнды мағлұматтар алуға

болады. Ата – аналарға тарапынан балаларға

кейде онша қөңіл бөлінбейтінін, балаларымыз

шеттеп, көңілі жабырқаулы күйде жүретінін

байқауға да болады. Осындай көңіл күй болған

кезде балаларымыздан «Мен олардың

ұрысқаныны қаламаймын», «Алысқа кеткенін

жақсы көремін», «Маған әке көп ұрысады»,

«Мен істеген ісімді дұрыс емес дейді» деген

сияқты ойларды оқуға тура келеді. Не себепті

баланың көңілі толмайды? Гүлдің сусырап

шөлдейтіні сияқты бала да ынта – ықыласқа

шөлдейді. Ата –ананың балаға бар жағдайы

жасаудан басқа мейірім, жылуы, қамқорлығы

қажет. Әке мен шеше өзін тәрбиешімін дей

отырып өздері де тәрбиеге енуі қажет. Қазіргі

таңда баланы тәрбиелеуде, бала психологиясы-

ның дұрыс қалыптасуында ата - ананың да, тәр-

биеші- ұстаздың да атқаратын рөлі зор. Педагог-

тың жұмысы ата-анамен және балалармен

жұмысқа үйлестірілген болуы міндетті.

Мектепке дейінгі ұйым педагогы ата-ана-

лармен сенімді шағын орта құру үшін олармен

жұмыс мазмұны мен формаларын ойластыруы

міндетті. Мысалы, олардың қажеттілігі зерттеу

және алынған мәліметтерді келешек жұмыста

қолдану мақсатында экспресс-сұрақ жүргізу.

Тәрбиешілер мен ата-аналар арасында

іскер әріптестік үшін жағымды қарым-қатынас

орнағаны жөн. Педагог ата-аналармен жұмыста

олар қызыға қатыса алатын, бала бейнесінің

жағымдылығын қалыптастыратын жұмыстар

өткізуі қажет.

Ата-аналарда баланың жағымды бейнесін

формалау үшін отбасында айтылмайтын, ата-

анасы күтпеген, олар үшін қызықты ақпаратты

хабарлайды. Бұл баланың құрбыларымен тіл

табысудағы ерекшелігі, оның еңбекке деген

қатынасы, іс-әрекеттерінің жетістіктері болуы

мүмкін. Педагогты бала тәрбиесіндегі отбасы

мәселелерімен таныстыру өте маңызды. Бұл

кезеңде тәрбиешілер ата-аналармен диалог

жүргізеді, отбасымен сөйлескенде тек жағымды

жақтарын емес, бала қылығындағы

қиыншылықтар, кедергілер туралы да айтады.

«Адам ата-анадан туғанда есті болмайды,

естіп, көріп, ұстап, татып ескерсе, дүниедегі

жақсы, жаманды таниды, сондайдан білгені,

көргені көп болған адам білімді, тәрбиелі

болады», деп Абай атамыз айтқандай, оқу

процесі кезінде адамгершілікке тәрбиелеу

мақсаты әр уақытта күні бүгінге дейін күн

тәртібінен түскен емес.

Қазақ халқы –орасан зор адамгершілігімен,

үлкенге деген құрметімен, кішіге ізетімен,

қонақжайлығымен, ақыл-парасатымен, көсем-

дігімен, шешендігімен, әділдігімен, өз мүддесін

ұлт мүддесімен ұштастырумен ұлтжандылығы-

мен, көрегендігімен ерекшеленетін салт-дәстүр

мен әдет-ғұрыптарын, мол мәдени рухани

мұратын сақтап, оны заман өткен сайын еселеп,

жаңғырта түскен ұлы өркениеттің мұрагерлері.

Бүгінгі күннің негізгі талабы білімді

адамды әлемнің бүтіндей бейнесін қабылдай

алатын, шығармашылық таныммен тікелей

қатынас жасай алатын, жаңаша ойлай алатын

шығармашыл адамға айналдыру.

17

ЖАЗЫЛЫМ ДАҒДЫСЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУДА ҚОЛДАНЫЛАТЫН ИННОВАЦИЯЛЫҚ

CТРАТЕГИЯНЫҢ ТИІМДІ ЖОЛДАРЫ

Нұрсұлтанова Г.Ж.,

«Өрлеу» БАҰО» АҚ филиалы Атырау облысы бойынша ПҚБАИ аға оқытушысы, жаңартылған

бағдарлама тренері

Болашақта өркениетті елдердің жоғары

технологиясын меңгеру, дүниежүзілік білім

кеңістігіне шығу – бүгінгі күні басты мақсаты

болып отыр. Адами капитал үнемі жаңғыру

негізінде болуы керек. Білім берудің жаңа сапасы

іске асты. Осы мақсатты шешуде тілді оқытудың

тиімді де ыңғайлы жүйесі мен құрылымын

қалыптастыру әрбір мұғалімнің міндеті деп

білемін. Қазақ тілі пәні мұғалімдерінің мақсаты –

оқушылардың сөйлеу дағдысын дамыту, қарым –

қатынас біліктілігін қалыптастыру, қазақ тілді

терең меңгертіп, сауатты жазып, сөйлеуіне

жағдай тудыру. Бұл орайда қазақ тілін оқытудың

озық технологиясын меңгеру – үлкен істің

бастамасы.

Елімізде орта білім мазмұнын жаңарту

шеңберінде қазақ тілді мектептердегі «Қазақ

тілі» және «Қазақ әдебиеті» пәндері бойынша

курсының білім беру бағдарламасы негізінде

жұмыс істейді. «Қазақ тілі» пәні оқулықтары

тыңдалым, оқылым, жазылым, айтылым комму-

никативтік дағдылар бойынша оқытылып келеді.

Мұғалімдерді қазақ тілі пәні мұғалімі ретінде

бала бойындағы жазылым іс-әрекеті дағдысын

дамыту жолдары толғандыруы тиіс. Оқушылар

қазақ тілінде қарым-қатынас жасайды, оқушылар

мектепте, асханада, мерекелік іс-шараларда, тіпті

түрлі жарыстарда жүргенде қазақ тілінде

араласатынын байқадым. Кейбір оқушылардың

дарыны бар, табиғатынан шапшаң болады да,

тілді игеруде сөйлеуден, тыңдаудан ерекше

қабілеттілік танытады. Көптеген дерек көздеріне

сүйенсек, жазылым дағдысы асықпай ойлап, баяу

қимылдайтын оқушыларға лайықты дағды

екендігі көрсетілген. Олар әр сөйлеміне баса мән

беріп, ерекше идеяларын жинақтап баяндауға

тырысады және бұл істе керемет шеберлік

танытады. Табиғаты шапшаң балалардың жазы-

лым дағдысы кешеуілдейтіні байқалады екен.

Бұл баяндаманың мақсаты – оқу үрдісінде жаңа

технологияның әдіс-тәсілдері арқылы жазылым

дағдысын қалыптастыру. Міндеттеріне келер

болсам, оқу үрдісінде оқушылардың жазбаша

сөйлеу тілін дамытуды сөйлесім әрекетінің

түрлерімен (тыңдалым, айтылым, оқылым,

жазылым, тілдесім) бірлікте қалыптастыру;

оқушылардың жазбаша сөйлеу тілін дамытуда

жүргізілетін жазба жұмыстарының түрлерін

айқындау; жазбаша сөйлеу тілін қатысымдық

бағытта дамытудың әдіс-тәсілдерін анықтау;

Жаңа бағдарламаның қазақ тілі сабағында

қолданғандағы жазылым дағдысы бойынша

күтілетін нәтижелер:

оқушылардың жазбаша сөйлеу тілінің

дамуы сөйлесім әрекетінің түрлерімен

(тыңдалым, айтылым, оқылым, тілдесім) бірлікте

қалыптасады;

шағын әңгіме, мәтін, ертегі, әңгімені өз

бетімен аяқтай алады;

оқушылар құттықтау хат, жарнама,

шақыру хаттарын жаза алады;

оқушыларды жеке жұмыс істеуге

үйретеді;

грамматикалық құрылымдарды оңай

түсінуге көмектеседі;

оқушылардың есте сақтау, есту, көру,

сөйлеу, ойлау қабілеттерін дамытады;

оқушылардың сабаққа деген

қызығушылығы артады;

Жазылым 4 дағдының ішінде

оқушының нәтиже көрсететін, мұғалімнің өнім

алатын дағдысы болып табылады.

«Жазылым» термині «жазу» деген

мағынаны емес, «жаза білу», «ойыңды басқа

біреуге түсінікті болу үшін, қағаз бетінде

сауатты жеткізе білу» дегенді білдіреді. Осы

жазылым дағдысын меңгеруде сын тұрғысынан

ойлау технологиясының ұтымды жақтары мол

деп ойлаймын. Жазылым жұмысының сәтті

шығуы ең алдымен сөздік қордың мол болуына

тікелей байланысты. Сөздік қор оқылым арқылы

келеді. Бұны танымал адамдардың мынадай сөзі

арқылы дәлелдеуге болады. Жазу – біздің

ойымызды тілге аударушы. (Byren)

Мәтінмен жұмыс барысында үлгірімі

жақсы оқушылар мәтіннің мағынасын тез

айқындауы, үлгірімі төмендеу серіктестеріне

түсіндіруі мүмкін. Сабақта «Суретті сөйлету»

әдісін қолдануға, білім алушылардың сөйлеу

шеберлігінің шыңдалып, сыни тұрғыдан ойлауға,

сындарлы сөйлеуге үйреніп шығармашылық

қабілетінің дамуына мол мүмкіндік бергенін де

айтып өткім келеді.

Стратегиялардың пайдаланудың тиімді

тұстары:

Оқушының пәнге деген жеке

қызыушылығын оятады;

Танымдық қабілеттілігін

қалыптастырады;

18

Әлеуметтік мәдени тәрбие

қалыптастырады;

Оқушыны шығармашылық жұмысқа

баулиды;

Оқытушының уақытын үнемдейді

Қосымша мәліметтер береді.

Ал оны пайдаланудың оқытушыға

береріне келсек:

Барлық баланы оқытуға көмек береді;

Оқу үрдісін тиімді ұйымдастыруға

көмектеседі;

Білім берудің формасын оңайландыру

міндеттерін атқарады;

Жазылым әрекетінде жоғарыда аталған

жаттығу жиынтығы мен мәтіндерден бөлек

жазылым дағдысын дамытатын қалыптасқан

әртүрлі жазба жұмыстарын жүргізуге болады.

Солардың бірнешеуін атап өтейік. Жазылым

дағдысы оқылым арқылы келетіндігін жоғарыда

атап өткен болатынбыз. Соған дәлел ретінде

газет-журнал мақалаларымен жұмысты алуға

болады. Мысалы, «Негативтен-позитивке» тап-

сырмасы мақаланы қайта өңдеп жазуға көмек-

тесумен қатар, кейбір грамматикалық ұғымдарды

игеруге де көмектеседі. Ол үшін жағымсыз хабар

айтылған газет мақалаларын қиып ала келіп, әр

оқушыға әр түрлі мақаланы беріп, оқуды тапсы-

ру. Мақаланың ішінен өздеріне жағымсыз әсер

тудыратын сөздерді бірінің астына бірін теріп

жазғаннан соң, сол сөздерге антоним сөздерді

табады. Сөйтіп, тапқан сөздерін пайдалана

отырып, позитив мақала жазып шығады.

Бұл қызығушылықты ояту кезеңінде «Миға

шабуыл» стратегиясы, «Топтастыру», «Т кесте-

сі» стратегиясы арқылы қолдану тиімді. Өйткені

оқушыларды сөздерді, мәтін мазмұнын тез

түсініп, ойын қағазға түсіруіне оңай әдістің бірі.

Осы кезеңінде алдыңғы өткен тақырыпты

тексеру мақсатында тест жұмыстарын өткізу

арқылы оқушы білім деңгейін қадағалап, жаңа

сабақты бастар алдында «Топтастыру» страте-

гиясы арқылы оқушылармен бірлесе жұмыс жа-

сауға болады. Осылайша, күн сайын сабақта жа-

ңа әдіс-тәсілдерді енгізе отырып, жазылым сын-

ды дағдыны да қызықты етіп өткізуге болады.

Мағынаны тану кезеңінде «Кейіпкерге хат

жазу» немесе «RAFT» стратегиясын «Түртіп

алу», «ДЖИКСО», «Талдау картасы» тәсілдерін

қолдану тиімді деп ойладым.

Ой толғаныс кезеңінде «Эссе», «Топтас-

тыру», «Пирамида», «Құндылық сызығы», «Т

кестесі», «Sinkuein» немесе бес жолды өлең,

«RAFT», «Түйін сөз», «Семантикалық карта»,

«Концептуалды таблица», «Бір айналым сұхбат»

стратегияларын қолдануға болады. Оқушылар-

дың бойында көбінесе жаза алмаймын деген

қорқыныш болады. Осы қорқынышты жеңу үшін

де жазудың барлық адамның қолынан келетін-

дігін ұғындыра келе, сыныбы туралы жазуға,

соңғы оқыған кітабы туралы, болмаса, атасы мен

әжесінің өмірбаянын жазуды, не өзі құрметтейтін

адамнан сұхбат алып, соны үй жұмысына жазуға

кеңес беруге де болады. Жазба жұмысын тексер-

мес бұрын ұйымдастыру жұмыстарына баса

назар аудару керек. Мәселен, жазба жұмысында

қарындашты пайдалану өте маңызды. Олай

дейтініміз, қарындаш оқушының қателігін өзі

түзетуіне мүмкіндік береді. Сөйтіп оқушылар

өзін-өзі бағалауы қалыптасады, қалыптастыру

бағалану іске асады, критерийлер орындалады.

Жаңа әдіс-тәсілдерді ендіріп, дәстүрлі оқы-

тудағы іс-әрекеттерді ұмытпаған жөн. Әдетте,

ойлау механизмдерін оқушыларға үйреткенде

жазбаша жұмыстарға уақыт аз қалып жатады, ал

тіл сабақтарында мұғалім 4 бағытта жұмыс

жасайды. Олар: жазу, оқу, тыңдау, сөйлеу.

Тыңдау мен сөйлеу ойлаумен тығыз байланыста,

бұл байланысты табу оңай. Ал енді жазу мен

оқуды дамыту мақсатына жүйелі жұмыс

жасағанда ғана пайдалы уақыт табуға болады.

Орфографиялық дағды қалыптастыруда

жазбаша жаттығу, диктант, мазмұндама және

шығарма жұмыстарын ұтымды ұйымдастыру

жақсы нәтиже береді. Тілдік қатысымды

жетілдіретін шығарма, эссе жұмыстары

оқушылардың сөйлеу мәдениетін жетілдіруге,

өздігінен ой қорытуға, шешім жасауға үйретеді.

Сабақтың қай құрылымында болмасын осындай

стратегияларды қолданғанда оқытуды ізгілен-

діру, өздігінен білім алып, ізденіс арқылы дами-

тын, өзіндік дұрыс шешім қабылдай алатын,

өмірге бейім жеке тұлғаны қалыптастыруға

болады. Жаңа оқыту технологиясы арқылы

оқушы қандай да болмасын ақпаратты өздігінше

игеріп, өз өміріне жарата алатын әмбебап тәсіл-

дерді үйрене алады. Технологиялық жүйелілікті

сақтай отырып, қазіргі сабаққа қойылатын талап-

тарды қатаң ескерген мұғалім, оқушылар шығар-

машылығын арттырып, білім бәсекелестігіне

дұрыс бағыт – бағдар бере алары сөзсіз.

Ұлы ағартушы Ахмет Байтұрсыновтың

«Ұстаз үздіксіз ізденген де ғана, шәкірт жанына

нұр құя алады», - деген сөзі ізденімпаз, жаңаша

ұстаздарға арналғандай. Мұны әрбір мұғалім

жадында сақтауы тиіс.

Қорытынды жасай келе, өз іс тәжірибем-

нен жазылым дағдысын қалыптастыруда қол-

данылатын инновациялық cтратегияның қолда-

нып өткізген дәрістердің, оқушының бойына

білімнің нәрі болып сіңетініне және оқушының

келесі сабаққа деген қызығушылығын, ізденіп,

берілген тапсырмаларды ұстазбен қатынаста

болып орындауларына септігін тигізетініне

сенімдімін.

19

Пайдаланған әдебиеттер:

1. Қазақстан Республикасының Президенті

Н.Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауынан

«Төртінші өнеркәсіптік революция жағдайында-

ғы дамудың жаңа мүмкіндіктері» 2018, қаңтар

2. ҚР орта білім мазмұнын жаңарту

аясында қазақ тілінде оқытатын мектептердің

қазақ тілі мұғалімдерінің біліктілігін арттыру

бағдарламасы, Астана. 2015

3. Мұғалімге арналған нұсқаулық. 2017.

Қазақ тілді мектептердегі «Қазақ тілі» және

«Қазақ әдебиеті» пәндері бойынша БА курсының

бағдарламасы.

ФОРМИРОВАНИЕ КОММУНИКАТИВНОЙ КОМПЕТЕНТНОСТИ УЧАЩИХСЯ

НА УРОКАХ РУССКОГО ЯЗЫКА

Кенжегалиева Д.К.,

старший преподаватель кафедры филиала АО "НЦПК" "Өрлеу" ИПК ПР по Актюбинской области,

магистр

Наше время характеризуется поиском но-

вых форм, методов и приемов обучения, которые

бы помогли не только качественно обучить, но и

развить потенциал личности, активно осваиваю-

щей ситуации социальных перемен. В условиях

школы происходит формирование основ исполь-

зования русского языка в качестве средства об-

щения, выражения собственных мыслей. Вопрос

о прочности усвоения языкового материала,

сформированности умений и навыков владения

им в конечном итоге связан с выбором метода

обучения как совокупности принципов, его

составляющих.

Одним из основных условий успешности

формирования лексического навыка является

выполнение целесообразно подобранных

заданий с ограниченным количеством

трудностей. Учащиеся проявляют интерес и

запоминают только ту информацию, которая

задевает их эмоциональный мир, имеет для них

личную значимость. Педагогу необходимо так

организовать учебную деятельность, чтобы

познавательные процессы учащихся были

активизированы. Познавательная активность -

это инициативное, действенное отношение

учащихся к усвоению знаний, а также

проявление интереса, самостоятельности и

волевых усилий в обучении. Сознательно-

положительное отношение детей к учению

возникает тогда, когда учение удовлетворяет их

познавательные потребности, связано с жизнью

и практикой, носит проблемный и эмоцио-

нальный характер изложения, дающий учащимся

пережить радость самостоятельных открытий.

Способность учащихся воспринимать и

запоминать лексический материал с возрастом

изменяется, меняются и подходы к знакомству с

ним. Зрительное и слуховое восприятие помогает

ребенку активно, сознательно усвоить лексику. В

младших классах при изучении ряда слов,

обозначающих конкретные предметы, которые

можно наглядно изобразить, показ картинки -

самый распространенный способ семантизации,

так как использование наглядного предъявления

слов обусловлено и психологическими особен-

ностями детей, мышление которых в значитель-

ной степени еще сохраняет наглядный характер:

- семантизация существительных путем

демонстрации обозначаемых предметов или их

изображений на картинке, фотографии или

другими способами и соответствующего

многократного называния слова изолированно, в

назывном или ситуативно (контекстуально)

связанном предложении;

- семантизация глагола с помощью

иллюстративных движений или действий,

мимики, пантомимики или изображаемых

действий рисунком «кроки» на доске, картинке, с

помощью видеоклипа;

- семантизация прилагательных путем

показа (демонстрации) различных предметов или

их изображений, имеющих ярко выраженное

качество (цвет, размер, форму, рисунок, узор);

- семантизация числительных с

использованием картинок с разным числом

предметов или самих предметов, а также часов,

календаря, таблицы, расписания;

- семантизация наречий с помощью

различных указателей (часов - рано, поздно,

часто; географической карты - далеко, близко;

местоположения в классной комнате;

использования картинок, кинофрагментов);

- семантизация местоимений с участием

обучаемых, с использованием положения различ-

ных предметов в помещении, соответствующих

картинок;

- введение предлогов с использованием

соотнесения предметов в классе, специальных

рисунков, на которых предметы расположены

по-разному в отношении других предметов, или

один предмет находится в разной связи с

другими предметами. Для динамичной смены

20

места предметов можно использовать магнитную

или фланелевую доску;

- введение собирательных слов с помощью

слов с конкретными значениями;

- семантизация слова или словосочетания с

опорой на рисунок с необозначенным местом

предмета;

- систематическая семантизация слов на

основе рисунка, где каждая деталь подсказывает

значение, что исключает перевод (например,

слова могут приводиться непосредственно на

рисунке или в виде списка с соответствующими

номерами);



предмета.

У учащихся средних и старших классов

зрительная память из класса в класс закре-

пляется, а слуховая, наоборот, ослабевает, а в

целом пропускная способность зрительного

канала по сравнению со слуховым у человека

намного выше. В процессе обучения осущест-

вляется формирование психических процессов

ребенка: осуществляется переход от наглядно-

действенного к образному мышлению, разви-

вается способность к абстрагированию и обоб-

щению, развивается произвольное запоминание.

Когнитивные процессы подростка очень проти-

воречивы: с одной стороны восприятие, внима-

ние, память характеризуются устойчивостью и

возрастанием произвольности, но с другой сто-

роны они чрезвычайно ситуативные. На старшей

ступени обучения активное развитие получают

чтение, монологическая и письменная речь,

увеличивается словарный запас. С развитием

способностей к абстрагированию и обобщению

становятся актуальными такие способы как:

- использование для семантизации

перевода, являющегося экономным, но не

простым средством. Чтобы обучаемые не делали

соотносимые в иностранном и родном языках

лексические единицы эквивалентными,

необходимо сообщить им о существующих

различиях в значениях и особенностях сочетания

соответствующих слов с другими;

- семантизация слов и словосочетаний в

контексте, если он подсказывает необходимое

значение;

- введение лексических единиц способом

толкования, если все слова, опреде-ляющие

значение, известны. Иногда целесооб-разно

использовать и дефиницию на родном языке;

- введение конкретных слов путем

называния класса, категории, принадлежности,

отдельных качеств, определения;

- семантизация лингвострановедческих

лексических единиц с помощью описания, толко-

вания реалий, использования соответствующих

наглядных материалов (фотографий, рисунков);

- семантизация синонимов и антонимов в

системе с другими, уже известными словами и

словосочетаниями;

- семантизация с использованием языковой

догадки (интернациональные слова,

звукоподражание, контекст);

- систематическая семантизация слов на

основе рисунка, где каждая деталь подсказывает

значение, что исключает перевод;

- семантизация слов с использованием

исключения, когда вместе с новым словом даётся

несколько известных слов на иностранном,

которые, кроме одного, явно не соответствуют

значению вводимого слова; устанавливая

соответствие, обучаемый определяет значение

этого слова;



предмета;

- семантизация слова посредством

подстановки подходящего слова из ряда данных;

- семантизация слова путем замены в

иноязычном предложении (высказывании)

русского слова на основе выбора

соответствующего из ряда данных;

- семантизация слов способом припомина-

ния ассоциируемых по тематическому, ситуатив-

ному или семантическому принципу слов и

соотнесения соответствующих обозначений в

родном и иностранном языках;

- введение слов при помощи соотнесения

двух словарных списков в разных вариантах на

родном и иностранном языке, синонимов, анто-

нимов и установления необходимых

соответствий;

- использование в семантизации приема

«Что это?» или «Что я задумал?», «О чем я

думаю?»;

- семантизация новых слов на основе уже

известных посредством выполнения необходи-

мых языковых операций, анализа и объяснения.

Таким образом, эффективное введение

лексики - как построить свою деятельность так,

чтобы ещё в начале изучения темы учащиеся

смогли вынести с урока представление о как

можно большем количестве лексических единиц,

показывает, что введение определённого

количества опорных слов по теме помогает

ученику легче перейти к новой теме и легче в

ней ориентироваться, лучше реагировать на

подобную лексику в проверочных работах,

самостоятельно применять лексические единицы

в речи в предлагаемых и возникающих

ситуациях.

21

БИОЛОГИЯ ПӘНІ БОЙЫНША САНДЫҚ РЕСУРСТАРДЫ ҚОЛДАНУДЫҢ

ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

Есентуреева Г.Д.,

«Өрлеу» БАҰО» АҚФ Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша ПҚБАИ, аға оқытушы

Сандық білім беру ресурстары (СБР)

пән бойынша типтік оқу бағдарламасына

сәйкес нақты оқу тақырыбына арналған

дидактикалық материалдар. СБР оқу

пәндерінің белгілі бір тақырыбы бойынша

мультимедиалық түсіндірудің, интерактивтік

тапсырмалардың және тестілік сұрақтардың

жиынтығы болып табылады.

Мұғалім жаңа материалды түсіндірген

кезде, материалды бекіту және оқушы-

лардың тақырыпты меңгеру деңгейін бағалау

кезінде СБР құрылымын қолдана алады.

Анимациялық көрнекіліктер мен бейне-

роликтерді сабақта қолдана отырып жаңа

материалды түсіндірудің педагогикалық

амалдары мынадай мүмкіндіктерге қол

жеткізеді: проблемалық жағдаяттарды құру,

салыстыру; зерделеп отырған құбылыстың

басты белгілерін ажырата білу, белгілі бір

дерек пен құбылысқа зейінін шоғырландыру;

тірек сөздерді, терминдерді дәптерге жазу,

мұғалімнің сұрақтарына жауап беру,

бейнеролик мәтінін қайталап айтып беру;

оқушылармен әңгімелесу т.б.

Интерактивтік тапсырмалар оқушылар-

да пәндік білім, білік пен дағдыларды қалып-

тастыруға арналған, сонымен қатар, олардың

стандарттық емес есептерді шығара алу,

өмірдің әртүрлі салаларында кездесетін

проблемалар мен жағдаяттарды шеше алу

қабілетін жетілдіреді. Тапсырмалардың түрлі

болып келуі оқыту барысында білімді тек

меңгеруден сол пән бойынша құзыреттерді

қалыптастыруға қарай жүріп отырады,

оқушылардың өмірдегі шынайы әрекеттерге

шынайылықпен қатыса алмау мүмкіндігін

жақсартады. Тәжірибелер оқушының түртпе

арқылы басқарып отыратын виртуалды

нысандармен түрлі операциялар жасауы

арқылы іске асырылады. Оқушыларға

шынайы өмірде мұндай тәжірибелерді жасау

мүмкіндігі болмайтын жағдайттарда

жаратылыстану ғылыми тәжірибелерімен

таныстыруға мүмкіндік береді.

Биология сабақтарында СБР мен АКТ

қолдану үшін сабақтың мақсаты мен міндет-

терін анықтау қажет. Биологиялық білімнің

негізгі бұлағы тірі және фиксациялық болып

табылатын табиғи объекттер. Сондықтан,

сабақ үстінде көрсете алмайтын үдерістерді,

биологиялық объекттерді, олардың табиғи

жағдайларын СБР құралдары арқылы көрсе-

туге мүмкіндік бар. Өйткені осылайша жан-

уар мен өсімдік түрлерінің биогеоценология-

лық және этологиялық критерияларына сәй-

кес дене құрылысының бейімделген ерекше-

ліктерін түсіндіру түсінікті болып келеді.

Сонымен қатар, тірі материяның түрлі

деңгейдегі құрылуын көрсететін үдерістер

мен құбылыстарды көрсеткен жөн [1].

Сандық білім беру кешендерінің мазмұны:

Бейнекөрініс және сандық

фотосуреттер: басқа әдістер мен әдістік

тәсілдермен көрсете алмайтын биологиялық

объекттерді, үдерістерді, құбылыстар мен

эксперименттерді көрнекі түрде көрсететін

бейне үзінділер; кейбір объекттердің

қолжетімсіз әрі уақыт пен кеңістікте

шектеулі болып келетініне байланысты

табиғатта әрдайым мүмкін бола бермейтін

бірнеше есе көбейтілген жоғары деңгейдегі

рұқсаты бар макрообъекттерді зерттеуге

мүмкіндік беретін сандық фотосуреттер.

Ақпарат алу блогы: ғылыми мақа-

лалар, мәтіндер, оқулықтағы мәтіндерден

үзінді, иллюстрациялар, анимациялар және

тағы да басқа мультимедиалық құрылымдар,

мультимедиалық презентациялар.

Виртуалды галерея: видеофраг-

менттер, анимация, шынайы и иллюстра-

циялық суреттер, дыбыстық объектілер.

Виртуалды зертханалар: интерак-

тивті модельдер, интерактивті анимациялар,

виртуалды зертхана;

Виртуалдық модельдер: Табиғатта

бақыланбайтын демонстрациялық (анима-

циялар), биологиялық құбылыстар. Құбы-

лыстардың биологиялық модельдерін көрсе-

22

те алатын манипулятивті (соның ішінде конс-

трукторлар мен тренажерлер) құрылғылар.

Анықтамалық материалдар: гра-

фиктер мен диаграммалар, ғалымдардың

өмірдеректері, аннотациялы Интернет–

сілтемелер.

Терминдер, анықтамалар сөздігі.

Аттестация: зерттеу жұмыстарына

арналған сұрақтар мен тапсырмалар,

есептеулер .

Сандық білім ресурстарына қойылатын

талаптар :

Оқу бағдарламасы мен оқулық-

тың мазмұнына сай болуы;

Оқытудың заманауи формалары-

на негізделіп, оқытуды интерактивтілік және

мультимедиалық тұрғыдан қамтамасыз етуі;

Оқушылардың жеке және жас

ерекшелігіне сай, оқытуды саралау және

даралау мүмкіндігін қамтамасыз ету;

Оқушылардың осы пән бойынша

алған білік-дағдылары негізінде проблема-

ларды шешуде өмірлік тәжірибе қалып-

тастырға бағытталған оқыту түрлерін ұсыну;

Топтық және жеке жұмыстар

ұйымдастыру;

Шынайы мәліметтерге сүйену;

Оқулықтың сәйкес бөлімдерінің

көлемін ұлғайту;

Методикалық тұрғыдан мақсатқа

сай болғанда ғана қолдану мүмкіндігі;

ыңғайлы интерфейс.

СБР-ның сабақты өткізудегі тиімділігі:

Сабақ барысында дайындалған

сандық объектілерді мультимедиялық

проектор арқылы демонстрациялау;

Зертханалық жұмыстарды

орындауда электрондық микроскоп,

интерактивті модельдерді пайдалану;

Білімді тексеруде компьютерлік

тестілерді қолдану [2].

Бұл тек білім беру тиімділігіне ғана

емес, сонымен қатар экономикалық тиімді-

лікке ие болады, өйткені тәжірибелерді

электрондық түрде өткізген кезде тәжірибеге

қажетті дайындық уақыты үнемделеді.

Шынайы тәжірибені өткізу үдерісі кезінде

пайда болатын жоспардан тыс жағдаяттар

жойылады. СБР қолдану арқылы оқушы хи-

миялық, физикалық, биологиялық үдерістер-

ді жақыннан көруге, түрлі заттардың байла-

нысу реакцияларының нәтижелерін және т.б.

көруге мүмкіндік алады. Барлық оқушыларға

тәжірибені өткізу және бақылау үдерісіне

қатысу үшін жағдай жасалынады, егер оқу-

шыға тәжірибені қайта өткізу қажет болса,

тәжірибені қайтадан өткізуге мүмкіндігі бар

және үйде де қайталай алады. Бұл, әрине, оқу

материалын одан жақсы меңгеруге

мүмкіндік береді.

Сандық білім ресурсы мұғалімді алмас-

тыра алмайды, бірақ мұғалімге қосымша

материалдарды ұсынады, яғни сабақ маз-

мұнын ақпараттық-коммуникациялық техно-

логиялардың жаңа мультимедиялық мүмкін-

діктерімен толықтыруға, оқушылардың наза-

рын аса маңызды оқу тақырыптарына ауда-

руға, қажет болған жағдайда оқушылардың

назарын зерделенген көріністердің ерекше-

ліктеріне шоғырландыруға, оны көрнекі түр-

де көрсетуге, сабақтың мазмұнын қоғамда

болып жатқан өзгерістермен, өмірлік тәжіри-

белермен, оқушылардың пәнге деген қызы-

ғушылықтарымен және т.б. құбылыстармен

байланыстыруын қамтамасыз етуге

мүмкіндік береді.

Пайдаланылған әдебиеттер

1. Сандық білім беру ресурстарын оқу

үдерісінде қолдану бойынша әдістемелік

ұсынымдар,–Астана: Ы. Алтынсарин атын-

дағы Ұлттық білім академиясы, 2015. – 32 б.

2. http://festival.1september.ru/articles/600748/

3. http://biologymoscow.ucoz.ru/

4. http://tana.ucoz.ru/

ИСПОЛЬЗОВАНИЕ СОВРЕМЕННЫХ ПЕДАГОГИЧЕСКИХ ТЕХНОЛОГИЙ

В НАЧАЛЬНОЙ ШКОЛЕ

Абдыкаликова Г.К., Дандыбаева М.К.,

КГУ «Средняя школа №26» г. Актобе

Теперь в начальной школе ребенка должны

научить не только читать, считать, писать, но и

всемерно развивать познавательные и творческие

возможности учеников, воспитывать функцио-

http://festival.1september.ru/articles/600748/

http://biologymoscow.ucoz.ru/

http://tana.ucoz.ru/

23

нально грамотную личность. Педагогическая

деятельность учителя должна быть направлена

не только на развитие УУД, но и на

формирование у детей мотивации к обучению.

Главным результатом образования

становится не система ЗУН сама по себе, а набор

компетентностей, обеспечивающий эффективное

решение личностью разнообразных проблем.

Появление идей компетентностного подхода в

образовании выдвигает на первое место не

информированность учащегося, а умение решать

проблемы, возникающие в познании, во

взаимоотношениях людей, в профессиональной

жизни, в личностном самоопределении. Для под-

готовки таких учащихся педагогам необходимо

использовать современные образовательные

технологии (СОТ) в обучении в школе.

Современные технологии дают новые

возможности по формированию личностного

потенциала и обеспечению успешности выпуск-

ника школы. Одной из педагогических задач

сегодня является внедрение в образовательный

процесс таких методов и приемов, которые

помогут учащимся не только овладеть

определенными знаниями, умениями и навыками

в той или иной сфере деятельности, но и

развивать их творческие способности.

Начальная школа — важнейший этап в

процессе общего образования школьника. За

четыре года ему надо не только освоить

программный материал предметных дисциплин,

но и «научиться учиться». Именно на это должен

быть ориентирован процесс обучения.В школу

сейчас приходят дети, которым в будущем

предстоит решать проблемы нашего общества.

На выходе из школы они должны быть

максимально к этому готовы. Задача учителя не

просто дать детям знания, а научить применять

их на практике, преодолев тем самым разрыв

между обучением и жизнью. Научить детей

учиться, при этом сохранить здоровье и воспи-

тать полезного обществу гражданина, который

был бы успешен в своей профессии в будущем.

Опыт нашей работы показывает, что

моделирование уроков в различных технологиях

- дело не простое, но сегодня это требование

времени. Учитель в начальной школе должен

демонстрировать на уроке разные стратегии

учения, чтобы сформировать способность

личности учиться всю жизнь, способность к

саморазвитию.

Одной из основных целей в учебном

процессе для меня является развитие у учащихся

интереса к учению, творчеству. Данную задачу

можно решить, применяя на уроке современные

обучающие технологии в учебном процессе,

позволяющи разнообразить формы и средства

обучения, повышающи творческую активность

учащихся.

Достичь этой цели нам помогают совре-

менные педагогические технологии, а именно

игровая технология, технология проектно-иссле-

довательского обучения, развитие критического

мышления, здоровьесберегающие технологии,

применение ИКТ, технология проблемного обу-

чения и др. Использование игровых технологий в

начальной школе, оригинальных заданий и задач

позволяют снять эмоциональное напряжение.

Этот прием позволяет решить одновременно

несколько различных задач: обеспечить

психологическую разгрузку учащихся, дать им

сведения развивающего и воспитательного

плана, показать практическую значимость

изучаемой темы, побудить к активизации

самостоятельной познавательной деятельности.

При проведении уроков так же используем

проблемно-диалогическую технологию. В ходе

урока создается проблема и различными спо-

собами учащимися находятся пути её решения.

Уроки с использованием данной технологии

позволяют в интересной форме развивать навыки

самостоятельной работы, развивают умения

самостоятельно находить нужное решение.

В нашей практике имеют место исследо-

вательские технологии, в частности, проблемно –

поисковые, важным этапом которых является

создание проблемной ситуации на уроке при ак-

тивном взаимодействии всех участников процес-

са. Практика показывает, что наблюдается боль-

шой интерес проектной работы среди учащихся.

Работают и слабые ученики, и сильные.

Используя коммуникативные технологии

строим обучение с привлечением всех средств

информации. Применение на практике уровне-

вой дифференциации настолько же затрудни-

тельно, насколько и важно. Решение этой проб-

лемы видится в обращении учителя к помощи

извне. Эту помощь могут оказать новые

информационные технологии.

В педагогической деятельности практи-

куем личностно-ориентированный подход, кото-

рый можно реализовать через внедрение здо-

ровьесберегающего подхода, компетентностно –

ориентированного обученияпосредством ис-

пользования информационно-коммкуникатив-

ных, игровых технологий, педагогики сотрудни-

чества. Здоровьесберегающие технологии могут

применяться как в урочной деятельности, так и

во внеклассной работе. На наш взгляд, форми-

рование ответственного отношения к своему здо-

ровью – необходимое условие успешности сов-

ременного человека. Здоровьесберегающий под-

ход необходим на всех этапах урока, поскольку

24

предусматривает чёткое чередование видов

деятельности.

Использование современных технологий

может преобразовать преподавание традицион-

ных учебных предметов, рационализировав детс-

кий труд, оптимизировав процессы понимания и

запоминания учебного материала, а главное,

подняв на неизменно более высокий уровень

интерес детей к учебе. Учить ребенка радостно,

без принуждения – возможно, если в своей

работе педагог использует современные

педагогические технологии.

Таким образом, применение новых

технологий в начальной школе способствует

развитию у школьников познавательной

активности, творчества, умения работать с

информацией, повышению самооценки, а глав-

ное, повышается динамика качества обучения.

ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ИКТ – ТЕХНОЛОГИЙ В ПРАКТИКЕ РАБОТЫ С ДЕТЬМИ

В ДЕТСКОМ САДУ

Арстанова А.Б.,

воспитатель ДО № 14 «Конжык» г.Актобе

Аннотация. Информационно-коммуника-

ционные технологии входят в число современ-

ных образовательных технологий и для того,

чтобы соответствовать сегодняшнему уровню

образования, педагог, безусловно, должен ис-

пользовать их на своих занятиях. В данной рабо-

те представлена система работы по использова-

нию ИКТ на занятиях в условиях дошкольного

образовательного учреждения, отмечаются мето-

дические возможности и преимущества медиаза-

нятия: повышение мотивации к обучению, кото-

рая возрастает за счет мультимедийных эффек-

тов; повышение эффективности образовательно-

го процесса за счёт высокой степени нагляднос-

ти; появления возможности моделировать

объекты и явления; развитие наглядно-образного

мышления.

Использование информационно-коммуни-

кационных технологий в детском саду – актуаль-

ная проблема современного дошкольного воспи-

тания. Постепенно, компьютерные технологии

входят и в систему дошкольного образования как

один из эффективных способов передачи знаний.

Этот современный способ развивает интерес к

обучению, воспитывает самостоятельность, раз-

вивает интеллектуальную деятельность, позво-

ляет развиваться в духе современности, дает воз-

можность качественно обновить воспитательно-

образовательный процесс в ДО и повысить его

эффективность.

Актуальность использования информа-

ционных технологий в современном дошкольном

образовании диктуется стремительным разви-

тием информационного общества, широким

распространением технологий мультимедиа,

электронных информационных ресурсов,

сетевых технологий в качестве средства

обучения, общения, воспитания. Поэтому с

уверенностью можно сказать, что ИКТ являются

неотъемлемой частью процесса обучения

дошкольников. Это не только доступно и

привычно для детей нового поколения, но и

удобно для современного педагога.

Что же такое ИКТ?

«Информационные технологии – это

совокупность знаний о способах и средствах

работы с информационными ресурсами, и

способ сбора, обработки и передачи информации

для получения новых сведений об изучаемом

объекте» (И.Г.Захарова).

Информационная технология – это педаго-

гическая технология, использующая специаль-

ные способы, программные и технические

средства (кино, аудио и видео средства,

компьютеры) для работы с информацией.

Информационно-компьютерные техноло-

гии– это личностно-ориентированные педагоги-

ческие технологии. Следовательно, способст-

вуют реализации принципов дифференциро-

ванного и индивидуального подхода к обучению.

Информационно-коммуникационные

технологии (ИКТ) – совокупность технологий,

обеспечивающих фиксацию информации, ее

обработку и информационные обмены (передачу,

распространение, раскрытие).

Значение использования ИКТ в процессе

развития дошкольников.

На сегодня информационные технологии

значительно расширяют возможности родителей,

педагогов и специалистов в сфере раннего

обучения. В отличие от обычных технических

средств обучения информационно-

коммуникационные технологии позволяют не

только насытить ребенка большим количеством

готовых, строго отобранных, соответствующим

образом организованных знаний, но и развивать

интеллектуальные, творческие способности, и

что очень актуально в раннем детстве - умение

самостоятельно приобретать новые знания.

25

Практика показала, что при этом значи-

тельно возрастает интерес детей к занятиям,

повышается уровень познавательных возмож-

ностей. Использование новых непривычных

приёмов объяснения и закрепления, тем более в

игровой форме, повышает непроизвольное

внимание детей, помогает развить произвольное

внимание. Информационные технологии обеспе-

чивают личностно-ориентированный подход.

Возможности компьютера позволяют увеличить

объём предлагаемого для ознакомления

материала. Кроме того, у дошкольников один и

тот же программный материал должен

повторяться многократно, и большое значение

имеет многообразие форм подачи.

Вне занятий компьютерные игры помо-

гают закрепить знания детей; их можно исполь-

зовать для индивидуальных занятий с детьми,

опережающими сверстников в интеллектуальном

развитии или отстающих от них; для развития

психических способностей, необходимых для

интеллектуальной деятельности: восприятия,

внимания, памяти, мышления, развития мелкой

моторики. По сравнению с традиционными

формами обучения дошкольников, компьютер

обладает рядом преимуществ:

* предъявление информации на экране

компьютера в игровой форме вызывает у детей

огромный интерес;

* несет в себе образный тип информации,

понятный дошкольникам;

* движения, звук, мультипликация надолго

привлекают внимание ребенка;

* проблемные задачи, поощрение ребенка

при их правильном решении самим компью-

тером являются стимулом познавательной

активности детей;

* предоставляет возможность индивидуа-

лизации обучения;

* ребенок сам регулирует темп и коли-

чество решаемых игровых обучающих задач;

* в процессе своей деятельности за

компьютером дошкольник приобретает

уверенность в себе, в том, что он многое может;

* позволяет моделировать такие жизнен-

ные ситуации, которые нельзя увидеть в повсед-

невной жизни (полет ракеты, половодье, неожи-

данные и необычные эффекты);

* компьютер очень «терпелив», никогда не

ругает ребенка за ошибки, а ждет, пока он сам

исправит их.

Где же возможно применение ИКТ-

технологий в детском саду?

Эффективность компьютеризации обуче-

ния в дошкольных образовательных учрежде-

ниях зависит от качества применяемых педагоги-

ческих программных средств, от умения рацио-

нального и умелого их использования в образо-

вательном процессе. Информационно-компью-

терные технологии могут использоваться как в

воспитательно-образовательной работе педагога,

так и в методической работе ДОУ, а также как

сотрудничество с родителями, общественностью,

как популяризация деятельности детского сада.

Использование ИКТ в воспитательно-

образовательном процессе.

Использование компьютера для обучения и

развития детей дошкольного возраста можно

условно разделить на непосредственное и

опосредованное.

1. Опосредованное обучение и развитие.

а) Использование глобальной сети

Интернет. Современное образование трудно

представить себе без ресурсов Интернета. Сеть

Интернет несёт громадный потенциал

образовательных услуг. Электронная почта,

поисковые системы, электронные конференции

становятся составной частью современного

образования. В Интернете можно найти

информацию по проблемам раннего обучения и

развития, о новаторских детских садах,

зарубежных институтах раннего развития,

наладить контакты с ведущими специалистами в

области образования.

Поэтому в последние годы наблюдается

массовое внедрение Интернета не только в

школьное, но и дошкольное образование.

Увеличивается число информационных ресурсов

по всем направлениям обучения и развития

детей.

Интернет действительно становится дос-

тупным для использования в образовательном

процессе. Возможности, предоставляемые

сетевыми электронными ресурсами, позволяют

решить ряд задач, актуальных для специалистов,

работающих в системе дошкольного образова-

ния. Во-первых, это дополнительная инфор-

мация, которой по каким-либо причинам нет в

печатном издании. Во-вторых, это разнообраз-

ный иллюстративный материал, как статический,

так и динамический (анимации, видеоматериа-

лы). В-третьих, в информационном обществе се-

тевые электронные ресурсы – это наиболее демо-

кратичный способ распространения новых мето-

дических идей и новых дидактических пособий,

доступный методистам и педагогам независимо

от места их проживания и уровня дохода.

Использование Интернет-ресурсов

позволяет сделать образовательный процесс для

дошкольников информационно емким,

зрелищным, комфортным. Информационно-

методическая поддержка в виде электронных

ресурсов может быть использована во время

26

подготовки педагога к занятиям, изучения новых

методик, при подборе наглядных пособий.

2. Непосредственное обучение.

а) Использование развивающих компьютерных

программ.

Возможности компьютера позволяют

увеличить объём предлагаемого для

ознакомления материала. Яркий светящийся

экран привлекает внимание, даёт возможность

переключить у детей аудиовосприятие на

визуальное, анимационные герои вызывают

интерес, в результате снимается напряжение.

Использование таких программ позволяет

не только обогащать знания, использовать

компьютер для более полного ознакомления с

предметами и явлениями, находящимися за

пределами собственного опыта ребенка, но и по-

вышать креативность ребенка; умение опериро-

вать символами на экране монитора способст-

вует оптимизации перехода от наглядно-образ-

ного к абстрактному мышлению; использование

творческих и режиссерских игр создает

дополнительную мотивацию при формировании

учебной деятельности; индивидуальная работа с

компьютером увеличивает число ситуаций,

решить которые ребенок может самостоятельно.

б) Использование мультимедийных презентаций.

Мультимедийные презентации позволяют

представить обучающий и развивающий

материал как систему ярких опорных образов,

наполненных исчерпывающей структурирован-

ной информацией в алгоритмическом порядке. В

этом случае задействуются различные каналы

восприятия, что позволяет заложить

информацию не только в фактографическом, но

и в ассоциативном виде в память детей.

Цель такого представления развивающей и

обучающей информации - формирование у малы-

шей системы мыслеобразования. Подача мате-

риала в виде мультимедийной презентации сок-

ращает время обучения, высвобождает ресурсы

здоровья детей. Использование во время образо-

вательной деятельности мультимедийных пре-

зентаций позволяет построить учебно-воспита-

тельный процесс на основе психологически кор-

ректных режимов функционирования внимания,

памяти, мысли деятельности, гуманизации

содержания обучения и педагогических

взаимодействий.

БІЛІМ САПАСЫН АРТТЫРУДА АҚПАРАТТЫҚ - КОММУНИКАЦИЯЛЫҚ

ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫҢ ТИІМДІЛІГІ

Бисенбаева А.З.,

Ақтөбе облысы, Алға қаласы, №3 қазақ орта мектебі бастауыш класс мұғалімі

«Адамзат үшін ХХІ ғасыр – жаңа техно-

логиялар ғасыры болмақ, ал осы жаңа техноло-

гияларды жүзеге асырып, өмірге енгізу, игеру

және жетілдіру – бүгінгі жас ұрпақ, сіздердің

еншілеріңіз... Ал жас ұрпақтың тағдыры –

ұстаздардың қолында»/Н. Ә. Назарбаев/ Қазіргі

заман мұғалімнен тек өз пәнінің терең білгірі

болуы емес, тарихи танымдық, педагогикалық –

психологиялық сауаттылық, саяси экономикалық

білімділік және ақпараттық сауаттылық талап

етілуде. Ол заман талабына сай білім беруде

жаңалыққа жаны құмар, шығармашылықпен

жұмыс істеп, оқу мен тәрбие ісіне еніп,

оқытудың жаңа технологиясын шебер меңгерген

жан болғанда ғана білігі мен білімі жоғары

жетекші тұлға ретінде ұлағатты саналады.

Нәтижеге бағытталған білім моделі мен

басқарудың жаңа парадигмасы аясында

жекелеген ұғымдар мен нормаларды және тиімді

педагогикалық технологияларды меңгеру үшін

педагогтардың кәсіби мәдениетін дамытуға

бағытталған оқу қажеттіліктері туындылап отыр.

Мұғалімдерге қойылатын талаптардың бірі

– оқытудың жаңа технологияларын меңгеру.

Осындай аса қажетті технологиялардың бірі –

ақпараттық - коммуникациялық технологиялар-

ды /бұдан кейін АКТ/ пайдалану. АКТ - ны игеру

қазіргі заманда әрбір жеке тұлға үшін қажетті

шартқа айналды. АКТ - ның дамуы кезеңінде осы

заманға сай білімді шәкірт тәрбиелеу мұғалімнің

басты міндеті болып табылады. Кәсіби

педагогикалық қызмет үнемі жетілдіруде,

мұғалім өз білімін дамыту шеңберін шыңдап,

білімнің жаңалықтарын меңгеріп отыру үшін

ақпараттық мәдениеттілік өте қажет. Ақпараттық

мәдениет ең алдымен компьютерлік сауаттылық-

тан басталады. Мұғалім ақпараттық негіздерді

меңгеріп қана қоймай, оны тиімді пайдалану,

интернет желісімен жұмыс жасай білу,

электрондық пошта қызмет жүйесін толық

меңгеру, алынған материалдардан портфолио,

банк жинақтау, алынған ақпаратты өз пәнінде

пайдалану техникасы мен соған сәйкес

бағдарламалық жабдықтама жасау, ақпаратты

алу, өңдеу, тасымалдау, ақпараттар орталығын

пайдалана білу сияқты сауаттылықты меңгеру

өте қажет. Қоғамдағы ақпараттандыру

процестерінің қарқынды дамуы жан - жақты,

27

жаңа технологияны меңгерген жеке тұлға

қалыптастыруды талап етеді.Қазір бүкіл әлемде

индустриялық қоғамнан интерактивті қатынас

жасауға оны жүзеге асыратын техникалық

мүмкіндіктерді тұрақты түрде дамытып отыра

алатын информациялық қоғамға, яғни негізгі

рөлді информацияны алу, өңдеу, сақтау,

тасымалдау, тарату және пайдалану істерді

атқаратын жаңа қоғамға көшу процесі жүріп

жатыр. Әртүрлі пәнаралық мәселелерді шешу

барысында білім жүйесін жаңа информациялық

технологияларды пайдалану арқылы өткізілетін

сабақтарды дидактикалық материалдармен,

электрондық оқулықтармен, көмекші құралдар

пайдалану тиімді. Сондықтан кез келген білім

беру саласында мультимедия-лық электрондық

оқыту құралдары барлық пәндерді оқытуға пай-

даланады. Бұл бағытта ақпараттық технологияны

оқыту үрдісіне екпінді түрде енгізу бағытында

және қолданылатын жаңа құралдардың бірі -

бағдарламалық – техникалық кешен болып

саналатын « Активті экран » болып табылады.

«Активті экран» кешені білім үрдісінде

қолданылатын ақпаратты көрсетуге және оны

компьютермен басқаруға тағайындалған әмбебап

интерактивтік жүйе болып табылады. «Активті

экран» бағдарламалық – техникалық кешенінің

дидактикалық мақсатта пайдалану барысында

олардың негізгі қызметі – жалпы ақпаратпен

кәсіби біліктілікті жетілдіру бағытында қолда-

нып, сонымен қатар бұл құралдың оқушылар-

дың, ойлау және ойын қысқа және түсінікті түрде

жеткізе білу қабілетін, арттырып өз ойларын

жаңа технология құралдары көмегімен жүзеге

асыруын қалыптастыруды қамтамасыз ете ала-

тыны белгілі болды. Бағдарламалық-техникалық

кешеннің құрамына кіретін интерактивтік

тақтаны оқытушыға сабақты қызықты және

динамикалық түрде мультимедиялық құралдар

көмегімен оқушылардың қызығушылықтарын

тудыратындай оқуға мүмкіндік беретін визулды

қор деп те атауға болады. Сабақты түсіндіру

барысында мұғалім тақта алдында тұрып, бір

мезетте мәтіндік, аудио, бейне құжаттарды DVD,

CD-ROM және Интернет ресурстарын қолдана

алады. Бұл кезде мұғалім қосымшаны іске қосу,

CD-ROM, Web- түйін мазмұнын қарастыру,

ақпарат сақтау, белгі жасау тышқанды ауыстыра-

тын арнайы қалам арқылы жазулар жазу және т.

б. әрекеттерді жеңіл орындай алады. Қазіргі

кезде сабаққа дайындалу барысында мұғалім

сабақ мазмұны оқушылар үшін танымдылығы

жағынан қызықты әрі жаңаша өтуі үшін өзінің

бағалы уақытын қажетті материалды іздеу

мен жүйелеуге жұмсайды. Ал жекелеген курс

бойынша мәселелік –оқу бағдарламалары

пакетінің болуы мұғалімге «мұғалім – оқушы»

жүйесінде ақпаратты беруді, өңдеуді және

қайталауды жаңаша ұйымдастыруына мүмкіндік

береді. Бірақ мұның барлығы жүзеге асуы үшін

мұғалім компьютерлік оқыту технологиясы

бойынша білімдер мен іскерліктерді игеруі қа-

жет. Бұл дайындық диферен- циалды болуы тиіс.

Себебі, әрбір пән мұғалімдері үшін компьютерді

оқыту үрдісінде пайдалану әр түрлі сипатқа ие.

Мұғалім алдыңғы сабақта өтілген материалды

ашып, өткен сабақты қайталай алады. Мұндай

әдістеме сабақта екпінді түрде өткізуге мүмкін-

дік береді. Тақтада жұмыс істеген мұғалім мен

оқушының орындаған іс — әрекеттерін есте сақ-

тап келесі сабақта қолдануға болады. Оқушы-

ларға дәріс оқығандағ 10% есте сақтайтыны

белгілі. Аудио – және визуалды қабылдаса, есте

сақтауды 20 % дейін арттырады. Интерактивтік

тақта арқылы көрсетсе, 30% есте сақталады. Сол

оқығанын және көргенін топта өзара талқыласа,

оқушылардың есінде 50% сақталады.

Интерактивтік тақта сабаққа қатысушы-

лардың барлығының ойын бір ортаға жинақтап,

қажет ақпаратты өңдеу арқылы жалпыланған ақ-

параттық біліктілікті қалыптастыратын тиімді

құрал болып табылады. Алдын ала дайындалған

оқу материалдары – презентациялар, мәтіндік,

графикалық ақпараттық объектілер – сабақтың

жақсы өтуін және барлық ақпарат түрлерін қол-

дануды қамтамасыз етеді. Сонымен, «Активті эк-

ран» кешенін қолдану арқылы оқыту үрдісінде

жаңа дидактикалық мүмкіншіліктерді ашуға

мүмкіндік береді. Сабақта уақытты үнемдеу, де-

монстрациялық материалдар даярлау мақсатында

интерактивті тақтаны пайдаланған тиімді. Инте-

рактивті тақтаның үш режимінде жұмыс жасауға

болады.

Оқыту процесінде ақпараттық технология-

ны пайдалану және көрнекі құралдар, интерак-

тивті тақтаны қолдану, берілетін сұрақтар, ситуа-

циялар, әңгімелер, тарихи оқиғалар, жаңа оқу ма-

териалын меңгеруге, оларды жүзеге асыруға жағ-

дай туғызатын мазмұнда болу керек. Ең бастысы

қазіргі уақытта әрбір ұстаз нақты деректерді,

нақтылы оқиғаларды түсіндіріп қана қоймай, ол

деректерді өзара байланысын, бір-біріне әсерін,

басты әлеуметтік, экономикалық немесе рухани

ортақ заңдылықтарын ашуды көздеу тиіс. Мыса-

лы, математика пәнін оқытуда жаңа информация-

лық технологияларды пайдаланудың басты мақ-

саты-білімгерлерге білім алу процесінде көмек-

тесу және оқытушының уақытын үнемдеу бары-

сында интерактивті тақтада арнайы пәнге арнал-

ған тор тақтасы, координаталар осі, көбейту кес-

тесі, формулалар, т.б. енгізілген. Сабақтарды

бейнелік және аудиоэффектілік, әр түрлі мульти-

программалық мүмкіндіктерді интерактивті

программалық жабдықтық басқаруымен орында-

28

та алатын электрондық құжаттарды дайындау

тәсілдері АСТІU BOARD тақтаның басқа да

мүмкіндіктерін пайдаланып оқыту қызықты.

АСТІU BOARD интерактивті тақтасын барлық

бағыттағы мамандықтар пайдаланып, оқыту про-

цесінде жаңа технология бойынша оқыту қажет.

Компьютерлік технологияны пайдалана отырып

дарынды, орташа және үлгерімі төмен оқушыға

сабақты ойдағыдай меңгеруіне мүмкіндік туғызу;

оқушының есте сақтау қабілетін ескеру /жедел,

қысқа мерзімді және ұзақ уақыттық есте сақтау/.

Оң мотива-цияларды қалыптастыру – мұғалімнің

кәсіби міндеті. Мотив оқушының танымдық қы-

зығушылықтары, жаңа білім, іскерлік, дағдыны

меңгерудегі қажеттіліктерімен тығыз байланыс-

ты. Жағымды жағдай туғызу үшін оқушыны

коммуникативтілікке бағыттап, сабақта оқушы іс

- әрекетін ынталандыратын ерекше сабақ форма-

ларын таңдау керек. Мұғалімдердің тәжірибесі

көрсеткендей, оқушылардың сабаққа деген ынта-

сын арттыру мақсатында және тиімді іс - әре-

кетін ұйымдастыру үшін видеосабақтар, интер-

нет сабақ, спектакль - сабақ, саяхат - сабақ және

т. б. пайдалануға болады.

Жаңа АКТ - ны сабақта пайдаланудың

тиімділігі:

1.Оқушының еркін ойлауына мүмкіндік

береді;

2.Ақыл - ойын дамытады;

3.Шығармашылық белсендігін арттырады;

4.Ұжымдық іс - әрекетке тәрбиелейді;

5.Тіл байлығын жетілдіреді;

6.Жан - жақты ізденушілігін арттырады.

АКТ - ның негізгі мақсаты – оқушыны

қазіргі қоғам сұранысына сай, өзінің өмірлік іс -

әрекетінде дербес компьютердің құралдарын

қажетті деңгейде пайдаланатын жан - жақты дара

тұлға ретінде тәрбиелеу. Білім беруде АКТ - ны

пайдалану мен оқушылардың құзіреттілігін

қалыптастыру, қазіргі заман талабына сай АКТ -

ны, электрондық оқулықтарды және Интернет

ресурстарды пайдалану оқушының білім беру

үрдісінде шығармашылық қабілетін дамытуға

мүмкіндік береді. АКТ - ны сабақта пайдалану

кезінде оқушылар бұрын алған білімдерін

кеңейтіп, өз бетімен шығармашылық

тапсырмалар орындайды. Сонымен қатар АКТ

құралдарымен жұмыс істеу барысында мектеп

оқушыларының оқуға, білім алуға деген

ұмтылысының артуы АКТ құралдарымен жұмыс

істей алу жаңалығымен ғана емес, сонымен

берілетін оқу тапсырмаларын қиындық деңгейі

бойынша реттей алу мүмкіндігінен,

тапсырманың дұрыс нәтижесі үшін марапаттай

алу қызметінен де байқалады. Заманауи АКТ

құралдарымен жұмыс істеу оқушыларды

ұқыптылыққа, нақтылыққа, берілген тапсырма-

лардың нәтижелі орындалуына, басты мәселеге

назар аудара білуге баулиды, сондай - ақ, АКТ

құралдарымен жұмыс істеу барысында оқушы-

лардың өзінің жеке іс -әрекетін дұрыс жоспар-

лауға, дұрыс шешім қабылдай алуға тәрбиелейді.

Әрбір ұстаздың алдына келген бала да

әртүрлі ойлау қабілетінде болады, мысалы,

кейбірі шапшаң ойлап, тез жұмыс істесе, кейбірі

тақырыпты баяу қабылдап, оған тапсырманы

қайтадан қарап шығу тиімді болып табылады.

Осы орайда АКТ құралдарын пайдалана отырып

презентация құралдары арқылы сипаттап,

артынан осы материалдарды флеш - карталарына

салып берудің тиімділігін білеміз.

Видео - сабақтарды қолдану мен презента-

цияларды демонстрациялау оқу құралы ретінде

қиялды, абстрактілі ойлауды, оқытылатын оқу

материалына және пәнге қызығушылықты артты-

рады. Презентациялар бір жағынан оқушыларға

жаңа материалды /иллюстрация, фотосуреттер,

бейнелік, дидактикалық материалдар, т.с.с./

көрнекті түрде көрсету құралы болса, екінші

жағынан, мұғалімдерге осы материалдарды және

оны қолдану арқылы сабақты меңгерту процесін

жеңілдетеді. Видео - сабақтар педагогикалық

технологияның алға басқан тағы бір қадамы.

Оқушылардың ақпаратты теледидар, компьютер

және т. б. техникалық құралдардың көмегімен

жақсы қабылдайтынын жақсы білеміз. Қорыта

айтқанда, заманымызға сай қазіргі қоғамды

ақпараттандыруда педагогтардың біліктілігін

ақпараттық-коммуникациялық технологияны

қолдану саласы бойынша көтеру негізгі міндет-

тердің біріне айналды. Қорыта келе, жаңа білім

парадигмасы бірінші орынға баланың білімін,

білігі мен дағдысын емес, оның тұлғасын білім

алу арқылы дамуын қойып отыр. Тәуелсіз елді

өркениетті әлемге танытатын дамыған елдер

қатарында терезесін тең ететін күш – білім және

білімді ұрпақ болмақ. Сондықтан білімді ұрпақ-

ты тәрбиелеу қасиетті ұстаздық борышымыз .


1. Назарбаев Н.Ә. «Қазақстан жолы – 2050:

бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» Қазақстан

халқына жолдауы. – Астана, 2014. – 65 б.

2.Балыкбаев Т.О., Бидайбеков Е.Ы.,

Гриншкун В.В. О подготовке и переподготовке

педагогов к использованию информационно-

коммуникационных технологий. Алматы. 2010.

3.Педагогика: Курс лекций. Казахский

Национальный Педагогический Университет им.

Абая. Алматы: «Нұрлы Әлем», 2003. - 368 с.5

4. .Мұғалімдерге арналған нұсқаулық ІІ

деңгей «Назарбаев Зияткерлік мектебі» ДББҰ,

2012.

5 .«Бастауыш мектеп» журналы, 2016 жыл

№8

29

НӘТИЖЕГЕ БАҒЫТТАЛҒАН БІЛІМ БЕРУ МОДЕЛІНДЕГІ МҰҒАЛІМ РӨЛІ

Елубаев К.А.,

Ақтөбе облысы Әйтеке би ауданы Әйке селосы қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі

Қоғамдағы барлық қызмет саласында шы-

ғармашылықпен жұмыс жасайтын жеке тұлғалар

қажет. Осыған орай білім берудің алғышарты,

заманауи педагогтердің басты мақсаты –

шығармашыл, өздігінен шешім қабылдай алатын,

әлеуметтік-экономикалық тұрақтылық жағ-

дайында өмір сүре алатын, кез келген күрделі мә-

селенің шешімін табатын, құзырлы тұлға тәр-

биелеу. Осы мақсатты жүзеге асырудың басты

талаптарының бірі – үздіксіз білім беру үрдісінде

нәтижеге бағытталған білім беруде мұғалімнің

кәсіби-тұлғалық дайындығы, оқытудың

құзыреттілік ретінде күтілетін нәтижелері.

Білім – адамзаттың терең және үйлесімді

дамуын бекітетін құралдардың бірі, прогрестік,

әлеуметтік тұрақтылық пен ұлттық қауіпсіздіктің

маңызды факторы. Бүгінгі таңдағы қоғам кәсіби

білімі жетік, құзіретті, бәсекеге қабілетті маман-

дарды талап етеді. Білікті ұстаз, білімді маман

болу үшін әрбір мұғалім өз білімін үздіксіз

көтеріп отыруы тиіс. Білімін тұрақты көтеріп

отыру мұғалімдердің құқықтары әрі міндеттері,

білім беру жүйесінің тұрақты дамуының кепілі,

мемлекеттің дамуының құралы болып табылады.

Бәрімізді бүгінгі таңда алаңдататын мәселе

– ұрпақтың сапалы білімді игеруі. Елбасы

Н.Ә.Назарбаев: «Білімді, сауатты адамдар – бұл

ХХІ ғасырда адамзат дамуының негізгі қозғаушы

күші» деуінің өзі – үлкен көргендіктің белгісі.

Озық ойлы білімдар адам заманның, қоғамның

дамуына, өзгеруіне өз үлесін қосады. Соңғы

жылдары жеке тұлғаны қалыптастыруды дамыту

және оған жан-жақты терең білім беру мақса-

тында жүйелі жұмыстар атқарылып, мемлекеттік

стандарт талаптарына сай бақылау тәсілдері

қолданысқа енді. Өйткені қазіргі кезеңде білім

беру жүйесінің ең басты мәселесі –шәкірттің

білім сапасының деңгейін халықаралық дәрежеге

жеткізу көзделіп отыр. Әлемдік білім

кеңістігіндегі озық тәжірибеге негізделген 12

жылдық білім беруге көшудегі негізгі нысана –

адамзат тарихында уақыт озған сайын өзектілігі

арта түсетін білімді де білікті, тәжірибелі де текті

ұрпақ қалыптастыру. Ұлтымызды дәріптейтін,

рухымызды биіктетіп, ұлттық сенімімізді

жігерлендіретін ұрпақтың болашағы – бізге, яғни

ұстаздарға үлкен міндет. Ол үшін мұғалім кәсіби

біліктілігін жаңа бағытта арттырып, білім

мазмұнын жаңартып, тиісті әдіс-тәсілдерді

қолданып, әдістемелік негіздерді қалыптастыруы

керек. Өйткені білім әр адамға өмір бойы қажет

екенін өмір тәжірибесі дәлелдеп отыр[3].

Бүгінгі таңда еліміз нәтижеге бағытталған

білім беру моделіне көшті. Нәтиже дегеніміз –

жеке тұлғаның құзырлылығы. Ал нәтижеге ба-

ғытталған білім беру дегеніміз – жеке тұлғаның

құзырлылығын қалыптастыру. Құзырлылық – ол

терең білім. Оқушының құзырлылығын қалып-

тастыру үшін мұғалімнің өзі құзырлыққа жету

керек. Қазіргі кезде мұғалімге қойылатын талап

та күшті. Жаңа формация мұғалімінен тек өз пә-

нінің терең білгірі болу ғана емес, тарихи таным-

дық, педагогикалық, психологиялық және ақпа-

раттық сауаттылық талап етілуде. Ол заман тала-

бына сай білім беруде жаңалыққа жаны құмар,

шығармашылықпен жұмыс істеп, оқытудың жаңа

технологиясын меңгерген жан болғанда ғана

білігі мен білімі жоғары жетекші тұлға ретінде

ұлағатты саналады[1].

Педагогтердің кәсіби-тұлғалық дайындығы

қоғамды тұрақты дамытуда педагогтің өз қызме-

тінің және білім алуының маңыздылығын қамта-

масыз етуге бағытталған. Педагогті оқытудың

тиімділігін арттырудың бір жолы – курстық

қызмет құрылымындағы жұмысты тиімді

ұйымдастыру.

Қазіргі оқу үрдісі білім сапасын көтеру,

сондай-ақ оқытудың үрдістері мен тәсілдерінің

тиімділігін арттыру мақсатындағы инновациялық

технологияларды орнықтырумен тығыз байла-

нысты. Оқытудың нәтижелілігі мен тиімділігі

басқа да факторлармен бірге біліктілікті арттыру

тыңдаушыларының өзіндік білімді қаншалықты

игергеніне негізделеді. Мұғалімдердің біліктілік

деңгейі біліктілік курсын өтуден ғана емес,

олардың қызметінің нақтылы деңгейінің

артуынан, яғни олар өткізетін сабақ деңгейі және

оқушылар алған білім сапасы бойынша ғана

анықталуы тиіс екені ескеріледі

Білім берудің сапасы – қоғамдағы білім

беру үдерісінің күйі мен нәтижелігін, оның жеке

адамның азаматтық, тұрмыстық және кәсіби

біліктілігін дамытудағы, қалыптастырудағы

қоғам қажеттілігі мен үмітіне сәйкестігін

анықтайтын әлеуметтік категория. Білім беру

сапасы білім беру мекемесінің оқыту қызметінің

әртүрлі: білім беру мазмұны, кадрлық құрамы,

оқыту және тәрбиелеудің формалары мен

әдістері, материалдық-техникалық база және

басқару тиімділігі сияқты аспектілерін сипаттай-

тын көрсеткіштер жиынтығымен анықталады.

Түрлі елдердегі білім беру сапасы айтар-

лықтай дәрежеде әр нұсқалы. Сондықтан мектеп-

тегі білім берудің үздік жүйелерін – мәдени және

30

әлеуметтік мәселелерге қарамастан не біріктіре-

тінін, сондай-ақ оларда оқушылардың нәтижеле-

рін үнемі жақсарту үшін қандай механизмдер

қолданылатынын түсініп алу аса маңызды. Оқу-

шылар жетістігін салыстыру және өлшеудің жал-

пы индикаторлары негізінде білім беру рефор-

маларының тиімділігін халықаралық салыстыр-

малы бағалау және халықаралық мониторинг

жүргізу арқасында түрлі ұлттық білім беру жүйе-

лерінің айырмашылығы мен нәтижелері анағұр-

лым айқындала түседі. Нақ осы салыстырмалы

халықаралық зерттеулер оқушылардың білім

жетістігінің нәтижелері бойынша мектепте білім

беру жүйесінің тиімділігін көрсетуге, сондай-ақ

білім берудің мықты және әлсіз жақтары туралы,

әр елдің білім беру қызметін жақсартуға әсер

ететін факторлар мен жағдайлар туралы

қорытынды жасауға мүмкіндік береді [2].

Қай қоғамда болсын істің тетігін мамандар

шешеді. Ендеше, білім сапасын көтеру ісі, жоға-

рыда аталған міндеттерді жүзеге асыру тетігі ұс-

таздар қауымына байланысты. Қазіргі әлеумет-

тік-экономикалық өзгерістер жағдайында біздің

қоғамымызда өздігінше шешім қабылдай алатын

және оны жүзеге асыра алатын әлеуметтік бел-

сенді, шығармашыл тұлғаға сұраныс күшейді.

Осыған орай, әр тұлғаның кәсіби құзыреттілігін

қалыптастырудың маңыздылығы да арта түседі.

Жоғары дәрежелі кәсіби құзыреттілік маманның

бәсекеге қабілеттілігін арттырады. Өздігінше

еркін ойлау қабілеті бар, тәрбие – білім беру үр-

дісін модельдей алатын, тәрбие беру және білім

берудің жеке технологиялары мен жаңа идея-

ларын өздігінше іске асыра алатын мұғалімнің

кәсіби құзыреттілігінің деңгейін арттыру – өзекті

мәселе, себебі, біріншіден, кәсіби құзыретті мұ-

ғалім мектептің тәрбие, білім беру процесінде

оқушылардың қалыптасуына дұрыс әсер етеді;

екіншіден, өзінің кәсіби қызметінде жақсы нәти-

желерге қол жеткізе алады; үшіншіден, кәсіби

мүмкіндіктерінің іске асуына ықпал жасайды.

Педагог мамандардың құзыреттіліктерін

қалыптастырудың 8 деңгейiн қарастыруға

болады:

1.Пәндiк қызметтерiне байланысты

қойылатын проблемаларды шешу қабiлеттiлiгi.

2.Аналитикалық бақылау – пәндiк iс-

әрекеттерiн талдау мен бақылау проблемаларын

шешу қабiлеттiлiгi.

3.Ұйымдастырушылық – оқушылардың

өзiндiк iс-әрекеттерiн ұйымдастыруға

бағытталған проблемаларды шешу қабiлеттiлiгi.

4.Коммуникативтiк – «мұғалiм-оқушы»,

«оқушы-оқушы», «мұғалiм – ата-ана» және т.б.

жүйелердегi қарым-қатынасты проблемаларды

шешу қабiлетi.

5.Бейiмделген – қазiргi жағдайдың

өзгерiстерi мен талаптарына сәйкес

проблемаларды шешу қабiлеттiлiгi.

6.Ынталылық/психологиялық-педагогика-

лық, жекетұлғалық, жекетұлғалар арасындағы

өзара қарама-қайшылықты проблемаларын шешу

қабiлеттiлiгi.

7.Жобалық – мектептi, мұғалiмдi және

оқушыны дамыту жобаларын шешу қабiлеттiлiгi.

8.Ғылыми-iзденiстiк – мектептiң,

мұғалiмнiң және оқушының даму нәтижелерiн

зерттеудi ұйымдастыру және оны өткiзу

проблемаларын шешу қабiлеттiлiгi.

Мұғалімнің өз кәсіби қызметтерін шығар-

машылықпен атқаруына әр деңгейдегі әдістеме-

лік жұмыстарды инновациялық бағытта ұйым-

дастырып өткізудің ықпалы мол. Біліктілігін арт-

тырушы мұғалім өзінің білімін, жалпы дүние-та-

нымын кәсіби және әдіснамалық деңгейін жоға-

рылатады, психологиялық-педогогикалық, соны-

мен қатар әдістемелік сауаттылығын жетілдіреді.

Ең бастысы, бұл білім-білік дағдыларды құзыр-

лылық ұстанымдарының талаптарына сәйкес өз-

дерінің меңгеруі және сол жолдар арқылы өзде-

рінің ойлау жүйесінің, шығармашылығының,

рефлексиялық машығының дамуына жол ашады.

Сол кезде ғана мұғалімнің өзіне-өзі баға беру

деңгейі артып, өзін-өзі анықтап, үздіксіз өзін-өзі

дамытуға деген қажеттілік туады. Құзыреттілікті

нәтижеге бағытталған білім беру жүйесінің сапа-

лық критерийі ретінде қарау, зерттеу – бүгінгі

күн талабы.

Кез келген білім ордасының білім сапасын

арттырудағы туындайтын кейбір проблемалар-

дан шығу үшін: нәтижеге бағытталған жалпы

орта білім беруде мұғалімнің кәсіби

құзырлылығын дамытуды талап етеді. Әрбір

мұғалімнің кәсіби дайындық сапасына

қойылатын талап немесе кәсіби теориялық білімі

мен практикалық біліктілігі –құзыреттілік пен

кәсіби шеберлігінің сапасы ретінде қаралады.

Құзыреттілікті нәтижеге бағытталған білім

беру жүйесінің сапалық критерийі ретінде қарау,

зерттеу – бүгінгі күн талабы.

• Әр ұстаз оқытудың жаңа технология-

сындағы тиімді пайдаланылған әдістердің бәрі

бала дамуына қарай бағытталатындығын ескеруі

керек. Әлемдік тәжірибеде бар электронды оқу

құралдарын пайдалану шеңберін ұлғайту.

• Мектептің тәжірибесін зерттеп қорыту,

тарату.

• Мектепішілік бақылау – басшылық

жұмыстарын жандандыру, себебі бұл оқушының

білім сапасының деңгейін анықтап, ұстаздың

жеке жауапкершілігін көтереді.

• Мектептің материалдық базасын нығайту.

31

• Мемлекеттік тілде жазылған әдістемелік

құралдарды шығару.

Осындай биік нәтижеге қол жеткізуді –

кәсіби құзіреттілігі жоғары мұғалім ғана жүзеге

асырмақ.

Қолданылған әдебиеттер тізімі:

1) Абдықалықов Қ. Инновациялық педаго-

гикалық технология: оқытудың кредиттік техно-

логиясы. Әдістемелік құрал.-Қарағанды,2012.-8-б.

2) Құсайынов А.Қ. Әлемдегі және Қазақс-

тандағы білім берудің сапасы.-Алматы,2013.125-б.

3) 12 жылдық жалпы орта мектептің

базалық білім мазмұнын анықтау әдістері.

Әдістемелік құрал.-Астана,2013.

МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ БІЛІМ БЕРУ ТӘЖІРИБЕСІ

ЖАҢАШЫЛ ПЕДАГОГИКА МАЗМҰНЫНДА

Енсепова А.К., «АлмаРай» МДҰ директоры,

Досова Ж.Ж., «АлмаРай» МДҰ тәрбиешісі, Ақтөбе қаласы

Еліміздің білім беру жүйесіндегі түбегейлі

өзгерістер мектепке дейінгі дайындық бағдарла-

маларының мазмұндық және ұйымдастырушы-

лық жағынан жаңа бағытта дамуына ықпал етті.

12 жылдық білім беру жүйесіне көшу міндет-

теріне байланысты бірқатар маңызды мәселелер

де өзекті күн тәртібіне айналды. Атап айтсақ

олар – жаңа форматтағы педагогикалық кадрлар-

ды дайындау, оқу-әдістемелік және материал-

дық-техникалық қамтамасыз ету. 12 жылдық бі-

лім беру жүйесіне кезеңдік көшу концепциясы

аясында мектепке дейінгі және мектеп алды

білім беру талаптарына жаңа стандарттар

қолданылды.

Қазақстанның бұл мәселелерді шешудегі

артықшылығы – өткен ғасырдың 2-нші жарты-

сынан бастап-ақ мектепке дейінгі тәрбие мемле-

кеттік білім беру жүйесінің ажырамас бөлігіне

алынды. Мектепке дейінгі тәрбиені ұйымдас-

тыру, ақысыз немесе төмен ақымен қызмет

көрсету – отбасы институты алдындағы мемле-

кеттік міндеттердің маңызды бағыты ретінде

жүзеге асырылып келеді. Бұрынғы талаптарға

сай тәрбие беру жүйесіндегі негізгі фигура –

педагог, ал басты назарда болған фактор – оқыту

үрдісі. Қазақстандық ғалымдар мен мамандар-

дың арнайы зерттеулері нәтижесінде заманауи

қоғамда сәтті әлеуметтене алатын, табысты жеке

тұлға бола алатын адамды тәрбиелеу қағидат-

тары анықталды. Мектепке дейінгі білім беру

ұйымдары баланы алдымен психологиялық және

дамытушылық тұрғысынан толыққанды тұлға

етіп қалыптастыруды көздеді. Бұл қағидалар

жаңашыл педагогикалық жүйені туындатты.

Осы тұрғыдан ізденіс жұмыстары

жүргізіліп, жаңа заман сұраныстарына сай,

Ақтөбе қаласының мектепке дейінгі білім беру

саласына үлес қосу мақсатымен, осыдан бір жыл

бұрын (2016 жылдың қазан айынан) «АлмаРай»

балабақшасы өз қызметін бастап кетті. Бүгінгі

күні балабақшада жүзге жуық бүлдіршін

тәрбиеленуде. Оларға отызға жуық қызметкер,

педагог пен тәрбиешілер қызмет көрсетуде.

«АлмаРай» балабақшасының тәрбие берудегі

негізгі тұжырымдық ұстанымдары жаңашыл

шығармашыл педагогикаға сүйенеді.

Мектепке дейінгі балалық шақ – оқушыны

мектепке дайындау кезеңі емес, оны болашақ

қоғамда сәтті ықпалдасуға дайындайтын, басты

адами құзыреттерді жас ерекшелігіне қарай

қалыптастыруға және ұлттық дәстүр мен тәрбие

құндылықтарына бағыттайтын дамыту кезеңі деп

білеміз. Тәрбиелеу мен үйрету үрдісі шығарма-

шылық ойындар мен дамыту технологиялары

арқылы жүзеге асырылады. Ойын технологиясы-

мен үйрету тиісті оқыту құралдарын,

материалдық жабдықтауды қажет етеді. Оларды

сапалы деңгейде қамтамасыз ету міндеті –

ұжымның басты мақсатына айналған болатын.

Тәрбиелеу мен үйрету жүйесінде баланың

дербес танымдық қызметі, өзіндік қабылдау

ерекшеліктері, психо-физиологиялық болмысы

басшылыққа алынады. Қазақ-орыс-ағылшын тіл-

дері кіріктірілген әдістемеге сүйенетін шығарма-

шылық сабақтар мен үйрету тілдік ойындары

түрінде белсенді қолданылады. Балалардың

көркемдік, эстетикалық талғамдарын тәрбиелеу

ұлттық-мәдени құндылықтарға бағытталып,

кішігірім жобалау сабақтарында өз көрінісін

табады. Баланың тәрбиесі, сонымен қатар,

отбасы және қоғамдық тәрбие қағидалары

тұрғысынан да құрылымдалады.

Қазақтың ғұламасы Ы.Алтынсарин «Адам-

дарды тәрбиелеуден бұрын, алдымен өзіңді

тәрбиеле» деп айтып кеткендей, балабақшаның

да міндеті – өз педагогтары мен тәрбиешілерін

жаңа талаптарға сәйкес икемдеу, біліктілігн

арттыру, ғылыми-әдістемелік кеңес алаңдары-

ның жұмысын ұйымдастыру, облысымыздың

Қ.Жұбанов атындағы АӨМУ мектепке дейінгі

білім беру теориясы мен әдістемесі кафедрасы-

мен әріптестікті оның филиалы ретінде жүзеге

32

асыру, ғылыми-тәжірибелік шараларға қатысу

және оларды өз ұйымымыздың базасында өткізу.

Қазіргі таңда қызмет көрсететін мектепке

дейінгі ұйымдардың миссиясы мен атқаратын

міндеттері еліміздің стратегиялық даму

бағдарламаларымен ұштасуы маңызды. Соның

ішінде мектепке дейінгі балаларды тәрбиелеуге

бағытталған мемлекеттік бағдарламалар мен

авторлық вариативтік оқыту бағдарламалары,

ұлттық идеяларды дамытуды көздейтін

«Мәңгілік ел», «Рухани жаңғыру: болашаққа

көзқарас» сияқты маңызды бағдарламаларымыз.

Осыған орай, «АлмаРай» балабақшасы ұлттық

дәстүрде жеке тұлғалық дамыту технологияла-

рын зерделеп енгізуде. Оның алғашқы бастамасы

апробациялық тәжірибе ретінде «АлмайРай»

мектепке дейінгі ұйымының бір өкілдігі Арал

ауданының Сексеуіл елді-мекенінде 2016 жылы

ашылды (екі жүзге жуық бала тәрбиеленуде).

Осы жобаларымызды Ақтөбе өңірінде ке-

ңейтіп дамыту үшін, ғалымдар мен білікті ма-

мандарды тартудамыз, негізгі мақсатымыз – жа-

ңартылған білім беру мазмұнында өзін қолайлы

сезінетін, жаһанданудың заманауи талаптары

жағдайында сәтті әлеуметтене алатын, жеке тұл-

ғалық құзыреттері табысты азамат болуға бағыт-

тай алатын тәрбиелеу мен дайындау үлгілерін

педагогикалық жүйеге айналдыру. Ертеңгі жаңа

қоғам азаматтары бүгінгі балабақшаларда

тәрбиеленуде, олардың адами болмысы да сол

жерде негізделіп ертеңгі күні көрініс табатыны

белгілі. Сапалы нәтижеге қол жеткізу үшін

педагогикалық тәрбиені мектепке дейінгі

ұйымдардан, олардың педагогикалық кадрларын

жоғары дәрежеде дайындаудан бастаған сөзсіз.

КІТАПХАНА ҚЫЗМЕТІН ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТӘСІЛДЕРІ

Ермекова Н.Н.,

«Өрлеу БАҰО» АҚ филиалы «Ақтөбе облысы бойынша педагогикалық қызметкерлердің біліктілігін

арттыру институты», кітапхана бөлімінің бастығы

Қоғамда жүріп жатқан әлеуметтік-эконо-

микалық қайта құрулар кітапхана жұмысы тех-

нологиясын түбірінен жаңартуды талап етуде.

Кітапхана қызметінің мәні сипатына қарай өзге-

ріске негізделген. Олай дейтініміз түрлі тарихи

кезеңдерде сол қоғамның мақсат-міндеттеріне

сай кітапхана қызметін белсендіру мақсатында

дәстүрлі емес жұмыс түрлері қолданылды. Осы

кезеңдерде кітапханашылар дәстүрлі емес жұмыс

түрлерін: оқырман конференциялары, диспут,

пікірталастар, әдеби кештер, кітап тұсаукесері,

интеллектуалдық ойындар т.б. өткізе отырып,

кітапқа баулу, тарту жұмыстарын жүргізді.

Кітапханалар күрделі тарихи сәттерде

қоғамдық даму жүйесінде өздерінің «орнын»

оқырмандарды белсенді түрде тарта отырып, өз

қызметтерінің жаңашылдығы мен өзектілігін

әрдайым көрсете білді.

Қазіргі таңдағы кітапхана қызметі, кітап

оқу жағдайлары қалың көпшілікті алаңдатып

отыр. Баспасөз беттеріндегі статистикалық

мәліметтерге сүйенсек жасөспірімдердің 80%-ы

кітап оқымайды, ақпаратты басқа көздерден

алады. Тіпті балалар емес ересектердің өзі

ақпаратты интернеттен алады. Көбісі интернет-

тен алған ақпарат қолжетімді, тез және қажетті

мәліметтерді алуға осы жеткілікті, ал кітапхана-

дан кітап оқу аса қажет емес деп ойлайды.

Осындай жағдайлар кітапханаға деген көзқарас-

ты өзгертеді. Кітапханалар заманға сай оқырман

сұраныстарын қанағаттандыруда көнерген,

тиімділігі аз жүйе деген пікірлер туындауда.

Алайда, психологтардың пікірінше

экрандық оқу арқылы ақпарат алатын адам бірте-

бірте көргенін сараптауда, дәйекті түрде,

логикалық, өзіндік ойлану, басқа адамдардың

пікірлерін, күрделі ойлардың мағынасын түсініп,

өзіндік ойларын құрастыру қабілетін жоғалтады.

Сондықтан осындай олқылықтар жеке тұл-

ғаның қалыптасуына, оларға жалпыадамзаттық

құндылықтарды сіңіртуге әсерін тигізеді, тек

отандық және шетел классиктерінің алтын қорын

оқып, түйсіну арқылы адамның өзіндік құнды-

лықтары қалыптасатынын баршамызға белгілі.

Жаңа әлеуметтік-мәдени жағдайда кітапха-

налардың қызмет түрлерін жандандыру-кітапха-

на қызметіне инновациялық технологиялар мен

жаңа әдіс-тәсілдерді қолдану, жаңа қызметтер

мен өнімдер ұсыну, қоғамға тиімді жаңа бағыт-

тарға бет бұру, үнемі жан-жақты жетілдіріп оты-

ру. Инновация - жаңалық, жаңашылдық, өзгеріс

деген ұғымды білдіреді. Инновациялар – кітапха-

налардың нарық жағдайында әлеуметік маңызды

мекеме ретінде ролін нығайтуға, бәсекеге

қабілетті қызметін ұсынуға қажетті дамытудың

басты элементі.

Қазіргі таңда зияткерлік өнімдер нарығын

қалыптастыру жағдайында кітапхана пайдалану-

шылары дәстүрлі қызметтерге қанағаттанбайды

және олардың кәсіби немесе білім беру қызметін

ақпараттық қамтамасыз ететін арнайы қызмет-

33

терді (жеке бағдарланған) күтеді. Сондықтан

әрбір кітапхана келушілерге дамытатын, өздері

ұйымдастыратын мәдени-ақпараттық кеңістікті

ұйымдастыру жүйесін құру керек.

1. Сапалы кітапханалық қызмет;

2. Қазіргі заманғы ақпараттық технологиялар;

3. Халықтың кітапхана жұмысына қатысуы

(клуб, еріктілер, қоғамдық, шығармашылық);

4. Кітапхананы тартымды етіп жабдықталуын

жетілдіру;

5.Балаларға, жастарға, ата-аналарға арналған

аймақтарды кітапханаларда құру;

6. Кітапханашылардың кәсіби деңгейін арттыру.

«Өрлеу» БАҰО» АҚ филиалы Ақтөбе

облысы бойынша ПҚБАИ кітапханасының

материалдық–техникалық базасы институт

мақсаты мен міндеттеріне сай, санитарлық және

өрт қауіпсіздігі нормаларына сәйкес құрылған.

Соңғы жылдары жөндеу жұмыстары жүргізіліп,

оқу залындағы кітапхана жиһаздары, компьютер

аймағындағы құралдар жаңартылды. Жөндеу

жұмыстарынан кейін оқу залы оқырмандарға

жайлы, жаңа үлгідегі дизайнерлік шешімдер мен

техникалық жабдықтар кітапхананы заман

сұранысына сай институттың ақпараттық

орталығы ретінде қалыптастырды.

Кітапхана «KazakhSoft» Қазақстандық

фирмасының «КАБИС» бағдарламасымен авто-

маттандыру үрдісін жүргізуде. «Кітапхана ісі»

(Қостанай қ.) бағдарламасынан КАБИС бағдар-

ламасына 8000 жазба конвертацияланды, штрих-

код технологиясын қолдану жұмысы басталды.

Кітапхананың компьютерлік паркі

толығымен жаңартылды. Жаңа модификациялы

моно-блоктар қойылып, Интернетке қосылды.

Кітапханада институт қызметкерлері мен

курс тыңдаушыларын ақпараттық-библиогра-

фиялық қызмет көрсету жұмысы жалғастырыл-

ды. Кітапханада ақпараттық-библиографиялық

қызмет көрсету жұмысының сапасын арттыру-

дың басты критериилері тез әрі жылдам, нақты

мәселе бойынша жиналатын ақпарат беру болып

табылады.

«Нұр Отан» партиясының «Қазіргі заманғы

білім беру орталықтары» жобасы және облыс

әкімі Б.Сапарбаевтың қолдауымен бастау алған

«Бақытты бала» жобасын жүзеге асыру аясында

Астана қаласының 20 жылдығына орай, «Өрлеу»

БАҰО» АҚ Ақтөбе филиалы кітапханасында Со-

working орталығы ашылды. Бұл орталықта келу-

шілерге қолайлы орта, жайлылық пен емін-еркін

сұхбаттасу, шығармашылық және ғылыми әлеуе-

тін іске асыруға жақсы мүмкіндіктер жасалған.

Co-working орталығында демалуға арнал-

ған қажетті жиһаз, заманауи жабдықталған кітап-

хана, жаңа модификациялы интернетке қосылған

компьютерлер, ноутбуктар, планшеттер, Wi-Fi

желісіне тегін кіру, интерактивті тақта, сандық

QR кітапханасының оқу ресурстарын пайдалану,

«Arduino», «Лего» робоконструкторларымен жұ-

мыс жасау мүмкіндігі және Монтессори студия-

сы бар. Мұнда педагогтерге ғана емес, сондай-ақ,

ата-анаға да балаларға білім беру, тәрбиелеу

және дамыту мәселелері бойынша тиімді

психологиялық-педагогикалық кеңес беруге

арналған қолайлы орта ұйымдастырылған. Co-

working орталығы жұмысының негізгі басымдық

бағыттары: белгілі бір өмірлік жағдайлар мен

проблемаларды шешудегі бірлескен ізденістер,

институттың сертификатталған тренерлерінің

балаларды, «ерекше балаларды», соның ішінде

мүмкіндігі шектеулі балаларды дамытуға

әдістемелік қолдау көрсету .

Co-working орталығында үнемі кестеге

сәйкес сурет салу, балаларға арналған математи-

ка, ағылшын тілі, аппликация, қоршаған ортамен

байланыс, шығармашылық шеберхана, спорттық

ойындар бойынша сабақтар өтеді. Барлық

сабақтар жүйелі түрде балалардың негізгі

дағдысы мен шеберлігін дамытуға, сондай-ақ

логикасына, есте сақтау, көркемдік талғамының

қалыптасуына, ересектер мен құрбыларымен

қарым-қатынас жасауға бағытталған.

Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың «Рухани жаңғы-

ру - болашаққа бағдар» бағдарламалық мақала-

сын жүзеге асыру мақсатында институт кітапха-

насы «Рухани жаңғыру» тақырыбында кітап оқу

ұйымдастырды. Акцияға институт қызметкер-

лері, профессор оқытушылар құрамы, біліктілікті

арттыру курсына келген мұғалімдер, қала

тұрғындары, балалар қатысты. Акция аясында

оқу залында, институт фойесінде, кафедралар

мен кабинеттерде, Абай даңғылындағы саябақта

кітап көрмесі ұйымдастырылды. Кітап оқу

акциясының мақсаты: мемлекеттік тіліміз бен

әдебиетімізді, мәдениетімізді, қазақи рухымызды

жаңғырту, ұлт руханиятының мәртебесін көтеру.

Кітап көрмелеріндегі «Бабалар сөзі», «Қазақтың

тәлімдік антологиясы», «Балалар кітапханасы»

сериясымен шыққан хандар, батырлар, шығыс

ғұламалары туралы кітаптар қатысушылардың

қызығушылығын арттырды. Акция соңында

кітапханалық флешмоб ұйымдастырылып, бірлік

пен достықтың символы ретінде шар ұшырылып,

қатысушыларға көтеріңкі көңіл-күй сыйлады.

https://www.youtube.com/watch?v=nEyHie3lmTg

Кітап оқу мен кітапханаларды қолдау –

қоғам дамуының басым міндеттерінің бірі. Қазір

адамдар үйлеріндегі жеке кітапханаларындағы

кітаптарды қайда апарып тапсыруға болатынын

білмейді. Осы мақсатта институт кітапханасы

«Кітапханаға кітап сыйла!» қайырымдылық ак-

циясын ұйымдастырды. Ай сайын өтіп тұратын

34

акцияға келіп түскен кітаптарды облысымыздағы

жаңадан ашылған 10 мектепке табысталды.

http://www.aktobe-orleu.kz/index.php/kz/zha-aly-

tar/1849-aktsiya-podari-biblioteke-knigu-

prodolzhaetsya-2

Кітапханада «Бір ел - бір кітап» республи-

калық акциясы аясында «Бір институт – бір

кітап» жобасы жүзеге асырылуда. Жоба мақсаты

- ұлттық дәстүрлер аясында халықтың әдеби

мұраларымен сабақтастырылған құндылықтарды

зерттеу және шығарманың көркемдік қасиетін

анықтау. Ай сайын бір шығарма оқуға ұсыны-

лады. http://www.aktobe-orleu.kz/index.php/kz/zha-

aly-tar/1908-bir-kitap-bir-top-aktsiyasynda

Жыл бойына буккроссинг акциясы өтіп тұ-

рады. Институт қызметкерлері мен курс тыңдау-

шылары үнемі қатысып отырады. Олар өздері

оқыған кітабымен бөлісе отырып, басқа оқыр-

манның оқуына мүмкіндік береді. "Оқып болсаң,

досыңа бер" қағидасын ұстанған оқырмандар үй-

лерінен көркем әдебиет, тарихи кітаптармен қоса

ғылыми-танымдық басылымдарды әкеліп береді.

Бүгінгі таңда кітапханалар оқырмандарды

тартуда кітап оқуға қызықтыру мақсатында жаңа

форматтағы көрме – инсталляцияларды

оқырмандар назарына ұсынуда.

Ақпараттық технологиялар кітапхананы

пайдаланудың әдісін өзгертуде. Қазір біз пайда-

ланушылардың санының күрт төмендеуі байқа-

лады, олардың көбі желіге кетіп қалған. Сондық-

тан қашықтағы (виртуальді) пайдалану-шыларға

да қызмет көрсетеміз. Фейсбук, Вконтакте,

Инстаграм, Однокласники желілері арқылы

соңғы жаңалықтар мен оқиғалардан әрдайым

хабардар болып отырасың. әлеуметтік желіден

түрлі көңіл көтеретін музыкалар мен әндер,

фильмдер, суреттер, мақалалар табасың және

бәрі тегін. Өткізген шараларыңызды жариялап,

түрлі пікірталастар мен ойлармен танысасың.

WhatsApp, Mail.Ru байланыс порталдары-

мен мәтіндік хабарландыру, сурет, видео және

аудио жөнелтуге болады, @mail.ru пошта

қызметін қолдануға болады.

Қазіргі таңда Веб 2.0 технология үлкен

танымалдылыққа ие, осы технологиямен дайын-

далынған порталдар мен сайттар білім беру

үдерісі субъектілерінің өзара әрекеттестігі үшін

үлкен интерактивті мүмкіндіктерді ұсынады.

«Әлемдік гипермәтіндік орта (WWW) көмегімен

білім беру ұйымдары өз қызметтері жайлы ақ-

параттарды жариялай алатын, WEB-беттер құру

арқылы практикалық, ғылыми, әлеуметтік потен-

циалдарын жариялау мүмкіндіктеріне ие болады.

WEB-беттер көмегімен қажетті ақпаратты іздес-

тіруді жүргізуге болады. WEB-технологиялар

Интернет желісінің кез-келген ресурстарына же-

ңіл қол жеткізуді қамтамасыз етеді». (1) Буктрей-

лер – басылымның қысқаша презентациясы.

Оның негізгі міндеті оқу-әдістемелік өнім жайлы

айту, мүмкін пайдаланушыларды қызық-тыру

және тарту. Буктрейлерді жасау кезінде видео,

презентация, флипчарттарды пайдалану қажет.

LearningApps.org – интерактивті білім беру

қосымшасының негізгі тапсырмасы балаларды

интерактивті және қызықты формада оқытатын

арнайы мультимедиялық бағдарлама. Интерак-

тивті тапсырмаларды құрастырушы Learning

Apps.org «Викторина»; «Сөздерді белгілеу»;

«Кім миллионер болғысы келеді?»; «Топтасты-

ру», «Картада белгілеу», «Жұпты табу», «Құрас-

тыруға арналған пазлдар», «Суреттерді сұрып-

тау», «Сөзжұмбақ, Бұл қай жерде?» және тағы

басқа сияқты білім беруге арналған он-лайн қо-

сымшалардың көп түрін ұсынады. Бұл бағ-

дарлама арқылы балалар кітапты қызыға оқиды.

Оқырмандық мәдениет пен талғамды қа-

лыптастыруда заманауи технологияларды қолда-

на отырып өткізу оқырмандардың санын артты-

руға септігін тигізетіні анық. Мұндай іс шаралар

кітапхана қызметін жандандырып қана қоймай,

оның имиджін қалыптастыруға да негіз болады.

Пайдаланған әдебиеттер

Қазақстан Республикасында білім беруді

дамытудың 2011–2020 жылдарға арналған

мемлекеттік бағдарламасы//Егемен Қазақстан.-

2010.-14 желтоқсан.

Білім мазмұнын жаңарту аясында мектеп

кітапханалары ресурстарын дамыту бойынша.

Әдістемелік ұсынымдар.–Астана: Ы.Алтынсарин

атындағы Ұлттық білім академиясы, 201 6. – 64б.

Білім беру жүйесі кітапханаларына

арналған нормативтік-регламенттік құжаттар

және әдістемелік құралдар.- Алматы: 2016,-270 б.

4.http://www.aktobe-orleu.kz/index.php/kz/zha-aly-

tar/1908-bir-kitap-bir-top-aktsiyasynda

5. http://www.aktobe-orleu.kz/index.php/kz/


tar/1893-t-uelsizdik-d-uiri-kitaby-zamanaui-ua-ytty-

ly-m-rasy-2


tar/2106-izuchaem-mir-naslediya-shakarima-2

8. http://www.aktobe-orleu.kz/index.php/kz/zha-aly-

tar/1849-aktsiya-podari-biblioteke-knigu-

prodolzhaetsya-2

http://www.aktobe-orleu.kz/index.php/kz/zha-aly-tar/1849-aktsiya-podari-biblioteke-knigu-prodolzhaetsya-2



http://www.aktobe-orleu.kz/index.php/kz/zha-aly-tar/1908-bir-kitap-bir-top-aktsiyasynda

http://www.aktobe-orleu.kz/index.php/kz/zha-aly-tar/1908-bir-kitap-bir-top-aktsiyasynda

http://www.aktobe-orleu.kz/index.php/kz/

http://www.aktobe-orleu.kz/index.php/kz/zha-aly-tar/1893-t-uelsizdik-d-uiri-kitaby-zamanaui-ua-ytty-ly-m-rasy-2



http://www.aktobe-orleu.kz/index.php/kz/zha-aly-tar/2106-izuchaem-mir-naslediya-shakarima-2

http://www.aktobe-orleu.kz/index.php/kz/zha-aly-tar/2106-izuchaem-mir-naslediya-shakarima-2

35

ОСОБЕННОСТИ ОБУЧЕНИЯ ПРЕДМЕТАМ УРОВНЯ НАЧАЛЬНОГО ОБРАЗОВАНИЯ

В РАМКАХ ОБНОВЛЕНИЯ СОДЕРЖАНИЯ ОБРАЗОВАНИЯ

Смагулова А.Е., Ляхова М.В.,

КГУ « Средняя школа №26», г Актобе

В последние два года мы часто слышим,

что казахстанские школы стали большой экспе-

риментальной площадкой. Внедрение обновлен-

ного содержания образования все больше пугает

не только родителей, но и самих учителей. А не-

достаток информации о сути изменений прово-

цирует обеспокоенность общества. Возникают

вопросы, как все это повлияет на детей, будет ли

все, как говорится, к лучшему, а не наоборот.

На сегодняшний момент также каждого

педагога интересуют вопросы:

– В чем разница обновленного содержания

образования и ныне действующего?

– Изменятся ли подходы к организации

образовательного процесса в школе?

– Что означает понятие «образование,

ориентированное на результат»?

– В каком направлении и как должен

готовиться учитель к обновленному содержанию

образования?

В 2016-17 учебном году внедрение

обновленного содержания образования прошло в

параллели первых классов.

Если на начало прошлого учебного года

было много негативного в адрес внедрения

новшеств, то сейчас можно видеть и плюсы. Это

в первую очередь, уход от традиционных уроков.

Интересные уроки, построенные на исследо-

вании, экспериментах, на поисковом подходе

учащихся, на ведении диалогов – это то, что

соответствует уровню современных детей.

Детей, которые стоят на шаг впереди

большинства взрослых в освоении современных

гаджетов.

Сегодня мир изменился. И то, по какой

программе мы учились, уже недостаточно

сегодняшнему ребенку. Потому что пришло

другое время. Пришли другие экономические

отношения, новые технологии, которые требуют

более высокого порядка навыков для наших

детей. Поэтому важно, чтобы дети получили

качественное образование.

– Программа обновленного содержания

образования направлена на совершенствование

четырех навыков: слушание, говорение, чтение и

письмо. Эти четыре навыка тесно связаны в

учебном плане и сравнимы с «методом спирали».

Действительно, мы столкнулись с тем, что

многие учебные цели повторяются в течение

учебного года и даже в программе 2 класса.

Лишь вникнув в суть программ, можно понять,

что цель та же, а объем материала усложняется.

То есть материал построен по таксономии Блума

«от простого к сложному».

Немаловажная особенность обновленного

содержания образования – это критериальное

оценивание. На каждый изучаемый раздел по

предметам ставятся конкретные цели обучения,

достижение которых оценивается по критериям.

В среднем блоке школы предполагается ведение

предметов естественно-математического цикла

на английском языке. То есть физика, химия,

биология, информатика, знание которых

обеспечивает стране уверенное развитие, будут

нацелены не только на изучение азов этих

предметов, а будут ориентированы на

знакомство с мировой практикой, критическое

осмысление информации, а главное, на развитие

исследовательских качеств школьника.

Современный ребенок, воспитываясь в веке

стремительного роста техники, требует от

учителей новых подходов и даже коренного

изменения в системе обучения.

Был страх, что к такому повороту событий

не совсем готовы учителя начальных классов,

учителя-предметники. Однако, курсы

повышения квалификации дают возможность

понять сущность реформ. Главное, желание

учителя- идти в ногу со временем.

Итак, что требуется от учителя? Это

умение:

-формулировать учебные цели для

достижения результатов;

-строить учебный процесс на достижение

целей обучения;

-готовить учебные материалы в

соответствии с учебными целями;

- использовать потенциал информацион-

ной среды для учебного процесса ;

- создавать условия для опережающего

развития учащихся

- создавать атмосферу психологического

комфорта и поддержки;

- готовить учащихся к самообразованию,

самоопределению и самореализации;

- наблюдать текущие результатов, нап-

равленные на достижение поставленных целей.

Особое значение в обновленной программе

приобретает понятие «критериальное оценива-

ние». Очень много внимания уделено изменению

системы оценивания достижения ожидаемых

результатов учащихся. Если в традиционной

36

программе в школах применяют пятибалльную

систему оценивания и учитель вправе сам

решать, это будет «четыре» или «пять», то

критериальное оценивание предполагает очень

прозрачную оценку, которая будет формативной

(безоценочной) в течение всего учебного года, но

с обратной связью, и суммативной, которая

предполагает итоговую оценку за изучение

раздела и за четверть.

Для учащихся, родителей и учителей при-

вычно, что должна быть оценка. Теперь для учи-

теля важно научить ребенка и его родителей об-

ратной связи. То есть в тетрадях ученика педагог

прописывает, на что следует обратить внимание.

Это то, что поможет родителям понять, насколь-

ко успешно учится их ребенок. А у учителя, в

свою очередь, имеется больше возможностей

дать точную оценку успеваемости учащегося,

потому что любое задание формативно оцени-

вается. Определяются критерии этого оценива-

ния, и учащиеся знакомятся с этими критериями.

Родителей пугает безоценочная система.

Как без оценок? Для родителей дневник -

главный показатель успеваемости. И то, как

завтра судить об успеваемости ребенка только

лишь по итогам суммативных оценок, сегодня

очень волнует родителей. Поэтому большая роль

отводится правильной работе с родителями. Это

в первую очередь, проведение родительских

собраний, консультаций. В прошлом году мы

смогли правильно организовать эту работу.

Сегодня нас волнует, как воспринимают

критериальное оценивание учащиеся 5 и 7

классов, которые привыкли к оценкам. Это на

самом деле нелегкий переход. Поэтому нам

приходится постоянно анализировать, все ли

получается.

С началом нового учебного года во всех

школах прошли собрания с родителями

учащихся 1, 2, 5 и 7 классов, которые перешли на

обновленное содержание. На этих встречах были

разъяснены главные нововведения, в том числе и

принцип критериального оценивания.

Ведь что такое оценивание? – это та

деятельность, которая сопровождает нас всю

жизнь. Мы постоянно оцениваем себя, других,

обстановку. Определяем своё положение, строим

свои взаимоотношения на основании этой

оценки, пытаемся что-то изменить в себе или

обвиняем других в наших проблемах…

Глубочайшим свойством человеческой природы

является страстное стремление людей быть

оцененным по достоинству.

Но у педагога – особая роль. Он даёт

оценку маленькому человеку, который только

ищет своё место в жизни, только пытается

понять какой он, формирует своё представление

о себе, свою субъектность. Ребёнок строит свою

картину мира и ищет своё место в этой картине.

Цель нашего оценивания – не развесить ярлыки

на наших учениках (умничка, глупый, не

математик…), а обратить внимание на проблемы,

научить искать пути решения этих проблем,

подтолкнуть их к личностным изменениям,

научить, наконец, самооценке, научить

«перепрограммировать себя в соответствии с

бесконечно меняющимися задачами».

Важнейшей целью образования является

воспитание ученика, который может учиться

самостоятельно. Это особенно важно в 21 веке,

когда технологии быстро меняются и постоянно

приходится учиться и переучиваться. Самостоя-

тельные ученики эффективно планируют свое

время и выполняют задания без напоминания.

Они знают, как определить и использовать

ресурсы и средства. Они берут на себя риск

самостоятельных действий и учатся на своих

ошибках.

Учителя наблюдают за ходом работы

своих учеников и собирают информации о

процессах обучения, когда ученики работают над

проектами. На основе этой информации,

преподаватели могут помогать ученикам

преодолевать заблуждения и решать другие

учебные проблемы.

Смысл критериального оценивания

заключается не в отказе от оценки, а позволяет

учащимся планировать учебную деятельность,

прогнозировать по известным критериям свою

оценку, ставить и достигать определённых целей,

совершенствовать и улучшать свои

теоретические и практические знания, а также

самосовершенствоваться, самоутверждаться и

самостоятельно находиться в постоянном поиске

различных источников знаний. Источниками

знаний для ученика могут стать не только

учитель, но и одноклассник, с его имеющимся

опытом, родители, энциклопедии и книги,

интернет и телевидение. Любой источник знаний

ведёт ученика шаг за шагом к успешности,

уверенности и улучшению личных качеств.

Основываясь и уча детей в атмосфере

развивающего обучения, мы педагоги, расширим

кругозор учащихся, научим выражать свои

мысли, обогатим словарный запас учащихся, и

уже в начальной школе встанем на пути

уверенных, общительных, знающих учеников,

которые основываясь на опыт, и

экспериментируя делают на уроках свои

маленькие открытия, проживают их, и лучше

запоминают полученные знания. К ученикам на

таких развивающих уроках приходит глубокое

понимание темы через собственный опыт,

убеждения, споры.

37

Результаты обучения в школе детей

потребуют от нас, педагогов, всестороннего и

объективного оценивания успехов в достижении

ожидаемых результатов обучения каждого

учащегося, его отношения к учебе и динамику

развития личности в целом.

«Везде, где это только возможно,

учащимся должен предоставляться выбор, они

сами должны нести ответственность за свое

обучение» (П. Клаин). Мы привыкли к ситуации,

когда оценивание традиционно осуществляется в

два шага. Работа сначала условно оценивается в

пять баллов, которые потом начинают снижаться

(минус за каждую обнаруженную ошибку). В

критериальном оценивании описаны уровни

достижений (в том числе и самые

незначительные), соответствующие каждому

баллу. При этом оценивается приращение: ты

что-то сделал, пусть не много, но это уже

хорошо, и ты получаешь за это балл. Ты сам

несешь ответственность за свою учебу. Важно,

что все балльные шкалы начинаются с нуля. Это

делает очевидным, что оценивается не личность

ученика, а его деятельность.

На уроках в 1,2,3,4 классах актуализируют

приемы формативного оценивания на уроках,

проектирование учебных задач согласно

таксономии Б.Блума, возможности применения

методов и способов дифференциации на уроках,

а также применение компетентностно-

ориентированных заданий, что способствует

правильному построению учебного процесса при

современной модели образования.

КОНСУЛЬТАЦИЯ НА ТЕМУ: «ЗНАЧЕНИЕ ИГРЫ. ВИДЫ ИГРЫ.»

Муравьева Е.П.,

ГККП ДО №1 «Гульдер», г. Актобе

Игра — что может быть интереснее и важнее

для ребенка? Игра — это не только удовольствие для

малыша - это и радость, и познание, и творчество. Это

то, ради чего он идет в детский сад. С помощью игры

развиваются внимание, память, мышление,

воображение, - то есть качества, которые необходимы

для дальнейшей жизни. А.С. Макаренко писал: «Игра

имеет в жизни ребенка такое же значение, как у

взрослого — деятельность, работа, служба. Каков

ребенок в игре, таков во многом он будет в работе,

когда вырастет. Поэтому воспитание будущего

деятеля происходит прежде всего в игре».

Игровая деятельность является ведущей для

дошкольника. Игра — это жизнь ребенка, его

существование, источник развития моральных качеств

личности, его развитие в целом:

В игре ребенок выражает свои чувства, эмоции,

мысли.

Через игру познает окружающий мир.

В игре ребенок учится общаться со

сверстниками и познавать себя.

В игре развивается способность к

воображению.

В игре ребенок имитирует действия взрослого.

В игре он учится подчинять свои желания

определенным требованиям — это важнейшая

предпосылка воспитания воли.

В игре ребенок развивается духовно. В.А.

Сухомлинский считал, что духовная жизнь ребенка

полноценна лишь тогда, когда он живет в мире игры,

сказки, музыки, фантазии, творчества. Без этого он —

засушенный цветок.

Игра начинает входить в жизнь ребенка уже в

раннем возрасте. В год у ребенка подражательные

действия. Он «читает», говорит по телефону, играет на

кухне с посудой — словом, делает то, что постоянно

видит перед собой.

По мере взросления игры становятся более

сложными: дети подражают профессиям родителей,

знакомых, сами «становятся родит елями».

Наблюдая за игрой ребенка, многое можно уз-

нать о его жизни, потому что все свои чувства, пере-

живания он переносит на игрушки. Через игры можно

узнать о взаимоотношениях в семье. Через наблю-

дения за игрой — об интересах и склонностях ребенка.

Все, что необходимо человеку в жизни, обучении,

общении, творчестве, берет начало в детской игре. »

Существует очень серьезная причина,

способствующая отчуждению между родителями и

детьми: отсутствие у них общих интересов. А между

тем, когда родители и дети вместе получают

удовольствие от игры, то взаимное недоверие

рассеивается и все счастливы от взаимного согласия.

Создавать такую атмосферу единства в

процессе игры забота родителей. В такой атмосфере у

детей появляется понятие б семье как о группе людей,

объединенных общими целями и интересами.

Игра—главное, что готовит наших детей к

жизни в большом мире, важно только ее правильно

организовать. Вот некоторые советы:

Не оставайтесь зрителем детских игр, играйте

вместе с детьми.

Создавайте в игре естественную,

непринужденную обстановку.

38

Не навязывайте свой сюжет игры, не

заставляйте ребенка играть в то, что ему неинтересно.

Играя с ребенком, не показывайте свое

превосходство. Так он быстро потеряет интерес к игре.

Главной площадкой для игр должна быть

детская комната.

Игра всегда Должна быть поучительной. Пусть

о том, как правильно вести себя в каких- либо

ситуациях, ребенок узнает от кукольных персонажей.

Умейте заканчивать игру безболезненно для

ребенка. Лучше всего это сделать от лица игрового

персонажа: «Саша, я так устал и проголодался.

Пойдем, вымоем руки — и за стол. А потом мы.,.»

Важно научить ребенка всегда убирать

игрушки после игр. Для этого можно также

подключить кукольный персонаж. Можно придумать

игровую ситуацию, которая заставила бы ребенка

убрать игрушки на место.

Важным педагогическим условием,

способствующим нравственному воспитанию детей,

является подбор игрушек. Он должен быть

осознанным и продуманным.

Мы игрушки выбираем,

С ними дружим и играем,

В путь с собой берем всегда

И ломаем иногда.

Если их и папа тоже починить никак не сможет,

Скажет мама: «Так и быть, надо новую

купить!»

И тогда пойдем мы с мамой

В магазин любимый самый,

Там все-все игрушки ждут,

Что их детям отдадут...

О. Емельянова

Какую же игрушку нужно купить ребенку,

чтобы от нее были польза и радость? Точный ответ на

этот вопрос не смог бы дать ни один педагог.

Приобретая игрушку ребенку, учитывайте уже

имеющиеся у него игрушки.

Покупайте игрушки ребенку по возрасту или

слегка «на вырост». «

Игрушки для малыша должны быть

несложными, но обязательно яркими.

Не покупайте малышу игрушку, в которой

много мелких деталей: он их может проглотить,

затолкать в ухо, в нос.

Игрушка должна развивать и учить ребенка.

А вот чего никогда нельзя делать — так это

обещать купить игрушку за хорошее поведение.

Не водите ребенка слишком часто в магазин со

множеством соблазнительных, очень дорогих

игрушек.

Эти переживания, когда малыш не может

получить то, что очень хочется, ему совсем не нужны.

Только когда вы сами готовы подарить ребенку

радость, ведите его в магазин и делайте ему праздник.

И помните, что у каждого ребенка должна быть такая

игрушка, которой он может пожаловаться, которую

поругает и накажет, пожалеет и утешит. Именно она

поможет ему преодолеть страхи: страх одиночества

или страх темноты, когда выключается свет и надо

уснуть, но не в одиночестве, а с подружкой-игрушкой.

ЖЕКЕ ТҰЛҒА ДАМУЫНДА ЗАМАНАУИ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ӘДІСТЕРДІ ҚОЛДАНУ

Спанова Т.В.,

Ақтөбе қаласы № 4 «Көктем» мектепке дейінгі ұйымының тәрбиешісі

Мақсаты: Балалардың шығармашылық

қабілеттерін дамытуда ТРИЗ әдістемесін қолдану

арқылы шығармашылық қабілеттерін дамыту,

сөздік қорларын байыту, ұқыптылыққа

тәрбиелеу.

Мектепке дейінгі шақ адамзат өміріндегі

ең шешуші кезең болып келеді. Өйткені осы ке-

зеңде баланың бойындағы табиғи бар дарынды-

лық жан – жақты дами бастайды. Сондықтан да

осы шақтағы баламен анағұрлым жан- жақты

дамытушылық әрекеттер жүйелі жүргізілсе, сон-

шалықты жұмыс нәтижелі болады. Міне осыған

сәйкес жеке тұлғаны дамытуда «Тапқырлық тап-

сырмаларды шешу теориясы» технологиясын

қолданудың маңыздылығы зор. Баланың шығар-

машылық қабілетін дамыту мәселесін талдау ең

алдымен «қабілет» ұғымының мәнін терең түсі-

ніп алуды қажет етеді. «Шығармашылық» деге-

німіз, «шығару», «ойлап табу» дегенді білдіреді.

Демек жаңа нәрсе ойлап табу, сол арқылы

жетістікке жету деп түсіну керек.

Көрнекі психолог Л.С. Выготский «шығар-

машылық» деп жаңадан ашатын әрекетті атаған.

Ал осы мәселені терең зерттеген психологтардың

бірі Я.А. Пономарев оны даму ұғымымен қатар

қояды. Өйткені әрбір жаңалық, әсіресе интелек-

туальдық тұрғыда болса, ол баланың психикасын

жаңа сапалық деңгейге көтереді деп есептейді.

Бұл пікір бүгінгі күні педагогиканың талапта-

рына сәйкес келуімен көңілге қонымды. Баланың

ой-өрісін дамытатын ойындырының тағы бірі

бұл дәрігер Эдвард де Бононың «Алты ойлайтын

қалпақ» ойыны. Алты қалпақ ойлаудың алты

әдісін (немесе бағытын) алты мүлдем әр түрлі

және бірін-бірі толақтыратын көзқарастарды

білдіреді. Түстеріне қарай кейіпкерге немесе

танысқан ертегіге сипаттама береді.

39

Шығармашылық-бұл адамның өмір

шындығында өзін-өзі тануға ұмтылуы, ізденуі.

Өмірде дұрыс жол табу үшін адам дұрыс ой

түйіп, өздігінен сапалы, дәлелді шешімдер

қабылдай білуге үйренуі қажет. Адам бойындағы

қабілеттерін дамытып, олардың өшуіне жол

бермей, оның рухани күшін нығайтып, өмірден

өз орынын табуға көмектеседі.

Шығармашылық қабілетті дамыту үшін

келесі тәсілдерді ұсынуға болады:

Мектеп жасына дейінгі бағдарламасына

шығармашылық қабілетті дамытуға бағытталған

арнайы әрекеттерін енгізу.

Оқытудың әдісіне сай келетін,

шығармашылық ойлауды дамытатын

технологияларды қолдану (ТРИЗ технологиясы).

Арнайы сурет салу, мүсіндеу, музыка

әрекеттерінде шығармашылық мәнді

тапсырмаларды қолдану.

Біртума ойды айтуға ынталандыру.

Үлкендер тарапынан баланың қиялын

дамыту мақсатында заттық, мазмұнды рөлді

ойындарын басқару.

Заттық кеңістіктік дамытушы ортасын әр

түрлі заттармен байыту арқылы баланың білуге

құмарлығын дамыту.

Ата – аналармен жұмыс.

Балалық шақ шығармашылықты

дамытудың ең бай мүмкіндігіне ие, сондықтан

ТРИЗ технологиясының көптеген дидактикалық

ойындарын қолданған жақсы. Соның ішінде:

«Дүрбі» ойыны

Ойынның шарты: Балалар алақандарын

дөңгелетіп «дүрбі» жасайды. Сол дүрбімен

картинадағы нысандарды бөле бастайды.

Нысандарды жай ғана бөлеміз демей, осындай

ойынды қолданып, яғни «дүрбіні» ойын

жаттығуына айналдырса, балалар көптеген

нысандар тауып алады. Тіпті кейбіреулері

дүрбілерін бұрап отырады.

«Шеңберде кім тұрады? ойыны»

Ойынның шарты: Балалардың атаған

нысандарын шеңберлер ішіне қойып, тек жай

ғана ататып қоймай, ойын арқылы шеңберде кім

тұрады? Десек, бала бірден қызыға бастайды.

Шеңберде сырғанақ тұрады, шеңберде

суықторғай тұрады т.б. деген көптеген жауаптар

туындайды. Әрі ойын, әрі ойды бекітеміз.

«Туыс іздеймін» ойыны

Ойынның шарты:

Бәрін қос сиқыршысы нысандарды өзара

қоса бастағанда тек жай ғана мен мысықты

сүтпен қосамын дегізбей, оның орнына осындай

ойынды енгізсек, қызық болады, яғни суреттер

бір – бірлеріне туыс іздейді.

«Дос іздеймін» ойыны

Ойынның шарты: Мағынасы жоғарыдағы

ойын сияқты. Бұл жерде тәрбиеші өзі ойындарды

таңдай алады. Мысалы, шеңбердегі суықторғай

өзіне дос іздейді. Кім болар екен? Суықторғайға

дос: аққала, ағаш, шетен, бола алады.

«Дос болмайды» ойыны

Ойынның шарты: Мағынасы дәл солай.

Бірақ дос болмайтын нысанды іздейміз. Мысалы

суықторғайға кім дос болмайды? Сырғанақ, жол,

қар т.б

«Картинаға ену» ойыны

Ойынның шарты: Бұл ойынды тек

сиқыршылардың көмегімен ғана жүргізе аламыз.

«Бәрін естимін, Бәрінің дәмін татамын, Бәрін

қолыммен сипап сеземін, Бәрін иіскеймін»

сиқыршыларын көзді жұмып картинаға

кіргіземіз. Сонда олар картина ішінде жүріп

естіп, көрген – білгендерін айтады, әрине

балалар атынан.

«Осы түс сияқты таңда» ойыны

Ойынның шарты: Картинадағы

нысандардың түстерін қарастырамыз. Сосын осы

сияқты нысанды, түсті тап деп талап қоямыз. Бұл

жерде тек қана түсі емес, пішіні, материалы,

дәмі, иісі т.б. алынуға болады.

«Иә - Жоқ» ойыны

Ойынның шарты: Бұл ойынды ойнаған

кезде алдымен тақтаға бір бала шақырылады, ол

бала тәрбиешіге картинада қандай нысанды

жасыратынын айтады, мысалы, сырғанақ

болсын. Сосын балалар картина бойынша

кеңістікке байланысты сұрақар қояды, ал

тақтадағы бала оған «иә немесе жоқ» деп жауап

қайтарады. Мысалы, ағаштың жанында ма?

ЖОҚ! Балалардың жанында ма? ИӘ! Деген

сияқты. Сөйтіп картинаның ішін тағы торып

шығуға болады.

Ең маңыздысы–балалардың қиялдау,

бейімделу, қозғалу, жүйелеу, диалектикалық

ойлау қабілеттері дамып, екінші жағынан іздену

белсенділіктері, жаңалыққа талпынуы, сөйлеуі,

қиялдау қабілеттері жетіледі. Қорыта айтқанда

замануи инновациялық әдістерді қолданып,

заманымыздың болашағы – жас ұрпақтың ой –

өрісін жоғарлату, тілдік, шығармашылық, әлеу-

меттік, таным және денсаулық құзіреттіліктерін

арттыру, рухани байлығын, тапқырлық

тапсырмаларды шешу теориясының негізгі

түсініктерімен таныстыру жеке тұлға болып

дамуына зор үлес қосарымыз анық.

40

ҰСТАЗДАРҒА АРНАЛҒАН ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ТРЕНИНГ «ОЗЫҚ МҰҒАЛІМ»

Шайдуллина Г.М.,

ЖШС «Ақ-Еркеш» балабақшасының педагог-психологы

Мақсаты:

1.Мұғалімдердің ішкі творчествалық

потенциалын

2. Мұғалімдер арасында позитивті атмос-

фера қалыптастыру.

3. Мұғалімнің өзіне деген сенімін бекітіп,

жігерлендіру.

4. Мұғалім мен оқушы арасында жағымды

қарым-қатынас орнату.

1. Жаттығу: «Кездесу».

Мақсаты: Мұғалімнің балалық шағын еске

түсіру арқылы ішкі әлемін, қайталанбас қалыпқа

түсіру.

Мұғалімдер жартылай шеңбер бойына

орналасады.

Психолог: Денелеріңізді бос ұстап,

жайланып отырыңыздар. Бірнеше рет терең

тыныс алыңыздар. Көздеріңізді жұмыңыздар.

Енді елестетіңіз. Сіз өзіңіздің үйіңіздесіз,

өзіңіздің сүйікті бөлмеңізде, өзіңізге жайлы,

ыңғайлы жеріңізді отырсыз. Денеңізді бос

ұстаңыз. Іштей сіз өте маңызды кездесуге

дайындалыңыз. Ойша орныңыздан тұрыңыз да

сыртқы есікке қарай жүріңіз. Есікті ашыңыз,

жайлап баспалдақпен төмен қарай түсіңіз.

Қараңғы подъезден күн шуағын төккен, жарық

алаңға шықтыңыз. Алдыңыздан сізге қарай

қарсы кішкентай бір қыз бала келе жатыр. Сізге

ол біртіндеп жақындап келеді. Назар аударыңыз,

бұл кішкентай бұл кішкентай бала сізсіз,

кішкентай кезіңізде сіз қандай бодыңыз дәл өзі.

Қараңызшы ол қалай киінген, оның көңіл-күйі

қандай, бет ажары қандай? Балаға сізге қте

қажетті сұрақты қойыңыз. Оның берген жауабын

мұқият тыңдаңыз. Енді жаймен бқрылып, өз

бөдмеңізге, өз орныңызға жайғасыңыз.

(Көзімізді ашамыз, терең 3 рет демаламыз,

іштей 1-ден 10-ға дейін санаймыз, енді кері 10-

нан 1-ге дейін санаймыз).

Сұрақтар.

1. Сіздің іштей ойлаған қиялыңыз

бойынша, бала кезіңізде сіз қандай бодыңыз?

2. Сіз балаға қандай сұрақ қойдыңыз, одан

қандай жауап алдыңыз?

3. Сіз бұл жаттығудан қандай әсер

алдыңыз?

Жаттығу «Сыйлық»

Қатысушылар дөңгеленіп тұрады.

Психолог әрбір қатысушыға сыйлық, беріп ол

келесі адамға сыйлық беруді ұсынады. Қолдағы

ойыншық жүректі беру арқылы, ол сыйлық

жақсы эмоционалды көңіл-күйде ұсынылуы

керек.

Мысалы: «Гульмира мен саған

мейірімділік сыйлаймын, себебі біздер мейірімді

адамдармыз.» Ал Гульмира «Сізбен келісемін

деп өзінің сыйлығын, тілегін ұсынады келесі

адамға».

Жаттығу «Армансыз адам бола ма?»

Мақсаты: Мұғалімдердің арман тілегін

білу, жағымды көңілді эмоциялық атмосфераны

нығайту.

Нұсқау: Тренингке қатысушылар екі-

екіден қол ұстасып, өткел құрады. Өткелдің

соңында тұрған екі адам бір-бірлеп көздеін

жұмып армандап өткелдің астынан өтеді.

Өткелден өткен соң, көзін ашып психологқа

қарай бір адым секіреді. Психолог «Арманың

орындалады деп, қолына алма ұстатады».

Тренинг осылайша барлығы армандарын айтып,

секіріп, алма алғанша жалғасады.

Қорытынды: Барлығынан қандай сезімде

болғандығын сұрап жақсы тілек айтып аяқтайды.

Бұл мұғалімдердің алдағы өмірге деген

құлшынысы артып, көңіл-күйі көтеріліп

армандарының орындалуына сенімі молая түседі.

41

Я – ПАТРИОТ СВОЕЙ СТРАНЫ

Вивтоненко Н.И.,

воспитатель ДО №40 «Балдәурен»

Цель: Формирование патриотических

чувств.

Задачи:

Формирование у детей казахстанского

патриотизма, миролюбия, национального

согласия, углубление и расширение знаний и

представлений детей о нашей Родине. Закрепить

знания детей о государственных символах

Республики Казахстан.

Развивать творческие способности детей,

развивать интерес и желание больше узнать о

родном крае, об истории Казахстана.

Воспитывать чувство гордости за свою

страну, свой народ

Оборудование: иллюстрации, фотографии,

музыкальные произведения, карта РК, слайды.

Предварительная работа: чтение пословиц о

Родине и стихов о Казахстане; ознакомление и

закрепление символики РК; звездочки, выреза-

нные и подписанные ладошки каждого ребёнка,

ватман с изображением круга; награды детям.

Ход оуд:

Воспитатель: Нет на свете такого человека,

который не любил бы свою родную землю. И

сегодня здесь пойдет разговор о самом главном и

важном для каждого из вас - о Родине. Родиной

называют страну, в которой вы живете. Ребята,

посмотрите на карту, как велика и необъятна

наша Родина. Она больше любой другой страны

мира. Хлеб, который мы едим, земля, на которой

мы живем, мама, которая дала нам жизнь — без

этого жить просто не возможно. И все это

связано с самым заветным для человека —

Родиной.

Воспитатель: Ребята! Сегодня вы

поучаствуете в игре, в которой мы поговорим о

Родине. Какой праздник мы будем отмечать?

Скажу только, что мы будем играть, разгадывать

викторину, выбирать пословицы и даже собирать

звезды! Вам интересно? Тогда мы начинаем!

Воспитатель:

Сейчас мы проведём викторину «Мой

Казахстан». Я буду задавать вопросы, а вы за

каждый правильный ответ будете получать

звёздочку.

Викторина «Мой Казахстан»

1.Торжественная песня страны (гимн)

2. Президент Казахстана (Назарбаев Н.А.)

3.Столица нашей Родины. (Астана)

4. Национальное жилище казахов (юрта)

5. Народный музыкальный инструмент

казахов (домбра)

6.Какой праздник мы отмечаем весной?

(Наурыз)

7.Назовите национальное блюдо казахов

(бесбармак)

8.Космодром в Казахстане (Байконур)

Воспитатель: Ребята, а как называется

наша Родина? Ответы детей.

Воспитатель: Правильно, ребята.

Казахстан — это наша Родина. У каждого

человека есть своя Родина, он любит то место,

где родился и живет. Без Родины и без народа

человек не может жить.

А теперь давайте поиграем в игру, которая

называется «Составь пословицу». Это все пос-

ловицы о Родине. Я вам говорю начало посло-

вицы, а вы должны закончить эту пословицу. Вы

за каждый правильный ответ будете получать

звёздочку. В конце праздника мы узнаем, кто

из ребят лучше всех знает свою страну.

Игра «Составь пословицу»

Одна у человека мать — …(одна и Родина)

Тот герой…(кто за Родину горой)

Для Родины своей…(сил не жалей)

Не будь сыном отца…(а будь сыном

народа).

Хороша всякая земля, а лучше всех земля

своя.

И лук сладок, как мед, если на родине

растет.

Человек без Родины своей, что без леса

одинокий соловей.

Родину предать — заживо себя закопать.


Наша Республика Казахстан имеет

государственные символы. Назовите их (флаг,

герб и гимн).

Гимн — это торжественная песня. В жизни

любого государства гимн играет большую роль.

Им открываются официальные встречи руково-

дителей государств. Гимн исполняют на тор-

жественных праздниках, военных парадах, спор-

тивных соревнованиях. Слушают Гимн стоя, по-

казывая уважение к главной песне своей страны.

Флаг голубого цвета. Он символизирует

открытое мирное небо и единство народов.

Золотое сердце в центре флаг, символ мира

и богатства. Беркут — символ храбрости, высота

полета мыслей и стремление нашего народа.

42

Основой герба является — шанырак, изоб-

ражен на голубом фоне. Шанырак символизи-

рует единство всех народов, проживающих

в Казахстане.

Ребята, а президент – это кто? (ответы

детей) .

Звучит гимн Республики Казахстан.

Воспитатель: Ребята, мы живем в замеча-

тельной стране, в Республике Казахстан,

просторы ее огромны и, если бы мы захотели

совершить путешествие по ее территории, то оно

продлилось бы очень много времени. Посмотри-

те на физическую карту. Территория нашей

Родины очень велика. Она тянется от Прикас-

пийской низменности на западе до Алтайских

гор. С с. Когда на севере в Петропавловске, еще

гуляют метели, когда земля укутана в снежное

покрывало, на юге, в садах Шымкента, цветет

уже урюк, тополь распускает свои листочки,

и земля укрывается зеленым покрывалом.

По размеру территории Казахстан входит

в десятку крупнейших государств в мире.

Государственный язык — казахский. Язык

межнационального общения — русский.

В Республике Казахстане проживают

представители более 130 национальностей.


Над Казахстаном орел молодой

Стал символом счастья, свободы.

Раскинул он крылья над нашей страной

И дружбой сплотил он народы.

Дружба народов — не просто слова,

Дружба народов — навеки жива,

Дружба народов — счастливые дети,

Колос на нивах и сила в расцвете.

Главой нашего государства является

Н.А.Назарбаев. Первого декабря нынешнего года

Казахстан отмечает государственный праздник

— День Первого Президента. Первый президент

Республики Казахстан Нурсултан Абишевич

Назарбаев является основателем нового

независимого государства, обеспечивший его

единство, защиту Конституции, прав и свобод

человека и гражданина. В честь этого события

во всех городах Казахстана проходят спортивные

соревнования и различные концертные

программы.

Любой праздник предполагает подарки

и поздравления. Сейчас мы вместе с вами

приготовим подарок.

Творческая работа «Солнце»

Воспитатель: Ребята, посмотрите, что это?

Дети: Это солнце, которое согревает своим

тёплом нашу землю. Чтобы солнышко лучше

грело и больше дарило нам тепла, ему нужны

лучики. А давайте ребята, обведем свои ладошки

и вырежем их. Ваши ладошки и будут лучиками

нашего солнышка. Давайте приклеим ваши

лучики. (Дети по очереди приклеивают лучики)

Воспитатель: Какое красивое солнышко

у нас получилось! Отличный подарок получился!

Просто замечательный. Ну что же, осталось

к нему заготовить поздравление с пожеланиями.

Дидактическая игра «Желаю тебе, родная земля!»

«Казахстан любимый мой,

Буду я всегда с тобой!

Здесь и мама и друзья,

Это Родина моя!»

А сейчас, ребята, давайте скажем друг

другу и нашей Родине свои пожелания.

Дети: Я желаю тебе, родная земля…

(процветания, любви, мирового признания,

богатства, добра, мира, счастья и т. д.)

Подведение итогов

Воспитатель: Кто же у нас из ребят лучше

всех знает свою Родину. У кого больше

звездочек? Итак, лучшим знатоком

интеллектуальной викторины «Мой Казахстан»

стал(а) … (вручение подарка)

Воспитатель: Дорогие ребята, желаю вам

всего самого наилучшего.

МЕНІҢ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ҰСТАНЫМЫМ

(Эссе)


Ақтөбе қаласы, №39 «Достық» мектепке дейінгі ұйымы Ересек «Жұлдыз» тобының тәрбиешісі

Оқу мен тәрбие – егіз ұғым. Бұл атам

заманнан бүгінгі күнге дейін мәнін жоғалтпай,

келе жатқан, таусылмайтын тың тақырып.

Ақиқатына келсек, ұстаз дегеніміз – ол

біріншіден мұғалім, екіншіден – ата-ана,

үшіншіден – зерттеуші, төртіншіден - баламен

бала бола білетін тәрбиеші. Тәрбиеші дегеніміз –

бүкіл адамзаттың ұстазы. «Ұстаз» деген сөз бар

жоғы 5 әріптен тұрады. Осы 5 әріптің аясында

қаншама мағыналы ой, терең мазмұн жатыр. Ұлы

жазушы М.Әуезовтың «Ел боламын десең,

бесігіңді түзе» деген сөзі осыған дәлел. Ал,

балабақшадағы тәрбие әрбір сәбиді махаббатпен

сусындатса, сонда махабатпен тәрбие алған бала

«мектеп» атты үлкен мұхиттағы «білім» кемесіне

43

махабатпен аттанады. Шын махаббатың жемісі

мол болмақ.

Сол сияқты тәрбие көрмеген бала

болашақта қоғамға жат қылықтар жасап, жалқау,

бұзақы, қылмыскер, ниеті жаман тұлға болып

шығады, ал дұрыс тәрбие алған бала тәрбиелі,

адамгершілігі мол, білімді де, білікті қоғамда өз

орнын таба алатын жеке тұлға болып

қалыптасатыны баршамызға мәлім.

Президентіміз Н.Ә. Назарбев өзінің

жолдаулары мен сөздерінде егемен еліміздің

азаматтарын қалыптастыруда тәрбие

жұмыстарының ерекеше рөлі барын баса айтып

келеді. Елбасы әсіресе жастарда қазақстандық

патриотизм сезімін оятып, тәрбиелеу қажеттігіне

айрықша көңіл аудартады.

Ұстаз болу – жүрек жылылығын, мейірім

шуағын, адамгершілік ұлылығын баланың

бойына дарыту. Ұстаз – білімді, еңбекқор, бала

жанын түсіне алатын болса, ұстаздық кәсіптің

шыңына жетті деуге болады. Олай болса, ең

алдымен ұстаз өзін өзі танып, үздіксіз ізденіп,

аяусыз еңбектенуі басты міндет.

Адам баласы алған тәрбиесімен, білім

кілтімен өз мақсатына жетеді.

Ендеше тәрбие бар жерде мақсат бар,

мақсат бар жерде білім басты құндылық.

Ұстаздық қызметті ерекше ұлықтаған

халқымыз өзінің ең қымбаттысын – балаларын

оқытып, тәрбиелеуді ұстаздарға тапсырған.

Сондықтан кездесетін қиындықтарға қарамастан

білім сапасын арттыру, баланы тәрбиелеу –

ұстаздар қауымының парызы.

Кішкентай бүлдіршіндеріміздің алғашқы

даму кезеңі, білім мен тәрбие берудің алғашқы

сатысы – балабақша.

Балабақшаның күн тәртібінде тұрған өзекті

мәселе – баланың денсаулығы, тәртіпті де

ақылды бала өсіру, алғашқы білім нәріне жол

ашу. Осыған орай қоғам мүддесіне лайықты,

жан-жақты жетілген, бойында ұлттық сана

қалыптасқан парасатты азамат тәрбиелеп өсіру –

отбасының, балабақшаның, барша халықтың

міндеті.

Балалардың білім алуға, еңбекке, қоршаған

ортаға бейімі, адамдермен қарым-қатынасы, сөз

қорының, ойлау қабілетінің дамуы мектепке

дейінгі кезеңде қалыптасады.

Балабақша тәрбиешісі бағдарламалық және

оқу-әдістемелік талаптарды орындаушы ғана

емес, ол балалармен жүргізілетін тәрбие

жұмысында кездесетін күрделі мәселелерді

өздігінен шешетін, оны жүзеге асыратын ұстаз.

Қазіргі кезеңде баланы тұлға ретінде

қалыптастыру, оның бойына ұлттық әдет-ғұрып

пен салт-дәстүр мұраларын сіңіру, имандылыққа

тәрбиелеу бүкіл халықтық іске айналып,

жұртшылық назарын аударуда.

Тәрбие баланы әсемдікке баулиды,

жағымды эмоция туғызады, қабілеттерін

дамытады. Балалардың қабілеттерін дамытуда,

педагогтың жеке басы, мәдениеті, білімі, өз ісін

жете меңгеруі үлкен рөл атқарады.

Балалардың бойында эстетикалық

талғамның негіздерін қалай отырып, біз оларды

қоршаған ортаның әсемдігін көруге және

сезінуге, оны аялауға баулимыз.

Балалардың көркемдік қабілеттерін,

эстетикалық сезімдері мен ұғымдарын, әсемдікті

бағалай білуін дамыта отырып, педагог рухани

байлығы қалыптасқан ұрпақ тәрбиелеудің

негіздерін қалай береді.

Қазақстан Республикасы егемендігін алып,

тәуелсіздікке қол жеткізген кезеңнен бастап, игі

мақсаттардың түп төркіні айқындала бастады.

Қайсыбір істі тындыру үшін, жүйелі жұмыс

жасау, ең алдымен еңбек күші керек. Ол еңбек

күшінің қайнар көзі әрине ұлттық рухы, намысы

бар абзал болашақ. «Ел боламын десең, бесігіңді

түзе» деген өрелі бір ой түйген халық даналығы

бар. Ел болып өсеміз десек, саналы, дені сау,

жүрегінде оты бар, жігерлі жеткіншекті

тәрбиелеп, бағыт – бағдар беру баршамыздың

ортақ борышымыз.

ВЛИЯНИЕ ИСКУССТВЕННОГО ИНТЕЛЛЕКТА НА ЖИЗНЬ ЧЕЛОВЕКА

Сарсен Б.Е., Мухамедяр У.Е.,

Актюбинский государственный региональный университет им.К.Жубанова, физико-математический

факультет, отделение - информационные технологии

Ключевые слова: искусственный

интеллект, машины, влияние, технологии.

Основная цель искусственного интеллекта

- предоставить машинам возможность превзойти

человека при каждой когнитивной задаче.

Искусственный интеллект включает в себя

следующие элементы науки и техники, такие как

информатика, наука о нейроне, психология

человека, математика, техника и т. д.

Под искусственным интеллектом (далее-

ИИ) специалисты подразумевают способность

машины имитировать рациональное поведение

человека. Машина должна воспринимать изме-

няющуюся информацию и принимать оптималь-

44

ные решения. Если бы у вас была система, кото-

рая могла бы читать все страницы и понимать

контекст, а не просто отбрасывать назад 26

миллионов страниц для ответа на ваш запрос,

такая программа могла бы действительно

ответить на заданные вопросы. Это будет похоже

на то, что вы задали реальный вопрос и получили

ответ от человека, который действительно

прочитал все эти миллионы страниц и понял их,

и смог синтезировать всю эту информацию.

ИИ может показаться областью научной

фантастики, но вы можете быть удивлены, узнав,

что вы уже используете его. ИИ оказывает

огромное влияние на вашу жизнь, независимо от

того, знаете ли вы об этом или нет, и его

влияние, вероятно, будет расти в ближайшие

годы. Ваш смартфон, автомобиль, ваш банк и

дом используют ИИ на ежедневной основе.

Иногда очевидно, например, когда вы просите

Siri направлять вас к ближайшей заправочной

станции. ИИ-везде, и каждый день он имеет

огромное значение в нашей жизни.

В ближайшей перспективе цель

сохранения влияния ИИ на общество выгодно

мотивирует исследования во многих областях: от

экономики и права до технических вопросов,

таких как проверка, обоснованность,

безопасность и контроль. В долгосрочной

перспективе важным вопросом является то, что

произойдет, если стремление к сильному ИИ

достигает успеха, и система ИИ становится

лучше людей во всех когнитивных

задачах. Придумывая революционные новые

технологии, мы можем помочь искоренить

войну, болезни и нищету, и поэтому создание

сильного ИИ может стать самым большим

событием в истории человечества.

Достижения в области генетики и

медицины в конечном итоге уничтожат все

болезни и позволят людям жить так долго, как

им нравится. Каждый человек сможет

присоединиться к виртуальному миру

реальности по своему выбору. С появлением

костюмов VR и симуляторов люди смогут

прожить всю свою жизнь в своей фантазии.

79% взрослых в США указали, что за

последние 12 месяцев они использовали какую-

то форму ИИ, а 65% признали, что

автоматизация оказывает значительное влияние

на их повседневную жизнь. 81%

опрошенных полагают, что автоматизированные

устройства ИИ будут управлять автомобилями в

течении следующих 10 лет. Мы уже видим эту

функцию от Tesla и многих других

автопроизводителей (в ограниченной форме).

Например, даже более мелкие предприятия

могут эффективно использовать чатботы для

увеличения прибыли. В мире мы полностью

ценим преимущества, которые ИИ может

принести бизнесу. Мы знаем, что многие

предприниматели и владельцы малого бизнеса

нуждаются в помощи в названии своей компа-

нии, дизайне логотипа, веб-дизайне и других

проектах графического дизайна, но ведущие

формы - это не всегда лучший способ помочь

нам измерить и следить за этим интересом. Бот

ИИ позволяет нам использовать сдержанный,

разговорный подход, а не использовать формы

(как это делают большинство компаний в таких

случаях).

По оценкам исследовательской

организации McKinsey Global Institute, в

ближайшие десять лет новые технологии

радикально изменят рынок труда на планете, что

позволит сэкономить порядка 50 трлн долларов.

Многие умные домашние устройства

теперь включают в себя возможность изучать

ваши шаблоны поведения и помогают экономить

деньги, регулируя настройки на вашем

термостате или других устройствах, чтобы

повысить удобство и экономить энергию.

Например, включение вашей духовки, когда вы

покидаете работу, а не ждать, чтобы вернуться

домой, - это очень удобная возможность.

Термостат, который знает, когда вы дома, и

настраивает температуру соответственно, может

помочь вам сэкономить деньги, не нагревая дом,

когда вы выходите. Освещение - это еще одно

место, где вы можете увидеть базовый ИИ.

Установив настройки по умолчанию и

предпочтения, огни вокруг вашего дома (как

внутри, так и снаружи) могут корректироваться в

зависимости от того, где вы находитесь и что вы

делаете. Использование ИИ в умных домах

ограничено только нашим воображением.

Возможно, самое впечатляющее влияние

ИИ окажет на сферу здравоохранения. От

хирургов-роботов до умных баз данных-

возможности, которые открывает перед нами ИИ

ошеломляют. Что, если мы обнаружим рак до

того, как он начнет расти? Что делать, если мы

могли бы без осложнений выполнить сложную

медицинскую операцию? ИИ также будет

спасать жизни людей. С годами исследований и

больших данных, включаемых в ИИ, уже в

настоящее время близкая возможность. ИИ

интегрируется с медициной, чтобы помочь

врачам обнаружить болезни еще до того, как они

поражают тело. Компьютер Watson, созданный

IBM, доказал свою способность диагностировать

рак более точно, чем люди.

Одним из основных плюсов использования

ИИ является увеличившаяся эффективность.

Например, ИИ, созданный в исследовательском

http://control.in/

45

институте Хьюстона, просмотрел несколько

миллионов маммограмм в 30 раз быстрее, чем

это сделали специалисты, и представил

диагностическую информацию с 99-процентной

точностью. В искусственных мышцах также

наблюдается значительное улучшение, которое

теперь включает в себя интеллектуальные

технологии, которые имитируют движение

реальных мышц с передачей сигнала от нервных

рецепторов.

Компании наподобие Cloud Pharmaceuticals

используют ИИ для открытия новых лекарств и

их вывода на потребительский рынок. По

данным Токийского университета, система ИИ

смогла обнаружить у пациента редкую форму

лейкемии после того, как врачи не обнаружили

никаких симптомов болезни. Достижения в

сфере ИИ открывают путь к тому, чтобы наши

внутренние системы управлялись встроенными

чипами. Эти чипы, активируемые реакциями в

мозге, увеличат способности восприятия и

улучшат память. Помимо этого, перед нами

открываются возможности написания и

редактирования человеческого ДНК. Мы сможем

удалить врожденные дефекты и вылечить

болезни в момент их зарождения. Последние

открытия в сфере программного обеспечения,

химии, биотехнологии, машинного обучения

будут объединены, чтобы дать людям дополни-

тельные возможности, которые будут загружены

прямо в человеческий мозг. Возможности мозга

человека, синхронизированного с последними

технологиями, безграничны.

Задолго до развития ИИ интеллектуальные

машины вытеснят десятки миллионов рабочих

мест. Единственное, чего никто не оспаривает,

это то, что через какое-то время умные машины

начнут менять нашу жизнь, как уже изменили её

другие продукты высоких технологий:

персональные компьютеры, интернет, мобильная

связь.

ИИ в современном мире быстро

развивается с новыми передовыми инновациями

изо дня в день. Современные компьютерные

системы предназначены для выполнения

небольших задач, например, распознавания лиц,

вождения автомобиля и выполнения других

второстепенных обязанностей. Однако основной

целью ИИ является разработка передовых и

более сложных систем, которые каким-либо

образом превосходили бы людей. Это включает в

себя выполнение более сложных задач, таких как

игра в шахматы и решение уравнений. Поэтому

будущая цель ИИ состоит в том, чтобы

совершенствовать всю деятельность человека и

обеспечивать лучшее решение проблем, чем

может сделать человек. В долгосрочной

перспективе автоматическая система, которая

выполняет все функции человека от управления

автомобилями до компьютеризированных

бизнес-систем, будет представлять собой

несколько проблем. Тем более, в

предотвращении развития смертельного оружия,

которое значительно вредит людям, когда они

используются для нападения. Развитие супер ИИ

станет величайшим изобретением в истории

человечества.

Следовательно, изобретение более совер-

шенных технологий значительно способствовало

искоренению войны, надлежащим средствам

борьбы с болезнями и разработке соответствую-

щих профилактических мер. Кроме того, передо-

вые технологии будут в значительной степени

способствовать борьбе с бедностью

человечества.

ИИ в последнее время привлекает все

больше внимания, и, по мнению Билла

Гейтса, из всех современных инноваций имен-

но это имеет наибольший потенциал изменить

нашу жизнь, сделать ее «более продуктивной,

эффективной и вообще легкой».

Все, что мы ценим как человеческие

существа, как цивилизация, является резуль-

татом нашего интеллекта и то, что ИИ может

сделать, по сути является силовым инстру-

ментом, который увеличивает человеческий

интеллект и дает нам способность продвигать

нашу цивилизацию всеми способами.

Список литературы:

Жданов А.А. «Автономный искусственный

интеллект».

Люгер Дж.Ф. «Искусственный интеллект:

стратегии и методы решения сложных проблем»

«Artificial Intelligence: Structures and Strategies for

Complex Problem Solving».

Рассел.С, Норвиг.П. «Искусственный

интеллект: современный подход» «Artificial

Intelligence: a Modern Approach».

Девятков В.В. «Системы искусственного

интеллекта».

https://ru.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9B%D1%8E%D0%B3%D0%B5%D1%80,_%D0%94%D0%B6%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%B6_%D0%A4.&action=edit&redlink=1

46

ҰШҚЫР ҚИЯЛ ЖЕТЕГІНДЕ

Абдигалиева А.Қ.,

№50 «Алтын бесік» мектепке дейінгі ұйымының тәрбиешісі

Мақсаты: Тәрбиешілердің таным процес-

теріндегі қиялын, шығармашылық қабілеттерін

машықтау арқылы жан-жақты дамыту.

Міндеттері:

- Психологиялық жаттығулар арқылы білімін

арттыру;

- Шығармашылық белсенділіктерін дамыту;

- Ізденімпаздыққа тәрбиелеу.

Кіріспе сөз:

Сәлеметсіздер ме, тәрбиешілер?

Бүгінгі тренинг сабағымыздың ерекшелігі

«Ұшқыр қиял жетегінде» деп аталады. Сіздерді

қиялдың түрлерімен таныстырып өтейін.

Қиял түрі: Жасампаз, ырықсыз (ынжыр),

ырықты (белсенді), арман, шығармашыл болып

бөлінеді екен.

Барысы: Тренингтің ережесін бекіту.

Тыңдау әдебін сақтау

Өз пікірін ашық білдіру

Белсенділік таныту

Сөзді бөлмеу

Күлімдеу

Мадақтап отыру

Танысу тренингі «Менің есімім»

Мақсаты:

Әрбір жеке тұлғаның өзін-өзі бағалауын,

құрметтей алуын, өзіне деген сенімділігін артып,

бір-бірімен жағымды қарым-қатынаста орнату.

Нұсқау:

Өз есімдеріңізді табиғаттың бір бөлшегіне

теңеп, оны сурет салу арқылы бейнелеп таныс-

тыру қажет. Мысалы: Мен өзімді биік тауға

теңеймін, өйткені биік шыңдардан көрінгім

келеді. т.б.

Тренинг «Бірақ та » сөйлемін аяқтау

Мақсаты: Жылдамдыққа, ұшқыр ойға

мүмкіндік беру.

Нұсқау: Сіздерге карточка таратамын, сол

карточкада аяқталмаған сөйлем бар өз ой,

қиялдарыңыз арқылы тиісті сөзді құрастырула-

рыңыз керек. Мысалы: «Мен көп сөйлеймін,

бірақ та бұл өзіме өте ұнайды»

Менің бойым аласа, бірақ та…

Мен ұялшақпын, бірақ та…

Мен білімгермін, бірақ та…

Мен өлең айта алмаймын, бірақ та…

Мен шаршадым, бірақ та…

Мен бақылау жұмысын екіге жаздым, бірақ та…

Мен өнерлімін, бірақ та...

Мен ұйқыны жақсы көремін,бірақ та...

Мен қыдырғанды жақсы көремін,бірақ та...

Мен ән айтқым келеді, бірақ та...

Мен сәнді киінгенді жақсы көремін, бірақ та...

Тренинг: «Болады, болмайды»

Мақсаты: Тәрбиешінің қиялын дамытуға арналған.

Нұсқау: Ал тәрбиешілер солай болу мүмкін болса,

онда қолдарыңды шапалақтайсыздар, егер ондай

мүмкін болмаса-онда аяқпен топылдатасыздар.

Қасқыр орманда кезіп жүреді–(алақанда-

рын шапалақтау); қасқыр ағаш басында отыр-

(аяқтарын топылдатады); мысық үйдің төбесінде

қыдырып жүр-(алақан соғады); ит аспанда жүзіп

келеді-(аяқтарын топылдатады); қыз үйдің

суретін салып отыр-(қолдарын шапалақтайды) ер

бала қыздың көйлегін киеді-(аяқтарын

топылдатады);

Тәрбиешілер: көңіл-күйлеріңіз көтеріліп

қалды ма?

Шығармашылық жұмыс

Мақсаты: Тәрбиешілерді ізденімпаздыққа,

ойлау, қиялдау шеберлігін байқау.

Нұсқау: Кез-келген бір бейнені өз қиялдау

арқылы кез-келген бейнеге айналдыру қажет.

Релаксация. «Сарқырама»

Жайланып отырыңыз және көзіңізді жұмы-

ңыз. 2-3 рет деміңізді шығарыңыз. Терең тыныс

алыңыз. Өзіңізді сарқыраманың жанында тұр-

мын деп елестетіңіз. Бірақ бұл басқа сарқыра-

маларға ұқсамайтын ерекше сарқырама. Судың

орнына бұл сарқырамадан жұп-жұмсақ аппақ

жарық ағуда. Енді өзіңізді осы сарқыраманың

астында тұрмын деп ойлаңыз және осы

сарқырамадан сіздің басыңыздан төмен қарай ақ

жарықтар ағып жатыр деп ойлаңыз.... Өзіңіздің

маңдайыңыз, аузыңыз, беліңіз бен мойныңыздан

ағып жатқан ақ ұлпа жарықты сезініңіз.... Ақ

жарық сіздің иықтарыңыз бен арқаңыздан ағып

жатыр, бұл сізге өзіңізді жайлы, сергек

сезінуіңізге көмектеседі. Арқаңыздан аққан ақ

жарық сіздің бойыңыздағы ауыртпалық пен

жағымсыз эмоцияларды алып кеткендей болады.

Сонымен қатар жарық сіздің қолдарыңыз

бен алақандарыңыздан және саусақтарыңыздан

ағып жатыр. Сіз өзіңіздің қолдарыңыз бен ала-

қандарыңыздың жұмсақ әрі сергек болғандағын

сезіндіңіз. Жарық сіздің аяқтарыңыз бен өкше-

ңізден ағып кетіп жатқандығын сезіндіңіз. Бұл

жарық сіздің денеңіздегі қысымды өзімен бірге

алып кетіп, денеңізді жұп-жұмсақ әрі сергек

47

етуде. Сіз өзіңізді жайлы сезінудесіз, сіздің

денеңіз жағымды күштер мен қуаттарға баюда....

Ал енді, сіздің бойыңызды тазартқан

сарқырамаға өз алғысыңызды білдіріңіз.

Денеңізді тік ұстап,терең тыныс алыңыз.

Көзіңізді ашыңыз.

Тәрбиеші:

* Қандай сезімде болдыңыздар?

* Жалпы бүгінгі тренингтен алған әсерлеріңіз?

Қорытынды:

Бүгінгі теренингіміз осымен аяқталды,

сіздерге осы білім кемесінде, шығармашылық

ізденістеріңізді әрі қарай жалғастырып жоғары

жетістіктерге жете берулеріңізге тілектеспіз. Сау

болыңыздар!

Тренингтің ережесі:

Тыңдау әдебін сақтау.

Өз пікірін ашық білдіру.

Белсенділік таныту.

Сөзді бөлмеу.

Күлімдеу.

Мадақтап отыру.

АКВАРИУМДАҒЫ БАЛЫҚ. ШІЛТЕРҚҰЙРЫҚ

Алимбетова С.К.,

Ақтөбе қаласы, №44 «Тұлпар» МДҰ тәрбиешісі

Білім беру саласы: Таным. Әлеумет.

Ұйымдастырылған оқу іс әрекет түрлері: Экология.

Тақырыбы: Аквариумдағы балық. Шілтерқұйрық.

Мақсаты: Шілтерқұйрықпен танысу. Балықтардың өзара ұқсастықтары мен айырмашылықтарын көре

білу, тіршілігі басқа балықтарға қарағандағы айырмашылықтары жайлы айта білуге үйрету.

Балықтында жанды табиғатқа жататындығы туралы түсінігін кеңейту. Аквариумдағы балықтарға

қамқорлық қарым қатынасы қажет екендігін түсініп, оларды күтіп баптауға тәрбиелеу.

Көрнекіліктер: Аквариум, шыны ыдысқа салынған шілтерқұйрық балығы, суреттер.

Іс әрекет

кезеңдері

Педагогтің іс-әрекеті Балалардың іc- ірекеті

1 2 3

Мотивация-

лық

қозғаушыл

ық

Шаттық шеңбері

Достар бірге жүреміз

Бірге ойнаймыз, күлеміз

Бірге балық аулаймыз,

Міне біздер қандаймыз!

Отман, көлге, шыңіа біз

Саяхатқа шығамыз

Бөлінбейді іргеміз,

Әрқашанда біргеміз!

Балалар шеңбер

жасап, сөздерді

қайталайды.

Жұмбақ жасыру

Шаңқ шұңқ еткен үні жоқ

Сусыз оның күне жоқ;

Жүріп кетсе соңында,

Қалып жатқан ісі жоқ

-Бұл не балалар?

Сөздік жұмыс: қалып жатқан ізі жоқ.

Дидактикалық ойын: «Балық қайда өмір сүреді?»

- Педагог мына сөздерді айтады: суда, үйде, көлде, жерде,

теңізде, жағада, бөлмеде, өзенде, қорада, орманда, далада.

Су асты патшалығына саяхат.

Бүгін аквариум және оның тұрғындары туралы

әңгімелейміз. Қарандаршы балалар бұл су асты әлемі.

-Балар аквариумға қарандаршы, қандай балық жүзіп жүр?

Дұрыс алтын балық.

-Бүгін бізге тағыда бір қонақ келді. Ол шілтерқұйрық

деген балық.

Балық суда тіршілік етеді, ол жарық пен жылуды жақсы

Жұмбақты тындайды,

жауап береді.

-Балық. Балалар

қайталайды.

Ойынға кіріседі, дұ-

рыс болса қолдарын

шапалақтайды, дұрыс

болмаса аяқтарын

топылдатады.

Көздерін жұмып

өздерінің су асты

әлемін көруге ынтық

болғандарын айтады.

-Алтын балық

48

көреді..

Балық ешқашанда қозғалмай тұра алмайды. Ол әрдайым

қанатын, желбезегін айзын қимылдытып отырады.

Сергіту сәті.

Суда балық жүзіп жур

Бірін бірі қуып жүр.

Қармағымнын жоғын ай

Бәрі бірдей сезіп жүр.

-Балалар алтын балық пен шілтерқұйрықтың қандай

ұқсастықтары мен айырмашылықтары бар?

- Балықтар осы жүзбе қабықтары арқылы суда еркін

жүзеді.

Балар, енді балықтын бас жағына назар аударыңыз, бұлқ

бұлқ етеді. Бұл балық желбезегі, балықтар осы желбезегі

арқылы дем алады.

-Ал денесінде нелері бар?

Балар құйрығына қарандаршы неге ұқсайды?

-Дұрыс айтасындар, сол себепті де бұл балақты

шілтерқұйрық деп атаған .

Ал алтын балық пен шілретқұйрықты өзенге жіберсек не

болады деп ойлайсындар. Олар өзен көлде өмір сүре

алама?

Дұрыс айтасындар аквариумда өсетін балықтар өзен

көлдерде өмір сүре алмайды,

Себебі оларды басқа үлкен балықтар жеп қоюы мүмкін.

Аквариумдағы балықтарда еркіндікті сезіну үшін оларға

жағдай жасау керек.

Ол үшін біз аквариумға нелер орналастыруымыз керек?

Ой қозғау: Қандай балық сусыз өмір сүре алады?

Ойыншық балықтың қозғалыста болуы үшін не жасауға

болады?

Саяхаттан оралу.

Ал, балар енді саяхаттан топтарымызға ораламыз.

-Балалар сендерге су асты патшалығы ұнадыма? Онда біз

не көрдік?

Қорытынды:

Балалар біз бүгін оқу іс әрекетінде не туралы айттық?

Біздер саяхатқа қайда бардық?

-Балалар мына ыдыс-

тағы шілтерқұйрық

және аквариумдағы

алтын балықты бақы-

лап, олардың қозғалы-

сына мән береді.

-Аyзы кішкене

ұқсайды, қабықтары

ұқсайды, екеуініңде

жүзетін қанаттары

бар.

- Түсінде, денесінде

өзгешеліктер бар.

Шашқа, желбірге

ұқсайды.

-Олар өзен көлдерде

өмір сүре алмайды,

себебі: қоректерін

тауып жей алмайды.

-Тастар, құм,

өсімдіктер.

Балалар қойған

сұрақтарға жауап

қайтарады.

МЫ – СПОРТИВНАЯ СЕМЬЯ


инструктор по физической культуре ТОО детский сад «Ақ- Еркеш», г.Актобе

Задачи:

Создать бодрое и радостное настроение у

детей и их родителей.

Развивать физические качества:

выносливость, быстроту, силу реакции.

Осуществлять взаимосвязь по

физическому воспитанию детей между детским

садом и семьей.

Атрибуты: Воздушные шарики с палочкой,

мячи, обручи, кегли, конусы,

Капитан: Начинаем наш семейный спор-

тивный праздник «Мама, папа, я – спортивная

семья», в котором принимают участие наши

шустрые дети и их любимые родители.

Встречаем участников нашего праздника.

Звучит музыка, под аплодисменты входят

команды – участницы, проходят круг почета по

залу и садятся на лавочки.

Капитан: Добро пожаловать, гости дорогие

на борт моего корабля!

Веселья вам да радости желаем!

Давно мы вас ждем – поджидаем,

Праздник без вас не начинаем. Я Спортив-

ный Капитан я люблю заниматься физкультурой.

49

Заниматься физкультурой полезно, веселой физ-

культурой вдвойне. Ведь каждая минута занятий

спортом продлевает жизнь человека на один час,

а веселым–на два. Сегодня мы собрались вместе,

чтобы получить заряд бодрости, блеснуть эру-

дицией и поболеть за те дружные семьи, которые

пришли, чтобы принять участие в наших

соревнованиях. На наше соревнование я

пригласил своего друга Пирата. Что-то он

запаздывает. Ведь он должен принести карту

нашего путешествия.

Звучит музыка из кинофильма «Пираты

Карибского моря». Выходит Пират.

Пират: Здравствуйте уважаемые гости! Я

спешил к вам на своей быстроходной «Жемчу-

жине». Нелегко мне было добыть карту, но я

справился. Я тоже очень люблю физкультуру, и с

удовольствием поучаствую с вами в

соревновании.

Капитан: А сейчас ребята прочитают стихи.

1-ый ребенок:

Приглашаем всех сейчас.

Праздник спорта и здоровья

Начинается у нас!

Наши мамы, наши папы

На старте вместе с нами!

2-ой ребенок:

Кто всех быстрей,

Кто всех ловчей,

Нам очень интересно!

Пусть слышится веселый смех,

И не умолкает песня!

3-ий ребенок:

Спорт нам плечи расправляет

Силу, ловкость нам дает.

Он нам мышцы развивает,


А пришли сегодня

Все, конечно, победить!

Все команды, все герои

В этом могут убедить!


Пусть праздник звезды зажигает,

Пусть в нашем саду все узнают,

Какие звездные команды

У нас сегодня выступают!

6-ой ребенок:

Даже утром самым хмурым

Веселит нас физкультура.

И, конечно, очень важно,

Чтоб зарядку делал каждый!

На рекорды нас зовет!

Капитан: Вот сейчас мы все вместе

сделаем зарядку -разминку.

Под слайд «Утренняя зарядка» дети вместе

с родителями выполняют разминку

Капитан: Мне не терпится начать наше

соревнование! Пусть радость, смех помогут в

трудный час, но главная надежда, болельщики на

вас! Давайте бурными аплодисментами попри-

ветствуем наши команды «Моряки» и «Пираты».

Команды выстраиваются на линии

старта для приветствия.

Капитан: Внимание, внимание!

Начинаем соревнования.

Соревнования необычные,

От других отличные!

И так, можно начинать соревнования –

Веселые состязания.

Команды есть, жюри на месте.

Болельщики, вы здесь?

Все хором ДА!

Капитан: И первая отметка на карте, чтобы

преодолеть препятствие мы должны одолеть

коварный северный ветер и в этом нам поможет

воздушный шарик. Первая эстафета «Воздушный

шарик» (Пробежать змейкой с воздушным ша-

риком в руках между четырьмя положенными на

пол конусами, обогнуть стойку и вернуться бе-

гом. Шарик передается следующему участнику.)

Пират: Дорогу нам преградили камни и для

того чтобы пройти мы должны убрать их с наше-

го пути. Вторая эстафета «Веселый мяч» (Участ-

ник бежит до стойки с мячом в руках, добежав

до отметки перекатывает мяч следующему участ-

нику. Он бежит и повторяет те же движения.)

Капитан: На пути у нас болото и малыши

не пройдут. Им должны помочь взрослые. Третья

эстафета «Большие и маленькие ножки» (Ребе-

нок встает ножками на ноги родителя, таким об-

разом передвигаются до отметки. Затем взяв-

шись за руки бегут к следующим участникам)

Капитан: Нашим спортсменам надо

отдохнуть.

Пират: А пока они набираются сил, я про-

веду конкурс для болельщиков (зрителей). У

меня есть книжка, но она попала в море, вода

размыла страницы, осталось совсем немного

текста. Помогите мне определить какая это

сказка

Конкурс для болельщиков «Угадай сказку»

«Я от дедушки ушел, я от бабушки

ушел…» (Колобок);

«Не садись на пенек, не ешь пирожок…»

(Маша и медведь);

«Не пей, братец, этой водицы –

козленочком станешь…» (Сестрица Аленушка и

братец Иванушка);

«Яблоня, Яблоня, спрячь нас…» (Гуси-

лебеди);

«Спи, глазок, спи, дугой…» (Хаврошечка);

«Лягушечка, лягушечка, отдай мою

стрелу…» (Царевна-лягушка);

50

«Козлятушки, ребятушки, отопритеся,

отворитеся…» (Волк и семеро козлят);

«Чего тебе надобно, старче?» (Сказка о

золотой рыбке);

«По щучьему веленью, по моему

хотенью…» (По щучьему веленью);

«Сивка-бурка, вещая каурка, стань передо

мной, как лист перед травой…» (Сивка-бурка).

Капитан: Наши команды отдохнули,

набрались сил. И мы приглашаем спортсменов

занять свои места на линии старта.

Команды занимают свои места на линии

старта.

Капитан: Продолжаем наши соревнования.

Команды, приготовились к старту? В море под-

нялся шторм и наш корабль дал течь. Нам помо-

гут капитаны команд. Четвертая эстафета «Спа-

сатели, вперед!» (Капитан с обручем в руках

бежит до отметки, возвращается за первым

участником команды. Надевает на него обруч,

«спасает» добегают вместе до отметки, оставляет

его там, бежит за следующим.).

Пират: А в следующем испытании нам

помогут наши шляпы! Пятая эстафета «Перенеси

шляпу». (Шляпу водружают на палку и бегут до

отметки и назад. Передают палку со шляпой

следующему участнику.)

Капитан: А теперь предлагаю поиграть в

игру! Шестая эстафета «По 2, по 3, по 4» (под

веселую музыку участники танцуют. По команде

собираются по 2, по 3 или по 4 человека.)

Пират: Мы нашли сокровища! Ура!

Детям вручаются медали, родителям

грамоты. Общая фотография на память.

Капитан: А теперь уважаемые родители

предлагаю вам полезный для здоровья фито-чай!

Под музыку все участники праздника про-

ходят почетный круг по залу и уходят в группу.

СПОРТ МЕРЕКЕСІ


Ақтөбе қаласы, «Ақ-Еркеш» ЖШС балабақшасының дене шынықтыру жетекшісі

Мақсаты: балабақша қызметкерлерімен ата

- аналардың арасындағы қарым - қатынасты

жақсарту, ата - аналарды балабақша өміріне

белсенді қатысуға баулу.

Міндеттер:

1) мектепке дейінгі балалардың

денсаулықтарын нығайту;

2) спорт және дене шынықтыруға деген

қызығушылықтарын арттыру;

3) балабақша қызметкерлеріне және ата -

аналарына деген сүйіспеншілікті тәрбиелеу.

Қажетті құралдар: үрленген шарлар, түрлі -

түсті дөңгелектер, картоннан жасалған іздер, се-

кіргіштер, кегли, қаптар, түрлі түсті жапырақтар.

Безендіруі: спорттық зал шар, түрлі түсті

жалау және плакаттармен безендірілген.

Сараптаушы: қазылар алқасы.

Спортакус: Сәлеметсіздерме балалар, ата

аналар мен спортакуспін. Мен спортпен

шуғылданғанды жаксы коремін. Себебі мен

күнде жаттығу жасаймын. Мен мықты

шымырмын. Менің еліме қош келдіңдер.

Стефани: (коңілсіз күйде кіріп келеді).

Стефани: Мен қатты ауырып тұрмын,

басым ауырады аяғым ауырады.

Спортакус: А мен білемін сен неге ауыра-

тыныңды. Сен өйткені жаттығу жасамағансың.

Ал біздің балалар күнде жаттығу жасайды.

Ендеше Стефани жаттығу жасап көрсетейін.

Стефани қане сенде бізбен бірге жаттығу жаса.

Ата аналарда бізбен бірге жасасын.

(Барлығы жаттығу жасайды)

Стефани: Иә, мен білдім, бүгін спорт мере-

кесі екен ғой, ендеше спорт ұйымдастырайық.

Спортакус: Құрметті ата ананалар,

балалар! Бүгінгі мерекеңізбен құттықтаймын.

Бүгінгі жарысымыз өте қызықты болады деп

ойлаймын. Өйткені балалар сүйкімді, аналар

әдемі, ал әкелер мықты.

Стефани: Ендеше бүгінгі жарыстың

қатысушылармен танысу уақыты елді. Әр

тапсырманы тез, дұрыс және бірінші орындаған

топқа ұпай қойылады. Соңында ең коп жинаған

команда жеңімпаз боп аталады.

Спортакус: Енді біздің командалар мен

танысамыз.

1) Мықтылар командасы

2) Мергендер командасы

Бірінші әр команда өзін таныстырады,

қрандарын айтады.

Қәне, бір-бірімізді қостаймыз, спортакуспін

Бүгінгі жарысымызды бастаймыз.

«Жеңіске жетеміз!» деп,

Жалынды ұран тастаймыз.

Ойынды бастамас бұрын әрбір топтарға

әділ баға баретін әділ қазылар алқасымен таныс

болыңыздар.

1). Бисембекова Х.И.

2). Дошимова С.С.

3). Жубаниязова Т.Т.

Мықтылар командасы:

Ұшақтан да ұшқырмыз,

51

Желден озған жүйрікпіз.

Жарысуға сендермен,

Келіп тұрған мықтымыз.

Мергендер командасы:

Қатар өскен құрдасқа,

Жарыс ұнап тұрмас па.

Қуып жету жақсы ғой,

Озып шығу бір басқа.

Ал енді тапсырмаларды таңдаймыз.

Спортакус: Бірінші тапсырмамыз:

«Жұмбақты шешу». Мен жұмбақты оқимын,

сіздер оны шешу керексіздер. Бірінші дұрыс

жауап беруге тырысыңыздар. Дайынсыздар ма?

Ендеше бастайық.

1) Тепсең - ақ секiрiп,

Ұстатпай қашады.

Бiр жерге бекiнiп,

Тұра алмай қашады. (Доп)

2) Мінсем,

Төменге зу етем,

Өрлесем,

Оны өзім сүйретем. (Шана)

3) Қайқы тұмсық қос табан,

Қос таяқпен ұштаған.

Итерсең алға заулайды,

Шойын жолдан аумайды. (Шаңғы)

1) Табанға қанжар байладым,

Бетінде айна ойнадым. (Коньки)

2) Үрлесең жеп - жеңiл,

Елпiлдеп кетедi.

Ұшырсаң,

Көк - теңбіл,

Бұлтқа да жетеді. (Шар)

3) Аспанда жүзеді,

Қанатын қақпайды.

Жерде де жүреді,

Бауырлап жатпайды. (ұшақ)

Стефани: Екінші тапсырма: «Шар».

Қатысушылар қолдарына жіңішке таяқша мен

үрленген шар беріледі. Шарды жерге түсірмей,

тек қана таяқшамен итермелеп, алдарында

қойылған кеглиді айналып өтіп, орындарыңызға

қайту керексіздер. Дайынсыңдар ма? Ендеше,

санаймыз. Бір, екі, үш - алға!

Спортакус: Үшінші тапсырма: «Көнілді доп» эс-

тафетасі. Қатысушы колына допты алып, тіреуш-

ке дейін жүгіреді, белгіленген жерге дейін жүгі-

ріп барып, допты келесі ойыншыға домала-тады.

Ол жүгіріп осы қимылды қайталайды. Дайынсың-

дар ма? Ендеше, санаймыз. Бір, екі, үш - алға!

Стефани: Төртінші тапсырма: «Үлкен және

кішкентай аяқтар» эстафетасы. Бала аяқтарын

ата анасынын аяқтарына үстіне қойып, белгіге

дейін жылжыйды. Қолдарын бірге ұстап, келесі

ойыншыларға жугіреді. Дайынсыңдар ма?

Ендеше, санаймыз. Бір, екі, үш - алға!

Спортакус: Бесінші тапсырма: «Құтқару-

шылар, алға !» эстафетасы. Капитан құрсаумен

белгіге дейін жүгіреді, содан кейін келесі

команда қатысушыға келеді. Оған құрсауды

кигізіп, оны құтқарады. Белгіленген жерге дейін

бірге жүгіріп оны тастап кетеді, содан кейін

келесі ойыншыны алып келеді. Дайынсыңдар

ма? Ендеше, санаймыз. Бір, екі, үш - алға!

Стефани: Алтыншы тапсырма:«Іздермен

өту».. Әр командаға екі ізден беріледі. Еденге

баспай, ізден шығып кетпей, қойылған кеглиді

айналып, қайта орыңызға келесіздер. Дайынсың-

дар ма? Ендеше, санаймыз. Бір, екі, үш - алға!

Спортакус: Жетінші тапсырма: «Қаппен

секіру». Балаларға қап беріледі. Қаптың ішіне

аяқтарын салып, қойылған кеглиді айналып өтіп,

қайта орындарына келу керек. Дайынсыңдар ма?

Ендеше, санаймыз. Бір, екі, үш - алға!

Стефани: Біздің отбасыларымыз барлық

тапсырмаларды орындады. Енді қазылар

алқасына ұпайларды санауға уақыт береміз. Ал

біздің балалар бізге билейді.

«Микки Маус» биі

Спортакус: Сөзді қазылар алқасына береміз.

Қорытындысы женімпазды құттықтау.

Ата-аналарды алғыс хатпен марапаттау.

Женімпаз топтарға сыйлық беру.

ЧЕТЫРЕ ВРЕМЕНИ ГОДА

Ахметгалиева И.М.,

воспитатель ГККП ДО №40 «Балдәурен», г. Актобе

Цель: Закрепить умение детей рисовать

разными нетрадиционными способами.

- Задачи: развивать цветовосприятие,

умение подбирать для своей композиции

соответствующие цветовые сочетания.

- побуждать детей к творческой активнос-

ти, помочь в овладении изобразительными

навыками и умениями.

- воспитывать у детей стремление к

познанию окружающего мира

Сөздік жұмыс/ Словарная работа: пейзаж,

контур, набросок

Билингвальный компонент: сүрет, қыс,

көктем, жас, күз.

Жабдық/Оборудование: пазлы «времена года»,

карточки с изображениями солнца, листочка,

52

снежинки и сосульки, краски, цветные каранда-

ши, гуашь, кисточки, трафареты, клей, цветные

нити, ножницы, соль, простые карандаши, аль-

бомные листы, зубная паста, бумага черного или

синего цвета, магнитофон, музыкальная запись

П.И.Чайковского «Времена года», салфетки.

Ход ОУД:

Воспитатель приглашает детей сесть на

ковер, загадывает загадку:

«В саду царском стоит дерево райское:

На одном боку- цветы расцветают,

На другом - плоды созревают,

На третьем – листья опадают,

На четвертом- серебром заметает»

Дети: - Загадка о временах года.

Воспитатель предлагает собрать пазлы

«Зима, весна, лето,осень» .

Включает музыку П.И.Чайковского

«Времена года», предлагает послушать музыку,

пофантазировать, представить о каком времени

года тот или иной фрагмент музыки.

Приглашает детей взять карточку, чтобы

определить за какой рабочий стол ребенок

должен сесть.

Дети собирают пазлы, вспоминают приме-

ты осени, зимы, весны и лета. Слушают внима-

тельно музыку, представляют себя в танце в виде

листочков, снежинов, цветочков, ветерка и т.д.

Каждый ребенок берет карточку на

которой изображены: желтый листок, снежинка,

сосулька, солнышко. Согласно карточки

занимают места за рабочим столом.

Воспитатель объясняет, что дети будут

рисовать осенний, зимний, весенний или летний

пейзаж, согласно полученной карточки.

Воспитатель: - Что такое пейзаж?

Дети: - Картина о природе.

Воспитатель предлагает рассмотреть рабо-

чий материал на столе, вспомнить, как рисовать

нетрадиционными способами, если дети затруд-

няются, помогает, объясняет, показывает как

нужно рисовать, подумать что дети будут

рисовать.

Дети рисуют под спокойную музыку

Физминутка:

Мы рисовали, рисовали,

Наши пальчики устали.

Вы скачите, пальчики,

Как солнечные зайчики.

Прыг скок, прыг скок,

Прискакали на лужок.

Ветер травушку качает,

Влево вправо наклоняет.

Вы не бойтесь ветра,

зайки,

Веселитесь на лужайке.

Выполняют движения.

Ритмично сжимают и

разжимают кулаки

«Пальчики» скачут по

столу

Указательный и средний

пальцы вытянуть вверх,

остальные выпрямить и

соединить

«Пальчики» скачут по

столу

Легкие движения

кистями рук вправо влево

Погрозить пальчиком

На последнюю помахать

пальцами обеих рук

Дети продолжают работу.

Воспитатель выбирает по одной работе с

каждого рабочего стола с зимним, осенним,

весенним и летним пейзажем. Просит рассказать

каким методом нарисован пейзаж, какой

материал использовали. Поощеряет детей,

благодарит за хорошую работу

Дети рассматривают работы своих друзей.

Рассказывают как выполнена работа.

АТЫС ҚАРУЫНАН АТЫС ЖҮРГІЗУ ТӘСІЛДЕРІ

Бегежанов Б.Ә.,

Хромтау ауданы, Тасөткел ауылы, Тасөткел орта мектебі АӘД пәнінің оқытушы - ұйымдастырушысы

Сабақтың мақсаты: оқушыларға атыс

қаруынан атыс жүргізу тәсілдері мен ережелері

жайында айтып таныстыру.

Тәрбиелік мақсаты: оқушылардың бойына

Отанға шексіз берілгендік, ҚР қорғауға дайын

тұратын азамат ретінде қалыптастыру,

қырағылыққа және бастамашылыққа тәрбиелеу.

Көрнекілік құралдар: АӘД оқулығы,

плакаттар, автоматтың макеті, таратпа

материалдар, интерактивті тақта, слайд.

Түрі: аралас сабақ.

Әдісі: сұрақ - жауап, түсіндіру, әңгімелеу.

Өткізілетін орны: АӘД бөлмесі.

САБАҚТЫҢ БАРЫСЫ:

Ұйымдастыру кезеңі.

Взвод командирі оқушыларды сапқа

тұрғызып рапорт беру амандасу, түгелдеу

оқушылардың сыртқы көріністерін тексеру.

Саяси бағдарлама.

Өтілетін тақырыпты сұрау кезеңі.

Автоматтың арналу мақсаты мен жалпы

құрылысы.

Автоматты (пулеметті) толық емес

бөлшектеуді ретімен айтып беріңдер.

Автоматты толық емес бөлшектеудің

пулеметті толық емес бөлшектеуге қарағанда

қандай ерекшелігі бар?

Негізгі бөлім.

53

Автоматтан (пулеметтен) ату тәсілдері.

Жалпы ережелер.

Автомат (пулемет) ұрыс жағдайында

жарақталған оқжатармен қоса тасылмалданады.

Автоматтан ату қарсыластың көрінуі күті-

летін нысана мен жер учаскесі көрінетіндей кез

келген жерден әртүрлі жағдайларда жүргізілуі

мүмкін.

Жаяу тәртіпте орнынан атыс жүргізу кезін-

де автоматшы (пулеметші) ату үшін тұрып, тізер-

лей немесе жатып ату жағдайын қабылдайды.

Қозғалыста автоматшы (пулеметші) жүріп келе

жатып және қысқа аялдама жасау арқылы атыс

жүргізе алады.

Ұрыс жағдайында ату орны командир бұй-

рығымен таңдалынып, жабдықталады. Ату орны

ретінде – ор, жыра, тас, ағаш арты не өз қалауы

бойынша таңдалынып алынады. Елді мекендерде

атыс орны үшін ғимарат терезелері, шатыр,

құрылыс іргетастары таңдалынуы мүмкін.

Атыс орнын күні бұрын дайындау кезінде

берілген секторда немесе бағытта атыс жүргізу

мүмкіндігін, яки автомат (пулемет) әртүрлі жер-

гілікті заттарға кезекпен бағыттала алатындай

етіп тексеріп алу керек. Автоматтан (пулеметтен)

атыс жүргізу ыңғайлы болуы үшін және атыс

тиімділігін арттыру үшін сағақ астына тіреу

дайындау қажет.

Атуға белгіленген орынды иемдені үшін

шамамен мынандай пәрмен беріледі:

«Автоматшы (пулеметші) (Ахмедовке) ату орны

анау жерде – ұрысқа!». Автоматшы (пулеметші)

бұл пәрмен бойынша ату орнына орналасады да,

атуға оңтайланады.

Ату орнын ауыстыру үшін: «Автоматшы

(пулеметші) Ахмедов, анау жерге жүгіріп өт –

алға!» деген пәрмен беріледі. Автоматшы

(пулеметші) бұл пәрмен бойынша жаңа орынға

жылжу жолын, аялдама үшін тасалау жерлерді

және жылду әдісін белгілеп алады. Жергілікті

жер жағдайы мен ерекшелігіне байланысты

автоматшы (пулеметші) жүгіріп, шапшаңда-

тылған адыммен жүгіре өтумен немесе жер

бауырлай жылжиды. Жылжу алдында автоматты

(пулеметші) сақтандырғышқа қояды.

Жүгіріп, шапшаңдатылған адыммен

жылжуда және жүгіріп өтуде автомат (пулемет)

бір немесе екі қолмен ұсталынады.

Жер бауырлап жылжығында, автомат

(пулемет) оң қолымен жоғары антабкадағы

баудан немесе құндақтан ұсталады.

Әрбір автоматшы (пулеметші) ату үшін

ыңғайлы және тұрақты орын алып, басы, қол-

аяғы мен денесі үшін бірыңғай жағдай жасауы

қажет.

Автоматтан (пулеметтен) ату – атуға

оңтайланудан, атуды жүргізуден және атысты

тоқтатудан құралады.

Атысқа оңтайлану.

Автоматшы (пулеметші) атысқа пәрмен

бойынша немесе өздігінен дайындалады.

Жаттығу сабақтарында атысқа оңтайлану үшін

пәрмен бөлек берілуі мүмкін. Мысалы: «Ұрыс

шебіне атуға - адым бас!», содан кейін «Оқта!»,

ал керек болған жағдайда: «Оқта!» пәрменінің

алдында атыс орны көрсетіледі.

Атысқа оңтайлану атыс жүргізетін жерге

орналасу мен автоматты (пулеметті) оқтауды

қамтиды.

«Белдікке» жағдайындағы автомат үшін -

оң қолды белдіктің бойымен жоғарыға көтеріп,

автоматты иықтан алады да, оны сол қолымен

бірге ағытқыш жақтауы мен ұңғы қорабынан

ұстайды, бұдан кейін автоматты оң қолымен

ұңғы бастырмасына және ұңғы жақ құндағынан

алға қаратып ұстайды. Сонымен бір уақытта оң

аяғымен алға толық қадам жасап, сәл оңға

жылды. Алға еңкейіп, өзінің алдына, жерге

қояды. Бұдан кейін біртіндеп сол аяғының

санына және сол қолының иығына сүйеніп, сол

жақ қырынан жатып, тез етпетінен жатады да,

аяқтарының ұштарын сыртқы қаратып аздап

алшайтады; бұл ретте автомат құндағы мен сол

қолдың алақанында ұсталады.

Автоматты «кеудеге» жағдайында ұстау

үшін – сол қолымен құндағының астынан және

ұңғы бастырмасынан алып, оны біраз алға жоға-

рыға қарай көтеріңкірейді де, оң қолды автомат

бауының астынан шығарады, содан соң бауды

бастан асыра тастайды да, оң қолға автоматты

ұңғы бастырмасынан және құндақтан алады.

Тізерлеп тұрып атуға орналасу үшін авто-

матты (пулеметті) ұңғы бастырмасынан және

аузы алдыңғы жаққа қаратылған құндағынан

ұстап, осымен бір уақытта оң аяқты артқа

жібереді де, оң жаққа тіземен тізерлеп өкшеге

отырады; осы кезде сол аяқтың балтыры тік

күйінде қалып, жамбас тура бұрышқа шамалас

жақын болуы керек, автоматты қүндағымен сол

қолға ауыстырып, нысанаға қарай бағыттайды.

Тұрып ату қалпын қабылдау үшін:

егер автомат (пулемет) «белдікке»

қалпында болса, онда нысана бағытына қатысты

оңға жартылай бұрылу керек, сол аяқты баспай

жатып, оны иық деңгейінде жылжытып,

автоматшыға ыңғайлы қалыпқа келтіреді, осы

қалыпта дене салмағы екі аяққа тең түседі. Бір

мезгілде оң қолмен бауды сәл көтере ұстап,

автоматты иықтан алады да, сол қолымен құндақ

пен ұңғы бастырмасынан ұстап, ауызғы бөлігін

нысана жаққа тез бағыттау қажет.

54

егер автомат «кеудеге» қалпында болса,

онда автоматтың құндағынан және ұңғы

бастырмасынан ұстап, біршама көтере отырып,

баудан оң қолды босатады да, басынан асыра

лақтырады. Сонымен бір мезгілде оңға жартылай

бұрылу керек, сол ақты баспай тұрып, оны сол

иық деңгейінде жылжытып, автоматшыға

ыңғайлы қалыпқа келтіреді, автоматты қарқынды

түрде нысанаға қаратады.

«Кеудеге» жағдайына автоматтан ату үшін

бауды мойыннан түсірмеуге рұқсат беріледі,

өйткені ол автоматты атыс кезінде нық ұстап

тұрады.

Атысты жүргізу

Атысты жүргізу (ату) мыналарды қамтиды:

көздеуіш пен ауыстырғышты қою, көздеу, шүріп-

пені босату және атыс кезінде автоматты ұстап

тұру.

Көздеуішті қою үшін автоматты өзіне

жақындатып, оң қолдың бас және сұқ

саусақтарымен қамытшаның бекіткішін қысып,

қамытшаны көздеу тақташасының бойындағы

санға оның алдыңғы қырын қажет бөлікпен

үйлескенше жылжытады. Ауыстырғышты талап

етілетін атыс түріне қою үшін оң қолдың бас

бармағымен ауыстырғыштың шығыңқысын

басып, автоматты немесе жекелей атыс жүргізу

үшін төмен бұрады.

Көздеу бір көзбен жүзеге асырылады.

Шүріппені ағыту үшін автоматты (пуле-

метті) құндағынан немесе оқжатарынан нық

ұстап, ал оң қолмен демді ішке тартып, шүріппе

ұрыстық қайырмадан ағытылғанша, яғни атыс

болғанша, ағытқыш ілмекті жайлап басу керек.

Атысты тоқтату

Жағдайға байланысты атысты тоқтату

уақытша және толық болуы мүмкін. Атысты

уақытша тоқтату үшін «Тоқта», ол жалғасу

жағдайында: «Атысты тоқтат!» пәрмендері

беріледі. Бұл пәрмендер бойынша автоматшы

(пулеметші) ағытқыш ілмекті басуын тоқтатып,

автоматты (пулеметті) сақтандырғышқа қояды,

қажет болса, оқжатарды ауыстырады.

Оқжатарды ауыстыру үшін:

- автоматтан (пулеметтен) оқжатарды алу;

- жарақталған оқжатарды қосу керек.

Атысты толық тоқтату үшін: «Тоқтат»

пәрменінен кейін бұған қоса: «Оғын ал» пәрмені

беріледі. Бұл пәрмен бойынша автоматты

(пулеметті) сақтандырғышқа, көздеу үшін «П»-

ға, ал пулеметте көздеуішті 1-ге және 0-ге қойып,

оқ алынады.

Автоматтың пулеметтің оғын алу үшін:

- оқжатарды алу;

- автоматты (пулеметті) сақтандырғыштан

түсіру;

- бекітпе жақтауын тұтқасынан ұстап, кері

қарай апарып, патронды оқтықтан шығарып,

бекітпе жақтауын босату;

- ағытқыш ілмекті басу; автоматты

(пулеметті) сақтандырғышқа қою, егер ату

тұрған жағдайда жүргізілсе, оны «қару бауға»

алу немесе ату жатып жүргізілсе, жерге қою;

Тіреуден және тасалардан артынан ату

тәсілдері.

Автоматшы, пулеметші ату үшін тіреу

немесе таса биіктігіне байланысты жатып ату,

тізерлеп және түрегеп тұрып ату жағдайларында

орналасады.

Тіреуден ату үшін автоматты құндағымен

тіреуге тіреп қойып, оны сол қолмен

оқжатарынан немесе құндағыдан, ал оң қолмен

тапаншалық тұтқасынан ұстап тұрады.

Тіреуден пулеметпен ату үшін тіреу

пулемет механизмдерінің жұмысына кедергі

жасамайтындай оны құндағымен тіреуге тірейді,

тіреу сирағы тіреудің алдына еркін тұрады

немесе олар қатталған күйде болады. Бірақ

пулеметтін тіреу сирағын тірек ретінде қолдана

білулері қажет.

Сабақты қорытындылау. Оқушылардың

түсінбеген сұрақтарына жауап беру.

Бағалау.

Үйге тапсырма беру.

Сұрақтар.

Атыс жүргізуге дұрыс оңтайлану нені

қамтамасыз етеді?

Жатып ату үшін оңтайланудын

дұрыстығын тексеру қалай жүргізіледі?

Тегіс қарауыл деген не және оның көздеу

кезіндегі рөлі қандай?

Қандай жерлерде ату үшін орын таңдау

қажет?

Автомат (пулемет) ұрыста қозғалу кезінде

қандай жағдайда ұсталынып тұрады?

Автоматшының жатып ату үшін

қолданылатын жағдайы туралы айтыңдар.

Автоматшының тұрып ату үшін

қолданылатын жағдайы туралы айтыңдар.

Тіреуден және таса артынан ату тәсілдері

жайлы айтып беріңдер

55

ДЕНСАУЛЫҚ ӘЛЕМІНДЕ

(Ұйымдастырылған оқу қызметі үлгісі)

Байбосынова Г.К.,

Ақтөбе қаласы № 4 «Көктем» мектепке дейінгі ұйымының әдіскері

Мақсаты мен міндеттері: адам денсаулы-

ғын шыңдауда денешынықтырудың маңызы ту-

ралы түсінік беру, балаларды адамның ішкі дене

ағзаларының орналасу ретімен таныстыру, атқа-

ратын қызметі туралы мағлұмат беру. Балаларды

жастайынан өз денсаулығын күтуге, салауатты

өмір салтын сақтай отырып, жеке басының ги-

гиеналық талаптарын орындай білуге, үйлесімді

тамақтану бүкіл ағзаға әсіресе жүрек-қантамыр

жүйесіне кешенді әсер ететіні туралы үйрету.

Балаларды сымбаттылыққа, ұқыптылыққа,

шапшаңдыққа, ептілікке баули отырып, олардың

ой-өрісін, танымдық қабілеттерін дамыту. Ұжым

болып тез шешім қабылдай білуге жаттықтыру.

Қоршаған ортаны, табиғатты сүйіп аялай

білуге баулу, адам денсаулығына қоршаған

ортаның тигізетін пайдасы мен зияндығы туралы

балалардың түсінігін қалыптастыру, өз денсау-

лығына деген саналы көзқарасын тәрбиелеу.

Керекті құралдар: адамның ішкі ағзасының

суреттері, адамның қаңқасы бейнеленген сурет,

доптар, меже, адам ағзасына зиянды заттар

бейнеленген кубиктер, жемістер мен көкөністер

бейнеленген кубиктер, екі шелек, шырын

сығатын құрал, үйшік үй, тунель.

Ұйымдастырлған оқу іс-әрекетінің барысы:

Балалар музыка әуенімен залға кіреді.

Жарты шеңберге тұрады.

Т: Балалар адам денесі бас, кеуде қуысы,

аяқ-қолдан тұрады. Бұлардың көмегі арқылы біз

әр түрлі қимылдар жасаймыз. Бұдан басқа

адамдадарда ішкі дене мүшелері болады. Қазір

біз сіздермен адамның ішкі дене құрылысына

зерттеу жұмыстарын жүргіземіз. Ол үшін біз

кішкентай биологтарға айналып адамның ішкі

дене құрылысына барамыз. Себебі, адамның ішкі

дене қуысы өзара айтысқа түсіп жатыр екен.

Олар өз араларында адамға ең маңызды мүше не

екенін шеше алмай дау болып жатыр, біз оларға

көмек берейік. (Балалар бастарына маска киеді)

Т: Ал, балалар енді біз адам денесіне кіру

үшін денемізді шынықтырып жаттығулар жасап

алайық, кішкентай капсулаға айналып өзіміздің

қорғаныштық қызметімізді жоғарылатып,

денемізді шынықтырып алайық.

Балалар жалпы жетілдіруші жаттығулар

жасау үшін сапқа тұрады.

Гантельдермен жасалатын жалпы

жетілдіруші жаттығулар музыка әуенімен.

Т: Біз қорғаныштық қызметімізді жоғары-

латып денемізді дайындап алдық. Біз адамның

ішкі дене мүшесіне келіп жеттік. Бұл жақтан

шулаған, дүрсілдеген дауыстар шығып жатыр.

Жүректің дүрсілдеген даусы естіледі.

Ортаға «жүрек» шығады.

Жүрек:

Күнімен түнімен

Дем алмаймын ешқашан.

Бойдағы бар қандарды

Жер жерлерге айдаймын,

Өйткені мен ағзадағы

Ең негізгі мүше- жүрекпін.

Жүрек адамның кеуде қуысының сол жақ

жоғарғы бөлігінде орналасқан. Егер жүрек өз жұ-

мысын тоқтатса адам әрі қарай өмір сүре алмай-

ды, сондықтан ең маңызды мүше мен боламын.

Т: Жүрек сенің қызметің біз үшін өте

маңызды. Жүрек бұлшықетті мүше – біздің

ағзамыздың моторы деуге болады. Оның міндеті

ешқашан тоқтамай жұмыс жасап,біздің

бойымыздағы құнарлы қанды бүкіл денемізге

айдап отыру болып табылады. Адам денесінде

көк тамыр (вена) және күре тамыр(артерия)

болады. Күре тамыр оттегіне бай қанды адам

денесіне тасиды, ал көмірқышқылына қаныққан

қан кері қарай көк тамыр арқылы қайтып жүрек-

ке келеді ол қан тағы да оттегімен толықтырыла-

ды. Осылай жүрек қанды оттегіне қанықтырып

адам бойына жіберіп отырады. Адамның жүре-

гінің үлкендігі өз жұдырығындай болады екен.

Жүректің біздің ағзамыздағы қалай

тасымалдайтынын көру үшін өзі бізге арнайы

алып келген ойынды ойнап жіберейік.

Балалар екі топқа бөлініп эстафеталық

ойын ойнайды.

Эстафетадан бұрын жүрек соғуын қарау.

Эстафета:

«Көк және қызыл доптарды кезек-кезек тасу»

Т: Біз қимыл жасап жүгірген соң біздің

жүрегіміз қатты соға бастады. Жүрек тұсымызды

ұстап, жүрек соғысын байқап көрейік. Жүрек

тұсын ұстап, жүрек соғысын тыңдап көру.

Осы кезде әуен естіледі, ортаға «өкпе»

келеді.

Өкпе:

Ағзадағы өкпемін,

Адамға қызмет етемін.

Өкпе егер қабынса,

Қиын болар ағзаға.

Адамда екі өкпе болады. Өкпе кеуде

қуысының оң және сол жақ жоғарғы бөлігінде

орналасқан үлкен жұмсақ мүше. Адамның дем

56

алуын бақылайды. Ауа болмаса адам өмір сүре

алмайды. Сондықтан ең маңызды мүше ауа

тасымалдаушы менмін.

Т: Ой, өкпежан сенің де маңызды мүше

екендігіңе біздің таласымыз жоқ. Өкпе ол жұм-

сақ, созылғыш мүше. Біз дем алғанда кеуде қуы-

сы көтеріледі, өкпе ауаға толып үлкейеді, дем

шығарғанда өкпе кішірейіп, кеуде қуысы қалып-

ты жағдайға келеді. Өкпенің осы жұмысын бақы-

лау үшін және кімнің өкпесіне қанша ауа сияты-

нын қарау үшін біз «Шар үру» ойынын ойнап

жіберейік.

Дидактикалық ойын «Шар үру».

Осы кезде ортаға асқазан шығады.

Асқазан:

Сендер жеген тамақтың

Барлығын мен қорытам,

Ең негізгі ағзадағы

Асқазан деген мен болам

Мен адам ағзасына ішек арқылы келіп

түскен тамақты бірнеше сағат бойы өз бойымда

ұстап, оны асқазан сөлінің көмегі арқылы қою

ботқаға айналдырамын. Ас қорыту қызметін

атқаратын асқазан деген мен болам. Менің

адамға тигізер пайдам сендерден кем емес.

Т: Арамызға қош келдің. Сенің атқаратын

қызметің біз үшін өте маңызды болып отыр,

біздің ағзамызға келіп түсетін асты қорыту

жұмысын жүйеге келтіріп отыратын сенің

қызметіңсіз бізге өте қиын болар еді.

Тағы да дыбыс естіліп ортаға «бауыр»

шығады.

Бауыр:

Бауыр бар сенің ағзаңда,

Сүзгінің қызметін атқарар,

Пайдалысын қалдырып,

Зиянын ағзадан шығарар.

Бауыр ағзадағы сүзгінің қызметін

атқарушы ішкі дене мүшесі. Мен қабырғаның

төменгі жағында орналасқанмын. Бауыр ішек

арқылы келіп түскен тамақты өңдеуден өткізеді

пайдалысын ағзада қалдырып, зияндысын тік

ішек арқылы сыртқа шығарып тастайды.

Сондықтан адамдар ішкен тамақтарды жүйелеп

реттеп отыратын ең маңызды мүше мен болам.

Т: Бауыр бұл адам ағзасындағы «химиялық

лаборотория». Ол асқорыту сөлін бөліп отырады

және сүзгінің қызметін атқарады, тіпті адам

ағзасындағы улы заттарды залалсыздандырады

екен. Ал енді бауырдың қалай жұмыс

жасайтынын тәжірибе жүзінде көрейік.

Тәжірибе: Шырынсыққышпен (соковыжи-

малка) шырын сығып көрсету. Сығылған шырын

бұл ағзаға пайдалы зат, ол адам ағзасында

қалады. Ал, сығынды ол зиянды зат ол сыртқа

шығарылып тасталады.

Эстафета:

2. «Пайдалы және зиянды заттарды

ажырату»

Бірінші топ: бала межеден қолына «тамақ»

(доп) ұстап жүгіріп «бауырдың» (үйшік) ішіне

«ішек» (тунель) арқылы кіреді, үйшіктің ішінен

алдын ала салынып қойылған адам ағзасына

пайдалы заттарды алып шығады. Жүгіріп мәреге

алып келеді.

Екінші топ: бала межеден қолына «тамақ»

(доп) ұстап жүгіріп «бауырдың» (үйшік) ішіне

«ішек» (тунель) арқылы кіреді, үйшіктің ішінен

алдын ала салынып қойылған адам ағзасына зиян

келтіретін заттарды алып шығады. Жүгіріп

мәредегі корзинаға салады.

Эстафета соңында «Бауыр» әр корзинаға

жақындап баға береді.

Зиянды заттардың қасына барғанда бет әл-

петін тыржитып, бұл тамақтардан оған өте ауыр

екенін көрсетеді. Ал, пайдалы заттарға толы

корзинаның қасына барғанда көңілденіп, оған

бұл заттардың жақсы әсер ететінін көрсетеді.

Дыбыс естіліп ортаға «бүйрек» келеді.

Бүйрек:

Мен бүрекпін, бүйрекпін

Сұйықты да бөлетін.

Ауыра қалса бүйрегің,

Ісініп сен кетерсің.

Мен сендердің ағзаларыңдағы сұйықтық-

тың мөлшерін реттеп отыратын бүйрекпін. Мен

екеумін. Бір бүйрек оң жақ бүйірде, ал екіншісі

сол жақ бүйірде орналасады. Ағзадағы артық

сұйықтықты сыртқа шығаруға көмектесемін.

Егер ағзаңдағы артық сұйықтық сыртқа шыға-

рылмаса сендер ісініп кетесіңдер де ауырып

қаласыңдар, сондықтан ағзадағы ең маңызды

мүше мен болам.

Т: Иә, біздің ағзамыз үшін бүйректің де

атқаратын қызметі өте зор. Себебі, адам денесін-

дегі артық сұйықтықты дер кезінде сыртқа

шығару үшін жұмыс жасайтын бүйрек болып

табылады. Ал, сұйықтық уақытылы сыртқа шы-

ғарылмаса адам денесіне тарап адам ісініп

ауырады. Сондықтан біз үшін бүйректің де ма-

ңызды екенін түсіндік. Бүйрек адам ағзасындағы

сұйықтықты сүзгіден өткізіп тазалап отырады.

Ал енді бүйректің жұмысын іс жүзінде көру үшін

біз оны ойын түрінде ойнап көрейік.

Эстафета:

«Су тасушылар»

Дыбыс естіліп ортаға «ми» шығады.

Ми:

Бәрің ұғып алыңдар,

Маңызды мүше мен болам

Мисыз өмір сүре алмас

Әлемдегі бар адам.

Сендер неге шулап, таласып жатырсың-

дар? Сендердің іс-әрекеттеріңді бақылайтын, бір-

57

біріңмен біріктіретін мүше менмін. Мен адамның

бас сүйегінде орналасқанмын. Сендер барлығың

да адам өмірі үшін маңызды мүшелер болып

табыласыңдар және бір-біріңмен тығыз байла-

ныстысыңда. Біз барлығымыз адам өмір сүруі

үшін керекпіз. Адам біздің барлығымызды қадір

тұтады. Біздің ауырмауымызды қадағалайды.

Т: «Ми» дұрыс айтады, сендер барлығың

адам үшін өте маңызды болып табыласыңдар.

Барлығыңның атқаратын қызметтерің адамға өз

пайдасын тигізеді. Ал барлығыңды біріктіретін,

сендерге сигналдар жіберіп отыратын бұл ми. Ал

ми жақсы жұмыс жасау үшін біз оны түрлі

дәрумендерге бай жемістер мен көкөністермен

азықтандырып отырамыз, миға арналған

жаттығулар жасаймыз.

Соның бірі жұмбақтар шешу.

«Ми» балаларға жұмбақтар жасырады.

Т: Балалар осы дене мүшелеріміз сау болу

үшін, біз оларды қорғауымыз керек екен. Ал

адам денсаулығы мықты болу үшін біз немен

шұғылдануымыз керек?

Дұрыс айтасыңдар, адам денешынықтыру-

мен айналысып өз денсаулығын шыңдау керек

екен. Түрлі дәрумендерге бай азықтар пайдала-

нып өз ағзасын қоректендіріп отыру керек.

Сонымен қатар мәдени-гигиеналық

тазалықты сақтасақ су, күн, ауа ваннасын

қабылдап ағзаны азықтандырып отырсақ біздің

тәніміз бен деніміз сау болады екен.

Барлығы бірге ән орындау.

Адам денесіне зерттеу жұмыстары

аяқталып, балалар капсуладан шығу үшін тыныс

алу жаттығуларын жасап, адам ағзасынан сыртқа

шығады. Осымен адам ағзасын зерттеу

жұмыстарымыз бүгінге аяқталды. Бірақ біз

зерттеу жұмыстарымызды әлі де жалғастырамыз.

ҚАТЫНАС ЫДЫСТАР

Байдекешова Н.К., Ерижепова Н.К.,

Ақтөбе қаласы, Мектеп: №22 орта мектеп мұғалімдері

Мектеп: №22 орта мектеп

Күні:23.01.18ж. Мұғалімнің аты-жөні: Байдекешова Нурбиби Кайыржановна

Ерижепова Нурлы Кенесевна

Сынып: 7 Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақ тақырыбы Қатынас ыдыстар

Осы сабақта қол жет-

кізілетін оқу мақсат-

тары (оқу бағдарла-

масына сілтеме)

7.1.2.2 – қатынас ыдыстардың қолданылуына мысалдардар келтіру арқылы

қатынас ыдыстардың қасиеттері туралы түсінік беру

Сабақ мақсаты Барлық оқушылар: Қатынас ыдыстар түрлерін, қатынас ыдыстардың тұрмыспен

техникада, су құбырында қолданылуын біледі.

Көпшілік оқушылар: Әртекті сұйықтарды қатынас ыдыстарға құйғанда олардың

деңгейлерінің өзара орналасуын біледі.

Кейбір оқушылар: Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орын-

дайды, тақырып бойынша қосымша мәліметтер мен дәлелдер келтіре алады.

Бағалау критерийі Қатынас ыдыстарға мысалдар келтіреді

Әртекті сұйықтардың қатынас ыдыстарда орналасуын, формуласын біледі,

сапалық-сандық есептер шығарады.

Қатынас ыдыстардың қасиеттерін практикада қолдана алады.

Ойлау дағдылары-

ның деңгейі

Білу, түсіну, қолдану, талдау, жинақтау, бағалау.

Тілдік мақсаттар

Қатынас ыдыстарға келтірілген мысалдарды ауызша және жазбаша түрде

сипаттай және жүйелей алады.

Терминдер: шыны түтік, қатынас ыдыстар, шәйнек

Құндылықтарды

дарыту

Шығармашылық пен сын тұрғысынан ойлау тапсырмаларын шағын топта

орындау арқылы өзара қарым-қатынас жасау қабілетін дамытып, өндіріс пен

білімнің қолданылу аясын кеңейту.

Пәнаралық

байланыстар

Химия, математика, технология.

58

Алдыңғы білім

Сұйықтармен газдарда болатын қысымды біледі.

Қысымның формуласын қолдана отырып, есептер шығара алады.

Сабақ барысы

Сабақтың жоспар-

ланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы

3 мин

1.Ұйымдастыру

2.Психологиялық ахуал қалыптастыру:

3. Пазл әдісі арқылы топтың атын таңдау

(Қатынас ыдыстардың суреттерін құрастыру)

Сурет бойынша топтасыңыз

Мозайкалар

Үй жұмысын

тексеру:

4 мин

4. Еске түсіру стратегиясы

Қысым дегеніміз не?

Жауабы: Қысым дегеніміз белгілі бір бетке түсетін күш

әрекетінің нәтижесін сипаттайтын шама

Қысымның формуласы

Жауабы: р= F/S;

Қысымның өлшем бірлігі:

Жауабы: Н/м 2; Па

қатты денелер, газ және сұйықтар арқылы қысым қалай

беріледі?

Жауабы: қатты денелерде қысым бір бағытта беріледі. Сұйық

пен газдарда қысым барлық жаққа, бірдей қашықтыққа бірдей

беріледі.

Қолмен іс тіккенде неліктен бармаққа оймақ киеді?

Жауабы: ине үшкір, ауданы аз саусаққа кіреді

Саңылаулары бар цилиндрдегі сұйық ең жоғарғы саңылаудан

жақынға, ал ең төменгі саңылаудан алысқа шашырайды. Бұл

құбылысты қалай түсіндіруге болады? Тәжірибе

Жауабы: Сұйық қабаты неғұрлым төмен болса, ондағы

ауырлық күші әрекетінен болатын қысым соғұрлым үлкен

болады. Сондықтан ең төменгі саңылаудан су алысқа

шашырап шығады.

Қатты дене үшін қысым қалай анықталады? Қысымды қалай

азайтуға болады?

Жауабы: Қатты денеде қысым бір бағыт-

та болады. Яғни күш қайда бағытталса,

қысым да сонда бағытталады. Ауданын

арттыру арқылы азайтуға болады.

1кПа- қанша Паскаль бар?

Жауабы: 1000 Па

Әртүрлі массасы бірдей екі ыдысқа су

құйылған. Судың ыдыстар табанына түсіретін қысым күші

бірдей бола ма?

Жауабы:Бірдей болмайды, себебі қысым күші сұйық

бағанының биіктігіне және тығыздығына тәуелді болады

Зертттеуге

бағытталған оқу

Түсіну

Қолдану

6мин

Мағынаны аш

1.топ: Қатынас ыдыстар дегеніміз не екенін түсіндіріңдер.

Тегі бірдей сұйықтың қысымы мен биіктігі (мәтінмен жұмыс)

2.топ: Қатынас ыдыстардағы әртекті сұйық бағандарының

биіктігі олардың тығыздықтарына тәуелділігін тәжірбие

арқылы көрсетіп, түсіндіру (тәжірибе)

3.топ: «Галарея» әдісі бойынша (оқушылар әртүрлі қатынас

ыдыстардың суретін салып, солар бойынша түсінік айтады)

қатынас ыдыстарды түсіндіру

Топтың жұмысы смайликтер арқылы бағаланады.

Ойымызды жинақтау

Оқулық,

Слайдтар

http://bilimland.

kz/k

59

Талдау

Жинақтау

7мин

«Білгенге маржан»

жұптық жұмыс

10мин

Тәжірибе

Егер қатынас ыдыстардың әр тармағына әртекті сұйық

құйылса, онда сұйықтар тепе теңдікке келгенде олардың

деңгейлері бірдей болмайды. Мысалы үшін мынадай тәжі-

рибе қарастырайық. Қатынас ыдыстардың тармақтарының

біріне глицерин, ал екіншісіне су құяйық. Сонда глицериннің

һ2 бағаны судың һ1 бағанын теңгеретінін байқаймызх, яғни һ1

һ2. Өйткені сұйықтың ыдыс түбіне түсіретін қысымы сұйық

бағанының биіктігі мен оның тығыздығына тура

пропортционал p= ρgh болатынын білеміз

Демек, екі тармақтағы қысымдар тең болғанда, тығыздығы

үлкен сұйық бағанының биіктігі тығыздығы аз сұйық

бағанының биіктігінен кем болады һ1 һ2. Яғни тармақтардағы

қысымдардың теңдігінен, сұйықтардың тепе теңдік шартын

ескерсек бұдан

һ1/ һ2= ρ2/ ρ1

Қатынас ыдыстардағы сұйық бағандарының биіктігі

олардың тығыздықтарына кері пропортционал

Электронды оқулық

(карточкамен жұмыс)

Кофе құйғыштарының қайсысына көп сұйық құйылады?

Дұрыс тұжырымды көрсет.

2. Шыны қатынас ыдысының біреуіне су, екіншісіне спирт

құйылған. Қай түтігіне спирт құйылған? Дұрыс тұжырымды

көрсет.

3. Егер шүмекті ашса бір ыдыстан екінші ыдысқа су

құйылады ма? Дұрыс тұжырымды көрсет.

А) Құйылмайды.

Ә) Су бірінші ыдыстан екінші ыдысқа құйылады.

Қатынас

ыдыстар

су, глицерин,

спирт

Карточкалар

60

Жеке жұмыстар

2мин

Бағалау

Оқулықпен жұмыс

3мин

Б) Су екінші ыдыстан бірінші ыдысқа құйылады.

Қатынас ыдыстарды ата?

Қатынас ыдыстардың қасиеттері қандай қондырғыларда

пайдаланылады? Мысал

Су құбырының жұмыс істеу принципі неге негізделген?

2 тапсырма Ойлан тап!

1) 1км тереңдіктегі судың қысымын есепте.



Дискриптор бағалау парағы есепке арналады 2мин

Бағалау критерийі Дескриптор Балл

Қысым

формуласын

пайдаланып

есептер шығарады

Физикалық шамаларды ХБЖ-

не келтіреді

1

Кестені пайдаланып, сұйықтың

тығыздығының мәнін табады

1

Сұйық бағанының биіктігіне,

тығыздығына тәуелділігі арқылы

қысымды есептейді

1

Жалпы балл 3

Тақырып бойынша жаңа сөздер

Үш тілде атауы

Дәптерге жазу

қазақша орысша ағылшынша

қатынас ыдыс сообщающиеся

сосуды

communicating

vessels

шыны түтік стеклянная трубка glass tube

шәйнек чайник Kettle

Сабақтың соңы

1мин

Кері байланыс

2мин

Үйге тапсырма: Бұрқақты қалай жасауға болатынын ойлап

көріңдер. Оның сызба-нұсқасын сызыңдар және мұндай

қондырғының қалай жұмыс істейтінін түсіндір.

«Ашық микрофон» әдісі арқылы рефлексия жасау

Саралау Бағалау

Денсаулық және қауіпсіздік

техникасының сақталуы

Тапсырма бойынша (деңгейлік

тапсырмалар), қарым-қатынас

формалары, мазмұн бойынша

Смайликтер

Физика кабинетінде қауіпсіздік

техникасын сақтау ережелерін ұмытпау

Бұл бөлімді сабақ туралы өз пікіріңізді

білдіру үшін пайдаланыңыз. Өз

сабағыңыз туралы сол жақ бағанда

берілген сұрақтарға жауап беріңіз.

КРУГЛЫЙ ГОД СТРАНЕ ПОЭТА

Баймаханова Ж.С.,

Учитель русского языка и литературы СШ №60 г.Актобе

Литературный журнал:

«Круглый год стране поэта»

Школа: № 60

4 – 5 – 6 классы

Цели урока привить интерес к творчеству писателя.

расширить знания детей о жизни и творчестве С.Я.Маршака.

развивать воображение, мышление, культуру общения, работать над развитием

речи, памяти, логического мышления, внимания;

воспитывать доброе отношение к людям, умение работать в коллективе.

61

Предваритель-

ная работа

Детям даётся задание – выучить стихи С.Я.Маршака; подготовить инсценировку;

составить выставку книг поэта.

План

Ход вечера Запланированная деятельность Ресурсы

Ведущий: Дорогие ребята! Сегодня мы с вами собрались, чтобы узнать

больше об очень хорошем человеке – известном детском писателе. Если

кто-нибудь начнет грузить в вагон всякую всячину: пакеты, чемоданы,

ящики, сумки, то и дело беспокойно пересчитывать их при этом, роняя,

суетясь. Непременно уж послышится со стороны: «Да, как говорится,

дама сдавала в багаж диван, чемодан, саквояж, корзину, картину,

картонку…». А кто-то добавит: «Еще бы сюда маленькую собачонку».

Оставит нечаянно какой-нибудь гражданин – зевака портфель на

прилавке, и мы тотчас же скажем: «вот какой рассеянный с улицы

Бассейной!» Над мальчуганом, взявшимся что-то мастерить, но все

поломавшим, подшутят: «Эх ты, мастер-ломастер».

Они пришли в нашу жизни из хорошо известных детских книжек. А

сочинил эти книжки любимый ребятами, ставший знаменитым среди

взрослых детский писатель. А как его фамилия, вы узнаете, разгадав

кроссворд, состоящий из загадок, придуманных этим замечательным

человеком. Ой, а где же загадки?

/Стук в дверь и появляется Незнайка/

Незнайка: Здравствуйте ребята! Ой, как вас много. Ребята, по пути к вам

я нашел загадки, а вот отгадать их не могу, вы мне поможет?

Ребята: Да!

Ведущий: А какие загадки у тебя?

Незнайка показывает.

Ведущий: Это же загадки от нашего кроссворда ребята. Хорошо Незнайка

загадывай.

Незнайка загадывает загадки.

КРОССВОРД

1. Бьют его рукой и палкой.

Никому его не жалко.

А за что беднягу бьют?

А за то, что он надут. /мяч/

2. Всегда шагаем мы вдвоем,

Похожие как братья,

Мы за обедом - под столом,

А ночью - под кроватью. /сапоги/

3. Под Новый год пришел он в дом

Таким румяным толстым,

Но с каждым днем терял он вес

И наконец совсем исчез. /календарь/

4. Пучеглазая особа.

Из болота смотрит в оба.

Ква – ква – ква, да ква – ква – ква,

Вот и все ее слова. /лягушка/

5. Мы ходим ночью, ходим днем,

Но никуда мы не уйдем.

Мы бьем исправно каждый час.

А вы, друзья, не бейте нас. /часы/

6. Что такое перед нами:

Две оглобли за ушами,

На глазах по колесу

И седелка на носу? /очки/

Ведущий: А теперь посмотрим, что же у нас получилось. Фамилия

детского писателя МАРШАК, а зовут его Самуил Яковлевич.

Незнайка: А кто это?

Портрет

С.Я.

Маршака;

выставка

книг;

рисунки к

стихам;

презента-

ция;

Минусовки

песен;

кросс-ворд.

62

Ведущий: Ты не знаешь кто такой Самуил Яковлевич Маршак?

Незнайка: Нет.

Ведущий: Тогда послушай, ребята тебе о нем расскажут.

Двое из учеников рассказывают о Маршаке С.Я.

«Родился он, ребята, еще в позапрошлом веке, в 1887 г., в г.Воронеж.

Отец его был талантливейшим человеком, работал мастером на разных

заводах, поэтому семья часто переезжала с места на место. Учился

Маршак сначала в городе Острогорске, потом в Петербурге, затем в Ялте,

и опять в Петербурге. Сочинять стихи он начал раньше, чем научился

писать, любимыми авторами стали для него Пушкин, Лермонтов, Гоголь,

Некрасов, Толстой, Чехов. С 20 лет Маршак стал печатать свои стихи.

Заручившись поддержкой нескольких журналов и газет, молодой

литератор уезжает в Англию, где слушает лекции в Лондонском

университете и глубоко, серьезно изучает английский язык. Отличное

владение языком помогло Самуилу Яковлевичу стать замечательным

переводчиком: английские народные баллады и стихотворения

английских поэтов в его переводах очень популярны у нас. После

революции Маршак работал в детских журналах, писал стихи для детей,

пьесы для детского театра. В годы Великой Отечественной войны он

работал в газетах, выезжал на фронт с бригадами артистов и продолжал

писать для детей. Он твердо верил в победу добра, справедливости над

жестокостью и злом.»

Ведущий: Чудесным своим талантом С. Маршак, радовал детей много-

много лет. И сегодня дети с тем же удовольствием читают его книги. О

самых важных вещах нашей жизни миллионы ребят узнали из

стихотворений, сказок, пьес, этого чудесного поэта. Даже простая азбука

сделалась по-новому интересной, когда Самуил Яковлевич взялся за нее и

придумал стихи про каждую из букв – «От А до Я».

Незнайка, ты знаешь эти стихотворения?


Ведущий: Тогда послушай ребят.

Учащиеся 4-х классов читают стихи: «Где обедал воробей?», «Мяч»

Ведущий: Обыкновенный календарь становится волшебным, когда

Маршак рассказывает про каждый из двенадцати месяцев. Все цвета

радуги, все краски и оттенки природы по-новому засверкали перед

нашими глазами в книге Самуила Яковлевича «Круглый год». Вот,

например, месяц январь.

Ученик 4 класса: Открываем календарь. –

Начинается январь.

В январе, в январе

Много снега на дворе.

Снег на крыше, на крылечке,

Солнце в небе голубом.

В нашем доме топят печки.

В небо дым идет столбом.

Или апрель: (ученица 4 класса)

Апрель, апрель! На дворе звенит капель.

По полям бегут ручьи,

На дорогах лужи.

Скоро выйдут муравьи

После зимней стужи.

Пробирается медведь сквозь лесной валежник.

Стали птицы песни петь,

И расцвел подснежник.

А что говорил другой известный писатель нам расскажут… /Двое учениц

рассказывают/

Другой известный писатель, Корней Иванович Чуковский, однажды

63

весело рассказывал, что знал не одного, а пятерых Маршаков: Маршака –

детского поэта. Маршака, пишущего стихи для взрослых. Маршака –

автора пьес для театра. Маршака – переводчика, который сделал

понятными русским читателям многих поэтов, писавших на английском,

латышском, казахском, армянском, украинском, чешском, литовском,

еврейском, венгерском, польском языках. И, наконец, Маршака –

сатирика, который своими меткими беспощадными стихами в годы

Великой Отечественной войны высмеивал фашистов. И в каждом из этих

пяти совсем разных видов литературной работы Маршак стал

изумительным автором.

Ведущий: А теперь, дорогие ребята, посмотрим, инсценировку

«Рассеянный с улицы Бассейной» Самуила Яковлевича Маршака.

Ведущий: Поэзия окружает нас с детства. Помните, когда вы были

маленькими, мама пела вам колыбельные. Становясь старше, вы уже сами

разучивали и читали стихи. Удивительный мир поэзии учит нас

чувствовать, мыслить, говорить. Попробуем доказать друг другу, что

чтение стихов – это увлекательное занятие. Кроме того, стихи интересно

не только читать, но и инсценировать. «Мельник…»

♪ ♫ Музыкальная пауза. Дети поют и танцуют под песню «Из чего же…

» на стихи С.Я.Маршака.

Конкурс : «Исправь ошибки в названиях произведений»

«Детки в зоопарке» - «Детки в клетке»

«Семнадцать месяцев» - «Двенадцать месяцев»

«Откуда стул пришёл?» - «Откуда стол пришёл?»

«Урок грубости» - «Урок вежливости»

«Рассказ об известном герое» - «Рассказ о неизвестном герое»

«Мышкин дом» - «Кошкин дом»

«Песня про книги» исполняют ученики 5 класса.

(на мотив «Песенка мамонтёнка»)

Я книгу читаю – она друг надёжный!

Ответ на вопросы найти я хочу.

Ответы найти я хочу (2 раза).

Припев:

Пусть книга научит,

Пусть книга расскажет.

Пусть верный путь в жизни она нам укажет.

Ведь так не бывает на свете,

Чтоб были неграмотны дети! (2 раза последние две строчки)

Её не заменит компьютер и видик.

Пусть каждый ребёнок в ней друга увидит.

Ведь чтение книг и наука –

Надёжное средство от скуки.

Припев:

Ведущий: Незнайка, тебе понравилось как ребята отвечали и помогали

тебе?

Незнайка: Да. Теперь мне многое стало понятным и я теперь тоже много

знаю.

Ведущий: Незнайка, а ты знаешь, почему ребята много знают?


Ведущий: Все дело в том, что ребята читают книги. Если и ты будешь

читать книги, то и ты будешь знать много.

Незнайка: Хорошо ребята, я теперь тоже буду читать книги.

Вот и подошла к концу наша встреча. Я хочу закончить его прекрасными

словами:

Желаю вам цвести, расти,

Копить, крепить здоровье.

Оно для дальнего пути –

64

Главнейшее условие.

Пусть каждый день и каждый час

Вам новое добудет.

Пусть добрым будет ум у вас,

А сердце умным будет.

Вам от души желаю я,

Друзья, всего хорошего.

А всё хорошее, друзья,

Даётся нам недёшево!

АДАМДАР ОТТЫ ҚАЙДАН АЛДЫ?


Ақтөбе қаласы, №38 МДҰ тәрбиешісі

Мақсаты: Балаларға отты жансыз

табиғаттың құбылысы ретінде таныстыру.

Адамдардың отты қайдан тапқаны туралы білім

беру. Жер бетінде өмір сүрудегі, оттың

қажеттілігін көрсету. Балаларды зерттеу іс-

әрекеті арқылы оттың су, ауа, жер сияқты өзге

құбылыстармен байланысын анықтауға, ойын

арқылы оттың қауіптілігі туралы шешім

шығаруға үйрету. Сөздік қорларын дамыту.

Ептілікке, зерттеуге қызығушылыққа тәрбиелеу..

Әдіс -тәсілдер: сұрақтар, тәжірибелік

жұмыс, әңгімелесу, ойын.

Құралдар: иллюстрация, шырпы, май

шам, құм, су, ағаш таяқшалар, банка.

Барысы: Балалар, біздер бүгін таңға-

жайып саяхатқа шығамыз. Бұрынғы Тас дәуі-

рінде боламыз. Ол кезде адамдар темірді ойлап

таппағандықтан да тас дәуірі деп аталады. Қағаз

жоқ болғандықтан, саздан жасалған тақтайша-

ларға жазу жазған. Цифр туралы ешнәрсе білме-

гендіктен, саусақтарын санау, түйіндер жасау,

белгілер салу, таяқпен жерге сурет салу арқылы

санап үйренген. Біздің ұшақ -кілемге отырыңдар,

көздеріңді жұмып, алысқа ұшып бара жатқандай

сезініңдер. (музыка ойнайды). Көзімізді ашамыз.

Айналаға қараңыз. (Слайд көрсету). Міне,

бұрынғы ғасырдағы адамдар мамонтты аулап

жүр, ал мына жерді отырып тас пен мамонттың

мүйізінен аңға шығатын қару жасап отыр. Менің

әңгімемді тыңдаңыз: бұрынғы заманда адамдар

оттың не екенін білмеген, шикі ет жеген,

бұлақтан ағып жатқан салқын суды ішкен.

Олардың үңгірлері салқын және дымқыл болған.

Бір күні, ғажайып құбылыс болады. Бұл ғажайып

нәрсе - нөсер жауын еді. Нөсер жауынның

кәдімгі жаңбырдан қандай айырмашылығы бар?

(күн күркірейді, найзағай жарқылдайы)

Кенет жарық алаңқайда өсіп тұрған ағашты

жарқыратып жіберді. Сол сәтте ағаш жана

бастады.

- Ағаш неге жанды? (найзағай түсті)

Басында адамдар қорқып кетті, бірақ

батылдары ағашқа жүгіріп барды, бірақ жетер

жетпестен, айқайлап кейін қарай қаша бастады.

Беттерін қолдарымен жауып алған.

- Адамдар неге қаша бастады? Неге олай

істеді? Шамалы уақыттан кейін ағаш та жанып

болды, шоғы да сөнді. Неліктен?

(ағаш жанып болды, жаңбыр шоқты сулап,

дымқылдап тастады) Көпке дейін адамдар сол

күнгі жарық пен жылуды естеріне алып жүрді.

Бірақ, бір күні салқыннан тоңған, әлсіреген адам

жылыну үшін қолы мен бетін ысқылай бастады.

Біз де солай жасап көрейік. (Балалар алақандары

мен беттерін ысқылай бастайды)

- Біздің алақанымыз қандай болды? (Ыссы

және жылы)

- Ал егер ағаш таяқшаларды бір-біріне

ысқыласақ не болады? Олар да қыза ма екен?

Таяқшаларды бір-біріне ысқылау.

Таяқшаны таяқшаға үйкелеген кезде не

байқадыңдар? (Таяқшалар шамалы қызды)

- Дұрыс, шамалы қызды. Сол кезде адам

басқа құрылғы ойлап таба бастады. Ол таяқты

алып, ортасын ойды. Біз де көрейік. Балалар ала-

қандарымен ысқылай бастайды.. - Қандай шешім

шығарамыз? Таяқша қызды. Күн ұзағына адам

еңбектенеді, таяқшаны айналдыра берді, ең

соңында, кешке қарай коптен күткен от пайда

болады. Енді адамдар отты түнде де, күндіз де

сөндірмей жаға берді.

- Қалай жаға берді? Отқа құрғақ бұтақтар-

ды, ағаштарды салып отырды, сөніп қалмасын

деп оттың қасында кезекшілікке тұрды. Бір күні

адамдар тастан балта жасағысы келіп, тасты -

тасқа егеп отырғанда, одан от ұшқындарынын

шыққанын байқады. От ұшқыны құрғақ шөпке

түсіп, жана бастайды. 150 жыл бұрын адамдар

осылай шырпыны ойлап тапты. Шырпыны

ағаштан жасайды, басында күкірті бар. Шырпы

жану үшін, оны қораптың сыртындағы арнайы

ұнтақ жағылған жеріне тигізеді. Осылай адамдар

65

қазіргі кезде үйретілген, қолдан істелген оттықты

қалталарына салып жүреді.

Сергіту сәті. Қане, қане тұрайық, Үлкен

шеңбер құрайық. Алақанды ұрайық, Отырып бір

тұрайық. Оң жаққа бұрылып, Сол жаққа

бұрылып, Бір шапалақ ұрайық

Балалар, өз уақытымзға, дәуірімізге

қайтатын уақыт болды. (Музыка) Балалар

отырғышқа отырады. Ал қазір мен, ертегі

айтамын. Ыңғайланып отырып, мұқият

тыңдаймыз. Күзгі күн, жапырақтар солып жерге

түсіп жатыр. Алаңқайда жалыны жоқ, тек қана

шоқтары қалған алау сөнейін деп жатты. Кенет

жел ағаштағы құрғақ бұтақты сындырып жіберді,

ол дәл шоқтың үстіне түсті. Осы сәтте алауда от

ұшқындары пайда болып, шатырлап жана

бастады. Құстар, аңдар өрттен қаша бастады.

"Ха!" - деп ойланды от. "Олар менен

қорқады, яғни мен ең күштімін! ең күштімін!"

Айналасында ешкім болмады. Барып біреулерді

іздеп, тауып алайын деп ойлаған от әрі қарай

шөптердің, бұталардың, ағаштардың үстімен

жүгіре берді, сол себептен от орман үстіне

шығып, үлкен өртке айналды. Осы кезде оның

жолында өзен кездесті. Қара мен қандай

күштімін, кел күшімізді көрсетейік деп

айқайлады. Өзен көрсетейік деп жауап береді

және суды оттың бетіне шашып жібереді.

Балалар әрі қарай не болғанын ойлайықшы?

1 тәжірибе. Өзен шашып жібергендей мен

де тамшы суды алып, отқа тамызамын.

(тамызамын) Балалардың жауабы. Не естідіңдер?

- Не болды ? (От сөніп қалды)

От қатты ашуланды, қорқып кетіп, айқай-

лады. Сендер сықырды естідіңдер. Ол өзінің әл-

сізденіп бар жатқанын да сезді. Енді судың қасы-

на келмейтіндей болып қаша жөнелді. Неліктен

суға келмеймін деп шешті? Шешім: Су отты

сөндіре алады

От әрі қарай жүре берді. Кенет жаңбыр

жауды, ол үңгір ішіне тығылуға бекінді. Бірақ

үңгірдің түбіне кете барған сайын, жағдайы

қиындай бастады, ауа жетпей, жайлап сөне

бастады. Соңғы күшін жинап үңгірден шықты да

қатты жана бастады.

- Балалар, от жаңбырдан тығылып, үңгірге

тығылған кезін ойлап көрейік. 2 тәжірибе.

Майшам және банкамен тәжірибе жасау.

Майшам жақсы жанады, оның үстіне банка

жапсақ, тұншығып, сөне бастайды. Балалар,

қалай ойлайсыңдар, егер от үңгірден қашып

шықпағанда, не болар еді? (ауа аз, сөнеді) -

Майшам топта неге жақсы жанады? (ауа көп)

- Ал банкада ? (аз)

- От ауасыз өмір сүре ала ма? (жоқ)

Шешім: От ауасыз өмір сүре алмайды.

Әрең құтылған от, сақ бола бастады. Оның

жолында тау кездесті.

- Сен де менен қорқасың ба? - деп сұрады

от.

- Тау қалай жауап берді деп ойлайсыңдар?

Таудың дұрыс айтқанын тәжірибемен

дәлелдейік.

3 тәжірибе. Майшам, құм. Балалар тәрбие-

шімен бірге майшамға құмды себеді. Шешім:

Құм, ұсақ тас отты сөндіреді. От қайғыра

бастады. Жолда кездестіргендердің барлығы не

оттан қорқады, не оны жоюға тырысады.

Онымен ешкім дос болғысы келмеді. Бірақ, ол

адамды кездестірді. Адам отты үйретіп, өзіне

жұмыс жасауға көндірді. Бірақ, оттың мінезі тез

тұтанғыш. Адам отпен достасуға тырысты.

Ойын: "Жақсы - жаман". Картинаға қарап,

сұраққа бірге жауап берейік.

Жақсы: ыдысты саздан жасайды, үгітіліп

қалмас үшін, отта қыздырады. Қыздырылған

саздан кірпіш жасайды, үй салады. Оттың

көмегімен мөлдір әйнек жасайды. От арқылы

үйді жылытады. От жарық берді. Жаман жағы:

оттан өрт шығады, адамды, жан-жағын

күйдіреді. Ойын арқылы оқу қызметін қорытын-

дылайды. Балаларды мадақтау. Жұлдызша

арқылы жақсы қатысқан балаларды бағалау.

КҮЗБЕН ҚОШТАСУ


Ақтөбе қаласы, №38 МДҰ тәрбиешісі

Мақсаты: Күз мезгілі, оның ерекшелігі

туралы балалардың білімін бекіту. Балаларды

жапсыру арқылы құрастыруға, күзгі табиғатты

табиғи материалдармен бейнелеуге, ағаштың

жапырақтарын жұмсақ қағаздан, діңін

қарақұмықтан жасауға жаттықтыру.

Ойлау, есте сақтау қабілетін, эстетикалық

талғамы мен шығармашылығын дамыту.

Ұжымдасып, бірігіп жұмыс жасауға,

ұқыптылыққа тәрбиелеу.

Құрал-жабдықтар: көк түсті қатты қағаз,

ПВА желімі, қарақұмық, сүрткіш, жұмсақ қағаз

сары және қызғылт түсті, жай қарындаш, қоңыр

түсті қағаз, қайшы, жұмыстың сызба -картасы.

Дәлелдеу ояту. Балалар бүгін бізге

көптеген қонақтар келіпті. Қане амандасайық.

66

Шаттық шеңберіне тұрайық. (Шаттық шеңберіне

тұрып қонақтармен амандасады)

Сәлем бердік, Алтын күн

Сәлем бердік, Көк аспан

Сәлем бердік, Жер ана

Сәлем бердік баршаға

Жарайсыңдар орындарыңа отыра қойың-

дар. Өте жақсы балалар. Ойын ойнағыларың келе

ме? Олай болса «Ғажайып алаңы» деп аталатын

ойын ойнаймыз. Ойынның шартын түсіндіріп

кетейін: мына жердегі текшені лақтырамыз,

қандай сан түссе, сол суретте берілген

сұрақтарға жауап береміз, келістік пе? Олай

болса ойынды бастаймыз. Жұмбақтар шешу

1.Жапырақты бояды,

Атырапты бояды.

Бояп-бояп барлығын

Сап-сары ғып қояды. (күз мезгілі)

2.Сырылдатады шәйнегін,

Ұнатпаса да жұрт, мейлі.

Тереземіздің әйнегін

Жуады, бірақ сүртпейді.(жаңбыр)

3 Ат шаптырым аумағы,

Байқалмайды салмағы.

Мың кессең де ол мейлі,

Жүреді, ұшып өлмейді. (бұлт)

4 Аяқсыз жетіп барады,

Қолсыз есік қағады. (жел)

5 Әуеден күбі түсті,

Күбінің түбі түсті.

6 Ешкім де жемейді,

Тәтті екен демейді.

Сарғайып піседі,

Үзіліп түседі. (жапырақ)

8. Жұмбақбай атаның

Жеті баласы болыпты

Сол жеті баланың

Атын аташы балақан (Дүйсенбі, сейсенбі,

сәрсенбі, бейсенбі, жұма, сенбі, жексенбі)

Ұйымдастыру - ізденушілік - Бүгін

аптаның қай күні?

- Жылдың қай мезгілі?

- Күз мезгілі.

- Жақсы күз мезгілінің қандай

ерекшеліктері бар, білеміз бе? (Мнемотаблица

арқылы әңгімелеу)

- Дұрыс балалар, қазір күздің соңғы айы -

қараша айы

Есік түртіліп, пошташы хат әкеліп береді.

- Қызық кімнен келді екен? Мекенжайды

оқиды. № 38 "Әлем" балабақшасы, ересектер

тобының балаларына. Кімнен: Сиқырлы Күзден

Күз бізге не беріп жібергенін қарайық,

хатты оқиды.

"Сәлеметсіздер ме, балалар! Мен - сиқыр-

лы Күзбін. Мен сендерге өзім қонаққа келе

алмаймын, жұмыстарым көп: соңғы жапырақтар-

ды жинау керек, өзенді мұзбен қатыру керек

және де сендерді алғашқы қармен ойнату

керекпін. Қазір күздің соңғы айы - қараша ғой.

Менің уақытым азайды, жақында қыс келеді.

Сендермен қоштасу қиынға түседі. Сондықтан,

маған "Алтын күз" ашықхатын жасап беріп, мені

шығарып салуларыңызды өтінемін. Ашықхат

жасау нұсқаулығын жіберіп отырмын. Сау

болыңыздар. Сәлеммен Алтын күз".

- Қане, балалар бірге қарап, ашықхатты

қалай жасау керектігін ойланайық.

(тәрбиеші хаттағы карта-сызбаны алып,

балаларды тақтаға шақырады. Балалар мен

тәрбиеші карта-сызбаны қарап талқылайды)

1 карта

- Ненің суреті бейнеленген, қалай

ойлайсыңдар?

- Қағаз, желім, қылқалам, қайшы, сүрткіш,

картон, жапырақтар, ермексаз, жай қарындаш,

ұсақ нәрсе, дәнге ұқсайды...

- Дән? Не қылған дән екенін ойланайық.

Балалар жауап іздейді. Күріш - ақ, ұзынша,

асбұршақ - сары, тары - домалақ. Бұл қарақұмық

шығар. Ол қоңыр түсті, онша ұсақ емес.

- Дұрыс, қарақұмық. Жарайсыңдар, бала-

лар, жұмысқа қажетті заттарды атап шықтыңдар.

2 карта.

- Балалар, не бейнеленген?

- Ағаш сұлбасына ұқсайды.

- Дұрыс, бұл ағаш сұлбасы. Оны қалай

жасау керектігін қарастырайық.

Балалар схема бойынша жауап береді.

Қағазды ортасынан бүктейміз.

Тәрбиеші нақтылайды. Боялған жағын

ішіне қаратамыз ба, әлде сыртқа ма?

- Боялған жағы ішінде қалады. Бүктелген

сызық бойымен ағаштың сұлбасын сызып, қию

керек.

- Жарайсыңдар, балалар, дұрыс айттыңдар!

Ағашты қиямыз, қайшыны дұрыс ұстаймыз.

Қауіпсіздік ережесін есте сақтаймыз.

3 карта.

- Келесі картаны қарайық. Не істеу керек

екенін кім түсінді?

Кесілген ағашқа желім жағып, ашықхаттың

картон негізіне желімдеу керек

4 карта.

- Қане, қарайық, мына карта бойынша не

жұмыс жасаймыз?

- Ағаш діңіне желім жағып, мұқият

қарақұмықты салып өтеміз.

- Ал, егер желім ағып кетсе, не істеу керек?

- Оны сүрткішпен сүртіп алу керек.

- Қалай ойлайсыңдар, ағаш діңі онсыз да

қоңыр түсті болса да, қарақұмықпен желімдеп

жатырмыз ?

- Көлемді бұйым жасау керек шығар.

67

5 карта.

Балалар карта сызбасын қарап,

ермексаздың көмегімен ағашқа жапырақтар

жапсыратынын айтады.

- Балалар, барлығын талқыладық. Енді

жұмысқа кірісуге де болады. Парта үстінде

қажетті заттар тұр. Еске түсіру картасы тақтада

ілулі тұрады. Ең алдымен сергіп алайық.

Сергіту сәті:

Тербеледі ағаштар

Алдымнан жел ескенде

Кіп-кішкентай ағаштар

Су құйғанда өседі

Ал енді балалар жұмысымызға кірісейік.

Кіріспес бұрын, ең алдымен балалар қауіпсіздік

шараларын еске түсірейік.

- Балалар, қайшымен жұмыс істеу

қауіпсіздігін кім айтады?

- Қайшыны ұстаған кезде өзімізден алшақ

төмен ұстауымыз керек. Желімді ауызға салмай ,

үстімізді бүлдірмей пайдаланамыз, пайдаланып

болғасын желімді жауып қоямыз.

Жұмысымызды жасап болған соң қолымызды

сулы шүберекпен сүртеміз.

(Балалар партаға барып, жұмысқа кіріседі.

Жай музыка ойналып тұрады. Тәрбиеші бақылап

отырады)

- Жерге түскен жапырақты қалай

бейнелеуге болады?

Рефлекстік -түзету

- Балалар, бізде қандай ашықхат пайда

болғанын бірге қарайық? Күз риза болатын

болды. Біз бүгін Алтын күзбен қоштастық және

оған сыйлық жасап бердік.

Көрме ұйымдастыру. Балаларды

мадақтайды.

Бүгін оқу іс әрекетіне өте жақсы қаты-

настыңдар. Балалар бүгін бізді қандай оқу қыз-

меті болды? Ненің бейнесін құрастырдық? Қан-

дай заттармен жапсырдық? Сендерге ұнады ма?

Ал енді, жеделхатта не қалғанын қарайық.

Жұлдызшалар алып, балаларға таратады.

- Жарайсыңдар, балалар, осымен оқу

қызметі аяқталды. Сау болыңыздар.

РАЗВИТИЕ КОММУНИКАТИВНЫХ СПОСОБНОСТЕЙ ИЛИ УЧИМ ДЕТЕЙ ОБЩЕНИЮ

Баранова М.А.,

воспитатель г. Актөбе, «ДО №4 Коктем»

Цель:

1.Развитие коммуникативных

способностей у детей.

2.Взаимодействия воспитателей и

родителей для формирования коллективных

взимоотношений.

3. Умение коллективно планировать,

согласовывать действия со сверстниками.

При формировании и укреплении дружес-

ких отношений детей значительная роль отво-

дится игре. Играя поначалу просто рядом, а

потом, объединяясь в игре по двое, по трое, дети

приучаются считаться с партнерами, подчинять

свои действия общему замыслу игры. Все это

способствует развитию дружеских отношений

между ними.

От педагога требуется большое

мастерство, глубокое знания детской психологии

и индивидуальных особенностей детей.

Воспитатель в группе - самый главный

человек для маленького ребенка. В глазах

ребенка именно он определяет, когда можно

играть или пойти на прогулку, порисовать или

побегать, а когда вместе со всеми детьми нужно

спокойно посидеть и послушать.

Поскольку воспитатель является для

ребенка фигурой значимой, именно на него

ложится основная ответственность за построение

того типа общения с ребенком, который

выступит в качестве наиболее благоприятного

контакта, наиболее благоприятных условий для

установления дружеских отношений. Функция

воспитателя направлена на развитие у ребенка

осознания себя как субъекта общения и восприя-

тия сверстником в качестве субъекта взаимо-

действия. Другими словами, именно воспитате-

лем организуется специальная работа по форми-

рованию дружеских отношений со сверстниками.

Важно помнить - каждый ребенок занимает

определенное положение в группе сверстников

необходимо учитывать это в своей работе.

Нужно обеспечить успех в деятельности

малоактивным детям, не пользующимся попу-

лярностью среди сверстников. Это поможет

привести к изменению их позиций и будет

эффективным средством нормализации

отношений со сверстниками.

Педагогический такт является одним из

главных проявлений мастерства педагога.

Тактичное отношение - это уважение к личности

ребенка. Требовательность к нему, искренность и

доброжелательность. Тактичный педагог всегда

находит оптимальную меру воздействия в каж-

дом отдельном случае, а также учитывает воз-

растные и индивидуальные особенности ребенка.

68

Раз в неделю, можно и чаще, включать

игровые упражнения в педагогический процесс,

что способствует формированию дружеских

взаимоотношений со сверстниками, проводить с

детьми беседы о дружбе, например "Добро не

требует награды", "О заботливом отношении к

сверстникам", "Что значит хорошо дружить?",

"Если заболел друг" и др.

Дружеские отношения со сверстниками

имеют большое значение в формировании

человеческой психики, ее развитии и

становлении разумного, культурного поведения.

Дошкольный возраст считается класси-

ческим возрастом игры. Общение дошкольника

со сверстниками разворачивается главным

образом в процессе совместной игры. Сюжетно-

ролевая игра, также как и другие виды игр,

оказывает большое влияние на формирования

дружеских отношений среди сверстников.

Творческие игры создаются самими

детьми. Тематика этих игр многообразна. Дети

изображают быт семьи, строительство новых

домов, праздники. В этих играх чаще всего их

внимание привлекают отношения между людьми

– заботы матери, ласковое обращение бабушки и

других членов семьи, поведение детей. Часто по

играм детей можно судить о взаимоотношениях

не только детей и родителей, но и других членов

семьи: бабушки, дедушки и т.д.

Под воздействием родителей и воспитате-

лей интересы детей становятся всё более устой-

чивыми и целеустремлёнными, их игры продол-

жаются намного дольше, обогащаясь эпизодами

и давая простор для развития воображения. И

чем содержательнее и интереснее игра, чем бо-

лее устойчивы правила в игре, тем больше дети

говорят друг с другом, лучше понимают друг

друга, умеют быстрее найти общие интересы и

запросы. Речь их совершенствуется, становится

ярче. В их речи формируются мысли о тех

сторонах жизни, которые они изображают в игре.

Растущая самостоятельность и

осознанность поведения приводят к развитию

способности руководствоваться в поступках

усвоенными нравственными нормами..

Активное стремление к общению со

сверстниками в разных видах деятельности спо-

собствует формированию «детского общества».

Это создает определенные предпосылки для

воспитания коллективных взаимоотношений.

Содержательное общение со сверстниками

становится важным фактором полноценного

формирования личности старшего дошкольника.

В коллективной деятельности (игре, труде,

общении) дети 6-7 лет осваивают умения

коллективного планирования, учатся сог-

ласовывать свои действия, справедливо разре-

шать споры, добиваться общих результатов.

Впервые в старшем дошкольном возрасте в

совместном образе жизни создаются условия для

формирования элементов «деловых» отношений,

ответственной зависимости. Участие в общей

работе, дежурствах, выполнение отдельных

поручений развивают у дошкольников элементы

соподчинения, взаимного контроля, чувство

ответственности за результаты порученного дела

перед взрослыми и товарищами по группе. Эта

общественно полезная направленность трудовой

деятельности является новым, значимым

элементом коллективного образа жизни

детей дошкольного возраста. Систематическое

участие в деятельности, направленной на заботу

об окружающих, способствует развитию у детей

элементов общественной направленности.

Воспитание основ коммуникативной

культуры детей происходит под воздействием

объективных условий жизни, обучения и

воспитания, в процессе различной деятельности,

усвоения общечеловеческой культуры и будет

эффективно осуществляться, как целостный

процесс педагогической, соответствующей

нормам общечеловеческой морали, организации

всей жизни ребенка с учетом их возрастных и

индивидуальных особенностей.

Вежливые слова

Цель: развитие уважения в общении,

привычка пользоваться вежливыми словами.

Игра проводится с мячом в кругу. Дети

бросают друг другу мяч, называя вежливые сло-

ва. Назвать только слова приветствия (здравст-

вуйте, добрый день, привет, мы рады вас видеть,

рады встречи с вами); благодарности (спасибо,

благодарю, пожалуйста, будьте любезны); изви-

нения (извините, простите, жаль, сожалею);

прощания (до свидания, до встречи, спокойной

ночи).

Цель: развить умение ориентироваться в

собственных вкусах и желаниях, устанавливать

сходство с различными партнёрами по тому или

иному признаку.

Воспитатель предлагает нарисовать на

маленьком листе бумаге то, что дети любят (из

еды, из занятий, из игрушек и т.д.). По сигналу

воспитателя дети бегают по группе, по сигналу

“Найди друга” - ищут пару – того, с кем

совпадают вкусы, интересы. Игра заканчивается

тем, что пара (или группа) детей с помощью

жестов показывает, что их объединяет.

Пойми меня


ролевых позициях людей и коммуникативных

ситуациях.

69

Ребёнок выходит вперёд и придумывает

речь из 4-5 предложений, Дети должны

догадаться, кто говорит (экскурсовод,

журналист, воспитатель, литературный герой) и

в какой ситуации возможны подобные слова.

Например, “И вот все вышли на старт. 5,4,3,2,! –

старт! (Ситуация – соревнование спортсменов,

говорит спортивный комментатор).

Подарок на всех

Цель: развить умение дружить, делать

правильный выбор, сотрудничать со

сверстниками, чувства коллектива.

Детям даётся задание: “Если бы ты был

волшебником и мог творить чудеса, то что бы ты

подарил сейчас всем нам вместе?” или “Если бы

у тебя был Цветик-Семицветик, какое бы жела-

ние ты загадал?”. Каждый ребёнок загадывает

одно желание, оторвав от общего цветка один

лепесток.

Лети, лети лепесток, через запад на восток,

Через север, через юг, возвращайся, сделав

круг,

Лишь коснёшься ты земли, быть, по-

моему, вели.

Вели, чтобы...

В конце можно провести конкурс на самое

лучшее желание для всех.

Моё настроение

Цель: развить умение описывать своё

настроение, распознавать настроение других.

Детям предлагается поведать остальным о

своём настроении: его можно нарисовать, можно

сравнить с каким-либо цветом, животным,

состоянием, можно показать его в движении –

всё зависит от фантазии и желания ребёнка.

Астрологи


окружающих людях и учитывать особенности

поведения партнёра в различных

коммуникативных ситуациях.

Игровое правило: называть товарища

только после соответствующей характеристики.

Варианты: дети могут самостоятельно сос-

тавить характеристики, описывая внешний вид,

любимые занятия, как относятся к делу, к

друзьям.

Оживи маску

Цель: развить умение понимать настроение

другого человека, прогнозировать и предвидеть

то или иное настроение.

Каждому ребёнку раздаются маски-

настроения. Ребёнок должен рассказать, что

вызвало то или иное настроение. Поощряются

реальные и фантастические сюжеты.

Варианты игры: детям предлагается

придумать ситуацию, которая вызвала бы

противоположное настроение.

ДОС БОЛАЙЫҚ КІТАППЕН

Бекенова Г.Ж.,

Алға ауданы, Бестамақ ауылы, Бестамақ «Болашақ» балалар бақшасының тәрбиешісі

Мақсаты: Балаларға кітаптың

адам өміріндегі маңызы,

білімнің кітап арқылы

берілетінін жөнінде мағлұмат

беру. Кітапқа деген

қызығушылықтарын арттыру,

танымдық қабілеттерін

дамыту. Кітаппен дос болу-

ға, күтіп ұстай білуге тәрбие-

леу. Көрнекіліктер: кітаптар, кітап туралы слайд.

Барысы: "Шаттық шеңбері"

Таң атады арайлап,

Күн күлімдеп шығады

Жадырайды бар аймақ

Жарқырайды шуағы

Қайырлы таң қонақтар!

Қайырлы таң достарым!

- Балалар бүгін бізде ерекше күн.

Сендердің бүгінгі көңіл күйлеріңіз қандай?

Балалар: Жақсы.

Жұмбақ: Қабат-қабат қаттама

Ақылың болса аттама. (кітап)

- Бүгінгі күніміз бізді білімді, өнерлі

болуға тәрбиелеп, талай ғажайып істердің

құпиясын ашуға көмектесетін ақылдың кені -

кітапқа арналады.

Кітаптар сендерге білім көзі, рухани қазы-

на. Біз кітап арқылы бүкіл адамзат өмірімен та-

нысамыз. Кітап білімімізді молайтады, кітаптан

көп өнеге мен тәрбие аламыз. Оқығаның, тоқы-

ғаның көп болса жеңбейтін жау, алынбайтын

қамал жоқ.

Кітап туралы не білеміз? (слайд)

70

- Балалар, кітапты жасау үшін көп адам

еңбек сіңірді. Балалар кітап қайдан шығатынын

білесіңдер ме?

- Алғашқы кітап баспасы ағаштан

жасалды. Тұңғыш қазақ кітаптары 1800 жылы

шығарыла бастады. Кітап – араб сөзі, "жазба", ал

түрікше "дәптер", "мерзімді баспасөз басылымы"

деген сөз. Кітап “Папирус”деп аталатын су

өсімдігінен дайындалған материалға жазылып,

жұмыр таяқшаларға шиыршықтап оралды.

Кітап туралы кімдер тақпақ біледі?

Балауса: Кітапты оқымайды сыйламаған,

Білімге жанын жайып қинамаған.

Өсірген кімнің болсын ой-өрісін,

Сол кітап бек ақылшы күнде маған.

Болат: Түлекті тәрбиелер кітап-мектеп,

Өседі сол кітаптан бұтақ көктеп.

Молайтып ақылыңды сан еселеп,

Береді білім нәрін кітап көптеп.

Гаухар: Кітаптар бейне жапырақ

Жырлайтын сырын өмірдің

Оқисың кейде жаттап

Көтеріп күйін көңілдің

Дамир: Білім алар көп адам

Жақсы нәрсе жоқ одан

Қызыға кеп оқимын

Кітапты көрсем жаңадан

- Ал балалар біздер балабақшада әріптерді

танымаймыз, оқи алмаймыз. Бірақ кітап арқылы

біздер нені үйренеміз? Дұрыс айтасыңдар ертегі-

лер, өлеңдер, жұмбақтар, мақал- мәтелдерді

айтуды үйренеді екенбіз. Көбінесе кішкентай

балаларға арналған кітаптарды сурет арқылы

ажырата аламыз.

Ойын: "Бұл қай ертегі кітабы?"

Шарты: балаларға көрсетілген кітаптарды

суреттері арқылы танып ажыратып айту керек.

Күтпеген сәт: Жалқаубек келеді (қолында

добы бар)

- Ой балалар сендер не істеп отырсыңдар,

тастаңдар кітапты, менімен кеттік ойнаймыз.

Кітаптың бетін сызыңдар, қарамаңдар.

Тәрбиеші: Жоқ Жалқаубек сен кітап тура-

лы не білесің өзі. Сен балаларды жаман қылыққа

үйретпе. Кел одан да ақын, жазушыларымыз

кітап туралы не деп айтқан екен тыңда.

Үмітжан: Артық ғылым кітапта

Ерінбе оқып көруге

Ұлы Абай ата.

Дастан: Кітап маған тақтан да қымбат

Ұлы ғалым Шекспир

Нұрислам: Кітап та алма ағашы

Жемісін біздер теретін

Тәтті алмаға балашы

Кітабыңның әр бетін

Жазушы ақын Мұзафар Әлімбаев

Сендер жұмбақ шеше білесіңдер ме?

Нұрасыл: Қабат-қабат қапталған

Ақыл сөзбен апталған

Парағы бар сөйлейтін,

Ол қазына сөйлейтін. (кітап)

Адина: Тілі бар да үні жоқ,

Өзін адам түсінген,

Жүрегі бар, қаны жоқ,

Сөйлейтұғын ішінен. (кітап)

Ұлан: Сөзі дана, үні жоқ,

Сөйлемейді тілі жоқ,

Қолыма алсам шешен,

Ақылы асқан көсем. (кітап )

Кітап туралы мақал-мәтел:

Әділ А: Кітап – ғылым, тілсіз - мұғалім.

Құндыз: Кітап білім бұлағы

Білім өмір шырағы

Сағи: Кітап - алтын сандық

Іші толған қазына құт.

Есқали: Кітап оқығандыкі,

Білім тоқығанды

Көрініс: "Оқушы мен дәрігер" Ақмарал

мен Шыңғыс

Ақмарал: - Сәлеметсіз бе, дәрігер?

Шыңғыс: - Сәлеметсіз бе?

Ақмарал: - Дәрігер, мен сізге кітабымды

әкелдім. Ол науқас.

Шыңғыс: -Жарайды, алдымен диагнозын

анықтап алайық.

Мұңайма емдеп жазамыз. Кітабына су

тиген, беттері жыртылған.

Кітабыңды түптеймін, жыртылмасын.

Таза болсын беттері кірлемесін.

Мен мынадай кеңестер айтамын, есіңе

сақта:

Кітап беттерін жыртпа.

Кітапқа сурет салма, жазба.

Тамақ ішіп отырып, кітап оқыма.

Кітап беттерінің арасына қалам салма.

Ақмарал: - Жарайды, дәрігер кеңестеріңізді

үнемі еске сақтаймын.

Шыңғыс: - Сау болыңыз!

Ақмарал: Балалар,оқы,ойна,

Оқу-білім, саған пайда,

Кітабыңның шетін жыртып,

Сияменен бояп қойма.

Кітабыңды таза ұста.

71

- Балалар, Жалқаубек көрдіңдер ме кітапты

таза ұстамасаңдар, қадірлемесеңдер кітап та ауы-

рады екен. Кітап ауырмас үшін қандай кеңестер-

ді есімізге сақтап жүруіміз керек? (балалар

жауабы)

Сондықтан бізге білім нәрін беретін

кітаппен әрқашан дос болайық.

Балалар бірге: "Әрқашан кітаппен дос бо-

лайық!" (балаларға сыйлыққа кітапшалар сыйлау)

Ән: "Кітап - біздің досымыз!"

ЗОЛОТАЯ ОСЕНЬ

Бушуева И.В.,

воспитатель ГККП ДО № 40 «Балдәурен» город Актобе

Цель: Расширять познание детей о времени года

осень. Учить выделять признаки сезонных

изменений в природе, растениях, у птиц, и

животных. Пополнить словарный запас новыми

словами, на основании ранее полученных сведе-

ний, закреплять знания о природе осенью. Разви-

вать речь детей. Воспитывать бережное отноше-

ние к природе, прививать детям чувства прекрас-

ного, уметь любоваться природой осенью.

Словарная работа: багряный убор, листопад,

ненастье, заморозки

Утренний круг: Дети встают в круг и произносят

слова вместе с воспитателем «Здравствуй солнце

золотое, здравствуй небо, голубое. Здравствуй

вольный ветерок, здравствуй маленький дубок!

Мы живем в родном краю! Всех я вас

приветствую!

Ход занятия: Сюрпризный момент: В гости к де-

тям приходит осень, с корзиной в руках, в корзи-

не овощи и фрукты и конверт. Воспитатель:

Ребята, посмотрите, что нам принесла осень в

своей корзине? Ответы детей. А еще и конверт,

давайте посмотрим, что там в конверте. Воспи-

татель открывает конверт с загадками. А сейчас

ребята, я вам загадаю загадки, слушайте внима-

тельно и попробуйте их разгадать. Солнца нет,

на небе тучки, ветер вредный и колючий, дует

так, спасенья нет, что такое, дай ответ. Дети

угадываю три загадки. Воспитатель: Какое сей-

час время года? Дети называют время года. Назо-

вите осенние месяцы по порядку? Называют.

Назовите признаки осени? Перечисляют

признаки осени.

Воспитатель: Ребята, послушай, и ответьте мне

на вопрос. Это явление в природе бывает только

осень, деревья наряжаются в разноцветные

уборы, а затем сбрасывают свою листву? Что это

за явление?

Дети: это листопад. Ребята, а чем занимаются

взрослые осенью? Ответы детей. Куда улетают

птицы? Ответы детей. Как мы с вами одеты

осенью? Отвечают на вопрос педагога.

Воспитатель: Ребята, я вам предлагаю послушать

отрывок из рассказа И. Соколова-Микитова

«Осень». Вывешиваю портрет автора. Читаю

отрывок. Дети внимательно слушают. Задаю воп-

росы по тексту произведения. Дети думают, раз-

мышляю, отвечают на мои вопросы. Закрепляем

слова на казахском языке. Дети хором произ-

носят слова на казахском языке. Воспитатель: А

сейчас я вам предлагаю поиграть в игру.

Игра называется: «Когда это бывает?» Я буду

задавать вопросы а вы отвечать на них. Осенью

растут грибы? Тучки солнце закрывают? Колю-

чий ветер прилетает? Туманы осенью плывут?

Ну а птицы гнезда вьют? А букашки прилетают?

Звери норки закрывают? Птичьи стаи улетают?

Часто, часто льют дожди? Достаем ли сапоги?

Солнце светит очень жарко? Можно детям за-

горать? Ну а что же надо делать? Куртки, шапки

одевать? Ребята, посмотрите, какую картину я

вам приготовила. Вывешиваю иллюстра-цию с

изображением осени. Рассказываю, что изобра-

жено на картине. Прошу детей составить свой

небольшой рассказ. Дети составляют рассказ.

Предлагаю просмотреть видеоролик об осени по-

любоваться пейзажами осени. С интересом прос-

матривают ролик. Затем предлагаю детям зак-

рыть глаза и прослушать музыку П.И.Чайковско-

го «Четыре времени года» «Осень».

Воспитатель: Ребята, когда вы слушали музыку,

что вы себе представляли? Или может, что-то вы

услышали в музыке? Дети высказывают свое

мнение и делятся своими впечатлениями.

Словарная работа: объясняю значение слов:

листопад, багряный убор, заморозки. Предлагаю

детям сделать физминутку.

Физминутка:

Мы листики осенние,

На ветках мы сидим,

Дунул ветер- полетели,

-поднимают руки вверх

-покачиваю руками

-бегут по кругу

72

Мы летели, мы летели,

И на землю тихо сели,

Ветер снова набе-жал,

Закружились, полетели,

И на землю снова сели,

-машут руками

-приседают

- встают

-кружатся, машут руками

-приседают

Прошу детей пройти на свои места и пред-лагаю

послушать стихотворение А. Плещеева «Осень»

Слушают. Задаю вопросы по стихотво-рению.

Отвечают на мои вопросы. Предлагаю детям

дидактическое упражнение «Разбери урожай».

Вывешиваю на доску две корзины и прошу детей

разложить в одну корзину овощи, а в другую

фрукты. Дети классифицируют овощи и фрукты,

называют их и называют цвет.

Воспитатель: Ребята, молодцы, с этим задание

вы справились, а теперь я вам предлагаю

дидактическую игру «Чудесный мешочек», вы

должны с завязанными глазами угадать овощи и

фрукты на вкус. Дети достают овощи и фрукты,

пробуют их на вкус и угадывают, что это.

Воспитатель: Ребята, сегодня вы все молодцы,

хорошо справлялись со всеми заданиями. Вы мне

сказали, что взрослые собирают осенью урожай

и этот урожай они заготавливают на зиму. Вот и

мы с вами сейчас заготовим урожай. Сегодня мы

с вами, выполним аппликацию, наполним банки

урожаем, засоли в банках огурцы и помидоры.

Вывешиваю образец, объясняю, как нужно вы-

полнить задание. А чтобы наши ручки не устали,

давайте выполним пальчиковую гимнастику.

Пальчиковая гимнастика: Дети все хором произносят слова и выполняют

пальчиковую гимнастику.

Мышка мыла мылом лапку,

Каждый пальчик по порядку,

Вот намылила большой,

Сполоснув его водой,

Не забыла про указку,

Смыв с него и грязь и краску,

Средний мылила усердно,

Самый грязный был наверно,

Безымянный терла пастой,

Кожа на нем стала красной,

А мизинчик мало мыла,

Очень он боялся мыла,

Прошу детей пройти на свои рабочие места и

выполнить аппликацию «Наполним банки

урожаем». Дети садятся за рабочие столы и

приступают к самостоятельной работе. Подвожу

итог организованной учебной деятельности: О

каком времени года мы сегодня с вами говорили?

Как люди одеты осенью? Нравится ли вам время

года осень? Дети отвечают на поставленные

вопросы. Поощеряю детей за хорошую работу.

Дети дарят свои работы осени. Осень угощает

ребят яблоками из корзинки. Дети прощаются с

осенью и благодарят ее за угощение.

ЖАСАЙ БЕР ТӘУЕЛСІЗ ҚАЗАҚСТАН

Габдуллина Ж.Е.,

Ақтөбе облысы, Алға ауданы, Бестамақ «Болашақ» балабақша тәрбиешісі

Мақсаты: Қазақстан Республикасының

тәуелсіздік күні мерекесі туралы түсінік беру.

Қазақстан Республикасының қоғам қайраткері

туралы әңгімелесу арқылы сөздік қорларын

молайтып тілдерін дамыту. Отанға деген

сүйіспеншіліктерін туған жерімен елін сүюге

оларды қорғай білуге тәрбиелеу.

Көрнекіліктер: Қазақстан Республикасы-

ның рәміздері. Қоғам қайраткерлерінің суреттері.

Әдіс-тәсілдері: Түсіндіру, көрсету, сұрақ-

жауап әңгімелесу.

Шаттық шеңбері: Қайырлы таң Алтын күн!

Қайырлы таң Көк аспан!

Қайырлы таң Жер ана!

Қайырлы таң балалар!

-Балалар бүгін ерекше күн тәуелсіздік күні

Он алтыншы Желтоқсан

Тәуелсіздік алған күн

Ерекше болып мәңгіліік

Ел жадында қалған күн!

Балалар қане орнымыздан тұрып

гимінімізді айтайықшы

- Балалар біз қандай елде тұрамыз ?

- Біздің ұлтымыз қандай ?

- Біздің елбасымыз кім ?

- Қазақстан Рәміздері қалай аталады ?

- Бейне баянды тамашалайық.

73

- балалар бір мың тоғыз жүз тоқсан бірінші

жылы он алтыншы желтоқсанда өз тәуелсіздігі-

мізді алып егеменді ел болдық. Біздің аға апала-

рымыз Қайрат Рұсқұлбеков Ләззат Асанова кө-

терліске шығып егеменді ел болуымызға үлкен

үлес қосқан біз әрқашанда еске алып

құрметтеуіміз керекпіз бәріміз орнымыздан

тұрып бір минут еске алайық.

Әр адамның өз Отаны болады. Отан –ол

біздің туған жеріміз. Біздің Отанымыз Қазақстан.

- Отан туралы тақпақ білеміз бе

Бейбарыс: Алтай Жайық арасы-

Жарты ғасыр әлемдей даласы,

Ол –біздің Қазақстан.

Бақтияр: Кенге толы қойнауы,

Төлге толы жайлауы,

Ол біздің Қазақстан .

С.Айбибі: Жастан сүйіп аңсаған,

Тәтті күй мен кәусар ән

Ол біздің Қазақстан.

Жан: Анамыздай тілеуі –ақ.

Отан бізде біреу –ақ

Ол -біздің Қазақстан.

Ақбота Алтын заңның аясында

Құлпырамыз гүл болып.

Отан-ана аясында

Жарқыраймыз гүл болып.

- Қазақстанда көп ұлттар тұрады. Орыс.

Татар. Армян. Грузин. Башқұрт Неміс. Украиен.

Біздің елордамыз Астана. Қазақстан

Республикасының рәміздері бар.

Рәміздер туралы тақпақтарымызды

айтайықшы:

Нұрдаулет: Көк байрағы бабамның-

Бүгінгі ұрпақ алауы.

Тірегі әке баланың-

Қазақстан жалауы.

Ж.Айбибі: Қатар шапқан қос тұлпар,

Ай астында Қазақ үй .

Қалықтаған жас сұңқар,

Шарықтаған таза күй.

Аяна: Қара шаңырақ-ел күні

Асқақтатып тұр мұны.

Елтаңбасы елдігім

Елдің тыныш тірлігі

Ойын: «Өз еліңнің туын тап»

Шарты: Өз елінің туын тауып ажыратып

атау.

Отан туралы мақал-мәтел айтайықшы :

Аяулым: Халықтың ортақ үйі –Отан

Бағжан: Отансыз адам-ормансыз бұлбұл

Нұрсұлтан: Отанын сүйген отқа жанбайды,

суға батпайды.

Ақерке: Отан үшін отқа түс, күймейсің.

Ойын: «Күннің шуағы»

Шарты: Балалар сұрақтарға жауап беріп,

күннің шуағын жинайды.

Тілек шоғы: Қазақстанның туын қолға

ұстап бірге айтайық.

Ән: «Отан» балалар бірге айтады.

Қортынды: Балаларды Қазақстан

Республикасының қоғам қайраткерлерімен

таныстырып құрметтеуге үйрету. Отанға деген

сүйіспеншіліктерін туған жерімен елін сүюге

оларды қорғай білуге тәрбиелеу.

ИТОГОВОЕ ЗАНЯТИЕ «В ГОСТЯХ У ЖИТЕЛЕЙ ГОРОДА «ГРАМОТЕЙКИНО»

Герасименко О.Ю.,

воспитатель ГККП ДО №1 «Гульдер», г.Актобе

Мақсаттары-Цели: Закрепить умение составлять и читать слоги, слова из 3 – 5 букв. Упражнять

в умении находить гласные и согласные буквы, отгадывать ребусы. Закрепить знания детей о

художественных произведениях – сказках. Продолжать учить подбирать к словам - антонимы.

Создать условия для развития логического мышления, сообразительности, зрительной памяти,

воображения. Развитие у детей мелкой моторики пальцев, внимания, быстроты реакции, умения

74

работать с образцами. Закреплять умение ориентироваться на листе бумаги в клетку. Воспитывать

самостоятельность, умение понимать учебную задачу и выполнять её самостоятельно.

Көрнекі құралдар-Материал: Д/игра «Волшебные бублики» и набор «Учусь считать».

«Разноцветные буквы» и указка, счетные палочки и карточки, цветные карандаши и шаблоны для

графического диктанта. Грим для создания эмблем на лице «Красные» и «Синие» тюльпаны. Звезды

и шарики – количество баллов, магнитная доска.

Билингвалдік компонент: көктем- весна, наурыз – март, күн – день, апта – неделя, кеше – вчера,

бүгін – сегодня, ертен – завтра, бір, екі, үш, төрт, бес, алты, жеті, тоғыс, сеғіз, өн -10, жиырма – 20,

түн, сәуір, мамыр.

Тәсілдер

Кезендері

Этапы

Деятель

ности

Тәрбиешінің іс- әрекеті

Действия воспитателя

Балалардың іс- әрекеті

Действия детей

Моти

вац

иялы

қ-қ

озғ

ауш

ылы

қ

моти

вац

ион

но

-поб

уд

ите

льн

ый

- Ребята, а вы любите путешествовать? Тогда я вас

приглашаю совершить путешествие в волшебную страну.

-Раз, два, три повернись, в стране знаний очутись.

Посмотрите, нас здесь ждали, и даже украсили все к

нашему приезду разноцветными шарами. Вот летит шарик,

а в внутри него письмо. Давайте прочитаем письмо?

Воспитатель читает письмо от жителя страны: «Пока вы

ехали ребята, злой волшебник «Буквоед» заколдовал нас,

все буквы перессорились, и я даже не могу сказать вам,

как называется наш город. Но узнать его название можно,

если правильно выполните все задания «Буквоеда».

Помогите, узнайте название нашего города».

- Ребята Вы хотите помочь жителям страны знаний?

- Чтобы помочь жителям страны знаний, мы с вами

устроим соревнования, которые помогут нам расколдовать

жителей и отгадать название их города. За каждое задание

вы будете получать звездочку или шарик.

- Сегодня у нас проходят соревнования среди команд

«Синих» (мальчиков) и «Красных» (девочек).

1 конкурс «Сказочный».

Д/игра «Угадай сказку»

Сидит в корзине девочка

У мишки за спиной.

Он сам, того не ведая,

Несет ее домой. (Маша и Медведь)

Внучка к бабушке пошла,

Пироги ей понесла.

Серый волк за ней следил,

Обманул и проглотил. (Красная шапочка)

Кто работать не хотел,

А играл и песни пел?

К брату третьему потом

Прибежали в новый дом. (Три поросёнка)

Девочка спит и пока что не знает,

Что в этой сказке ее ожидает.

Жаба под утро ее украдет,

В нору упрячет бессовестный крот. (Дюймовочка)

Д/игра «Путаница». Помогите нам, ребята, распутать

названия сказок. Слушайте внимательно.

«Суп из топора»,

«По-заячьему велению»,

«Зелёная шапочка»,

«Кот в туфлях»,

Проявляют интерес.

Выполняют движения.

Соглашаются,

высказывают свои мысли.

Слушают рассказ

воспиателя.

Проявляют желание

помочь жителям страны

знаний.

Команды приветствуют

друг друга улыбками и

показом своих эмблем.

Отвечают на вопросы

воспитателя

75

«Два поросёнка»,

«Лиса и цапля»,

«Волк и пятеро щенят»,

«Сестрица Танюшка и братец Иванушка».

Д/игра «Добавь словечко к названию сказки»

- Гуси -(Лебеди)

- Царевна -(Лягушка)

- Аленький - (Цветочек)

- Маша и … .(Медведь)



(Маша и Медведь)

Ұй

ым

дас

тыруш

ылы

қ-і

сден

істі

к

Орга

ни

зац

ион

но

-пои

сковы

й

- Заюшкина (Избушка)

- Мальчик (С пальчик)

- Красная (Шапочка)

- Спящая … .(Красавица).

2 конкурс «Болтунишек»

Д/игра «Он и она». Ведущий: А сейчас проверим, знаете

ли вы названия животных.

1-я команда:

Он слон - она слониха,

Он лось - она лосиха,

Он кот - … Ну, конечно, это кошка!

Ну, ошиблись вы немножко,

Так сыграем еще раз, Обыграть хочу я вас!


Он морж — она моржиха,

Он заяц — она зайчиха,

Он бык — она …

Ну, конечно, же, корова,

Поиграем, дети снова!


Он тигр — она тигрица,

Он осел — она ослица,

Он козел — она... Ну, конечно, же, коза,

За повтор игры все «за»!

- Заюшкина (Избушка)


Он лев — она львица,

Он волк — она волчица,

Он кенгуру — она... Ну, конечно, кенгуру,

Продолжаем мы игру!


Еж он - она ежиха,

Бобр он — она бобриха,

Конь он — она... Ну конечно, же лошадка,

Все у нас пока что гладко!


Он воробей — она воробьиха,

Он комар — она Комариха,

Он гусь — она... Не гусиха, а гусыня,

Знайте это все отныне! Доиграли до конца!

Д/игра «Противоположности» найти и назвать карточки с

противоположным значением.

3 конкурс «Прочитай-ка»

Д/игра «Разноцветные буквы» составить слово из букв

одного цвета и прочитать.

(Красная шапочка)

(Три поросёнка)

(Дюймовочка)

Называют правильное

название сказки

Добавляют нужное слово к

названию сказки.



Выбирают карточки с

противоположным

значением слова.

Составляют и читают

слова.

Называют первую букву в

каждом слове, составляют

слово, читают.

УЛСТУКЖОААМ

76

Д/игра «Прочитай слово по 1 букве» составить слово по 1

букве каждой картинки и прочитать.

Д/игра «Найди слово по половинке» найти две половинки

разрезанного слова, правильно сложить их и прочитать.

4 конкурс «Очумелые ручки»

Д/игра «Волшебные бублики» на доске вывешивается

картинка с заданием, нужно посмотреть, запомнить где

По 3 человека от каждой

команды находят

половинку своего слова,

читают.

Запоминают картинку,

выкладывают на поле всей

командой.

Ұй

ым

дас

тыруш

ылы

қ-і

сден

істі

к

Орга

ни

зац

ион

но

-пои

сковы

й

находятся «бублики», после того как картинка убирается,

команда выкладывает узор по памяти, из фишек –

«бубликов».

Д/игра «Заколдованные

палочки»

5 конкурс «Конкурс капитанов»

Д/игра «Зашумованные картинки»

Графический диктант «Ракета»

Разминка - Вам предстоит разгадать сказочный ребус.

1. Он живет на крыше и очень любит прилетать в гости к

своему другу Малышу. (Карлсон)

2. Мачеха допоздна заставляла её работать и не пускала на

бал. (Золушка)

3 Кто пришёл на помощь Деду тянуть репку после

Внучки? (Жучка)

4. Как звали кота из мультфильма про Простоквашино?

(Матроскин).

Д/игра «От кого телеграмма?»

- Слушайте внимательно, кто из сказочных персонажей

мог прислать такие телеграммы?

1. Купил семена, выросла, приезжайте тянуть (Дед из

сказки «Репка»).

2. Помни, все исчезнет после 12 ночи (Фея из сказки

«Золушка»).

3. Ушел от зайца, волка, и медведя. Прошу не звонить и не

искать (Колобок).

4. Купила самовар. Приглашаю к чаю (Муха-Цокотуха).

Воспитатель подводит итог конкурса капитанов.

Определяют победителей

Воспитатель подводит итог: - Вот и подошли к концу

наши соревнования. Хочу поблагодарить обе команды за

активное участие в игре.

Каждый ребенок получает

картинку и ыкладывает ее

из счетных палочек.

Выходят 2 капитана.

капитаны показывают и

называют сначала все

гласные буквы, затем

согласные буквы.

капитаны выполняют

графический диктант по

схеме.

Пока капитаны выполняют

свое задание, остальные

дети отвечают на вопросы



Дети считают свои баллы

(звезды и шарики).

77

Реф

лев

сивті

-тү

зету

шіл

ік

Реф

лек

сивн

о-к

ор

рег

ир

ую

щи

й

- Какие задания вам понравились?

Словарик казахских слов

- А давайте проверим, справились ли мы с

заданиями жителей страны знаний? Воспитатель

переворачивает звездочки и шарики, дети читают

название города - «Грамотейкино».

- Жители страны знаний города «Грамотейкино»

хотят отблагодарить вас и дарят вам подарки.

Награждение капитанов команд играми-

бродилками «Дюймовочка» и «Тачки».

Радуются.

Рассказывают какие задания

выполняли.

Повторяют слова на казахском

языке.

Соглашаются.

Читают слово по буквам

Аплодисментами выражают радость.

Проявляют радость. Рассматривают

игры вместе с капитанами.

Күтілетін нәтиже Ожидаемый результат:

Нені беледі - Знать: гласные и согласные буквы, художественные произведения – сказки.

Нені игереді - Иметь: навыки отгадывания ребусов, умение понимать учебную задачу и выполнять её

самостоятельно; иметь логическое мышление, зрительную память.

Істей алу -Уметь: составлять и читать слоги, слова из 3 – 5 букв, подбирать к словам – антонимы,

работать с образцами (выкладывать по образцу из счетных палочек), ориентироваться на листе

бумаги в клетку.

ПРОЦЕНТЫ

Джантемирова Б.О.,

учитель математики СОШ №22 г. Актобе

Цели обучения, которые достигаются на

этом уроке: 5.1.1.16 усвоить понятие процент;

5.1.2.23 переводить дроби в проценты и

проценты в дроби.

Цели урока:- создать условия для осозна-

ния и осмысления блока новой учебной инфор-

мации;- сформировать представление о понятии

процента, перевода десятичной дроби в процен-

ты и наоборот; -содействовать формированию

умения выделять проценты как самостоятельный

инструмент выражения и сравнения;

Критерии успеха: научиться учащихся

обозначать, находить процент чисел и некоторых

единиц измерения величин, переводить процент

в десятичную дробь и обратно, решать задачи на

проценты;

Привитие ценностей: Привитие ценности,

основанные на национальной идее «Мәңгілік

ел»: казахстанский патриотизм и гражданская

ответственность; уважение; сотрудничество;

труд и творчество; открытость; образование в

течение всей жизни через решение заданий и

обсуждений в парах в группах.

Межпредметные связи: Взаимосвязь с

предметами: самопознание, познание мира,

естествознание, музыка.

Навыки использования ИКТ:На данном

уроке учащиеся используют наборное полотно,

которое можно загрузить на планшет или

мобильный телефон через QR-код.

Предварительные знания: Учащиеся могут

различать проценты.

Ход урока

Начало урока: Организационный момент

приветствие учеников. Для создания

психологической атмосферы провести игру

«Мне в тебе нравиться…»

Критерии успеха: умеют принимать и

сохранять учебную цель и задачи; планировать

собственную деятельность в соответствии с

поставленной задачей и искать средства её

осуществления

Середина урока: Предлагается ученикам

найти определение процента в учебнике,

прочитать и запомнить. В тетради записывается:

01,0100

1%1 Выводы: 1 кг – 1% центнера;

1 см – 1 % метра; 1 а – 1 % га.

Очень часто на этикетках лекарств,

продуктов питания мы видим проценты (слайд

9). Что же они означают? На что указывают? Это

мы и узнаем сегодня на уроке.

Задание: заполните пропуски.(решение у

доски)0,1 = 1/100 = 1% …= 1/4 = 25%

0,5 = … = 50% …= 75/100 = 75% 1 =...%

Таким образом: 1) Чтобы перевести деся-

тичную дробь в проценты, надо её умножить на

100. 2) Чтобы перевести проценты в десятичную

дробь, надо разделить число процентов на 100.

Составление постера. Итак, ребята, вы уже

поняли, что процент – это одна сотая часть.

Сокращенно - %. Вся величина есть 100%. Тогда

по ловинка вашего кружка – это 50%, а чет-

78

вертинка – 25%. Давайте обратимся к учебнику и

попробуем научиться правильно произносить

проценты №1 (работа в микрогруппах).

Теперь научимся переводить проценты в

десятичные дроби и наоборот.

Чтобы обратить проценты в десятичную

дробь, надо число процентов разделить на 100;

чтобы обратить десятичную дробь в проценты,

надо ее умножить на 100%.

На доске учитель приводит примеры с

правильным оформлением.

1%=1/100=0,01 0,25=0,25*100%=25%

5%=5/100=0,05 0,5=0,5*100%=50%

17%=17/100=0,17 1,36=1,36*100%=136%

108%=108/100=1,08 3,6=3,6*100%=360%

Критерии успеха: умеют планировать свои

действия в соответствии с поставленной задачей;

Конец урока: Подготовить творческую

работу по одной из предложенных тем:

Проценты в окружающем нас мире;

Веселые истории в стране процентов;

Исследование по теме: «Проценты и

действия над ними в профессиях родителей»;

Сочините сказку (стихотворение,

кроссворд, и т. д.);

Если есть возможность работать на

компьютере, то подготовьте презентацию по

теме «Проценты»;

Вспомним, верно ли мы определили какую

часть от целого составляет один процент?

Как обозначается в процентах вся

величина?

Как переводятся проценты в десятичные

дроби?

Как переводятся десятичные дроби в

процент

Тест №1 Выполните задания, ответьте на

вопросы (подчеркните верный ответ или

предложите свой) 1.Найдите верное равенство.

а) 1% = 0,01; в) 1% = 100;

б) 1% = 0,100; г) свой ответ ________ .

2. Как записать десятичной дробью 7%?

а) 0,7; в) 7,0;

б) 0,07; г) свой ответ ________.

3. Как записать 0,2 с помощью процентов?

а) 0,02%; в) 20%;

б) 2%; г) свой ответ _________

4. Найдите 1% от 300.

а) 30000; в) 300;

б) 3; г) свой ответ ________.


а) 0,18; в) 180;

б) 1,8; г) свой ответ ________.


а) 80; в) 120;

б) 8; г) свой ответ ________.

7. Из овса получается 40% муки. Сколько

получиться муки из 26,5 т овса?

а) 106 т; в) 1,06 т;

б) 10,6 т; г) свой ответ _________

Учащиеся оценивают свою работу на

уроке при помощи «Лестницы успеха» в рабочей

тетради.

Используемые физкультминутки :

№1: Руки в стороны — в полёт.-

Отправляем самолёт.

Правое крыло вперёд, Левое крыло вперёд.

Раз, два, три, четыре-Полетел наш самолёт.

№2

На носочках ходят мыши.

Так, чтоб кот их не услышал.

Ресурсы: Учебник: Рабочая тетрадь: Касса

с геометрическими фигурами. Рабочий лист 3 ,

Рабочий лист 4 «Который по счёту?», цветные

карандаши, счётный материал (комплекты по 10

предметов);

МЕНІҢ СҮЙІКТІ ЕРТЕГІМ

Досова А.Б.,

Алға ауданы, Бестамақ ауылы «Болашақ» балабақшасының тәрбиешісі

Ұйымдастырылған оқу қызметінің технологиялық картасы

Білім саласы: Шығармашылық

Кіші саласы: Сурет салу

Тақырыбы: Менің сүйікті ертегім.

Мақсаты: Балаларды сурет салғанда ертегілердегі сюжеттік, өздері ұнататын

кейіпкерлерге тән сипаттарды бере білуге баулу. Түрлі тәсілдермен бейнелеу

дағдыларын нығайту. Бейнелік елес, қиялды дамыту, бауырмалдыққа достыққа,

бір-біріне деген қамқорлыққа тәрбиелеу.

Билингвальды компонент: қоян- заяц, түлкі- лиса,

Көрнекіліктер: аңдардың суреті, қарандаш, сурет дәптер, түрлі-түсті бояулар.

79

Іс-әрекет

кезеңдері

Тәрбиешінің іс -әрекеті Баланың іс-әрекеті

Мотива-

циялық

қозғаушы

Жылулық шеңбері.

Қайырымды жандар айнала,

Шеңберге кел жайлана.

Жалықпастан қайта біз,

Махаббат сөзін айтамыз.

Сүйеміз барлық әлемді,

Әлемдегі бар елді,

Бақыттымыз осы біз,

Қасымызда досымыз.

Амандығын тілейміз,

Балалар шеңберінде тұрып

бірігіп айтады.

Апайлар мен достардың.Сәлеметсіз бе қонақтар!

Сәдеметсізбе бе достарым!

Балалар, жылдың қай мезгілі?

Қазір қай айы?

Ой қозғау.

-Балалар, қандай ертегілерді білесіңдер?

-Сендерге қандай кейіпкерлер ұнайды?

Күтпеген сәт. Балалар, мына жақтан бір дауыс естіле ме?

-Бұл кімдер болды екен?

(Түлкінің баласымен көжек келеді).

Қыс мезгілі.

Қаңтар айы.

Қоян, түлкі.

Қоян өте сүйкімді.

Түлкі айлакер.

Балалар таңдана қарайды.

Іздену

ұйымдас-

тырушы

Түлкі: ой орманнан қашқанымыз қандай жақсы болды.

Көжек: иә дұрыс айтасың. Болмаса сол ағаштардың

арасында қашып жүруден жалықтым.

Түлкі: қоян қане ойын ойнайық. Анау тұрған ағашқа

дейін жүгіріп жарысайық. Егерде кімде кім ұтылса,

арқасына мінгізіп жүреді.

Көжек: жарайды. (екеуі жарысып жүгіргенде түлкі

ұтылып қалады да арқасына мінгізеді)

Түлкі: енді секіріп жарысайық.

(Қоян секіріп келе жатып аяғын ауыртып алады).

Көжек: ой, аяғым, аяғым ауырып барады.

(солкезде қодық келеді)

Қодық:сендерге не болды? Дауыстарың қатты шығып

жатыр ғой?

Түлкі: біз қоян екеуіміз секріп жарысып едік, қоян

аяғын ауыртып алды. Жүр онда үйіне апарайық.

Жолда келе жатып алдынан қасқыр шығады.

Қасқыр: ой, іздегенім алдымнан шықты ғой. Мен

сендерді жеймін.

Түлкі: қасқыр аға бізді қалай жейсің, қараңызшы

көжек аяғын ауыртып алды. Біз оны үйіне алып бара

жатырмыз.

Көжек: Қасқыр аға бізді жемеңізші, біздің үйде көп

сәбіз бар, соны беремін.

Қасқыр: сары қаз бар дейсің бе?

Түлкішек: иә, иә, сары қаз бар дейді.

Қасқыр: онда қане мені алып барыңдар.

Түлкі: қасқыр аға иісін сезбей тұрсың ба, тәтті иіс

шығып жатыр ғой.

Балалар көріністі қызықтап

қарап отырады.

Көріністі Мейірбек, Әсем,

Нұржан және Бекнұр

сахналайды.

Аружан, Дияр, Аружан М,

Альмира, Назерке.

80

Қасқыр: иә, иә сезіп келемін. Мен көзімді байлап

қойсаңдар да, тауып бара аламын.

Түлкі: рас айтасың ба? Онда қане көзін байлап

қояйық. (қасқырдың көзін байлайды да өздері қашып

кетеді.)

Қасқыр: көзін ашып қайдасыңдар деп ізеп кетеді.

Түлкі мен көжек: ой қашып кеткеніміз қандай жақсы

болды. Болмаса сары қазды тауып бер деп бізді жеп

қояр еді. Жаңағы қодықта үйіне кетіп қалды-ау

деймін.

Түлкі: көжек аяғыңның ауырғаны қойды ма? Онда

орманға қайтайық.

Көжек: Ой, Түлкішек менің өзім сияқты достарым

жоқ, маған көп дос керек болып жүр.

Түлкішек: мағанда дос керек. Достарды қайдан

табамыз?

Тәрбиеші: Түлкішек, көжек, сендерге дос керек пе,

онда біздің балалар көмектесе алады.

Суреттен көрсету.

Балалар, түлкі мен қоян қандай аң?

Оларды орыс тілінде қалай атайды?

Қоян- заяц

Түлкі- лиса.

Олар туралы тақпақ білеміз бе?

Көркем сөз.

Ақ қоян-ау, ақ қоян,

Ұзын құлақ сақ қоян.

Қаша берсең, орманға,

«Қорқағым» деп ат қоям.

Түлкі, түлкі, қутыңдайсың,

Айналаңнан тың-тыңдайсың,

Қанша қулығыңды асырсаңда,

Қасқырдан сен құтылмайсың.

Мен қоянмын, қоянмын,

Түн ішінде жортамын,

Қалдырмаймын ізімді,

Өйткені күндіз қорқамын.

Мен түлкімін, түлкімін,

Біреулерге күлкімін,

Кей біреуді алдаймын,

Енді бірін арбаймын.

Қар үстінде ақ қоян,

Қалтырайды суықтан,

Қуантайық қоянды

Бейнесін салып қағазға

Балалар онда бір ойын ойнап жіберейік.

Д. ойын. «Ненің құйрығы?»

Шарты: аңдардың құйрығын табу.

Сергіту сәті.

Қоян, қоян секеңдейсің,

Мұздан қарғып өтем дейсің.

Тайып, құлап түстің,

Не болды ал, үстің?

Балалар, онда кейіпкерлеріміздің суретін салайық.

Ол үшін қауіпсіздік ережелерінін еске түсірейік.

Ауада салу.

Түлкінің басы дөңгелек, кеудесі сопақша, құлағы

Аңдардың құйрығын табады.

Балалар қоян болып секіреді.

Аяқтарын алға қарай адымдап

басады.

Қол қимылмен көрсетіп

сұрайды.

Екі қолын алдына созып

көрсетеді.

Қауіпсіздік ережелерін еске

түсіреді.

Балалар үлгіге қарап салады.

Балалар қимылмен жасайды.

81

үшбұрыш, құйрығы ұзын сопақша болып келеді.

Сурет салу тәсілі.

Алдымен қара қарандашпен геометриялық

фигуралардың көмегімен түлкі немесе қоянның

сұлбаларын салып аламыз. Бірінші тұтас денесін салу

үшін сопақша пішін салып аламыз, басын дөңгелек,

аяғын және құйрығын сопақша пішінде саламыз.

Сұлбасын салып болып түрлі түспен бояймыз.

Жеке жұмыс. Кейбір балаларға көмек көрсету.

Саусақ жаттығуы. (Сәбіз салаты.)

Д. ойын. «Жануарларды ажырат»

Вендиаграммасы

Шарты: Жабайы және үй жануарларын ажырату.

Рефлексив-

ті-

коррекция-

лаушы

Балалар, біз қандай

ертегі кейіпкерінің

суретін салдық?

Сендерге қайсысы

ұнайды?

Тризбен

қортындылау.

Сұрақтарға жауап береді.

Күтілетін нәтижелер:

Білу керек: ертегі кейіпкерлерін қағаз бетіне түсіруді, кейіпкерлердің салу тәсілдерін;

Игеру керек: сурет салудағы техникалық дағдыларды және икемділіктерді игереді.

ТҮЛКІ МЕН ТЫРНА

орыс халық ертегісі


Ақтөбе қаласы, №39 «Достық» мектепке дейінгі ұйымы ересек «Жұлдыз» тобының тәрбиешісі

Ертегі желісі арқылы ересек балаларды сурет салуға үйрету жолдары

Ұйымдастырылған оқу іс-әрекетінің мазмұны: Түлкі мен тырна

Мақсаты: Балаларды әдебиет кейіпкерлерінің әрекеттері мен жүріс-тұрысын талдауға, оларға

қабылданаған ережелеріне сәйкес баға беруге үйрету. Балаларды ертегінің мазмұны мен ертегі

кейіпкерлерінің жан құбылысын сезінуге сұрақтарға жауап беруге үйрету, білімдерін кеңейту, ертегі

кейіпкерлерін мәнеріне келтіре ойнау қабілеттерін дамыту, достыққа, мейірімділікке тәрбиелеу.

Әдіс-тәсілдер: сұрақ-жауап, сахналық көрсету, мадақтау, бағалау, жұмбақтар.

Көрнекіліктер: ертегі кейіпкерлерінің суреттері, дидактикалық ойын, интер-тақта, атрибуттар.

Қостілділік: Түлкі – Лиса, Тырна – Журавль, Ертегі – Сказка.

Іс-әрекет

кезеңдері

Тәрбиешінің іс - әрекеті Балалардың

Іс - әрекеті

Мотивация

лық-

қозғаушы

лық

- Сәлеметсіңдерме балалар!

- Балалар, міне тағы бір күн туды, бүгінгі күнді жақсы көңіл

күймен қарсы алып, бүгінгі күн барлығымыз үшін сәтті болсын!

«Алақанды ашайық,

Күннің нұрын салайық,

Таза ауаны жұтайық,

Жүректің жылуын,

Апайларға сыйлайық»

- Жарайсыңдар, балалар.

Қуанышты

көңілмен

шеңбер

бойында

қимыл-

қозғалыстарме

н жасайды.

82

- Кәне енді барлығымыз орындарымызға отырайық.

- Балалар, мен сендерге бір жұмбақ жасырайын, шешуін табуға

тырысып көріңдер.

«Жиып теріп болатын

Қамбаға астық толатын.

Қызыл қырман ойнайтын,

Қай мезгіл деп ойлайсың?»

Күз мезгілінде неше ай бар екен, балалар?

Кәне, кім атап береді, қандай айлар екен?

Балалар, күз мезгіліне байланысты кім тақпақтар біледі?

Күз мезгілі

Үш ай.

Қыркүйек,

қазан, қараша.

Ұйымдастыру

шылық -

ізденістік

1- бала

Берекесін сыйлауға,

Өлкемізге күз келді,

Жемістерін жинауға,

Шақырады біздерді.

2- бала.

Көбейді құт береке,

Астық толы қамбамыз,

Құтты болсын мереке

Алтын күзді тойлаймыз.

3- бала

Қоңыр күз келдің бе?

Қабағың түйіліп.

Қауындар, жемістер

Қалыпты жиылып.

Балалар, бүгін бізде ерекше ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті

көркем әдебиет болады.

Ғажайып сәт: Ертегілер әуенімен топқа әжей келеді.

Тәрбиеші:- Балалар, бізге ертегі әжей қонаққа келді. Ертегі

әжеймен амандасайық.

Сәлеметсіз бе?

Ертегі әжей қош келдіңіз?

Ертегі әжей: - Саламатсыңдар ма, балалар. Мен ертегілер елінен

келдім, сендер ертегіні ұнатасыңдар ма? Қандай ертегі білесіңдер?

-Жарайсыңдар, сендер көптеген ертегілер біледі екенсіңдер, мен

сендерге құр қол келгенім жоқ,

Сендерге сиқырлы қорап әкелдім. Бұл сыйлығымды бермес бұрын

мен сендерге жұмбақ жасырайын, шешімін тапсаңдар,

сыйлығымды беремін.

1.Өзі айлакер, өзі бір қу

Жүрген жері айқай да шу (Түлкі)

2.Көкте ұшады тізіліп,

Біз қараймыз қызығып. (Тырна)

Сендер дұрыс таптыңдар, бұл сиқырлы қорапты тәрбиеші

апайларыңа берейін

Тәрбиеші: -ой балалар мына ғажайып қорапта не бар екен, ой

қандай керемет.

-Ертегі әжей бізге жаңадан ертегі әкеліпті. Бұл орыс халқының

ертегісі «Түлкі мен Тырна» деп аталады екен. Балалар олай болса

осы Ертегі әжей әкелген ертегі мазмұнымен танысайық. Ертегі

әжей әкелген ертегі мазмұнымен танысайық. Ертегі әжей сізге көп

рахмет, сізде бізбен бірге ертегіні тамашалаңыз.

- Кәні балалар назарымызды экранға аударайық.

(Ертегіні слаид арқылы көрсету)

Балалар ертегі сендерге ұнадыма?

Ертегі не туралы екен?

1. Түлкі кімді қонаққа шақырды?

Балалар күз

мезгіліне

байланысты

білетін

тақпақтарын

айтады.

Сәлеметсіз бе?

Ертегі әжей

қош келдіңіз?

-Мақта қыз бен

мысық,

шалқан, үш аю.

Бауырсақ

ертегілері т.б.

Түлкі

Тырна

Ертегі ұнады.

83

2. Тырна тамағын іше ала ма?

3. Тырна қонаққа кімді шақырды?

4. Түлкі тырнаның үйінен қалай қайтты?

-Балалар біз орыс тілінде түлкіні-лиса дейміз,

-ал тырнаны-журавль дейміз.

Кәні бәріміз бір қайталайық.

- Түлкі-лиса

- Тырна-журавль

Жарайсыңдар балалар, Олай болса осы ертегі туралы

білімдерімізді кеңейту үшін белсенділік орталықтарына барып

жұмыс жасайық

1.Үстел-үсті орталығы: Орман және үй жануарларын топтастыру,

және қиынды суреттерді құрастыру.

Мақсаты:

Орман және үй жануарларының аттарын атап, ажыратып

топтастыруға және қиынды қиынды суреттерді үйлесімділікпен

құрастыра білуге үйретіп, саусақ моторикасын дамыту.

2. Әдебиет орталығы: «Түлкі мен Тырна» ертегісін әңгімелеу.

Мақсаты:

Ертегіні сурет бойынша жүйелі түрде әңгімелеу, ертегі

кейіпкерлерге байланысты өлең, тақпақтар жаттау.

3. Өнер орталығы: Құмыра мен тарелкенің суреттерін салу

Мақсаты:

Балаларды сурет салуға деген қызығушылығын арттыра отырып,

құмыра мен тарелканың бейнесін бейнелеуді үйрету.

4. Сюжетті- рольді ойын орталығы: «Түлкі мен Тырна» ертегісін

драматизациялау.

Мақсаты:

Балаларды ертегі мазмұны бойынша ролдерге еніп бірігіп тату

ойнауға, дауыс ырғағын, іс-қимылын келтіріп ертегіні

драматизациялауға үйрету. (бала жұмысын аяқтағасын ортаға

жинап сергіту сәтін жасату)

Сергіту сәті: «Апта күндері»

Балалар, кәні орнымыздан тұрып бойымызды сергітіп алайық,

сергіту сәтін жасайық.

«Дуйсенбіде доп ойнадық қорада,

Сейсенбіде серуенге шықтық далаға,

Сәрсенбіде сурет салдық сәнді етіп

Бейсенбіде би биледік әндетіп.

Жұма күні жапырақ тердік аулада,

Сенбі күні шықтық біз саяхатқа,

Демалыста үйде болып демалып,

Осылайша өтк шықты бір апта

(балалардың ауысымдық жұмыстары)

Балалар жұмыстарын аяқтаған соң ортаға жинап қай орталықтарда

қандай жұмыс жасағандарын сұрау.

Тәрбиеші: -Ертегі әжей біздің балалардың жұмыстары сізге ұнады

ма?

Ертегі әжей:-Ұнады, балалар менің әкелген ертегім бойынша бел-

сенділік орталықтарда жақсы жұмыс жасады, мен риза болдым.

Тәрбиеші:-ертегі әжей біздің балалар сізге түлкі мен тырна жайлы

тақпақ айтып бергісі келіп тұр.

Сирағы ұзын тырнамын,

Тырнағы ұзын тырнамын.

Балықты сүзбей,

Ұстайтын шоқып ,

Тұмсығы біздей тырнамын.

Балалар

белсенділік

орталықтарына

барады.

Балалар

орындарынан

тұрып

бойларын

сергітіп,

сергіту сәтін

жасайды.

Балалар Ертегі

әжейге тақпақ

айтып береді.

84

Түлкі деген қу екен

Жүрген жері шу екен.

Айлакер бұл аң

Артында көп ылаң.

Ертегі әжей:-рахмет, сендерге. Ендігі келер кезде мұнан да

қызықты ертегі алып келемін.

Мені басқа топтың балалары күтіп отыр мен кетейін, қош

болыңдар балалар.

Қош болыңыз Ертегі әжей.

Балалар Ертегі

әжеймен

қоштасады.

Рефлексия-

лық –

түзетушілік.

Тәрбиеші: -Балалар бүгін сендер өте жақсы жұмыс жасадыңдар,

Ертегі әжей сендерге риза болды, ендеше бүгінгі

ұйымдастырылған оқу-іс әрекетіміз аяқтаймыз.

«Қол ұстасып тұрайық

Жарты шеңбер құрайық ,

Көріскенше күн жақсы,

Сау саламат болайық»

Балалар

өздерінің

жақсы жұмыс

жасағандары

үшін риза

болады.

Күтілетін нәтиже:

Біледі: ертегінің мазмұны мен ертегі кейіпкерлерінің жан құбылысын сезіне біледі;

Игереді: ертегі мазмұны бойынша ролдерге еніп, бірігіп тату ойнауды;

Меңгереді: белсенділік орталықтарында жұмыс жасауды.

ҚОЛҒАПТЫ ӘШЕКЕЛЕЙМІЗ

Есенғазина А.Т.,

Ойыл ауданы, Қайыңды аулы, Саға мектеп балабақшасының тәрбиешісі

Білім саласы: Шығармашылық.

Мақсаты: Балаларға ертегіні оқып отырып

қызығушылығын артыру.

Білімділігі: Балаларды ертегінің айқын

обрзын көрсете білуге, ертегі туралы түсініктерін

бекіте отырып, сөйлеу мәденетін, еркін сөйлеп өз

ойларын дұрыс жеткізу арқылыауыз әдебиетіне

деген қызығушылықтарын артыру.

Дамытушылық: Ертегіні сахналау арқылы

балалардың тіл байлығын, ой қиялын

дамытаролге кіре білуге үйрету.

Тәрбиелік: Әр кейіпкердің қимылын әуен

арқылы жасай білуге тәрбиелеу.

Балаларды үш топқа бөліп отырғызып,әр

топтың шеберлігі бойынша қолғапты монтессори

әдісін қолдана отырып әсемдейміз.

Ұйымдастыру кезең: Балалар біздің бүгінгі

болатын оқу- қызметімізде сендер қалай қатыса-

тындарыңды көруге қонаққа апайлар келіп отыр.

Шаттық шеңбері.

Кел, балалар,күлейік.

Күлкіменен түлейік,

Қабақ түйіп не керек

Көңілді боп жүрейік.

Тәрбиеші: Балалар бізгекеліп отырған

апайлар қорап ала келіпті. Бұл қорап жай қорап

емес, Сиқырлы қорап. Бұл қораптың ішінде не

бар екен? Қорап ашылмайды. Мүмкін ішінде

ертегі бар шығар. Олай болса біз жұмбақтарды

шешіп көрейік, содан кейін ертегі бізге келеді.

Жұмбақтар. Қыс бойы жатады,

Тәтті ұйқыға батады. (аю)

Қалқиған ұзын құлағы,

Елеңдеп қорқып тұрады. (қоян)

Күші десең, күші бар,

Тісі десең, тісі бар. (қасқыр)

Жер қопарған тісімен,

Сескенесің түсінен. (қабан)

Жарайсыңдар, балалар барлық жұмбақтар-

дың шешулерін дұрыс таптыңдар. Міне сиқырлы

Қорап бізге қаншама сурет сыйлады. Балалар

мына суреттен ненің суреттерін көріп

тұрсыңдар?

Балалар: Тышқан, бақа, қоян, түлкі, қабан,

қасқыр, аю. Балалар бұл қандай ертегінің кейіп-

керлері деп ойлайсыңдар? «Қолғап» ертегісі.

Тәрбиеші: Дұрыс айтасыңдар. Қолғапты

біз қай мезгілде кійеміз? Қолғаптың неше

саусағы болады?

Балалардың жауабы: қыста киеміз, бір

және екі, саусағы бес саусағы болады.

Олай болса ертегімізді тыңдап көрейік.

Ерте, ерте, ертеде орманда жәндік, жануар,

аңдар өмір сүріпті. Олар тышқан, бақа, қоян,

Түлі, қабан, қасқыр, аю. Бір күні шал

итімен келе жатып, орманда қолғабын жоғалтып

алыпты. қолғап жылы, әрі жаңа жұмсақ

болыпты. Қолғапты көріп қалған тышқан

қолғапқа жүгіріп келеді. Мен енді осында

тұрамын. Сол сәтте бақа келіп қолғапта кім бар?

85

Тышқан тұрып қап тесер мен бармын-деп

жауап береді. Ал сен кімсің?

Бақа мен секекбақамын, қолғапқа менде

кірейінші.

Тышқан мында орын жетеді. Кел тұра бер.

содан соң қоян келіп

Қоян Қолғапта кім түрады?

Тышқан мен бақа жауап береді де, ал сен

кімсің?

Мен зымырауық қоянмын, менде қолғапқа

кірейінші. мен суықтан тоңдым.

Бізде орын жетеді кір қоян-дейді.

Қолғапқа түлкі бикеш келеді. Қолғапта кім

тұрады?

Қап тесер тышқанмын, секек бақамын,

зымырауық қоянмын, Ал сен кімсің?

Мен түлкі бикешпін, мені де қолғапқа

кіргізіңдерші.

Қоян мұнда орын жетеді, қолғап жылы, әрі

жұмсақ кел кір түлкі. Солай түлкіден кейін

қасқыр, қабан, аю, келеді. Меніде кіргізіңдерші.

Тышқан жоқ, бақа мұнда орын жоқ, қоян сен

дәусің, аю қолғапқа кіреді.

Жоғалған қолбағын шал итіне артқа қайт,

жоғалған қолғапты тап деп бұйырады.

Ит әуп-әуп-әуп. Ей сендер құстарсыңдар ма

әлде аңдарсыңдарма, қолғаптан тез шығыңдар.

Артынша шалда мылтықпен келеді де қол-

ғабын тауып алып кетеді. Аңдарда итті көре сала

Зәре құты қалмай орманға қарай жапа тар-

мағай қаша жөнеліпті. Ал біздер қазір қолымызға

киетін қолғабымызды ісемдейміз. Қане балалар

қолымыз талған шығар орнымыздан тұрып

Сергіту сәтін жасайық.

Ішік, пима, қолғап бар,

Арада жоқ тоңғақтар.

Баста қалың малақай,

Біз тоңбаймыз алақай.

Қортынды: Әр баланың саусақ қимылдары

арқылы жасаған бұйымдарын бағалаймыз.

Бүгінгі оқу –қызметінде алған әсерлерің

қандай.

МАУСЫМДЫҚ КИІМДЕР. SEASON’S CLOTHES

Есенеева Ә.К.,

Ырғыз ауданы, Жайсаңбай ауылы Ө.Қанахин атындағы орта мектебінің ағылшын тілі мұғалімі

Сабақтың мақсаты: Оқушыларға киімдерді

сипаттай білуге үйрету. Сөйлемде “Whose” сұра-

ғын қолдана алуға жаттықтыру, сілтеу еседікте-

рін қолдана білуге үйрету. Жаңа сөздік қорларын

молайту, тілдерін дамыту. Пәнге деген қызығу-

шылығын арттыру. Мәдениеттілікке тәрбиелеу.

Көрнекі құралдар: проэктор, слайд, таратпа

материалдар.

Әдіс-тәсілдер: көрсету, түсіндіру, сұрақ

жауап.

Сабақтың барысы:

І. Organization moment.

-Good afternoon?

- Talk to duty.

Listen and answer the questions.

What season is it now?

What month is it now?

What day of the week is it today?

What date is it today?

How do you feel today?

II. Phonetic drill.

Listen and repeat after me.

The kitten’s clothes

Jeans and trousers,

Sweaters and shirts,

Socks2 and tigthts,

3

And jackets and skirts.

T-shirts,4 shoes,

High boots5 and mittens,

These are the clothes

Of the kittens.

III. Homework. Text.

IV. New lesson.

The theme of the lesson “Season’s clothes”

the first I’ll divide you into two groups. The first

group: Kamila’s. the second groupMalika’s

We know many clothes names.

What are they?

V. Listen to the text about. Season’s clothes.

86

МЕНІҢ ОТБАСЫМ

Есжанова Ә.Б.,

Алға ауданы6 Тамды ауылы «Жұлдыз-ай» Тамды бөбекжай – балабақша әдіскері

Мақсаты: отбасы мүшелерінің аты-жөнін

қазақша айтқыза отырып, сұрақ жауап әдісімен

қысқаша сөйлем құрай білуге үйрету. Жанұя

мүшелеріне деген сүйіспеншілігін арттырып,

оларды сыйлауға тәрбиелеу.

Көрнекіліктер: отбасылық суреттер,

тақпақтар, жұмбақтар, ойындар.

Әділ-тәсіл: көрсету, сұрақ- жауап,

әңгімелеу, ой бөлісу.

Өткізілу формасы: жеке, топтық, ұжымдық.

Ұйымдастырылған іс-әрекеттің барысы:

Шаттық шеңбері:

Балабақш, бармысың!

Сені жақсы көремін!

Достарым менің бармысың!

Құшақтасып алайық.

Ұйымдастыру –іздестіру.

Тәрбиеші: - Балалар, сендердің әрқайсың-

ның өздеріне жақын адамдарың бар. Олар

сендерді жақсы көреді және сендердің бақытты

болуларың үшін барлығын жасайды. Ол сендер-

дің отбасындағы ата –аналармен, бауырларың.

Тәрбиеші: - Балалар енді сендер менің

сұрағыма жауап беріңдерші.

Отбасы деп кімдерді айтуға болады?

(балалардың жауаптары)

Отбасыларында неше адам бар? (оларды

атандар)

Олардың әрқайсысы туралы айтыңдаршы

(қайда жұмыс істейді)

Ал енді кім маған ана туралы тақпақтар

айтып береді?

Дастан: Мамам, мамам ақ мамам

Мен өзіндей ақ балаң,

Айтқан тілінді аламын,

Жұмсағанда барамын.

С.Адина: Мейірімді, сымбатты,

Қадірменді, қымбатты.

Ең жақын жан балаға.

Кім десеңдер, ол – Ана!

Тәрбиеші: Бәрекелді балалар, сендер

ақылды, білімді балалар болып өсіп келе

жатсындар. Өте жақсы. Шаршаған шығарсындар,

сергіту сәтін жасайық.

Бас аяқты топ-топ,

Шапалақпен хоп-хоп,

Бір оңға, бір солға

Өз өзіңді айнала.

Тәрбиеші:-Балалар, сендердің ата-әжелерің

бар ма? Сендер ата – әжелеріңді сағынған болар-

сыңдар? Ата- әженің үйіне қонаққа барайық.

Балалар: Иә апай барайық.

Тәрбиеші: Онда ата- әжелеріңе қонаққа

барып келейік, үлкен кісілермен амандасып.

Әже: Саламатсыздар ма, балаларым!

Үлкенді сыйлап сәлем беріп, келгеңдеріне

қуанып қалдым, қарақтарым. Осындай тәртіпті

болып өсіңдер!

Мен сендерге бүгін «жеті шелпек» пісіріп

қойып едім, ауыз тиіңдер.

Тәрбиеші: Ал ата- әже біздің балалар

сіздерге тақпақтар айтып береді.

Ақсезім: Аппақ күміс сақалды

Жақсы көрем атамды.

Шахматтан ол бүгін

Меннен тағы мат алды.

Мерует: Менің әжем әлі де

Ұқсамайды кәріге.

Шәй қайнатып береді

Керек болса бәріне.

Әже: Балалар сендер шаршаған

шығарсыңдар. Ойын ойнап бір сергіп алайық.

Ойын: «Жіппен»

Жіпті тарқатып тыстайды, ал екі бала оны

жинайды.

87

Тәрбиеші: Әже рұқсат болса біз қайтайық.

Біздің бақшамызға қайтатын уақыт болды.

Әже: Ой, балаларым, сендердің аман-

саулық сұрасып келгендеріңе бір шалқайып

қалдым, өркендерің өссін! Мерейлерің үстем

болсын! Мен сендерге дайындаган сыйлықтарым

бар еді келе қойыңдар. (сыйлыө тарады)

Ата: Балаларым мен сендерге батамды

берейін.

Мен батамды берейін.

Үстем болсын мерейің.

Хақ қолдасын ісіңді.

Қайда жүрсеңде есен бол!

-Аумин!

Тәрбиеші: Әже- ата сіздерге көп рахмет,

сау болыңыздар! Балалар қоштасады ата-әжемен.

Бас бармақ

Балан үйрек

Ортан терек

Кішкене бөбек

Шылдыр шөмек.

Қуыр-қуыр қуырмаш балапанға бидай шаш.

Тәрбиеші сабақты қорытындылайды.

Балалар бүгін біз отбасымыз туралы

әңгімелестік. Балалар біз кімге қонаққа бардық

айтындарш? Ата- әже бізге не берді? Қандай

ойын ойнадық? Сендерге сабақ ұнады ма?

-Біз бүгін отбасында туыстардың, жақын

адамдардың бірін-бірі жақсы көретіні, сыйласып,

тату болатыны, бір-біріне әрқашанда көмектесіп,

қамқор болатыны туралы білдік. Отбасы

мүшелері бір- біріне түсіністікпен,

сүйіспеншілікпен қараса, барлығы бақытты

болып, отбасында татулық орнайды.

Балалар қонақтар мен қоштасайқ.

ЗАТ ЕСІМ

Жаңабергенова Ж.Ж.,

Ырғыз ауданы Нарқызыл негізгі орта мектебі

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: 6-бөлім: Мектеп: Нарқызыл негізгі орта мектебі

«Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті» Мұғалімнің аты-жөні: Жаңабергенова Ж.Ж.

Күні:13.02.2018ж Қатысқандар:7

Сынып: 2 Қатыспағандар саны: 0

Сабақ тақырыбы Зат есім

Оқу

мақсаттары

2.1.4.1-тірек сөздерді қатыстыра отырып, берілген тақырып бойынша әңгіме

құрау;

2.2.3.1-мәтін мазмұнын анықтауға бағытталған сұрақтар құрастыру және жауап

беру;

2.3.5.1-жіберілген пунктуациялық, орфографиялық қателерді мұғалімнің

көмегімен түзету;

2.4.2.3-сөз таптарын ажырату

Сабақ мақсаттары Тірек сөздерді қатыстыра отырып, берілген тақырып бойынша әңгіме құрайды.

Жаттығудағы қажетті ақпараттарды белгілейді, сұрақтарға жауап береді. Зат

есімді жетік түсінеді.

Бағалау

критерийлері тірек сөздерді қатыстыра отырып, берілген тақырып бойынша әңгіме

құрайды;

мәтін мазмұнын анықтауға бағытталған сұрақтар құрастырады және жауап

береді;

сөз таптарын ажыратады.

Тілдік мақсаттар Тұсау кесер, бесік жыры, шілдехана, қырқыннан шығару, сүндет той, т.б. сөздер

мен терминдерді қолданады.

Құндылықтарды

дарыту

- қазақстандық патриотизм және азаматтық жауапкершілік;

- құрмет;

- ынтымақтастық;

Пәнаралық

байланыстар

Әдебиеттік оқу, музыка, дүниетану пәнімен байланыс

Алдыңғы

меңгерілген білім

Сөз таптары

Сабақ барысы

Сабақтың Сабақта жоспарланған іс-әрекет Ресурстар

88

жоспарланған

кезеңдері

Сабақтың басы

Ой шақыру

Жеке жұмыс

І. Жағымды ахуал.

Мақсаты: Оқушыларды сабаққа ұйымдастыру, жағымды

көңіл-күй тудыру. Өмір бойын білім алуға бағыттау.

Оқушылар тұрып, өлең жолдарын бірге қайталайды.

Қайырлы күн достым

Қайырлы күн болсын!

Бүгінгі күн бізге

Сәттілікке толсын

Біздің алар бағамыз,

Тек “жарайсың” болсын

Видеожазбаны тыңдау

Мақсаты: Сабақтың тақырыбын ашу арқылы оқушылардың

қызығушылықтарын арттыру.

- Дұрыс айтасыңдар, ендеше бүгінгі сабағымыз да салт-

дәстүрлермен байланысты болмақ.

Сабақ 4 кезеңнен тұрады:

1. Шілдехана

2. Бесікке салу

3. Қырқыннан шығару

4. Тұсау кесу

Әр кезең біткен сайын салт-дәстүр түрлері ашылып

отырады және әрқайсысын талдап кетеміз.

І-кезең «Шілдехана»

«Кезбе тілші» әдісі

Дескриптор:

Өткен сабақтарда алған білімдерін еске түсіріп, сұрақ қояды.

Сұраққа жауап береді.

«Көпір тапсырмалары»


- Сөз таптарын анықтайды;

- Сөздерді тиісті орнына белгілейді

Шілдехана - өмірге келген нәрестенің құрметіне жасала-

тын той.

Видеожазба

ҚБ:

«Басбар

мақ»

Сабақтың

ортасы

Көрсетілім

ІІ-кезең «Бесікке салу»

Құлыптағы жасырынған сөздерді кілттегі әріптерден табу .

Сабақтың тақырыбы мен мақсатын хабарлау.

Тақырып: Зат есім

Салт-дәстүр-традиции-tradition (традишн)

Зат есім-имя существительное- the noun( зе наун)

Бағалау критерийі:

мәтін мазмұнын анықтауға бағытталған сұрақтар

құрастырады және жауап береді;

сөз таптарын ажыратады.

Ой толғау

Біз кімбіз?

Біз адамбыз, яғни жеке тұлғамыз. Жеке тұлғаның ең маңыз-

ды белгілері - жауапкершілігі, қадір-қасиеті, даралығы.

«Болжау» әдісі А т қою Дескриптор:

- Ат қою деген сөзді болжап айтады

Видеожазба «Ат қою»

Аудиожазба 6-жаттығу

«Түртіп алу» әдісі


1.Мәтінді түсініп оқиды.

Қима қағаз

89

Тыңдалым

Оқылым

Жазылым

2. Пирамидалық әдіс бойынша сұрақ әзірлейді.

3.Мәтіннен кім? не? сұрақтарына жауап беретін сөздерді

табады.

“Пирамидалық оқиға” әдісі 1. Оқиға кейіпкері

2. Кейіпкердің сырт бейнесін, мінезін, түрін анықтайтын

3. Оқиғаның болған орнын анықтайтын

4. Оқиғаның өтуін түсіндіретін

5. Оқиғаның шығу себебі

6. Әрі қарай не болды?

7. Оқиға қалай аяқталды?

Ереже:

Заттың атын білдіретін сөзді зат есім деп атаймыз. Зат есім-

дерге Кім? Кімдер? не? нелер? деген сұрақтар қойылады.

Мысалы: адам, әншілер, кеме, ағаштар.

Бесікке салу — нәрестені алғаш бесікке бөлеу рәсімі.

Бесікті отпен аластап, баланы бөлейді.

Сергіту сәті: «Қазақтың дәстүрлері-ай»

3-кезең «Қырқыннан шығару»

7-жаттығу


1. Өлеңді сауатты көшіріп жазады;

2. Өлеңнен зат есімді табады.

Топтық жұмыс 8-жаттығу

Қ а з а Қ

Қ ы р ы Қ

Қ а л а Қ

Қ ы т ы Қ

К е з е К

К е р е К

Дескриптор: Оңнан солға қарай оқыса да, солдан оңға қарай

оқыса да өзгермейтін сөздерді табады

Жұптық жұмыс

9-жаттығу

Өс, өс, балам, өсе бер,

Батыл бол палуан білекті,

Батыр бол таймас жүректі,

Аяғыңды созайық,

Саусағыңды жазайық.

Керекті сөздер: аяғыңды, батыл, батыр, саусағыңды.


• Көп нүктенің орнына керекті сөздерді қойып жазады;

Зат есімдердің астын сызады.

Баланы қырқынан шығару - рәсімнің бірі. Бала қырқынан

шыққанша «сүт тырнағын», «қарын шашын» алмайды.

Қырық күннен аман өткен нәрестені «қарақұ-лақтанды» деп

қуанып, «қырқынан шығару» тойын жасайды.

Видеожазба

Аудиожазба

Оқулық

Жұмыс

дәптерлері

ҚБ: Жұлдыз

ҚБ: Жұлдыз

Соңы ІV-кезең Тұсау кесу Шығармашылық жұмыс

Шығармашылық жұмыс

Еркелету сөздері... (қошақаным, ботақаным, қозым, т.б.)

“Бес жолды өлең” әдісі

1. Зат есім (1сөз)

2. Етістік (2сөз)

3. Сын есім (3сөз)

4. Сөйлем (4сөз)

5. Синоним

Тұсау кесу- бала тәй-тәй басқанда жасалатын думанды

90

дәстүр. Ел арасында “Тұсауы кесілмеген бала көп сүрінеді,

жығылады” деген наным бар. Жақсы ниетпен шөппен, ала

жіппен, малдың тоқішегімен тұсау кеседі.

Топтастыру «Халық дәстүрлері рухани құндылықтарымыз»

Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев:

- Болашақ ұрпағымызды тәрбиелегенде, оларға жастайынан

имандылық пен ұлттық қасиеттерді сіңіре білсек, сонда ғана

біз ұлттық рухы дамыған, Отанының гүлденуіне өз үлесін

қоса алатын азамат өсіре аламыз,-деген болатын.

Сол үшін бала кезімізден ұлттық тәлім-тәрбиені бойымызға

сіңіріп, халқымыздың салт-дәстүріміз бен жоралғылары-

мызды білетін саналы азамат болып өсу біздің борышымыз.

Рефлексиялық-бағалау кезеңі

Кері байланыс: Бағалау критерийлері бойынша кері байланыс

жасайды.

Бағалау парақша-

лары арқылы

өздерін бағалайды.

Сабақ бойынша рефлексия

Сабақ мақсаттары/ оқу мақсаттары дұрыс

қойылған ба? Оқушылардың барлығы ОМ қол

жеткізді ме?

Жеткізбесе, неліктен?

Сабақта дифференциация дұрыс жүргізілді ме?

Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма?

Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды,

неліктен?

Бұл бөлімді сабақ туралы өз

пікіріңізді білдіру үшін

пайдаланыңыз. Өз сабағыңыз

туралы сол жақ бағанда берілген

сұрақтарға жауап беріңіз.

БІЗ БІРГЕМІЗ

Жолдаспаева С.К.,

Ақтөбе қаласы, МДҰ № 1 «Гулдер» мектепке дейінгі ұйымының психологы

Мақсаты: педагогтар арасында қарым-

қатынасты нығайту, жағымсыз көңіл-күйден

арылу, күш-қуат жинау, өзін-өзі тану, құрметтеу,

өзін еркін сезінуге көмектесу.

Жоспары:

1. Амандасу.

2. «Табиғат мінезі» жаттығуы.

3.«Өз жұбыңды тап» жаттығуы.

4. «Оның есесіне мен...» жаттығуы.

5. Қортынды. «Суреті тест».

Қажетті құралдар: жүрекше, жануарлардың

аты жазылған карточкалар, жаттығуға қажетті

парақтар, майшам, магнитофон.

Ұйымдастыру:

1. Амандасу.

Психолог: Қатысушыларға шеңбер құрып

тұруға ұсынады. Қол ұстасып амандасады, кейін

бір-бірінің ыйықтарын түйістіреді. Сосын

арқаларын түйістіреді.

2. «Табиғат мінезі» жаттығуы.

Қане, барлығымыз тізбектеле тұрайық.

Көзімізді жұмып, өзімізді табиғат аясында

тұрғандай сезінейік. Күн тамаша ашық, күн

сәулесі шуақ шашып тұр, айнала тамаша

көрініске толы. Енді, көзімізді ашып, өзімізді

еркін сезінейік. Алғашқыда бәрі жақсы болып

тұрды да кенет, аяқ астынан жеңіл жел соқты.

Алдыңызда тұрған адамның арқасынан

жәймен ғана қолмен жеңіл желдің самалындай

етіп сипаймыз.

Жел күшейді – енді алдыңыздағы адамның

арқасын қатты уқалай бастаймыз.

Кенет, боран басталды - енді боран

күшіндей екі қолмен айналдыра күштірек

уқалаймыз.

Содан кейін, аяқ астынан жай ғана жаңбыр

сіркірей бастады – енді қолымызбен жаңбырдың

тамшысындай жәймен ұрамыз.

Бір кезде қатты жауын жауды – біз қатты

жауын сияқты арқамызды саусақтың ұшымен

жоғары төмен сипалаймыз.

Аяқ астынан бұршақ жауды – арқамызды

саусақ басымен бұршақ жауғандай қаттырақ

ұрамыз.

Бір кезде бәрі басылды, күн жарқырап

ашылып, адамға бір күшті шуақ берді. Енді ал-

дымыздағы адамдармен алмасамыз. Осы жатты-

ғуды сізге алдыңызда тұрған адам орындайды.

3.«Өз жұбыңды тап» жаттығуы.

Қатысушылар шеңбер құрап отырады. Мен

сіздерге жануарлардың аттары жазылған

91

текшелер таратып беремін. Атаулар екі текшеде

қайталанған. Мысалы, егер сіздің қолыңызда піл

деп жазылған болса, сіз тағы біреудің қолында

сондай текше бар екенін біліңіз. (Жаттықтырушы

текшелерді таратады, егер қатысушылар саны

тақ болса, жаттығуға жаттықтырушы өзі де

қатысады).

Сіздің текшеңізде не жазылғанын оқыңыз.

Жазуды сіз ғана көруіңіз керек. Енді текшені

жинап қойса болады. Әрқайсысыңыздың міндет-

теріңіз өз сыңарыңызды табу. Бірақ, сөйлеспей-

сіздер, өзіңіздің жануарыңызға тән дыбыстар

шығармайсыздар, тек әртүрлі қимылдар арқылы

кез-келген әрекетті үнсіз жасайсыз.

Егер өзіңіздің жұбыңызды тапсаңыз, бірге

тұрыңыз, бірақ үндемейсіз, сөйлеспейсіздер. Тек

барлығы өз сыңарын тапқан кезде ғана, қандай

нәтиже болғандығын тексереміз. Топ мүшелері

өз сыңарын тапқаннан кейін, жаттықтырушы

«Сіз кімсіз?» деп сұрап шығады.

Әдетте, бұл жаттығу өте көңілді өтеді, нә-

тижесінде топ мүшелерінің көңіл-күйі көтеріліп,

шаршағандығы тарқайды. Жаттығу қатысушы-

лардың ары қарай ашыла түсуіне септігін

тигізеді.

4. «Оның есесіне мен...» жаттығуы.

Барлық қатысушыларға аяқталмаған

сөйлемдері бар карточкалар таратылады.

Сөйлемдерді әр қатысушы өз ойымен аяқтайды.

- Мен бәліш пісіре алмаймын, оның есесіне

..... .

- Мен шаршадым, оның есесіне ...... .

- Мен жақсы билей алмаймын, оның

есесіне .... .

- Мен көп үндемейтін адаммын, оның


- Мен көп ұйықтаймын, бірақ оның есесіне

.... .

- Мен жұрттың бәріне құрметті бола

алмаймын, оның есесіне ... .

- Мен еден жууды ұнатпаймын, оның

есесіне ... .

- Мен Үндістанда болған жоқпын, оның


- Мен пәлендей батыл емеспін, оның

есесіне ..... .

- Мен өзім туралы көп ойламаймын, оның

есесіне...... .

- Мен тез ашуланғыш адаммын, оның

есесіне..... .

- Мен соншалықты сымбатты емеспін,

оның есесіне .... .

- Мен тым толықпын, оның есесіне.... .

- Менің аяқтарым ұзын емес, оның есесіне

... .

- Менің кемшіліктерім көп, оның есесіне....

Қорытынды «Суретті тест» жаттығуы.

Психолог: Құрметті әріптестер бүгінгі

тренингіміз қалай өтті? Барлығымыз қандай әсер

алдық? Қорытында тренингтен алған

әсерлерімізді осы

«Суретті тест» жаттығуы арқылы білетін

боламыз.

Қатысушыларға ақ параққа күннің, бұлт-

тың, жаңбырдың, жасыл шөптер бейнеленген

парақ таратылады. Тренингтен алған әсерін, бір-

біріне тілектерін сол берілген суреттердің

біреуіне жазады.

Талдау.

Күннің суреті-тренингке қатысушының

толық қанағаттанғаны, көңілденгені.

Бұлттың суреті- алған әсері төмен.

Жаңбырдың суреті- ешқандай әсер

алмаған.

Жасыл шөптер- көңілді, жақсы әсер

алғаны.

Қатысқандарыңызға көп рахмет!

100 МЕТРГЕ ЖҮГІРУ

Зиядин Е.,

Ырғыз ауданы Ы.Алтынсарин атындағы орта мектебінің дене тәрбиесі пәні мұғалімі

Сабақтың мақсаты:

Төменгі сөреден шығу техникасымен 100 метрге жүгіру техникасын үйрету арқылы оқушылардың

денсаулығын нығайту

Жылдамдық, ептілік, икемділік, шыдамдылық дене сапалық қасиеттерін дамыту

Дене тәрбиесі сабағында ұжымшылдық, адамгершілікке, эстетикалық, еңбек тәрбиесіне баулу

Сабақты оқыту әдістері: Сөздік әдіс, көрнекілік әдіс

Сабақты өткізу әдісі: Жаппай, топтық кезекті, жеке, тізбектік, бөліп алу

Сабаққа ткеректі құрал-жабдықтар: Ысқырық, жалауша, секундомер

р/с Сабақтың мазмұны Жаттығу

мөлшері Әдістемелік нұсқаулар

92

І.

кіріспе

бөлімі

10-15

мин

Оқушыларды сапқа тұрғызып, кезекшіден мәлімет

алып, сәлемдесем. Сабақтың тақырыбы мен мақсатын

айтып түсіндіру.

Оңға, солға бұрылу арқылы оқушылардың

дайындығын тексерем. Спорт алаңының немесе

квадраттың бойымен жүру жаттығуын жасату.

Қол жоғарыда аяқтың ұшымен жүру.

Қол иықта аяқтың өкшесімен жүру

Қол белде аяқтың сыртқы қырымен жүру

Қол артта аяқтың ішкі қырымен жүру

Спорттық қадаммен жүру

Жүгіру жаттығуларын жасату

Оң бүйірмен қолды алға айландырып жүгіру

Сол бүйірмен қолды артқа айландырып жүгіру

Арқамен сол иықтан қарап жүгіру

Спорт алаңын жеңіл жеңіл жүгіріспен 1 айналым

жүгіру

Қозғалыста демалыс жаттығуын жасату.

Үш қатарлы сапқа тұрғызып жалпы дамыту

жаттығуын жасату

Бастапқы қалып негізгі тұрыс 1 дегенде қолды жоғары

көтеріп сол аяқты артқа қойып шалқаю 2 дегенде

бастапқы қалып 3-4 тура солай оң аяқ.

Б.қ. а.и.д қол белде басты 1-4 оңға, 1-4 солға

айналдыру

Б.қ.а.и.д қол иықта 1-4 алға, 1-4 артқа айналдыру

Б.қ.а.и.д қол белде белді 1-4 оңға, 1-4 солға айналдыру

Б.қ.а.и.д қол тізеде тізені 1-4 оңға, 1-4 солға

айналдыру.

Б.қ негізгі тұрыс қол белде 1-4 оң аяққа, 1-4 сол аяққа,

1-4 қос аяқпен секіру

Демалыс жаттығуын жасату

Аяқты артқа сілтеп жүгіру

Тізені көтеріп жүгіру

3 мин

30 сек

30сек

30сек

30сек

30сек

30сек

30сек

30сек

2мин

30 сек

4мин

3-4 рет

3-4 рет

5-6 рет

3-4 рет

3-4 рет

1-2 рет

Оқушылардың сапқа дұрыс

тұруын қадағалау. Сабақты

уақытында ұйымдастыру

Қолдың ұшына қарап

созылу.

Денені тік ұстап жүру.

Жаттығуды дұрыс

орындауын қадағалау

Спорттық қадамның

техникасын көрсету

Қолды барынша кең

айландыру

Арақашықтық сақтау

Жүгіру техникасын көңіл

бөлу

Барынша шалқаю

Көзді жұмбау

Иықты кең айналдыру

Жаттығуда дұрыс жасауын

қадағалау

Барынша биік секіру

Берілген жаттығуды дұрыс

орындауын қадағалау.

ІІ.

Негізгі

бөлім

25-30

мин

Оқушыларды сапқа тұрғызып сабақты теория жүзінде

түсіндіріп, практика жүзінде көрсету.

1.Төменгі сөреден шығу техникасын үйрету. «Сөреге»

деген бұйрық берілгенде сөре сызығына келіп бір, бір

жарым қадам санап алып қолды сөре сызығынының

үстіне қойып итеретін аяқты алдығы ұшына қойып

итермейтін аяқтың тізесі итеретін аяқтың табанының

орта тұсында тұрады, бас пен иық бір деңгейде,

салмақ қолға түсіп тұрады.

«Дайындал» деген бұйрықта сәл көтеріліп алға қарап

тұрады. «Жүгір» деген бұйрықта бар екпіні мен аяқты

жылдам қолды алға артқа сермеп 20 метрге

максимальді қарқын алғанша жиі-жиі басып жүгіреді

.

2. 100 метрге жүгіру 4 фазадан тұрады.

Сөреге тұру

Оқушылардың сөреге

дұрыс тұруын қадағалау

және итеретін аяқтарын

алға қойығанын қадағалау.

Оқушылардың «жүгір»

деген бұйрық бойынша

жүгіруін қадағалау.

Сөреден дұрыс шығып

берілген қашықтықты

тоқтамай жүгіріп өтуін

қадағалау. Әр оқушы өз

жолымен жүгіруін

қадағалау.

93

Сөреден шығу

Берілген қашықтықты жүгіру

Мәре сызығынан өту

«Сөреге» деген бұйрықта сөреге тұру. «Дайындал»

деген бұйрықта көтерілу. «Жүгір» деген бұйрықта аяқ

қолды тез тез қимылдатып 20 метрге дейін аяқты жиі

жиі басып максимальді қарқын алғанша сөйтіп

жүгіріп, қалғанын барынша қарқынмен жүгіріп келіп

мәре сызығын кесіп өту қажет. 100 метрге жүгірту.

ІІІ Қо-

рытын

ды

бөлім

3-5

мин

Оқушыларға қозғалыста демалыс жаттығуын жасатып,

сапқа тұрғызып, сабақты жіберген кемшіліктері мен

жеткен жетістіктерін айтып бағалап, үйге тапсырма

беріп қоштасу

Оқушылардың ағзасын

бастапқы қалыпқа келуін

қадағалау

ҮЙ ЖАНУАРЛАРЫ

Изтлеуова Б.Б.,

Ақтөбе қаласы Есет батыр атындағы мектеп-бақшасы «Ақбота» тобының тәрбиешісі

Ұйымдастырылған оқу іс –әрекетінің технологиялық картасы

Білім беру саласы: Қатынас

Бөлімі: «Сөйлеуді дамыту »

Тақырыбы: «Үй жануарлары »

Мақсаты: Балаларға үй жануарлары туралы түсініктерін кенейту. Олардың түрлерін бір-біріннен

ажырата білуге, зейін қойып тыңдауға үйрету. Олардың бізге тигізер пайдасын айту және олардың

күтіп баптауға, қорғап қамқорлық жасауға тәрбиелеу. Үй жануарларына байланысты тақпақ тар

айтып, сұрақ жауап балалардың тілін дамыту.

Көрнекіліктер: Үй жануарлары қой, сиыр, түйе, ешкі, жылқы, ит суреттері.

Әдіс –тәсілдері: Түсіндіру, көрсету, сұрақ –жауап, қайталау, көрнекілік әдістері. .

Сабақтың барысы: Ұйымдастырушы, ынталандырушы кезең.

Әрекет

кезеңдері

Тәрбиешінің іс-әрекеті Баланың іс-әрекеті

Қозғаушы

Шаттық шеңбері :

Саламатсыздарма балалар!

Балалар көңіл күйлеріңіз қалай?

Олай болса өлең жолдарымызбен амандасайық.

Біз бақытты баламыз,

Айтқан тілді аламыз.

Достарымды көргенде,

Қуана қарсы аламыз.

Сәлем, сәлем, сәлем деп амандасамыз.

Келген қонақтармен де амандасамыз.

Саламатсызба.

Өте жақсы

Балалар өлең

жолдарын

қайталады.

94

Іздену

Негізгі бөлім:

Балалар адамдар күнделікті тіршілік етіп, өмір сүретін баспанасы

қалай атаймыз? Үй

Үй қандай бөліктерден тұрады?

- Төбесі, есік, терезе, үйдің қабырғасынан тұрады.

Үй бөліктері бірнеше пішіндерге ұқсайды екен?

- Балалар дұрыс айтасыңдар енді алдымыздағы тұрған үйдің неше

терезесі бар екенін санайық

1,2,3,4,5 терезесі бар, бір есігі бар екен.

- Балалар мен сендерге әр терезеде жұмбақтар бар екен, соны

оқып берейін.

1-терезе

Қамыс құлақ,

Тостаған тұяқ,

Мінсең қанат,

Сүті дәрі, еті тамақ. (жылқы)

2-терезе

Үстінде екі тауы бар,

Қызық бір жануар. (Түйе)

3-терезе

Кішкене ған бойы бар,

Айналдыра киген тоны бар (қой)

4-терезе

Екі айнасы бар,

Екі найзасы бар. Төрт жылтырмағы бар.

Бір шыпыртқысы бар. (Сиыр)

5-терезе

Секең – секең етеді,

Таумен тасқа жетеді. (Ешкі)

1-есік

Үй жанында өмір сүреді

Біреу келсе үреді. (ит )

Жұмбақ шешілген терезе ашылып ішіннен көрінген үй

жануарлары тақтаға ілінеді. Үй жануарлары туралы түсінік.

Балалар үй жануарларының төлдерін қалай атайды, білесіздерме?

Төледер туралы тақпақтар айтып өту.

1.Сыйыр сүйеді баласын

Торпағым деп

Қараңғыға баспаған

Қорқағым деп

2.Түйе сүйеді баласын

Боташым деп

Жәудіреген көзіңнен

Тоташым деп.

3.Жылқы сүйеді баласын

Құлыным ден

Тұлымшағы желбіреген

Жұлыным деп

4.Қой сүйеді баласын

Қоңырым деп

Ештеңені білмейтін

Момыным деп.

5. Ешкі сүйеді баласын

Лағым деп

Тастан-тасқа секірген

Шұнағым деп.

Дид.ойын: «Төлдерін ажырат»

Балалар үй

Төбесі, есігі,

терезелері,

қабырғасы бар деп

жауап берді.

Балалар 5 –терезесі ,

1 есігі бар.

Жылқы

Түйе

Қой

Сиыр

Ешкі

Ит деп жұмбақтың

шешімін тапты.

Төлдер туралы

тақпақтар айтып

өтті.

Балалар сергіту

сәтін

Қимылдармен

жасады.

95


Рефлексия

Қорытындылау:

«Үндемейтін ит» ертегі

Біз ақылды баламыз

Айтқан тілді аламыз

Бүгінгі келген қонаққа

Сау болыңыз деп, айтамыз.

Балаларды мақтау:

Балалар мен ертегі

қойылымы.

Балалар

тәрбиешімен

қоштасады.

Нені білді: Үй жануарларының түрлерін.

Игерді: Үй жануарларының адамға пайдасын.

Меңгерді: Үй жануарларын және олардың төлдерін ажырата білуді.

РЕШЕНИЕ УРАВНЕНИЯ ВИДА Х+45=90+7

Имангалиева Л.М.

Учитель начальных классов средней школы №23 г. Актобе

Тип урока: изучение нового материала.

1.Образовательные:

Систематизировать знания по теме «Уравнения», совершенствовать вычислительные навыки,

закрепить понятие уравнение.

2. Метапредметные:

Развивать внимание, память, математическую речь, познавательные интересы, умение выделять

главное, умение работать в группе и в паре.

3. Воспитательные:

Воспитывать культуру поведения, навыки самоконтроля.

Оборудование:

Презентация

Результаты обучения: сформировать способность к выявлению места и причины затруднений в

собственной деятельности; формирование умений строить и применять новые знания, уметь делать

вывод о уравнениях вида х+45=90+7

№ Этап

урока.

Задачи. Методы и

приемы.

Деятельность учителя. Обратная

связь.

Вре-

мя.

1 Целепо

лагание.

Организа-

ционный

этап.

Психологи-

ческий

настрой.

Организационный момент

- Ребята сегодня наш урок будет необычным, у

нас гости. Повернитесь, поприветствуйте

гостей.

- Садитесь, ребята!

– Сегодня мы работаем в группах. Какое, на

ваш взгляд, главное правило при работе в

группе

1. Работай в группе дружно.

2. Принимай активное участие в работе.

3. Уважай мнение других участников группы.

4. Отвечай у доски громко, чётко, кратко.

5. Не вини никого, отвечай за себя. Помни, что

каждый человек имеет право на ошибку.

- Откройте тетради и запишите число, классная

работа.

Проверяют

свою

готовность к

уроку.

2

2

Актуа-

лизация

Повторение

пройденного

материала

необходи-

мого для

восприятия

н. материала.

Создание

ситуаций

занимател

ьности

Актуализация знаний умений и навыков

- Прежде чем смело к задачам идти,

Тему из букв ты сумей собери!

- Вычисли. Ответы запиши в таблице.

Сопоставьте им буквы и расшифруйте слово.

- Какие бывают выражения? (буквенные и

числовые)

10

96

Чем является буква в выражении?

(Переменной)

- Как называется выражение, содержащее

переменную? (уравнением)

Что значит решить уравнение? (найти

неизвестное число)

- Назовите номера уравнений, где нужно найти

слагаемое?


уменьшаемое?


вычитаемое?

Хлопки

3 Ввод

новых

прие-

мов

дейст-

вий и

мышле-

ния.

подготовить

к усвоению

нового

материала,

закрепить

умение

раскладыват

ь числа на

разрядные

слагаемые

Показ,

объясне-

ние,

физминут

ка.

(видео)

Построение проекта выхода из затруднения

На доске рисунок весов с чашечками на

которых гири. Справа гиря Х кг и гиря 2кг,

слева гири 5кг и 1кг

Какая единица измерения на рисунке? (кг)

Это единица измерения какой величины?

(массы)

Составьте и запишите по этому рисунку

уравнение.

х+2=5+1

Чем отличается это уравнение от предыдущих?

(справа выражение, а не число)

Решали ли вы такие уравнения?

Какую цель себе поставим? (научиться решать

новые уравнения)

Тема нашего урока: уравнения вида х+45=90+7,

где правая часть, которых представлена

выражением

Подумайте, как уравнение преобразовать в

простое? (решить правую сторону)

х+45=97

Какой следующий шаг? (выделить целое и

подчеркнуть часть)

- Как найти часть?

- А теперь решите уравнение, называя числа по

компонентам

х= (чтобы найти первое слагаемое…

Поиск решения проблемы.

Составьте самостоятельно в группах алгоритм

решения уравнений, где правая сторона

представлена выражением.

1 шаг. Упростить уравнение

2 шаг. Выделить целое и части

3 шаг. Применить правило нахождения

неизвестного компонента

4 шаг. Решить уравнение

5 шаг. Сделать проверку

Презентация

Каждая группа зачитывает правило решения

уравнений

- Совпадают ли наши правила? Вы можете

использовать этот алгоритм при решении

уравнений.

Первичное закрепление с проговариванием

- Предлагаю работу по учебнику стр.190 № 2, 3

На доске

Групповая

работа

Вывод

Самооценив

ание в

тетради

???Как

проверить

15

97

решить уравнение у доски с комментированием

Самостоятельная работа с взаимопроверкой по

образцу.

46+х=40+30 х+32=40+28

Взаимопроверка

Кто допустил ошибку? В чем она?

(Неправильно выбрали действие, либо

неправильное вычисление …)

Исправьте допущенные ошибки. Вы молодцы,

что поняли причину ошибки.

Кто выполнил все верно? Сделайте вывод. (Мы

поняли, как решать уравнения.)

Физминутка.

Предлагаю немного отдохнуть.

Быстро встали, улыбнулись

Выше-выше потянулись.

Ну-ка, плечи распрямите,

Поднимите, опустите.

Вправо, влево повернитесь,

Рук коленями коснитесь.

Сели, встали. Сели, встали.

И за парту тихо сели.

4 Выпол-

нение

практи-

ческих

упраж-

нений.

формировать

умение

применять

полученные

знания при

решении

задач,

сравнивать

задачи.

Самостоя

тельная

работа

Прием

"Взаимоо

бучение"

Включение в систему знаний и повторение

Ребята, где вы можете использовать умение

решать уравнения? (При решении задач, …)

Я предлагаю потренироваться в решении задач

на стр.191 №5(А)

Прочитайте задачу? Повтори условие, вопрос

задачи.

Какого вида эта задача?

Предлагаю задачу решить в группах.1,2,3

группы составляют краткую запись в решении

задачи, а 3, 4, 5группы – строят модели для

решения задачи. Время ограниченно 5 минут

Проверяем первые три группы.

Прочитайте критерии оценивания задачи.

-Оцените работу, пользуясь критериями. Ваши

знаки. (Светофор)

-Если не согласны-желтый светофор.

Проверка следующих 3 групп также.

-Молодцы ребята, вы справились с заданием. А

какая задача легче решалась и почему?

(Сравнение двух задач) С помощью модели или

с краткой записи.

Запишем в тетради задачу с использованием

краткой записи и моделирования.

Групповая

работа

Критериаль-

ное

оценивание:

1.Правильно

записаны

условие и

вопрос

задачи.

2. Верно, в

решении

выбран

арифметичес

кий знак.

3. Точно

произведено

вычисление

4. Безоши-

бочно

записан

ответ.

???

15

5 Рефлек-

сия

Обобщение

материала.

Д.з.

стр.191№5.

Стратегия

«Синк-

вейн»

Рефлек-

сия

Синквейн на тему «Уравнение»

Уравнение

Простое, сложное

Решаем, вспоминаем, проверяем

Мы учимся решать уравнение

Равенство

- Какова была цель этого урока?

- Чему научились на уроке?

- Оцените цветом свою деятельность на уроке.

Ученики

проводят

самооценку

своих

достижений.

Оценивание

цветом.

3

98

ҚАУІПСІЗДІК ЕРЕЖЕСІ. ҚЫСҚА ҚАШЫҚТЫҚҚА ЖҮГІРУ ТЕХНИКАСЫН ҮЙРЕТУ

Иржанов О.С.,

Қобда ауданы Талдысай орта мектебінің мұғалімі

- Зажгите зеленый свет те, кому все было

понятно на уроке и не испытывал затруднения

при выполнении заданий. Зажгите желтый свет

те, кто справился с заданиями, но иногда

затруднялся.

Зажгите красный свет те, кто испытывал

затруднения и не справился с заданиями.

Зажгите желтый свет те, кто справился с

заданиями, но иногда затруднялся.

У кого за урок 5 жетонов-«5»

У кого 3-4 жетона оценка «4»

Спасибо за работу!

Ұзақ мерзімді жоспардың

5.1 Жүгіру, секіру,

лақтыру дағдыларын

қалыптастыру.

Мектеп: Қобда ауданы Талдысай орта мектебі

Күні: Мұғалім аты жөні: Иржанов Омарбек Сакингалиулы

СЫНЫП: 5 Қатысқандар Қатыспағандар:

Сабақ тақырыбы Қауіпсіздік ережесі. Қысқа қашықтыққа жүгіру техникасын үйрету.

Осы сабақ арқылы іске

асатын оқыту мақсаттары

Денсаулықты нығайту бағытындағы орындалатын физикалық жаттығулар

барысында техникалық қауіпсіздік сұрақтарымен хабардар болу.

Бағалау критериі

Сөреден дұрыс старт алу техникасын орындаса

Қол-аяқтың дұрыс қимыл жасай алса

Мәреге жету техникасы комбинациясын дұрыс орындаса

Қысқаша қашықтыққа жүгіру техникасының ерекшелігін ажырата алса

Сабақтың тілдік мақсаты

Негізгі сөздер мен фразалар:

Бұның ішінде :

Старт, қадамдау жүгіру, тоқтау

секіру, жерге тусу

лақтыру, астынан, үстінен

сызықты баспау

жалауша

Құндылықтар Жеңіл атлетика сабағы барысында бір-біріне деген құрмет көрсетуі және

ынтымақтастық артады.

Пәнаралық байланыс Сабақ барысында қозғалыс кезінде кететін күш - қуат физика пәнімен,

дұрыс тыныс алу және қалыпқа келу биология пәнімен байланысты.

Алдыңғы білім 4 сынып – Жеңіл атлетика.

Жоспар

Жоспарлан-

ған уақыт

Дереккөздер

0-5минут

6-13 минут

Ынтымақтастыру атмосферасын орнату. Оқушыларды сапқа тұрғызу,

сәлемдесу. Сергіту. “Шаттық шеңбері” оқушыларға жылы сөздер

жазылған смайликтер таратып беру. (Оқушылар шеңберге тұрып,

смайликтердегі сөздерді оқып, бір біріне жақсы көңіл сыйлайды).

Жалпы жетілдіру жаттығулары:

1. Бір орында: Оңға, солға, кері бұрылу.

2.Жүру: Қолды жоғары көтеріп, аяқтың ұшымен жүру. Қолды жанға

Смайликтер.

Ысқырық,

секундамер

99

созып өкшемен жүру. Жартылай отырып, толық отырып жүру.

3.Жүгіру: Еркін жүгіру, тізені көтеріп жүгіру, аяқты артқа сермеп

жүгіру. Жүріске ауысып, тыныс алу жаттығуларын орындау. Бір

орында жалпы дене шынықтыру жаттығуларын орындау.

Жаңа тақырыпты игеру. Сабақтың тақырыбы мен мақсатын түсіндіру.

Техника қауіпсіздігін түсіндіру және қауіпсіздіктің алдын алу

шараларын оқушыларға таныстыру.

Қысқа қашықтыққа жүгіру техникасы:

- Оқушыларды екіге бөліп спорт алаңын айналдыра жүгірту;

- «Сөреге!», «Дайындалыңдар!», «Жүгір!» командаларын түсіндіру

және орындау;

- Кеудені дұрыс ұстап, қолдың дұрыс сілтеу және дұрыс тыныс алу

жаттығуларын жасау;

- Қол мен аяқты айқастыра кең адымдап және қысқа адымдап жүгірту;

Төменгі сөреден шығу техникасын үйрету. «Сөреге» деген бұйрық

берілгенде сөре сызығына келіп біржарым табан санап алып, қолды

сөре сызығының үстіне қойып, ите ілетін аяқты алдыға қойып, екінші

аяқтың тізесі итеретін аяқтың табанының орта тұсында тұрады, салмақ

қолға түсіп тұрады

http://www.d

et.wa.edu.au/

stepsресурс

ы/detcms/na

vigation/осн

овные-

движение-

навыки/?oid

=MultiPartA

rticle-id-

13602092

Ортасы

14-35

«Дайындал» деген бұйрықта аяқтар жартылай жазылып, денені алға

қарай ұсындырамыз.

«Жүгір» деген бұйрықта бар екпіні мен аяқты жылдам қолды алға артқа

сермеп, 20 метрге максимальді қарқын алғанша жиі-жиі басып

жүгіреді.

Машықтық жұмыс: Қысқа қашықтыққа 60 метірге жүгіруді, уақыт

есептей орындау. Мұғалім оқушыларды өзінің төмендегі бағалау

парақшасына бағалайды.

Қысқа қашықтыққа жүгіруді бағалау парақшасы

ФИО Сөреден дұрыс

старт алу

Қол-аяқтың дұрыс

қимыл жасауы

Мәреге жету

уақыты

Соңы

36- 40

Ой-толғаныс.«Синкуейн» әдісі – «Қашықтық». (Оқушылар

«қашықтық» тақырыбына 5 жолды өлең құрастырады.)

Қосымша ақпарат

Дифференциалды оқыту – Көбірек қолдау

көрсету үшін не істейсіз?

дамытуды қалай жоспарлайсыз?

Бағалау – оқушылардың

оқуын тексеруді қалай

жоспарлайсыз?

Пәнаралық байланыс

Денсаулық және

қауіпсіздік ережелері

АКТ сілтемелері

Құндылықтар

http://www.det.wa.edu.au/stepsresources/detcms/navigation/fundamental-movement-skills/?oid=MultiPartArticle-id-13602092











100

AT THE DENTIST’S

Кекенадзе С.С.,

учитель анлийского языка средней школы № 19 г.Актобе

LESSON: School: № 19

CLASS: 8 Number present absent:

Learning

objectives(s) that

this lesson is

contributing to

8.C1 – Use speaking and listening skills to solve problems creatively

and cooperatively in groups

8.L2 - Understand with little or no support most specific information

in extended talk on a wide range of general and curricular

topics.

8.S7 - Use appropriate subject specific vocabulary and syntax to talk about a growing

range of general topics and some curricular topics

8.W3 – Write with moderate grammatical accuracy on a limited

range of familiar general and curricular topics

8.UE13 – Use a growing variety of modal forms for different

functions

Lesson objectives All learners will be able to:

Listen and understand the main idea of the topic without support

Listen and talk in groups to solve problems about dental treatment

Make up and write sentences with idioms

Make up 2-3 sentences with Modal Verbs

Make up sentences and reproduce with new vocabulary

Most learners will be able to:

Listen and understand the specific information with little support

Make up 4-5 sentences with new vocabulary


Make up dialogue with new vocabulary and reproduce it

Барлық оқушылар; Қысқа қашықтыққа

жүгіру техникасын біледі.

Оқушылардың көбісі; Қысқа қашықтыққа

жүгіруде 60м орындай алады.

Оқушылардың кейбірі: Өздерінің және

өзгелердің орындаған жаттығуларын

бағалайды.

бақылау, тыңдау, уақытқа

жүгірту, бағалау парақшасы

арқылы

Рефлексия

Сабақ мақсаттары/оқыту мақсаттары жүзеге асырымды

болды ма?

Бүгін оқушылар нені үйренді?

Оқыту ортасы қандай болды? Менің бөліп оқытқаным өз

мәнінде жүзеге асты ма?

Мен өз уақытымды ұтымды пайдалана алдым ба? Мен

жоспарыма қандай өзгерістер енгіздім және неліктен?

Төменде берілген бос орынды өз

сабағыңызға рефлексия жүргізу үшін

пайдаланыңыз. Сабағыңызға сол жақта

келтірілген сұрақтарға жауап беріңіз.

Қорытынды бағалау

Ең жақсы өткен екі тапсырманы атап көрсетіңіз (оқытуға және үйренуді)

1:

2:

Қандай екі нәрсе немесе тапсырма сабақтың одан да жақсы өтуіне ықпалын тигізер еді (оқытуға және

үйретуді)?

1:

2:

Осы сабақтың барысында барлық сынып немесе жекелеген оқушылар туралы менің келесі сабағыма

қажет болуы мүмкін қандай ақпаратты білдім?

101

Some learners will be able to:

Listen and understand the specific information in extended talk


Make up topic about your visit to the dentist and reproduce it

Previous learning Revision of the topic “Sport”: vocabulary and grammar material

Plan

Planned

timings

Planned activities (replace the notes below with your planned

activities)

Resources

Start Lead in

1 min Teacher presents the lesson objectives to the class. PPT slides

Warming up

3 min (W) Look at the screen and think what we are going to speak

about

What`s this man`s job?

What is he doing at the moment?

Why are people afraid of dental treatment?

How often do you visit a dentist?

How do you feel at the dentist`s?

Метод.копилка “tak-to-

ent.net”

Pre-listening

2min (W)Active Vocabulary

Match new words with pictures

Dentist

Appointment

Toothache

Examine

Extract

Injection

Pain

Cavity hole

Filling

Oral hygiene

PPT slides, pictures

Middle

2 min

Pre-listening

Why did the patient come to the dentist?

Was he afraid?

What did the dentist recommend him?

(W) Listen to the dialogue try to understand it and be ready to

fulfill some tasks to it

D: What can I do for you today?

P: Doctor, I have the worst toothache! My tooth is killing me!

I can`t sleep or eat!

D: How long have you had this toothache

P: It just started hurting me last night

D: Let me examine you. Open your mouth. Relax.

( in some minutes) I`m afraid but we can`t avoid extracting.

P: Really? But, doctor, I am afraid.

D: Don`t be afraid. I`ll make an injection and you`ll no pain.

Besides, the is a cavity hole in your next tooth and I am going

to fill your hole/

P: Ok, doctor!

( after some time)

D: Now, everything is all right with you tooth

I want to give you some recommendations

P: Yes, doсtor?

D: Mind you oral hygiene, eat healthy food, and visit you

dentist every six months.

P: Thank you, doctor!

PPT slides

engblog.ru.

1 min (W) After listening PPT slides

102

2 min

2 min

Answer the questions you were given before listening

(W) Listen to the dialogue one more time and be ready to

fulfill some tasks.

(G) Read the statements based on the dialogue and give your

agreement (T) or disagreement (F)

The patient had a terrible toothache.

The doctor said that two bad teeth needed extraction.

The patient wasn`t afraid.

The second tooth needed filling.

The patient refused to do it.

The doctor gave some recommendations.

engblog.ru.

5 min (G) Put the sentences of the dialogue in right order

D: Don`t be afraid. I`ll make an injection and you`ll feel no

pain.

P: Yes, doсtor?

D: Let me examine you. Open your mouth. Relax. ( in some

minutes) I`m afraid but we can`t avoid extracting.

D: What can I do for you today?

D: How long have you had this toothache?

I want to give you some recommendations



Besides, the is a cavity hole in your next tooth and I am going

to fill it

P: Ok, doctor!

( after some time)

D: Now, everything is all right with your tooth

D: Mind your oral hygiene, eat healthy food, and visit you

dentist every six months.


P: Ok, doctor!

( after some time)

P: Doctor, I have the worst toothache! My tooth is killing me!


Formative assessment (3 claps)

PPT slides

engblog.ru.

5 min

Fill in the gaps

What can I do for you today?

P: Doctor, I have the worst ________ . My tooth is killing me!


D: How long have you had this ________


D: Let me ______ you. Open your mouth. Relax.

( in some minutes) I`m afraid but we can`t avoid________.


D: Don`t be afraid. I`ll make an ________ and you`ll no pain.

Besides, the is a _______hole in your next tooth and I am

going to fill your ______

P: Ok, doctor!

( after some time)

D: Now, everything is all right with your tooth

I want to give you some __________

P: Yes, doсtor?

D: Mind your oral_______, eat healthy food, and visit your

________every six months.


Worksheets

3 min

(G) Differentiation

Divide into 2 groups and make up your own sentences with

https://infourok.ru.material

PPT slides

103

5 min

new words.

(G) Make a poster

«The ways to keep our teeth healthy»

using Should \ Shouldn’t

Papers

6 min (W) Listen to the song «Go see the Dentist»

Write down all dental words from the song and doctor`s

recommendations.

Slushat-text-pesni.ru>dr-

alban>go see//

End

3min

(W) Reflection

What have you learned today about

keeping your teeth healthy?

Teacher invites learners to put pictures ‘Smiling tooth’ and

“Sad tooth” on the picture that best describes how they felt

during the lesson.

I understood everything - ‘Smiling tooth’

it was very difficult to understand - “Sad tooth”

Pictures ‘Smiling tooth’ and

“Sad tooth”

Additional information

Differentiation – how do you plan to give more

support? How do you plan to challenge the more

able learners?

Assessment– how are

you planning to check

learners’ learning?

Cross-curricular links Health and

safety check ICT links Values

links

Monitor weak children in listening and after-

listening activities and provide oral prompts to

support and guide understanding.

Challenge stronger learners through questioning

when eliciting views

FA (3 claps)

“Smiling tooth”

“Sad tooth”

Anatomy, Biology.

To learn how to keep tooth

healthy

How to communicate with a

dentist

Reflection

Use the space below to reflect on your lesson. Answer the

most relevant questions from the box on the left about

your lesson.

Were the lesson objectives/learning objectives

realistic? Did all learners achieve the LO? If not,

why?

Did my planned differentiation work well?

Did I stick to timings?

What changes did I make from my plan and

why?

Summary evaluation

What two things went really well (consider both teaching and learning)?

1:

2:

What two things would have improved the lesson (consider both teaching and learning)?

1:

2:

What have I learned from this lesson about the class or achievements/difficulties of individuals that will

inform my next lesson?

1:

2:

104

ДУЛАТ ИСАБЕКОВ. АТА ҮМІТІ\ «ДЕРМЕНЕ»ПОВЕСІНЕН ҮЗІНДІ


Ақтөбе қаласы №15 орта мектебінің қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі

6 «Ә»класс

Тақырыбы Дулат Исабеков .Ата үміті («Дермене» повесінен үзінді) 2-сағаты

Мақсаты Эдварде де Бононың «Ойлаудың 6 қалпағы» арқылы алған білімдерін жинақтау,

шығармадағы кейіпкерлер бейнесін аша отырып, өз көзқарастарын білдіру, «Жақсыдан

үйрену, жаманнан жирену»

Күтілетін

нәтиже

Оқушылар тапсырманы орындай отыра шығарма құрылысын талдап біледі, кейіпкерлер

бейнесін ашады, Дулат Исабековтің «Ата үміті» әңгімесін талдау арқылы сұрақтарға

жауап беру арқылы өз көзқарастарып айтады, шығармашылық жұмыспен айналысады.

Түйінді

идеялар

Жақсыдан үйрену, жаманнан жирену

Қажетті

құралдар

К.Ісламжанұлы, С.Тілешова, Б.Әрінова, Р.Баттал “Әдебиет” 6-сынып, постерге арналған

құрал-жабдықтар, интерактивті тақта,смайликтер

Сабақ

кезеңдері

Мұғалімнің іс-әрекеті Оқушының іс-әрекеті Уақы

ты

Бағалау

Ұйымдастыр

у кезеңі

Оқушыларға ақ, қызыл, қара, сары,

жасыл, көк таратады. Сабақтың

мақсатымен, барысымен, бағалау

шарттарымен таныстырады.

Таратылған түстер арқылы топқа

бөлінеді. 1 мин

Білу

Түсіну

Қолдану

1 топ. Ақ қалпақ.

2 топ. Қызыл қалпақ

3 топ. Қара қалпақ.

4 топ. Сары қалпақ.

5 топ. Жасыл қалпақ.

6 топ. Көк қалпақ.

1.Мәтінді қысқаша баяндап айтады.

Тоқсанбай қарт пен және Омаш

туралы ішкі сезімдері, түйсіктері

туралы айтады. `

3.Омаштың іс-әрекетін айтады жә-

не оның неге осындай халге ду-

шар болғанын дәлелдейді. Омашқа

қандай ақыл кеңес берер едіңдер?

Омаш секілді адамдар бар ма?

Кездескен оқиға болса,айтып көр

4.Айқындылық пен өмірге сенім-

мен қарауды үйретеді. Бұл қалпақ-

пен мәтіннің жағымды жақтарын

зерделейміз, назарын, күш-жігерін

оның жетістіктері мен жақсылықта-

рын іздеп, дәлелдеуге жұмсаймыз.

(Мәтіндегі Тоқсанбай қарт пен Ер-

гешбайдың, кемпірінің жақсылық-

тары туралы)

5.Тоқсанбай қарт пен Омаштың

мүмкіндіктерін оларды қалай жаңа

бастамаға жетелеуге болатынын

айтады

6.Бақылаушы, бағалаушы.

10

мин

5 мин

5 мин

5 мин

4 мин

Критериалды

бағалау

Талдау

Венн диаграмма. Оқушылар өткен

Мұхтар Мағауиннің «Бір атаның

балалары» мен Дулат Исабековтың

«Ата үміті» әңгімелерін айта оты-

рып, екі әңгіме ішінен жағымды,

жағымсыз кейіпкерлерін

салыстырады

Екі әңгімені саралай, жинақтай

отырып ұқсастықтары мен

айырмашылықтарын табады.

1+3

мин

Смайликтер

беру арқылы

бағалау

Жинақтау

Шығарма неліктен «Ата үміті»

деп аталды? Сенің атаң сеннен

болашақта қандай үміт күтеді?

Қойылған сұрақтарға жауап береді

және дәптерге жазады.

7 мин Фишкілер

арқылы

бағалау

105

Егерде сен жазушы болсаң,

шығарманы қалай аяқтар едің?

Обал, сауап, арам, адал деген

ұғымды қалай түсінесің?

Шығармада осы сөздер кездесті ме?

Адамгершілік, кішіпейілділік,

сыйластық тақырыбында мақал-

мәтел айту

Бағалау 6 топ мүшелеріне сөз беріледі. Сабақ барысындағы іс-әрекетті

бақылап, бағалап түсіндіреді.

3 мин «Автор

орындығы»

Үйге

тапсырма

«Адамгершілік – асыл қасиет»

тақырыбында ой толғау

1 мин «Білім аға-

шы» суреті

таратылады

БІР ӨЛЕҢІ БІР ЕЛДІҢ МҰРАСЫНДАЙ


Ақтөбе қаласы, №15 ом қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі

Тақырыбы: «Бір өлеңі бір елдің

мұрасындай» Мұқағали ақынның қазақ

өлеңдеріндегі өршіл үні мен рухы.

Сабақтың мақсаты: Оқушыларды

Мұқағали өмірімен таныстыра отырып, поэзияны

сүюг баулу, өнерге деген құштарлық сезімдерін

арттыру, көркем сөз оқу шеберлігін, ізденім-

паздық қасиеттерін қалыптастыру. Табиғатты

аялауға, Отанды сүюге, адамгершілікке, әсемдік

пен әдемілікке баулу. Өлеңді, өнерді, сезімді

бағалауға тәрбиелеу, шығармашылық

қабілеттерін арттыру.

Сабақтың көрнекілігі: М.Мақатаев туралы

естеліктер, слайд топтамалары, қанатты сөздер,

М.Мақатаев шығармалары, буклеттер, плакаттар.

1. Жүргізуші

Ғашықпын, қайтып оны жасыра алам,

Сағынайын, таусыла сағынайын,

Бір алтын оның әрбір шашы маған.

Сағынышқа жаралған ғашық адам.....

Неткен керемет сөздер!


Жыр әлемінде өз ойын, өмір шындығын

көркем тілде ақындық биік тұрғыдан тұтас

шеберлікпен жырлау екінің бірінің қолынан келе

бермейді. Бұл тек шабыты жоғары, өзін жыр

жолына арнаған үлкен таланттың ғана қолынан

келеді. Сондай таланттың бірі – Мұқағали

Мақатаев.

Бүгінгі ақиық ақын М.Мақатаевтың туған

күніне арналған қорытындылау кешімізді ашық

деп жариялаймыз.


Ақынмын деп мен қалай айта аламын, Күпі

киген қазақтың қара өлеңін,

Халқымның өзі айтқанын қайталадым.

Шекпен жауып өзіне қайтарамын, - деп ақынның

өзі айтқандай, өзін өзгелерден ерекше көрмесе

де, келешек ұрпақ Мұқағалидың нағыз арқалы

ақын екендігін танып отыр.

2. Жүргізуші: Себебі, ақын поэзия

әлеміндегі әсем де нәзік сезім құдіретін, ақындық

музаны осы қара өлеңнен іздеді. Ақын

шығармаларының тақырыбы әр алуан, бірақ

оның ерекшеліктері өзгеге ұқсамас сыры мен

қырында жатыр.

1. Жүргізуші: Мұқағали өмірінің соңына

дейін қолынан жүйрік қаламы түспеген үлкен

дарын, үлкен талант иесі. Әр дәуір өз ақынын өзі

туғызған десек, 60-70 жылдардағы Мұқағали

шығармалары сол жылдардың көркем тілімен

жазылған тұтас бір шежіресі секілді. Әр кез көз

алдымызға керемет бір көркем сурет галереясы

елестейді.

2. Жүргізуші: Сөз құдіретінің мән-

мағынасына терең бойлап, мың сөзден бір сөз

таңдап, сөз маржанын бейнелі өрнекпен

кестелейтін Мұқағалидай ақын кемде-кем.

Ән «Сарыжайлау».

1. Жүргізуші:

Қарасаз, қара шалғын, өлеңде өстім, Өлсе

өлер Мұқағали Мақатаев

Қырға шығып арысқа кенелмеспін. Өлтіре

алмас, алайда, өлеңді ешкім!– деп, ақын болашақ

ұрпағына, замандастарына үн қатып тұрғандай.

2. Жүргізуші: Иә, Мұқағали – ғажайып,

ақиық, сыршыл, гуманист ақын. Ол бізге

көрінбейтін сиқыр таулардан, бізге естілмейтін

құпия дыбыстардан тоят алатын жұмбақ ақын.

Ақын өлеңдерін оқыған сайын ақиқат бейнелі

рух, сезім мен сананың бірлігі көңілге ұялайды.

106

Хан тәңірінің шоқтығындай болған Мұқағали

дара шың, мәңгі мұра.

1. Жүргізуші: Мұқағали – қыран тағдырлы

ақын.

2. Жүргізуші: Мұқағали – Хан тәңірінің

биік шоқтығы.

1. Жүргізуші: Мұқағали – қазақтың біртуар

дарасы.

2. Жүргізуші: Күндей ғажап өмірде –

Мұқағали,

Гүлдей аппақ көңілде – Мұқағали.

1. Жүргізуші: Қайда барсаң жадымда -

Мұқағали,

Керек екен халқыңа – Мұқағали.

2. Жүргізуші: Жыр дүлділі – Мұқағали!

1. Жүргізуші: Күпі киген қазақтың қара

өлеңін, Тұр бүгінде жұтатын ауамыз боп,

Шекпен жауып қайтарған дара өлеңін, Жан

шуағын біз содан табамыз көп.

2. Жүргізуші: Жыр бұлбұлы – Мұқағали!

1. Жүргізуші: Тойлай, тойлай қазағың

тойыңызды, Куәсі осы – мәңгілік өлмесіне

Самғап ұштық қанат қып ойыңызды.

Көтеріп жүр ел-жұрттың төбесіне.

2. Жүргізуші: Жыр тұлпары – Мұқағали,

Ортамызда – Мұқағали.

1. Жүргізуші: Мұқағали қандай еді?

Мұқағалидың туған жері тебіренісіп

жырлап өткен Қарасаз жері. Оның табиғаты өте

керемет. Аспанында қыран қалықтап, тастарында

тауешкі, арқар ойнақтаған жақпар таулар жан-

жақтан өзара тұтасып, бірінен-бірі биіктей түсе-

ді. Міне, осындай құнарлы топырақта, қасиетті

мекенде 1931 жылдың қой төлдеп жатқан наурыз

айында Мұхамедқали дүниеге келген еді.

2. Жүргізуші: Жаңа Мұқағалидың қой

төлдеп жатқан наурыз айында дүниеге келген

деп айтып өтті. Бірақ, біз Мұқағалидың туылған

күні деп 9-ақпанды тойлап жүрміз. Сол туралы

қысқаша айта кетейін. Ол кезде жаңа туған

сәбиге қазіргідей бірден туу туралы куәлік,

арнайы құжат толтырмайтын болған. 1948 жылы

Мұқағали онжылдықты бітіріп, төлқұжат пен

аттестатты бірге алар кезде 9 ақпан деп

жаздыртып алған. Мұқағалидың туылған күнінің

ауысып кетуінің бар сыры міне, осында.

Ортаға бишілер тобының «Көктем» вальсін

қабыл алыңыздар.

1. Жүргізуші: Ақын өлеңді алғаш рет

қашан жазды?

2. Жүргізуші: Өлеңді ақын 10 жасынан

бастап жаза бастады. Әкесі 10 жасында соғысқа

кеткен, соны сағынып, өлеңдер жаза бастады.

Алғашқы өлеңдері – «Қырман басында»,

«Қойшы бала - Әкітай»

Ортаға Мұқағали өлеңіне жаны құмар 6

«А» класс оқушыларын шақырамыз.

1. Жүргізуші: 1973 жылы Мұқағали ағамыз

«Аққулар ұйықтағанда» дастанын жазып, алғаш

рет Ғ.Мүсіреповке оқып берген. Сонда жазушы

риза болып, алтын қаламын берген екен.

(Интерактивтік тақтада «Аққулар ұйықтағанда»

поэмасынан үзінді)

2. Жүргізуші: Әйгілі ойшыл Аристотель:

«Достық - өмір үшін ең қажетті нәрсе, өйткені

ешкім ешқашан да басқа игілікке ие бола тұрса

да, дос-жарансыз өмірді қаламақ емес» деген

екен. Мұқағали да достықтың таусылмас жырын

өз өлеңдеріне сыйдыра білсе керек.

Ортаға 7 «Ә» класс оқушыларын

шақырамыз.

1. Жүргізуші: Мұқағали ақындық аз

ғұмыры ішінде көп нәрсе тындырды. Оның

поэзиясымен қоса, проза жанрында да қалам

тартқанын айтпауға болмайды. Бұл салада ол

«Қош, махаббат» деген пьеса, «Қос қарлығаш»,

«Жыл құстары» деген 2 повесть, 3-4 әңгіме, 2-3

сын мақала жазған. Мұқағали итальяндық ұлы

ақын Дантенің, американдық Уолт Уитменнің,

ағылшын Шекспирдің еңбектерін аударған.

Ортаға 9 «Ә» класс оқушыларын

шақырамыз.

2. Жүргізуші: Ең бірінші бақытым –

халқым менің,

Соған берем ойымның алтын кенін... деп,

өзі жырға қосқан, сенімін артқан, жырын

аманаттаған «Қалың елі қазағымның» өлшеусіз

махаббатына бөленген, тамырын оқырман ойы

мен санасына, халқының жүрегі мен жанына,

елінің көкірегі мен жадына – уақыт желі,

заманалар дауылы шайқай алмас тереңге

жіберген бақытты да, армансыз ақын туралы

естеліктер мен күнделіктеріне шолу жасайық.

Ән «Сенің көзің»

1. Жүргізуші: Мұқағали тәрізді байтақ

әлем. Айта берем, рухына оның асыл

Тұрғысында тартынбай айта берем.

Құшағымды ашам да айқара мен, - деп ақындар

жырлағандай, Мұқағали туралы жыр таусылмай-

ды, әлі де жазылады, айтыла да берері анық.

2. Жүргізуші: Мұқағали Мақатаев – біздің

заманымыздың ғажайып ақыны. Мақатаев атты

алып ақынның жарқын жүзіне миллион адам

миллион түрлі пікір пайымдаса да, ешбір

кіреуке, көлеңке түспей келешекке қарай керуен

түзіп көше бермек!

Ән «Есіңе мені алғайсың»

1. Жүргізуші :

Өлеңнен өрген ой (интерактивті тақтадан)


Мұқағали

107

Осымен бүгінгі «Мұқағали – Хан тәңірінің

биік шоқтығы» атты кешіміз де өз мәресіне

жетті.


Мұқағали өлеңдері әрбір оқушының

жүрегінде мәңгілік сақталады!

САҚ БОЛАЙЫҚ, ӨРТТЕН БІЗ

Косанова Г.С.,

Ақтөбе облысы, Алға ауданы Бестамақ «Болашақ» балабақшасының тәрбиеші

Оқу қызметінің ұйымдастыруға арналған технологиялық карта

Тобы: «Балдырған»

Білім беру саласы: Денсаулық

ҰОҚ: Қауіпсіз мінез-құлық негіздері

Тақырыбы: Сақ болайық, өрттен біз.

Мақсаты: Балаларға өрт қауіпсіздігі ережесін түсіндіре отырып, сақ болуға

үйрету.

Өрт қауіпсіздігі ережесін қатаң сақтау арқылы түрлі жазатайым апаттың алдын

алуға болатыны туралы түсінік беру. Сөздік қорын дамыту.

Өрт сөндіруші қызметкерлерінің еңбегін құрметтеуге тәрбиелеу.

Әрекет

кезеңдері

Тәрбиешінің іс-әрекеті Балалардың іс-әрекеті

Мотиваци

ялық

кезең

Іс-әрекетке ұйымдастыру.

«Шаттық шеңбер»

Біз балдырған баламыз,

Біз әдепті боламыз. Досымызды көргенде, Біз қуанып қаламыз.

Балалар біз бүгін қауіпсіздік ережелерінің бірі өрттің

қаншалықты қауіпті екенін білейік. От өмірімізге қуат беріп, бойымызды жылытады. От -

өмір сәні. Отсыз тіршілік жоқ. От жағылмаса,

тамағымызда піспейді, үйімізде жылымайды. Ал тамақ

ішпесек бойымызға қуат бітпейді. Сонымен от - өміріміз

десек те, оның әлемді жайлаған алапаттың бірі - өрт

қаупін шығаратынын да естен шығармағанымыз жөн.

Өзіміздің ұқыпсыздығымыздан кейде өрттің қалай күш

алып кеткенін де байқамай қаламыз.

Балалар шеңберге тұрып,

бір-біріне жылы лебіздерін

білдіреді.

Іздену

ұйымдаст

ырушы

кезең

«Өрт –тілсіз жау» атты бөлімімізде өрттің шығу себептері

туралы айтамыз. Бұл тарауда сіріңке, үтік, газ суреттеріне

не айта аласыңдар? (сурет көрсетіледі)

Өрттің шығу себептері:

1.Шырпымен ойнаса;

2.Үтікті қосып кетіп қалса;

3.Газды ашық қалдырып кетсе;

Бейнебаян (Сақ болайық, өрттен біз)

-Неден сақтануымыз керек екен?

-Балалар от туралы кім тақпақ айтып біледі?

«Ойын түбі –от» (көрініс)

Ақмарал: Болат бала бір күні

Балалар суретке қарап

әңгімелеп,тақпақтарын айтады.

Өрттің шығу себептерімен

танысып,түсінеді.

Бейнебаянды қарайды.

Балалардың жауаптары

Батыржан:

От жақпа күйерсің

Өртеніп жүрерсің

Сіріңкені ұстасаң

108

Көріп қалды кірпіні.

Қолына алды шырпыны.

Болат: Кірпішекті шырпымен

Өртейін мен, жағайын.

Лап етіп кірпі жанғанда, Қызыққа мен батайын.

Айару: Сөйтті дағы Кірпінің жанына барып

Шырпыны лезде алып

Тұтатқанда кірпіні,

Бара жатты жанып.

Дастан: Жанталасты байғұс кірпі,

Ауладағы мая шөптің

Арасына барып кірді. Шөп тұтанып лаулап жанып Жұрттың бәрін дүрліктірді.

Айша: Қатты састы Болат бала

Өртке оранып мая кетті.

Көрші үйдегі құрбысына

Болған жайды баян етті.

Болат: Кірпіменен ойнағанмын,

Не боларын ойламадым.

Өкінгеннен қандай пайда

Енді қайттім қиналамын?!

Алия: От жақпа күйерсің,

Өртеніп жүрерсің.

Сіріңкені ұстасаң,

Бәлеге сен түсерсің.

Кірпіменен ойнасаң да,

Шырпыменен ойнамашы.

Болат: Кешір, досым, қателестім.

Шырпыны ұстап, көктемеспін.

Ата –ананың рұқсатынсыз

Сіріңкеге беттемеспін.

Ойын: «Болады – болмайды»

Ойынның шарты: Қолдарыңа мына бағдаршамды алың-

дар. Қызыл түсті – болмайтын жағдайда көтересіңдер,

ал жасыл түсті – болатын жағдайда көтересіңдер.

Өрт болғанда 101 нөміріне қоңырау шалуға............

Жанып тұрған сіріңкені тастауға............

Үлкендерді айқайлап көмекке шақыруға.......... Өрт шыққан жерде қалуға......... Өрт кезінде керует астына, шкаф ішіне тығылуға............ Өрт кезінде есік, терезені ашуға............. Басымызды, бет–аузымызды ылғал сүлгімен орауға........ Өрт кезінде жарға, еденге су шашуға..........

Лифтіні пайдалануға.......... Қорықпай өрт сөндірушінің айтқанын тыңдауға..............

Көршілерден көмек сұрауға............

Өрт кезінде газды, жарықты, тоққа қосылатын

құралдарды қосуға..........

От туралы мақал –мәтелдер айтайық.

Сергіту сәті: «Богу-богу»

Ойын: «Кім шапшаң?»

Ойын шарты: Берілген сұрақтарға жылдам жауап беру

керек.

1.Өрт сөндіретін адамды қалай атайды?

Бәлеге сен түсерсің.

Нұрислам:

Оттың ісі қуырмақ

Желдің ісі суырмақ

Қазір жанған жалынды

Алып ұшып қуалмақ.

Көріністі балалар өздері

сахналайды.

Тәрбиешінің сөзін мұқият

тыңдап, болмайтын жағдайда

қызыл түсті, болатын жағдайда

жасыл түсті көтеріп ойынға

қатысып отырады.

Сағи: «Отпен ойнама, күйерсің»

Нұрболат «Ойын түбі –от»

Балауса:

«Отын деген шөп болар,

Жинай берсең көп болар»

Үмітжан:

От жақпа-пісерсің,

Ор қазба –түсерсің.

- (өрт сөндіруші)

- (олар үйдегі, ормандағы

өрттерді сөндіреді)

- (адамдарға қажет, өте ауыр,

қиын)

- (батыл, өжет, шапшаң, епті)

- (өйткені өрт кезінде

адамдарды, т.б. құтқарады)

- (101-ге қоңырау шалу керек)

(не болғанын, мекен – жайын

109

2.Өрт сөндірушінің адамдарға қандай көмегі бар?

3.Олардың жұмысы қандай?

4.Өрт сөндірушілер қандай болу керек?

5.Олар неге батыл, шапшаң болу керек?

6.Өрт болған кезде қандай нөмерге телефон шалу

керек?)

7.Өрт сөндірушіге телефон шалған кезде қандай

мағлұматтар беру керек?

Күтпеген сәт: Өрт сөндіруші ағай, өрт қауіпсіздігіне

керек құралдармен таныстыру.

айту).

Өрт қауіпсіздігіне керек

құралдармен танысады.

Рефлек-

сивті

Коррек-

циялау-

шы

кезең

Ән: «Біз бақытты баламыз»

Халық «Өрт- тілсіз жау» деп тегін айтпаған.

19 қазан - Құтқарушылар күні ретінде өрт сөндіру

мамандарының кәсіби күні болып белгіленген.

Оқу қызметке белсене қатысқан балаларға өрт сөндіруші

ағай «жас өрт сөндіруші» эмблемасын таратып, балаларға

алғысын білдіріп, қоштасады.

Әнді орындайды.

Құтқарушылар күніне арнап

тақпақтарын айтады.

Оқу қызметтен алғандарымен

бөліседі.

Күтілетін нәтеже:

Білу керек: сіріңке,үтік,газ қауіпті екенін біледі.

Игеру керек:өрт қауіпсіздігі жөнінде кеңінен меңгереді.

АБАЙ ҚҰНАНБАЕВ «ҚЫС» ӨЛЕҢІ

Косниязова Ш.К.,

№3 Хромтау орта мектебінің бастауыш сынып мұғалімі

Сабақтың мақсаты: Ұлы

ақынның өмірі мен шығармашы-

лығы туралы алған білімдерін

нақтылау, кеңейту, қазақ поэзия-

сының асқар биігі – Абайдың

әңгімелері, өлеңдері арқылы оқу-

шының ой-қиялын дамыту және

шығармашылығын құрметтеу.

Ұйымдастыру бөлімі

Ой қозғау: «Жылдар сөйлейді» ашу (Абай-

дың өмірі мен шығармашылығынан хронология-

лық кестелер арқылы оқушыларды сөйлету).

Ерте оянып, ойланып, ержеткен кім?

Талабын тас қияға өрлеткен кім?

Өлеңдерін бесігінде тербеткен кім?

Мағынаны ашу: (оқушыларды топтарға бөлу)

1-топ, қазақ поэзиясының асқар биігі-

Абай. (Абай кім? )

2- топ, ақынның мұрасы - біздің

қазынамыз. (шығармаларынан)

3-топ, ортақ ұғым – тектілік, (отбасы

мүшелері туралы)

4-топ, ортақ байлығымыз – табиғат

(табиғат лирикасы)

Оқушылар тапсырмаларға дайындалады,

орындайды, постер қорғайды.

Сергіту сәті: «Желсіз түнде, жарық ай»

әнін тыңдау арқылы, бірге топпен орындайды.

Мағынаны таны: «Қыс» өлеңін электронды

оқулықтан тыңдалады,

Қ Ы С

жауды сырғанады лақтырды ұлиды соғады

сықырлайды өрнек салды қатты

Өлеңнің шығу тарихына тоқталу: 1884

жылы Семей өңірінде қыс қатты болып, ел

жұтаған, мал қырылған екен. Қыста жауған қар

сәуір айында бір–ақ еріген. Абай атамыз бұл

өлеңді сол кезеңде жазған. Сондықтан ақын

қысты: «Ақ киімді денелі, ақ сақалды» зор

тұлғалы адам ретінде сипаттаған. 1884- 1890

жылдардағы табиғаттың төрт мезгіліне арналған

110

«Қыс», «Жаз», «Күз», «Жазғытұрым» атты

туындылары дүниеге келеді.

Зерделі сұрақ – дәлелді жауап :

1. Өлеңде ақын қысты кімге теңеген?

2. Шалдың киімдері қандай?

3. Ақын суреттеп отырған шалды кімге

ұқсатуға болады?

4. Түсі суық, басқан жері сықырлап келіп

қалды, өлең жолдарындағы «түсі суық» дегенді

қалай түсінесің?

5. Өлеңдегі шалдың мінезі қандай ?(ол

қатал, соқыр- мылқау адам сияқты)

6. Өлеңдегі кәрі құданы қалай сипаттайды?

(өлеңнен тауып оқы )

7. Ақын қысты қалай суреттеген? (өлеңнен

тауып оқу)

8. Өлең жолдарынан кейіптеуді тауып оқу.

Сөздікпен жұмыс: ұшпа-бұлт (жеке, шоқ

бұлт)

бурадай - түйенің долданып, ашулануы

(түсіндіру, дәптерге жазып алады.)

Талдау, пікірлесу: 1,2-топтар: сатылай-

кешенді талдау.

1. Авторы: Абай Құнанбаев- қазақ

халқының ұлы ақыны, ойшыл- философ,

композитор, әрі аудармашы.

2. Тақырыбы: Табиғат құбылыс.

3. Жанр түрі: Өлең, бұл өлең табиғат

құбылысына жатады, себебі ақын табиғаттың

қаталдығына қарсы тұруын өз көңілі, сезімі

арқылы білдіреді.

4. Идеясы: ақынның айтар ойы, идеясы,

мақсаты-қыс мезгілінің ерекшелігі.

3- топ: өлең құрылысын талдау

Ақ киімді денелі, ақ сақалды, А

Соқыр, мылқау, танымас тірі жанды А

Үсті – басы ақ қырау, түсі суық Б

Басқан жері сықырлап келіп қалды А (бұл

өлеңнің 1 шумағын талдап отырмыз, 4 тармақты,

3 бунақ, 11 буынды, қара өлең ұйқасы)

4- топ: бес жол өлең әдісі

Абай қыс

Ұлы әдемі, суық

Болған ойнайды

Тұлға, сазгер, аудармашы, қар

Ой- толғаныс: «Әдебиет - лото» ойыны,

(қыс, желтоқсан, жылы киім, суық, аяз, боранды,

сырғанау, аққала, мұз, шаңғы тебу, қаңтар,

қатты, қар, қалың, ұлпа, аязды өрнек, қаңтар,)

Бекіту: «ия», «жоқ» арқылы,

1. Абай-аудармашы, философ, ұлы ақын, (ия)

2. «Қыс» өлеңі көктемгі мезгілді суреттейді,

(жоқ)

3. Абай Семей облысында дүниеге келді, (ия)

4. Абайдың әжесінің аты – Зейнеп (жоқ)

5. Абайдың қырық бес қара сөзі бар, (ия)

6. «Көзімнің қарасы» Абайдың әні (ия )

7. Қыс мезгілін-ақ шапан киген шал

бейнесінде көрсетіп тұр, (ия )

Поэзия минуты арқылы, сабақты

қорытындылау, бағалау.

БЕРДІБЕК СОҚПАҚБАЕВ «МЕНІҢ АТЫМ-ҚОЖА»

Көбенова Э.Қ.,

Ақтөбе облысы, Ырғыз ауданы №1 қазақ орта мектебінің қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі

САБАҚ: Қазақ әдебиеті

Б.Соқпақбаев «Менің атым Қожа» Мектебі: №1 қазақ орта мектебі

Күні Мұғалімнің аты-жөні: Көбенова Эльмира

Сынып 5 Қатысқандар 14 Қатыспағандар -

Осы сабақ арқылы

жүзеге асатын оқу


5.Т/Ж3.Көркем шығармадағы кейіпкерлер портреті мен іс-әрекеті арқылы

образын ашу;

Б/С2.5. Кейіпкерлерді шынайы өмірмен салыстырып бағалау

Сабақ мақсаттары Барлық оқушылар орындай алады

Салыстыра суреттеулер мен қарама-қарсы суреттеулерді табады;

Оқушылардың көпшілігі орындай алады

Кейіпкерлер портреті мен іс-әрекеті арқылы образын ашады;

Кейбір оқушылар орындай алады

Шынайы өмірмен салыстырып бағалайды;

Тілдік мақсат Оқушылар орындай алады

Салыстыра суреттеулер мен қарама-қарсы суреттеулерді табады;

Топта өз пікірлерін білдіреді

Пәнге қатысты сөздік қор мен терминдер

Шаптау, тәмпіш, тұтқырлану, сұңғақ, мыту

Диалог құруға/шығарма жазуға арналған пайдалы тіркестер

111

«Менің ойымша ...», «Сөзімнің соңында...»

Талқылауға арналған сұрақтар:

Шығарма неге «Менің атым Қожа» деп аталады?

Қожа қандай кейіпкер?

Не себепті ... деп ойлайсыз?

Қожаның тентек болу себебі неде деп ойлайсыңдар?

Бағалау

критерийлері Кейіпкерлер портреті мен образын ашады.

Шынайы өмірмен байланыстырады

Салыстыру арқылы бағалайды

Пәнаралық байланыс Қазақ тілі, тарих

Құндылыққа баулу «Мәңгілік ел» идеясы негізінде рухани құндылыққа баулу

Алдыңғы оқу «Ыстық орындық» әдісі Бердібек Соқпақбаевтың өмірі мен

шығармашылығын пысықтау

Жоспар

Жоспарланған

уақыт

Жоспарланған жаттығу түрлері Ресурстар

Басы 5 минут Ұйымдастыру кезеңі:

1.«Шаттық шеңбер»- Балалар, неткен керемет күн! Бір-

бірімізбен амандасайық.

«Жүректен-жүрекке» тренингін өткізу. Оқушылар үлкен

шеңбер бойына тұрып, бір-біріне жақсы тілектер мен оқуда

сәттіліктер тілейді.

Топқа бөлу. Кейіпкерлер арқылы топқа бөлінеді (Қожа,

Жантас, Сұлтан)

Алдыңғы білімді пысықтау Ой шақыру. «STOP KADR»

http://kitap.kz/book

/1979-

menn_atim_koj/197

9-menn_atim_koj слайд 1-топ:

«Қожа» тобы

2-топ: «Жантас»

тобы

3-топ: «Сұлтан»

тобы

Ортасы

20 минут

Жаңа сабақ:

Оқушылар шығарма мазмұнымен алдын-ала танысып келеді.

1 – тапсырма ТЖ

«Ақыл-ой картасы» Оқушылар көркем шығармадағы кейіпкерлерге қатысты

«Ақыл-ой картасын» сызу үшін төмендегі айдарларды

қолданады:

• Түрі қандай?

• Не айтты және қалай сөйлейді?

• Ол не істейді?

• Ол туралы басқалар не ойлайды?

Олар «Ақыл-ой картасын» «Кейіпкерлер бейнесінен қандай

әсер алдыңыз?» деген тақырыпта талқылау жүргізуге

қолданады.

«Ақыл-ой картасы» оқушыларға өз идеяларын жинақтауға

көмектеседі. Берілген 4 бағана автордың кейіпкерді суреттеген

жолдарын көрсету; Бұл кейіпкерлер арасында салыстыру

жасауға мүмкіндік береді.

Дескриптор

- Кейіпкерлердің нақты іс әрекетін анықтай алады 1 балл

- Кейіпкерлердің портретін, образын анықтай алады 1 балл

- Шығармадағы кейіпкерлерді шынайы өмірмен

байланыстырады;

2 – тапсырма Ж

«Пікірталас картасы»

ИЯ ЖОҚ

дәлелдемелер Дәлелдемелер

Оқушылар Қожа бойындағы жағымды, жағымсыз қасиеттердің

тізбесін жасайды. Оның ішінде қай қыры басым екенін

шығарма мазмұнына сүйене отырып түсіндіреді.

Ақыл-ой

картасы»

таратпа

материал

«Иә, жоқ»

картасы

http://kitap.kz/book/1979-menn_atim_koj/1979-menn_atim_koj




112

Көркем бейнеге тән қасиеттерді өзге кейіпкерлерді сөйлету

жолымен де көрсетуге болады.

Соңы

10 минут Бекіту. «Балық қаңқасы» әдісі арқылы

Рефлексия.

Чемодан- сабақта түсінгендерін стикерге жазып жапсырады;

Еттартқыш- үйрендім және зерттеймін.

Қоқыс жәшігі-сабақты мүлдем түсінбегендерін жазады.

суреттер

Қосымша ақпарат Қожа мен Бердібек Соқпақбаев бойындағы қасиеттерін зерттеу

Саралау оқушыға мейлін-

ше қолдау көрсетуді қалай

жоспарлайсыз? Қабілетті

оқушыға тапсырманы

қалай түрлендіресіз?

Бағалау – оқушы білімін

тексеруді қалай


Пәнаралық байланыс.

Денсаулық және қауіпсіз-

дік. АКТ -мен байланыс.

Құндылықтармен байла-

ныс. (тәрбие элементі)

Шығармашылыққа

жетелеу; Мәтіндерді

салыстырады, өмірде

қолдана біледі.

Бағалау критерийі:

-Көркем шығармадағы кейіпкер-

лер портреті мен іс-әрекеті арқы-

лы образын ашады;

- Эпикалық шығармадағы автор

бейнесін анықтайды;

- Кейіпкерлерді шынайы

өмірмен салыстырып бағалайды;

Қазақ тілі, музыка.

Электроды оқулық, аудио.

Оқушыларды тәртіпті

болуға, адамгершілікке

тәрбиелеу.

Рефлекция

Сабақтың мақсаты мен оқу

міндеттері орындалды ма? Бүгін

оқушылар не үйренді? Сабақ

қалай өтті, қандай деңгейде өтті?

Жоспарланған саралау жақсы іске

асты ма? (тапсырмалар сәйкес

болды ма?) Уақытты қалай

пайдаландым? Жоспарыма қандай

өзгеріс енгіздім және неге?

Өз сабағыңызды талдау үшін осы бос орынды

пайдаланыңыз. Сол жақта берілген сұрақтарға жауап

беріңіз

Сабақтың мақсаты мен оқу міндеттері орындалды. Мә-

тіндегі негізгі ақпараттарды анықтады. Өз бойларын-

дағы қасиеттерді көре білді. Берілген сұрақтар бойын-

ша өз көзқарастарын білдірді. Сабақ балаларға ұнады.

Қолданылған стратегиялар қиындыққа соққан жоқ.

Уақыт тиімді пайдаланды. Оқушылардың қызығушы-

лықтарын арттыру үшін басқа да әдіс-тәсілдерді

қолданамын.


Ең жақсы өткен екі нәрсе (оқыту мен оқуға қатысты):

1. «Шатасқан оқиғалар», «Пікірталас картасы»;

2. Оқушылар өз ойларын еркін жеткізді;

Қандай екі нәрсе немесе тапсырма сабақтың одан да жақсы өтуіне ықпалын тигізер еді

(оқыту мен оқуға қатысты)

113

1. Сахналық көрініс

2. Топ бойынша жұмыс

Осы сабақтың барысында барлық сынып немесе жекелеген оқушылар жөнінде келесі

сабағыма қажет болуы мүмкін қандай ақпарат білдім?

1.Сабақ барысында Д мен С есімді балалар сабақта белсенді жұмыс атқара білді.

2. К есімді оқушының өзіме қолдау көрсететінімді байқап, үйге қосымша тапсырма бердім.

КАЛАШНИКОВ АВТОМАТЫ (ПУЛЕМЕТІ) ЖАРТЫЛАЙ БӨЛШЕКТЕУ МЕН ЖИНАҚТАУ

Көздібаев А.Т., Никельтау орта мектебі Хромтау ауданы

Абдиков Е.Е., Табантал орта мектебі

Сабақ: АӘД сабағы «Никельтау орта мектебі» КММ

«Табантал орта мектебі» КММ

Күні: Мұғалімнің есімі: Көздібаев А.Т., Абдиков Е.Е.,

Сынып: 10 Қатысқандар саны: Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы: «Калашников автоматы (пулеметі) жартылай бөлшектеу мен жинақтау»

Сабақ негізделген оқу

мақсаты (мақсаттары)

Қарудың материалдық бөлігі мен механизмдерімен танысу арқылы,

автоматты жартылай бұзып, жинауға машықтанады.

Сабақ мақсаттары Барлық оқушылар:

Қаруды бұзумен оны жинау барысында әскери қабілеті дамиды.

Топтық жұмыс арқылы ынтымақтастыққа, өз бетімен жұмыс істейді.

Оқушылардың басым бөлігі:

Автоматты бөлшектеуді және жинақтауды біледі, бөлшектерінің

құрылысын айтады.

Кейбір оқушылар:

Автоматты жартылай бөлшектеп қайта жинаудың жалпы әскерлік

нормативтерін орындайды.

Бағалау критерилері Автоматты толық емес бөлшектеу тәртібін орындайды.

Автоматты толық емес бөлшектеуден кейін қайта жинау туралы біледі.

Автоматты жартылай бөлшектеу мен жинақтауды біледі.

Автоматты не үшін қажеттілігін сезінеді.

Тілдік мақсат

(Тілдік емес пәндерге

ғана)

Оқушылар:

Автоматтың бөліктері мен механизмдерінің аттарын жатқа айта алады,

автоматты жартылай бөлшектеп жинау тәртібін тәжірибе жүзінде

айтып, түсіндіре алады... (істей) алады.

Негізгі сөздер мен тіркестер:

АК-47, АК-74, АКМ, АКСУ, АН-96, СКС, ПК, РПК

Сыныптағы диалог/жазылым үшін пайдалы тілдік бірліктер:

Discuss the chart that is created. Which is the most popular fruit choice? How

do we know?

Has every learner’s choice been recorded? How can we check?

Ask learners if they can think of other questions that we might have

investigated. If ideas are not forthcoming, ‘lead’ the discussion by suggesting

– what else could we have put in the basket? What other things could we try,

to see if people have favourites? What other questions could we have asked

about our fruit basket?

Take ideas and ask – What do you think the result might be? What would the

pictogram look like?

Талқылауға арналған тармақтар:

Атыс дайындығы тарауы. АК-74 қаруын ойлап тапқан

конструкторлардың өмірбаяны.

114

Сіз неліктен М.Т. Калашниковтың әйгілі өнертапқыш конструктор деп

есептейсіз және АК-74 қаруына дүние жүзінде тең келетін қару

түрлерінің бар екенін айта аласыз ба?

Жазылым бойынша ұсыныстар:

Конструктор М.Т. Калашниковтың ойлап тапқан барлық қару нұсқалары

жайлы не білесіңдер.

Құндылықтарды дарыту Қазақстанның тәуелсіздігі, қоғамдағы ұлттық бірлік, бейбітшілікпен

келісім

Пәнаралық байланыс Тарих, дене шынықтыру, физика

АКТ қолдану дағдылары Бейнефильм көрсету, интерактивті тақта, ноутбук, интернет желісін

пйдалану

Алдыңғы оқу Атыс дайындығы тарауынан карудың бөлшектерінің атауы.

Жоспар

Жоспарлан

ған уақыт

Мұғалімнің іс-әрекеті Оқушы іс-әрекеті Ресурстар

Басталуы

3мин

2мин

4мин

Взвод командирінің баяндамасы

Оқушылар мен сәлемдесу

Оқушылардың киім-нысандарын тексеру

Оқу бөлмесіне оқушыларды кіргізу.

Дәліз

АКТ

құралдары

Бейне

фильм

Плакаттар

Арнайы

тапсырмал

ар жинағы

Ынтымақтастық атмосфераны

қалыптастыру

Міндет, Абырой, Ерлік /видеофильм

көрсету/

Білу

Үй тапсырмасын сұрау кезеңі

«Миға шабуыл»

Автоматтың арналуы мен ұрыстық қасиеті

/сәйкестендіру тест тапсырмаларын

таратып беремін 2 топқа/

Патриотық бейнефильмді

тамашалайды.

2 топтың оқушылары

алдындағы берілген үй

тапсырмаларына жауап

жазады парақтарына және

топ басшылары оны ортаға

шығып үй тапсырмасына

жауап береді.

Ортасы

2мин

2мин

4мин

3мин

5мин

5мин

3мин

«Болжау» стартегиясы арқылы

оқушыларға жаңа сабақтың тақырыбын

ашатын мысалдар пайдаланамын.

Нені байқадыңдар?

Қалай ойлайсыңдар?

Осы бейнефильм туралы не білеміз?

(сабақтың тақырыбын хабарлаймын)

Түсіндіру

Оқулықтан автоматты бөлшектеу мен

жинақтау туралы ақпарат беру.

АК-74 автоматын жартылай бұзып,жинап

көрсетемін.

АКТ мен жұмыс

Оқушыларға автоматты бөлшектеу мен

жинаудың тәртібі туралы бейнефильм

көрсетемін.

Қолдану

Оқушыға автоматты қолдары мен ұстатып,

бөлшектеу тәсілін үйретемін.

Талдау

І топ Автоматты бөлшектейді

ІІ топ Автоматты жинақтайды

Жинақтау

Сабақты бекітуге 2 топқа кесте таратамын.

Ойлау белсенділігі артады,

бүгінгі жаңа тақырыпқа өз

ойларын қосады.

Оқушылар бейнефильмді

көре отырып, берілген 3

сұрақтын аясында сабақтың

тақырыбын және мақсатын

ашуға тырысады.

Оқулықтан оқушылар авто-

матты жартылай бөлшектеу

мен жинақтауды оқып

біледі.

Оқушылар автоматты

жартылай бөлшектеу мен

жинақтауды көріп, түсінеді.

2 топтан 4 оқушы шығып, ав-

томатты жартылай бөлшек-

теп, қайта жинап көрсетеді.

Қалған оқушылар автомат-

ты бөлшектеу мен жинақ-

тауды мазмұнды сызбаға

ретімен орналастырып, топ

басшысы ортаға шығып

қорғайды.

Оқушылар АК-74 пен

Калашников қол пулеметін

Бейнефиль

м көрсету

Оқулық

10-11

сынып

Бейнефиль

м көрсету

АК-74

автоматын

ың оқулық

макеті

Мазмұнды

сызба

Мазмұнды

115

3мин

2мин

Қортындылау/ Рефлексия

Нені білдім?

Нені түсіндім?

Нені жақсартуым қажет?

Бағалау

Критериалды бағлау

Автомат бізге не үшін қажет?

тақырып бойынша сәйкес-

тендіреді, дәлеледейді.

Айырмашылықтарын айтып

түсіндіреді.

Оқушылар рефлексиялық ны-

сана парағына жауап береді

Оқушылар бірін бірі крите-

рий бойынша дискрип-

торларға сүйеніп бағалайды.

сызба

Рефлексия

парақтары

Бағалау

парақтары

Аяқталуы

2мин

Үйге тапсырма беру

АӘД оқулығы


Саралау – Сіз қосымша көмек

көрсе-туді қалай жоспарлайсыз?

Сіз қабілеті жоғары оқушыларға

тапсырманы күрделендіруді қалай


Бағалау - Оқушылардың

үйренгенін тексеруді

қалай жоспарлайсыз?


Қауіпсіздік және еңбекті қорғау

ережелері

АКТ-мен байланыс

Құндылықтардағы байланыс Қолдау көрсету. Қабілеті жоғары

оқушылар көрсетілген

жаттығулардың түрелерін көпшілі

орындай алады.

Оқушылар өздері

жасаған бет-бейнелеріне

қарап бір-бірлеріне көңіл

күйлерін айтады.

Оқушылардың бір-біріне

құрметпен қарауға тәрбиелеу.

Рефлексия

Сабақ /оқу мақсаттары шынайы ма?

Бүгін оқушылар не білді?

Сыныптағы ахуал қандай болды?

Мен жоспарлаған саралау шаралары

тиімді болды ма?

Мен берілген уақыт ішінде үлгердім бе?

Мен өз жоспарыма қандай түзетулер

енгіздім және неліктен?

Төмендегі бос ұяшыққа сабақ туралы өз пікіріңізді

жазыңыз. Сол ұяшықтағы Сіздің сабағыңыздың

тақырыбына сәйкес келетін сұрақтарға жауап беріңіз.

Қорытынды бағамдау

Қандай екі нәрсе табысты болды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?

1:

2:

Қандай екі нәрсе сабақты жақсарта алды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?

1:

2:

Сабақ барысында мен сынып немесе жекелеген оқушылар туралы менің келесі сабағымды

жетілдіруге көмектесетін не білдім?

ҚМЖ жоспар, оқушылардың оқуына қатысты сабақ мақсатына жету үшін тапсырмалар құрастыру

Оқушылардың дағдыларына назар аудару

Меңгерту білу түсіну оқушыларды өздігінен үйренуге көметеспейди

Биледи дегендерин калай аныктайсыз?

ДӘРІГЕР АЙБОЛИТ ЖӘНЕ ОНЫҢ ДОСТАРЫ

Кунарова А.Т.,

Ақтөбе қаласы, № 1 «Гулдер» мектепке дейінгі ұйымының тәрбиешісі

Апта тақырыбы: Жабайы аңдар

ҰОҚ-ның тақырыбы: Дәрігер Айболит және оның достары

ҰОҚ-ның мақсаты: Балаларды әр түрлі аурулармен және оның себептерімен таныстыру.

ҰОҚ-ның міндеттері:

116

Білімділік: Балаларға тазалық туралы түсінік бере отырып, жеке бас тазалығын сақтауға

дағдыландыру. Денсаулық – басты байлық екенің түсіндіру. Жұқпалы және суық тию ауруларының

алдын алу шараларының маңызын көрсету.

Дамытушылық: Ойын арқылы балалардың сөздік қорын, тыныс алу мүшелерін дамыту. Балалардың

ой-қиялдарын ұштастыру.

Тәрбиелік: Денсаулықтарын күтіп ұстауға, тазалыққа, ұқыптылыққа тәрбиелеу. Қоршаған ортаны

аялауға, оған әрқашан қамқор болуға тәрбиелеу.

Сөздік жұмыс: Эколог, микроб, вирус, Африка.

Қолданылатын көрнекі құралдары: Африканың көрінісі, жануарлардың суреттері, ойыншықтар,

дәрігердің құралдары, тазалық құралдары, түтікше, су құйылған ыдыстар, массаждық жолдар, сулы,

тұзды шүберек, үңгір, ағаш, т.б

ҰОҚ барысында қолданылатын әдіс-тәсілдер: Әңгімелеу, сұрақ-жауап, ойындар, жұмбақтар.

ҰОҚ-ның түрі: Ойын- Саяхат

Оқу қызметінің

кезеңдері

Тәрбиешінің қызметі Балалардың қызмет

Мотивациялық

козғаушылық

Ертеңгілік шеңбер:

Біз баламыз, баламыз,

Бақшаға біз барамыз.

Ән де айта аламыз,

Би де билеп береміз.

Күлімдейміз қараңыз!

Балалар, осы әдемі көңіл күйімізді келіп

отырған қонақтарымызға да сыйлайық.

Тәрбиешіге қоңырау шалады. Бұл қоңырау

Дәрігер Айболиттен болып шығады. Ол

Африкаға балаларды көмекке шақыруда.

Балалар қайталайды, қимыл-

қозғалыспен көрсетеді.

Балалар

қызығушылықтарын

білдіреді.

Ұйымдастырушылық

- ізденіс

Балалар, Айболитке көмектесуге барамыз ба?

Бірінші К.Чуковскийдің ертегісін есімізге

түсірейік.

Сұрақ-жауап:

Дәрігерге көмек сұрап қай жануарлар келеді?

Қай жақтан дәрігерге хат келеді?

Африкаға баруға қай жануарлар көмектеседі?

Айболит неше күн жануарларды емдейді?

Оларды қалай емдейді?

Енді балалар жолға жиналайық. Өзімізбен бірге

не аламыз?

Дидактикалық ойын: «Дәрігердің құралдары»

Мақсаты: Дәрігердің құралдарын дұрыс атап,

табу. Олардың не үшін қажет екеннің айту.

Балаларды ережемен таныстыру.

1.Табиғат аясында қатты сөйлеуге болмайды;

2.Табиғатты ластауға болмайды;

3.Үлкендердің қасынан алыстамау қажет;

4.Зиянды өсімдіктерден, жануарлардан абай

болу қажет;

5.Ең бастысы тәртіпті сақтау керек.

Балалармен бірге, топтасып жолға шығу.

Әр түрлі массаждық жолдармен жүріп,

құрттаған ағашты көреді. Балалар бірігіп,

ағашқа көмектеседі. (Пинцеттермен құрттарын

тазалайды.) Кейін балалар ылғалды жолмен

өтіп, тазалық үнгіріне кездеседі.

Тәрбиеші: Балалар, бұл тазалық үнгірінен өту

үшін, ең алдымен тазалықты сақтау ережелерін

айтып өтейік.

Сол кезде Қожалақ бала жылап келеді.

Балалар ертегіні сурет

бойынша естеріне түсіріп,

сұрақтарға жауап береді.?

Балалар ойын ойнап,

тапсырманы орындайды.

Балалар тыңдайды, естеріне

сақтайды.

Балалар саяхатқа шығады.

Түрлі кедергілерге кездесіп,

тапсырмаларды орындайды.

Балалар Қожалақ баланы

көріп, таң қалады.

Балалар ойланып,

жұмбақтардың шешуін

табады.

117

Тәрбиеші: Не болды саған Қожалақ? Неге

жылап тұрсың?

Қожалақ: Менімен ешкім ойнамайды. Үнемі

ішім ауырады.

Тәрбиеші: Әрине сенімен ешкім ойнамайды.

Өйткені, сен өте лассын. Үсті басынды

микробтар мен вирустар жаулап алған. Сол

үшінде сенің ішін үнемі ауырады. Біздер сияқты

таза болғын келеді ме? Ендеше тыңда және

балалармен бірге жұмбақтарды шешуге тырыс.

Балаларға жұмбақ жасыру:

1.Ертемен күнде сен, қолынды сүйкейсін,

Кетіп кір-ласың, тап-таза боласын.

Бұл не ? «Сабын»

2.Шомылған баланы құшақтап алады,

Сүртеді қолынды, сүртеді бетінді.

Бұл не? «Сүлгі, орамал»

3.Қолы жоқ, сөзі жоқ

Бірақта тісі бар

Басынмен, шашынмен ісі бар

Бұл не? «Тарақ»

4.Иілсең иіліп, түйілсең түйіліп,

Қарайды кісіге, ұқыпты ісіне

Бұл не? «Айна»

Тәрбиеші: Тағыда қандай тазалық құралдарын

білесіңдер? Жақсы балалар, сендер тазалық

туралы қандай білесіңдер?

Балалардың тақпақтары:

Су – өмір жүрегі

Денсаулық тірегі

Шөлдесен қанасын

Жуынсан тазасың (Әмірхан)

Қоршаған ауамен

Шығып кең далаға

Шынық сен әрдайым

Керемет ауада (Мадияр)

Тазалықты іздесең,

Мөлдір судан аласын

Жиі-жиі жуынсан

Аппақ таза боласын (Абдульазиз)

Тазалықты іздесең

Шампунь, сүлгі керегі

Бірі жуып шашынды

Бірі сүртіп береді. (Ерасыл)

Тазалықты іздесең

Айна, тарақ керегі

Бірі тарап шашынды

Екіншісі көреді. (Дария)

Тәрбиеші: Енді тазалықтың не екенін түсіндін

ба? Балалар айтыңдаршы микробтар, вирустар

неден қорқады?

Қожалақ: Рахмет, балалар. Мен бәрінде түсін-

дім. Енді тазалықты әрдайым сақтап жүремін.

Тәрбиеші: Жақсы Қожалақ, саған сенеміз.

Біздің саған берер сыйлығызда бар.

Дидактикалық ойын: «Тазалық құралдары»

Мақсаты: Тазалық құралдарын дұрыс тауып,

Балалар тазалақ туралы

білетін тақпақтарын айтады.

Балалар микробтар судан,

сабыннан қорқатынын

айтады.



Балалар үңгірден өтіп, су

көпіршіктерімен ойнайды.

118

атап кету. Не үшін қолданатының түсіндіру.

Қожалақ сыйлықтарын алып, балаларға

алғысын айтып кетеді. Балалар тазалық

үңгірінен өтеді.

Тәрбиеші: балалар, біздер шаршап қалған

сияқтымыз. Біраз тынығып алайық. Су

көпіршіктерімен ойнайық.

Сумен тыныс алу жаттығулары.

Балалар, қарандаршы біздер Африкағада келіп

қалған сияқтымыз.

Балалардың алдынан Дәрігер Айболит шығады.

Балалармен амандасады. Балаларды көріп

қуанады.

Балалар, Айболитке қалай жеткенімізді айтып

берейік.

Айболит: Жарайсыңдар, балалар! Өте ақылды

әрі батыл екенсіндер. Мен сендер сияқты

көмекшілерімнің болғанына қуанамын.

Сіздермен бір ойын ойнағым келіп тұр.

Дидактикалық ойын: «Пайдалы және зиянды»

Мақсаты: Пайдалы және зиянды тағамдарды

айыра білу.

Балалар Айболитпен

амандасады, Африканы

көріп таң қалады.



Рефлексиялық

түзетушілік

Айболит балаларды мадақтап, дәрумендер

таратады.

Тәрбиеші: Жарайсыңдар, балалар! Ормандағы

ағашқа көмек көрсеткендерін үшін, мен

сендерді «Табиғатты қорғаушылар» деп атағым

келеді. Сондықтанда жасыл ленталарды

сыйлаймын. Әрқашанда табиғатты сүйіп,

қорғап жүріндер.

Балалар қуанып, алғысын

айтады.

Күтілген нәтиже:

Нені біледі: Жұқпалы және суық тию аурулардың алдын алу шараларын;

Қандай түсініктерді игереді: проблемалық жағдайларды шешуді, әрдайым қол ұшын созуды;

Меңгерген дағдылары мен іскерліктері: ойнау арқылы қол-саусақ моторикасын, сезім, тыныс алу

мүшлерін дамытты.

ВЕЩЕСТВА И ИХ ФИЗИЧЕСКИЕ СВОЙСТВА

Курманова Л.Б.,

учитель химии Бестамакской средней школы Алгинского района

Тема: Вещества и их физические свойства.

Цель урока

обучающие: содействовать формированию у учащихся знаний, позволяющих

выявить чёткие различия между химией и другими естественными науками,

между веществом и физическим телом, между формами существования

химического элемента;

развивающие: способствовать развитию у учащихся коммуникативных

способностей по средствам работы в малых группах;- дать первоначальные

понятия о веществе как объекте изучения химии;

- научить определять и описывать свойства веществ.

Деятельность учителя Деятельно

сть обу-

чающихся

Нагляд-

ности

3

мин. I. Организационный момент Цель этапа: Приветствует учащихся, проверяет готовность к

Ученики

осмысли-

119

уроку, желает успеха. вают пос-

тавленную

цель.

10

мин.

II. Проверка пройденного материала. С помощью приема «Инсерт»

осуществляет проверку знаний учащихся.

Прием работа с домашним текстом «Insert»

Ведение активного чтения параграфа2 учебника прием Insert

(работают простым карандашом, на полях выставляют знаки)

Заполнение таблицы

V (уже знал) + (новое) - (думал иначе) ?(не понял, есть вопросы)

Ведется обсуждение. Дети должны вписывать в таблицу только

ключевые слова, по мере обсуждения в таблицу могут вписываться

дополнения.

Демонст-

рируют

свои

знания.

Карты

15

мин. III. Актуализация знаний Цель этапа: подготовка мышления учащихся и организация

осознания ими внутренней потребности к построению нового

способа действий. Организует повторение знаний, закрепление

умений. С помощью метода «Путешествие по галерее» осуществляет

усвоение нового материала.

Химия… Удивительная, занимательная, интересная!!! Как много ожиданий связано с этим

предметом у школьников, нам кажется, что он только и состоит из реактивов и опытов. А

еще из разных чашек и колб с жидкостями, которые при добавлении чего-нибудь красочно

меняют цвет.

Но это совершенно не так, химия – это сложная наука, полная формул и математики, таблиц

и элементов. Но в то же время, химия – наука опытов и чудесных превращений! Чтобы нам

понять, с чем мы имеем дело, давайте разберемся, что такое химия.

Во-первых, химия – это наука!!! О чем? О веществах, их свойствах и превращениях.

Химия – это наука о веществах, их свойствах и превращениях.

Химия – сложная наука, но удивительная сила влечет и влечет людей заниматься ею.

А что же такое вещество? Вещество – это то, из чего состоят физические тела.

Из чего же состоят вещества? Из курса физики вы знаете, что многие вещества состоят из

молекул, а молекулы – из атомов. Атомы так малы, что на острие иглы их может поместиться

многие миллиарды. Различают 110 видов атомов.

Определенный вид атомов – химический элемент.

Атомы могут существовать в разных формах: поодиночке (рис.1), соединяться с такими же

атомами (рис.2) , соединяться с другими видами атомов (рис.3).

Рис.1 Рис.2 Рис. 3

При соединении атомов одного химического элемента образуется простые вещества.

Простые вещества – вещества, образованные атомами одного химического элемента.

При соединении атомов разных химических элементов образуются сложные вещества.

Сложные вещества - вещества, образованные атомами разных химических элементов.

Таким образом, химический элемент может существовать в трех формах: свободные атомы,

простые вещества, сложные вещества.

Различные вещества отличаются друг от друга своими свойствами.

120

Свойства веществ – это признаки, по которым одни вещества отличаются от других.

Первоначальные понятия о веществе и его свойствах.

Из курса физики вы знакомы с понятиями «физические тела» и «вещество». Что же принято

называть веществом?

Вещество – это то, из чего состоят физические тела.

Каждое вещество обладает определенными свойствами физическими и химическими.

Физические свойства – это признаки, по которым одни вещества отличаются от других.

К физическим свойствам вещества относятся: агрегатное состояние, цвет, плотность, блеск,

запах, растворимость, температура плавления и кипения, электропроводность, плотность.

Одна из задач химии – изучение физических и химических свойств веществ.

индивидуальная работа – в течение 2 минут ребята индивидуально в тетради составляют

кластер “Что я сам знаю о химии? ”(рис.1):

Рис. 1. Кластер “Что я сам знаю о химии? ”

- работа индивидуальная – в течение 5 минут ребята рассказывают о своих ассоциациях,

дополняют свой кластер новыми понятиями.

- “защита схемы” – каждый ученик представляет свою схему и отвечает на вопрос “Что мы

вместе знаем о химии?”. Составляем единый кластер на доске– 5 минут.

используется метод “инсерта”. Читая текст, ученик на полях с правой стороны ставит

маркировки (выражает свое отношение к прочитанному) – 5 минут:

“V” – то, что уже известно;

“--” -- противоречит вашим представлениям;

“+” -- новое;

“?” – хочу узнать.

Ребята маркируют тексты дополняют свой кластер новыми понятиями.

10

мин. IV. Закрепление урока. С помощью метода «Толс-

тые и тонкие вопросы» проводит закрепление урока. - составление синквейна – учащиеся составляют

синквейн по плану;

Одно существительное;

Два прилагательных;

Три глагола;

Крылатая фраза;

Одно существительное, которое выражает суть того,

что написано ранее.

Примерный вариант синквейна:

Вещества;

Увлекательная, сложная;

Учить, изучать, удивляться;

Лучше один раз увидеть, чем два услышать!

Наука.

- прослушиваем синквейны учащихся.

Демонстрируют свои

знания. Отвечают на

разноуровневые

вопросы.

Разноуров

невые

карточки

5

мин. V. Итог урока Цель этапа: самооценка учащимися результатов своей

учебной деятельности.

Рефлексия.

- Какую цель мы поставили сегодня на уроке?

- Достигли мы целей, которые ставили в начале урока?

На стикерах записы-

вают свое мнение по

поводу урока. Оцени-

вают работу своих од-

ноклассников. С помо-

щью смайликов изобра-

жают свое настроение.

Карточки

Смайлики

2

мин.

VI. Домашняя работа. Объясняет особенности

выполнения домашней работы.

Ученики записывают

в дневниках.

Дневник

121

ҒАЖАЙЫП МАТЕМАТИКА

Күнтуғанова Б.,

Әйтеке би ауданы, Қарабұтақ ауылы «Ақбөбек» балабақшасының тәрбиешісі

Мақсаты: 10 көлемінде сандық есептеуге

үйрету. Сандарды тура және кері санау, балалар-

дың тілін дамыту жұмыстарын жалғастыру, іс –

әрекет дағдыларын меңгерту, әлемнің тұтас

бейнесін түсініп, ойлауға ауызша қосып – алу

және геометриялық пішіндер туралы ұғымдарын

тиянақтап, түстерді ажыратуға, қарым –қатынас,

көмек көрсету, сыйластықты қалыптастыру. Ба-

лаларды тапқырлыққа, іздемпаздыққа тәрбиелеу.

Әдіс – тәсілдері: сұрақ-жауап, сергіту сәті,

«Қай сан жоғалды» дидактикалық ойыны.

Жұмбақтар. Құрал –жабдықтар: суреттер, кілем

шар, геометриялық пішіндер, үшбұрыш,

төртбұрыш, сандар, үлестірмелі материалдар.

Іс –әрекет кезеңдері: Тәрбиеші іс –әрекеті

Балалардың іс-әрекеті Мотивациялық –

қозғаушылық Саламатсыздарма балалар!

Саламатсыз ба! -Балалар бүгін бізге қонақтар

келіпті қане амандасайық! Біз әдепті баламыз,

Алдыменен қонақпен Амандасып аламыз.

Амандасу үлкенге, Тәрбиенің басы ғой Ал

кәнекей бәріміз, Сәлем!- дейік үлкенге.

Жылулық шеңбер Қане, балалар барлығымыз бір

–біріміздің қолымыздан ұстап күн жасайықшы.

Балалар мынау ненің суреті? (күннің) Күн

жарқырап шыққан кезде адамдарға шуағын

шашады. Таңертең тұрған кезде аналарың

қайырлы таң деп айтама? Қане, бізде қайырлы

таң тілейік. Қайырлы таң көздерім сендер

ояныңдар!!! Қайырлы таң құлақтарым сендер

ояныңдар!!! Қайырлы таң саусақтарым,сендер

ояныңдар!!! Көздерін, құлақтарын уқалайды.

Шапалақтайды.

Жарайсыңдар, балалар бүгінгі күніміз

жақсы болсын, орнымызға отырайық. Бүгін бізде

қарапайым математикалық ұғымдарды

қалыптастыру туралы ашық оқу іс –әрекеті.

Ұйымдастырушылық –ізденіс Балалар мен

сендерге құр қол келген жоқпын. Мына

щарларды ала келдім. Бір жылда неше мезгіл

бар? Төрт мезгіл. Қане атап шығайық. (қыс,

көктем, күз, жаз) Бұл шарлардың түсі де сол төрт

мезгілді белгілейді. Мына шардың түсі қандай

(ақ) Бұл түс қандай жыл мезгілін білдіреді. Қыс.

Қыста жер қандай болады? (ақ) Сары шарды

көрсету. Бұл түс қандай жыл мезгілін білдіреді

(күз) Себебі күзде ағаштардың жапырақтары

сарғайып жерге түседі. Жер беті сары кілемге

ұқсайды. Жасыл шарды көрсету. Бұл түс

шөптердің түсі сияқты. Табиғат көктемде оянып

жер беті жасыл шөпке толады. Ағаштар бүршік

жара бастайды.(көктем) Қызыл шарды көрсету.

Қызыл түс қандай жыл мезгілін білдіреді.? Қай

уақытта гүлдер қызыл түске боялады. (жаз)

Балалар түстерін білдік, енді сиқырлы шардың

ішінде не бар екенін білгілерің келе ме? Қане

шарды кім жарады. Бір бала шарды жарады.

Балалар шардың ішінде бізге тапсырмалар

берілген, осы тапсырманы орындасаңдар мына

сиқырлы кілемшеге отырып «Ғажайып

математика» еліне саяхатқа барамыз.

1-тапсырма 1ден 10-ға дейін тура және кері

санау. 2-тапсырма Дидактикалық ойын

Сандардың көршісін табу. «Жоғалған сан» 3-

тапсырма Логикалық есептер Қоянда неше құлақ

бар? Қолда қанша саусақ бар? Мен атамнан

қаштым, Мен әжемнен қаштым Таба алмадым

атамды, әжемді Үйімді .сағындым Бұл қай ертегі

(бауырсақ) 4 тапсырма. Жұмбақтар. Адамға

серік, күзетке берік (ит) Жүрегі бар ізі жоқ,

Қанаты бар ұшпайды Су астында қыстайды.

(балық) Сергіту сәті: «Бала, бала, балапан» әні.

Бір сергіп алсаңдар одан әрі жалғастырайық.

Балалар ақылмен ойлап әртүрлі нәрселер жасауға

болады екен. Мынау түрлі –түсті пішіндерді

қараңдаршы. Оларды қалай атаймыз.

Балалар: тіктөртбұрыш, үшбұрыш,

төртбұрыш, дөңгелек. Тәрбиеші: шуақ шашқан

күнге ұқсаймын көбірек, менің атым (дөңгелек)

Барлық шатыр ұқсайды тек өзіме, бірден білер

құлақ асқан сөзіме (үшбұрыш) Теледидар таныс

екен баршаға, ал пішінім ұқсайды ғой

(шаршығы) Балалар енді пішіндер туралы тақпақ

айтайық. Мені білгің келсе, мен таяқша бірмін.

Барлық санға жол бастап ең басында тұрмын.

Бірден кейін тұрамын, сандар іші тұрағым. Бірге

бірді қосқанда, иіліп мен шығамын. Екіден соң

әрқашан,үш саны боп қаламын, Қос мүйізі

майысқан,ұлттық ою саламын. Достар мені төрт

дейді беске бірім жетпейді, Бірақ үшке ағамын,

жақсысымын бағаның Жақсысымын бағаның, әр

қолда саусақ бес бестен Шықпас тегін ол

естен,біліп санның шамасын Мысал ойлап

табасың. Дидактикалық ойын.

«Айырмашылығын тап» Үлестірме материалмен

жұмыс Балалар геометриялық пішіндерді ажыра-

та білсек, «Ғажайып математика»еліне саяхатқа

баратын кілемшемізге қарап геометриялық

пішіндерді орналастырайық! Қараңдаршы

балалар,қандай әдемі кілемшелер жасадыңдар.

Ал осы кілемдегі оюлар қандай пішіннен

құралған (үшбұрыш, төртбұрыш, дөңгелек)

122

Қорытынды: Геометриялық пішіндерді

кілемшеге орналастырдық 1ден 10ға дейін тура

және кері санадық. Жұмбақтар шештік. Балалар

келесі оқу іс-әрекетіндеосы кілемшеге отырып

«Ғажайып математика еліне саяхатқа барамыз.

Жарайсыңдар балалар келген қонақтармен

қоштасайық. Көріскенше күн жақсы Сау саламат

болайық. Күтілетін нәтиже: Қолынан келу.

Балалар бүгін біз геометриялық пішіндерді

ажыраттық және кілемшеге орналастырдық. Білу

қажет: Сандарды тура кері санау,логикалық

есептер, жұмбақтар шешу. Болу керек. Зейінді,

ұқыпты, мейірімді, есте сақтау,ойлау қабілеті

дамыған.

АЛЮМИНИЙ ЖӘНЕ ОНЫҢ МАҢЫЗДЫ ҚОСЫЛЫСТАРЫНЫҢ БИОЛОГИЯЛЫҚ ЖӘНЕ

ЭКОЛОГИЯЛЫҚ РӨЛІ

Күсепбергенова Н.К.,

Бұлақтыкөл орта мектебі химия пәнінің мұғалімі


1.Алюминий және алюминийдің табиғи қо-

сылыстары, олардың биологиялық, экологиялық

рөлі, алюминий құймасы, оның тұрмыста

қолданылуы туралы мәлімет алады, өмірдегі

маңызын түсінеді;

2.Оқушылардың зейіні, танымдық

белсенділігі, өзіндік пікірі қалыптасады.

3.Оқушыларды сабақтың мазмұны

бойынша алғырттыққа, өз бетінше, топпен

жұмыс жүргізулеріне, ізденімпаздыққа және

өзгенің пікірімен санасуға тәрбиелеу.


Алюминийдің құймаларының формуласын

сипаттай алады;

Құймаларды қолдану туралы

мәліметтермен танысады;

Қолданылуы мен басты қосылыстарын

біледі;

Тақырыпқа сәйкес тапсырмалар орындай

алады;

Сабақтын түрі: Жаңа сабақ

Әдісі: ой қозғау, графикалық диктант

Ресурстар: периодтық жүйе, алюминий

бұйымдары,алюминий жинағы

Пәнаралық байланыс: физика, география,



- амандасу (үш тілде) -классты түгендеу -

психологиялық дайындық:

“Кім көп біледі ? “

Сыныптағы барлық оқушылар дөңгелене

тұрып, бірінен кейін бірі химиялық элементтер-

дің атын айтады. Мүдірген, элементті қайталап

айтқан оқушы шеңберден шыға береді. Соңында

жеңімпаз оқушы анықталып, сабаққа сәттілік

тілейді

Оқушыларды топқа бөлу

1-4 дейін саналу арқылы топқа бөлу

Үйтапсырмасын тексеру

«Ой қозғау»

«Кім жылдам» арқылы үй тапсырмасын

қайталауға сыныпқа сұрақтар қою

1. Судың кермектігі қалай пайда болады?

2. Уақытша және тұрақты кермектік

дегеніміз?

3.Алюминийдің периодтық жүйедегі орны?

4.Алюминотермия әдісі деген не?

5.Алюминийдің салыстырмалы атомдық

массасы қанша?

Жаңа сабақ «Түртіп алу» әдісі

Периодтық жүйедегі орыны Алюминий III

период, III топбының элементі. Атом құрылысы

1. Ядро заряды - 13 2. Электрон саны - 13

3. Протон саны - 13

4. Нейтрон саны - 14

5.Қосылыстарында тұрақты үш валеттік

және +3 тотығу дәрежесін көрсетеді.

6.Сыртқы қабаттағы электрон саны - 3

Алюминий күмістей ақ металл, жеңіл

металл. Бүйірлі орталанған торы бар. Тығыздығы

2,7г/см3. Қайнау температурасы 650

0С. Иілгіштік

қасиеті, электр өткізгіштігі жоғары

Қосылыстары

Алюминий оксиді Al2O3- қиын балқитын

қатты ақ түсті зат

Алюминий оксиді суда ерімейді, онымен

әрекеттеспейді. Ол екідайлы, қыздырғанда

қышқылдармен де, сілтілермен де әрекеттеседі

Al2O3+6HCl=2AlCl3+3H2O

Al2O3+6NaOH=2Na 3AlO3+3H2O натрий

ортоалюминаты

Al2O3+2NaOH=2NaAlO2+H2O натрий

метаалюминаты

Алюминий гидроксиді Al(OH)3-ақ түсті

суда ерімейтін зат. Алюминий гидроксидін алу

үшін оның тұзының ерітіндісіне біртіндеп сілті

қосады:

AlCl3+3NaOH=Al(OH)3 ↓+3NaCl

Al3+

+3OH-=Al(OH)3↓

Алюминий ақ ірімшік тәріздес тұнба

түрінде бөлінеді

Биологиялық рөлі

123

Адам ағзасының 10,5 пайызын құрайды.

қан ұйығанда өкпеде, бауырда, шашта, сүйекте,

жүйке жүйесінің ми қыртысының құрамына

енеді. Тәуліктік қажетті мөлшері 47 гр.

Алюминий эпителий және байланыстырғыш

ұлпалардың дамуына және сүйек ұлпаларының

түзілуіне, фосфор алмасуына әсер етеді. АІ

құймалары Жұқа фолга конденсатор жасау.

Кабель, айна, қаңылтыр, өндірісіне пайдаланады.

Авиациялық өнеркәсіпте, электр аспаптары.

Коррозияға төзімді. Электртехникада. Ыдыс-

аяқта. Алюминий құймалары жемірілуге төзімді

келеді Алюминий және олардың құймалары

жеңіл, иілімді, серпімді. Алюминий және

олардың құймалары берік, қыздыруға төзімді.

Алюминий және оның құймалары конструкция-

лық материал ретінде кең қолданылады.

Алюминий-Алюминий-Aluminum

Қорытындылау

«Түсінік хат» тәсілі

Шағын тест

1.Алюминий қосылыстары неше валентті?

А) 2 Ә)3 Б)4 В)5

2.Алюминиймен барлығы әрекеттесетін

заттар тобы?

А)HNO3,NaCl,KOH Ә)H2O,CuCl2,NaOH

Б)HCl,SO2,KOH

3) Қазақстанда алюминий зауыты қай

жылдан бастап жұмыс жасайды?

А)2000 Ә)1998 Б)2007 В)1992

4) Алюминийді өнеркәсіпте алу әдісі:

А) Бокситтерден электрохимиялық әдіспен

Ә) Алюминий тұздaрының ерітіндісін

бейтараптандыру

Б) Al2O3 сутегімен тотықсыздандыру

5) Алюминотермия әдісімен алуға болатын

металдар тобы

А) Na,Mn,Al Ә)Ni,Cr,Zn Б)Cu,Na,Cr

Графикалық диктант

Менің тұжырымым дұрыс па? иа жоқ

Алюминий электр тоғын жылуды

нашар өткізеді

Алюминий атомының сыртқы

қабатында 3 электрон бар

Алюминий белсенді металл

Алюминий екідайлы металл

Алюминий ауыр металл

Алюминийді электролиз әдісімен

алады

Алюминийдің атомдық массасы 40

Рефлекция

Рефлекция кезеңі Иә Жоқ

Берілген материалды толық

меңгердім

Бүгінгі сабақ саған қалай болды

Жеңіл

Орташа

Қиын

Сабаққа белсенді қатыстық

Сабақ ұнады

Сабақтан көп мәлімет алдым

Бағалау

№ Топ мү-

шелері

Үй тап-

сырма-

сы

Түсі-

нік

хат

Графи-

калық

диктант

Шағын

тест

Баға

1

2

3

4

5

6

Үйге тапсырма

Алюминий және оның маңызды қосылыс-

тарының биологиялық және экологиялық рөлі

БІЗДІҢ СПОРТШЫЛАРЫМЫЗ

Қайыржанова Б.Қ.,

Ақтөбе қаласы №56 орта мектебінің қазақ тілі мен әдебиет пәні мұғалімі

Пәні Қазақ тілі Класы 4 «Г»

Сабақтың тақырыбы Біздің спортшыларымыз

Сабақтың

мақсаты

Қазақстандық спортшылар туралы түсініктерін кеңейтеді, сын тұрғысынан

ойлауға өзін-өзі бағалау дағдыларын қалыптастырады

Күтілетін нәтиже Топтық жұмыс барысында оқушылар түрлі көзқарастарды тыңдап, өз ойларын

айта алады. Бірлесе отырып ортақ шешім қолданады.

Түйінді идея Дені саудың- тәні сау

124

Табыс критерийі

Барлық оқушылар Оқушылардың көпшілігі Жекелеген оқушылар

Өз ойын мүмкіндігінше жеткізеді

Қолжетімді сұрақтарға жауап береді Тақырып бойынша жауап береді

жұмыс істей алады

сұрақтарды

Жекелеген оқушылар

Проблемалық

сұрақтарды қолданады

Кезеңдері Сабақтағы іс-әрекет Бағалау Ресурстар

Мұғалімнің әрекеті Оқушының

іс-әрекеті

а


кезеңі

1.Ұйымдастыру кезеңі. Сәлемдесу

2. Шаттық шеңбер құру: Мен сендерді

көргеніме қуаныштымын. Кәне, бар-

лығың бір-бірлеріңнің көздеріңе қа-

раңдаршы. Мен сендердің көздерің-

нен мейірімділікпен, достықтың,

сүйіспеншіліктің, әдеміліктің белгісін

көріп тұрмын. Енді бір-бірімізге жы-

лы, жақсы сөздер айтайық! Мысалы:

Сен бүгін ақылдысың, әдемісің,

күштісің т.б.

Дөңгеленіп

тұрады

Үй тапсырмасы

3.Үй тапсырмасы: “Менің сүйікті ісім

спортпен шұғылдану” эссе жазу

Үй тапсырма

сына жауап

беру

Өзін-өзі

бағалау

Қызығушылықты

ояту

Зымыран сұрақтар:

Қазақтың ұлттық спорт түрлерін

атаңдар?

Бос уақыттарыңда қандай спорт

түрлерімен айналысасыңдар?

Қандай спорт түрлерін білесіңдер?

Қандай спорт үйірмесіне барасыңдар?

Қазақстанның қандай белгілі

спортшыларын білесіңдер?

Спортшылардың фотоларын көрсету

Сұраққа

- жауап

Мағынаны тану

6.— Олай болса, бүгінгі сабақ

тақырыбын анықтау үшін мына

бейнебаянға көңіл бөліңіздер.

— Қалай ойлайсыңдар ? Бейнебаянда

кімдерді көрдіңдер?

— Иә, дұрыс бұл біздің аққайыңдық

спортшыларымыз. Жаңағы раушан

гүлінің ашылуындай жарқ еті

ашылып, шетелдерде қорғап туған

жерінің, ел намысын, Қазақстанның

туын биік шыңдарға көтеріп жүрген

жүрген спортшыларымыз.

— Ал сабақтың тақырыбы қандай

болады деп ойлайсыңдар?

Ендеше бүгінгі сабақтың тақырыбы :

«Біздің спортшыларымыз»

Бүгінгі сабақта: 1.Футболшылар

2.Волейболшылар

3.Баскетболшылар болып бөлінеміз.

Тапсырма-

ны орын

дау

Бейне-

баян

Постер

мен

жұмыс

Тапсырмалар

Сөздікпен жұмыс

Алтын –золото

Күміс-серебро

Қола –бронза, бронзовый

Күрес –борьба

ӨЗім

оқимын

Оқушылар

оқиды.

Үш шапалақ

125

ОЙТОЛҒАНЫС

Күміс жеңімпаз – серебрянный призер

Жеңімпаз – победитель

Спортшы-спортсмен

Оқулықпен жұмыс

5 тапсырма Сөйлемдерді толықтырып

жазу.

Сергіту сәті

Жұптық жұмыс

«Спорт» тақырыбына диалог құру

Топтық таныстырылым

Постермен жұмыс (Оқушыларға

спортқа байланысты суреттер

беріледі. Суретті оқушылар плакатқа

жапсырып оны әңгімелеу керек)

Қорытынды кезең

Сөзжұмбақ шешу

1.Жарыс өтетін алаң

2.Победитель сөзінің қазақшасы

3. Футбол, баскетбол, волейболды

немен ойнайды?

4.Қазақтың ұлттық спорт түрі

5.Ольга Шишигина кім?

Көк тудың желбірегені – жаныма қуат

береді.

Таласқа түссе жан мен ту

жан емес, маған керегі –

Көк тудың желбірегені деп біздің

спортшыларымыз осындай бәседен

шалынбай өтті. Бүгінгі күні сендерде

осындай биік шыңдардан

көрінесіңдер деп ойлаймын.

Жаттығу

жазу

Үй тапсырмасы 2 тапсырма «СПОРТШЫ» өлеңін

жаттау

Сұрақ-жауап

Оқушылар үй

тапсыр масын

алады

Топ басшысы

бағалауы

Топтар бірін -

бір бағалайды

Слайд

Бағалау Мұғалім бағалауы, топ басшысы

бағалауы, өз-өздерін бағалауы

БАҒДАРШАМ ӘДІСІ

Оқушылар са-

бақтан алған

әсерлерін

іледі.


Саб

ақты

ң

талд

ауы

Не сәтті өтті?

Не сәтсіз өтті?

Болашақта нені

өзгертер едің?

ҚЫЗЫЛ ТЕЛПЕКТІҢ САЯХАТЫ

Қонақбаева А.,

Ақтөбе қаласы №19 «Бұлақ» МДҰ тәрбиешісі

Ұйымдастырылған оқу іс-әрекетінің

технологиялық картасы.

Білім беру саласы: Қатынас.

Ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті: Тіл

дамыту.

Тақырыбы: «Қызыл телпектің саяхаты»

Мақсаты: «Қызыл телпек» ертегісінің желі-

сі бойынша алған білімдерін кеңейту. Сөйлеу

мадениетін, сөздік қорларын байыту, ән, өлең

айту қабілеттерін шыңдай отыра, жұмбақтар

шешу арқылы ойлау, сөйлеу мәдениеттерін

126

дамыту. Балаларды табиғатты аялауға, еңбекқор-

лыққа, ұғымпаз, ұқыпты болуға тәрбиелеу.

Қостілдік: Қызыл телпек – красная

шапочка, қасқыр – волк, әже – бабушка.

Сөздік: «Ертегі сыр шетеді»

Әрекет кезеңі: Тәрбиешінің іс әрекеті.

Балалардың іс – әрекеті.

Мотивациялық қозғаушы: Табиғат – біздің

анамыз,

Табиғатқа баламыз.

Иіліп сәлем береміз.

Біз әдепті баламыз!

Сәлеметсіздер ме құрметті қонақтар!

Іздену-ұйымдастырушы:

Балалар тыңдаңдаршы бір дыбыс естіле ме,

біреу есік қағып тұрған сияқты?

Осы кезде залға музыка әуенімен Қызыл

телпек кіреді.

Қызыл телпек: Сәлеметсіздер ме құрметі

қонақтар, сәлеметсіздер ме сүйкімді балалар!

Мен ертегілер елінен келдім. Әжеме кетіп бара

жатып, мына зәулім бөбек-жайды көрдім. Іші

қандай керемет. Балалар маған ренжімендер,

менің әжем ауырып жатыр, мен ұзақ жол

жүремін. Сау болындар!

2. Балалар Қызыл телпекке тілек

айтайықшы: «Жолыңыз болсын, әжеңіз сауығып

кетсін, сау болыңыз Қызыл телпек!».

3. - Балалар тақтаға қарайықшы, тақтадан

кімді көріп отырмыз?

- Иә, қызыл телпекті.

- Ол кімге кетіп бара жатыр?

- Әжесіне.

- Ертегіде Қызыл телпектің әжесіне не

болды?

- Дұрыс айтасындар, Қызыл телпектің

әжесі ауырып қалады?

- Балалар Қызыл телпек себетіне не салып

алған, әжесіне не апара жатыр?

- Бәліш.

- Дұрыс айтасындар балалар.

- Балалар Қызыл телпек ну орманға да

жетіпті, ал сендер білесіндер ме, орманда қандай

аңдар өмір сүреді, кім айтады?

- аю, қасқыр, түлкі, қоян, арыстан.

- балалар осы аңдардың ішінде, қыста

қайсысы ұйықтайды?

- иә, аю қыс бойы ұйықтап шығады екен.

4. Қызыл телпек әлі келе жатыр, ендеше

балалар, Қызыл телпек әжесіне тез жетсін

десендер, біз оған көмектесейік. Ол үшін осы

көрсетілген аңдар туралы, тақпақтарымызды

айтайықшы.

- Аю туралы кім тақпақ айтады?

Ормандағы аюдың

Құлпынайы көп екен.

Теріп – теріп алайық,

Аюдан біз қашайық.

- Балалар осы аңдардың ішінде қандай аң

қорқақ екен?

- Қоян, олай болса, қоян туралы кім тақпақ

біледі екен?

Ұзын құлақ сұр қоян,

Естіп қалып сыбдырды.

Ойлы – қырлы жерлермен,

Ытқып – ытқып секірді.

Қарап еді артына,

Қиығын салып көзінің.

Келе жатқан томпандап,

Көжегі екен өзінің.

5. Балалар тақтаға назар аударайық, Қызыл

телпекті не аңдып жүр?

- Қасқыр.

- Қасқырды біз орысша қалай атаймыз?

Волк.

- Мына қасқыр сөйлейді: «Балалар егер ме-

нің мына жұмбағымды» шешсеңдер, тапсырмам-

ды орындасаңдар мен Қызыл телпекті жемеймін.

- Балалар, олай болса Қызыл телпекке

көмектесейік. Жұмбақты шешіміз бе балалар?

Жұмбақ:

Аяз қысып,

Өрнек сызып,

Терезені торлайды,

Кейде ұлып, кейде жұлып,

Ұйтқып боран соғады,

Айтындаршы бөбектерім, бұл қай кезде

болады?

- Қасқыр қай мезгілді айтып отыр балалар?

- Шана тебеміз, аққала соғамыз, жаңа жыл

мерекесі болады, тоңамыз, жылы киінеміз, үйде

пеш жағамыз, сырғанақ тебеміз, мұз айдынына

барамыз, аяз ата келеді.

1. «Аңдардың баласын тап» (шарты: әр

аңның балаларын аттарын атап, аналарының

қасына қою)

Аю – қонжық, қасқыр – бөлтірік, түлкі –

мыршай, қоян – көжегін тауып аналарының

қасына орналыстырады.

2. «Жалғасын тап» ойыны.

Ең айлакер аң... (түлкі)

Ең қорқақ ... (қоян)

Балды жақсы көретін ... (аю)

Аң патшасы ... (арыстан)

Мысыққа ұқсайтын аң ... (жолбарыс)

Ең ірі жануар ... (піл)

Үстінде тікенегі бар ... (кірпі)

3. Ойын. «Ненің басы, ненің құйрығы»

Түлкінің құйрығы; пілдің тұмсығы;

қоянның құлағы.

4. «Не артық» ойыны:

Мақсаты: Балаларды орман тұрғындарын

үй жануарларын ажырата білуге дағдыландыру.

127

Барысы: Бала жабайы жануарлардың

ортасынан үй жануарын тауып алуы керек.

Мысалы: Аю, қасқыр, түлкі, сиыр т.б.

5. «Кубизм» статегиясы бойынша

андардың қимылын салу.

- Қандай ақылды балаларсыңдар, Қасқыр

сендерге риза болды, балалар Қызыл телпек ұзақ

жол жүрді, ендеше балалар Қызыл телпек

әжесіне тез жетсін десеңдер «Қызыл телпек»

биін билейікші. Орындарымыздан тұрамыз, қане

би билейміз! (Музыка қойылып, балалар би

билейді, сергіту сәті жасалады).

- Балалар есімізге түсірейікші, Қызыл

телпектің әжесіне не болды? Қызыл телпек

әжесіне не үшін бара жатыр.

- Иә балаалр әжесі ауырып қалыпты,

ауырған адамға біз не береміз балалар?

- дәрі – дәрмек, және жақсы көңіл – күй

сыйлаймыз. Көңіл – күйі жақсы адам тез

жазылады емес пе. Олай болса, балалар Қызыл

телпектің әжесіне жақсы көңіл – күй сыйлайық.

Кім әже туралы тақпақтар біледі. Өте

жақсы балалар, өркендерің өссін.

Балалар біз ойын ойнаймыз.Сендерге

бәліш пен саңырауқлақтар таратып беремін.

Әжеміз ертегіде не жейді, бәліш жейді емес пе?

Ендеше балалар мына саңырауқұлақтардың

ішінен бәлішті жинап, себетке саламыз.

Өте керемет балалар, қане тақтаға

қарайықшы, Қызыл телпек әжесіне аман – есен

жетіпті, қасқыр да өз уәдесінде тұрыпты. Осы

жерде есік қағылып, музыка әуенімен Қызыл

телпек келеді. Балалар сендерге көп рахмет,

сендер мені қасқырдан құтқардыңдар, себебі

сендер маған көмектестіңдер, әжеме жақсы көңіл

– күй сыйладыңдар. Мына Бұлақ бөбек –

жайында білімді, тәртіпті балалар тұрады екен.

Әжем сендерге мына тәттілерді беріп жіберді.

Бұл тәттілерді топқа барғанда жейсіңдер. Мен

оны мына Айсауле апайларыңа беріп кетемін.

Сау болыңдар, кішкентай менің достарым!

Сау болыңыз!

Рефлексивті коррекциялаушы.

Қорытындылау.

Балалар бүгін бізге қонаққа кім келді?

Қызыл телпек.

Қызыл телпекке көмек көрсету үшін біз не

істедік?

Жұмбақ шештік, тапсырмаларды орында-

дық, тақпақ айттық, ойын ойнадық, би биледік.

Ормандағы қандай аңдармен таныстық?

Аю, қасқыр, түлкі, қоян.

Балалар міне сендердің арқаларында

Қызыл телпекті қасқырдан құтқардық, әжесіне

жылдам баруға көмектестік.

Балалар көңіл – күйлерін қандай?

Әрқашанда көңілдерін жарқын, аспандарын

ашық, жүздерін қуаныш пен нұрға толсын деген

тілекпен бүгінгі ұйымдастырылған ашық оқу іс –

әрекетімізді аяқтаймыз.

Сау болыңдар, балалар!

Сау болыңыз.

Күтілетін нәтиже

Білуі: Қызыл телпек ертегісін біледі.

Меңгеруі: Жұмбақ шешуді,

тапсырмаларды дұрыс орындауды, тақпақ

айтуды, билеуді меңгерді.

Жасай алады: Берілген тапсырмаларды

мұқият орындай алады.

ЗНАКОМСТВО С СИМВОЛИКОЙ РК

Левченко-Морозова М.С.,

воспитатель ДО №1 «Гульдер», г.Актобе

Интегрированное занятие на тему:

«Знакомство с символикой РК». (нравственное

воспитание + ознакомление с окружающим).

Программное содержание: Продолжать

знакомить детей с символикой РК:

флаг, герб, гимн.

Учить правильно, слушать, исполнение

национального гимна РК.

Побуждать к эмоциональной

отзывчивости, при рассказывании о предстоящем

празднике «Дне Независимости».

Познакомить с традициями празднования

праздника.

Воспитывать любовь к Родине и уважение

к традициям казахского народа.

Материал: Плакаты с изображением флага

и герба РК, герба Актөбе.

Аудиозапись государственного гимна (со

словами).

Открытки – иллюстрации с видами

достопримечательностей столицы РК – Астаны и

Актөбе.

Предварительная работа: Экскурсия в

кабинет казахского языка.

Предварительная беседа о предстоящем

празднике, рисование и лепка на тему: «Родная

земля».

«Шуша», специальный выпуск

«Казахстан» №1,2.

Ход интегрированного занятия:

128

Дети встали возле стульчиков, положили

правую руку на грудь (с левой стороны).

Воспитатель: Дети, сейчас мы прослушаем

аудиозапись государственного гимна, в

исполнении хора.

После исполнения гимна дети садятся на

стульчики.

Беседа о предстоящем празднике «Дне

Независимости Казахстана».

Воспит: Как называется наша Республика?

(Казахстан).

Какой самый главный город в нашей

стране? (Столица - Астана).

Как называется город, в котором мы живём

(Актөбе).

Что мы, с вами сейчас, прослушали?

(Гимн).

Как называется праздник? (День

Независимости Казахстана).

Когда мы отмечаем «День Независимости

Казахстана»? (16 декабря).

Сколько лет исполнилось Независимости

Казахстана? (25 лет).

Что относится к символике РК? (Флаг,

герб, гимн).

Рассматривание флага (на плакате).

Воспит: Что изображено на плакате?

(Флаг).

Какого цвета флаг? (Голубой).

Что изображено в центре флага? (Солнце).

Какого цвета солнце? (Жёлтое).

Что изображено ниже солнца? (Беркут).

Как называют эту птицу?

Что еще, изображено на флаге (Орнамент).

Какого цвета орнамент? (Жёлтый).

Воспит: Во время праздника, на зданиях

вывешивают государственные флаги.

Это национальная традиция празднования

всех праздников.

Воспит: Герб – также относится к

символике РК. Каждое государство имеет свой

герб, который отличается от других, своим

орнаментом и цветом.

Рассматривание герба РК.

Воспит: Бывает не только государственный

герб Республики Казахстан, но и каждый город

имеет свой городской герб. Вот такой герб у

нашего города Актөбе.

Рассматривание герба города Актөбе.

Поиграем

Игра-Разминка «Хорошо»

А сейчас мы поиграем.

Хорошо, что солнце светит? (руки

поднимаем вверх)

Хорошо! (хлопаем руками над головой)

Хорошо, что дует ветер? (покачиваем

руками над головой)

Хорошо! (хлопаем руками над головой)

Хорошо идти с друзьями? (ходим на

месте)

Хорошо! (хлопаем руками перед собой)

Хорошо прижаться к маме? (обнимаем

себя)


Хорошо в краю родном? (разводим руки в

стороны)


Хорошо там, где наш дом? (руки над

головой домиком)


Хорошо, кружиться в танце? (руки

прижимаем к груди)


Хорошо быть казахстанцем? (разводим

руки в стороны)

Хорошо! (рука вперед с поднятым

большим пальчиком)

Воспит: Во время праздников устраивают

концерты на площадях, массовые гуляния в

парках, посещают достопримечательности

нашего города.

Как вы думаете, что можно отнести к

достопримечательностям города Актөбе?

Рассматривание открыток - иллюстраций

достопримечательностей города Актөбе и

Астаны.

Беседа о достопримечательностях родного

города Актөбе.

Заключительная беседа с детьми, подве-

дение итогов: знаний полученных на занятии.

ПРИКЛЮЧЕНИЯ В СКАЗОЧНОМ ГОРОДЕ СВЕТОФОРСКЕ

Макеева Ю.А.,

воспитатель ДО №4 Коктем г. Актөбе

Цель:

1. Закрепить знания детей о правилах

дорожного движения и безопасного поведения на

улице, о разных видах транспорта, дорожных

знаках.

2.Развивать зрительное и слуховое

внимание, логическое мышление.

129

3.Воспитывать доброжелательные

взаимоотношения между детьми, отзывчивость,

умение согласовывать свои действия.

Ход:

Дети входят в зал

Воспитатель обращает внимание на

гостей, предлагает поздороваться с ними.

Воспитатель: Ребята, вы знаете, к нам в

детский сад пришло письмо от нашего друга

старшего инспектора Светофора Светофоровича,

который живёт в городе Светофорске. Он нам

пишет: «Здравствуйте, дорогие ребята, знатоки

дорожных правил! Приглашаю вас посетить наш

город Светофорск. Я сам не смогу вас встретить,

у меня много работы, поэтому присылаю план -

карту, по которой вы сможете ориентироваться в

городе». Ребята, если вы внимательно

посмотрите вокруг, то непременно догадаетесь,

на каком именно транспорте мы с вами

отправимся в Светофорск. (стоит знак

«автобус»). Догадались? Как? Молодцы!

Воспитатель: Но наши автобусы не совсем

обычные, они представляют собой

геометрические фигуры. А теперь – задание:

девочки садятся не в синий, и не круглый

(квадрат жёлтый), а мальчики не в жёлтый, и не

квадратный (круг синий). Все заняли свои места

в автобусах? Девочки, ваш автобус имеет какую

форму? (квадрат). Мальчики, а ваш автобус

какой формы? (круг). Как вас теперь можно

назвать? (пассажирами).

Воспитатель: Культурный пассажир

должен знать, что разрешается, а что

запрещается в транспорте. Пока едем, поиграем в

речевую игру, будьте внимательны. Я начну

фразу – вы закончите:

Ехать зайцем, как известно.(запрещается)

Уступить старушке место….(разрешается)

Всех расталкивать, кричать(запрещается)

А тихонечко стоять… ….(разрешается)

Брать мороженое в автобус…(запрещается)

Ну а яблоки в пакете… ….(разрешается)

В мяч играть на остановке…(запрещается)

Обходить автобус сзади.….(разрешается)

Ну а спереди, конечно….. (запрещается)

Воспитатель: Молодцы, ребята, знаете

правила культурного и безопасного поведения.

Вот мы и приехали в Светофорск. Выходите из

автобуса Город незнакомый, а чтобы нам не

заблудиться - будем пользоваться картой. Я

предлагаю выбрать хранителя карты, с помощью

волчка. И поможет мне в этом Полина. Давайте

посмотрим, куда нам идти (дети рассматривают

карту). Наш путь лежит на улицу Загадок.

Улица «Дорожные знаки»

Игра «Найди пару».

Воспитатель: Ребята, здесь у нас находятся

дорожные знаки. Не совещаясь, друг с другом,

каждый должен взять знак и найти себе

партнера, то есть пару с такой же картинкой.

Пары берутся за руки и становятся в круг

(выполнение задания).

Воспитатель: А теперь посовещайтесь друг

с другом и решите, кто будет рассказывать о

своем знаке.

Физкультурная минутка: «Машина»

На улице нашей машины, машины - (идут

по кругу, останавливаются)

Машины – малютки (приседают)

Машины – большие (встают, поднимают

руки вверх)

Эй, машины, полный ход (быстро идут по

кругу, останавливаются)

Я – примерный пешеход: (прижимают

ладони к груди)

Торопиться не люблю (поворачивают

голову вправо - влево)

Вам дорогу уступлю (разводят руки в

стороны, наклоняясь вперёд)

Улица «Неприятностей»

Воспитатель: Здесь изображены дети,

которые не знают правил дорожного движения и

поэтому с ними могут произойти неприятности.

Что дети делают неправильно? (ответы детей)

Заходит грустный Незнайка.

Незнайка: Здравствуйте ребята!

Воспитатель: Ребята, кто это к нам

пришёл? (Незнайка). А почему ты такой

грустный, невесёлый.

Незнайка: Сегодня меня все ругают,

кричат. А я не пойму, почему?

Воспитатель: Незнайка, расскажи нам с

ребятами, что с тобой случилось? Может мы,

сможем, тебе, чем нибудь помочь?

Незнайка: Я вышел из дома сегодня и

решил поиграть в футбол, но во дворе никого не

было. И я пошёл на улицу. Кинул мяч, а он

укатился на дорогу. Меня начали ругать

прохожие, но я ведь ничего такого не сделал?..

Вместе с детьми Незнайка разбирает

дорожную ситуацию. Дети объясняют Незнайке

правила безопасности.

Незнайка: Потом я хотел перейти улицу,

но завизжали тормоза машин и водители начали

на меня кричать. Почему они кричали – не знаю

Дети объясняют, как нужно переходить

улицу.

Незнайка: А когда я сел в автобус, меня

вообще наказали и посадили рядом с

кондуктором. За что – я не знаю. Я ведь ничего

не делал, только встал на сиденье и высунул

голову в окно, чтобы посмотреть на машины.

130

Дети объясняют Незнайке правила

поведения в общественном транспорте.

Незнайка: Ребята, у меня ещё одна

проблема. Знайка дал мне 2 задания выполнить, а

у меня никак не получается. Помогите мне,

пожалуйста.

1 задание – «Собери цвета». Расставить

цветные магниты так, чтобы в каждом ряду и в

каждом столбике цвета не совпадали. Незнайка

делит детей – 3 ребёнка с одной стороны

мольберта, 3 с другой стороны.

2 задание – «Найди геометрические

фигуры». Используя схему найти правильно

геометрические фигуры.

Незнайка: Спасибо вам, ребята. Я теперь

понял, как играть в эти игры.

Воспитатель: Незнайка, скоро тебе идти в 1

класс и если ты не выучишь ПДД, будешь всё

время попадать в нелепые истории.

Незнайка: Я, всё понял. Я обещаю выучить

правила дорожного поведения

Ребята, давайте напомним Незнайке и его

друзьям правила дорожного движения:

1.«Знаешь правила движения -

Можешь смело, друг, гулять!

А не знаешь, сиди дома,

Чтоб собой не рисковать!»

2. «Чтоб улицу перейти,

О правиле помни простом:

Сначала налево, дружок, посмотри,

Направо взгляни потом.»

3. «Дорогу при зелёном свете

Вы не успели перейти?

На островке чудесном,

Пережди на полпути»

4. «Объяснить надо запросто,

Будь ты юн или стар:

Дорога, мой друг, - для транспорта,

Для тебя – тротуар.

5. «Полосатая лошадка,

Её зеброю зовут.

Но не та, что в зоопарке, -

По ней люди все идут.

6. «Самый малый знак дорожный,

Он стоит не просто так.

Будьте, дети, осторожны,

Уважайте каждый знак.

Воспитатель: Давайте все, вместе

произнесём девиз!

Чтоб жить, не зная огорчения,

Чтоб бегать, плавать и летать,

Ты должен правила движения

Всегда и всюду соблюдать.

Воспитатель: Ребята, чтобы попасть на

следующую станцию, нам надо правильно

перейти дорогу. Что нам поможет правильно

перейти дорогу…… (пешеходный переход,

светофор)

Дети переходят дорогу подходят к

столам.

«Гаражная зона»

Воспитатель: Ребята, каждый подошёл к

своему гаражу. Вы были пассажирами,

пешеходами, теперь будите водителями.

Поставьте машину на середину дороги (машина

поехала вверх, влево, вниз на одну клеточку,

вниз, вправо на одну клеточку, вправо - гараж)

Улица «Волшебная»

Воспитатель: Посмотрите, ребята, здесь

какие-то цветы. Давайте попробуем их опустить

в воду и понаблюдать, что же произойдет

(эксперимент: цветы раскрываются, дети

называют дорожные знаки которые изображены

в сердцевинах цветов).

Воспитатель: Посмотрите на карту, мы с

вами везде побывали, все задания выполнили?

Вам понравился город Светофорск?

Дети делятся своими впечатлениями.

Воспитатель: А пришлось ли вам

столкнуться с какими-нибудь трудностями при

выполнении заданий? Я хочу вам предложить в

свободное время нарисовать рисунки, в которых

вы изобразите свои впечатления от нашего

путешествия.

Садимся в автобусы и возвращаемся в

детский сад.

Итог: в ходе образовательной деятельности

было достигнуто главное – дети не только

закрепили правила дорожного движения и

основные правила личной безопасности, но и

смогли объяснить необходимость их применения

в экстремальных ситуациях. Данное мероприятие

на практике показывает своё преимущество и

эффективность.

ОТАНЫМ МЕНІҢ БАЙТАҚ ӨЛКЕМ

Манасова Г.М.,

Ырғыз ауданы Нарқызыл негізгі мектебінің бастауыш сынып мұғалімі

Сабақтың мақсаты: Оқушылардың Отан

туралы түсініктерін кеңейту, тереңдету.

Сабақтың міндеттері:

Білімділік: Туған жердің табиғатына, ел

тарихына үңіле отырып, оқушылардың Отан

туралы білімдерін кеңейте түсу;

131

Дамытушылық: Тілін дамыта отырып,

оқушыларды қисынды ойлай білуге, өз ойларын

дұрыс жеткізе білуге баулу;

Тәрбиелілік: Оқушыларды Отансүйгіштік-

ке, ұжымшылдыққа тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдістері: Сөздік, көрнекілік,

жұптық жұмыс, сөзжұмбақ, кесте,

шығармашылық жұмыс.

Сабақтың көрнекілігі: Қазақстан облыста-

рының картасы бейнеленген кеспе қағаздар, гүл-

дер, Ұлы Жібек жолының тармақтары картасы.

Техникалық құрал: компьютер, проектр, ИТ.

Бағдарламалық жабдық: презентация


І. Ұйымдастыру кезеңі

Психологиялық дайындық.

- Күнге қолдарыңды созыңдар. Күннің жо-

март сәулелері барлық өкпе мен мұңды жібітеді.

Жүрегімізді жылу мен махаббатқа толтырады.

Барлығы:

Күн жарығын алақанға саламын,

Жүрегіме басып ұстай аламын.

Ізгі әрі нәзік, жарық, мейірімді,

Болып кетер сонда дереу жан-жағым.

- Міне, жүрегіміздегі осындай жылумен

сабағымызды бастаймыз.

ІІ.Үйге берілген тапсырманы сұрау.

- Үйге қандай тапсырма берілді?

- Мектеп пен өндірістің байланысы.

Тақырып мазмұнын сұрау.

Үй тапсырмасын айтқан оқушыға сұрақ

жазылған кеспе қағазды беру. Оқушы сұрақты

оқып, жауап береді. Әр кеспе қағаз

Қазақстанның облыстарының жер көлемін

бейнелейді. Сұраққа жауап бергеннен соң

тақтадағы тиісті орнына жапсырады.

Сұрақтар:

1. Мектеп пен кәсіпорынның байланысы не

үшін керек?

2. Ауылдық мектептерде қандай өндіріс

орындарымен байланыс жасай алады?

3. Қазіргі заманға сай автоматтандырыл-

ған, компьютермен басқаратын қандай өндіріс

орындарын білесің?

ІІІ. Өткен сабақты пысықтау.

Кеспе қағазды алып сұрақты оқу.

- Өз жерімізде қандай кәсіпорындар бар?

Сұраққа жауап берілген соң, кеспе қағазды

тақтаға ілу.

ІҮ. Жаңа сабаққа әзірлік.

Сақтайық, қане тыныштық,

Бүгінгі сабақ тым қызық.

Ойлан, ойлан және ойлан,

Үздіктері сыныптың.

Озаттар мен орталар,

Ойланбаған құр қалар.

Ү. Жаңа сабақ.

Кеспе қағазды алу.

- Балалар, «бұл қағазда сөзжұмбақты

шешіңдер» деп жазылған.

Сөзжұмбақты шешу.

Шешіп болған соң, кеспе қағазды тақтаға

ілу.

- Балалар, тігінен тұрған әріптерді қосып

оқиық.

- Бұл бүгін бастағалы отырған үлкен

тарауымыз.

Туған ел. Отан.

Кеспе қағаздан Отан сөзін оқып, тақтаға

ілу.

- Отан деген не? Отан дегенде ойларыңа не

келеді?

Кеспе қағаздан тапсырма оқу.

-Отан туралы өлең білесіңдер ме?

Бір оқушыға өлең оқыту.

Кеспе қағазды тақтаға сәйкес нөмеріне ілу.

Тақырып бойынша әңгімелеу.

Дүйсенбек пен баласы Сәлім екеуінің

әңгімесі арқылы Қазақстанның табиғатымен,

шекарасымен, Жібек жолымен таныстыру.

Тақырып мазмұнын түсіндіру. Кеспе қағаздың

тағы біреуін алып, тапсырманы оқу. Оны

орындап, қағазды тақтаға ілу. «Тянь-Шань»

деген сөз Қытай тілінен аударғанда «Тәңірі

тауы» деген ұғымды білдіреді. Оны біздің

халқымыз «Еренқабырға» деп атаған. Оған

Қытайдың батысы, Қазақстанның оңтүстік-

шығыс өңірлерін алып жатқан алып тау

жоталары енеді. Демек, мәтіннен «Тянь-Шань

таулары» деген тіркестерді оқып отырғанда сөз

өзіміздің әсем Алматымыздың жанындағы Іле

Алатауы туралы да болып отыр деп түсіну керек.

Дәптермен жұмыс.

Кеспе қағаздың тағы бірін алып,

тапсырманы оқу, оны орындау. Қағазды өз

орнына, тақтаға ілу.

Тапсырма: Картадан Қазақстан мен КХР

аумақтарын және олардың арасындағы

шекараны, «Жібек жолы» пойызы жүріп өткен

жолды, Каспий теңізін, Алтайды, Батыс Сібір

жазығын, Іле Алатауын, Алматыны тап.

Тапсырманы карта арқылы орындау.

Кеспе қағзады алып, тапсырманы оқу.

Бақылау күнделігіндегі 62-бетте тұрған

тақырыпқа байланысты тапсырманы орында.

Н

А

Т

О

Л

Е

Н

А

Ғ

У

Т

1. Өсімдік жануарлар, тау, тас.

(табиғат)

2. Киіз үй жабдығы (уық)

3. Аспан әлемі (ғарыш)

4. Ардақты адам (ана)

5. Ас атасы (нан)

6. Мықты ағаш (емен)

7. Ешкінің төлі (лақ)

8. Қалың ағаш өсетін нулы

жер (орман)

9. Орман емшісі (тоқылдақ)

10.Қазақстанның астанасы(Астана)

11. Көктем айы (наурыз)

132

Бақылау күнделігімен жұмыс.

Сергіту жаттығуы

Кеспе қағазды алып, тапсырманы оқу,

орындау, тақтаға ілу.

Оқушылар барлығы бірлесе отырып орындайды.

Құралған өлеңді бір оқушыға оқыту.

Кеспе қағаздан тапсырманы оқу, орындау,

қағазды тақтаға ілу.

Тапсырма: Кестені толтыр.

Барлығы бірге орындап, тақтаға жазады.

Соңғы сұраққа әркім өз ойларын айтады.

ҮІ. Сабақты қорытындылау

Кеспе қағаздан тапсырманы оқу.

«Қазақстан» сөзжұмбағын шеш.

1. 1925-29 жылдардағы Қазақстанның

астанасы? (Қызылорда)

2. Алматы қай таудың баурайында

орналасқан? (Алатау)

3. Қазақстан қандай ел? (тәуелсіз)

4. Медеу мұз айдыны Қазақстанның қай

қаласында? (Алматы)

5. Астананың бұрынға аты қалай аталған?

(Ақмола)

6. Астана қай өзеннің бойында

орналасқан? (Есіл)

7. Биіктігі 97 метр болатын бас қаланың

символы. (Бәйтерек)

8. Мемлекетіміздің мәйегі,

Дербестігіміздің дәйегі… (Елорда)

9. 1920-25 жылдардағы Қазақстанның

астанасы? (Орынбор)

- Соңғы тапсырманы орындайық.

Тапсырманы оқып, қағазды тақтаға ілу.

Тапсырма: Қазақстанды гүлдендір.

Барлық тапсырмалар орындалып болған

соң, кеспе қағаздар өз орнына ілінгеннен кейін

тақтада Қазақстанның картасы құрастырылып

шығады.

- Міне, балалар, біз 14 тапсырма орындап,

Қазақстанның 14 облысын өз орындарына орна-

ластырып, Қазақстанның жерін құрастырдық.

Оқушылар үйден жасап әкелген гүлдерін

карта бетіне жапсырады.

- Міне, балалар, біз Қазақстанды

гүлдендірдік. Болашақта Қазақстанның дәл

осылай сақталып, гүлденуі біздің қолымызда.

Отанымның ұлымын.

Бұл-гүлденіп жайнаған,

Гүлстандар Отаны.

Бірін-бірі сыйлаған,

Туысқандар Отаны.

Ә.Табылды.

ҮІІ. Үйге тапсырма: Мәтінді оқу,

мазмұндау.

«Менің елім» тақырыбына эссе жазу.

ҮІІІ. Оқушыларды бағалау.

КИІМ САЛОНЫНА «ШОПИНГ»

Махашова Ж.Т.,

Ақтөбе қаласы, МКҚК №1 «Гүлдер» мектепке дейінгі ұйымының тіл түзету маманы

ҰОҚ-ның мақсаты: Күз мезгілі, киімдер

туралы түсініктерін кеңейту, олардың атын атап

қандай материалдан жасалғанын және не үшін

керек екенін айтып тани білуге үйрету.

ҰОҚ-ның міндеттері:

Білімділік: Киімдердің түстері, пішіндері

туралы түсініктерін, олардың қажеттілігі туралы

ойларын саналарында қалыптастыру.

Дамытушылық: Түзете – дамыту мақсаты:

Балалардың сөздік қорын толықтыру, сөйлеу

тілін, танымдық қабілеттіліктерін жетілдіру,

ойлауын, айналадағы заттарды саналы түрде

қабылдауын, жалпы және ұсақ қол моторикасын

дамыту.

Тәрбиелік: Қарым – қатынас дағдысын

жетілдіру, киімді таза, әрі ұқыпты ұстауға

тәрбиелеу.

Сөздік жұмыс: Киімдер, бас киім, киім

дүкені, малақай, күрте, қолғап, етік, бәтеңке т.б

Қолданылатын көрнекі құралдары:

Ойынға арналған қима киімдер,

ҰОҚ барысында қолданылатын әдіс-

тәсілдер: Топпен жұмыс, дидактикалық ойын

«Кімнің киімі?», «Қиықтарын тап», .

Оқу қызметінің барысы:

1.Ұйымдастыру:

Таңғажайып сәт

Топқа кіру. (қағаз пакеттен сыйлықтар

шығару)

Шығармашылық жұмыс.

Сызба арқылы өлең құрастыр.1. елім,2. жерім,3. жайқалған,4. жасарған,5. жайған,6. Қазақстаным!

133


- Мен қайдан келе жатырмын, кім табады?

(тірек сөздермен сүйемелдеу). Міне, мен

сыйлықтар алдым, енді киім дүкеніне шопингке

сіздермен бірге шыққым келді.

- Сіздер дүкенге барғыларыңыз келе ме?

Ендеше, барлығымыз бірге дүкенге

шопинг жасауға барайық.

- Балалар қазір жылдың қай мезгілі?

- Күз мезгілі екенін қайдан білдіңіз?

- Адамдар қалай киінеді?

Тыныс алу жаттығуы «Киіміңді кептір»

Дүкенге барып шопинг жасау үшін әдемі

киіну керек. Ал біздің киімдеріміз жуып қойып

едім ылғал екен, кеппеген. Ендеше киімдерімізді

кептірейік.

Барысы: фетрден қиылып алынып, жіпке

байланған киімдерді үрлеу.

1.Терең тыныс алу;

2.Киімдерді үру.

Артикуляциялық жаттығу «Тілдің саяхаты»

Тіл біздермен бірге дүкен аралауға

шыққысы келді.

Барысы:

1)Ол есік алдына шығып, ауа райын

бақылады (жалпақ тіл);

2)Керілді-созылды (оңға-солға) қарады;

3)Үйге кіріп аяқ астындағы допқа тиіп

кетті. Әуелі оң, сосын сол қабырғаға соғып (екі

ұртқа лақтырып аяқ доп) ойнады.

Тіл киініп саяхатқа дайын болды.

Дамытушы ойын «Киімде не жетпей тұр?»

Барысы: Киімдерді атату, түстерін ажыра-

ту, жетіспей тұрған эле-менттерін тауып

орналас-тыру, бекіту (көйлектің-сырмасы, тон-

ның-түймесі, аяқ киімнің-бауы, белдемшенің-

белбеуі).

Буынұйқас

- Лек,-лек,-лек, әдемі, қызыл көйлек,

- Ік,-ік,-ік, қалың ішік,

- Ай,-ай,-ай, жып-жылы малақай.

Қорытынды:

Мнемотехника «Дүкенге барамын»

Барысы: суретті схема бойынша

балалардың өткендерін қайталап, еске түсіру.

Аралап қаланы,

Барамын дүкенге.

Көп киім қарадым,

Аламын киюге

ВЗАИМНО ОБРАТНЫЕ ЗАДАЧИ

Мендыкулова А.О.,

учитель СШЛ №23 г.Актобе

Основные цели:

1) сформировать представление о

взаимообратных задачах, умение их распоз-

навать и составлять задачи обратной данной.

2) актуализировать умение решать простые

задачи на части и целое.

3) Тренировать навыки счета в пределах 9.

Демонстрационный материал:

1. подробный образец для самопроверки №

2 (б), стр. 48 (этап 6):

2. числовой отрезок 1-9.

3) эталоны к уроку ;

3) карточки с заданием для

самостоятельной работы

4) подробный образец для самопроверки

самостоятельной работы

5) лестница успеха для самооценивания на

этапе 9.

Ход урока:

1. Мотивация к учебной деятельности:

Ребята, прочитайте девиз нашего урока.

Как вы думаете, какое главное слово в этих

словах? (Сам.)

А можно ли заставить кого-то учиться?

(Нет, он должен сам этого захотеть.)

Я уверена, что вы хотите учиться. Что же

значит «учиться»? (Это, значит, понять, что мы

еще не знаем, и самим открыть способ.)

Учитель открывает на доске карточки с

названиями частей задачи

Прочитайте слова на карточках.

Сформулируйте тему урока. (Задача.)

Учитель открывает тему на доске.

Сегодня вы продолжите изучать мир задач.

Пожелаем друг другу удачи! За работу, в добрый

час!

Тот, кто хочет много знать,

Должен сам все постигать!

?

Білі

м

сап

асы

н

жа

қса

рту

жо

лда

ры

3

ш

.

лопн. ост.

4 - 3

лопн. ост.

4

ш

. ? 1

ш

.

4 - 1

134

С чего начнете работу? (С повторения

необходимых знаний.)

2. Актуализация знаний и фиксация инди-

видуального затруднения в пробном действии.

1) Составление задачи по выражениям.

На доске числовые выражения :

Что общего в выражениях? (Целое равно 9.)

Найдите лишнее выражение. (5 + 4, т.к. это

сумма, а 2 других разности.)

Составьте задачу по этому выражению.

Несколько учащихся предлагают

формулировки задачи. Предложенные варианты

обсуждают.

Какое правило вы применили при решении

этих задач? (Правило нахождения целого.)

Как же найти целое? (Чтобы найти целое,

нужно части сложить.)

Посмотрите на оставшиеся выражения. На

какое они правило? (На правило нахождения

неизвестной части.)

Как найти неизвестную часть? (Чтобы

найти неизвестную часть, нужно из целого

вычесть известную часть.)

Учитель открывает на доске эталон

взаимосвязи частей и целого .

Найдите значение выражений.

Учащиеся устно называют значения

выражений, учитель записывает числа на доску.

Что вы заметили? (Во всех равенствах

целое 9, части – 5 и 4.)

Чем отличаются равенства? (В каждом

равенстве находят разный компонент.)

2) Актуализация логических частей задачи.

№ 1, стр. 48

Учитель раздает учащимся карточки с

заданием № 1 со страницы 48 учебника, схему к

данной задаче заранее выносит на доску.

Прочитайте задачу.

Что поможет вам решить эту задачу?

(Эталон частей задачи.)

Учитель открывает на доске эталон .

Прочитайте условие.

Прочитайте вопрос.

Что нужно сделать с вопросом?

(Дополнить его.)

Дополните вопрос. (Сколько всего стало

чашек?)

Что нужно составить для решения задачи?

(Нужно составить схему и выражение, записать

решение и ответ.)

Решите эту задачу самостоятельно.

Один из учащихся выполняет задание на

дополнительной доске без комментирования, ос-

тальные учащиеся работают на индивидуальных

планшетках.

Проверьте вашу работу. С чего начнете

проверять? (С заполнения схемы.)

Далее проверка организуется аналогично,

поэтапно.

3) Пробное действие.

Что вы повторили? (Мы потренировались в

составлении задач по выражениям, в решении

задачи.)

Какое задание вы сейчас получите?

(Задание, с помощью которого мы поймем, что

мы еще не знаем.)

Попробуйте составить задачу обратной

данной задаче.

Что нового в этом задании? (Нужно

составить обратную задачу.)

Какую цель вы поставите перед собой на

уроке? (Научиться составлять обратные задачи.)

Уточните тему урока. (Обратные задачи.)

Учитель уточняет тему урока на доске.

Попробуйте выполнить это задание.

Итак, давайте посмотрим, что у вас

получилось. У кого нет ответа?

Что показало ваше пробное действие? (Мы

не смогли составить задачу обратную данной

задаче.)

Кто составил задачу?

Обоснуйте свое решение. Назовите

правило, которым вы пользовались. (Мы не

можем обосновать.)

3. Выявление места и причины

затруднения.

Какое задание вы выполняли? (Мы

должны были составить задачу обратную данной

задаче.)

Чем это задание отличается от известных

вам заданий? (Мы решали задачи и никогда не

говорили слово «обратные».)

Почему же возникло затруднение? (У нас

нет правила, какие задачи называются

обратными и как их составлять.)

4. Построение проекта выхода из

затруднения.

Какова же цель вашей дальнейшей

деятельности? (Открыть правило, какие задачи

называются обратными и правило составления

обратной задачи.)

Вспомните, что вы повторяли? (Мы

составляли задачи по выражениям, находили

значения выражений, …)

Что особенного было в полученных

равенствах? (Во всех равенствах целое было 9, а

части - 5 и 4, в каждом равенстве находили один

из компонентов.)

было поставили

?

2 ч. 3 ч.

9 – 4 5 + 4 9 – 5

135

Как это может вам помочь при

составлении обратной задачи? (Мы попытаемся

составить задачи на основе данной такие, чтобы

менялись неизвестные.)

Что нужно сделать с составленными

задачами? (Решить их.)

Учитель может зафиксировать план на

доске.

Что вам поможет? (Эталон состава задачи.)

5. Реализация построенного проекта.

Я предлагаю поработать вам в группах.

Каковы основные правила работы. (В каждой

группе должен быть ответственный. Он отвечает

за работу всей группы и за результат. Каждый

член группы имеет право высказаться, остальные

должны выслушать. Группа должна работать так,

чтобы не мешать другим группам.)

-Работа в группах. В каждой группе

учащиеся составляют обратные задачи. При этом

к каждой задаче учащиеся рисуют схему,

составляют выражение и записывают ответ.

Что было известно в задаче? (Части – 2

чашки и 3 чашки.)

Что требовалось найти? (Нужно было

найти целое.)

Чему же равно целое? (9.)

Учитель помещает на схему вместо знака

«?» цифру 9.

Посмотрите на схему. Что может быть не

известно в задаче? (Одна из частей.)

Далее учитель совместно с учащимися

составляет обратные задачи и решает их.

Работа по составлению эталона

организуется фронтально.

Чем похожи ваши задачи? (Во всех задачах

говорится о чашках.)

А в чем их отличие друг от друга?

(Известное и неизвестное меняется местами.)

Какой можно сделать вывод? (Эти задачи

обратные задаче №1 в учебнике.)

Если учащиеся сами не смогут сделать

вывод, организуя подводящий диалог учитель

подводит их к этому выводу, обобщая ответы

детей.

Как вам проверить «открытие»? (Нужно

посмотреть в эталоне.)

Учитель раздает учащимся эталоны .

Какой вывод вы можете сделать? (Мы

сделали верное открытие, узнали, что такое

обратная задача)

Смогли вы преодолеть затруднение? (Да.)

Что позволяет вам открытый способ?

(Составлять обратные задачи.)

Какой следующий шаг на уроке? (потре-

нироваться в составлении обратных задач.)

6. Первичное закрепление во внешней речи.

1) № 2 (а), стр. 48.

Найдите № 2 на стр.48.

Учитель заранее выносит схемы на доску.

Составьте задачу по первому рисунку.

Один из учащихся составляет задачу по

рисунку.

Что известно в данной задаче? (Известны

части.)

Что требуется узнать? (Нужно узнать

целое.)

Составьте обратную задачу.

Один из учащихся выходит к доске соста-

вляет обратную задачу, заполняет схему и сос-

тавляет выражение. Вариант комментирования:

Так как в первой задаче было не известно

целое, то в этой задаче будет не известна одна из

частей – число девочек. Поэтому задача будет

звучать так: в концерте принимали участие 8

ребят, из них 2 мальчика. Сколько было девочек?

Заполняю схему, составляю выражение.

2) Работа в парах.

№ 2 (б), стр. 48

Составьте задачу к первому рисунку.

Составьте обратные задачи данной в парах.

Учащиеся выполняют задание в парах с коммен-

тированием. Проверка организуется по образцу

Кто допустил ошибки?

В чем они?

Исправьте ошибки.

Кто не допустил ошибки?

Как проверить себя, что вы не допустите

подобных ошибок? (Нужно выполнить

самостоятельную работу.)

7. Самостоятельная работа с

самопроверкой по эталону.

Учитель раздает учащимся карточки с

заданием для самостоятельной работы.

Выполните предложенное задание

самостоятельно.

Учащиеся самостоятельно выполняют

задание на карточках. Проверка организуется по

подробному образцу

У кого есть ошибки? В чем они?

(Учащиеся называют свои ошибки.)

Сделайте вывод. (Нам необходимо

потренироваться в составлении обратных задач.)

Где вы можете это сделать? (При

выполнении домашнего задания.)

У кого нет ошибок? Сделайте вывод? (Мы

умеем составлять обратные задачи.)

8. Включение в систему знаний и

повторение.

№ 6, стр. 49

Какие ошибки можно допустить при

решении задач? (В заполнении схемы, в выборе

правила, вычислительные ошибки, …)

136

Чтобы не допускать вычислительные

ошибки, что нужно делать? (Нужно

тренироваться в счете.)

Верно, я предлагаю этим сейчас заняться.

Найдите №6 на странице 49.

Найдите значения выражений в парах.

Учащиеся в парах находят значения

выражений с комментированием.

Назовите значение каждого выражения.

(Значение всех выражений равно 3.)

У кого другой ответ?

Проверьте по числовому отрезку.

9. Рефлексия учебной деятельности на

уроке.

Как вы заканчиваете урок? (Анализируем

свою работу.)

Какое открытие вы сделали на уроке? (Мы

узнали, что к задаче можно составить обратные

задачи.)

Давайте вернемся к шагам учебной

деятельности. У кого получилось открыть новый

способ самому? Докажите.

Кому не удалось, почему?

Оцените свою работу по лестнице успеха.

Учитель организует рефлексию

оценивания учащихся.

Какие же трудности у вас еще

встречаются?

Где можно над ними поработать?

С ДЫБЫСЫ МЕН ӘРПІ

Мәндібаева А.С.,

М. Арын атындағы Қарғалы қазақ орта мектебі мұғалімі

Сабақтың мақсаты: 1. Оқушыларға С

дыбысы мен әрпін таныстыру.

С дыбысы арқылы берілген сөздерді

оқыту, жаздыру.

2.Оқушылардың ойлау қабілеті мен дүние

танымын кеңейту.

3. Оқушылардың пәнге деген

қызығушылықтарын арттыру, ұқыптылыққа,

сауатты жазуға, оқуға баулу.

Сабақтың типі: Саяхат сабақ

Сабақтың әдісі: түсіндіру, сұрақ-жауап,

көрнекілік

Сабақтың көрнекілігі: әріптер, әріптер

патшалығы, кілемге мінген бала, сілеусін, буын

жазылған сөздер.


М: Арайлап таң атты,

Алтын сәуле таратты.

Жарқырайды қаламыз,

Жайнай түссін даламыз.

Саламатсыздар ма, балалар!

Балалар қараңдаршы, бүгін біздің сабаққа

көптеген қонақтар келіп қалыпты. Кәне, бәріміз

қонақтармен амандасайық.

О: Үлкенге де сіз

Кішіге де сіз,

Сәлембердік сіздерге,

Құрметпенен біз!

М: Балалар көңіл- күйлерің қалай ?

О: Тамаша, жақсы.

М: Балалар қонаққа келіп отырған

апайларымызға сый-сияпат, құрмет көрсетіп,

сыйлауымыз керек.

Ол үшін сабаққа жақсы қатынасып, жақсы

оқуымыз керек.

-Қазір қай ай?

- Қазан айы

-Қазан айы қай жыл мезгіліне жатады.

-Күз.

1- слайд

Күз мезгілінің суретін көрсету.

- Күзде қандай ауа райы болады.. Салқын,

жапырақтар сарғаяды.

- Балалар сендер қандай ауа райын

қалайсыздар ?

- Ашық.

- Олай болса, көңілді сезіммен аржарқын

жүзімізбен бір-бірімізге сәттілік тілей отырып,

сабағымызды бастайық. Аспанымыз ашық,

деніміз сау болсын.

Диктант жаздыру.

Бала, бор, Айбол

ІІ Үй тапсырмасын тексеру.

Бақаның суретін көрсету.

М: Балалар бақа суға секіргісі келіп тұр,

көмектесіп жіберейік.

Бақаның тапсырмасы.

Оқулықтағы бағандағы сөздерді оқу.

Бақа:- Ал, балалар, балалар

Бізде қызық ойын бар.

Кәне, тәртіп сақтайық

Баспалдақтан аттайық.

Баспалдақты басқа.

Батыл атта жасқанба.

Өлеңдегі Б дыбысы естілетін сөздерді

ажырату.

137

Топтастыру

Бақа әрі қарай кетеді.

Балалар сабақта қалады.

М: Балалар біз әріптер патшалығына

саяхат жасаймыз.

Біз әріптер патшалығына сиқырлы

кілеммен ұшамыз.

«Сынақ аялдамасы»

Біз сынақ аялдамасында тұрмыз.

- Аялдама дегеніміз не?

- Автобус тоқтайтын жер.

- О балалар, аялдамада сілеусін тұр. Ол

бізден көмек сұрап тұр. Ол әріптер патшалығына

кіргізбеймін дейді.

Сұрап көрелік:

Жұмбақ

Жылт- жылт еткен, жырадан өткен. (Су)

Сылдыр сұйық су емес,

Ішсең, сусын қанады

Ақ болады қар емес,

Шешуін кім табады. (сүт)

Исі жоқ, түсі жоқ,

Оны ішпейтін кісі жоқ. (су)

М: Балалар жұмбақтың шешуі қандай

дыбыстан басталады.. (С дыбысы)

Ендеше жаңа дыбыспен анықтап танысып

достасайық, біліп алу үшін оны басқа

көршілерінің арасында шатастырмау үшін келесі

«Сырласу» аялдамасына барайық.

Бір қарасақ егіншінің орағы,

Жаңа туған айға ұқсап қалады. (C)

Баспа, жазба түрлері көрсетіледі.

Хормен айту: С дыбысы дауыссыз, түсі

көк, әндетуге келмейді.

С әрпінен келетін сөздер айту.

(2 буын, 5 дыбыс, 2 дауысты, 3 дауыссыз)

«Салыстыру» аялдамасы

-С-Ш дыбысын салыстыру.

-Ал, Ш-Ш-Ш. Ол қайнаған шәйнектің

дыбысына, жапырақтардың шуылына ұқсайды.

С-Ш екеуі де дауыссыз дыбыс.

С-С жыланның ысылына ұқсайды.

М: «Сөздік аялдамасы» (оқулық пен

жұмыс)

Сөздерді оқыту. Сол сөздердің мағынасын

түсіндіру.

М: Балалар мынау диолог.

Сендер диолог сөздерді қалай оқитынын

білесіңдер ме?

(Екі адамның әңгімелесуі)


Ұзын құлақ сұр қоян

Естіп қалып сыбдырды

Ойлы-қырлы жерлермен

Ытқып-ытқып секірді.

«Сөз ойла-тез ойла»

Бағандағы сөздерді оқып тиісті буындарды

жалғау.

Сап-сап та аш-аш па сал-сал ма

Қап- қап... қаш- қаш... қой- қой ....

Жазу үлгісімен жұмыс

С-әрпін ауада жазу

М: Бір саусағым тіпті де

Ұстай алмас жіпті де

Екі саусағым бірікті

Қолға қалам ілікті.

Үш саусағым орамды

Қолға қалам аламын,

Әдемі етіп жазамын.

Дәптермен жұмыс

Жаңа сабақты бекіту

1.Суреттегі заттарды ата?

Мысық

- С дыбысы бар суреттін астына с әрпін жазу.

2. Әріптерді ата?

Артық әріптерді айналдыра сыз.

Ш Л Н


«Сыйлықтар аялдамасы»

Бір аялдамаға кел де балалардың сабаққа

жақсы қатысқандарына сыйлық беріледі.

Сабақ аяқталды.

ТӨЛДЕР, ЛАҚ

Муркабай С.М.,

№30 «Ұрпақ» мектепке дейінгі ұйым тәрбиеші

Мақсаты:

Үй жануарлары туралы, олардың төлдері

жайлы түсінік беру.

Соның ішінде лақтың денсінің

мүшелерінің құрлымын көрсетіп, салуға үйрету.

Саусақ бұлшық еттерін дамыту.

Б

Жануар

(бота)

Өсімдік

(Бәйшешек)

Жеміс-жидек

(банан)

Адамның аты

(Бота)

Зат

(Бағдаршам)

Оқу-құрал

(Бор)

С С Ш С

С С С С

А А А А

А Л А А

Р Р Р Н

Р Р Р Р

138

Ұқыптылыққа, тазалыққа, бастаған

жұмысын аяғына дейін жеткізуге тәрбиелеу.

Барысы:

Тәрбиеші:

Балалар, «Амандасу - адамгершіліктің,

әдептіліктің баспалдағы» сондықтан да, алдымен

қонақтармен амандасып алайық.

Білер қазақ баласы

Сәлем сөздің анасы

Көп танасты көреміз

Алдымыздан кезіккен

Бәріне де ізетпен

Иіліп сәлем береміз

Ұйымдастыру кезеңі.

Балалардың назарын суреттерге аудару.

- Балалар жылдың қай мезгілі.

- Қыс мезгілі.

- Қай ай

- Ақпан айы.

- Аптаның қай күні.

- Күн қандай

- Жақсы.

Балалар мынау ненің дауысы тындайық-

шы. Бізге почтаға хат келген сиякты го қарайық.

- Балалар біз бүгін үй жануарларының

төлдері туралы әңгімелесеміз. Үй жануарлары

деп үйде ұстайтын жануарларды айтамыз. Олар

мыналар; қой, ешкі, сиыр, түйе, жылқы. Сендер

көздеріңді жұмыңдар, көз алдымызға ауылдағы

төлдердің, үй жануарларына не жататынын

айтайық.

-Балалар видео роликке назарларын

аударады

Түйенің төлі - бота,

Қойдың төлі - қозы,

Ешкінің төлі - лақ,

Жылқының төлі - құлын,

Сиырдың төлі - бұзау.

Балалар енді бұл жануарлар қалай

дыбыстайды. Соны атап көрейік. Түйе боздайды.

Қой маңырайды. Ешкі маңырай. Жылқы

кісінейді. Сиыр мөңірейді. Жарайсыздар балалар.

Сіздер білесіздер ме осы уй жануарларын

қасқыр, түлкіден қалай қорғаймыз.

Осы кезде қонаққа ит кіреді. (Музыка

әуені ойнайды)

Мен итпін ақтабан

Бекер қарап жатпаймын

Қасқыр кірсе аулаға

Аулаққа қуып тастаймын. Аф, аф, аф

Жарайсын! Ақтабан ит қош келдің біздер

бүгін уй жануарлары туралы айтып жатырмыз.

Сен білесін бе олар туралы төлдері туралы? Олай

болса ортамызға қосыл.

Мұқият тыңданыздар жұмбақ жасырамын.

Шөре, шөре, лағым,

Тентек болма шырағым,

Секеңдеме деміңді ал,

Селкеңдемей құлағың, - деп нені айтамыз.

- Лақты.

Жарайсыздар балалар олай болса

барлығымыз қоңыр ала лақтың суретін түрлі түсі

майлы бояумен салайық.

(балалар сурет салуға кіріседі баяу музыка

әуені қосылып тұрады )

Негізгі сурет 1 әдіс 2 әдіс 3 әдіс 4 әдіс

(алдымен берілген суретті жай

қарандашпен салып содан соң бояуға кіріседі)


Тіктеп титтей құлағың

Ботам былай жүреді

Сыртылдатып тұяғын

Бұзау былай жүреді.

Алға созып мойынын

Ойнақтайды ботақан

Көкке қарай мұрынын

Шүйіреді бұзауқан.

Төлдер айтысы. «Иеміз қайсымызды жақсы

көреді?»

Ерте, ерте, ертеде төлдер жайлауда серуен-

деп жүріп. «Иеміз қайсымызды жақсы көреді ?»

деген сұраққа жауап іздеп таласып қалады.

Сол кезде:

Лақ Әрине мені жақсы көреді. Адам біздің

сүтімізді, мамықтай түбітімізді пайдаланады.

Құлын: Лақ сен орынсыз мақтанасың.

Меннің ешқайсысын аспайсыңдар. Біз

майданның да еңбектінде тұлпарымыз, біздің

етіміз азық қымызымыз ем.

Бұзау: Сендер босқа мақтанбандар. Ием

мені жақсы көреді. Адамның тіршілігіне ең

пайдалысы мен. Шелек- шелек сүт, қарын-қарын

май, қап-қап құрт ірімшік бізден шығады.

Қозы: Бәрінде босқа мақтанасыңдара. Ием

бәрінненде мені жақсы көреді. Сақырлаған сары

аязда тондырмайтын жылы жемпір, наки, қолғап,

шарқат, тондар менің жүнімнен жасалады.

Бота: Бәрінен кем біз бе екенбіз? Малдың

ең қадірлісі бізбіз. Адам біздің шұбатымызды,

мамықтай жүнімізді пайдаланады. Ерте кезде

күш көлігі де біз болғанбыз.

Малшы: Сендер босқа таласпаңдар.

Бәрінніңде адамға пайдалысыңдар.

139

Әрқайсыларыңның өз орындарын бар.

Балалар осы төрт түліктің өзін пірі, иелері

болады, соларды атап жіберейікші.

Қой атасы-Шопан ата

Жылқы атасы- Қамбар ата

Ешкі атасы- Сексек ата

Түйе атасы –Ойсыл қара

Сиыр атасы- Зеңгібаба ата

Тәрбиеші: Жарайсыңдар ақылдыларым.

(Балалардың нащарын көрмеге аудару.) Балалар

қараңыздаршы мында нелер тұр. Тоқылған

киімдер, жиптер, үршық, түбіт, айран, сут.

Бұлардың барлығы осы торт түлік малдың бізге

берер пайдасы балалар.

III. Қорытынды

Д/ойын. «Төлін тап» топтық жұмыс

Балалар тақтада тұрған үй жануарларының

төлдерін қасына орналастырады.

Ән: «Төлдерім» (видео ролик)

Бота төлі түйенің

Құрын төлі биенің

Қой баласы қозығой

Бұзау төлі сиырдың

Оны жақсы білемін

Бәрін жақсы

Бәрін жақсы

Бәрін жақсы көремін

- Балалар сендер бүгінгі өте жақсы

қатыстыңыздар. Осымен оқу қызметімізді

аяқтаймыз. Әр уақытта да осындай белсенді

болуларыңа тілектеспін. Балаларды мадақтау

смайликтер тарату, рахмет айту.

Қане, балалар орнымыздан тұрып келген

қонақтармен қоштасайық

Біз ақылды баламыз

Айтқан тілді аламыз


Сау болыңыз деп, айтамыз.

ПРАЗДНИК «ЗДРАВСТВУЙ, ОСЕНЬ»

Мыц Г.В.,

воспитатель подготовительной группы ЦРЛ "Рауан"

Тақырыбы: Праздник «Здравствуй, Осень»

(подготовительная группа «Колобок»)

Цель: показать значение музыки и роль

праздника для развития ребенка, его эмоцио-

нальной отзывчивости. Праздник – яркое и

радостное событие в жизни детей, которое обо-

гащает мир детей разнообразными художествен-

ными впечатлениями и дает возможность

каждому ребенку проявить свои художественные

способности, эмоциональную восприимчивость,

творческую активность.

Ход праздника

Общий танец- выход «Разноцветная

осень», муз и сл. Т.Морозовой

Дети выстраиваются на середине зала

Ребёнок: Вот опять пришла пора, на дары

благая, называется она

Дети: Осень золотая!

Ребёнок: Снова птицы в октябре, на юг

стремятся стаей, потому что на дворе


Ребёнок: И хозяйкам нелегко, запасы,

пополняя. Надо все успеть- пока?


Ребёнок: И ребята все спешат, песни

распевая, потому что к нам пришла

Дети: Осень золотая! Дети садятся на

стульчики. Сценка «Осенние сестрички» Ведущая: Проходит быстро, за днями дни

летят

Природа постепенно меняет свой наряд.

Забот и дел немало у осени, друзья, И без

помощниц славных ей обойтись нельзя!

У осени царицы есть дочки мастерицы.

Умны, красивы, вежливы. Во всём они

прилежные.

Появляются девочки-осенние сестрицы

(танцуют вальс).

Ведущий: Как - то раз в свободную

минутку

Спор затеяли сестрицы не на шутку.

Сентябринка: Я, ребята, Сентябринка,

Паутинка – серебринка

Листья крашу в яркий цвет,

Лучше красок в мире нет.

Поспевать люблю плодам,

Урожай хороший дам

Я главней своих сестёр,

И слова мои не вздор.

Октябринка: Не спеши моя сестрица,

Спору нет ты мастерица

Только дни твои уйдут и на смену я приду.

Я, ребята, Октябринка,

Золотинка и дождинка

Листьям время опадать,

Птицам время улетать.

Ну, а я буду трудиться,

По хозяйству хлопотать

Шубу зайчиков проверю, приготовлю им

кору.

И листвою постараюсь потеплей укрыть

нору.

140

Ноябринка: Эка не видаль, сестрица…

Очень трудная задача

Закидать листвой нору.

Я на свете всех главнее и полезней, и

нужнее.

Я, ребята, Ноябринка,

Холодинка и снежинка.

Задремали лес, поляны,

На лугу легли туманы,

Спит и пчёлка и жучок,

Замолчал в углу сверчок.

Лишь весёлая синица,

Вдруг вспорхнёт – ей не сидится,

Птиц не будем забывать, им придётся

зимовать.

Запасу для гнёздышек ягодки и зёрнышки.

Ведущая: Зайка мимо пробегал, зайка

сёстрам так сказал:

Зайка: Что тут спорить и гадать,

Обижаться, ссориться.

Чтобы славно зимовать.

Надо подготовиться

Каждый месяц в свой черёд,

Для нас дары свои несёт

Каждый важный и полезный,

В своё время и свой срок.

Артисты – месяцы кланяются уходят.

Ребёнок: Промелькнуло быстро лето,

Пробежало по цветам,

За горами ходит где-то.

И без нас скучает там.

Ребёнок: Кружатся листья, падают под

ноги, И тихо шепчутся у нас в саду.

И тонкой паутинкой над прудами

запрыгали дождинки на ветру.

Ребёнок: Грустная картина за окном –

Листья опадают. Осень ждём.

Приходи к нам, Осень, приходи и с собою

радость приноси.

Ребёнок: Осень каждый год приходит,

Праздник за руку приводит,

Песенки свои поёт,Танцевать с собой

зовёт.

Ребёнок: Все мы рады этим встречам.

«Здравствуй, Осень!» - говорим.

И сегодня с Осенью встретиться хотим.

Но где же Осень? Вдруг она забыла к нам

дорогу?

С делами может быть она замешкалась

немного?

Ведущая. Давайте Осень позовём про

Осень песенку споём. Песня «Осенние подарки»

На последний куплет входит Осень с

букетом из листьев. Слайд-шоу «Унылая пора

очей очарованье»

Осень. Я – Осень золотая! Поклон вам мой,

друзья! Давно уже мечтаю о встрече с вами я.

Я немного задержалась, всё трудилась,

наряжалась. Раздавала всем осинкам

разноцветные косынки.

Всё кругом я нарядила, тёмный лес

озолотила! Стало в нём светло, как днём, листья

там горят огнём!

(Выбегают девочки-листики с листиками

в руках)

1-я: Мы – листики осенние.

По ветру мы летим,

Об осени-художнице

Вам рассказать хотим!

Вместе: Мы листочки разные,

Золотые, красные,

Тихо, тихо шелестим,

С вами танцевать хотим.

2-я: Рассыпает солнце искры,

Закружился листопад.

И на ветках золотистых

Капли дождика дрожат.

3-я: Все тропинки и дорожки,

Будто в пестрых лоскутках.

Это осень осторожно

Ходит с краскою в руках.

Вместе: Мы листочки разные,

Золотые, красные,

Тихо, тихо шелестим,

С вами танцевать хотим.

Танец «Осеннее настроение» После танца

дети садятся на стульчики.

Осень: Отгадайте загадку: Что за гость

такой непрошенный сыплет частые горошины,

Поливает всё подряд: Лес, дорогу, дом и сад?

(Дождь.) Появляется мальчик в костюме

дождя. На нём плащ-дождевик, в руках

султанчики. Под музыку Дождик пробегает

мимо детей и трясёт султанчиками.

Дождик: Дождик, дождик, водолей, Лью из

тучки веселей! Лью позвонче и почаще,

Лью по полю и по чаще! Заждались моей

водички, и опята, и лисички.

Девочка: Дождик, дождик, подожди!

Убери свои дожди! Мы про дождик песню знаем

и тебе её подарим!

Песня «Капал дождик» В конце песни

Осень разбрасывает по залу «лужи».

Ведущая: Посмотрите, сколько луж, Кто

залез – тот неуклюж.. Аттракцион «Добеги до

зонтика»:

По краям зала лежат плоскостные лужи (по

3-4 штуки) Двое детей бегут по команде змейкой

между луж до зонтика, который лежит у

центральной стены. Выигрывает тот, кто первым

добежал до зонтика и поднял его над собой.

Сценка «О пользе витаминов» (Дети

выходят на середину зала и начинают танцевать

141

современный танец. Неожиданно один ребенок

картинно падает)

Никита: Подождите-ка минутку, Что-то

стало не до шуток в голове моей туман,это вовсе

не обман

(Дети подбегают, помогают подняться)

Девочка: Что же делать, Как нам быть?

Как Никиту излечить?

Мальчик: Спокойствие! Только

спокойствие! Мы сейчас доктора вызовем!

Никита: Нет нет нет! Не нужно никакого

доктора! Я уже встаю!

Девочка: Ну тогда возьми лекарство! У

меня его много !

Мальчик: Чтобы не болеть нужно обливат-

ся холодной водой! Это – проверенный рецепт!

Никита: Ах! (опять падает в обморок)

Все вместе: Врача! Врача! Доктора сюда!

(Звучит сигнал «Скорой помощи» появляется

ребенок одетый в белый халат со стетоскопом)

Врач: Здравствуйте! Врача вызывали?

Все вместе: Никите нужна срочная помощь!

Врач: Ну что же, сейчас выясним, что

случилось с этим молодым человеком

(«Слушает» фонендоскопом) - Откройте рот, с

кажите -А - а - а ….(Проверяет)

Зубы на месте, горло в порядке. Есть

небольшая температура

Руки, ноги не в тонусе. Все ясно...!

(Обращается к Никите)Вам не хватает ВИ-ТА-

МИ-НОВ!

Девочка: Что же делать доктор?

Врач: Витамины должны быть натураль-

ные!.. Нужно есть побольше овощей и фруктов!

Мальчик: Сейчас на дворе осень, Много

овощей и фруктов созрело!

Позвоним мы на склад! Пусть быстрее

привезет побольше овощей и фруктов!

Девочка: Дело говоришь! (звонит по

сотовому) - Алло, алло! Это склад? срочно

нужны овощи и фрукты!

Пусть поскорее их привезут! (Слышится

звук приближающейся машины, выходит

ребенок с рулем в руке, за ним дети в масках

овощей и фруктов)

Горошек: Хоть я маленький совсем, Но

полезен людям всем сладенький мальчишка.

Свекла: Вот так хвастунишка. Я полезнее

тебя, Нужна свекла для борща. И для винегрета.

Слаще свеклы нету

Капуста: Я, капуста, так скромна, Слова не

сказала. Но капуста всем нужна: И большим, и

малым.

Ты, свекла, помолчи, Из капусты варят щи.

А какие вкусные! Пироги капустные!

Огурец: Очень будете довольны, Съев

огурчик малосольный!

А уж свежий огуречик всем понравится,

конечно. На зубах хрустит, хрустит, Я могу вас

угостить!

Редиска: Румяная редиска я, Меня все

люди знают. Зачем вы хвалите себя, Ведь

скромность украшает.

Груша: Называют меня грушей. Я, скажу, а

ты послушай: Полюбите меня детки! Я полезней

всех на свете.

Морковь Про меня рассказ не длинный.

Пей всегда морковный сок и грызи морковку-

Будешь ты тогда, дружок, крепким,

сильным, ловким! Витамином «А» известна,

Людям многим я полезна.

Помидор: Почему меня сорвали и томатом

обозвали? Я – весёлый помидор! Круглый я и

красный

Ты, Морковка, несешь бред. Помидору

равных нет. Ты попробуй сок томатный,

Витаминный он, приятный.

Лук: Вы встретите меня везде, В салате,

соусе, борще. Я – приправа в каждом блюде.

И всегда полезен людям. Угадали? Я

блюду каждому дружок, Простой зелененький

лучок!

Баклажан: В мире моды овощной каждый

блещет красотой.

Фиолетовый кафтан надевает….баклажан.

Синебокий баклажан хорошо известен вам.

Морковь: Кто из нас, из овощей, Всех

вкусней и всех нужней?Кто при всех болезнях.

Будет всем полезней?

Никита: Чтоб здоровым, сильным быть,

Нужно овощи любить. Все без исключенья! В

этом нет сомненья.

В каждом польза есть и вкус, И решить я

не берусь, Кто из вас вкуснее, Кто из вас нужнее.

(Дети выстраиваются в ряд и кланяются)

Девочка: Что за художник волшебной

кистью. Так разноцветно покрасил нам листья?

В гости сегодня художника ждем. Ты

слышишь, художник, тебя мы зовем.

Художник: Я встрече этой очень рад,

боялся опоздать. Пришел на праздник в детский

сад. Что вам нарисовать?

Ведущая: Очень все тебя попросим,

нарисуй, художник, осень.

Художник: По дороге шел художник, крас-

ки нес с карандашами, А за ним шагала Осень

разноцветными шагами. Он березе белостволь-

ной сделал платье золотое, Бусы красные –

рябине, что склонилась над рекою. Только вдруг

на той картине дождь заплакал очень грустно,

Птицы к югу улетели, на полях темно и пусто

(Звучит спокойная мелодия. Художник подходит

к мольберту и как будто рисует

142

Песня «Осень художник» (показывает

рисунок, который нарисовал)

Осень. Мы играли, веселились,

Но совсем, совсем забыли,

Что в лесу все ждут меня:

К зверям птицам мне пора.

Ведущая. Спасибо, Осень, за радость вст-

речи, за то, что раз в году ты даришь нам незабы-

ваемые праздники. Надеюсь, что увидимся с

тобой и в следующую осеннюю пору, а сейчас

послушай на прощанье песню. Песня «Падают

листья»

Осень. За песню славную. Я вас благодарю

И на прощанье вам. Корзину фруктов

подарю.

В ГОСТЯХ У МИШКИ И МЫШКИ

Мыц Г.В.,

воспитатель подготовительной группы ЦРЛ "Рауан"

Цель: Продолжать учить детей проводить

звуковой анализ слов, различать гласные твер-

дые и мягкие согласные звуки. Учить вычленять

словесное ударение и определять его место в

слове. Закреплять умение называть слова с

заданным звуком.

Предварительная работа: Работа со

звуками. Чтение слогов, вычленение ударного

слога и звука в слове. Инсценирование и

драматизация сказок.

Обрудование: Инсценировка латышской

сказки «Лесной Мишка и проказница Мышка»

Заснеженная поляна с ёлками, сугроб-берлога.

Снежинки с загадками про мишку и мышку.

Музыкальное сопровождение: звукозапись

мелодии Демонстрационный материал: Костюм

мишки, костюм мышки; Домики для звуков

(красный, синий, зелёный) картина – схема (с

изображением мишки) слова мишка, картина –

схема слова мышка; красные, синие, зелёные,

чёрные фишки; шапочки- фишки (красные,

синие, зелёные) по 6 штук. Раздаточный

материал: у каждого ребёнка звуковые карточки

(красная, синяя, зелёная) 10 карточек – схем

слова «Мишка», 10 карточек – схем слова

«Мышка». Фишки- по 2 красных, по 3синих, по

1зелёной, по 1 чёрной. Поощрительные фишки с

изображением «Бочонок с мёдом», «Сырный

кусочек» Ход занятия:

Собрались все дети в круг.

Я – твой друг, и ты – мой друг.

Крепко за руки возьмёмся

И друг другу улыбнёмся.

Звучит музыка леса из серии «Времена

года» Чайковского. Предлагается просмотр-

инсценировка латышской сказки «Лесной Мишка

и проказница Мышка»

Медведь — Лесной Мишка всю зиму спал

в своей берлоге и сосал лапу. А снилось ему лето

и соты, полные меда.Тут же рядом в норке жила

Мышка-Проказница. Однажды она случайно

забежала в медвежью берлогу да заблудилась

там и попала к Медведю в ухо. Медведь

проснулся, закрыл лапой ухо и поймал

Проказницу. Мое ухо — нора для тебя, что ли?

Вот раздавлю тебя сейчас, как ягоду-малину!

- Не дави меня, Мишка, — стала жалобно

просить Проказница, — лучше отпусти меня, я

тебе пригожусь!

Лесной Мишка посмеялся над

Проказницей: ну на что она может ему

пригодиться? Но все же отпустил.

Прошло немного времени. Медведь темной

ночью вылез из берлоги, побрел по лесу да и

угодил в ловушку. Рвался он из петли что было

силы, но вырваться не мог. Конец пришел

Лесному Мишке!

Медвежий рев разбудил Мышку-

Проказницу. Она выскочила из своей норки

посмотреть: почему Медведь так ревет?

Смотрит, а ее силач сидит в ловушке.

Мышка подбежала, перегрызла петлю и

освободила Медведя.

С тех пор Лесной Мишка всегда зовет

Мышку-Проказницу погостить в его берлоге и

даже разрешает погреться в его ухе.

Воспитатель: Ребята, давайте пригласим к

себе Мишку и Мышку, пусть они поучатся

грамоте. Ребята скажите, как называется дом, в

котором живёт мишка? (берлога) А где живёт

мышка? (норка). Дети, вы знаете, что люди

общаются с помощью слов.

Воспитатель: Из чего состоит наша речь?

Что мы произносим?

Правильно, мы произносим звуки.

Произносим и слышим. А чтобы их написать и

прочитать нам нужно знать, что?

Дети: Буквы.

Давайте вспомним, какие бывают звуки?

(ответ детей)

Говорим всегда красиво, чётко и неторо-

пливо. Плавно, громко говорим и,конечно, - не

спешим. А давайте расскажем нашим гостям где

живут звуки, которые мы так любим

143

произносить? Показывает домики (красный,

синий, зелёный)

Дети отвечают: в красном домике живут

звуки, которые поются и называются они

гласными звуками ( на доске таблица с гласными

буквами А-Я, О-Ё, У-Ю, Э-Е, Ы-И)

Дети произносят звуки парочками.

Артикуляционная гимнастика.- Поможем

нашим язычкам правильно произносить звуки.

Разомнем его.

Угадайте, какой звук я хочу сказать: (дети

угадывают звук по артикуляции : А, О,У,И,Ы )

Игра «Придумай слово на заданный

гласный звук» (воспитатель произносит звук У –

дети называют слова , которые начинаются на

звук У - утка, утюг, улитка; звук Ю – юла, юбка;

эвук О – облако, орёл, ослик; Ё – ёжик, ёлка и

др.) В синем домике живут – твёрдые согласные

звуки, в зелёном – мягкие согласные звуки.

Игра « Назови парочку» (игра с мячом-

воспитатель бросает мяч произнося звук «С»,

ребёнок возвращая мяч произносит звук «СЬ» р-

рь, пь-п, ф-фь, мь-м и др.

У всех свои дома, а как называется наш с

вами общий дом, в котором мы играем, учимся,

дружим? Правильно: детский сад «Рауан».

Приглашают Мишку и Мышку на занятие.

Вывешивает на доску фотографии Мишки и

Мышки с полосками- схемами слов мишка и

мышка. А какое первое слово будем писать?

Звучит музыка «Про мишку»

Воспитатель: ребята, обратите внимание на

количество клеток под картинкой.

Дети: Пять клеточек означает, что в слове

мишка пять звуков.

Звуковой анализ слова МИШКА.

Воспитатель: - Назовите первый звук в

слове МИШКА. [М].

-Какой это звук? (согласный мягкий). Дети

показывают зелёную звуковую карточку.

- Второй звук [И]. Это гласный. Дети

показывают красную карточку.

- Назовите следующий звук. [Ш]. Это

согласный твердый. Синяя карточка.

- Какой звук стоит после [Ш]? [К]. Это

согласный твердый. Синяя карточка.

- А какой последний звук? [А]. Это

гласный. Красная карточка.

А теперь давайте определим на какой слог

падает ударение.

Назовите гласные звуки в слове МИШКА.

Сколько слогов в слове МИШКА? Какие?

Найдите ударный слог? Дети находят ударный

звук «И», обозначают его чёрной фишкой. Чи-

тают слово с перенесённым ударением (миш-

каааа), отмечают, что так неправильно. Правиль-

но – мииишка. Ударный всегда гласный звук.

Мини-викторина. Все ответы должны

начинаться со звука М'

- Что любит медведь… мед. - Как

называют детенышей медведя… медвежата.

- Что светит над головой медведя ночью…

месяц. - «Одеждой» медведя является… мех.

- Как называют маму медвежонка…

медведица.

Воспитатель: Мишка, а мы не только

учимся, трудимся, думаем и называем, а мы ещё

и отдыхаем:

Физкультминутка «Про мишку»

Мишка вылез из берлоги, Намочил в воде

он ноги,

Отряхнулся, потянулся, Облизнулся,

улыбнулся.

Побежал он к речке быстрой, Отхлебнул

водички чистой

И оправился искать .Медвежат себе под

стать.


(загадка)Засиделась,загрустила

Длинный хвостик.Гол у крошки. «Пи-

пиии!»

-Пищит при виде кошки. В норке, скрыт ее

домишка,

А зовут малышку (Мышка)

Предлагает Мышке повесить на доску

карту – схему слова «МЫШКА»

Звуковой анализ слова : «МЫШКА»

У доски слово поочерёдно разбирают 5

вызванных детей.

Вопросы: -Сколько звуков в слове?

- Пять

- Сколько согласных звуков? Назовите их.

Три: М,Ш, К;

- Сколько гласных звуков? Назовите их.

- Два, Ы,А;

Сколько слогов в слове МЫШКА? Какие?

Найдите ударный слог?Дети находят ударный

звук «Ы», обозначают его чёрной фишкой.

Воспитатель:«Много со звуками хлопот.

Уж, такой они народ,Но когда с умом толково

Их построить в четкий ряд, Превратятся

звуки в слово. И с тобой заговорят».

Обращает внимание на написанные слова:

- Чем они отличаются в написании и чем схожи?

Ответы детей: В словах МЫШКА МИШКА

одинаковое количество звуков: по 2 гласных

звука и три согласных, в слове МИШКА первые

звук мягкий согласный, а в слове МЫШКА

твёрдый согласный звук.

Физминутка от Мышки: «Как живёшь?»

физминутка под музыку .

Воспитатель: Давайте проверим, какие у

нас ребята внимательные и посмотрим, все ли

правильно выполнили задание? Чем занимались

144

на занятии? Как называется это занятие? Что

понравилось?

«Вопросы: Какие звуки называются глас-

ными? Кто назовет гласные звуки?

(перечисление)

Придумайте слова, которые начинаются с

гласного звука (примеры детей). Какие звуки

называются согласными? Дети говорят слова

благодарности и вежливо прощаются со всеми

гостями.

КВН «ПРИРОДА ВОКРУГ НАС»

Нетребенко Е.В.,

воспитатель ДО №1 «Гульдер» г.Актобе

Тақырыбы-Тема: КВН «Природа вокруг нас»

Мақсаттары-Цели: Развитие творческого воображения, внимания, смекалки, речи, обобщение и

уточнение знаний детей о животных, растениях, птицах; воспитание умения работать сообща,

оказывать друг другу помощь

Көрнекі құралдар-Материал: эмблемы, листочки деревьев, овощи, ящик, игрушка - кошка, 2

карандаша, листочки, чудесный мешок, подарки победителям.

Тәсілдер

кезендері

Этапы

деятельности

Тәрбиешінің іс- әрекеті

Действия воспитателя

Балалардың іс-

әрекеті

Действия детей

Воспитатель читает стихотворение Е. Серова «Зеленая страна».

Я люблю побродить

По зеленой стране.

Здесь друзей заводить

Очень нравиться мне.

В той стране - благодать,

Мотивациялық

-қозғаушылық

Мотивационно

-

побудительный

Удивительный свет.

Вот бы нам разгадать:

В чем тут главный секрет?

Ребята, сегодня мы собрались в этом зале, чтобы провести

состязание двух команд в знании природы.

Под музыку в зал входят две команды, они приветствуют друг

друга

I. команда: «Кузнечики»

II. команда: «Бабочки»

Слушают

стихотворение

Девиз: «Прыгай

веселее, будешь

здоровее!»


шық ізденістік

Организацио-

нно-поисковы

- Команды приготовили сюрпризы друг другу.

Воспитатель представляет членов жюри:

Жансая Танатаровна - методист

Гульсара Тулебаевна- учитель казахского языка

I. Начинаем наш КВН:

А) Назовите как можно больше домашних и диких животных

(по очереди). Б) Зимующих и перелетных птиц.

В) По листочкам определи дерево.

II. Чтение стихов на тему «Природа».

III. Отгадать по три загадки.

А) Под соснами, под елками, лежит мешок с иголками (еж).

Б) Я - веселый зверек, прыг с елки на дубок (белка).

В) Зимой спит, летом ульи ворошит (медведь).

Г) На гору бегом, а с горы кувырком (заяц).

Д) Кто в году четыре раза переодевается? (земля).

Е) Весь мир кормлю, а сама не ем (земля).

IV.Определи

А) Определи на ощупь овощи.

Б) Определи овощи на вкус с закрытыми глазами.

«Если воздух

будет чище, то

порхать мы будем

чаще»

Вручить подарки!

(эмблемы).

Называют

животных, птиц,

деревья.

Читают стихи о

природе.

Отгадывают

загадки

Определяют на

ощупь, на вкус.

145

V. Определи что в черном ящике. Чья команда быстрее

отгадает.

Ушки торчком, но не большие,

Хвост пушистый, но не короткий,

Сам гладкий, но не твердый,

Голос есть, но не человеческий (кошка).

(Команды по очереди предлагают варианты).

VI Конкурс капитанов

Капитаны с закрытыми глазами рисуют:

капитан - кузнечика

капитан - бабочку

VII. Загадай загадки.

Команды друг другу по очереди загадывают загадки о жив

насекомых, птицах

VIII. Перечислить правила друзей природы

А) не срывай цветов Б) не ломай ветки

В) не убивай лягушек Г) не лови насекомых

Д) не лови диких животных

Отгадывают что

лежит в черном

ящике.

Капитаны рисуют.

Отгадывают

загадки.

Перечисляют

правила.

Рефлевсиялық-


Рефлексивно-

коррегирую-

щий

Воспитатель предлагает жюри подвести итоги соревнования,

определить победителя и вручить награды.

Воспитатель читает стихотворение:

Нас в любое время года

Учит мудрая природа.

Птицы учат пению.

Паучок – терпению.

Пчёлы в поле и в саду

Обучают нас труду.

И к тому же в их труде

Всё – по справедливости.

Жюри подводит

итог, вручает

наградыд.

Отражение в воде

Учит нас правдивости.

Учит солнце доброте

И при всей огромности

Обучает строгости.

У Природы круглый год

Обучаться нужно.

Нас деревья всех пород,

Весь большой лесной народ,

Дети слушают

стихотворение

Учит крепкой дружбе.

Воспитатель благодарит всех за участие в КВНе.

Делятся

впечатленями

Күтілетін нәтиже - Ожидаемый результат:

Білу-Знать: окружающую природу, правила друзей природы, стихи о природе

Болу-Иметь: знания об окружающнй природе.

Істей алу -Уметь: беречь природу, отгадывать загадки, читать стихи, отвечать на вопросы.

ШЫРШАНЫ КӨРГІМ КЕЛЕДІ

Нурмагамбетова.Н.М.,

Темір ауданы Шұбарши орта мектебінің жанындағы шағын орталығының тәрбиешісі

Мақсаты: балаларды жаңа жыл туралы тақ-

пақтарды айтқыза отырып, олардың өткен жыл

мен келер жыл туралы білімдерін тиянақтау. Ба-

лаларды іздемпаздыққа, тапқырлыққа тәрбиелеу.

Жүргізуші:

Кел, жаңа жыл, шуақ шашып, нұрланып,

Жақсылықпен қуанышты, жырды алып.

Тауық жылы баршаңызға жаршы боп,

Республикамды шығар биік шыңға алып.

Қазағымның тіршілігі гүл атсын,

Көзін ашқын ашылмаған бұлақтың.

Жаңа жылда бар адамзат қуанып,

146

Арайына бөленсінші шауқтың.

Армысыздар құрметті ата аналар, қадір-

менді әріптестер, кішкентай менің бүлдіршін-

дерім! Бүгінгі «Шыршаны көргім келеді» атты

ертеңгілігімізді ашық деп жариялаймыз. Ендеше

ортаға қошеметпен қатысушы бүлдіршіндері-

мізді қарсы алайық.

Жүргізуші: Жаңа жылдық ертеңгілігімізді

ашудағы құттықтау сөзін балабақша әдіскері

Табылдина Жидеш апайға беріледі.

Жүргізуші:

Жаңа күнде ән кылып,

Тек жүрменіз сән құрып.

Көңілдердей қартаймай,

Шырша тұрар мәнгілік. Ал енді бәріміз

шыршаны айналып шырша жырын айтайық.

Ән: Шырша

Жүргізуші: Балалар Аяз ата неге кешігіп

жатыр екен а? Әлде орманда боран соғып кетті

ме екен? Кәне бәріміз Аяз ата келініз деп

шақырайық. Балалар уш рет шақырғаннан кейін,

секіріп қоян кіреді. Балалар қарандаршы келген

Аяз атама?

Балалар: жоқ

Қоян: Амансыңдарма, балалар! Орманда

боран согып адасып келдим сіздерге балалар

менің қарным ашып тұр.

Жүргізуші: Балалар қояннын тамағы

қандай еді?

Балалар: Сәбіз (балалар қоянға сәбіз

береді, қоян рахметін айтады)

Қоян: балалар мен сіздерге ойын әкелдім,

ойнайсыздарма?

Ойын: «қар жинау»

Қоян: Балалар мына шыршаларыныздын

қасында бірдеме тығылып жатқан сияқты кәне

қараныздаршы.

Сайқымазақ: Сәлеметсіздер ме, балалар!

Балалар мені мына тордан шығарғандарынызға

рахмет. (сайқымазақ ата аналармен ойын

ойнатады)

Жүргізуші: ата аналар, сайқымазақ, қоян,

балалар енді баріміз аяз ата мен ақшақарды

шақырайық.

Жүргізуші: Амансыз ба, Аяз ата?! Алыстан

шаршап келген шығарсыз, отырып дем алып,

балалрдың өнерін тамашаланыз. Балалар,

Атамызға арнаған тақпағымызды айтайық.

(балалардың тақпағы)

Би: «Балалапан»

Ән: «Әппақ Әппақ»

Ойын: «Бала құнтақтау»

Жүргізуші:

Міне, тағы тұр келіп

Жаңа бір жыл балалар.

Төрімізге ол орныққан

Бақыттымыз, сәндіміз

Жаңа жылды сондықтан

Құттықтаймыз баріміз.

Құрметті ата аналар, қәдірменді әріптестер,

кішкентай бүлдіршіндерім жаңа жыл тағыда

құтты болсын! Осындай тамашаны бізбен

бөліскендеріңізге рахмет. Осымен «шыршаны

көргім келеді» атты ертеңгілігіміз аяқталды.

АҚҚАЛА

Оразова С.Р.,

Ақтөбе қаласы №34 "Таңшолпан" МДҰ тәрбиешісі

Мақсаты: Мүсіндеу жүмысында қолданы-

латын материалмен құралдар мен таныстыру, мү-

сіндеудің негізі: жұмсарту, созу, жаю, тегістеу,

жалпақтау, домалақтау тәсілдерімен таныстыру,

қатырмақағазға бедереу тәсілін орындау дағды-

ларын қалыптастыру. Мүсіндеу дағдыларын же-

тілдіру, бейненің сипатын аша білуге бағыт беру,

ұқыпты жұмыс істеу дағдыларын қалыптастыру.

Әдіс-тәсілдер: түсінліру, көрсету, сұрақ-

жауап, сергіту сәті, қорытындылау.

Көрнекілік: қыс көрінісі суреттері, геометрия-

лық дөңгелек пішіндер, үлгі, ермексаз, тақтайша.

- Балалар бүгінгі күн ерекше, өйткені

біздің топқа қонақтар келді.

Шаттық шеңбер:

Күннің көзі ашылды,

Көкке шуақ шашылды,

Құтты қонақ келіпті,

Төрімізге еніпті.

Амандасу үлкенге тәрбиенің басы ғой.

Ал кәнекей бәріміз, сәлем дейік үлкенге.

Балалар келген қонақтармен сәлемдеседі.

-Балалар, енді орыңдарына отырып, мына

суретке қарандаршы, далада қандай өзгерістер

бар екен? (сурет бойынша жұмыс)

-Далада қар жауып тұр, айнала аппақ қар.

-Дұрыс олай болса мен сендерге жұмбақ

жасырайын, сендер шешуін табыңдар.

Жұмбақтар:

Қыста ғана болады, ұстасаң қолын тоңады (қар)

Қырға сүйреп шығам, ойға мініп түсем (шана)

Аяқтарым қалтырап, қос міндім жалтылдақ

Шапса жауабын жазбайды, қолымда екі таяғым

(коньки)

147

Зырлаймын қардың үстімен, озамын атты

кісіден (шаңғы)

Тақпақтар:

Дария: Далада қар борайды,

Ақ мамыққа орайды

Мұз болады қатады,

Жып-жылтыр боп жатады.

Тұрсынай: Аралайды бақшаны,

Үзілмейді жақсы ән

Гүлденеді бақшалар,

Жауса, жаусын ақша қар.

Бекет: Аппақ ұлпа қары бар,

Қаңтардың өз сәні бар

Әлішер: Бұрқыратқан ақ қарды,

Көрдіңдер ме, ақ қарды

Дауысы да тым өткемді

Борандатып өтенді.

Ғажайып сәт

Топқа көңілді әуенмен Аққала кіреді.

Мен, Аққала, ақ бала

Келіп қалдым бақшаға

Екі көзім қап-қара

Көргің келсе сен қара.

Аққала: -Сәлеметсіңдер ма, балалар!

Тәрбиеші: -Саламатсыз ба Аққала!

Аққала: -Бәрін тамаша болып өсіпсіңдер.

Далаға қарандаршы, қар жауып тұр, балалар

далада ойнап жүр. Сендер білесіңдер ме, қыста

қандай ойын бар?

Балалар: -Балалар шанамен сырғанайды,

коньки, шаңғы тебеді, қардан аққала соғады.

Аққала сәл мұңайып: -Жоқ, қазір балалар

аққала соғып ойнамайды.

- Сендер далалада аққала көрдіңдерме ?

Балалар: -Иә.

Аққала: -Мен қуаныштымын, балалар

маған аққала жасап беретін болды.

- Балалар, біз аққала жасау үшін алдымен

мына үлгіге қараймыз.

- Аққаланың денесі қандай геометриялық

пішінге ұқсас?

- Дөңгелек.

- Балалар, аққала неше дөңгелектен

тұрады, қане санайықшы.

- 1,2,3.

- Дұрыс айтасыңдар, ең үлкен дөңгелек –

төменгі жағы, орташасы- кеудесі, кішкентайы-

басы және 2 қолы, 2көзі, сәбізден-мұрны бар.

Балалар аққаланы қалай мүсіндеу

керектігін түсіндіру.


Қайда екен қолымыз

Оңымыз бен солымыз

Білеміз бе оны біз

Міне, оң мен солымыз

Міне алақай қолымыз

Қол соғайық бәріміз.

Дид. ойын. «Аққала» Геометриялық

пішіндерден құрастыру.

Тәрбиеші: -Енді, аққалаға арнап тақпақтар

айтып берейік.

Құралай: Көше бойы омбы қар

Жиналамыз топтала

Демей бетім домбығар

Соғамыз біз аққала

Нұрсая: Марал, Зада мақтана

Соқтық дейді аққала

Мен қызықтап көріп ем

Аққала емес, ақ бала

Аққала:- Ой, алақай, балар рахмет сендерге

мен енді жалғыз емеспін, достарым көбейді.

Маған арнап айтқан тақпақтарың үшін де рахмет.

Мен енді қайтайын, сау болыңдар.

ҚАЗАҚСТАН ЖАЛАУЫ

Оразымбетова Ұ.С.,

№44 «Тұлпар» мектепке дейінгі ұйымының тәрбиешісі

Ұйымдастырылған оқу қызметінің

мақсаты:

Білімділігі: Қазақстан Республикасы

туралы түсініктерін кеңейту.

Дамытушылығы: Қазақсан жалауына деген

қызығушылығын, сүйіспеншілігін арттыру.

Тәрбиелелігі: Сұрақтарға толық жауап

беруді, өз ойларын айта білуге үйрету.

Сөздік жұмыс: Жалау.

Қажетті көрнекіліктер: Қазақстан

жалауының суреті.

Әрекет кезеңдері

Тәрбиешінің іс-әрекеті

Баланың іс-әрекеті

Мотивациялық қозғаушы


Армысың асыл күн!

Армысың асыл жыр!

Армысың көк аспан!

Армысың жан досым!

Жылуыма жылу қос,

Міне менің қолым.

Іздену-ұйымдастырушы:

Сүр бұлт түсі суық қаптайды аспан,

Күз болып дымқыл тұман жерді басқан,

Білмеймін тойғаны ма, тоңғаны ма,

148

Жылқы ойнап, бие қашқан, тай жарысқан.

Бұл қай мезгілге жатады?

Күз мезгілі.

Күз мезгілінің қай айы, аптаның қай күні?

Қараша айы, сейсенбі.

Балалар сендер қай ұлтқа жатасыңдар?

Қазақ ұлты.

Балалар, сендер қай тілде сөйлейсіңдер?

Қазақ тілінде.

Балалар біздер туған жерді Отанымызды

құрметтеп сыйлауымыз керек.

Кім Отан, тіл туралы тақпақтар біледі?

Әлижан: Отан сенің ата-анаң,

Отан досың, бауырың.

Отан өлкең, астанаң,

Отан аудан, аулың.

Жанель: Алтын заңның аясында,

Құлпырамыз гүл болып.

Отан-ана аясында,

Жарқыраймыз күн болып.

Балалар, қандай мақал-мәтелдер білесіңдер?

Балалар тақпақты, мақал-мәтелді айтады.

Енді бүгін біздер «Қазақстан жалауымен»

танысамыз.

Мұқият теледидарға қараңдар.

Айару:

1.Отан сүйген отқа жанбайды, суға батпайды.

Оразалы: Халқтың ортақ үйі – Отан,

Отан елдің анасы.

Бауыржан: Туған жердің қадірін шетте

жүрсең білерсің.

Ислам: Бейбіт елде береке бар.

Әлішер: Отан үшін отқа түс, күймейсің.

Балалар, жалаудың түсі қандай?

Көк.

Жалаудың ортасында не бар?

Күн.

Күннің ортасында не бар?

Қыран құс.

Жалаудың шетінде қазақ оюы бар.

«Қазақстан жалауы» тақпағын жаттаймыз.

Сергіту сәті: «Қара жорға» биі.

Жалаудың суретін салу.

Дидактикалық ойын: «Кім білгіш?»

Күз мезгілінде жапырақтың түсі қандай?

Сары.

Жалаудың түсі қандай?

Көк.

«Әнұран»

ВОЗДУХ – НЕВИДИМКА

Руденок И.В.,

воспитатель ГККП ДО №40 «Балдәурен» г. Актобе

Цель: Помочь детям обнаружить воздух

вокруг себя. Закрепить и уточнить знания детей

о свойствах воздуха. Опытным путем показать

значение воздуха для человека и всего живого на

Земле. Формировать у детей научные представ-

ления об окружающем мире. Развивать мышле-

ние, любознательность, умение самостоятельно

делать выводы. Воспитывать у детей любозна-

тельность, бережное отношение к природным

ресурсам.

Словарная работа: «Воздушный океан»,

воздух, бесцветный, безвкусный.

Билингвальный компонент: воздух – ауа,

свежий воздух – таза ауа.

Оборудование: полиэтиленовые пакеты,

емкость с водой, банка, одноразовые стаканчики

с водой и горошинками, трубочки для коктейля,

полиэтиленовая пленка большого размера. Схема

органов дыхания человека, тетради, груши

медицинские.

Организационный момент: Перед детьми

ставиться исследовательская задача -

воспитатель предлагает с помощью разных

предметов доказать, что нас окружает воздух.

Ход совместной деятельности:

Дети стоят полукругом.

Воспитатель предлагает детям сделать

дыхательную гимнастику (1-2 минуты).

«Аромат цветов». Стоя, положить ладони

себе на грудь. Сделать медленный вдох через

нос, стараясь не поднимать плечи. Задержать

дыхание и медленно выдохнуть, произнося: «А-

а-ах!».

Загадка о воздухе:

Через нос проходит в грудь

И обратный держит путь

Он невидимый, и все же,

Без него мы жить не можем.

Что это? (Воздух.)

- А есть ли воздух в нашей групповой

комнате? (ответы детей)

- Что мы можем о нем сказать? (ответы

детей)

- Имеет ли воздух цвет, запах? (ответы

детей)

Вдохните в себя воздух и выдохните.

- Видите ли вы воздух? (ответы детей)

А теперь попробуйте задержать дыхание.

- Долго ли вы сможете не дышать? (ответы

детей)

149

Давайте сделаем вывод: может ли человек

обойтись без воздуха? Без воздуха ни человек, ни

животное, ни растение не могут прожить и

нескольких минут. Вы хорошо знаете, как воздух

«через нос проходит в грудь и обратный держит

путь»? Давайте посмотрим (Сопровождается

показом на схеме органы дыхания человека.).

Вводится билингвальный компонент:

воздух – ауа, свежий воздух – таза ауа.

Воздух находится вокруг нас, он везде и он

не видим.

- Как можно доказать, что воздух вокруг

нас, можно ли его почувствовать, услышать или

увидеть?

Давайте это проверим с помощью простых

опытов.

Опыт №1

Воспитатель предлагает перейти детям к

столам (у каждого ребёнка всё необходимое для

опытов).

Почувствуете ли вы воздух?

Помашите тетрадями возле своего лица.

- Что вы почувствовали? (ответы детей)

Опыт №2

Возьмите полиэтиленовые пакеты. Какие

они? (пустые, мятые). Спокойно наберите через

нос воздух и медленно выдохните в пакет, а

потом заверните его, чтобы он не сдулся.

- Какой стал пакет? (толстый, надутый).

- Почему он стал таким? (ответы детей)

- Что заполнило пакет? (ответы детей)

Да, конечно же, вы правы. Мы с вами

наполнили наши пакеты воздухом и увидели его.

Опыт №3

Услышите ли вы воздух?

Резко сожмите руками резиновую грушу.

Что вы услышали? (ответы детей)

Опыт №4

Воспитатель показывает детям опыт.

На столе емкость с водой и пустая банка.

- Как вы думаете, есть ли воздух в банке?

(Есть).

- Можно ли это доказать?

Для этого нам надо опустить банку в воду,

горлышком вниз и посмотреть, что же будет.

Если держать ее ровно вода в нее не попадает.

Что же не пускает воду в банку? А теперь я

слегка наклоню банку и немного уберу из воды.

- Что появилось? (Пузыри).

- Как вы думаете, почему они появились?

(ответы детей)

Вода вытеснила воздух из банки, заняла

его место, а воздух вышел в виде пузырей.

Опыт№5

На столах у каждого ребенка стаканчик с

водой и коктейльные палочки, на дне которого

лежит горох

- Что вы видите в стаканчиках? (ответы

детей)

- Какая вода? Потрогайте, аккуратно

пальчиками.

- Что делают горошины? (лежат на дне

стаканчика).

- Хотите оживить горошины?

Предложите мне, как можно оживить

горошины (ответы детей).

- Что нам может помочь? Правильно,

воздух.

-Что нам надо для этого сделать? (Подуть в

трубочки).

- Что происходит? Появились пузырьки -

это воздух. Мы снова его увидели.

-А что же делают наши горошины? Они

двигаются.

-Что же нам помогло оживить горошины?

Да, конечно же, воздух.

Мы не только его нашли, но и увидели, как

он заставил горошины двигаться. Молодцы.

Игра с воздухом «Парашют»

У меня для вас приготовлен сюрприз.

Посмотрите, какой большой у меня кусок

полиэтиленовой пленки.

- Она какая? (Легкая, воздушная, воздуху

послушная).

- Вы знаете кто такие парашютисты?

- Что у них раскрывается над головой при

прыжке с самолета? Давайте тоже сделаем пара-

шют. А поможет нам в этом, конечно же, воздух.

Воспитатель предлагает всем детям встать

в круг и взяться за края пленки.

Дружно мы все встали в круг,

Будем делать – парашют.

Друг за другом мы идем,

Парашют в руках несем.

Руки вверх все поднимаем,

Парашют наш надуваем.

Вот какой наш парашют

Легким воздухом надут.

- Здорово мы поиграли с воздухом.

Воздух, окружающий Землю, давит на все

предметы, находящиеся на ней. И конечно, на

нас с вами. Сейчас я докажу вам это с помощью

опыта.

Опыт №6

Воспитатель наливает в стакан воду до

самого края. Прикрывает стакан листом плотной

бумаги и, придерживая бумагу ладонью, быстро

переворачивает стакан вверх дном. Вода из

стакана не выливается.

- Сверху на бумагу давит вода, а снизу

воздух. Воздух давит сильнее, поэтому вода из

стакана не выливается.

- Вам понравилось? И мне очень

понравилось играть с вами.

150

Сегодня мы с вами узнали много

интересного:

- Вокруг нас везде есть воздух.

- Мы с вами дышим воздухом.

- Воздух не видим, но его можно найти

разными способами.

- Воздух заставил горошины двигаться.

- С воздухом можно играть.

БҰЗАУҚАНЫМ. СИЫР. БОТАҚАНЫМ. ТҮЙЕ

Cейтова М.Н.,

Заречный мектеп- балабақшасы бастауыш класс мұғалімі

Тақырыбы: Бұзауқаным.

Сиыр. Ботақаным. Түйе.

Заречный мектеп- балабақшасы

Әдебиеттік оқу

Күні: Мұғалімнің есімі: Cейтова Мария Нурмашовна

СЫНЫП: 2 Қатысқандар саны: 18 Қатыспағандар: 0

Сабақ негізделген оқу

мақсаты (мақсаттары)

2.1.4.1 - сөйлеу барысында мақал-мәтелдерді, вербалды емес тілдік

құралдарды қолдану

2.2.1.2 -шығарманы іштей оқып, ондағы қажетті ақпараттарды белгілеп оқу

2.3.4.1 - мұғалімнің көмегімен орфографиялық, пунктуациялық,

стилистикалық қателерді табу және түзету

Сабақ


Барлық оқушылар:

Оқулықта берілген тапсырмаларды орындайды. Тақырыпты меңгереді.


Тақырыптың маңызы, мазмұны туралы дәлелдеп айтып бере алады.


Білімді сыныптастарына түсіндіріп оқулықтан тыс ресурстар қоса алады.

Бағалау

критерийі

Жеке, жұптық, топтық тапсырмаларды орындай алады.

Сабақ барысында тыңдаушының назарын өзіне аудара алады.

Ресурстар Оқулық, суреттер, топқа бөлуге арналған жануарлар суреттері және әртүрлі заттар,

топтық тапсырмалар, жануарлар мүсіндері, кері байланыс, стикер.

Әдіс-тәсілдер Сұрақ-жауап, әңгімелеу, түсіндіру, ойын, көрнекілік. Рефлексия.

Пәнаралық

байланыс

Музыка, қазақ тілі, дүниетану, көркем еңбек.

Жоспарланған

уақыт

Жоспарланған жаттығулар (төменде жоспарланған

жаттығулармен қатар, ескертпелерді жазыңыз)

Ресурстар

Басталуы 5

минут

Топқа бөлу 2 минут

Жануарлар суреттерін таңдау арқылы 3 топқа бөлінеді.

- Ірі малдар

- Ұсақ малдар

- Төлдер

Психологиялық ахуал қалыптастыру:

«Көрші»

Мақсаты: әрбір қатысушының сол топтың бір мүшесі екендігін

сезінуі, бір-біріне жылылық сыйлау.

Нұсқаулық:

Көршіңді оң жақтан құшақта,

Көршіңді сол жақтан құшақта.

Оң жақтағы көршіңе бір жымиып,

Сол жақтағы көршіңе бір жымиып,

Жіпте

жайылған

жануарлар

суреттерін

алып,

түрлеріне сай

топтарға

бөлінеді.

(Көршілер бір-

біріне қарап

қимыл –

қозғалыстар

арқылы

жаттығуды

жасайды)

151

Бүгінгі тренинг барысы,

Біз үлкен отбасы.

Ортасы 20

минут

Үй тапсырмасын тексеру.

Торы құлын.

Білу және түсіну 10 минут

Ребус шешу.

,,,,, , ,, ,, ,,,

Балалар сіздерді үйде ата-аналарың қалай еркелетеді?

Не себепті олай айтады деп ойлайсыздар?

Оқушылар оқулықтағы негізгі тақырыппен танысады.

Бұзауқаным. Сиыр

Сиыр, ірі қара, мүйізді ірі қара — сүтқоректілер класына

жататын аша тұяқты, қуыс мүйізді, күйіс қайыратын жануарлар.

Оның жабайы және қолға үйретілген түрлері бар.

Ботақаным. Түйе

Түйелер ертедегі көшпелі халықтың ең негізгі көлік қатынасы

болған. Жүк тасуға таптырмас, төзімді әрі мықты түлік – ел

берекесі. Шөл мен шөлейт далада түйе бағуға қолайлы келеді.

Қазіргі таңда елімізде түйе шаруашылығымен Маңғыстау,

Қызылорда және Оңтүстік Қазақстан облыстарында жекелеген

адамдар, шаруа қожалықтарымен айналысады.

Оқулықпен жұмыс.

Өз беттерінше оқып, тізбек бойынша оқу.

Бұзауқаным. Сиыр.

Ботақаным. Түйе.

Қолдану 8 минут Постер жасату.

Топқа арналған тапсырма:

Оқушылар жаңа білімге сай оқулықты қолдана отырып өз

түсінгендерін постерге түсіреді.

I топ Сиырдың пайдасы

II топ Түйенің пайдасы

III топ Сөйлемді толықтыр.

- Сиырдың сүтінен әзірленетін тағамдарды, терісінен жасалатын

заттарды, етінен дайындалатын тағамдарды жазады.

- Түйе жүнінен, терісінен жасалатын бұйымдарды, сүтінен

жасалатын тағамдарды анықтап жазады.

Сиырды сипатта Мүйізі.......

Мұрнын.......

Ірімшік, құрт, майы.......

«Әлемді

шарлау» әдісі

арқылы

түсіндіріледі.

Постер

жасату.

Оқушылар өз

ойларын

постерге жазып

оқып береді.


2 минут

Сергіту сәті «Қошақан»әні

Музыка әуені-

мен билейді

Аяқталуы 15

минут

Тренинг

«Иә», «Жоқ» әдісі арқылы жануарларды сипаттау.

Үй жануары:

- Бұл не?

152

- Мүйізі бар ма?

- Жоқ

- Жүйрік пе?

- Иә

- Жылқы

- Иә

Үйге тапсырма: түсініп оқу, дәптермен жұмыс.

Саралау – Сіз қосымша көмек

көрсетуді қалай жоспарлайсыз?

Сіз қабілеті жоғары оқушыларға

тапсырманы

күрделендіруді қалай


Бағалау - Оқушылардың үйренгенін

тексеруді қалай жоспарлайсыз?

Жарайсың!

Керемет!

Тамаша!

Өте жақсы!

Ұтымды жауап! (кері байланыс)

Жануарлар мүсіндеріне қарап жұмбақ

құрастыруға мүмкіндік беру.


Музыка ырғағына

сай қимылдау,

Жануарлардың

ерекшеліктерін

ажырата білу,

мүсіндерін жасауға

бейімдеу.

Рефлексия

Сабақ/оқу мақсаттары шынайы ма?

Бүгін оқушылар не білді?

Сыныптағы ахуал қандай болды?

Мен жоспарлаған саралау

шаралары тиімді болды ма?

Мен берілген уақыт ішінде үлгер-

дім бе? Мен өз жоспарыма қандай

түзетулер енгіздім және неліктен?

Жануарлар суреттеріне

рахаттану, шаттық, шебер,

көңіл күй, қуаныш,

көмектесу сөздері

жазылады. Әрбір жануардың

артында жазылған сөздер

арқылы өздерінің сабаққа

қатысымына талдау жасап

төлдерімен сәйкестендіреді.

Қорытынды бағамдау

Сабақ барысында мен сынып немесе жекелеген оқушылар туралы менің келесі сабағымды жетілдіруге

көмектесетінін білдім.

4 САНЫ ЖӘНЕ ЦИФРЫ

Сембаева Б.С.,

Ақтөбе қаласы №44 «Тұлпар» мектепке дейінгі ұйымының тәрбиешісі

Мақсаты: 4 саны және цифрымен

таныстыру. 4 саны құрамын білуге үйрету.

Білімділігі: 4 цифры құрамымен

таныстыру. Төртбұрыш, шаршы туралы жалпы

түсінік қалыптастыру.

Дамытушылығы: Балалардың ой-өрісін

ойлау есте сақтау қабілетін дамыту.

Тәрбиелігі: Балаларды алғырлыққа,

тапқырлыққа және дұрыс есептеуге тәрбиелеу.


1.Дидактикалық ойын: «Мысық пен

тышқан»

Жұмбақ: Мысықтан қорыққан тышқандар,

Қорапқа кірді біреуі,

Соңынан кетті екеуі.

Тығылды сонда нешеуі?

- Балалар өткен сабақта қандай санмен

таныстық?

- Енді балалар көңілімізді тақтаға аударайық.

2.Жұмбақ.

-Екі балапан тұр,

Екі балапан отыр.

Шатаспай тез ойласақ,

Тура тауып атасақ,

Барлығы қанша балапан?

-Дұрыс, балалар, 4 саны және цифры.

3.Дидактикалық ойын: «Тура және кері сана.»

Сандарды атайды: 1,2,3,4,5, -5,4,3,2,1,

4.Дидактикалық ойын: «Геометриялық

пішіндерді ата.»

Пішіндерді үйрендім,

Қабырғасы тек сайлы.

Үшбұрыш бұл үйлердің,

Шатырына ұқсайды.

Бөлініп - ап екіге,

Отырған сәл шетінде.

Төртбұрышта ұқсайды,

Үстелдің бетіне.

5.Сергіту сәті.

6.Санамақ.

Сандар туралы.

Аяулым, Раяна, Сұлтан

7.Тақпақ.

Тепе-теңдік жолменен,

153

Арасында мен келем,

Бір – екі – үш - төрт,

Келе жатқан жете алмай,

Мынау - біздің мекен - жай.

8.Қуырмаш.

Қуыр-қуыр қуырмаш,

Балаларға бидай шаш.

Бас бармақ, балаң үйрек, ортан терек,

Шылдыр шүмек, кішкене бөбек.

9.Дидактикалық ойын: «4 санының

құрамын ата.»


Біледі: 4 цифрын таниды, біледі.

Игереді: 4 цифрын өзге сандар арасынан

табуды, жұмбақты шешеді.

Меңгереді: 4 цифры туралы түсінікті.

БІЛІМДІ ТИЯНАҚТАУ

Сәрсенбаева Г.Ж.,

Ырғыз ауданындағы Темірастау ОМ бастауыш класс мұғалімі


Білімділік: Оқушылардың өткен сабақ-

тардан алған білімдерін пысықтап, қайталауға

арналған есептер шығару. Оқушылардың білім

деңгейін тексеру, алған білімдерін тиянақтау.

Дамытушылық: Оқушылардың логикалық

ойлау, есептеу қабілеттерін дамыту.

Тәрбиелік: Оқушыларды тапқырлыққа,

жылдам ойлауға, ойын қорыта білуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: ойын, жарыс сабақ

Сабақтың көрнекілігі: интерактивті тақта,

слайдтар


І. Ұйымдастыру кезеңі

ІІ. Шаттық шеңбері

Барлығымыз қосылып, өлеңімізді айтып

жіберейік.

Шеңбер болып тұрайық жылы жүзбен,

Бізге келсін, қуаныш нұр іздеген

Шуақ толған жанымыз, жүрегіміз

Үлгі алсын көрген жан мына бізден.

ІІІ. Балалар, бүгінгі сабағымыз жай сабақ

емес, «Жұлдызды сәт» ойыны деп аталатын

ашық сабақ. Қазір мен сендерді екі топқа

бөлемін. І топтың аты «Алғырлар», ал ІІ топтың

аты «Тапқырлар» тобы. Әр түрлі тапсырмалар

орындаймыз, әрбір дұрыс орындалған

тапсырмаларға жұлдыз беріледі. Қай топ көбірек

жұлдыз жинаса, сол топ жеңімпаз атанады.

Теңдеуді шешу. (Тақтада түсіндіру)

Х+20∙8=2600

Х+160=2600

Х+160-160=2600-160

Х=2440

Тексеру: 2440+20∙8=2600

2440+160=2600

2600=2600

IV.Көп ойла, тез ойла.

Қалған теңдеулерді 2 топқа бөліп беріп,

өздігінен шығартып түсіндірту

V. Нағыз білгір. (Тік төртбұрыштың

периметрін өрнек құру арқылы жазу.)

Р=3 см+3 см+х см

Р=3 см∙2 +х см

Р= 3 см∙2+х см : 4

VI. Ой тізбек.

Өрнек түрінде жазу және оқы.

А) а-ның 80-ге бөліндісін 5 есе арттыр;

Ә) 984 пен 324-тің қосындысын а мен 412-

нің қосындысына бөл;

Б) 90 мен с-нің қосындысын 60-қа көбейт;

В) 70-тің 5-ке бөліндісіне 42-нің х-ке

бөліндісін қос;

VII. Кім көп біледі? (Берілген есепті талдап

шығарту және теңдеу құру арқылы шығарту)

І. Басқұрдың ұзындығы – 3 м, 5 есе қысқа

Қыл арқан - ?

Ш: 3 ∙ 5 = 15(м)

Ж: қыл арқанның ұзындығы 15 метр.

ІІ. Басқұрдың ұзындығы – 3 м ,5 есе қысқа

Қыл арқан - ?

Ш: х : 5 =3

х= 5∙3

х=15

Т\у 15 : 5 = 3

Ж: қыл арқанның ұзындығы 15 метр.

VIII. Сергіту сәті

Жұлдызды сәт, сын сабақ

Есепті шешіп, ойнап күл

Білімдіден мол талап

Күтіледі оны біл

Ал сабақтан қалмайық,

Жұлдызсыз мүлде қалмайық.

IX. Эрудиттер сайысы

І топ ІІ топ

1529:4=382(1 қалд.) 1358:3=452(2қалд.)

1437:6=239(3қалд.) 40987:8=5123(3қалд.)

(Қалдықпен бөлуді орындап, оны

тексереді. Түсіндіреді.)

X. Шытырман

І топ 4 см

2 см 3 см Sı= 2 см ∙ 2 см=4 см²

S2= 2 см ∙ 3 см=6 см²

2 см S = 4 см²+6 см²=10 см²

154

ІІ топ 2 см

Sı = 2 см∙4 см=8 см²

1см

2 см S2=1 см∙2 см=2 см²

S3= 1 см∙2 см=2 см²

4 см S=8 см²+2 см²+2 см²=12 см²

XI. Жұмбақ сөз

5000-11764:4=2059 (Қ) 1

285960-63729:9=278879(А) 8

1040∙4+96024=124184(Т) 7

2873∙6-1000=16238(З) 3

175707:7-9384=15717 (А) 2

23784:8+73987=76960 (С) 6

200000-48004∙3=55988 (А) 4

793255:5-99908=58743 (Қ) 5

532170-4629∙9=490509 (Н) 9

20

59

15

71

7

16

23

8

55

98

8

58

74

3

76

96

0

12

41

84

27

88

79

49

05

09

Қ А З А Қ С Т А Н

ХІІ. Бекіту

1 цифрын 7 рет, 3 цифрын 6 рет

пайдаланып және амал таңбаларын қолданып,

мәні 1000-ға тең өрнек жазып көрсет.

ХІІ. Қорытындылау, бағалау.

ХІІІ. Үйге тапсырма.

§50. XVI-XVII ҒАСЫРЛАРДАҒЫ ТАРИХИ ШЫҒАРМА

Сәрсенбаева Н.Ә.,

Ырғыз ауданы Нарқызыл негізгі орта мектебі тарих және құқық пәнінің мұғалімі


Білімділік: Оқушыларға XVI-XVII

ғасырлардағы тарихи шығармалардың маңызы

туралы түсінікті қалыптастыру;

Тәрбиелік: Оқушылардың өз бетінше

жұмыс істеу дағдыларын, тарихи ұғымдарды

талдап, салыстырып, қорытынды жасау

қабілеттерін дамыту;

Дамытушылық: Отанымыздың тарихын

зерттеп-зерделеуге үлес қосуға, ұлттық

құндылықтарымызды қастерлеуге тәрбиелеу.

Сабықтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: Сұрақ – жауап, баяндау,

топпен жұмыс, дискуссиялық өрнек

Сабақтың көрнекілігі: Интерактивті тақта,

карта, суреттер

Пәнаралық байланыс: География, әдебиет,

математика


І. Ұйымдастыру кезеңі: амандасу, сынып

оқушыларын түгелдеу, оқушылардың назарын

сабаққа аудару.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру: Сынып

оқушылары үш топқа бөлінеді:

І топ – «Хандар»

ІІ топ – «Билер»

ІІІ топ – «Батырлар»

«Миға шабуыл». Үй тапсырмасы «Футбол»

ойыны арқылы сұралады.

XV ғ. Қазақ хандығындағы ақын-

жыраулардан кімдерді білесің?

Жыраулар деп кімдерді айтамыз, олардың

ақындардан айырмасы қандай?

XVI-XVII ғасырдағы ақын-жыраулардан

кімдерді білесің?

Саз өнері қай кезден дами бастады?

Есім ханның ең жақын жорық жырауы кім?

Шетел ғалымдары қазақ халқының саз

өнеріне қандай баға берді?

Балшықтан, қамыс, мүйізден үрмелі

музыкалық аспаптар жасалады. Оларды ата?

Тарихи диктант

1. Отан

қорғау

2. Г.Н.

Потанин

3. Марғасқа

жырау

4. Асан

Қайғы

5. Ромен

Роллан

6. Доспамбет

жырау

7. Шалкиіз

Тіленшіұлы

8. «Биші

Бикеш»

1. “Жемде кеңес қылмадың, Жемнен де елді кө-

шірдің...” деп ханды жазғырған ақын-жырауды

ата?

2. 1490 жылы Азов қаласында туған жырау?

3. Доспамбет жыраудың “Айнала бұлақ басы

тең”, “Тоғай, тоғай, тоғай су” жырларының

мазмұны не туралы?

4. 1465-1560 жылдары өмір сүрген Жайық

өзенінің шығыс жағалауының аса көрнекті

жырауы?

5. “Бүкіл қазақ даласы ән салып тұрғандай

көрінеді” деп кім жазды?

6. “Еңсегей бойлы ер Есім” атты жеті мың

жолдық тарихи жырдың авторы кім?

7. Тан патшалығының дәуірінің көрнекті ақыны

Бәй Жүші өзінің қай өлеңінде қаңлы қыздарының

билерін суреттеген?

8. “Қазақты екінің бірі домбыра тартып, ән айтып,

өлең шығаратын өнерлі халық, ақын халық ” деп

бағалаған француз жазушысы?

Жауаптары

1 2 3 4 5 6 7 8

4 6 1 7 2 3 8 5

155

ІІІ. Жаңа сабақ: XVI-XVII ғасырлардағы

тарихи шығарма

Жаңа сабақтың жоспары:

I топ: “Тарих-и Рашиди”, “Жылнамалар

жинағы”.

II топ: “Шыңғыснама”, “Тарих”.

III топ: “Әбілғазы шежірелері”

“Тарих-и Рашиди”. Мұхаммед Хайдар

Дулати 1541-1546 жылдары Кашмирде парсы

тілінде жазған еңбек. Шығарма моғолдардың хан

сарайында сақталған тарихи құжаттар, XV-XVI

ғғ. Оңтүстік және Шығыс Қазақстанның әлеумет-

тік-экономикалық жағдайы, қала, егіншілік мәде-

ниеті, Жетісудың тарихы, географиясы туралы

құнды деректер бар. “Жылнамалар жинағы”.

Қадырғали Қосымұлы Жалайыри (1530–1605

жж.), 1600-1602 жж. жазған еңбегі. Орта ғасырда

өмір сүрген қазақтың ғұлама ғалымы

Қ.Жалайыри Сырдария бойын мекендеген жа-

лайыр тайпасынан шыққан. Қазақ хандығының

Орда сарайында хан кеңесшісі және ханзадалар-

дың тәрбиешісі болып қызмет істеген. Бұл

тарихи шығармада қазақ халқының қоныс тепкен

жерлері, ондағы қалалар мен қала мәдениеті,

Қазақ хандығы мен Қазақ хандарының өмірбаян

шежірелері айтылады. Хан, сұлтандар, батырлар

мен абыздар және басқа әлеуметтік топтар тура-

лы жазылған. Қазақ хандығының ішкі-сыртқы

жағдайлары, заң ережелері жайында құнды

деректер берілген. 1588 жылы қазақ ханзадасы

Ораз-Мұхаммед сұлтанмен бірге Ертіс бойында

қаршыға салып жүргенде оларды орыс әскерлері

тұтқындап, Мәскеуге алып кетеді. Жалайыри

тұтқында отырып жазған “Жылнамалар жинағы”

атты еңбегін достықтың белгісі ретінде орыс

патшасы Борис Годуновқа сыйға тартып, оның

қамқорлық жасауын өтінген.

“Шыңғыснама” (Шыңғыстың өмірбаяны).

XVI ғасырдың орта шенінде жазылған шығарма.

Бұл тарихи шығарманың авторы Өтеміс қажы.

Өтеміс қажының “Шыңғыснама” атты тарихи

шығармасында Қыпшақ даласын билеген Жошы

хан әулетінің тарихы баяндалады. Тарихи шы-

ғармалардың алғашқы тараулары ел аузынан та-

ралған аңыз-әңгімелерден құралған. Сонымен қа-

тар бұл шығармада көптеген тарихи мәлімет-тер

нақты деректер бойынша жазылған. Бұл еңбектің

Қазақстан тарихының XIV ғасырдағы этносаяси,

әлеуметтік-мәдени, шаруашылық мәселелерін

шешуде маңызы өте зор. Еңбек Шыңғыс ханнан

бастап оның ұрпақтарының XIV ғасырдың

аяғына дейінгі аралықта көмескі болып жүрген

тарихи оқиғалардың ашылуына көмектеседі.

“Шыңғыснамада” Дешті Қыпшақ халқының мал

өсіруге байланысы мерзімді көші-қон мәселесіне

ерекше назар аударылған. Онда қыстау,

жайлауға көшу, оның малдың басын көбейтуге,

қоңын көтеруге пайдалы екендігін жазған. Ал

жазда жылқы малының семіріп, қымыз ішкен

қазақтардың сән-салтанат құрып қуанышқа

бөленетінін жазған.

Әбілғазы шежіресі. Әбілғазы Бахадур хан-

ның әкесі Арабмұхаммед Жошы ханның ұрпағы,

Хорезм ханы болған. Хорезм хандығының орта-

лығы Үргеніште туған. Әбілғазы еңбегінің алғы

сөзінде 3 түрлі өнерді жақсы меңгергендігін жа-

зады. Біріншісі-әскери өнер, әскери басқару.

Екіншісі-ақындық өнер, үшінші-тарихшы ретінде

Арабстан, Иран, Тұран, Монғолия сияқты елдер-

дің тарихын меңгерген. 1661 жылы “Түрікмен

шежіресін”, 1663 жылы “Түрік шежіресі” атты

еңбегін жазуға кіріскен. Алайда бұл еңбегін біті-

ре алмай 1664 жылы қаза болады. Ал шежірені

баласы 1665 жылы аяқтап шыққан. Әбілғазы

еңбектері шежірелік сипатта жазылған. Түркі

дәуірінен бастап, Шыңғыстың ұрпақтарының

тарихын баяндайды. Әбілғазы шежіресінен қазақ

халқының құрамына кірген ру-тайпалар,

олардың ертедегі тарихы туралы құнды деректер

алуға болады.

ІV. Сабақты бекіту: Сергіту сәті. «Кім

жүйрік?» математикалық ойын.

Математикалық есептерді шешіп тарихи

датаны тауып, сол жылға қатысты тарихи

оқиғаны атау керек.

1. 728 х 2 + 0 = 1456 (Қазақ хандығы

құрылған жыл)

2. 415 х 4 + 50 = 1710 (Қарақорымда жоң-

ғарларға қарсы үш жүздің бас қосқан жылы)

3. 560 + 1200 – 108 = 1652 (Салқам Жәңгір

хан қайтыс болған жыл)

4. (8425 / 5) – 5 = 1680 (Тәуке ханның

таққа отырған жылы)

5. 483 + 164 + 996 = 1643 (Орбұлақ

шайқасы болған жыл)

«Көңілді шар!» ойыны (сұрақтарға жауап).

1. Бұл тарихи шығармада қазақ халқының

қоныс тепкен жерлері, ондағы қалалар мен қала

мәдениеті. Қазақ хандығының ішкі-сыртқы

жағдайлары, заң ережелері жайында құнды

деректер берілген шығарманы көрсет? (дұрысы

жасыл түске боялады)

2. XVI-XVII ғасырлардағы қазақ-моғол

қарым-қатынастарының тарихы баяндалатын

еңбек? (дұрыс тапсаң шар әуеге қалықтайды!)

3. “Шыңғыснама” тарихи шығармасының

авторы? (дұрысы жасыл түске боялады)

«Дискуссиялық өрнек»

1. «Хандар» тобына:

Р/с Мазмұны Келісе

мін

Келіс-

пеймін

1 Хан халықтың бейбіт

тұрмысын, тыныштығын

қамтамасыз етуге міндетті

+

156

2 Ханның уәзірі болған жоқ +

3 Хан Шыңғыс ұрпағынан

болуға тиіс

+

4 Хандық билік мұрагерлік

жолмен берілген жоқ

+

2. «Билер» тобына:


мін

Келіс-

пеймін

1 Би- әділ, шешен, ақыл – кеңес

бере алатын адам

+

2 Бүкіл қауым бидің билігін

орындауға міндетті емес

+

3 Би – бірнеше рудан құралған

Арысты басқарады

+

4 Би- жазалау құқығына ие

болған жоқ

+

3. «Батырлар» тобына


мін

Келіс-

пеймін

1 Батырлар – халық жасағын

басқарды

+

2 Батырлар арасында ханға

берген антын бұзғандар жоқ

+

3 Батырлар – феодалдар

тобына жатты

+

4 Батырлар хан алдында

жауапты емес

+

V. Қорытындылау: XVI-XVII ғасырлардағы

тарихи шығармаларды

Венн диаграммасы арқылы салыстыр.

I топ: “Тарих-и Рашиди” – орта ғасырлар-

дағы қазақтар тарихы, Дешті Қыпшақтағы

оқиғалар, Моғолстанның құлауы туралы

көптеген мағлұматтар берілген.

II топ: “Жылнамалар жинағы” – қазақ

халқының қоныс тепкен жерлері, ондағы қалалар

мен қала мәдениеті айтылады.

III топ: Екі тарихи шығармадада Қазақ

хандығының ішкі-сыртқы жағдайлары,

Қазақ хандығы мен Қазақ хандарының

өмірбаян шежірелері айтылады.

VІ. Үйге тапсырма: §50. Оқу, мазмұндау.

«Мен өз мәдениетімді мақтан тұтамын»

тақырыбында эссе жазу.

203 беттегі №4 сұраққа жауап беріңдер.

VІІ. Оқушыларды бағалау: Оқушыларды

біліміне қарай бағалау

Рефлексия:

Білемін Жаңа

нәрсе

Білгім келеді

XVI-XVII ғасырларда-

ғы тарихи шығарма-

ларды, М.Х.Дулати,

Қ.Қ.Жалайыр, Өтеміс

қажы, Әбілғазы

Бахадурдың

өмірбаянын

Тарихи

шығар-

малар-

мен

таныс-

тым

М.Х.Дулати,

Қ.Қ.Жалайыр,

Өтеміс қажы,

Әбілғазы

Бахадурдың тағы

да басқа тарихи

еңбектерін білгім

келеді

ТАБИҒАТ-АНА

Сүйеуова Л.С.,

Ақтөбе қаласы №1 «Гүлдер» МДҰ тәрбиешісі

Мақсаты: «Табиғат» құндылығының маңыздылығы туралы түсінік беру. Табиғат пен адамның

үйлесімділігі туралы түсіндіру. Табиғат байлықтарын бағалауға, қадірлей білуге, табиғатқа

қамқорлықпен қарай білуге тәрбиелеу. Салауатты өмір салтына тәрбиелеу. Табиғат әсемдігін

қабылдай білу дағдыларын қалыптастыру.

Методикалық әдіс-тәсілдері: сұхбат, әңгіме, ойын

Көрнекілігі: хрестоматия, теледидар, ДВД, табиғаттан бейне көрініс немесе табиғат туралы бейне

көріністер, гүлдер, балалардың санына қарай қалам салғыштар және түрлі – түсті қаламдар, дәптер,

Білгішбек, Көгершіндер.

Алдын – ала жүргізілетін жұмыс: Табиғатқа саяхат.

Әрекет кезеңі Тәрбиешінің іс-әрекеті Балалардың іс-әрекеті

Мотивация-

лық қозғаушы


Балалар мен сендерді көргеніме өте қуаныштымын. Балалар

біздің топқа көптеген қонақтар келді. Бүгінгі күн ерекше әрі

тамаша. (Көгершіндер сұлбасына жапсырылған бірнеше

хаттар жоғарыда ілінеді)

Құстар, көгершіндер

Балалар не байқап тұрсыңдар? Топта бір ерекшелік бар

сияқты. Мен осы құстардың тұмсығынан керемет гүлдерді,

жүректерді байқап тұрмын. Рұқсат етсеңдер сол жүректерді

алып көрейікші.

1-хат

Балабақша

меңгерушісі: Лаура

Қуанышқызы

157

Қамқоры болам баланың

Дер кезінде бақшаға барамын

Мектепке баруға дайынба?

Бақылап әрдайым сұраймын.

Мұны бізге кім жазды екен?

Тәрбиелеп бүлдіршінді

Бақылаймын күнде-күнде

Ойын-сауық мерекелер

Көтерсін деп көңілді

Мұны бізге кім жазды екен?

Баланы сүйемін мен деймін

Оларды үнемі емдеймін

Ауырмау үшін қашан да,

Шынығу керек азанда.

Мұны кім жазды екен?

Күнде тұрып ертемен

Балаларға тамақ пісірем

Қайнап жатқан тамаққа

Тезірек, тамақ піс!-деймін

Балақай, тез өс деймін.

Мұны кім жазды екен?

Білім беріп ойнатады,

Тентек болсақ ұялтады.

Көңілді билеп, ән саламыз,

Балаларды қарсы аламыз

Ықыласпен қуанып,

Ыдыстарды жуамын.

Өйткені нағыз тазалық

Денсаулық үшін жан азық.

Өзіңді жақсы көретін, қамқор болатын адамдардың бар екенін

білу, үнемі жақсы сөздер айтып, естіп жүру қандай жақсы.

Ендеше бәріміз қол ұстасып, бізге осындай махаббатқа толы

хат жолдаған адамдарға ризашылығымызды білдірейік.

Балабақша әдіскері

Ақтоты Жақыпбекқызы

Балабақша мейіркеші:

Сәуле Төреханқызы

Аспазшы Көркем

Жұмажанқызы

Тәрбиеші

Мира Закарияқызы

Толғанай Маратқызы

Кенжегүл Әбілбайқызы

Рахмет жазған

хатыңызға

Жылы махаббатыңызға

Бақшамызға асығамыз.

Достарменен

қауышуға.

Іздену

ұйымдастыру

шы

Армандайық

Балалар қазір мен сіздерге керемет бір бейне көрсетемін. Қане

бәріміз экранға назар аударайық.

Үзінді көрініс

Балалар біз не көрдік?

Ал енді сендер қай жерде болғыларың келетіні туралы

армандайық.

Маған кім айтып береді кім қандай жерді армандады?

Әңгімелеу

«Табиғат-Ана» ертігісін оқу.

Әңгімелесу

Күз мезгілі. Қазан айы.

Табиғат бейнелерін.

Табиғат ананың ұлдары қандай игілікті істер жасады.

Табиғат – Ананың сұлулығын сақтау үшін адамдар не істеуі

керек?

Балалар! Табиғатпен Адам бір-бірімен байланыста екен.

Адамның табиғатсыз тіршілігі жоқ.

Бізді қоршағанның бәрі – табиғат, ол жазира дала, биік таулар,

көгілдір көлдер, мөлдір өзендер мен бұлақтар.

Неліктен табиғатты анаға теңеп «Табиғат Ана» деп атайды?

Балалар бір керемет қонақпен кездескілерің келеме?

Онда 10-ға дейін санайық.

Білгішбек келеді.

Сәлеметсіңдер ме балалар

Кане маған қараңдар

Балалар жауаптары

Балалар жауаптары

тыңдалады.

158

Достарыңмын Білгішбек

Немен келдім, не айтпақпын кім шешпек.

Сендерге ненің керегін

Бәрін де айтып беремін

Ауа керек сендерге күнімен

Өсуге күннің нұрымен

Күш жинау үшін құрыштай

Қанша су ішкен дұрысты,

Түсіну үшін барлығын,

Ізденіп өтсін әр күнің

Балалар бізге ауаның не үшін қажет екенін білгілерің келеме?

Олай болса тәжірибе жасап көрейік. Терең дем алып, аузымыз

бен мұрнымызды қолымызбен жауып, демді іште сақтайық.

Қиналып кеткенде демдеріңді шығарыңдар, дем ала

бастаңдар.

Ауасыз қандай қиын екенін сездіңдер ме?

Біз ауасыз өмір сүре аламызба?

Қане Білгішбек біздің балаларымызбен ойын ойнағың келеме?

Тренинг ойын – «Табиғатпен сырласу».

Авторы Г.Таласбаева.

Отырған сыйқырлы орындығымыз арқылы табиғатқа саяхатқа

барамыз. Көз алдарыңа туған жерімізді, оның әсем табиғатын

елестетіңдер.Сулар мөп-мөлдір ағып жатыр, гүлдер жайнап

өсіп тұр. Табиғатты тамашалап келе жатсақ алдымыздан таза

мөп – мөлдір Бұлақ кездеседі. Сол бұлақтан су ішеміз. Ол

үшін:

1. Алға иілу 2. Аламыз. 3. Ішеміз 4. Рахат-ай

Алма ағашы кездеседі. Сол ағаштан алманы алып жейміз.

1.Оң аяқ алға, сол аяқ өкшесі көтеріледі. 2. Алу 3. Қырт етіп

тістеу 4. Тәттісін-ай

Раушан гүліне кездесеміз.

1.Алға иілу. 2. Аламыз 3. Иіскейміз. 4. Қажет емес ауаны

сыртқа шығарасыз.

Балалар:

Бұлақ-денсаулық,

Алма-рухани байлық

Гүл – бақыт құсын сыйлайды.

Білгішбек: Ой балалар мен қайтайын. Сендер өте ақылды

екенсіңдер. Табиғатты аялаңдар. Менің кітап оқитын уақытып

таяп қалды. Сау болыңдар.

Дәптермен жұмыс.

Суретті әдемілеп бояп, әңгімелеп беріңдер.

Ғажайып сөздер.

Балалар бүгінгі біздің үйренетін ғажайып сөздеріміз: Күн, су,

ауа – табиғаттың бізге берген сыйы.

Ауаны жұтамыз

Күн жылулығын,

жарығын береді

Жер-Ана біздіазықпен

қамтамасыз етеді.

Сусыз тіршілік жоқ.

Кездесеміз.

12345678910

Саламатсызба

Білгішбек ағай

Білгіміз келеді.

Ауасыз дем алу қиын

Жоқ

Әрине апай

Балалар қимылмен

көрсетеді.

Білгішбекпен қоштасу

Суретті бояп,

әңгімелеп береді.

Рефлексивтік

коррекциялау


Балалар біз бүгін табиғаттың не екенін білдік. Оны аялаудың,

қадірлеудің қамқорлыққа алудың қажеттігін түсіндік.

«Табиғат - Ана» деп халқымыз бекер айтпаған. Сол

себептітабиғатты, қоршаған ортаны қорғап, қамқорлық

көрсетіп, аяласақ, ол біздің Отанды, елімізді, туған жерімізді

қорғағанымыз екен.

Жүректен-жүрекке

Қанеки, енді табиғатқа ризашылығымзды сөзбен жеткізейік.

Шеңберге тұрып, рахметтерін айтады.

Ал енді балалар табиғат-Ана рахметімізді білдіріп, ән

салайық.

Күн, сәуле шашқаның

үшін рахмет!

Аспан Таза ауаң үшін

рахмет!

Бұлт, жаңбыр сепкенің


Ағаш, көлеңкең үшіе

рахмет!

Табиғат сұлулығың


Ризамын бүгінге,


159


Ризамын қазірге,




Ризамын қазірге.


Нені біледі: Табиғат құндылығының маңыздылығы.

Қандай түсініктерді игерді: Жер, су, ауа, Табиғат-Ана.

Меңгерген дағдылары мен іскерліктері: Табиғатты аяулау, қадірлеу,табиғат пен адамның

үйлесімділігі.

ТӘУЕЛСІЗДІК ТЕҢДЕСІ ЖОҚ - БАЙЛЫҒЫМ


Ақтөбе ұаласы № 44 «Тұлпар» мектепке дейінгі ұйымының тәрбиешісі

Мақсаты: Мерекелік ертеңгілікті Қазақстан

Республикасының тәуелсіздігіне 25 жыл толуына

орай ұйымдастырылып, тәуелсіз елге, отанға,

туған жерге деген сүйіспеншіліктерін оятып,

бақытты кезеңді жақсы көңіл – күймен жеткізіп,

барша қауымды құттықтау. Тәуелсіз елімізді

құрметтеп, балаларды патриоттыққа тәрбиелеу.

Барысы: Музыка ойналады, балалар

әуенмен кіреді және төрт қатарға тұрады.

Жүргізуші: Тәуелсіздік – азаттық мәңгілік,

Соны жырла, соны шырқа ән қылып.

Соны ғана әсперттеуге арналып,

Барша дәстүр, барша өнер, барша ғұрып.

Көз салып қараңызшы бойыңызға

Ортақ боп бүгінгі өскен ойымызға

Қош келіпсіздер, құрметті ұстаздар мен ата

– аналар!

Тәуелсіз еліміздің 25 жыл мерей тойына!

Құрметті қауым, құрметті қонақтар! Мек-

тепалды даярлық «Қарлығаш» тобының «Тәуел-

сіздік теңдесі жоқ - байлығым» атты Қазақстан

Республикасының тәуелсіздігіне 25 жыл толуына

орай арналған мерекемізге тағы да қош

келдіңіздер дей отырып, бүгінгі ертеңгілімізді

Қазақстан Республикасының әнұранымен

ашайық» Әнұран: «Менің Қазастаным»

Жүргізуші:

Тәуелсіз 25 жыл туыңды биік ұстадың,

Көтерді халық уақыттың қатал қыспағын.

Көшіңді бастап бақытты болашағыңа,

Жасай бер, жаса, Тәуелсіз Қазақстаным!

Т а қ п а қ т а р:

Ерсұлтан:

Байрағың биікте желбірей жайнасын

Бұлбұлың орманда сескенбей сайрасын

Уа, халқым құтты боп жасай бер.

Басыңнан мәңгілік бақытың тоймасын.

Қ. Аружан:

Әр қазақтың есінде сақталады

Желтоқсанда өрендер ақталады

Ел намысын қорғаған сарбаздарым

Ерліктерің мәңгілік мақталады.

Елхан:

Тәуелсіздік жолында

Талай – талай тер тамған,

Билігімөз қолымда.

Еркіндігім ел таңбам.

Гүлсая:

Тарихым жатыр еді қасымда

Тіл қатып келер ғасырға.

Азаттық дейтін ұғыммен

Желтоқсан тұрар басымда.

Жүргізуші:

Өнер десе өрілген

Биіктерден көрінген

Бишілерді шақырайық,

Батырлар биімен

Би: «Батырлыр»

Тәуелсіздік - ең басты құндылығымыз.

Тәуелсіздікке қантөгіссіз, бейбіт түрде қол

жеткізгеннен кейін ғана елімізді әлемнің өрке-

ниетті мемлекеттерінің қатарына қоса алдық. 25

жыл ішінде тәуелсіз Қазақ елін қалыптастырып,

нарықтың қиын өткелектерінен аман өткізіп

келеміз. Осы кезеңде Қазақстанды дүние дида-

рындағы ең мықты мемлекеттер танитындай,

сыйлайтындай деңгейге жеткен ел болдық.

Тәуелсіздік күні еліміздің барлық азамат-

тары үшін орны ерекше мереке деп білеміз,

себебі, осынау жүрекжарды қуанышқа толы

күнді ата - бабаларымыз ғасырлар бойы

армандап, күтумен өтті.

1991 жылы 16 желтоқсанда Қазақстан

Республикасы Тәуелсіз республикадеп

жарияланды.

Далада думан, қалада думан жыр бүгін,

Ғасыр бойы аңсай да күткен бұл күнім.

Жасай бер, жаса асқардан аса әрқашан,

160

Кеудеме әкеп қалдырған бақыт бұлбұлым.


Нұрқайыр: Сарыарқаның даласында,

Күн шуағын төккен күн.

Елім менің, жерім менің,

Баққа қолы жеткен күн.

Жанарыс: Тәуелсіздік –

Бақ туын.

Қолға ұстаған сәт бүгін,

Болсын дәйім шат күнім.

Жанайым: Көк майсалы жерім менің,

Егеменді елім менің.

Бас имеймін ешкімге,

Тәуелсізбін мен бүгін.

Үміт: Өзімдікі елім де,

Өзімдікі жерім де.

Ән - айтатынн күн бүгін,

Тәуелсіздік төрінде.

Досымжан: Өзімдікі туым да,

От пен ауа суым да.

Жаса Қазақстаным,

Белді бекем буында!

Жүргізуші: Тәуелсіздік – тәңірдің ұрпаққа

берген үлкен бақыты, халқымыздың мәңгілік

құндылығы.

Тәуелсіз елім тірегім,

Өзіңмен мәңгі жүремін.

Алаш жұрты аңсаған,

Орындалды тілегің.

Ән: «Тәуелсіз ел ұраным»

Жүргізуші:

Барлық ұлттың басын қосты бұл достық

Ұлы достық

Нұрлы достық

Күн достық

Достық деген қасиетті ұранға

Кең даланың жүрегі де үн қосты

Балалар орысша тақпақпен үн қосты


Алия: Наша Родина большая

Ты на свете лишь одна.

Где же есть еще такая

Необътная страна.

Ислам: Сегодня день в сияное флагов

Принесла для нас зима.

И декабрьский этот праздник

Отмечает вся страна.

Адия: Ходит с песней по дворам

Дружбы караван

Ты всегда в душе моей

Независмый Казахстан.

Жүргізуші: Әншілер мен бишілер

Өнер сүйіп қауымға

Таңқалдырар талантты

Өнерлі балаларымыз тағы бар

Тамсанайық, өнерлерін тамашалайық!

Ән, би: «Туған ел»


Бекарыс: Қазақстан елім менің,

Саған ешбір жер жетпейді.

Біз тұрғанда шекарадан,

Ешқандай жау өтпейді.

Б. Аружан: Тәуелсіздік ұлы күнім,

Тұрсын жайнап төбемде.

Сен, жасай бер мәңгі бақи,

Қуанышқа бөлен де.

М. Айша: Қатар шапқан құс тұлпар

Ай астында қазақ үй

Қалықта жас тұлпар

Жарықта таза күй

Елтаңбасы елімнің

Елдігімнің белгісі

Санжар: Он алтыншы желтоқсан

Тәуелсіздік алған күн

Ерекше боп мәңгілік

Ел жадында қалған күн.

Береке: Он алтыншы желтоқсан

Елдің ұлы мейрамы

Жаңа шыққан көктемдей

Жаз күніндей жайдары.

Әдемай: Армандарды жақындатып тым

алыс,

Біздің жаққа жеткен екен жылы ағыс.

Егемендік - ел бақыты, ертеңі,

О, халайық! Құтты болсын қуаныш!

Бүгінгі біздің дербес ел болып, уығымызды

қадап, шаңырағымызды көтеріп, ерікті еркін

мемлекетімізді құрып, Қазақстан Республикасы

атанып, көк байрақ туымызды желбіретіп әлемге

әйгілі болуымыздың өзі – осы тәуелсіздікке қол

жеткізуіміздің арқасы. Олай болса, тәуелсіздігім-

ге шаң жұқтырмай оны ең қымбат бұйымымыз-

дай етіп, құрметтеп келер ұрпаққа аманаттап тап-

сыруға тиіспіз, оны ішкі - сыртқы дұшпандардан,

бәрінен сақтауға міндеттіміз. Сонда ғана

Тәуелсіздігіміз мәңгілікке мирас болмақ.

Әрқашан көк туымыз көк аспан астында,

биікте, желбіресін!

Ән: «Көк тудың желбірегені»


Нұрхан:

Кең байтақ, көз жетпейтін жерім менің

Таулы орман, жасыл жайлау көлім менің

Бүгінде бар әлемге даңқың жетті

Тәуелсіз Қазақстан – елім менің

Айдын: Осындай еркіндікті ел тілесін,

Бақыт құсы бағымызға еркін келсін.

Ал енді Тәуелсіздік құтты болып,

Көк байрақ мәңгі – бақи желбіресін!

Арон: Қасиетті Қазақстан мекенім,

Ақиқаттың алтын бесігі екенсің.

Елім, жерім, Отаным – бақ - дәулетім,

Болашағым, өнер - білім, өркенім.

Айқын: Бейбіт өмір тілеймін мен халқыма

161

Туған тілім шұбарланба жарқыра

Тарихымызда таланттылар көбейсін

Бас иемін ата баба рухына.

С. Айша: Мереке бүгін бақ күні,

Егеменді елімнің.

Желбірейді көк туы,

Түсіндей боп көгімнің.

Ой қозғау: «Мақалды жалғастыр»

Отан ...................................

Отан үшін күрес ......................................

Туған елдей ел болмас, ..................................

Туған жеріңе ....................................

Өз елім, ..................................

Жүргізуші:

Далада думан, қалада думан жыр бүгін,

Ғасыр бойы аңсай да күткен бұл күнім.

Жасай бер, жаса асқардан аса әрқашан,

Кеудеме әкеп қалдырған бақыт бұлбұлым.

Би: «Жастар» биі.

Жүргізуші: «Тәуелсіздік теңдесі жоқ -

байлығымыз!» – дей отырып, құрметті көрермен

қауым, еліміз тыныш, жұртымыз аман,

көңілдеріңіз көтеріңкі болсын деген игі тілектер

жолдап отырып, біз өздеріңізбен қоштасамыз.

Әрқашан да Тәуелсіз Қазақстанның таңы нұрлы

болып, егемен елдің ұрпағының еңсесі биік

болсын! Мәңгілік жасасын, жайнай берсін

тәуелсіз еліміз Қазақстан!

Келесі кездескенше аман, сау болыңыздар!

МЕНІҢ ЕЛІМНІҢ РӘМІЗДЕРІ


Ақтөбе қаласы № 44 «Тұлпар» мектепке дейінгі ұйымының тәрбиешісі

І. Тақырыбы: «Менің елімнің рәміздері»

ІІ. Мақсаты: Өлеңді дауыс ырғағын келтіре

отырып оқу, мазмұнын ашу; балаларды еліміздің

рәміздерін қастерлеуге, туған жерін, Отанын

сүюге тәрбиелеу; имандылық, адамгершілік

тәрбиесіндегі үлгі – өнеге сөздерді үйретіп, елді

қорғауға баулу.

Көрнекіліктер: Дидактикалық материалдар,

суреттер, санамақ таяқшалар, геометрия лық

пішіндер. Ел рәміздің суреттері.

Әдісі: Слайд.

ІІІ. Ұйымдастыру кезеңі.


Арайлап таң атты.

Күн шуағын таратты.

Жарқырасын еліміз!

Жайнай берсін жеріміз!

Қайырлы таң, достар!

Қайырлы таң, қонақтар!

Балалар, айтыңдаршы, менің қолымда

қандай оқулық?

Балалар, аң патшасын не дейміз, ал

мысықтың жауы не?

Өткен материалды қайталау.

Ертегі айтылып болған соң, жаңа

тақырыпты ашып, балаларға өлең шумақтарын

оқып беру Балалар, айтыңдаршы біз қай елдің

азаматымыз?

Қай өлкеде тұрамыз?

Біздің еліміздің елбасы, яғни,

президентіміз кім?

Қазақстанның астанасы қалай аталады?

Балалар, мына экранға назар аударыңдар.

Осы экранның ар жағында бізге қажетті

дүниелер жатыр, енді олардың не зат екенін білу

үшін мына сұраққа жауап беріңдер.

«Менің елімнің рәміздері» өлеңі.

1. Айнымайды аспаннан

Біздің тудың бояуы,

Оны халық қашанда

Биікке іліп қояды. Тұманбай Молдағалиев.

2. Құт - береке шаңырақ,

Орын алған ол төрден

Қанатты қос арғымақ

Екі жақтан көмкерген. Сұлтан Қалиев.

3. Рәміздерім - елдігімнің белгісі,

Білу керек бала дағы ең кіші.

Рәміздерім – елтаңба, ту, гимнді,

Рәміздерді жатқа білген жөн кісі. Нұрлан

Қалқа.

Сұрақ - жауап; Балалар, айтыңдаршы,

жылдың неше мезгілі бар?

Суретпен жұмыс:

Суретте жылдың қай мезгілі көрсетілген?

Олай болса, осы жылдың жаз мезгілінде

төртіншіше маусым күні осы біздің

мемлетіміздің рәміздер күні болып аталған.

Қуанышты сәт: «Тосын сый»

162

Саламатсыздар ма, балалар! Балалар бүгін-

гі сәтті пайдаланып, мен сендерді алдағы келе

жатқан мерекелермен құттықтаймын. Еліміздің

болашағы сендерсіңдер, сендерге зор денсаулық,

қуаныш тілеймін. Үлкен азамат болып өсіңдер!

Сергіту сәті: «Көңілді күн»

Дидактикалық ойын: «Мен және менің

болашағым»

Балалар, сендер осы күнге дейін де ел

рәміздері туралы өлеңдер бар екенін білесіңдер,

олай болса, өздеріңнің де рәміздер туралы

айтатын тақпақтарың бар болар?

Ойын: «Жалғастыр»

Отан ................................

Отан үшін .................................

Туған жерге .................................

Туған жерім - ……………………

Туған жердей жер болмас, ............................

Туған жердің күні де ыстық, ...................:....

Жері байдың - ........................................

Бекіту: Дидактикалық ойын: «Құрастыр»

Қорытынды:

Әнұран: «М е н і ң Қ а з а қ с т а н ы м»

ҮЙ ЖАНУАРЛАРЫ

Тәжібай А.Ж.,

№3 «Гүлдер»Алға балалар бақшасы тәрбиешісі

Мақсаты: балалардың үй жануарлары

тура-лы білімдерін толықтыру, олардың пайдасы

мен маңызы туралы түсінік беру. Олардың

түрлерін бір-бірінен ажыратуға, үй

жануарларына байла-нысты тақпақтар мен

мақал-мәтелдер айтқызу, сұрақ-жауап, жұмбақ

шешкізу арқылы, дидак-тикалық ойындар

арқылы ойлау қабілеттерімен тіл байлықтарын

дамыту. Еңбексүйгіштікке, үй жануарларына

қамқорлық жасауға тәрбиелеу.

Әдіс-тәсілдері: сұрақ-жауап, түсіндіру,

ойын, әңгімелеу, көрсету, жұмбақ шешу.

Көрнекілік: үй жануарлары суреттері,

бетперделер, ойыншық үй жануарлары, сандық.

Тәрбиеші: балалар, «Амандасу-әдептілік

баспалдағы» сондықтан да, алдымен


- Сәлеметсіздер ме!

Т:-өте жақсы балалар, бүгінгі күніміз сәтті,

көңілді өту үшін, кәнекей бәріміз жылулық

шеңберін құрайық:

Біз қандаймыз, қандаймыз,

Шұғылалы таңдаймыз,

Күлімдеген күндейміз,

Еш ренжуді білмейміз.

Т:-Балалар, мен бақшаға келе жатқанда,

жолдан сандық тауып алдым. Ол жай сандық

емес, сиқырлы сандық екен. Бұл сандықтың

ішіне үй жануарларын сиқырлап салып қойыпты.

Оларды құтқару үшін біз сендермен жұмбақтар

шешуіміз керек. Егер жауабын дұрыс тапсаңдар,

оларды сандықтан босатамыз. (әрбір жауаптағы

жануарлардың суретін шығарып тақтаға ілу

Түйе, Сиыр, Қой, Ешкі, Жылқы

Т: - Балалар, біз бұлардың барлығын бір

сөзбен қалай атаймыз?

- Дұрыс айтасыңдар, үй жануарлары деп

атаймыз. Балалар, сонымен сендер қалай

ойлайсыңдар біздің бүгінгі сабағымыз не туралы

болады деп ойлайсыңдар?

Б: Үй жануарлары туралы.т.б. (жауаптар)

Сурет бойынша қайталап айтып өту.

- Балалар, сендерді ата-әжелерің, аналарың

қалай еркелетеді?

Б: ботақаным, қошақаным, құлыным,

қоңыр қозым, т.б.

Т: - Сендерді жақсы көріп, сүйкімді

жануарлардың аттарымен еркелетеді екен,

қандай тамаша!

- Балалар, біздің халқымыздың бар

байлығы да берекесі де осы малдар. Олардың

бізге пайдасы өте көп. Ішіп отырған сүтіміз де,

жеп отырған етіміз де, киіп жүрген киіміміз де

барлығы осы төрт түлік малдан алынады. Олар

өздері күн көре алмайды, адамдар жануарларды

күтіп баптаймыз, жануарлар туралы көп өлең-

жырлар, мақал-мәтелдершығарған.

(Осы кезде боран соғылып, есік ашылып

бақташы кіреді.) Бақташы ата: амансыңдар ма,

балалар, бұл қай жер екен?

Б: - Балабақша.

Мен, боранда ығып кеткен қойларымды

іздеп жүр едім, осы балабақшаның жанынан өтіп

бара жатыр деп еді. Тауып берсеңдер сыйлығым

бар. Көрмедіңдер ме?

Б: - Жоқ.

Т: келіп қалған екенсіз, ата, төрлетіңіз,

бүгін біздер үй жануарлары туралы айтып жатыр

едік. Ата уайымдамаңыз малдарыңыз табылып

қалар.

Балалар, ендеше теледидарға назар

аударайық, жануарлардың балаларын, олардың

қалай дыбыстайтындарын еске түсірейік.

Бірге қайталап айту.

Ойын: «Төлдерін тап»

163

Балаларға жеке жеке тақтадағы ілулі

тұрған жануарлардың қасына балаларын

тапқызып, ілдіру, атату, қалай дыбыстайтынын

сұрап орындату.

Т: - Балалар, бақташы атамызға тақпақтар

айтып берейік.

Нұрасыл: «Лақ», Аэлита: «Құлыншақ»,

Қуаныш: «Қозы», Балауса: «Бұзау», Мансур:

«Бота».

Т: Балалар, кім мақал-мәтелдер айтады?

Нұртас: Мал өсірсең қой өсір,

Өнімі оның көл-көсір.

Ерасыл: Төлден мал өседі,

Шыбықтан тал өседі.

Батырхан:Жылқы малдың патшасы,

Түйе малдың қасқасы.

Т: Ата, шаршаған шығарсыз, бізбен бірге

бойыңызды сергітіп алыңыз:

Топ-топ етіп басайық,

Ауылға біз барайық...

Т:- Қане, балалар Бақташы атамызбен бірге

«Сиқырлы қалташа» ойынын ойнайық.

Ойын: «Мекеніне апар» Аты аталған бала

ортаға шығып қалтаға қолын салып, жануардың

үй немесе дала жануары екенін айтып, орманға

немесе үйдің суретінің қасына қояды.

Т: Балалар өте жақсы, енді қима

суреттерден жануарлардың денесін түгендеп

құрастырып берейік. Ойын: «Кім жылдам?» Т:-

Тамаша, балалар, өте жақсы ойнадыңдар.

Ойын: «Не қалай дыбыстайды?» Теледидар

арқылы ойнату.

Жануарлардың дыбыстары естіледі.

Т: - Балалар, тыңдайықшы жануарлардың

дыбыстары естілетін сияқты.

Бақташы ата: Ой, балалар, бұл менің

малдарымның дауыстарына ұқсайды екен.

Балалар, сендерге көп рахмет, өздерің сондай

ақылды, жақсы балалар екенсіңдер, мен сендерге

сыйлығымды беріп кетейін. Сау болыңдар.

(шығып кетеді)

Қорытынды: Т:-Балалар, бүгінгі біздің оқу

қызметіміз не жайында болды?

- Үй жануарларына нелер жатады?

- Үй жануарлары немен қоректенеді?

- Олардың қандай пайдасы бар?

Өте жақсы балалар, бүгін сендердің

барлығың да белсенді түрде қатыстыңдар,

сендерге көп-көп рахмет айтамын, мен

сендермен мақтанамын, балапандарым.

Ендеше келген қонақтармен қоштасайық:

Біз ақылды баламыз,

Айтқан тілді аламыз.


Сау болыңыз деп айтамыз.

ГОРОД МОЕЙ МЕЧТЫ

(игра - путешествие)


воспитатель подготовительной группы ЦРЛ "Рауан",

Цель:

- расширить знания детей о столице

Казахстана - Астане;

- развивать интерес к книге как источнику

знаний;

- воспитывать в детях казахстанский

патриотизм;

- повысить и закрепить заинтересованность

родителей в совместной деятельности с детьми.

На занятие приглашены родители детей

группы.


Интерактивная доска, видеофильм,

выставка книг об Астане, выставка рисунков.

Голос за кадром объявляет: «Совершил

посадку борт №304, сообщением Астана –

Актобе. Просьба к встречающим:пройти в зал

ожидания»

(В это время на экране виды Астаны и

приземляющийся в аэропорту самолет)

Дети заходят в зал, делясь своими

впечатлениями от поездки в Астану.

*Поездка мне очень запомнилась!

*Столько впечатлений!

*Наконец моя мечта исполнилась, я

увидела Астану.

*А я сделал много фотографий!

*Какие широкие улицы и столько разных

машин едет нескончаемым потоком!

*А какой широкий Ишим!

*Мне очень понравилась Аккорда-

величественное и красивое здание (Все дети

садятся на места).


Я предлагаю вам поделиться своими

впечатлениями от поездки.

Ребенок вместе с мамой:

Астана-очень красивый город, раньше мне

не приходилось там бывать и вот наконец я все

увидела.Мы посетили много интересных мест, но

164

особенное впечатление на меня произвела

Аккорда, о ней я хочу рассказать.

Аккорда-сердце столицы

Аккорда – это резиденция Главы госуда-

рства Н. А Назарбаева и одна из величественных

зданий столицы. Она расположена на левом

берегу Ишима. Строительство было начато в

сентябре 2001 года. Высота здания вместе со

шпилем состоит 80 метров. Здание резиденции

состоит из пяти надземных этажей, на первом

этаже расположен центральный парадный холл,

торжественный зал для проведения официальных

приемов, зал для проведения пресс –

конференций. На втором этаже расположены

офисные помещения. На третьем, четвертом

этажах расположены несколько залов,

библиотека. Аккорда – это рабочее место нашего

Президента.

Айлин:

А меня очень поразил символ новой

столицы – монумент «Байтерек». «Байтерек» -

это сказочное дерево, которое нашел сказочный

герой Ер – Тостик. По поверьям казахов, в его

ветвях раз в год откладывала золотое яйцо

сказочная и легендарная птица Самрук. Наш

Байтерек является древом с огромным куполом –

яйцом. Высота состоит 97 метров, шар

диаметром 22 метра. По словам Н.Назарбаева

«Байтерек – это символ главного города страны,

символ всего государства, символ жизни, символ

народа, символ мира, символ, берущий начало в

фольклорах казахского народа». Идея

принадлежит Президенту Республики Казахстан.

Над Байтереком трудились известные

архитекторы – Рустамбеков и Конусбай,

отечественная компания «Имстальком»,

столичные строители и карагандинские

металлурги.

Исламбек :

А мне больше свего запомнились «Барсы»

Данные скульптуры были открыты 1998 году, в

год официальной презентации столицы. Барсы

установлены при въезде в город на высоких

постаментах. Они как будто отворяют ворота

города всем, кто с добрыми намерениями входит

в него. В то же время охраняют ночной покой

жителей столицы.

Барс – это символ Казахстана,

устремленного в будущее. Он придает нам силу,

уверенность во всех делах. Сделан из бронзы и

мрамора. Изготовил скульптуру Толеген

Досмагамбетов. В городе я видел памятники

Кунанбаева, Пушкина, Сейфуллина.Все

скульптуры, монументы придают городу особую

красоту и неповторимый колорит. Все гости

восхищены этой красотой.

Жансая:

Я расскажу вам о Дворце Мира и Согласия.

В народе прозвали Дворец «пирамидой» высота

равна 25-этажному зданию. Вход в пирамиду

находится под землей. Во дворце расположен

оперный театр, музей, выставочные и

культурные залы, библиотека, офисы,

национально – культурные центры республики.

Автором проета является всемирно известный

британский архитектор Норманн Фостер.

Мария рассказывает, папа сопровождает

рассказ показом слайдов:

Я всем вам хочу рассказать о

развлекательном центре «Думан». Это большое

сооружение, состоящее из нескольких зон:

океанариум, кинотеатр, сеть кафе, торговых

залов, аттракцион «Джунгли», боулинг,

гостиничный комплекс. В океанариуме жувут

акулы, морские окуни, губаны и другие рыбы.

Посмотреть на акул едут из Казахстана и других

стран. Это самое любимое место отдыха жителей

и гостей Астаны.

Минутка отдыха «Казахский танец»


Астана стала визитной карточкой нашей

страны в глазах всего мирового сообщества. Все,

кто приезжает в столицу, искренне восхищаются

тем, как расцвел город, столица нашей

независимости!

Дети по очереди читают стихотворение

«Астана»

Стелет осень из листьев постель для

грядущей холодной царицы,

И кружит золотая метель во дворах

казахстанской столицы,

Где торжественный солнечный свет

отражается в зеркале окон,

На изломе серебряных лет я влюбился в

тебя ненароком.

Пусть гордится по праву страна и

любуются люди тобой,

Город будет всегда молодой – Астана,

Астана, Астана!

Различают на вкус и на звук все оттенки

целинного края,

Непокорный акмолинский дух породнился

с душой каравая.

На квадраты твоих площадей покормится

слетаются птицы.

Очень мого хороших людей встретил я в

казахстанской столице.

Пусть по праву гордится страна и

любуются гости тобой.

Город будет всегда молодой, Астана,

Астана, Астана!

Воспитатель приглашает детей на

выставку рисунков с видами Астаны

Итог занятия:

165

Итак, сегодня мы совершили небольшое

путешествие в нашу прекрасную столицу,

увидели её новый современный облик. Жаль, что

наше путешествие было лишь виртуальным.

НАША АРМИЯ СИЛЬНА – ОХРАНЯЕТ МИР ОНА!


воспитатель подготовительной группы ЦРЛ «Рауан

Цель: Воспитывать любовь и уважение к

армии; вызвать у детей эмоциональное

отношение к воинам, желание быть такими же

сильными, ловкими; побуждать их к активности

в разных видах деятельности.

Входят дети под маршевую музыку.

Встают в две колонны, выполняют движения с

цветами и флажками.

Ведущая: 7 мая в Казахстане отмечается

славный праздник – День защитников Отечества.

Мы поздравляем наших дедушек и пап, которые

с честью выполнили свой долг, находясь в рядах

казахстанской армии. Мальчики – будущие

защитники нашей Родины, и уже сегодня они

должны воспитывать в себе такие качества, как

умение дружить, держать слово, быть смелым,

мужественным, благородным, добрым. От

каждого из вас в будущем зависит, какой быть

нашей армии. А чтобы быть настоящим

солдатом, надо учиться и уметь делать все.

*День славной армии, ребята, отметить

нынче каждый рад.

Все казахстанские солдаты уже выходят на

парад.

*Пусть развиваются знамена, и веселится

весь народ.

Мы верим армия родная на страже мира -

наш оплот!

*В весенний день, весёлый и прозрачный,

на заставах, кораблях, в полках

Мы встречаем праздник силы грозной, щит

и меч сжимающей в руках.

*Как солдаты на параде мы шагаем ряд за

рядом,

Левой раз, левой раз! Посмотрите все на

нас.

*Мы пока еще ребята, а шагаем как

солдаты.

Будем в Армии служить, будем Родину

хранить!

Песня «Бравые солдаты» Ребенок: Ребята, вы с папой моим не

знакомы?

Знакомьтесь скорее, сегодня он здесь!

Сегодня ему не идти на завод, но дома у

папы немало забот .

Не терпит мой папа безделья и скуки, у

папы умелые, сильные руки.

А если кому-нибудь надо помочь, мой папа

всегда поработать не прочь!

1 ребенок Вот мой папа - самый лучший в

мире водитель!

2 ребенок А мой папа - самый лучший в

мире строитель!

3 ребенок А мой папа - самый сильный в

мире силач!

4 ребенок А мой папа лучше всех в мире

гоняет мяч.

5 ребенок А мой папа меня очень любит и

обнимает меня вот так!

Песня «Песенка про папу»

Ведущая: Наши мальчики очень хотят

быть похожими на своих пап.

Ведущая: В нашем детском саду живут

разные герои.

Но ребята твердо знают правило простое:

Ты гордись своим отцом – знатным

гражданином,

Но и сам будь молодцом, а не просто

сыном!

*Уважения достоин смелый и отважный

воин:

Трудно в тыл врага пробраться,

незамеченным остаться,

Все запомнить, разузнать, утром в штабе

рассказать.

*На ветвях заснули птицы, звезды в небе

не горят.

Притаился у границы пограничников

отряд.

Пограничники не дремлют у родного

рубежа:

Наше море, нашу землю, наше небо

сторожат!

*Выходит в синие моря надежная застава,

И говорит народ не зря: «Морскому флоту

– слава!»

Он охраняет от войны мир берегов родной

страны.

Ведущий: Собрались мы сегодня вместе,

чтоб отметить праздник мужчин.

Смелым, умным, отважным и добрым – вот

таким хочет видеть вас дочь или сын.

Всем покажите ваши вы знания, силу,

ловкость, сноровку в борьбе.

166

Вы дерзайте наши мужчины и уверены

будьте в себе!

Ведущая:

Нам нужно разделиться на две команды.

(Делятся на две команды: ребенок и папа

вытягивают звездочку красного или желтого

цвета).

Ведущая:

Как известно по порядку, начинаем день с

зарядки. То же будет и сейчас – зарядимся мы

тотчас!

Первое испытание «Попади в мишень»

У нас в армии есть стрелковые войска. А

вы умеете метко стрелять. Вот мы и проверим,

чья команда больше забросит гранат в цель.

Участники берут по одной гранате

(мешочек с песком). Перед ними стоит задача –

поразить мишень, попав (мешочком) в корзину.

Побеждает команда больше забросившая гранат

(мешочков).

Конкурс 1 «Солдатская картошка»

Кто быстрее очистит картошку так, чтобы

кожура образовала непрерывную ленту.

Конкурс 2 «Бег с препятствиями»

Кто быстрее пробежит через зал, неся в

руке полный стакан воды. Побеждает тот, кто

сможет не расплескать воду.

Конкурс 3 «Портянки»

Кто быстрее намотает на ногу «портянку»,

используя для этого рулон туалетной бумаги.

Портянка не должна спадать с ноги.

Конкурс 4. «Снайперы»

Соревнование в точности попадания

кольцом в конкурсе кольцеброс. Каждому

участнику позволяется выполнить по 5 бросков

«выстрелов»

Конкурс 5 «Пришей пуговицу»

Ведущая: А сейчас пришло время

поздравить наших пап. Папин праздник –

главный праздник всех мальчишек и мужчин.

И поэтому сегодня их поздравить мы

хотим. Мы желаем папам счастья и мальчишкам

нашим тоже.

Если вдруг вам станет плохо, приходите,

мы поможем! Знаем мы, что вы достойны звания

мужского – воины.

Для мужчины дело чести – защищать свое

Отечество! Будем помнить о защите, пусть же

здравствует Земля!

Всех поздравить разрешите.

Вместе: С 7 Мая вас, друзья!

Мы за мир! И в мир добром жить хотим.

Маленьким и взрослым мир необходим.

Счастье – жить на свете, счастье - жить в

труде.

Труд свой посвящаем миру на Земле!

Пусть пулеметы не строчат и пушки

грозные молчат.

Пусть в небе не клубится дым, пусть небо

будет голубым.

Не гибнут люди, города. Мир нужен на

Земле всегда!

Благодарим солдаты вас за жизнь, за

детство и весну.

За тишину, за мирный дом, за мир, в

котором мы живем.

Нужен мир тебе и мне, чистый воздух на

заре.

Птичий гомон, детский смех, солнце,

дождик, белый снег.

Лишь война, лишь война на планете не

нужна.

Песня «Мир нужен всем» (дети вручают

подарки своим папам)

ДЫМБІЛМЕСТІҢ ХИКАЯЛАРЫ

Тлеумагамбетова А.А.,

№19 «Бұлақ» МДҰ «Балбөбек» II кіші топ тәрбиешісі

Мақсаты: Балаларды байланыстырып сөй-

леу дағдыларын қалыптастыру. Бірлікке, ұйым-

шылдыққа, достыққа тәрбиелеу. Тапсырмаларды

өз беттерімен орындай білуге үйрету.

Әдіс- тәсіл: Тосын сәт, саяхат, сұрақ- жауап,

көрсету, түсіндіру, мадақтау, қорытындылау.

Көрнекілік: табиғат көрінісі, гүлдің суреті,

түрлі-түсті доптың суреті. (Есік қағылып, ішке

Дымбілмес кіреді)

Дымбілмес: Мен қайда келдім.

Тәрбиеші: «Балапан» тобына келдің. Ең

алдымен амандасу керек.

Дымбілмес: Ой, кешіріңіз., Сәлеметсізбе?

Тәрбиеші: балалар, қонақпен амандасайық.

Балалар: Сәлеметсізбе?

Тәрбиеші: Балалар, мына адамды

танимызба?

Балалар: Жоқ, танымаймыз.

Тәрбиеші: Сен, мында не істеп жүрсің?

Дымбілмес: Менің атым дымбілмес. Мен

тентек баламын. Дымбілмес олай істеме, былай

істеме деп бәрі айтады. Мен мына балаларға

ұқсамаймын. Ой, әдемі гүлдерді қара. Бұларды

жұлуға болатын шығар. (Гүлдерді тартады) Ой,

мынау жұлынбайды ғой.

167

Тәрбиеші: балалар, айтыңдаршы гүлдерді

жұлуға болама?

Балалар: Жоқ, жұлмаймыз.

Тәрбиеші: Біз, гүлдерді жұлмаймыз, өсім-

діктерге қамқор боламыз, табиғатты қорғаймыз.

Балалар, табиғатқа саяхатқа шығайық,

барғыларың келеме?

Балалар: Иә, барамыз.

Тәрбиеші: Дымбілмес, сенде бізбен

барасыңба?

Дымбілмес: Иә, барам, білмейтін нәрселе-

рімді сіздерден үйренгім келеді. Әйтпесе бәрі

мені дымбілмейтін Дымбілмес деп мазақтай

береді.

Тәрбиеші: Ендеше, Қатар, қатар тұрайық

Паравозды құрайық Кеттік пук- шк-шк,

пук-шк-шк, міне келдік. Алдарынан ауырып,

басы салбыраған гүлдер шығады.

Тәрбиеші: Гүлдер сендерге не болған?

Гүлдер: Біздер Дымбілместің ауласындағы

гүлдерміз. Дымбілмес бізге ешқашан су

құймайды. Енді біз ауырып, шөлдеп тұрмыз.

Дымбілмес: Солайма? Мен, мен су құю

керегін білген жоқпын. Енді ұмытпаймын. Қазір

құямын. Су құяды да, гүлдер жайқалып шыға

келеді.

Гүлдер: рахмет, Дымбілмес. Енді су құюды

ұмытпа, жарайма.

Дымбілмес: Жарайды, ұмытпаймын.

Тәрбиеші: Балалар, айтыңдаршы гүлдер

солып қалмау үшін үнемі не істеу керек?

Балалар: су құйып отыру керек.

Тәрбиеші: Иә, дұрыс айтасыңдар. Гүлдер,

сендерді қалай күту керек екенін балаларға

айтып берші, әрі Дымбілместе есіне сақтап

жүрсін. Гүлдер:

- бізгдерге су құю керек,

- түбімізді қопсыту керек,

- күннің көзіне қою керек,

- шаңымызды сүрту керек,

- күтіп, баптау керек.

Тәрбиеші: Балалар, түсіндіңдерме? -

Балалар: Иә, түсіндік.

Дымбілмес: Менде, түсіндім. (Алдарынан

іші ауырған бала жүгіріп шығады)

Іші ауырған бала: Ай- ай, ішім ауырып

барады.

Тәрбиеші: Саған не болды? Неге ішің

ауырады?

Іші ауырған бала: Дымбілмес күн тәртібіне

қол жууды жазбаған. Қол жумай тамақ ішкен

соң, ішім ауырып тұр. Ай- ай ішім.

Тәрбиеші: Балалар, тамақ ішер алдында

қолымызды не істеу керекпіз? Балалар:

Сабындап, жуу керекпіз.

Дымбілмес: Мен, мен білмей қалдым ғой,

енді жазып қоямын. (Алдарынан, жылаған

ойыншықтар шығады)

Тәрбиеші: Ойыншықтар, сендер қайда бара

жатырсыңдар?

Ойыншықтар: Дымбілмес, бізбен ойнаған

соң, жинамайды, одан қалса сындырады. Біз

содан қашып барамыз.

Тәрбиеші: Балалар, айтыңдаршы

ойыншықпен ойнап болған соң не істеу керек.

Балалар: Орнынына жинап қою керек.

Тәрбиеші: Сындыруға болама?

Балалар: Жоқ, болмайды, күтіп ұстау

керек.

Дымбілмес: Кешіріңдерші, енді

сындырмаймын, ойнап болған соң жинап қоятын

боламын.

Тәрбиеші: Дымбілмес, енді тентек бала

боласыңба? Балалармен бірге біраз нарселерді

түсіндің. Енді тобымызға қайтайық.

Дымбілмес: Рахмет, сендерге біраз

нәрселерді миыма тоқып алдым.

Тәрбиеші: Дымбілмес сенде бізбен бірге

бар. (Бәрі паровоз болып, топқа кіреді)

Алдарынан допқа таласқан балалар шығады.

Тәрбиеші: Балалар, неге допқа таласып

жүрсіңдер? Допқа таласқан балалар:

Дымбілмес біздің добымызды дұрыс

жабыстырмаған. Сондықтан келісе алмай

жүрміз.

Дымбілмес: Мен қайтадан ойланып

көрейін.

Тәрбиеші: Балалар, Дымбілмеске

көмектесемізбе?

Балалар: Иә, көмектесеміз. Балалар әр

баланың үстіндегі киімінің түсімен бірдей етіп

доптарын жабыстырады.

Дымбілмес: Рахмет, сендерге балалар. Енді

түстерді ажырата алатын боламын.

Тәрбиеші: Енді бәрін түсінген шығарсың?

Дымбілмес: мен балалармен жүріп, көп

нәрсені түсіндім. Енді тентек бала болмаймын.

Тәрбиеші: Өте жақсы. Сенің біліп-

үйренгеніңе қуаныштымыз. Солай емеспе,

балалар?

Балалар: Иә. Дымбілмес: алақай, мен енді

бәрін білетін ақылды бала боламын. Рахмет,

сендерге балалар. Мен кетейін сау болыңдар!

Балалар: Сау болыныз.

Тәрбиеші: Балалар, барлық нәрсеге мұқият

болуымыз керек. Үлкендердің айтқанын ұғып,

тілін алу керекпіз. Дымбілмес сияқты тентек

бала болуға болмайды. Әйтпесе барлығы

Дымбілмес сияқты күлетін болады. Балаларды

мадақтап, сабақты қорытындылау.

168

У ДЫБЫСЫ ЖӘНЕ ӘРПІ

Тоқабаева С.Қ.,

Ырғыз ауданы Нарқызыл негізгі мектебінің бастауыш сынып мұғалімі

Сабақтың мақсаты: У дыбысы және әрпіне

қатысты берілген сөздерді оқып жаттығу.

Сабақтың міндеті:

1. У у дыбысына берілген сөздерді оқуға

дағдыландыру. У у дыбысының бірде дауысты,

бірде дауыссыз болатынын түсіндіру

2. Адамгершілік тәрбие беру.

3. Сана сезімін, ойлау қабілетін дамыту.

Сабақтың көрнекілігі: Кеспе әріп, кеспе

буын, суреттер.

Оқыту әдісі:

- көрсету,

- түсіндіру,

- топтық жұмыс

- Сұрақ – жауап

- Ойын

- Тақтамен жұмыс

Сабақтың барысыІ. Ұйымдастыру

- Түгендеу,

- Партаға дұрыс отыру.

- Сабаққа зейінін аудару.

ІІ. Кеспе әріптермен жұмыс

Мақсаты: Оқушыларға жеке әріптерден

буын құратып үйрету.

Кеспе әріптерден а, т, ғ, н, п, р, л әріптерін

пайдалана отырып, буын, сөз құрату.

Құраған сөздеріне дыбыстық талдау

жасату.

А – ашық, жуан, дауысты дыбыс

Т – қатаң, дауыссыз дыбыс

А – ашық, жуан, дауысты дыбыс

III. Өткен сабақта алған білімін еске түсіру

1) Л дыбысы қандай дыбыс?

- Л дыбысы сөздің қай жерінде жазылады?

- Л әрпіне берілген сөздерді оқыту.

Ала сөзін қатыстырып сөйлем ойла.

Ойлаған сөйлемді сызба арқылы көрсет.

ІҮ. Ойын «Жасырынған буынды тап»

Мақсаты: Оқушылардың осы уақытқа

дейін алған білімдерін тексеру. Қалып қойған

буындарды тапқызу арқылы ойлану қабілеттерін

дамыту.

... – ға

... – на

Па -....

та -...

Ар -...

пар -....

V. Мағынаны тану

Мақсаты: Жаңа сабақты түсіндіру. У у

дыбысының бірде дауысты, бірде дауыссыз

болып кездесетіндігін түсіндіру

- У у дыбысын оқушыларға 3 рет хормен

айтқызу

- А уа, ау, на уа, тау сөздерін айтып, у

дыбысы қай жерде кездесіп тұрғанын анықтату

- У дыбысының емлесіне түсінік беру

- У дыбысы дауысты дыбыстан кейін

айтылса дауыссыз дыбыс болады. Мысалы: а - у,

та – у

- У у дыбысы дауыссыз дыбыстан кейін

айтылса дауысты дыбыс болады.

- Мысалы: н – у, т – у

VI. Оқулықпен жұмыс

Мақсаты: Оқулықтағы сөздерді дұрыс

оқуға, буынға бөлуге, қатесіз оқи білуге

дағдыландыру. Оқу дағдыларын қалыптастыру

1) Берілген суреттерге байланысты сөйлем

құрату. Сөйлемдерін сызба арқылы көрсету.

Сөйлем неше сөзден тұратындығын

анықтату

2) Берілген а - уа, ау, ну, на - уа, тау, ту

сөздерін тізбектей оқыту.

VII. Тақтамен жұмыс

Мақсаты: Көркем және сауатты жазу

дағдыларын дамыту

- Ауа, науа, тау, Алатау сөздерін тақтаға

жатқа жаздыру

- Сөздердегі дыбыстарды дауысты,

дауыссыз дыбыстарға ажыраттыру

- Буынға бөлдіру

VIII. Сергіту сәтін өткізу

169

Жел уледі,

Құйын келіп биледі.

Қатты – қатты жел соқты,

Жапырақтар қол соқты

IX. Дәптермен жұмыс

Мақсаты: У у әрпінің элементтерінің

жазылуымен таныстыру, У у әрпін жазуға және

басқа әріптермен байланысуын үйрету, сауатты

жазу дағдыларын дамыту

1) У у әрпінің бас және кіші әріптерін

ауада жаздыру.

2) У дыбысының бас әрпінің элементтерін

жаздырып үйрету

3) У дыбысының кіші әрпінің элементтерін

жаздырып үйрету

4) Буындық диктант жаздырту: уа, ау, ауа,

тау, анау, ну, ту, туу, науа

X. Кері байланыс

Жаңа сабақты қандай дәрежеде түсінген-

дерін сигналдық карточка арқылы көрсету

Жасыл түс – түсіндім

Сары түс – әлі де мағлұмат керек

Қызыл түс – түсінген жоқпын

Сигналдық карточкамен жұмыс

XI. Топтық жұмыс

Жасыл түс көтерген оқушыларға

тапсырма: Құрамындағы У у дыбысы дауысты

болатын сөздер тауып жазу

Сары түс көтерген оқушыларға тапсырма:

құрамында у дыбысы бар сөздерді буынға бөліп

жазу

Қызыл түс көтерген оқушыларға тапсырма:

- У дыбысы бар сөздер айтқызу

- У дыбысының орнын анықтату

- У дыбысының алдында келген дыбыстың

дауысты, дауыссыз екенін анықтату

- Уу дыбысының ерекшелігін түсіндір

XII. Жаңа сабақты бекіту

Мақсаты: У у дыбысы туралы алған

білімдерін тиянақтау, бекіту

- У дыбысы қандай дыбыс?

- Ерекшелігі неде?

- У дыбысы соңында келетін сөздерді ата

- У дыбысы дауыссыз болатын сөздерді ата

- У дыбысы басында келетін қандай

сөздерді білесің?

Мадақтау

УРОК –ЭКСКУРСИЯ НА ПРОИЗВОДСТВО АО «КАЗТЕЛЕРАДИО»

Тулемисова Н.М.,

Актюбинский колледж связи и электротехники

Тема занятия:

Раздел 5: «Ремонт и регулировка узлов

радиоприемных трактов»

Раздел 6: «Ремонт и настройка

телевизионной аппаратуры»

Тип занятия: закрепление знаний, повторе-

ние, обобщение знаний по специальным

дисциплинам.

Вид занятий: практическое занятие.

Форма проведения: “Урок на

производстве”

Цели занятия:

Учебная. Закрепление и контроль знаний

по разделам: «Ремонт и регулировка узлов

радиоприемных трактов», «Ремонт и настройка

телевизионной аппаратуры».

Развивающая. Закрепление теоретических

знаний на практике.

Воспитательная. Развитие коллективизма,

профессионализма, чувства личной

ответственности за общее дело, правильная

мотивация своей деятельности.

Методическая.

Активизация процесса познания через

практическую деятельность.

Закрепление знаний и умений через работу

и обсуждение проблем работы предприятия в

группе, поиск правильного решения.

Межпредметные связи: «Основы

электроники и схематехники», «Цифровые

устройства микропроцессоров»

Обеспечение занятия:

раздаточный материал (задание на урок,

план работы);

справочная и учебная литература.

Литература:

Хабаров Б.П., Куликов Г.В., Парамонов

А.А. Техническая диагностика и ремонт бытовой

радиоэлектронной аппаратуры. М., Горячая

линия - Телеком. 2004г.

Куликов Г.В. Бытовая аудиотехника.

Устройства и ремонт. М., Проф. Обр. Издат.

2001г.

Лузин В.И., Никитин Н.П., Шестаков А.А.,

Стефанович Ю.Г., Исаков В.Г. Основы

телевизионной техники. М., СОЛОН-Пресс.

2003г.

170

Порядок проведения урока

Этапы Время Преподаватели Студенты

1 2 3 4

1.Организационный

момент (во время

поездки) 60 мин.

Ознакомление с техникой

безопасности. Кратко дают

информацию о проведении урока.

Постановка целей урока, задач.

Слушают преподавателя и

инженера по ТБ.

2.Первый этап урока.

Выход на объект. 120 мин.

Знакомство с «экскурсоводом»

(работник предприятия). Кратко

описывает объект, его специфику,

структуру управления.

Внимательно слушают.

3.Второй этап урока.

Экскурсия по объекту

120 мин.

Наблюдают за ходом работы

экскурсии, обращают внимание

студентов на проблемные вопросы.

Задают вопросы студентам по теории.

Поясняют студентам некоторые

моменты производственного процесса.

Внимательно слушают.

Выполняют фотофиксацию.

По ходу спрашивают по

интересующим их вопросам

экскурсовода и

преподавателей.

4.Сбор группы в

автобусе, поездка в

техникум.

60 мин.

Обсуждение со студентами

впечатлениями от прошедшей

экскурсии.

Делятся впечатлениями.

Задание на урок

Прослушать информацию преподавателя о целях и задачах урока.

Принять участие в экскурсии по объекту.

Выполнить фотофиксацию объекта.

Подготовить данные для оформления отчета .

Домашнее задание: подготовка к защите по контрольным вопросам разделов и экскурсии.

Фотофиксация урока на производстве

ТАБИҒАТ ҚҰБЫЛЫСТАРЫ

Туремуратова Г.А.,

Әйтекеби ауданы "Балбұлақ" балабақшасының тәрбиешісі

Мақсаты: Балалардың табиғат жайлы ұғымдарын тиянақтау, табиғатта болатын таңғажайып

құбылыстарды бақылай білуге үйрету. Табиғатты сүюге, аялауға, оған қамқор бола білуге тәрбиелеу.

Іс-әрекет

кезеңдері

Тәрбиешінің жетекшісінің іс-әрекеті Балалардың іс-әрекеті

Мотивациялық-

қозғаушылық

Көркем сөз:

Табиғатым тамаша,

Көз тоймайды қараса

Табиғатты аялап,

Жүрейікші жараса

Сәлем саған жер Ана

Сәлем саған нұрлы күн!

Балалар бүгінгі ұйымдастырылған оқу қызметінің

тақырыбы «Табиғат құбылыстары туралы болмақ»

- Табиғат дегеніміз не?

Балалар тәрбиешіні

тыңдады.

-Табиғат дегеніміз бізді

қоршаған орта.

-Сиқырлы қорапша

-Төрт мезгіл

-Қыс, көктем, жаз, күз

171

- Дұрыс айтасындар балалар, біздер күнде табиғат

аясына яғни далаға серуенге шығамыз.

- Балалар кеше біз табиғат аясына серуенге шыққанда не

тауып алдық?

Қарандаршы қандай әдемі қорапша! Кеше біздер бұл

сиқырлы қорапшаны бүгін ашып қараймыз деген

болатынбыз олай бол-са қазір ашып қараймыз. Бізге бұл

қорапшаны табиғат патша-лығынан жіберіпті. Ішінде

бізге ойын тапсырмалары бар екен. Осы ойын

тапсырманы орындасақ жақсы сыйлық күтіп тұр екен.

- Балалар бір жылда неше мезгіл бар?

- Қане ендеше атап көрейікші?

Өте дұрыс, енді балалар сол жыл мезгілдерін жапсырма

арқылы матаға орналастырайық.

Тақпақтар:


Тербеледі ағаштар

Алдымнан жел еседі

Кіп-кішкентай ағаштар

Су құйғанда өседі.

Табиғат құбылыстары туралы жұмбақтар шешейік.

Жардай дәулер соғысты

Жарқ-жұрқ етіп оқ ұшты

Табиғат сұлу мекенім

Өзіңді мекен етемін

Саяңда өсіп ер жетіп

Биікке ұшып жетемін

(Инабат)

Күн сәулесі төгілгені

әдемі

Алуан түрлі қызыл гүлдер

әдемі

Сыбдыр қаққан мөлдір

суда әдемі

Биік биік шыңдарында

әдемі (Нұрәлі)

Бұтақтарды сындырмай

Тазалықты сақтайық

Гүл өсіріп су құйып

Табиғатты қорғайық.

(Раяна)

Ұйымдастыру-

іздестіру

Жарқ етсе сабау қамшы

Төгіліп жауар тамшы

Көк жүзінде көк доға

Жер жүзінде жоқ доға

Қолмен ұстауға болмайды

Көзбен көріп тоймайды

Аспанда алып доп

Жарқырайды жарық боп

Күндіз әйнегі сынады

Түнде орнында тұрады

Біз, біз, біз едік

Отыз арба қыз едік

Бір тақтайға жиналдық

Таң атқанда жоқ болдық.

-Балалар сендер жұмбақтың шешуін дұрыс таптыңдар,

енді біз

барлығымыз аспан әлеміне саяхат жасайық.

Қимылды ойын: (Жер, ауа, су).

Ойын шарты: тәрбиеші балаларға жер, су, ауа сөздің

біреуін айтады. Егер жер десе балалар қоянның суретін

көрсету керек. Ал су сөзі айтылса балықтың суретін

көрсету керек. «Ауа» - дегенде құстың суретін көрсету

керек.

-Өте жақсы балалар! Табиғатты аялауға, қорғауға

көмектесейік. Далаға серуендеп шыққанда ағаштарды

сындырмайық, оларды күтіп, қорғап жүрейік.

Балаларды сергіту сәтін

көңілді орындайды.

(Бұлт, найзағай)

(Жаңбыр)

(Кемпірқосақ)

(Күн)

(Ай)

(Жұлдыз)

-Суреттерді матаға

жапсырма арқылы

жапсырады.

Рефлексивті-


- Балалар бүгінгі оқу қызметіне жақсы қатысқандары

үшін мен сендерге тосын сый дайындап әкелдім.

Ал қанекей тұрайық

Үлкен шеңбер құрайық

Көріскенше күн жақсы

Сау саламат болайық.

Балалар

мадақтағандарына қуанып

бір бірлеріне жылы

лебіздерін айтады.

172


Білу: балалар табиғат құбылыстыры туралы біледі.

Игеру: табиғатқа байланысты жұмбақ, тақпақ, ойындарды игерді.

Меңгеру: қоршаған орта туралы білімді меңгерді.

ЕРТЕГІЛЕР ӘЛЕМІНЕ САЯХАТ


Қарғалы ауданы Әлімбет орта мектеп-балабақшасы «Балапан» II кіші топ тәрбиешісі

Мақсаты: Ертегімен таныстырып мазмұнын меңгерту, сұрақтарға толық жауап беруге үйрету. Ойлау

қабілеттерін, шығармашылық елестетуін, қиядарын дамыту. Балаларды достыққа, адамгершілікке

тәрбиелеу. Қолданылатын көрнекі құралдар:

Әдіс-тәсілдер: Сұрақ-жауап, көрсету, түсіндіру, орманға саяхат, әңгімелеу, қорытындылау, мадақтау.

Іс-әрекет

кезеңдері

Тәрбиешінің іс-әрекеті Балалардың іс-әрекеті

Мотива-

циялық-

қозгауш

ылық


Дөңгеленіп тұрайық,

Үлкен шеңбер құрайық

Балалар, бүгін бізге қонақтар келіпті амандасайық.

Шеңберге тұрып

балалар қонақтармен

амандасады.

Ұйымдас

тырушы-

лық-

ізденіс-

тік

- Балалар қазір қыс мезгілі.

- Қыста жаңбыр жауама?, қар жауама?

- Қардың түсі қандай?

- Ия, дұрыс айтасыңдар.

- Қыста адамдар жұқа киінеме?, қалың киінеме?

- Ағаштарда жапырақ барма?

- Балалар, ертегілер әлеміне саяхатқа барамыз! Барғыларың

келеме?

- Ендеше, көзімізді жұмайық. Қане, қане жұмамыз көзімізді.

Біз орманда келе жатырмыз, жаз мезгіл деп ойлаңдар. Күн

жарқырап шығып тұр, құстардың сайраған даусы естіледі.

Орманға келдік, көзімізді ашайық.

- орманда бір үйшік үй тұр екен, Бұл үйде ата мен әже

тұратын көрінеді. Бұл қай ертегіге ұқсайды балалар?

- Дұрыс айтасыңдар, «Бауырсақ» ертегісі.

- Бауырсақтың түсі қандай?

- Иә, дұрыс айтасыңдар.

- Пішіні қандай?

- иә,дұрыс. Балалар «Бауырсақ» ертегісін мен сендерге

әңгімелеп берейін, тыңдағыларың келеме?

- ендеше, мұқият тыңдайық.

- Баяғыда бір кемпір мен шал өмір сүріпті.

Бір күні шал кемпіріне:

Кемпір, кемпір сен маған бауырсақ пісіріп бер - дейді.

- Кемпір: Шал- ау үйде ұн жоқ- дейді.

- Шал: Қаптың түбін қырып-қырып пісіріп бер- дейді.

- Кемпір қаптың түбін қырып-қырып бауырсақ пісіріп береді.

(қолмен домалақтау, көрсету)

- Балалар бауырсақты неден пісіреді?

- Иә, дұрыс айтасыңдар. Үйде әжелерің, аналарың бауырсақ

пісіреме?

- Сөйтіп, кемпір мен шал бауырсақты суытып терезенің

алдына қояды. Бауырсақ былай отырады, былай отырады, іші

пысып, орманға қарай домалай жөнеліпті. Балалар ертегіні

тыңдап қана қоймай қимылдар жасап, ән айтып, би билеп,

тақпақ айтамыз. Бауырсақ домалап келе жатып айналасын

-Қар жауады

-Аппақ

-Қалың киінеді?

-Ағашта жапырақ жоқ

-Иә, барамыз.

-Балалар көздерін

жұмады.


жұмып елестетеді.


ашады.

-«Бауырсақ» ертегісі.

-Сары

-Дөңгелек

-Иә

-Балалардың зейін

қойып тыңдауы.

-Ұннан

-Иә, пісіреді.

173

қараса әдемі гүлдер өсіп тұр екен. Ол гүлдерді иіскегісі

келеді.

Тыныс алу жаттығуы «Гүлдерді иіскейміз»

- Бауырсақ домалап келе жатады алдынан не шығады ?

- Иә, қоян шығады

- Қоян : Бауырсақ, бауырсақ мен сені жеймін- дейді.

Бауырсақ: Жемеші мен саған қояндар биін билеп беремін-

дейді.

- Қане, балалар «Қояндар» биін билеп берейік

- Қоян: Жарайды – деп келіседі.

- Қоян бауырсаққа риза болады. Ол әрі қарай домалай

жөнеледі. Алдынан не шығады?

- Қасқыр: Бауырсақ, мен сені жеймін!

- Бауырсақ: Жемеші мен саған тақпақ айтып беремін –дейді

- Бауырсақ: Атамнанда қаштым,

Апамнанда қаштым,

Қояннанда қаштым,

Енді сенен де қашып құтылу оңай- деп қаша жөнеледі.

- Қасқыр бауырсаққа риза болып бауырсақты жемей босатып

қоя береді. Одан әрі домалап келе жатса алдынан не шығады?

- Аю: Бауырсақ, бауырсақ мен сені жеймін- дейді.

Бауырсақ: Жемеші мен саған ән айтып беремін- дейді. Аюда

бауырсақты босатады. Домалап келе жатса алдынан не

шығады?

- Түлкі: Бауырсақ, мен сені жеймін- дейді.

- Бауырсақ: жемеші мен саған өлең айтып беремін - дейді.

- Түлкі: Жоқ, маған өзіннің суретіңді бер, үйіме апарып іліп

қоямын - дейді.

- Балалар бауырсақ сендерден көмек сұрап тұр, бауырсаққа

көмектесемізбе?

- Түлкі де риза болып: Бауырсақ жарайсың, мен саған

ризамын, жолыңнан қалма- деп қоя береді. Бауырсақ осылай

домалап үйге қайтады. Осымен ертегі аяқталады. Ертегі

сендерге ұнады ма?

Үйге барған соң ата мен әжеге орманнан аңдардың

кезыккенін, олардан қатты қорыққанын айтады. Оған

сендердің көмектескендеріңді айтады. Ата мен әже сендерге

риза болып сәлемдеме беріп жіберіпті.

Не екенін ашып көрейік.

Тыныс алу жаттығуын

орындайды.

-Қоян

Балалар қояндар биін

билейді.

-Қасқыр

-Тақпақ айту.

-Аю шығады.

Балалар ән айтып

береді.

-Түлкі

-иә, көмектесеміз.

Ұжымдық жұмыс:

Жолда домалап келе

жатқан бауырсақты

жапсырады.

-Иә.

-ашып көру,

қызығушылық

Рефлек-

сиялық

түзеуші-

лік

Қорытындылау:

- Мынау не ол ?

- Бауырсақтың түсі қандай?

- Бауырсақтың пішіні қандай?

- Қандай ертегімен таныстық?

- Орманнан бауырсаққа нелер кездесті?

Балаларды мадақтау.

Бауырсақ

- Сары

- дөңгелек

«Бауырсақ»

- Қоян, қасқыр, аю,

түлкі.

Балалардың қуануы.


Біледі: Ертегінің мазмұнын біледі. Түсінігі: Ертегі мазмұнын ретімен айту дағдысын түсінеді.

Меңгеруі: Ертегі туралы түсінікті меңгерді.

174

КҮЗ -БЕРЕКЕ, МОЛШЫЛЫҚ


Қарғалы ауданы Әлімбет орта мектеп-балабақшасы «Балапан» II кіші топ тәрбиешісі

Топ бөлмесі мерекеге сай безендірілген.

Шарда «Күз -береке, молшылық» деген жазу

жазылған. Үстелде кәрзеңкеде жемістер мен

көкөністердің мулляжы қойылған. Ағаштарда

қағаздан жасалған алма мен алмұрт ілінген.

Әртүрлі жапырақтармен безендірілген.

Мақсаты: Балаларға күз туралы түсінік

беру. Жемістер мен көкөністердің пайдасын

түсіндіру.

Жүргізуші: Сәлеметсіңдерме құрметті ата-

аналар, қонақтар. Бүгінгі берекелі де, ырысты

күз мерекесіне арналған кішкентай бүлдіршін-

деріміздің шағын «Күз- береке, молшылық» атты

ертеңгілігімізді тамашалауға шақырамыз.

Тілегім аман болсын ел іргесі Алтын күз

қайта келді берекелі Молшылықтың жаршысы

бола білді Алтын- күз- ырыс, береке, бірлік ала

келді.

(музыка әуенімен, топ бөлмесіне қолдары-

на жапырақ ұстаған балалар жапырақтармен

билеп кіреді)

Жүргізуші: Балалар айта қойыңдаршы

қазір қандай мезгіл?

Балалар: Күз мезгілі

Жүргізуші: Дұрыс айтасыңдар балалар.

Қараңдаршы жапырақтар кандай түске боялған?

Балалар: Сары түске.

Жүргізуші: Иә, балалар дұрыс айтасыңдар.

Ендеше Күз ханшайымын ортаға шақырайық.

Кәне бәріміз күз, күз деп шақырайық. (балалар

күз, күз деп шақырады. Музыка әуенімен Күз

ханшайымы билеп кіреді)

Күз ханшайымы: Сәлеметсіңдерме бала-

лар, Сәлеметсіздерме қонақтар! Балалар сендер

бүгін қандай әдемі болып кеткенсіңдер. Мен

сонау алыстан сендерді өнерлі, тапқыр, әнші,

биші деп естіп келдім.

Жүргізуші: Ендеше Күз ханшайымы

отырып балалардың өнерін тамашалаңыз.

Күз ханшайымы: Жарайды балалардың

өнерлерін тамашалайын.

Жүргізуші: Қане балалар «Балапан » әнін

орындап берейік. Ән: «Балапан »

Күз ханшайымы: Қандай керемет ән

болды. Барлығың әнші екенсіңдер, рахмет

сендерге балалар, өте тамаша.

Жүргізуші: Өрік, шие, алма, алмұрт,

Жидек, жүзім піседі Қырыққабат, қызанақ,

Қарбыз, пияз Қоймаларға түседі

Қане, балалар өзімізді таныстырайық.

Аңсар Шие, шие, шиемін Піскенше тон

киемін

Арнұр

Жазда әдемі киінем

Тілді балдай үйірем

Нұркен

Тіл үйірген алмұртпын

Таңсығымын бар жұрттың

Жақсы өсіре алмайды

Қараса егер салғырт кім

Айя

Мен жүзіммін, жүзіммін

Моншақ болып тізілдім

Дидар

Қабат-қабат киініп

Қырыққабат атандым

Мансур

Тал шыбығым бұралып

Бақашаларда қызарып

Күнге қарап ұялып

Тұрған ол мен қызынақ

Айлана

Көрсең егер бақшада

Доп екен деп қалма

Шөл қандырар қарбызбын

Елжан

Көзден жасты шығарып

Тұмаудан мен сақтаймын

Күз ханшайымы: Жемістерім мен

көкөністерімді көріп қуанып қалдым, бәрекелді!

Жүргізуші:

Бүлдіршінмен бәріміз

Отбасындай бір ұямыз

Береміз ендеше

Би өнеріне кезегін

Ортада бір топ бүлдіршіндеріміздің биін

тамашалайық

Би: «Қолшатыр»

Күз ханшайымы: Ой, бәрекелді, балалар,

билерің өте тамаша, биші екенсіңдер, рахмет.

Сендермен бірге билеп, сергіп қалдым.

Жүргізуші: Келесі әнге кезек берейік.

Балалардың орындауында «Құс боламыз,

ұшамыз»

Күз ханшайымы: Ой бәрекелді,

балалар тағы қандай өнерлерің бар.

Жүргізуші: Күз ханшайымы балалар сізбен

бірге «Жапырақтар» биін билейікші деп өтініп

тұр. Оған қалай қарайсыз.

Күз ханшайымы: Әрине, билейміз.

Осындай мерекеде неге билемеске. Келіңдер,

балалар билейік.

Жүргізуші: Рахмет, күз ханшайымы.

175

Күз ханшайымы: Балалар ойын

ойнағыларын келе ме?

Балалар: Иә, иә.

Күз ханшайымы: Ендеше жапырақтар

жинауда кім шапшаң ойынын ойнайық .

Ойын: «Кім шапшаң?»

Жүргізуші: Күз ханшайымы қалай менің

балаларым шапшаң ба екен?

Күз ханшайымы: Иә, балаларыңыз шапшаң

екен.

Жүргізуші: Тағы қандай ойыныңыз бар?

Күз ханшайымы: «Дәміне қарай ажырат»

ойынын ойнайық.

Жүргізуші: рахмет саған күз ханшайымы,

балалар бір сергіп қалды.

Күз ханшайымы: Балалардың өнеріне тәнті

болдым. Билеріңді, әндеріңді тамашаладым, енді

бір ертегі көрсем ғой деп армандап отырмын.

Балалар өнерлеріңе рахмет. Сендерге ризамын.

Мен сендер сияқты басқа да бүлдіршіндердің

ертеңгілігіне баруым керек. Сендермен

қоштасқым келмей тұр. Бірақ кетуім керек, менің

сендерге әкелген сыйым бар, тәрбиеші

апайларың сендерге таратып береді. Ал, жақсы

сау болыңдар балалар, сау болыңыздар қонақтар.

(Барлығы сау болыныз деп күз ханшайымымен

қоштасады)

Жүргізіуші: Қане балалар бәріміз бірге:

Әрқашан күн сөнбесін

Аспаннан бұлт төнбесін

Қасымда болсын анам

Болайын менде аман

Құрметті қонақтар, ата-аналар осымен ша-

ғын ертеңгілігіміз аяқталды. Ынта қойып, тыңда-

ғандарыңызға рахмет. Бүгінгі көз алдымызда

томпаңдап жүгіріп, жүрген бүлдіршіндеріміз

аман болсын., болашағы жарқын болсын. Келесі

кездескенше сау болыңыздар.

ОСЫНДАЙ ПІШІНДІ ТАП

Умарова Г.М.,

Ақтөбе қаласы №23 «Балауса» МДҰ тәрбиешісі

Қарапайым математикалық ұғымдарды қа-

лыптастыру кезінде пайдаланатын

дидактикалық ойындардың ұйымдастырылған

оқу қызметі.

Білім саласы: Таным.

Бөлімі: ҚМҰҚ.


тақырыбы: «Осындай пішінді тап»


мақсаты: Балалардың геометриялық пішіндер

туралы алған білімдерін бекіту. Назар аударуын,

ойлау қабілетін, есте сақтау қабілетін дамыту.

Шапшаңдылыққа, жинақылыққа тәрбиелеу.

Көрнекіліктер: Геометриялық пішіндер,

ұшбұрыш, дөңгелек, шаршы, суреттер,

ойыншықтар, геометриялық пішіндердің суреті

бар жолдар.


барысы:

Тәрбиеші: Балалар, бүгін біздің бұл оқу

қызметімізге көп қонақтар келіп отыр екен, қане


Балалар: Сәлеметсіздер ме?

Қонақтар: Сәлеметсіңдер ме!

Тәрбиеші: Оқу қызметті бастамас бұрын

геометриялық пішіндерді есімізге түсіріп

алайық деп, тәрбиеші төбеде ілініп тұрған

пішіндерді көрсетіп сұрайды.

Мынау қандай пішін?

Балалар: Мынау үшбұрыш.

Тәрбиеші: Ал, мынау қандай пішін?

Балалар: Бұл дөңгелек.

Тәрбиеші: Мынау ше?

Балалар: Мынау шаршы.

Осы кезде Дымбілмес келеді. Қолында

геометриялық пішіндерден құралған күшіктің

суреті бар.

Тәрбиеші: Бұл кім болды екен бізге

қонаққа келген, балалар сендер білесіңдер ме?

Балалар: Ол–Дымбілмес қой.

Дымбілмес: Мен күн елінен келдім. Ойнап

жүріп, мына суретті тауып алдым. Балалар сен-

дер білесіңдер ме? Білсеңдер маған көмектесің-

дерші. Мынау ненің суреті екенін айтындаршы?

Балалар: Бұл геометриялық пішіндерден

құрастырылған күшіктің бейнесі.

Тәрбиеші:күшіктің басы қандай

геометриялық пішіннен жасалған?

Балалар: Дөңгелек.

Тәрбиеші: Тағы қандай

мүшелері дөңгелектен жасалған?

Балалар: Көзі, денесі,

құйрығы–шаршыдан жасалған.

Тәрбиеші: Ал құлағы ше?

Балалар: Құлағы-

үшбұрыштан жасалған.

Тәрбиеші: Дұрыс балалар,

ал Дымбілмес ұқтын ба?

Дымбілмес: Иә, үшбұрыш-

тан, шаршыдан, дөңгелектерден

жасалған күшіктің суреті.

Тәрбиеші: Балалар күшік

176

қайда тұрады?

Балалар: Үйшікте тұрады.

Тәрбиеші: Ендеше мына геометриялық пішін-

дерден үйшікті құрастырайық. Дымбілмес сен

де балалармен бірге болып білмегеніңді үйреніп

ал.

Дымбілмес: Жарайды, осындай білгір

балалармен болғаныма мен өте қуаныштымын.

Балалар құрастырады.

Тәрбиеші: Қандай геометриялық пішіндерден

құрастырдыңдар?

Балалар: Үшбұрыш, дөңгелек және шаршыдан

құрастырдық.

Тәрбиеші: Балалар, кәне барлығымыз бірігіп

«Үй құрылысының ретін көрсет»

деген ойынды ойнайықшы.

Ойын: «Үй құрылысының ретін көрсет»

Мақсаты: Түстерді ажыратуға жаттықтыру,

ойлау қабілеттерін қабылдау, ес, зейін

процесстерін дамыту.

Құрал-жабдықтары: Баланың саны бойынша

әртүрлі түсті жолақтар, пішіндер, үй суретінің

үлгісі.

Мазмұны: Балаларға үйдің суретінің үлгісін

көрсету. Балаларға әртүрлі жолақшаларды,

пішіндерді таратып беру. Үлгіге қарап осы

пішіндерден үйді құрастыруды ұсыну.

Бой сергіту сәті:

Оңға, оңға түзу тұр,

Солға, солға түзу тұр.

Алға қарай бір адым

Жоғары, төмен қарайық,

Орнымызды табайық.

Тәрбиеші: Өте жақсы балалар, орнымызға

отырамыз.Енді мына пішіндерге қарайықшы,

сендер маған айтыңдаршы, мен көрсеткен

пішіндердің қандай түсті екенін.

Балалар: төртбұрыш -түсі сары, дөңгелек-

түсі көк, үлкен төртбұрыш -түсі қызыл,

үшбұрыш- түсі сары, үлкен дөңгелек -түсі сұр.

Тәрбиеші: Жақсы. Енді маған мына

ойыншықтардың ішінен дөңгелекке ұқсас

ойыншықты атаңдаршы.

Балалар: Дөңгелекке ұқсас–доп, алма,

сағат, тарелка.

Шаршыға ұқсас–кітап, сандық,

машинаның кузовы.

Үшбұрышқа ұқсас–пирамида, шырша.

Тәрбиеші: Сендер балалар өте жақсы

біледі екенсіңдер. Сендер геометриялық

пішіндерден не құрастырдыңдар?

Балалар: Үй құрастырдық.

Тәрбиеші: Сол құрастырған үйлеріңнің

есігінде құлып бар екен, соны ашайық. Ол үшін

құлыптағы пішіндерге ұқсас пішінді тауып

үстіне қоюымыз керек, сонда ғана ашылады. Әр

баладан сұрау: қолдарында қандай кілттің

барын.

Енді сол кілттеріңді қолдарыңа алып,

мына жердегі жолдармен жүрейік. Жолдар да

сыйқырлы. Бір жолдың үстінде дөңгелек пішін,

екіншісінде шаршы, үшіншісінде үшбұрыш

бейнеленген. Кімнің қолында қандай пішін

болса, сол жолмен жүреді.

Оқу қызмет соңында балаларды мақтап,

мадақтап балаларға геометриялық пішіндерден

бейнеленген медальдар тарату.

Тәрбиеші: Балалар келген қонақтармен

қоштасайық.

Балалар: Сау болыңыз!


Біледі: Пішіндерді, түстерді.

Игереді: Пішіндерден құрастыруды.

Меңгереді: Шапшаңдылық, жинақылық

дағдыларын.

К.ПАУСТОВСКИЙ «ЗАЯЧЬИ ЛАПЫ»

Умарова Н.Н.,

учитель начальных классов Общеобразовательная средняя школа № 56 г.Актобе

Задачи урока:

- развивать речь, воображение учащихся;

- развитие критического мышления; разви-

тие умения анализировать поступки и характер

героев; умения выделять главное, т.е. отделять

существенное от несущественного; умения

обобщать; развитие мыслительных операций;

- учить вдумчивому, осознанному чтению;

- воспитывать чувство сострадания,

сопереживания и милосердия.

Ход урока

«Добро, которое мы делаем другим,

добром же служит нам самим.»

Жан Лафонтен

177

Актуализация знаний. Стадия «Вызов»

Давайте подарим друг другу улыбку и

хорошее настроение.

II. Работа над новым материалом.

1. Побуждение

-Дома вы прочитали рассказ

К.Паустовского «Заячьи лапы». Какие эпизоды

рассказа вызвали у вас интерес? Что удивило вас,

что заставило задуматься? Поделитесь своими

чувствами.

(ученики делятся своими впечатлениями)

- Сегодня на уроке мы будем работать над

этим произведением.

- Как вы думаете какие задачи на уроке мы

можем поставить? (ответы детей)

Считаете ли вы, что слова, записанные на

доске, связаны с этим рассказом?

"Добро, которое мы делаем другим,

добром же служит нам самим" (Ж.Лафонтен).

- Дома несколько учеников готовили

сообщения о зайцах.

- Что вам известно о зайцах? (д/з:

подготовленные дети рассказывают о зайцах)

- Сейчас я проведу викторину, которая по-

может установить, а что еще вы знаете о зайцах.

ЗАЯЧЬЯ ВИКТОРИНА

(Класс делится на группы . Каждой группе

задаю вопросы по очереди.)

1 Живут ли зайцы в норах?

(Нет, это животное практически не

привязано к территории, нор не строит.)

2. Делают ли зайцы запасы на зиму?

(Нет, зайцы активны в течение всего года

и запасов корма не делают.)

3. Какие органы чувств у зайца развиты

лучше всего, а какие – хуже?

(У зайца превосходный слух, чему способс-

твуют большие подвижные уши. Чутким

органом осязания являются длинные усы. Зрение

у зайца среднее, он видит лучше в сумраке, чем

днём.)

4. Верно ли, что защита зайца – его

длинные ноги? (Верно.)

5. Существует ли в природе мартовский

заяц, о котором мы прочитали в книге «Алиса в

Стране Чудес»?

(Да, он широко распространён в Европе.

На март приходится брачный сезон зайцев. В

этот период они появляются на открытом мес-

те в любое время дня, забывая об опасности.)

6. Зачем зайцы быстро-быстро барабанят

лапами по земле?

(Учёные установили, что длинноухие

барабанщики выполняют при этом роль…

телеграфистов, передавая своим сородичам

информацию о местонахождении пищи,

приближающейся опасности и т.д.)

7. Куда заяц бежит быстрее: в гору или с

горы?

(В гору, потому что у зайца передние ноги

короткие, а задние длинные.)

8. Обычно в минуту опасности заяц,

прильнув к земле, ставит уши вертикально, так

что только они торчат из травы, и этим мощным

слуховым перископом обследует округу,

оставаясь при этом невидимым. Но иногда заяц

высовывает из травы всю голову, а уши опускает

вниз. Что заставляет зайца так делать?

(Дождь. Если вода попадает зайцу в уши,

то они загноятся и заяц погибнет.)

9. Назовите известную поговорку о зайцах.

(За двумя зайцами погонишься – ни одного не

поймаешь.)

10 Как называют трусливого, робкого

человека?

(Заячья душа.)

11. «У меня не усы, а усищи, не лапы, а

лапищи, не зубы, а зубищи». Герою какой

русской сказки принадлежат эти слова?

(Зайцу из русской народной сказки «Заяц-

хваста».)

12. Кто написал детям стихотворение о

девочке, бросившей своего игрушечного зайку

под дождём? (Агния Барто.)

13. Чего нет у зайца, едущего в автобусе?

(Билета. Так называют безбилетников.)

14. Каким станет заяц-беляк, если он

искупается в Чёрном море? (Мокрым.)

15. Для чего зайцу его большие уши?

а) Для красоты;

б) Обмахиваться в жару;

в) Они как рупоры, зайцу слышны даже

самые тихие шорохи.

г) Для устрашения врагов-хищников.

16. Как называется движущееся светлое

пятнышко от отражённого солнечного луча? А

как называют его в Англии? (котенок, звездочка,

собачка, белочка)

а) Русачок; б) Белячок;

в) Зайчик; г) Кролик.

17. В русских сказках лисичка-сестричка,

коза-дереза, а зайчик-... Кто?

а) Попугайчик; б) Побегайчик;

в) Петляйчик; г) Обгрызайчик.

2. Осмысление. Вернемся к нашему

рассказу.

- Что же случилось с зайцем?

- Почему Ваня пришел к ветеринару?

- Какие чувства испытывал мальчик, неся

обожженного зайца?

- Кто участвовал в спасении зайца?

- Как отнесся к зайцу каждый из

персонажей рассказа?

178

- Кто не захотел прийти на помощь

лесному жителю?

- Каким ты представляешь зайца из этого

рассказа?

- А вы бы смогли помочь в беде?

3. Работа над выявлением главной идеи.

- Сейчас нам предстоит заглянуть в ларец

простых истин. Что такое ларец?

Ларе ц, - искусно сделанный, украшенный

ящичек для хранения драгоценностей; шкатулка,

сундучок.

- Что хранят в ларцах?

- Правильно, в них хранят какие-то

ценности.

- Иногда самое простое мы не можем

увидеть, узнать, сделать, а оно окажется самым

ценным. Сегодня мы должны выяснить самое

ценное, что хотел нам сказать Паустовский.

4. Работа в парах.

- Назовите действующих лиц этого

рассказа. (Ваня, дедушка, ветеринар, бабка

Анисья, аптекарь, детский врач Карл Петрович)

- Сейчас мы должны выяснить, кто из них

положительный герой, а кто вызывает

осуждение.

1 первое задание

- Какие качества характеризуют каждого из

героев. Выпишите из списка качества, которые

характерны для каждого героя.

злой, невоспитанный, нервный, равнодуш-

ный, жестокий, грубый, робкий, строгий,

любопытная, жалостливая, душевная,

терпеливый, образованный, интеллигентный,

сердитый, раздражённый, но добрый,

беспокойный, добрый, выносливый, шустрый,

заботливый, упорный, отзывчивый,

Ветеринар -

Бабка Анисья –

Аптекарь -

Ваня -

Доктор Карл Петрович -

Дед Ларион -

(Ветеринар - злой, невоспитанный,

равнодушный, жестокий, грубый;

Бабка Анисья - любопытная, жалостливая,

душевная, добрая;

Аптекарь - нервный, сердитый,

раздражённый, но добрый;

Ваня - беспокойный, добрый, выносливый,

терпеливый, шустрый, заботливый, упорный;

Доктор Карл Петрович - интеллигентный,

строгий, образованный, добрый;

Дед Ларион - отзывчивый, робкий,

добрый.)

- Кто из героев вызвал у вас осуждение?

Почему?

- В рассказе есть еще одно действующее

лицо – это сама природа. Природа в рассказе

передаёт настроение действующих лиц, их

чувства. Осуждает поступки людей.

- Где мы это видим? (На слова Карла

Петровича гром ворчит.)

- Найдите в тексте слова и выражения,

которые свидетельствуют о том, что в то лето

было очень жарко. («Горячая песчаная дорога»,

«пахло гарью», «неслыханная жара», «жаркий

ураган»)

IV.Физминутка.

Руки, как ветки,

А мы, как деревья,

Теперь мы как будто в лесу.

Мы руки поднимем

И руки опустим,

Так ветер сбивает росу.

Чуть в стороны руки,

И плавно покажем,

Так в небе летят журавли.

И как они сядут, мы тоже покажем –

Крылья сложить мы должны.

2 задание.

- Ребята, у вас на партах лежат листочки с

пословицами. Выберите из списка пословицы и

поговорки, относящиеся к теме рассказа.

Объясните, почему на ваш взгляд они подходят к

теме рассказа.

Час в добре пробудешь - все горе

забудешь.

Доброму человеку и чужая болезнь к

сердцу.

Доброе слово доходит до сердца.

Все любят добро, да не всех любит оно.

Учись доброму, так худое на ум не пойдет.

Жизнь дана на добрые дела.

Постучи в семь дверей, чтобы одна

открылась.

3 задание. Дискуссия.

- А вот три ученика на вопрос «О чем этот

рассказ?» высказали различные мнения:

1 ученик. Это рассказ о зайце.

2 ученик. Это рассказ о страшной беде:

лесном пожаре

3 ученик. Это рассказ о людской доброте и

отзывчивости.

-Как считаете вы? Обоснуйте свой ответ.

V. Обобщение учителем. (Ларец мыслей)

-Какая простая истина вам открылась? Что

хотел сказать автор? (нужно уметь видеть и

чувствовать боль другого, проявлять

сострадание к братьям нашим меньшим…..)

- Вы нашли истину, это рассказ о людской

доброте и отзывчивости. Но почему на рисунках

центральное место занимает заяц? (ответы

детей)

179

-Действительно, больной заяц в центре

событий, а каждый персонаж проходит проверку

на доброту, человечность и сопереживание.

Кто-то сдаёт этот экзамен, а кто –то нет.

Перед нами «ларец мыслей» Каждый сам кладет

в неё свою мысль, дописав слова на листочке (на

листочке написана незавершенная

фраза(каждый выбирает по желанию)

Быть добрым –это значит….

Быть добрым легко….

Быть добрым тяжело… (проверка мыслей)

- Совершив добро, наслаждайтесь тем, что

всем окружающим вас, стало хорошо. Хорошо

бы научиться искренне дарить добро, не ожидая

какой-либо выгоды и ответа. Если мы научимся

этому, то мы – богатые люди. А самое главное-

это научиться видеть, что кому-то нужна наша

помощь. А теперь скажите, ведь правда, что мы

открыли простые истины?

- В этом рассказе описывается страшное

стихийное бедствие - лесной пожар, который

очень трудно остановить. Лесной пожар

уничтожает растения, почву, угрожает жизни

животных и даже людей.

- Прочитайте со слов «Ветер перешел в

ураган » до «Смерть настигала деда, хватала его

за плечи…»

- Лесной пожар послужил началом

истории, которая выявила доброту одних и

равнодушие других.

-А как возникают в лесу пожары?

Послушайте стихотворение, которое

подтверждает ваши ответы.

Забывчивый охотник на привале не

разметал, не растоптал костра

Он в лес ушёл, а ветки догорали и нехотя

чадили до утра.

А утром ветер разогнал туманы, и ожил

потухающий костёр.

И, сыпля искры посреди поляны, багровые

лохмотья распростёр.

Он всю траву с цветами выжег, кусты

спалил, в зелёный лес пошел.

Как вспуганная, стая белок рыжих, он

заметался со ствола на ствол.

И лес гудел от огненной метели, со

страшным треском падали стволы,

И как снежинки, искры с них летели над

серыми сугробами золы.

- Огонь — страшный враг леса. После

пожара остается на долгие годы безжизненная и

мрачная пустыня, где на многие километры

лежат обугленные трупы деревьев.

- Можете ли вы объяснить эту фразу: “1

дерево — 1 млн. спичек, 1 спичка — млн.

деревьев”. Показ слайда

Из одного дерева можно сделать миллион

спичек, а одна спичка может погубить миллион

деревьев.

VI.Итог урока.

-Как вы думаете, зачем Паустовский

рассказал нам эту историю?

(чтобы мы задумались, какое бедствие для

леса пожар и были осторожны в лесу.ит.д)

- Животные тоже иногда приходят

человеку на помощь. Добро, которое мы делаем

другим, добром же служит нам самим.

- Какие выводы для себя сделали?

VII. Рефлексия

- В конце нашего урока вы должны либо

согласиться, либо опровергнуть следующие

высказывания:

(прикрепляют стикеры)

Да, герои поступили совершенно

правильно.

Нет, поступок героя, мне кажется,

неоправдан, зря только беспокоили людей.

Домашнее задание: составить план и

пересказать рассказ.

БҰЛ КІМ?

Умбеткалиева Д.К.,

№19 орта мектеп

1-сынып Б,В,Г Сабаққа қатысқан оқушылар саны: Сабаққа қатыспаған оқушылар саны:

Оқу

бағдарламасын

а сәйкес оқу

мақсаты

1.1.1.1. Құралдарын атай білуге үйрету. Кім? сұрағының қолданысын түсіндіру

1.1.2.1 Сұрау есімдігін дұрыс қолдана білу дағдысын қалыптастыру. Отбасы

мүшелеріне деген сүйіспеншілікке, үлкенді сыйлауға тәрбиелеу

1.2.3.1.Сұхбаттасының не туралы айтқанын түсіну және тілдік нормаларды

сақтай отырып, түрлі тәсілдермен жауап беру.

1.3.3.1.Мәтіннің жанрын (өлең, ертегі, жұмбақ, әңгіме) ажырату.

Сабақ мақсаты Барлық оқушылар:

Сыни тұрғыдан ойлау арқылы еркін сөйлейді, өз ойларын ортаға салау арқылы

тапсырмаларды топпен жұмыс істеуге пайдаланады

180


Сабақта үйренген цифрларды таниды, заттардың санын айта алады (үш доп т.с.с).


20-нан жағары сандар қатарын да атай алады, сандарды өмірлік жағдаятта еркін

қолдана алады.

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңдері Жоспарланған жұмыс Ресурстар

Сабақтың басы(2-5

минут)

(МК). Сұрақ-жауап әдісі арқылы оқушылармен пікір

алмасу (сөйлесу).

Сұрақтар:

Сенің атың кім?

Сен неше жастасың?

Сен нешінші сыныпта оқисың?

Сөздікпен жұмыс: ана, ата, әже, әке, әпке, аға, іні, сіңлі, бұл,

Жаңа сөздерді меңгертуге арналған жұмыс түрлері:

Жаңа сөздерді сөздік дәптерге көшіріп жазғызу.

Жаңа сөздерді дұрыс айтуға дағдыландыру.

Сабақтың ортасы (6-40

минут)

(МК,Ұ) Оқулықпен жұмыс жүргізу.

1.Оқылым.

Мәтін

Бұл кім? Бұл-ата. Бұл кім? Бұл-әже. Бұл кім? Бұл-әке. Бұл

кім? Бұл-ана.

Айтылым. Сурет бойынша жұмыс.

Суреттегі балалардың диалогын қайталау. Толықтырып

айту. Сөздердің дұрыс айтылуына көңіл аударту.


Жел соғады бетімізге,

Жайқалады ағаштар.

Тыныш, тыныш, отырыңдар,

Биік, биік ағаштар.

Жазылым. Жазу дәптермен жұмыс.

Сызықтарды басу. Суреттерді бояу.

Тілдесім. Сурет бойынша сұраққажауап.

Суретке қарап, тыңдау, қайталау. Үлгі бойынша сөйлесу.

Мәтін

Оқулық

Аудидиск:

1.5.1; 1.5.3;

1.5.4;

цифрлар

жазылған

карточкалар

Доп,

қарындаш.

№1 Жұмыс

дәптері

-Бұл не?

-Кітап.

-Бұл не?

-Қалам.

-Кітап, дәптер, қалам.

Беріңізші маған.

Сабақтың соңы (41-

45мин)

(Қ)

Әкем менің егінші,

Анам менің сауыншы.

Ағам менің кенші,

Апам менің тігінші.

Отырмаймын мен текке,

Кеттім мен де мектепке.

- Ал, балалар, мектепке келгеннен кейін не істеу керек?

- Орнымызға отырып, оқу керек.

Ой сергітеді, шашағандары

Басылады Сурет бойынша сұраққа жауап.

Суретке қарап, тыңдау, қайталау. Үлгі бойынша сөйлесу.

- Бұл не?

- Бұл кім?

Топтық жұмыс

Топтық жұмыс

181

Ойын «Бұл кім?»

Кім? Не?

Ата нан

Ана бор

Әже піл

Іні ит

Сабақты қорытындылау. Жаңа тақырыпты бекіту


- Бұл не?

- Ол не?


Қорытындылау Төмендегі бөлікті сабағыңыз туралы өз ойыңызды жазуға қолданыңыз. Өз

сабағыңыз бойынша сол жақ бағандағы сұрақтарға жауап беріңіз.

1.Сабақ барысында өз-

гертулер енгіздіңіз бе?

2.Жүргізген жұмыс

түрлері қаншалықты

тиімді болды?


Ең жақсы өткен екі нәрсе?

1.

2.

Қандай екі нәрсе сабақты жақсартар еді?

1.

2.

СНЕГОВИК И ЕГО ДРУЗЬЯ

Ургеншбаева Н.М.,

воспитатель ТОО Детский Сад «Ақ – Еркеш» г.Актобе

Занятие по рисованию для детей 4-5 лет

«Снеговик»

Программное содержание:

Учить детей создавать красивый образ

снеговика из разных материалов, использовать в

работе нетрадиционный способ рисования и

аппликации.

Развивать мелкую моторику рук.

Закрепить навыки правильного

выполнения элементарного самомассажа.

Воспитывать у детей чувство

сопереживания, желание прийти на помощь.


Магнитная доска, ёлка, ковёр, цветная

бумага, краски, комочки из салфеток, ватные

палочки, тампон из салфетки для отпечатков на

каждого ребёнка, магнитофон.

Предварительная работа:

Чтение сказки «Снегурочка», лепка сне-

говиков из снега на участке детского сада, ап-

пликация снеговиков, беседа о зиме, наблюдение

за снегом, опыт со снегом, скатывание комочков

из салфеток, украшение уголка природы.

Ход занятия:

Входят дети.


Посмотрите, ребята, сколько гостей

пришло к нам в гости. Поздоровайтесь. Я очень

рада видеть вас сегодня такими красивыми,

здоровыми, дружными. Скажите, какое сейчас

время года? (зима).

Чем радует нас зима? (снегом).

Снег какой? (пушистый, белый,

холодный).

Снег идет. Под белой ватой

Скрылись улицы, дома.

Рады снегу все ребята –

Здравствуй, зимушка-зима!

Когда в наши края приходит зима, когда

снег покрывает землю пушистым, белым ковром

все взрослые и дети, весело проводят время, они

строят из снега горки, катаются на санках и

лепят весёлых, смешных снеговиков.


Ребята, сегодня утром я шла в детский

сад и по дороге, встретила снеговика, но он был

не весёлый. Снеговик стоял один и был очень

грустный, мне так стало его жалко.

182

- Ребята, как вы думаете, почему снего-

вик такой грустный? (он один, у него нет

друзей).

- А мы можем помочь снеговику? (да).

- Как мы поможем снеговику? (слепим,

нарисуем).

- Дети, давайте, нарисуем снеговику дру-

зей и подарим ему их. Проходите за столы, пос-

мотрите. На столах у вас есть цветной лист бума-

ги, краски, салфетка для рук, ватные палочки, ко-

мочки из салфеток и большой тампон из салфе-

ток, всё это мы с вами сейчас, используем для

рисования снеговика.

- Посмотрите на доску, кто это?

(снеговик).

- На чём он стоит? (на снежной дорожке).

Мы будем рисовать снеговика.

Теперь рисуем снеговика. Берем большой

тампон из салфеток за «хвостик», опускаем его в

белую краску, а теперь, посмотрите, делаем

отпечатки тампоном. Первый снежный ком на

дорожке, второй - посередине, а третий - голова.

Вот какой получился снеговичок – дружок. Чего

еще нет у нашего снеговика? (глаз, ротика) Глаза

и все остальное вы можете нарисовать ватными

палочками. А перед тем, как мы приступим к

работе, давайте сделаем физминутку.

Физминутка "Не боимся мы метели"

Рукавички мы наденем,

Ножками потопаем.

Ручками похлопаем.

Покружимся кругом

И сядем, отдохнём!

Звучит спокойная музыка, дети рисуют.

- Кто закончил рисовать подходите к

ёлочке, повесим работы на ёлочку.

- Молодцы, ребята, какие веселые

получились у нас снеговики! Снеговик очень

обрадуется, когда увидит столько много новых

друзей. Когда вы рисовали, я приготовила для

снеговика подарок, новый, нарядный колпачок.

Как он обрадуется!

- Ребята, на чем мы отправимся к снего-

вику? На каком транспорте можно путешество-

вать? (велосипед, самолет, машина, лодка…)

Молодцы, ребята, много назвали средств

передвижения. Сегодня, мы с вами полетим к

снеговику на волшебном ковре–самолете!

Посмотрите, он нас уже ждет. Усаживайтесь

поудобнее и приготовьтесь к полету.

Расслабьтесь, закройте глаза. Мы летим высоко.

Приятно ветер обдувает нам лицо. Снежинки

кружатся вокруг нас. А теперь откройте глаза.

Чтобы быть здоровым и не болеть, сделаем

оздоровительный самомассаж «Снеговик».

Самомассаж «Снеговик»

Раз – рука, два – рука,

Лепим мы снеговика…

Три-четыре, три-четыре,

Нарисуем рот пошире.

Пять – найдем морковь для носа,

Угольки найдем для глаз

Шесть – наденем шляпу косо,

Пусть смеется он у нас.

Семь и восемь, семь и восемь –

Мы сплясать его попросим.

Вот мы и прилетели.

Выходит грустный Снеговик.

Посмотрите ребята, а вот и он наш Снеговик:

Здравствуй, Снеговик!

Снеговик (вздыхая):

Здравствуйте.


Что с тобой? Почему ты грустишь?

Снеговик:

Обидно мне.

Ребята меня слепили

А про меня забыли.

Стою я такой несчастный,

Один я скучаю ужасно.


Нет мы не забыли, посмотри каких

красивых друзей нарисовали тебе ребята. И

новый, нарядный колпачок.

Снеговик:

Спасибо! Улыбается, радуется! Уди-

вляется, что у него теперь много снеговиков –

друзей, новый колпачок.


Снеговик, чтобы ты не грустил, мы тебя

научим играть в игру «Колпачок». Становись в

круг, надевай колпачок, начинаем игру!

Снеговик:

Я теперь веселый, у меня много друзей!

Спасибо, ребята! Пойду я на улицу.А вы ко мне

приходите на улицу. Вот вам подарки от меня

(корзина, а в ней лук и снежки). Лук - это самые

лучшие живые витамины! «Лук – от семи недуг»,

чтобы вы зимой не болели и вот вам - волшебные

витаминки) До свидания! (уходит)

Дети:

До свидания!

Творчество детей рисуем

нетрадиционным способом

183

КЕЛ, ТАНЫСАЙЫҚ. ОСЫ МЕНІҢ ТУҒАН ЕЛІМ!

Хамадинова А.М.,

М.Арын атындағы Қарғалы қазақ орта мектебінің бастауыш класс мұғалімі

Бөлім: Өзім туралы Бөлімше: Кел, танысайық. Осы менің туған елім! Сөйлем

Сабақ: Мектеп: М.Арын атындағы ҚҚОМ

Күні: Мұғалімнің аты-жөні: Хамадинова Алтынай Маратовна

Сынып: 1 « Ә » Қатысқандар: 22 Қатыспағандар:

Осы сабақ арқылы

жүзеге асатын оқу

мақсаттары:

1.3.8.1 Жазу жолын жоларалық кеңістікті жолдың жоғарғы және төменгі

сызығын сақтап, әріп элементтерін каллиграфиялық талаптарға сай жазу

1.7 Тыңдалған материал бойынша өз пікірін айту

1.8 Берілген тақырыпқа әңгіме құрап айту

1.9 Сөздерді, дыбыстарды орфоэпиялық нормаларға сәйкес дұрыс айту

Сабақ мақсаттары: Барлық оқушылар орындай алады:

Сөйлеу туралы білімді түсінеді.

Оқушылардың көпшілігі орындай алады:

Анық сөйлеу арқылы, мәселені түсінгенін көрсетеді. Оқиғаларды тыңдап,

жетекші сұрақтар арқылы талқылайды

Кейбір оқушылар орындай алады:

Алған білімді өмірде қолдана алады

Тілдік мақсат: Оқушылар орындай алады:

Түйінді сөздер мен сөз тіркестері:

Туған жер, родина, Birthplace.

Сыныптағы диалог/ жазылым үшін сай тіл стилі:

Талқылауға арналған сұрақтар:

Патриот дегеніміз не?

Не себепті деп ойлайсыз?

Ишара:

Алдыңғы оқу: Оқушымын мен енді!

Жоспар

Жоспарланған уақыт

есебі 35 минут

Жоспарланған жаттығу түрлері (төмендегі жазбаларды өзіңіз

жоспарланған жаттығу түрлерімен ауыстырыңыз)

Ресурстар

Басы Ертеңгілік шеңбері

Қол алысып, қәне, біз,

Достасайық бәріміз.

Айтарым бар сендерге,

Тез тұрыңдар шеңберге.

Қандай жақсы бір тұру,

Достарменен бір жүру!

Қандай жақсы дос болу!

– Балалар, бір-біріміздің қолымыздан ұстап, алақан арқылы

жүректің жылуын сезініп үйренген қандай тамаша, қандай

қуаныш!

Күннің суреті

Ортасы

Осы менің Туған елім! Сурет бойынша әңгімелесу.

№1 Тыңдалым. Суретке мұқият қарап, Әлидің өзі туралы

айтқан әңгімесін тыңда.Түсінгеніңді өз сөзіңмен айтып көр.

№2 Өздерің түратын мекенді, сызбаның көмегімен әңгімелеп

көріңдер.

СЕРГІТУ СӘТІ.

Орманда кірпі келеді,

Саңырауқұлақ тереді.

Кездесті, міне, керегі:

Екеуі қайың астынан.

Біреуі терек қасынан.

Қанша олар болмақ есепте,

Табиғат

суреті

184

Тоқылған салса себетке?

«Кел,танысайық!»

Оқушылар қол ұстасып шеңберге тұрады. Әр оушы өз есімін

мақтан етіп, дауыстап айтады. Достары естеріне сақтап

қалуға тырысады.

Соңы

Рефлексия

Бүгінгі сабақта болған көңіл –

күйді бас бармақ саалынған

суреттер арқылы бағалау.

Бас бармақ

суреті

Бағалау

критерийлері

- Сөйлемді бас әріп-

тен бастап жазады.

- Сөйлем соңына

тыныс белгілерін

дұрыс қояды

2-тапсырма

Суреттердің орнына сөздер қойып, сөйлем құрап жазыңыз.

Сөйлемнің соңына тиісті тыныс белгісін қойыңыз.

жеді Саған ұнай ма

Алақай, көрінді

Дескриптор

суреттің орнына сөз қойып, сөйлем құрастырып жазады;

сөйлемнің соңына тиісті тыныс белгісін қояды;

сөйлемдерді сауатты әрі көркем жазады.

Дифференциация – оқушыларға көбірек

қолдау көрсетуді қалай жоспарлайсыз?

Қабілеті жоғары оқушыларға қандай

тапсырмалар қоюды жоспарлап отырсыз?

Бағалау-оқушы білімін

тексеруді қалай


Пәнаралық байланыс-ден-

саулық және қауіпсіздік,

АКТ-мен байланыс, құн-

дылықтармен байланыс

(тәрбие элементі)

Қолдау көрсету. Қабілеті жоғары оқушылар

айтылған сөздер мен сөйлемдердің

көпшілігін дұрыс қайталай алады.

Оқушылар өздері жаса-

ған бет-бейнелеріне қа-

рап бір-біріне көңіл-

күйлерін айтады.

(қуанышты, көңілді,

көңілсіз, ашулы)

Өнер, ана тілі сабағы

Оқушыларды бір-біріне

деген құрмет көрсетуіне

тәрбиелеу.

Рефлексия

Сабақтың мақсаты мен міндеттері

орындалды ма?

Бүгін оқушылар не үйренді?

Сабақ қалай өтті, қандай деңгейде өтті?

Жоспарланған саралау жақсы іске асты ма?

(тапсырмалар сәйкес болды ма?)

Уақытты қалай пайдаландым?

Жоспарыма қандай өзгерістер енгіздім және

неге?

ПЛАН – КОНСПЕКТ УРОКА ПО ВОЛЕЙБОЛУ ДЛЯ 5 КЛАССА

Чернышева Л.В.,

учитель физкультуры средней школы № 26 г. Актобе

Части

урока

Содержание Дозиро-

вка

Организационно-методические

указания

1.Построение, приветствие, сообщение задач

урока.

2.Разновидность ходьбы:

на носках

на пятках

2 мин.

5мин.

Обратить внимание на внешний вид

учащихся

Руки вверх

185

ВП

Ч 1

2-1

5 м

ин

.

на внешней стороне стопы

на внутренней стороне стопы

в полуприседе

в полном приседе

прыжками из приседа

Бег:

приставными шагами правым боком

приставными шагами левым боком

ОРУ со скакалками в кругу

И.П. с. скакалка внизу

1-наклон головы вправо

2-И.П.

3-наклон головы влево 4-И.П.

5-наклон головы вперед

6-И.П.

7-наклон головы назад

8-И.П.

И.П. с.скакалка сложенная вчетверо внизу

1-подняться на носках руки вверх

2-И.П

3-4-то же самое

И.П. с.скакалка сложенная вчетверо вверху

1-наклон туловища вправо

2-И.П.

3-наклон туловища влево

4-И.П.

И.П. с.скакалка внизу

1-прогнуться назад скакалку вверх

2-наклон вперед скакалку вниз

3-присед скакалку вперед

4-ИП.

И.П. с.руки вперед скакалка сложенная

вчетверо

1-поворот туловища вправо

2-И.П.

3-поворот туловища влево

4-И.П.


1-выпад правой вперед, руки вправо

2-И.П.

3-4- с другой ноги


Прыжки на двух ногах, или любым способом

Упражнение на восстановление дыхания

8 мин.

8 раз

8 раз

8 раз

10 раз

8 раз

8 раз

15-20

раз

Руки на пояс

Руки вперед

Вращение прямых рук вперед, назад

Учащиеся, проходя мимо

н/перекладины, берут скакалки.

Упражнения выполнять под счет,

стараться выполнять четко (спина

прямая).

Перестроение на три счета

Во время приема мяча сгибаются

колени и руки, при передачи

выпрямляются колени и руки.

Мяч передается по дуге, как можно

выше.

Осн

овн

ая ч

асть

25

ми

ну

т

Освобожденные, от физкультуры отвечают на

вопросы теста для 5 класса по спортивным

играм.

Перестроение из одной шеренги в две на месте

1.Первая шеренга выполняет передачу в/мяча

над собой, вторая шеренга выполняет

отжимания от пола

2.При выполнении передачи над собой другая

шеренга выполняет приседания

3.Передача в/мяча в парах двумя руками

сверху

4.Прием в/мяча снизу в парах

По 10

раз

Мяч набрасывается партнеру. Мяч

принимается на сведенные предпле-

чья, развернутые наружу. Обратить

внимание учащихся на опускание

кистей вниз. Касание мяча приходится

на предплечья у лучезапяст-ного

сустава.

Стараться удержать мяч как можно

дольше удержать мяч в воздухе.

Класс делится на две команды.

186

5.Учащиеся выполняют передачу в/мяча

сверху и прием мяча снизу.

6.Учебная игра в пионербол с четырьмя

мячами

Счет ведется освобожденными.

Счет

до 5-10

(по вре-

мени)

На одной стороне два мяча, по свистку

игроки перебрасывают мячи.

Проигравшей считается команда если

на одной стороне будет сразу четыре

мяча.

ЗЧ

3-5

ми

н. Построение, подведение итогов урока.

Домашнее задание: повторить расстановку и

правила перехода на площадке

Отметить учащихся, у которых

хорошо получались передачи,

поставить оценки за урок.

Тест по спортивным играм для освобожденных от физкультуры

1. Сколько человек в команде баскетболистов?

А) 6 Б) 5 В) 11

2. Как называется часть игры до перерыва в

волейболе?

А) период Б) партия В) тайм

3. Какие способы передачи мяча в баскетболе вы

знаете?

А) от груди двумя руками, двумя руками из-за

головы

Б) одной и двумя руками

В) одной рукой от плеча, двумя руками от груди,

из-за головы

4. В игре баскетбол мяч забивается в:

А) ворота Б) корзину В) щит

5. Какие размеры имеет площадка в волейболе?

А) 9х18м Б) 15х28м В) 12х24м

6. Сколько человек в команде волейболистов?

А) 6 Б) 5 В) 11

7. Сколько раз разрешается передавать мяч друг

другу в волейболе на одной стороне площадке?

А) 1 Б) 2 В) 3

8. Один игрок касается мяча в волейболе:

А) 1 раз Б) 2 раза В) 3 раза

9. Какие игровые приемы в волейболе вы знаете?

А) приема и передача мяча, подача мяча

Б) ведение, передачи, броски

В) передача мяча, удары по мячу

10. Какие способы подачи мяча есть в

волейболе?

А) нижняя прямая и боковая подача

Б) верхняя прямая и боковая подача

В) нижние и верхние подачи

Какой мяч тяжелее?

А) волейбольный Б) футбольный

В) баскетбольный

В волейболе если мяч попал на линию площадки,

очко засчитывается?

А) да Б) нет В) на усмотрение судьи

13. Если мяч коснулся сетки в волейболе можно

ли дальше продолжить игру?

А) да Б) нет В) на усмотрение судьи

ТАБИҒАТ БҰРЫШЫНДАҒЫ БӨЛМЕ ӨСІМДІКТЕРІ

Шинтасова С.О.,

Алға ауданы, Бестамақ «Болашақ» балалар бақшасының тәрбиешісі

Мақсаты: Балалардың табиғат бұрышындағы бөлме өсімдіктері туралы білімдерін

толықтыру. Гүлдің атауларын, сырт келбетін, жеке бөлшек атауларын дұрыс айтуын,

оларды баптап күту ережелерімен таныстыру. Бөлме өсімдіктерін қалай күту

керектігін іс жүзінде көрсету арқылы еңбек қорлыққа баулу.

Көрнекіліктері: Бөлме гүлдері, тамырланған гүл, ыдыс, тағы басқа қажетті заттар

Іс-әрекет

кезеңдері

Тәрбиешінің іс -әрекеті Баланың іс-әрекеті

Мотиваци

ялық

қозғаушы


Біз кішкентай баламыз

Өсіп –өніп толамыз.

Күнге қарай талпынып

Көкке қолды созамыз.

Әлемдегі барлық адамдарға тек жақсылық

тілейміз.

Жұмбақ жасыру.

Терезе алдында өседі,

Шеңберге тұрып, өлең сөздерін айта оты-

рып, өздеріне жақсы көңіл-күй сыйлайды.

Бөлме гүлдері

187

Көңіл-күйді көтереді.

-Балалар мен бүгін бір гүлге көзім түсіп

кетті. Ол ауырып тұр екен. Оны қалай

емдесек болады?

Тәрбиешінің қолындағы гүлге жанашыр-

лық танытып, оған мұқият қарайды.

Өз ойларын білдіреді.

Іздену

ұйымдаст

ырушы

-Алдымен есімізге түсірейікші балалар,

гүлдер не үшін керек?

-Ал, гүл қандай бөліктерден тұрады екен?

Сызба бойынша гүлдің мүшелері туралы

әңгімелесу.

Д./о: «Гүлді құрастыр»

Шарты: түрлі бөліктерді қосу арқылы гүлді

құрастыру.

Гүлдерді қалпына келтіру. (Тәжірибелік

жұмыс) балаларға гүлді отырғызуға жағдай

жасау.

Жұмысқа кіріспес бұрын, саусақтарымызды

жаттықтырып алайық.

Таңертең гүл тұрады,

Түске жақын жайқалып

Күлтелерін ашады.

Сұлулығына тамсанып,

Біз қараймыз таңданып.

Кешке гүл күлтесін,

Қайта жауып жатады,

Тәтті ұйқыға батады.

«Гүлдің күтімі» сызбасы бойынша әрекет

ету.

-Гүлді суару керектігін қайдан білеміз?

-Қандай су құямыз?

1.Өсімдікке су құю.

-Енді су жақсы сіңу үшін не істейміз?

2. Топырақты қопсыту

-Сосын не істейміз?

3.Өсімдік жапырағының шаңын

шүберекпен сүрту.

Жапырақтарға су сепкішпен себелеу.

4.Қураған бөліктерін кесіп алу.

-Жарайсыңдар, балалар өте жақсы жұмыс

жасадыңдар. Гүлдеріміз қалыпқа келді.

Балаларымыз қазір гүл туралы тақпақтар да

айтып береді.

Гүлдер әдемілік үшін керек, гүлді туған

күн иесіне мерекеде аналарға сыйлау үшін

керек. Гүлдер ауаны тазартады.

Тамыры, сабағы, жапырағы, гүлі.

Балалар алдымен тақтаға, сосын

әрқайсысы өз бетімен гүлді құрастырады.

Саусақтарын жаттықтырып жұмысқа

дайындайды.

Топырақты ұстап көреміз, топырақ құрғақ

болса, су құямыз.

Бөлме температурасындағы су.

Таяқшамен топырақты қопсытамыз.

Үлкен жапырақтарды сүртеміз,

кішкентайларға су себеміз.

Ханифа: Ұмытпай күнде,

Су құямын гүлге.

188

Сергіту сәті «Біз гүлдерше өсеміз»

Жапырағы жайқалған

Сабақтары салалы

Желге ырғалып шайқалған

Бөлме гүлдері туралы бейнебаян көрсету.

Мақалдар.

«Гүлді гүлдеме, егер сабағы болмаса».

«Гүл – өмір қызығы».

«Гүл ашылмай, бұлбұл сайрамас».

«Гүлші бір гүл егем дегенше, жүз тіккеннің

уын жұтады».

«Гүлдің тоны қырық жамау. Бірақ иісі бар».

Қыз өссе – елдің көркі.

Гүл өссе – жердің көркі.

Тұрады гүлім

Құлпыртып түрін.

Нұрислам:Үйде тұрып өсетін,

Әкеп гүлдің көшетін.

Топырақты салдымда,

Отырғыздым қалбырға.

Жансая: Өз қолымен ыдысқа,

Отырғыздым үй гүлін.

Сабақтары қып-қысқа,

Терезеден сүйді күн.

Самұрат: Топырағын қопсытып,

Мезгілімен суардым.

Жапырақ жайып өсті тік,

Қызыға қарап жүр әркім.

Өлең жолдарына сай қимылдар жасайды.

Бейнебаянды тамашалап, алған

әсерлерімен бөліседі.

Балалар мақалдарды жалғастырады.

Рефлекси

вті-

коррекция

лаушы

Триз технологиясы

арқылы бөлме

гүлдері туралы

білімдерін

қорытындылау

Іс-әрекет барысында үйренгендерін еске

түсіреді.

Күтілетін нәтижелер:

Қорытынды: Бөлме гүлдері туралы ақпарат алып,оларды түрлеріне қарай ажыратуды үйренеді.

Білу керек: Айтылған сипаттамаға сай гүлді таба білу керек, іс-әрекет барысында үйренгендерін

қорытындылай білу керек.

Игеру керек: Бөлме гүлдерін отырғызуды, .оларға күтім жасауды тәжірибе негізінде игеру керек.

БІЛІМ БИРЖАСЫ

Шошанова А.,

Бұлақтыкөл орта мектебі ММ Байғанин ауданы Ақтөбе облысы

10-11 сынып География пәнінен сыныптан тыс сабақ

Тақырыбы «Білім биржасы»

Сабақтың мақсаты: сайыс арқылы оқу-пәндік құзіреттілігін қалыптастыру, экономика мен қаржы

туралы сауаттылығын арттыру.

Күтілетін нәтиже:экономика мен қаржы туралы сауаттылығы артады, қарым-қатынас дағдылары

жетіледі.

Сабақтың Сабақтың барысы Ресурстар

189

кезеңдері

Сабақтың

басталуы

Психологиялық дайындық «Комплимент» ойыны Жаттығудың тапсыр-

масы – қатысушылардың бірін бірі түсінісуі арқылы эмпатия деңгейін

көтеру, тіл табыса алу қасиетін, бірі бірін толық тануын дамыту. Тре-

нингке қатысушылар шеңбер бойымен орналасады. Кез келген қатысу-

шы жағымды комплимент айтады. Ал қалғандары ол кімге арналғанын

табады. Комплимент алған қатысушы ойынды әрі қарай жалғастырады.

Топтастыру:

«Актив» , «Акция»

Кеспе

қағаздар

Сабақтың

ортасы

Негізгі бөлім:

Әр білімді адам өзінің жеке «ісін» жүргізуге ынтық. «Бизнес» - іс деген

ағылшын сөзі десек, әр іске үйрену керек. Біз бүгінгі «Білім биржасы»

танымдық сағатында сіздердің тарих, математика, шет тілдері, геогра-

фиядан білімдеріңізді бағалаймыз. Әр топ оқушылары қойылған

сұрақтарға жылдам жауап берулері керек. Ойындағы сұрақтардың

бағамы бар. Әр топ ойын соңында қоржынындағы қаржысын санайды.

Қай топта көп, сол топ жеңімпаз атанады.

1. «Білімді мыңды жығар» (Көшбасшы елдер)

«Актив» тобының сұрақтары:

Азия аймағында орналасқан «Үлкен жетілікке» кіретін жалғыз мемлекет

(Жапония)

Раушангүл майымен әйгілі ел. (Болгария)

Шәйді экспорттау жөнінен әлемдегі озық ел (Үндістан)

Қант құрағын өндіру, экспорттау жөнінен әлемдегі адыңғы елдер.

(Бразилия, Куба)

Қай ел туралы оның экономикасы «қоймен байланысты» дейді?

(Аустралия)

Қаржы орталығы және сағат, білдек шығарудан алдыңғы орындағы ел

(Швейцария)

«Еуропаның басты бағы» атанған ел (Италия)

ШЕ орналасқан, «Икарус» автобустарын шығаратын ел (Венгрия)

«Шкода» жеңіл автокөліктерін және «Татра» жүк автокөліктерін

шығаратын ел (Чехия)

Әлемнің ең ірі әуежайы – О’Хэйр қай елде? (АҚШ)

«Акция» тобының сұрақтары:

Азия аймағында орналасқан робот жасау, аудио-видио техника өндіру

жөнінен әлемдік көшбасшы ел (Жапония)

Еуропаның «сүт фермасы» атанған ел. (Дания)

Какао өсіру және экспорттау жөнінен әлемдегі озық ел. (Бразилия)

Ең арзан мұнайы бар Таяу Шығыстағы мемлекет (Араб әмірліктері)

Зәйтүн майын өндіруден көшбасшы ел (Испания)

БЕ халқы ең тығыз орналасқан ел (Монако)

«Теңіз арбакеші » атанған ел (Норвегия)

Поляр шеңберіне жақын орналасқан, жан басына шаққанда ең көп

балық аулайтын және балық өнімдерін шығарумен айналысатын ел

(Исландия)

Күніне 1 млн. карандаш шығаратын «Кох-и-Нор» фабрикасы бар

мемлекет (Чехия)

Жан басына шаққанда орман алқабы (10 га) мен ағаш қоры (670 м/куб)

жөнінен көш бастап,көлдерінің саны жөнінен дүниежүзінде бірінші

орын алатын ел (Канада)

2. «Жеті жұрттың тілін біл, жеті түрлі ілім біл» (термин сөздермен

жұмыс)


«Дебет» бухгалтерлік есеп-қисаптың сол жақ бөлігі, латын сөзі-

«борышты, міндетті». «Дивиденд»-акция иегерлерінің акцоинерлік

қоғамнан алатын пайдасының кіріс бөлігі дегенді білдіретін сөз, (латын

Интербел

сенді

тақта,

Дүние-

жүзі

саяси

картасы,

ақша

үлгілері,

манета-

лар,

кеспе

қағаздар

190

тілінен аударғанда «бөлуге жататын»). «Дилер» - құнды қағаздар,

тауар, валютаны сатып алудағы делдал, сату агенті дегенді білдіретін

ағылшын сөзі. «Биржа» - грек сөзі «әмиян». Ірі қаржылық және сауда

келісімін жасайтын мекеме. «Купюра» - қағаз ақша, банкнота сияқты

құнды қағаздың өздері және оның бағамын білдіретін сөз. «Коммерция»

- «сауда», қоғамдағы табыс табуға арналған әрекетті білдіретін сөз.

«Жарнама» латын сөзі «айқайлау» тауарға, түрлі қызмет көрсетуге

сұраныс тудыру мақсатында тұтынушыларды хабардар ету мағлұматын

білдіреді.


«Кредит» уақытша бос тұрған ақша қаражатын капиталистердің бір-

біріне қарызға ұсынуы (сенімді қарыз). «Депозит» латын сөзі «сақтауға

берілген зат», кредиттік мекемелерге сақтауға салынған ақша не құнды

қағаз. «Брокер» - бағалаушы, клиент есебінен соның тапсырысы

бойынша белгілі бір тауар не қызмет түрлеріне маманданған келісімді

жасаушы делдал. «Бизнес» - іс, ағылшын сөзі. «Валюта» ұлттық,

шетелдік және халықаралық ақша, италян сөзі. «Конкурент»- «жарысу»

ұғымын білдіретін қандай да бір істе бәсекені көрсететін сөз. «Акциз» -

латынша «кесу», халық көп тұтынатын тауарларға (шәй, қант, темекі

т.б.) салынатын қосымша құн салығы.

3. «Ақша тиыннан құралады»


Ақша айналымын, теңге өндірісін зерттейтін ғылым. (грек сөзі «теңге»)

(нумизматика)

Палеолит дәуірінде айырбасқа не қолданды?

Төл теңгеміз айналымға енген күн

(1993ж 15 қараша)

Еуропадағы аса ірі әлемдік нарық орталықтары (Майндағы Франкфурт,

Цюрих, Париж, Брюссель)

Азия даму банкінің штаб-пәтері қайда орналасқан? (Манилада,

Филиппин)

Қағаз ақша түрінде 100 теңгелікте кімнің бейнесі салынған?

(Абылайхан)

Ресей билеушілерінен қағаз ақшаны кім бірінші енгізді? (Екатерина ІІ)


Ақшаның біраз бөлігін алдын ала беруді бухгалтерлік терминде не

дейді? (аванс)

Парсы патшасы Дарий тұсында алғашқы теңгені неден жасады? (таза

алтыннан)

Еуропалық Одақтың ортақ валютасы еуро айналымға енген күн (1999ж

1қаңтар)

Азиядағы аса ірі әлемдік нарық орталықтары (Сингапур мен Гонконг)

Ислам даму банкінің штаб-пәтері қайда орналасқан? (Джиддада, Сауд

Арабиясы)

Қазақстанның қай ақшасында «Алтын адам» бейнеленген? (5000теңге)

1961ж. КСРО ақшаларында қай саясаткер бейнеленді? (В.И.Ленин)

4.Сергіту сәті: Жарнама

5. «Санамақ» (ойын)

6. «Жүйелі жұмбақ – тапқырлық тәлімі»

Бір үйде елу батыр, үй сыртына сүйкенсе өліп жатыр. (сіріңке)

Алтын терек, он екі бұтақ, Үш жүз алпыс бес жапырақ. (жыл, айлар,

тәуліктер)

Жүз төрт түйме, он төрт ине (есеп шот)

Екі қарауыл, екі тыңшы, бір жыршы (екі көз, екі құлақ, тіл)

Жаңылмастан жетеуі, Кезек қызмет етеді (аптаның жеті күні)

Жапанда бір бәйтерек бес бұтақты, Демейді ешкімге ешкім кес бұтақты.

Ешкім кеп кеспесе де бұтақтарын, Бұтағы бестен артық өспей қапты.

191

(қол, бес саусақ)

Есігі біреу, бөлмесі бесеу. (қолғап)

Төрт бұрышты, бір ауызды. (сандық)

7. «Мақал-мәтел - маржан сөз»

Төртеу түгел болса...

Тоқсан ауыз сөздің...

Жеті рет өлшеп...

Алты жыл аш болсаң да ...

Жылқы құлыннан өсер, теңге ...

100 теңгең болғанша, 100 ...

Сабақтың

соңы

Сабақты қорытындылау, жеңімпаз топты марапаттау.


Қоржыныма салынған білім (чемодан)

Нені білемін?

Қандай жаңалық білдім?

Менің білімім қалай өзгерілді (толықты)?

Мен осымен не істеймін?

______________________________________________________________

______________________________________________________________

______________________________________________________________

_____________________________________________________________

стикерлер


География 10-класс, Ә.Бейсенова, К.Каймулдинова, т.б. Алматы «Мектеп»,2014

География 11-класс, Л.Н.Алиева, З.Т.Ауезова «Арман-ПВ» баспасы, 2015

Жұмбақтар.-Алматы: «Өнер», 2002

«География және табиғат» журналы, №2, 2016 (60-64 –беттер)

ПУТЕШЕСТВИЕ В ВОЛШЕБНЫЙ МИР ТЕАТРА

Яшникова Т.И.,

воспитатель СШ № 5 г.Актобе

Программное содержание:

Поддерживать стремление детей активно

участвовать в развлечении, используя умения и

навыки, приобретенные на занятиях и в

самостоятельной деятельности.

Побуждать самостоятельно искать

выразительные средства (жесты, движения,

мимику) для создания художественного образа.

Воспитывать желание управлять

театральными куклами разных систем.

Совершенствовать артистические навыки детей.

Предварительная работа:

Чтение и заучивание потешек,

стихотворений, скороговорок. Беседа об

эмоциональных переживаниях людей.

Материалы и оборудование к занятию:

Коробочка с масками, ширма настольная,

театральные ложки, ширма и куклы на гапите,

королева-зеркальце, куклы «с живой рукой»,

маски-шапочки, домик-теремок, крот-руковичка,

шапочки кошек и мышек, костюмы Снегурочки,

лисы, зайцев, письмо с загадками.

Ход организованной учебной

деятельности:

Воспитатель приводит детей в

музыкально-театральный зал.

– Ребята, сегодня я предлагаю вам

совершить путешествие в необычную, сказочную

страну, в страну, где происходят чудеса и

превращения, где оживают куклы и начинают

говорить звери. Вы догадались, что это за

страна?

Дети: – ТЕАТР!

– А знаете ли вы, кто живет в этой стране?

Дети: – Куклы, сказочные герои, артисты.

– Да, ребята. Вы правильно сказали. А что

делают артисты, вы знаете?

(Ответы детей)

– А вы хотели бы стать артистами?

Дети: – Да

– У меня есть волшебная палочка и сейчас

с ее помощью я всех вас превращу в артистов.

Закройте все глаза, я произношу волшебные

слова:

–Раз, два, три — повернись

И в артиста превратись!

192

Откройте глаза. Теперь вы все артисты.

Приглашаю вас войти в удивительный мир

театра!

Впереди дети видят коробочку, а на ней

лежит конверт, подписано от сказочника.

– Ребята, для вас сказочник прислал

письмо.

Воспитатель достает из конверта листок и

читает загадки про сказочных героев. Дети

отгадывают и открывают коробочку. А в ней

маски с эмоциями радости и печали.

Дети рассказывают сначала о маске

радости.

– Когда у нас бывает радостное

настроение?

– Когда нам весело, когда что-то дарят и

т.д. (Ответы детей). Приводят свои примеры

из жизни.

Затем дети рассказывают о маске печали,

грусти.

– Какая это маска, что она изображает?

Когда нам бывает грустно? (Ответы детей).

– Молодцы, ребята. Положим маски

обратно в коробочку и продолжим свой путь.

На пути стоит столик, на нем настольная

ширма, а рядом лежит шкатулочка, стоят

пенечки.

– Ребята, нам всем предлагают присесть.

(Дети занимают места, а педагог садится рядом с

ширмой, надевает деда-рукавичку и из-за ширмы

говорит).

– Здравствуйте, ребята!

Я– забавный старичок

А зовут меня — Молчок.

Мне, ребятки, помогите.

Скороговорки расскажите.

И увидите вы то,

Что уж знаете давно.

– Поможем дедушке, ребята? Знаете ли вы

скороговорки? (Да).

А как надо говорить скороговорки?

(Быстро, чтобы было понятно).

Каждый ребенок рассказывает по

скороговорке и воспитатель тоже.

Дедушка благодарит детей и разрешает им

открыть шкатулочку.

– Что же дед хранит в шкатулочке?

– Театральные ложки.

– А сможете вы их оживить?

– Вспомните потешку.

«У медведя во бору».

У медведя во бору

Грибы, ягоды беру.

А медведь не спит

И на нас рычит

– Кто в лесу гуляет? Кто мне спать

мешает? Р-Р-Р.

– Молодцы! Положим театральные ложки

в шкатулку и отправимся дальше. На нашем пути

преграда. Что преградило нам дорогу? (Ширма).

Заглянем за ширму. Ребята, да тут куклы.

Как они называются? (Куклы на гапите).

– Что нужно сделать, чтобы кукла ожила?

Дети: – Надо научить ее говорить.

Дети берут куклу девочку и котика и

показывают потешку «Киса».

– Здравствуй, киса. Как дела?

Что же ты от нас ушла?

– Не могу я с вами жить.

Хвостик негде положить.

Ходите, зеваете, на хвостик наступаете.

– А чему еще мы учим кукол?

Дети: – Учим двигаться.

– Вспомните потешку «Большие и малые

ноги».

Дети показывают этюд с куклами девочка

и бабушка.

– Молодцы, вы оживили кукол, а сейчас

нам пора идти дальше.

Подошли к зеркалам.

– Ребята, мы пришли в королевство зеркал.

А вот и сама Королева-зеркальце.

– Свет ты зеркальце, скажи

Нам всю правду расскажи.

Что ребятам надо сделать

Чтобы дальше нам идти.

Зеркальце (голос) – Подойдите к зеркалам

и на них взгляните (аудиозапись)

Вам задания я дам

Выполнить спешите.

– Удивитесь, как Незнайка,

(дети показывают движением, мимикой

удивление)

– Загрустите, как Пьеро,

(дети показывают грусть, опускают руки)

– Улыбнитесь, как Мальвина

(дети показывают улыбки)

– И нахмурьтесь, как дитё.

– Все вы показали верно. Продолжайте

дальше путь.

Дети прощаются с королевой зеркал.

– Ребята, на нашем пути новые куклы. Что

же это за куклы?

– (Дети: Куклы с «живой рукой»)

– А, почему они так называются?

(Ответы детей).

– Да, ребята. У этих кукол нет рук. Их

подвязывают к шее, а на руки одевают резиночки

(педагог объясняя, одевает куклу на ребенка). А

наши руки делают куклу живой. Давайте оживим

этих кукол. Вспомните стихотворение про

мишку. Этюд «Мишка» (куклы девочка и

мишка).

– Мишка, ты куда идешь?

193

И в мешочке что несешь?

– Это меда три бочонка,

Для малютки, медвежонка

Ведь без меда он, бедняжка,

Целый день вздыхает тяжко: О-ох, у-ух, а-

ах.

– Какие вы молодцы. Вы оживили и этих

кукол. Продолжаем свое путешествие. (Стоит

домик).

– Это что еще за домик

На пути у нас стоит

Подойдем к нему поближе

Кто живет в нем, поглядим.

(заглядывают в домик, видят маски и

шапочки театральные)

– Маски–шапочки живут.

В гости всех нас они ждут.

Мы сейчас наденем их.

И расскажем всё про них.

(ребенок надевает шапочку петушка и

изображает петуха)

В своей короне красной

Он ходит, как король.

Его ты ежечасно

Выслушивать изволь

– Я тут ! Я на чеку-у!

– Я всех вас допеку-у!

– Кукареку! Кукареку!

Уснули дети. Свет потух.

(дети садятся на корточки закрывают

глаза, руки убирают под щечку).

– молчи, горластенький петух!

(петушок тоже приседает)

Затем девочка надевает маску лисички,

другой ребенок берет куклу-рукавичку крота и

показывают сценку с домиком. Лиса ходит

вокруг домика, а крот в домике, выглядывает в

окошко.

– Славный домик, милый крот!

Только слишком узкий вход.

– Вход, лисичка, в самый раз.

Он не впустит в домик вас.

Затем дети надевают шапочки кошек и

мышек (4 ребенка уходят на сцену, переоде-

ваются для сказки).

– А сейчас время для музыки.

Я предлагаю вам потанцевать.

Кот приглашает мышку (звучит музыка

«Найди пару»)

Кот: – Мяу, мышка!

Спляшем польку.

Подадим гостям пример.

Мышка: – Я сплясала бы, но только

Мышке кот не кавалер!

Кот приглашает на танец кошку, а

мышонок приглашает мышку. Остальные

мышата встают в круг и танцуют.

Танцевальная импровизация.

Затем снимают шапочки и подходят к

сцене. Занавес закрыт.

– Вот мы и подошли с вами к главному

месту в театре — это сцена. А на сцене всегда

оживает сказка. (занавес открывается).

Стоит Снегурочка, к ней скачут зайчата.

Они жалуются Снегурочке на лису. Затем

выбегает лиса, зайчата прячутся за Снегурочку.

Снегурочка ругает лису, а лиса уносит ключик.

– Ребята, вы увидели драматизацию сказки.

А что такое драматизация? Здесь мы видим

артистов в костюмах и действие происходит на

сцене.

Все артистами сегодня побывали. Очень

хорошо все показали. Все старались, молодцы!

Похлопаем друг другу от души! (звучит песня

«Кукляндия»)

– А на память о нашем замечательном

путешествии в мир театра я хочу подарить вам

вот такие медальоны-цветы. И надеюсь, что вы

когда-нибудь по-настоящему будете хорошими

артистами.

Спасибо всем!

194

БИБЛИОГРАФИЯЛЫҚ ДАЙДЖЕСТ

«Роботехника саласы – бүгінгі технология жетістігі»

Құрметті оқырман! Кезекті библиографиялық дайджестте

робототехника негіздерін оқып-үйренуге арналған бірқатар материалдар

жариялануда. Робототехника дегеніміз – бірнеше пәннің үйлесім табуы.

Робототехника роботтардан басқа автоматтандырылған техникалық

жүйелер мен өндірістік үдерістердің ең жаңа техникалық

жиынтықталуын әзірлеу мен қолдану жолдарын зерттейтін ғылым.

Робот жасау арқылы балалардың ойлау қабілеті дамиды, бағдарлама

жасап үйренеді. Мұндағы басты мақсат – балаларды ғылымға баулу.

Робототехника бағытының даму болашағы зор.

1. Арыстанғалиев А. Сөйлеу синтезі - жасанды интеллектің бөлігі. // Білімді

ел,2017.-№46 (107).-12 бет.

Автор сөйлеу синтезі құрылымының мағынасын аша отырып, оны қолданудың негізгі

салалары: роботехника, Смарт құрылғылар, «Ақылды үй», аудио кітаптар т.б. мен сөйлеу

синтезаторының сапасына тоқталады.

2. Әбдіров Р. Роботехника-болашақтың бағдары. // Білімді ел, 2018.-№20 (129).-

19бет.

Мақала барысының арқауы - елімізде дамып келе жатқан инновациялық сала -

роботехника туралы және қазіргі жаңартылған білім беру махмұнындағы роботехниканың

басым бағыттары.Автор робототехника саласының оқушылардың сын тұрғысынан ойлауын

дамытуға және практикалық тапсырмаларды шеше білуіне ықпал ететіндігін баса жеткізеді.

3. Изтлеуова А.А. Креативті робо-жоба // Самғау, 2017.-04 қазан.-15-16 бет.

Автор «Өрлеу» БАҰО» АҚФ Ақтөбе облысы бойынша ПҚБАИ өткен облыстық

креативті робо-жоба байқауында оқушылар мен студенттердің шығармашылықтарынан

туындаған космостық станция, катапульто,лабиринт, Home Robots Desert Fighter,тб

жобалардың ұсынылуы барысындағы шараны өз мақаласында толығырақ береді.

4. Курманов Б.К. Компьютерные технологии создания мультимедийных средств

обучения.–Алматы: ФАО НЦПК «Өрлеу»РИПКСО РК,2017.-86с.

В данном пособии излагаются методические вопросы создания мультимедийных

средств обучения с использованием ряда популярных компьютерных программ: Icecream

Screen Recorder,Freemake Video Converter, Turbo Site и Free Quiz Marker.- Алматы : ФАО

НЦПК «Өрлеу»РИПКСО РК,2017.-112с.

5. Қалдыбек А. Робототехника — нанотехнологияның алғашқы сатысы //

Ақтөбе,2018.-№18(20.606).-4бет. Мақалада автор облыс аудандарындағы роботехника саласының даму қарқыны

оқушылар инновациялық технологияларға машықтанып келе жатқанын деректермен

дәлелдейді. Әйтеке би және Мәртөк аудандары оқушыларының жоғары көрсеткіштерін,

мектептердегі арнайы кабинеттердің жұмыс істеуі мен өнертапқыш балалар және олардың

жетістіктеріне тоқталады.

6. Қыдырбекұлы Ө., Жексенбай Л.К. «Робот техникасы» элективті курсының

оқушылардың кең ауқымды дағдыларын дамытудағы маңызы// Білім берудегі

менеджмент, 2018.-№1(88).-76 бет. Мақала ақпараттық революцияның екпінді дамуына байланысты 21 ғасырдағы табысты

оқушының кең ауқымды дағдысы сипатталып, «робот техникасын» оқыту арқылы

https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:Shadow_Hand_Bulb_large.jpg

195

педагогикалық теорияларды негізге ала отырып, оқушылардың білімі мен іскерлігінің

дамыту қажеттілігін қарастырады.

7. Нұрманов М. Микросхематехника негіздері: Оқулық.-2-басылым.-Астана:

Фолиант, 2011.-248 бет.

Оқулықта автоматты басқарудың және ақпаратты бейнелеудің электрондық

жүйелеріндегі транзисторлық және интегралдық аналогы, импульсті және цифрлық

құрылғылардың жұмыс істеу принциптері, ерекшеліктері айтылып, көрсеткіштері мен

схемалары берілген.

8. Ойыншықтардан, роботтарға дейін /Шағын шығармашылық жинақ.-Алматы:

Аруна баспасы, 2013.-88б. - (Балаларға арналған танымдық энциклопедия).

Ойыншықтар – ерте замандардан келе жатқан қоғамның ажырамас бір бөлігі. Солардың

ішіндегі ең қызықтылары – баланың ойлау қабілетін дамытатын ойыншықтар. Жинақта

сағат, ұялы телефон, компьютер жабдықтары және басқа да электронды құрылғылардың

«гаджет» деп аталуынан басталған сөздердің мағынасына түсінік бере отырып, гаджеттерді

өмірде кеңінен қолданудың тәсілдеріне тоқталады.

9. Робототехника https:// kk.wikipedia.org/wiki

10. Фу К., Гонсалес Р., Ли К. Робототехника. - М.: Мир, 1989.

В книге "Робототехника" двух известных американских ученых систематически

излагаются последние достижения в области кинематики, динамики, систем управления и

очувствления и программного обеспечения промышленных манипуляционных роботов типа

Пума. Рассматриваются способы планирования траектории движения манипулятора,

повышения точности, улучшения динамических характеристик при использовании систем

технического зрения, средств адаптации и элементов искусственного интеллекта.

Назарбаева Р.К.,

ақпарат орталығының маманы

196

Құрметті оқырмандар!

«Өрлеу» біліктілікті арттыру ұлттық орталығы» акционерлік қоғамының филиалы

Ақтөбе облысы бойынша педагогикалық қызметкерлердің біліктілігін арттыру

институтының «Әдіскер жаршысы» атты республикалық ғылыми-әдістемелік журналын

шығаруда (тіркеу №15636-Ж). Ол педагогикалық озық ойлар, ғылыми-әдістемелік ізденістер

мен мұғалімдерінің жетістіктерінің мінбесі. Журнал беттерінде ғылыми мақалалар мен оқу-

тәрбие істерінің өзекті мәселелері туралы ғылыми-әдістемелік мәлімет-хабарлар, оқытудың

заманалық теориясы және әдістемелік жетістіктері, тәжірибелік кеңестер мен ұсыныстар

жарияланбақ. Білім беру саласы қызметкерлері өздерін толғандырып жүрген мәселелер, іс-

тәжірибелері туралы материалдарды және жеке шығармалардың туындыларын жіберуге

болады.

«Әдіскер жаршысы» журналы жылына 4 рет (тоқсан сайын) қазақ және орыс тілдерінде

шығады. Жариялауға дайындалған мақалалар мына талап-тәртіптерге сай болуы тиіс:

1. Жариялауға дайындалған мақала қағазға басылған және электрондық басылым

түрінде тапсырылады.

2. Мақала MS WORD тексттік редакторында басылуы керек.

3. Шрифт аты: KZ Times New Roman, шрифт стилі: обычный, шрифт өлшемі: 11,

мақала көлемі 1-2 беттен кем болмауы керек.

4. Мақала соңында автор туралы қысқаша мәлімет болуы керек, фотосуреттер жіберуге

де болады.

Уважамые учителя!

Филиал акционерного общества «Национальный центр повышения квалификации

«Өрлеу» «Институт повышения квалификации педагогических работников по Актюбинской

области» выпускает республиканский научно-методический журнал «Әдіскер жаршысы»

(регистрационный №15636-Ж), который стал трибуной передовой педагогической мысли,

научно-методических поисков и достижений учителей. В нем публикуются научные статьи,

современные достижения теории и методики преподавания, научно-методические сообщения

об актуальных проблемах обучения, воспитания и развития, практические рекомендации и

разработки из опыта работы и др.

Журнал «Әдіскер жаршысы» выходит четыре раза в год. Статьи для публикаций

принимается на казахском, русском языках. Представленные для публикации статьи должны

быть оформлены в строгом соответствии со следующими требованиями:

1. Текст должен быть набран в текстовом редакторе MS Word.

2. Шрифт KZ Times New Roman, стиль обычный, размер шрифта: 11, текст статьи

объемом не менее 1-2 страниц.

3. В конце статьи должны быть точные данные об авторе, можно фотографии.

4. Статьи для публикации должны быть представлены на бумажном и электронном

носителях.

Теруге 03.09.18ж. жіберілді. / Сдано в набор 03.09.18г.

Баспаға 18.09.18ж. қол қойылды. / Подписано в печать 18.09.18г.

Журналды шығару мерзімі .28.09.2018 ж. / Выход журнала 28.09.2018г.

Таралымы 105 дана. (электронды түрде)

Тираж 105 экз. (в электронном виде)

МАЗМҰНЫ - aktobe-orleu.kzaktobe-orleu.kz/attachments/article/519/ad.zhar3-2018.pdf · С...

Documents