Ünİversİte ÖĞrencİlerİnİn yeme tutumlari...

T.C. ANKARA ÜNİVERSİTESİ

SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ PSİKOLOJİ (SOSYAL PSİKOLOJİ) ANABİLİM DALI

ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN YEME TUTUMLARI, BENLİK ALGISI, VÜCUT ALGISI VE STRES BELİRTİLERİ

AÇISINDAN KARŞILAŞTIRILMASI

Yüksek Lisans Tezi

Ayça Hande Kundakcı

Tez Danışmanı Prof Dr Selim Hovardaoğlu

Ankara 2005

T.C. ANKARA ÜNİVERSİTESİ

SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ PSİKOLOJİ (SOSYAL PSİKOLOJİ) ANABİLİM DALI

ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN YEME TUTUMLARI, BENLİK ALGISI,

VÜCUT ALGISI VE STRES BELİRTİLERİ AÇISINDAN KARŞILAŞTIRILMASI

Yüksek Lisans Tezi

Tez Danışmanı Prof. Dr. Selim Hovardaoğlu

Tez Jürisi Üyeleri

Adı ve Soyadı İmza

...................................................................... ...............................

...................................................................... ...............................

...................................................................... ...............................

Tez Sınavı Tarihi ...................................

I

TEŞEKKÜR

Bu araştırma süreci boyunca, bana verdiği destek, gösterdiği anlayış ve sabır için

danışman hocam Prof Dr Selim Hovardaoğlu’na teşekkürlerimi sunarım.

Katkılarından ve desteklerinden ötürü değerli hocalarım

Doç Dr Gülsen Erden’e ve Doç Dr Birgül Piyal’e teşekkür ederim.

Ve son olarak, Anneme ve Babama “her şey için” sonsuz teşekkürler...

II

İÇİNDEKİLER

Sayfa

BÖLÜM I

GİRİŞ 1

I.1. Gençlik Döneminde Beslenme Alışkanlıkları............................................3

I.2. Beslenme Alışkanlıklarının Benlik Algısı ile İlişkisi ................................6

I.3. Beslenme Alışkanlıklarının Vücut Algısı ile İlişkisi .................................9

I.4. Beslenme Alışkanlıklarının Stres ile İlişkisi ............................................12

I.5. Araştırmanın Amacı .................................................................................16

BÖLÜM II

YÖNTEM 18

II.1. Katılımcılar..............................................................................................18

II.2. Veri Toplama Araçları.............................................................................19

II.2.1. Üniversite Öğrencileri için Benlik Algısı Ölçeği.....................19

II.2.2. Vücut Algısı Ölçeği .................................................................24

II.2.3. Beslenme Alışkanlıkları Ölçeği ...............................................25

II.2.4. Stres Belirtileri Ölçeği..............................................................27

II.2. İşlem........................................................................................................28

III

Sayfa

BÖLÜM III 29

BULGULAR 29

III.1. Benlik Algısı Ölçeği’ne İlişkin Bulgular...............................................29

III.2. Vücut Algısı Ölçeği’ne İlişkin Bulgular................................................59

III.3. Beslenme Alışkanlıkları Ölçeği’ne İlişkin Bulgular..............................61

III.4. Stres Belirtileri Ölçeği’ne İlişkin Bulgular............................................73

III.5. Tüm Toplamlar için Çoklu Regrasyon Analizine İlişkin Bulgular........82

BÖLÜM IV 85

TARTIŞMA 85

IV.1. Benlik Algısı Ölçeği’ne İlişkin Bulguların Tartışılması........................86

IV.2. Vücut Algısı Ölçeği’ne İlişkin Bulguların Tartışılması.........................89

IV.3. Beslenme Alışkanlıkları Ölçeği’ne İlişkin Bulguların Tartışılması.......90

IV.4. Stres Belirtileri Ölçeği’ne İlişkin Bulguların Tartışılması.....................93

IV.5. Tüm Toplamlar için Çoklu Regrasyon Analizine İlişkin

Bulguların Tartışılması...........................................................................95

IV.6. Sonuç ve Öneriler...................................................................................96

ÖZET 97

SUMMARY 99

KAYNAKÇA 101

IV

EKLER

Sayfa

Ek-1 Katılımcıların devam ettikleri üniversiteler ve sınıflarına ilişkin

frekans ve yüzdeler .............................................................................113

Ek–2 Benlik algısı, Vücut algısı, Beslenme alışkanlıkları ve

Stres belirtileri arasındaki korelasyonlar .............................................114

Ek–3 Üniversite Öğrencileri için Benlik Algısı Ölçeği ...............................116

Ek-4 Vücut Algısı Ölçeği ............................................................................123

Ek-5 Beslenme Alışkanlıkları Ölçeği ..........................................................125

Ek-6 Stres Belirtileri Ölçeği ........................................................................130

V

KISALTMALAR

BAÖ: Benlik Algısı Ölçeği

VAÖ: Vücut Algısı Ölçeği

Beslenme AÖ: Beslenme Alışkanlıkları Ölçeği

SBÖ: Stres Belirtileri Ölçeği

BKİ: Beden – kitle İndeksi

VI

ÇİZELGELER

Sayfa

Çizelge III.1.1. BAÖ’nün Akademik Yeterlik alt ölçeğine ilişkin ortalamalar ve

standart sapmalar ............................................................................30

Çizelge III.1.2. BAÖ’nün Akademik Yeterlik alt ölçeğine uygulanan

varyans analizi sonuçları.................................................................31

Çizelge III.1.3 BAÖ’nün Sosyal Onay alt ölçeğine ilişkin ortalamalar ve standart

sapmalar ..........................................................................................33

Çizelge III.1.4 BAÖ’nün Sosyal Onay alt ölçeğine uygulanan


Çizelge III.1.5. BAÖ’nün Atletik Yeterlik alt ölçeğine ilişkin ortalamalar ve


Çizelge III.1.6. BAÖ’nün Atletik Yeterlik alt ölçeğine uygulanan


Çizelge III.1.7. BAÖ’nün Fiziksel Görünüm alt ölçeğine ilişkin ortalamalar ve


Çizelge III.1.8. BAÖ’nün Fiziksel Görünüm alt ölçeğine uygulanan


Çizelge III.1.9. BAÖ’nün Yakın Arkadaşlıklar alt ölçeğine ilişkin ortalamalar ve


Çizelge III.1.10. BAÖ’nün Yakın Arkadaşlıklar alt ölçeğine uygulanan


Çizelge III.1.11. BAÖ’nün Romantik İlişkiler alt ölçeğine ilişkin ortalamalar ve

standart sapmalar.............................................................................43

VII

Sayfa Çizelge III.1.12. BAÖ’nün Romantik İlişkiler alt ölçeğine uygulanan


Çizelge III.1.13. BAÖ’nün Mesleki Yeterlik alt ölçeğine ilişkin ortalamalar ve


Çizelge III.1.14. BAÖ’nün Mesleki Yeterlik alt ölçeğine uygulanan


Çizelge III.1.15. BAÖ’nün Yaratıcılık alt ölçeğine ilişkin ortalamalar ve standart

sapmalar ..........................................................................................47

Çizelge III.1.16. BAÖ’nün Yaratıcılık alt ölçeğine uygulanan


Çizelge III.1.17. BAÖ’nün Ana-babayla İlişkiler alt ölçeğine ilişkin ortalamalar

ve standart sapmalar ........................................................................49

Çizelge III.1.18. BAÖ’nün Ana-Babayla İlişkiler alt ölçeğine uygulanan


Çizelge III.1.19. BAÖ’nün Mizah Anlayışı alt ölçeğine ilişkin ortalamalar ve


Çizelge III.1.20. BAÖ’nün Mizah Anlayışı alt ölçeğine uygulanan


Çizelge III.1.21. BAÖ’nün Ahlaki Standartlar alt ölçeğine ilişkin ortalamalar ve


Çizelge III.1.22. BAÖ’nün Ahlaki Standartlar alt ölçeğine uygulanan


VIII

Sayfa

Çizelge III.1.23. BAÖ’nün Zihinsel Yetenek alt ölçeğine ilişkin ortalamalar ve


Çizelge III.1.24. BAÖ’nün Zihinsel Yetenek alt ölçeğine uygulanan


Çizelge III.1.25. BAÖ’nün Bütünsel Özdeğer alt ölçeğine ilişkin ortalamalar ve


Çizelge III.1.26. BAÖ’nün Bütünsel Özdeğer alt ölçeğine uygulanan


Çizelge III.2.1. VAÖ’ye ilişkin ortalamalar ve standart sapmalar.............................59

Çizelge III.2.2. VAÖ’ye uygulanan varyans analizi sonuçları..................................60

Çizelge III.3.1. Beslenme AÖ’nün alt ölçeklerine ilişkin ortalamalar ve

standart sapmalar.............................................................................62

Çizelge III.3.2. Beslenme AÖ’nün Şişmanlığa karşı önyargılar alt ölçeğine

uygulanan varyans analizi sonuçları...............................................63

Çizelge III.3.3 Cinsiyet, Yer ve Bölüme göre öğrencilerin Şişmanlığa Karşı

Önyargılar alt ölçeğinden aldıkları puanlara ilişkin ortalamalar.....64

Çizelge III.3.4. Beslenme Alışkanlıkları Ölçeği’nin Şişmanlığın getirdiği

olumlu ve olumsuz düşünceler alt ölçeğine uygulanan

varyans analizi sonuçları................................................................66

Çizelge III.3.5. Beslenme Alışkanlıkları Ölçeği’nin Şişmanlığa karşı kendilik

algıları alt ölçeğine uygulanan varyans analizi sonuçları...............67

Çizelge III.3.6. Beslenme Alışkanlıkları Ölçeği’nin Yemek yeme davranışları

alt ölçeğine uygulanan varyans analizi sonuçları...........................69

IX

Sayfa

Çizelge.III.3.7. Cinsiyet ve Yer değişkenlerine göre üniversite öğrencilerinin

Yemek Yeme Davranışları alt ölçeğinden aldıkları puanlara

ilişkin ortalamalar............................................................................70

Çizelge III.3.8. Yer ve Bölüm değişkenlerine göre üniversite öğrencilerinin

Yemek Yeme Davranışları alt ölçeğinden aldıkları puanlara


Çizelge III.3.9 Cinsiyet, Yer ve Bölüme göre öğrencilerin Yemek Yeme

Davranışları alt ölçeğinden aldıkları puanlara ilişkin ortalamalar...72

Çizelge III.4.1. SBÖ’nün alt ölçeklerine ilişkin ortalamalar ve

standart sapmalar..............................................................................74

Çizelge III.4.2. SBÖ’nün Bilişsel-duyusal yakınma alt ölçeğine uygulanan


Çizelge III.4.3. Cinsiyet ve Bölüm değişkenlerine göre üniversite öğrencilerinin

Bilişsel-duyusal yakınma alt ölçeğinden aldıkları puanlara


Çizelge III.4.4. SBÖ’nün Fizyolojik yakınma alt ölçeğine uygulanan


Çizelge III.4.5. Cinsiyet ve Yer değişkenlerine göre üniversite öğrencilerinin

Fizyolojik Yakınma alt ölçeğinden aldıkları puanlara ilişkin

ortalamalar.......................................................................................79

Çizelge III.4.6. SBÖ’nün Ağrı yakınma alt ölçeğine uygulanan


X

Sayfa

Çizelge III.5.1 Aşamalı Çoklu Regrasyon Denklemine Giriş Sırasına göre

Değişkenlerin Etkileri......................................................................83

1

BÖLÜM I

GİRİŞ

Günümüzde beslenme alışkanlıkları çeşitli yönleriyle ele alınan ve çok

tartışılan bir konu haline gelmiştir. Beslenme alışkanlıkları bir gereksinim olmaktan

çok geleneklerle biçimlenmeye başlamakta, bilinçsiz beslenme, dengesiz yeme

alışkanlığı, yemek sırasında başka şeylerle ilgilenme, hızlı yemek yeme,

zamansızlıktan yakınıp yemek yemenin geçiştirilmesi gibi yeni alışkanlıklara

dönüşmektedir. Az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde şişmanlığın yan ısıra

zayıflık, bodurluk vb. yetersiz beslenmenin yol açtığı sorunlar vardır. Geçiş ülkeleri

olarak tanımlanan ülkelerin pek çoğunda ise şişmanlıktan zayıflığa kadar çok geniş

bir boyutu olan sorunlar zinciri görülmektedir (Attila, 1995). Özellikle gelişmiş

ülkelerde günümüz insanının hızlı yaşam temposu nedeni ile fast-food tüketiminin

yaygınlaşmış ve bu tür beslenme alışkanlıklarına yönelik olarak verilen hizmet bir

endüstri haline gelmiştir. Gelişmiş ülkelerde beslenme alışkanlıklarındaki değişimler,

beslenme bozukluklarına kadar varan birçok sorunu karşımıza çıkarmaktadır.

Beslenme bozuklukları sonucunda; obezite, yüksek tansiyon, kalp-damar

hastalıkları vb. fiziksel sağlık sorunlarının görülme sıklığını artmış ve beraberinde

beslenmenin psikolojik yönünün daha fazla ele alınması gerekliliğini doğurmuştur.

Çünkü beslenmenin, fizyolojik yönü kadar psikolojik yönü de vardır. Sağlıklı bir

2

yaşam sürdürebilmek için, kişilerin sağlıklı doğru beslenme davranışlarını erken

yaşta öğrenmeleri çok önemlidir. Kişinin yaşamının sonraki dönemlerinde istenen

yönde sağlık davranışında bulunması ancak bu durumda sağlanabilecektir ve

beslenme bozukluklarının sonucu olan fizyolojik ve psikolojik sorunların önü

alınabilecektir. Araştırmalar, beslenme şeklinin seçimine yönelik şemaların gençlik

döneminde oluştuğunu ve erişkin dönemde sürdüğünü göstermektedir (Kelder ve

ark., 1994). Beslenme alışkanlıkları özellikle gençlerde güzel görünme isteğinin

gereklerine göre biçimlendirilmekte, benlik ve vücut algısındaki değişimler, ailenin,

toplumun beklentilerine ilişkin algılanan baskının önemini göstermektedir. Beslenme

alışkanlıkları ile ilgili araştırmalar, bu alanın tanınmasına ve psikolojik yönünün

anlaşılmasına önemli katkılar sağlayacaktır.

I.1. Gençlik Döneminde Beslenme Alışkanlıkları

Yemek yeme dürtüsü ile ilgili bozuklukları, vücut ağırlığı takıntısı, vücudun

şekli ile ilgili olumsuz düşünceler ve beraberinde getirdiği duygulanım

bozukluklarının olduğu özel bir hastalık grubudur. Yeme bozuklukları toplumda %3-

10 arası sıklıkta görülür. Bu tür bozukluklar kişinin genel vücut sağlığını etkileyecek

kadar güçlü olan hastalıklardır. Anorexia Nervosa (Anoreksi), Bulimia Nervosa

(Bulimi) ve Sınıflandırılamayan Yeme Bozuklukları olarak ana üç gruba ayrılırlar.

Anoreksi yemek yemeyi tamamen durdurma, Bulimia aşırı yemek yeme ve

sonrasında bu yenilenleri çıkarma girişimleri olarak tarif edilebilir.

Sınıflandırılamayan yeme bozuklukları ise aşırı yemek yeme ancak daha sonra bunu

3

çıkarma girişiminde bulunmama, yemeği çiğnedikten sonra yutmadan çıkarma ve

diğer normal dışı yemek yeme alışkanlıklarıyla seyreden özel bir yeme bozukluğu

türüdür. Kişinin tüm hayatını derinden ve çeşitli yönleriyle etkileyen bu

bozuklukların yanısıra, etkileri klinik olarak bu netlikte izlenmeyen, psikolojik ve

sosyal yönü ağır basan beslenme bozuklukları da görülmektedir (Ergin, 2000).

Gençlik; fiziksel, biyokimyasal, ruhsal ve sosyal yönden hızlı büyüme,

gelişme ve olgunlaşma süreçleri ile çocukluktan yetişkinliğe geçilen dönemdir. Hızlı

büyüme ve gelişme besin gereksinimlerini de artırmaktadır. Bu dönemde artan besin

gereksinmelerinin karşılanmasında çeşitli sorunlar ortaya çıkabilir. Bu sorunların bir

bölümü gencin yaşam şekliyle, diğer bir bölümü bilinçsizlik sonucu edinilen yanlış

alışkanlıklarla ilgili olabilir. Bu dönemde edinilen olumlu ve olumsuz alışkanlıklar,

bireyin sağlığını yaşam boyu etkileyebilir. Gençlerin beslenme düzenleri ile büyüme

durumları arasında doğrusal ilişki bulunmaktadır (Baysal;1985).

Bu dönemde gencin dikkati vücut gelişimi ve estetik görünümü üzerinde

yoğunlaşmaktadır. Gençlik çağında beslenmenin yeterli olması, vücut

gereksinimlerini karşılayacak besin öğelerinin istenilen miktarlarda alınması genç

insanlar için fizyolojik ve psikolojik açıdan önem taşımaktadır. Bu estetik kaygılar

nedeniyle kendileri için önemli olan ve vücut gereksinimlerini karşılayacak besinleri

yeterli ve dengeli alamayabilirler (Hasipek, 1990; Sakarya, 1984; Ergülen ve ark.,

2001; Aslan ve Yeşildal, 2003).

4

Bazı kitle iletişim araçlarında yayınlanan, kişiyi açlık ve dengesiz beslenmeye

mahkum edecek zayıflama öneren rejimler büyüme ve gelişmeyi, okul başarısını ve

de sağlığı olumsuz etkileyip tedavisi güç hastalıklara yol açabilmektedir. Gençlerin

başarılı olabilmesi ve ülke kalkınmasında gereken yeri alabilmesi iyi gelişmiş bir

beden yapısı ve akıl gücü ile sağlanabileceği için doğru beslenme alışkanlıklarının

kazandırılması gerekmektedir (Baysal, 1985; Kim, 2001). Ayrıca, beslenme

alışkanlıklarını da içeren, 12-25 yaş grubundaki gençlerin yeme bozukluklarının,

yetişkin yeme bozuklukları ile benzerlik gösterdiği saptanmıştır. Heebink ve

arkadaşları, yeme bozukluğu olan ergenlerle olmayan ergenler arasında çok az fark

olduğunu göstermişlerdir. Böylece; gençlerdeki yeme alışkanlıklarının, yetişkinlik

dönemindeki bozuklukları yordayan bir özellik olduğu da söylenebilir (Heebink ve

ark., 1995).

Sağlıklı büyüme ve gelişmenin ön koşullarından biri, yeterli ve dengeli

beslenmedir. Yaşam olayları ve büyümenin gerektirdiği enerji ve besin öğeleri yeterli

miktarda sağlanmadığında, büyüme yavaşlar, fizyolojik ve psikolojik sağlık

bozuklukları artar, çalışanların ve öğrenme çağında olanların verimlilikleri azalır

(Politt; 1984). Bu noktada beslenme eğitiminin önemi ortaya çıkmaktadır. Eğitim;

bireyin davranışlarında kendi yaşantısı yoluyla istendik davranışları meydana

getirme süreci olarak tanımlanmaktadır (Fidan; 1986). Beslenme eğitimi örgün ve

yaygın eğitim hizmetlerinin bir öğesi olarak ele alınmalıdır. Beslenme eğitiminin

amacı kişilerin ve toplulukların olumsuz alışkanlıklarını bırakarak olumlu

uygulamaları yaşantılarının içine almaları için harekete geçirmek olmalıdır (Aytekin,

2000). Yapılan araştırmalar beslenme eğitim programlarının beslenme bilgisi üzerine

5

etkisi olduğu ve eğitim düzeyi yükseldikçe beslenme bilgisinin de buna paralel

olarak arttığını göstermiştir (Allison; 1997, Chapman ve T; 1997, Jeffery; 1997;

Korkmaz, 2004). Başka araştırmalarda da eğitim düzeyi yükseldikçe beslenme

bilgisinin arttığı belirlenmiştir (Reifsnider ve Eckhard; 1997, HarveyBorina ve Hood;

1997).

Ülkemizde yükseköğrenim öğrencilerinin önemli bir bölümü ailelerinden

uzakta yaşamakta ve bu durum beslenme, barınma, okul masrafları, sosyal durum,

boş zamanlarını değerlendirme ve sağlık sorunları açısından güçlükler yaratmaktadır.

Özellikle yurtta kalan öğrenciler için beslenme başlı başına bir sorundur. Gençlerin

beslenmesini etkileyen önemli bir etmen de beslenme bilgisinin yetersizliğidir

(Arslan ve Pekcan; 1985, Sağlam ve Yürükçü; 1996, Aytekin ve Bulduk, 2000).

Yapılan çok sayıdaki araştırma (örn.; Sakarya, 1984; Onat, 1975; Hasipek,

1990; Şimşek, 1991; Ahsen, 1994; Alpargun, 1995; Pereyra ve Williford; 1997,

Williford ve ark.; 1998, Kıran, 1999; Williford ve ark.; 1999, Çetin, 2001; Ergülen

ve ark., 2001, Aslan ve Alparslan, 2002; Demir ve ark., 2002; Heşeminia ve ark.;

2002, Worobey, 2002; İzmir ve ark., 2003) özellikle gençlik döneminde, beslenme

alışkanlıkları ile ilgili ciddi sorunların yaşandığını göstermektedir. Bu çalışmalar,

gençlerin, bilinçsiz besin tüketimlerini ve beslenmedeki bozuklukların vücut algısı,

benlik algısı, cinsiyet rolleri vb. psikolojik etmenlerle ilişkilerini ortaya koymuştur.

Ayrıca özellikle üniversitede okuyup yurtta kalan öğrenciler arasında da beslenme ile

ilgili sorunların olduğu gözlenmiştir.

6

Özellikle gençlik döneminde yaşanan beslenme bozukluklarının fizyolojik

boyutunun yanısıra psikolojik boyutunun da olduğu ve kişinin benlik algısını

istenmeyen yönde etkilediği bilinmektedir (Geller ve ark., 2000).

I.1. Beslenme Alışkanlıklarının Benlik Algısı ile İlişkisi

Benlik algısı, bireyin kendi benliğine ilişkin algıları, kendini nasıl gördüğüdür

(Özoglu, 1975). Benlik algısı kuramı, bireyin başkalarının davranışlarını

yorumlamaya çalışırken yaptığı gibi, kendi davranışlarını duruma ya da kendine

yükleme sürecinde karar vermesi ile ilgilidir (Atkinson ve ark. 1995). Benlik çeşitli

kişilik kuramlarının temel öğelerinden birini oluşturur. Kişinin öznel yanı olarak

tanımlanan benlik, kişiliğin temel gücü olan ve insanın uyumunda önemli rol oynar.

Benlik özellikle ergenin sahip olduğu en değerli varlıktır (Özoglu, 1975).

Benlik kavramını ayrıntılı ve sistematik olarak inceleyen ilk psikolog

James’tir. James benliği “görgül ego” ve “salt ego” olarak iki grupta düşünmüştür

James’ ten sonra benlik üzerinde duran önemli kişilerden biri de Coley’dir. Coley

“ayna benlik” kavramını getirmiştir. Bu yaklaşımda; bireyin başkalarınca algılanış

biçimi ile ilgili kavramlar, başkalarının bireyin bir davranışı hakkında oluşturduğu

yargının bireyde yarattığı tepki, benlikle ilgili geliştirilen duygular olan utanma,

gurur duyma vb. olmak üzere benlik kavramı üç unsur oluşturmaktadır (akt. Hakan,

2004).

7

Benlik kavramı ile ilgili olarak Mead’de çalışmalarında Coley’in “ayna

benlik” yani benliğin toplumsal bir görüntü olduğunu vurgulamış ve benliğinin iki

yanından söz etmiştir. Başkalarının tutum ve görüşlerine değer veren (me) ve içinden

geldiği gibi davranan yaratıcı etkin yanı ( I ) vardır. Eğer bireyin yasadığı toplum katı

ve sınırlayıcı ise (m) ( I )’ın üzerinde egemenlik kurar. benliğin ikinci yanı olan ( I )

toplumsal koşullar iyi olduğunda yaratıcı ve etkin olur. Mead kişiye, benlik

kavramını örgütlenmiş toplumsal yapının kazandırdığını da ileri sürmüştür (akt.

Hakan, 2004).

Adler’e göre, benlik yaratıcı bir güçtür. Bütünleşmiş ve bağdaşıklık sağlamış

olan yaratıcı ben, kişiliğin öncüsüdür. benliği kişiliğin bütün sistemlerini çevresinde

toplayan bir merkez gibi gören Jung bu sistemleri bir arada tutarak kişiliğin

bütünlüğünü koruyan bir güç olduğunu da vurgulamaktadır. Horney ise, benliğin

yetişkinlik dönemlerde de gelişimini sürdürdüğünü belirtir ve bireylerde doğuştan

kendini gerçekleştirme gücü olduğunu da vurgular (akt. Geçtan, 1981).

Allport benliğin gelişimini bebeklik, okul öncesi, okul yılları ve ergenlik

dönemleri içinde ele alıp inceler. Benlik ile egoyu eşanlamda kullanır. Rogers ise,

benliğe görüngüsel açıdan yaklaşmıştır. Yani toplam algısal alanın bir bölümü

giderek benlik olarak ayrımlaştığını belirtir. Rogers’e göre kişilik ile ilgili en önemli

kavram benliktir. Benlik tasarımı ya da benlik yapısı, benlik ile ilgili alanların

örgütlenmiş bir biçimdir. Benlik konusuna katkıda bulunan Maslow ise her insanda

iç varlık diye adlandırılan bir “özben” vardır. Bu “özben” içsel olup, bir dereceye

kadar da değişmez. Özben herkes de kendine özgüdür. Özben güven duyma, saygı,

8

sevgi, ait olma ve kendini gerçekleştirme gibi gereksinmeleri içerir (akt. Hakan,

2004).

Bireyin kendi hakkındaki bilgileri hızlı ve etkili bir biçimde işlemesine

yardımcı olan benlik şemaları bulunmaktadır. Markus’a göre, birey, her bir olgu için

hem kendini tanımlayan hem de benlik kavramı için önemli olan benlik şemalarına

sahiptir (Atkinson ve ark., 1995). Böylece, birey, herhangi bir durum karşısında

kendi tutumunu hızlı ve güvenli bir şekilde belirleyip, ona göre davranılabilmektedir.

Yeme bozukluğu; genellikle ilk kez bebeklik, çocukluk ya da ergenlikte

ortaya çıkan ruhsal etkenlere bağlı fizyolojik işlev bozukluğudur (Curtis, 2000).

Yeme tutumları ise, sürekli tekrarlamalarla yeme bozukluklarının oluşmasına da yol

açabilen yeme davranışlarıdır (Garrett, 1996).

Beslenme alışkanlıkları ile ilgili değişimler, bireyin benlik kavramı ile

yakından ilişkilidir. Bruch’a göre (akt. Geçtan, 1993); zihnin yiyeceklerle ve beden

ağırlığıyla sürekli meşgul tutulması, aslında derinlerde saklı kalmış bir benlik

kavramı bozukluğunun gecikmiş bir işaretidir. Low (1994) ve Yüksel (1995) de

düşük benlik algısının yeme bozuklukları ile ilintili olduğunu ifade etmişlerdir.

Benlik psikolojisi, yeme tutumlarındaki bozuklukları, dağılma eğiliminde olan iç

uyum ve bütünlüğü koruma ve sürdürme amacıyla alınmış acil önlemler olarak

tanımlamaktadır (Geçtan, 1993, Geller ve ark., 2000). Araştırmalar, toplumun ideal

standartlarına uymayan bireylerin fiziki görünüşlerinden hoşnut olmadıklarını, öz

9

değerlerinin olumsuz etkilendiğini göstermektedir (Kartal, 1996; Geller ve ark.,

2000).

II.2. Beslenme Alışkanlıklarının Vücut Algısı ile İlişkisi

Vücut algısı, tarih boyunca süregeldiği gibi günümüzde de standart

beğenilerin oluşması sonucu önemli bir kavram olmuştur. Fiziki görünüşe verilen

önem, çoğunlukla kitle iletişim araçları kullanılarak, tüm toplumlara, böylece her

bir bireye aktarılmış, bireyler ortak bir beğeniye ve bunun gerekliliğine

koşullandırılmışlardır. Özellikle Batı toplumunda güzellik kavramı bireyin ağırlığı ve

vücudunun şeklinin ideal olarak nitelendirilmiş forma uyması ile

ilişkilendirilmektedir (Jones ve ark., 2001; Attie ve Brooks-Gunn, 1992; Levine ve

Smolak, 1992).

İdeal olarak nitelendirilen bu forma uyma isteğinin sonucu olarak bir çok kişi

diyetler, egzersizler uygulamakta ve tüm dünyada yazılı - görsel basın tarafından

ince olmak özendirilmekte, beslenme alışkanlıkları değişmekte, yeme

davranışlarında bozukluklar giderek artmaktadır (Ressler, 1998).

Çok yakın bir zamana kadar sadece orta sınıftan beyaz kadınlarda

görüldüğüne inanılan yeme bozuklukları tüm sosyal sınıflarda ve tüm ülkelerde artış

göstermektedir. Anoreksia Nervoza prevalansı %0.5-1, Bulimia Nervoza prevalans›

%2 iken, Atipik Yeme Bozukluklar› %10-34 oranında görülmektedir (Abraham ve

10

Llewellyn-Jones 1997). Yeme bozukluğunun nasıl başladığı ve ne şekil alacağı

kişiye göre değişmekle birlikte tümünün kendi vücut algılarında yanılsama

yaşadıklarından söz etmek mümkündür (Ergin, 2000).

Yeme bozukluklarında kişinin yeme tutumu, beden algısı bozulmaktadır.

Yeme bozukluğu olan kişiler bedenini olduğundan şişman ve şekilsiz bulma, çok

kısıtlı gıda alımı, yemeklerin ardından kusma veya aşırı egzersiz yapma gibi belirtiler

sergileyebilirler. Atipik yeme bozukluğu olan kadınlar yeme tutumlarındaki

bozukluğun farkındadırlar. Zihinleri sürekli beden şekilleri ve yiyeceklerle ilişkili

düşüncelerle meşguldür. Yeme bozukluklarının günlük yaşamlarını etkilediğini

bilirler (Başterzi ve ark., 2003).

Bedenin gelişmesi, büyümesi ve değişmesi diğer insanlar ve çevreyle olan

ilişkiler sonucu belirleneceğinden yakınların çocuğun bedenine ve fiziksel

özelliklerine karşı tutumu çok önemlidir. Gençlik dönemi bu değişme ve

düzenlemelerin yoğun olarak yaşandığı bir dönemdir. Ergen bu dönemde kendisini

başkalarıyla karşılaştırır ve başkalarının görüşlerine değer verir. Ancak bedensel

değişimlerle nasıl baş edeceği konusunda güçlükler yaşar. Bu dönemde yakınların

ilgi ve desteğinin yanısıra gencin bedeninde ortaya çıkan değişiklikler konusunda

bilgilendirilmesi de gerekmektedir.

Bireyin beden algısının gelişiminde bedenle ilgili eski ve yeni tüm duygu,

tutum ve algıları kadar, başkalarının ya da başkasının bakış açısı da önem taşır. Bu

algı, zaman içerisinde değişikliğe uğrayabilir, sosyokültürel değerler beden algısına

yansıtılabilir ve beden algısı kişinin gerçek yapısıyla uyumlu olabileceği gibi

11

uyumsuz da olabilir. Örneğin zayıf olduğu halde kendisini olduğundan daha kilolu

olarak gören ya da vücudunda herhangi bir ciddi kusur olmadığı halde yine de

kendini kusurlu bulup beğenmeyen kişiler vardır. Hemen herkesin beden parçalarına

ve onların işlevlerine verdiği anlam ve değer farklıdır. Bu nedenle de bireyin kendi

beden imgesi kavramıyla başkalarının onun bedeniyle ilgili değerlendirmeleri farklı

olabilir. Yeme tutumlarında bozukluklar olan bireyler, gerçekçi bir vücut imajına

sahip değildirler. Bu bireyler kilo durumlarını gerçekçi bir yaklaşımla

değerlendiremezler ve İdeal kilo – boy ilişkisini kuramazlar (Waller et al., 1993;

Garrett, 1996; Curtis, 2000, Aslan; 2004).

Yapılan çok sayıdaki araştırma, sağlıklı kadınların yaklaşık %30’unun en az

bir kez yeme tutumunda bozukluk yaşadığını göstermektedir. 18 yaşın üstündeki

kadınların %3’ü beden şekillerinde bir problem olduğunu düşünmektedirler ve bu

kadınlar kilolarını ve beden şekillerini kontrol etmek için tehlikeli yöntemler

benimseyebilirler (Abraham ve Llewellyn-Jones, 1997).

Vücut ağırlığının değerlendirilmesi enerji yönünden yeterli beslenmenin en

geçerli göstergesidir. Sağlıklı ve düzenli beslenen bireylerin boy uzunlukları ve vücut

ağırlıkları arasında uyum bulunmaktadır. Boy uzunluğuna göre olması gereken vücut

ağırlığına ideal vücut ağırlığı denilmektedir. İdeal vücut ağırlığı değerini saptamada

çeşitli yöntemler ve indeksler kullanılmaktadır. Bunlardan son yıllarda Dünya Sağlık

Örgütü tarafından önerilen BKİ – beden kitle indeksi (BMI - body mass index)

sıklıkla kullanılan yöntemdir (Köksal,1995).

12

BKİ’de, bireyin şişmanlık – normallik- zayıflık ayrımın yapılmaktadır. BKİ,

kilo olarak ağırlığın, metre cinsinden boy uzunluğunun karesine bölünmesiyle elde

edilir. Örneğin boyu 1.70 m ve kilosu 60 kg olan birinin BKİ'si, 60/1.702'den

20.76’dır. BKİ’de kadınlar için 18 – 25, erkekler için is 22 – 28 normal sınır olarak

kabul edilir. Yani, BKİ’si 18’in altında olan bir kadın zayıf, 25’in üstünde olansa

şişmandır. Erkekler için ise 22’nin altı zayıf, 28’in üstü şişman olarak değerlendirilir

(Hovardaoğlu, 1996).

Beslenme alışkanlıklarındaki bozuklukların, vücut algısına yönelik olumsuz

sonuçlarının yanısıra stres düzeyini de istenmeyen yönde etkilediği bilinmektedir.

Bir sonraki bölümde, stres ile beslenme alışkanlıkları arasındaki ilişkiye

değinilecektir.

I.3. Beslenme Alışkanlıklarının Stres ile İlişkisi

Stres kavramı, Latince’de "estrica", eski Fransızca’da "estrece"

sözcüklerinden gelmektedir. Kavram 17. yüzyılda felaket, bela, musibet, dert, elem

anlamlarında kullanılmıştır. Daha sonra 18. ve 19. Yüz yıllarda kavramın anlamı

değişmiş; güç, baskı, zor gibi anlamlarda objelere, kişiye, organa veya ruhsal yapıya

yönelik olarak kullanılmıştır (Baltaş ve Baltaş, 1990).

Kavramı ilk kez ortaya atan Selye (1977); stresi organizmanın her türlü

değişmeye karşı özel olmayan (yaygın) tepkisi olarak tanımlamıştır. Yazara göre

13

stres, bir algılama olayıdır, çok fazla seçenek ve birden fazla seçme olanağı olması

nedeniyle, insanın üzerine yüklenen aşırı taleplerdir. Selye’nin çok yaygın olarak

benimsenen bu tanımına göre stres, "memnuniyet verici olup olmadığına

bakılmaksızın her türlü isteme bedenin uyum sağlamak için gösterdiği yaygın

tepkisidir".

Stres, bedenin her türlü stres yapıcı etkiye olan tepkisidir ya da insanın

dengesini bozan her şeydir. Başka bir deyişle stres, insan bünyesinin termostatını

devre dışı bırakan bir unsurdur, insanı dengesizliğe iter (Reiser, 1974). Bir başka

tanıma göre stres, bireyin içinde bulunduğu ortam ve iş koşullarının onu etkilemesi

sonucunda vücudunda özel biyo-kimyasal salgıların oluşarak, söz konusu koşullara

uyum için düşünsel ve bedensel olarak harekete geçmesi durumudur (Eren, 1998).

Stres bireyler üzerine etki yapan ve onların davranışlarını, iş verimini, başka

insanlarla ilişkilerini etkileyen bir kavramdır. Stres durup dururken ya da

kendiliğinden oluşmaz, insanın içinde bulunduğu ya da hayatını sürdürdüğü ortam

veya çevrede meydana gelen değişimlerin insanı etkilemesi sonucu ortaya çıkar

(Eren, 1998).

Stres, insanlık tarihi boyunca hayatın vazgeçilmez bir gerçeği olarak

karşımıza çıkmakla birlikte, içinde bulunduğumuz yüz yılda sanayileşme ve büyük

şehirlere göç nedeniyle değişen sosyal yaşamda kendisinden daha çok

bahsettirmektedir (Yıldız, 2000). Günümüzde insanların mutsuz bir yaşam

sürmelerine neden olan etkenlerin başında stres gelmektedir. Stres mutsuzluk

yarattığı kadar insanların sağlığını da tehlikeye atmakta, aile yaşamında ve kendi iç

14

dünyasında huzursuzluk, tükenmişlik ve bıkkınlık yaşamalarına neden olmaktadır

(Artan, 1986). Stresle ilgili çalışmaların oldukça yaygınlaşmasına karşılık, gerçekte

stresle yaşama ve stres deneyimi, yeni bir olay ya da olgu değildir. Çünkü kişilerde,

gerilim yaratan olaylar daima bulunmakta olup insanlar, eski çağlardan beri gerilim

yaratan pek çok olayla karşı karşıya kalmıştır ve kalmaktadırlar. Özellikle

günümüzdeki hızlı değişme teknolojik, sosyal, politik ve ekonomik konularda pek

çok yeni, bilinmeyen ve çözümü güç sorunlar ortaya çıkarmıştır (Artan, 1986).

İnsanın sağlıklı olması, değişiklikler karşısında dengesini koruyabilmesi,

kendisini geliştirebilmesi ve gerektiğinde harekete geçebilmesi demektir. Bu

nedenle, tüm canlılar gibi insanlar da hayatta kalabilmek için, sürekli olarak değişen

şartlara uyum göstermeye çalışırlar. Bireylerin uyum sağlamak zorunda olduğu

değişiklikler kendi bedenlerinden kaynaklanabileceği gibi çevrelerinden de

kaynaklanabilmektedir. Bu zorlanmanın uzun süre devam etmesi ciddi fiziksel ve

psikolojik sağlık sorunlarına neden olabilmekte, bireyler stres içine girebilmektedir

Günümüzde kişinin işinde veya özel yaşamında stresin nereden kaynaklandığını,

stres yapıcıların neler olduğu, stresin ne gibi etkiler yaptığı, başka bir deyişle

araçlarının neler olduğu ve kişiyi ne gibi psikolojik ve fizyolojik rahatsızlıklara ve

hastalıklara sürüklediği, bununla baş etmek için gerek kişinin, gerek sosyal çevrenin

ve örgütün ne gibi önlemler alıp, uygulayacağı konuları son derece önem

kazanmıştır.

15

Holmes ve Rahe stres kaynaklarına ilişkin sınıflandırmalarında beslenme

alışkanlıklarındaki değişmeleri başlı başına stres kaynağı olarak belirtmektedirler

(Akt: Store, 1992).

Kişiler, yaşantılarında karşılaştıkları olumsuz durumlara farklı tepkiler

vermektedir. Çoğu kişi üzgün olduğumuzda ya da canı sıkıldığında kendini

rahatlatmak için yemek yemektedir. Yeme bozukluğu olan pek çok kişide depresif

belirtiler gözlenir. Kontrolsüz ve aşırı düzeyde yemeğe başlamanızın nedenleri

arasında hissedilen mutsuzlukla başa çıkmaya, yaşanan stres düzeyini azaltmaya

yönelik çabalar yer almaktadır. Ancak yemenin sonunda ortaya çıkan "şişmiş olma"

hissi, yeme bozukluğu olan bireylerde duyulan mutsuzluğu arttırmakta ve yaşanılan

suçluluk duygusu ile kusma vb. istenilmeyen davranışlarla son bulmaktadır (Heebink

ve ark., 1995, Ressler, 1998; Ergin, 2005).

Stres kavramının, çevresel olayların algılanması, değerlendirilmesi ve tepkide

bulunulması aşamalarında gündeme geldiğini ileri süren stres konulu çeşitli modeller

bulunmaktadır. Kişiyi benlik ve vücut gibi çeşitli algı boyutlarında etkileyen

beslenme alışkanlıklarının, kişinin stres belirtilerinin düzeyi ile de ilişkili olacağı

açıktır.

16

I.5. Araştırmanın Amacı

Gençlik, fiziksel sorunların yanısıra sosyal ve psikolojik sorunların da

yaşandığı bir dönemdir. Bu döneme ilişkin sorunlar ve yaygınlıkları ülkeden ülkeye

değişmektedir. Ülkemiz nüfusunun yaklaşık 3/10’unu 12 - 25 yaş grubunun

oluşturduğu göz önüne alındığında, sosyal, kültürel vb. pek çok sorunun büyük bir

kitleyi etkilediği görülmektedir (Köknel, 1981; Canat, 1998). Bu kitlenin büyük bir

kısmını üniversite öğrencileri oluşturmaktadır. Söz konusu grupta, yeme

bozukluklarının yüksek oranda görüldüğü ve özellikle kızlar arasında öne çıktığı

bilinmektedir. Yeme bozukluklarının, vücut ve benlik algılarındaki sorunlar ile stres

düzeyinde yükselme gibi olumsuz sonuçları da beraberinde getirdiği ve böylece

çerçevenin genişlediği görülmektedir. Böylece, özellikle genç kitlenin yeme

bozukluklarına ilişkin çalışmaların yürütülmesi, toplumdaki başlıca sorunlardan

birinin çözülmesi yönünde etkili olacaktır.

Bu araştırmada, beslenme eğitimi alan ve almayan kız ve erkek üniversite

öğrencilerinden aile / akraba yanında veya yurtta / evde kalanların benlik algılarının,

vücut algılarının, beslenme alışkanlıklarının ve stres belirtilerinin anlamlı farklılık

gösterip göstermediğini araştırılması amaçlanmaktadır.

Araştırmanın diğer bir amacı da; üniversite öğrencilerinin benlik algıları,

vücut algıları, beslenme alışkanlıkları ve stres belirtileri ile BKİ puanları arasındaki

ilişkinin belirlenmesidir.

17

Amaçlar aşağıdaki şekilde ifade edilebilir:

1- Beslenme eğitimi alan ve almayan üniversite öğrencilerinin benlik saygısı,

vücut algısı, beslenme alışkanlıkları ve stres belirtileri arasında fark var mıdır?

2- Üniversite öğrencilerinin benlik saygısı, vücut algısı, beslenme

alışkanlıkları ve stres belirtileri, cinsiyete göre fark göstermekte midir?

3- Üniversite öğrencilerinin benlik saygısı, vücut algısı, beslenme

alışkanlıkları ve stres belirtileri, aile – akraba yanında ve ya yurtta- evde kalmaya

göre fark göstermekte midir?

4- Üniversite öğrencilerinin benlik algıları, vücut algıları, beslenme

alışkanlıkları ve stres belirtileri ile BKİ puanları arasındaki ilişki var mıdır?

18

BÖLÜM II

YÖNTEM

Bu araştırmada, beslenme eğitimi alan ve almayan üniversite öğrencilerinin

benlik saygısı, vücut algısı, beslenme alışkanlıkları ve stres belirtileri açısından

farklılık gösterip göstermedikleri incelenmiştir.

Araştırmada, aile / akraba yanında ve yurtta / evde kalan kız ve erkek

üniversite öğrencilerinin, benlik saygısı, vücut algısı, beslenme alışkanlıkları ve stres

belirtileri açısından farklılık gösterip göstermediklerinin karşılaştırılması yapılmıştır.

Bu araştırmada incelenen diğer bir konu da; üniversite öğrencilerinin benlik

algılarının, vücut algılarının, beslenme alışkanlıklarının ve stres belirtilerinin ile BKİ

puanları arasındaki ilişkili olup olmadığıdır.

II.1. Katılımcılar

Araştırmaya Ankara, Hacettepe, Gazi ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi

öğrencilerinden 320 denek katılmıştır. Denekler cinsiyetlerine, bölümlerine

(beslenme eğitimi verilen bölümlerde okuyanlar / beslenme eğitimi verilmeyen

bölümlerde okuyanlar. Bu iki grubun adı artık beslenme eğitimi alanlar / beslenme

eğitimi almayanlar olarak geçecektir.) ve kaldıkları yere (aile – akraba yanında

19

kalanlar / yurtta – evde kalanlar) göre seçkisiz olarak belirlenmiştir. Deneklerin

yaşları 18-24 arasında değişmektedir. Kız öğrencilerin yaş ortalaması 22,58 (s=2,23),

erkek öğrencilerin yaş ortalaması 23,05 (s=2,23)’tir.

II.2. Veri Toplama Araçları

Araştırmaya veri toplamak amacıyla, katılımcılara Üniversite Öğrencileri için

Benlik Algısı Ölçeği (BAÖ), Vücut Algısı Ölçeği, Beslenme Alışkanlıkları Ölçeği ve

Stres Belirtileri Ölçeği (SBÖ)’nin bulunduğu bir anket formu kullanılmıştır. Anket

formunda ayrıca, bireylerin tanımlayıcı bilgilerini belirlemeye yönelik sorular yer

almaktadır.

II.2.1. Üniversite Öğrencileri İçin Benlik Algısı Ölçeği

Bu ölçek, 17-23 yaşları arasındaki üniversite öğrencilerine yönelik olarak

Neeman ve Harter (1988) tarafından geliştirilmiştir. Ölçek, benlik algısının çeşitli

alanlarını değerlendiren dört dereceli Likert tipi bir ölçme aracıdır. Ölçek, akademik

yeterlik, sosyal onay, atletik yeterlik, fiziksel görünüm, yakın arkadaşlıklar, romantik

ilişkiler, mesleki yeterlik, yaratıcılık, ana-babayla ilişkiler, mizah anlayışı, ahlaki

standartlar, zihinsel yetenek ve bütünsel özdeğer olmak üzere toplam 13 boyut ve 54

maddeden oluşmaktadır. Altı madde içeren bütünsel özdeğer boyutu dışında tüm

boyutlar dört madde içermektedir. Aşağıda, ölçeğin alt boyutlarının isimleri,

tanımları, madde örnekleri ve ilgili madde numaraları verilmiştir.

20

a) Akademik Yeterlik: Bu alt boyut, bireyin kendisini akademik açıdan ne

derece yeterli gördüğünü ölçmeyi amaçlamaktadır. İlgili boyutta “Bazı öğrenciler

derslerini başaracaklarına inanırlar oysa bazıları da bu konuda kendilerine pek

güvenmezler” gibi ifadeler bulunmaktadır. Ölçekte yer alan 3, 16, 29 ve 42.

maddeler bu alt boyuta aittir.

b) Sosyal Onay: Bireyin sosyal onay yönünden kendini ne durumda

gördüğünü ölçmeyi amaçlamaktadır. Bu boyutta “Bazı öğrenciler sosyal ilişki

kurmada kendilerini becerikli görmezler oysa bazıları da sosyal ilişki kurmada

kendilerini becerikli görürler” gibi ifadeler bulunmaktadır. Ölçekte yer alan 4, 17, 30

ve 43. maddeler bu alt boyuta aittir.

c) Atletik Yeterlik: Bireyin kendisini atletik açıdan ne derece yeterli

gördüğünü ölçmeyi amaçlamaktadır. Bu alt boyutta “Bazı öğrenciler daha önce hiç

denemedikleri herhangi bir spor faaliyetini başarabileceklerini düşünürler oysa

bazıları da daha önce hiç denemedikleri hiçbir spor faaliyetinde başarılı

olamamaktan korkarlar” gibi ifadeler bulunmaktadır. Ölçekte yer alan 13, 26, 39 ve

52. maddeler bu alt boyuta aittir.

d) Fiziksel Görünüm: Bu alt boyut, bireyin fiziksel görünümünden ne derece

hoşnut olduğunu ölçmeyi amaçlamaktadır. İlgili alt boyutta “Bazı öğrenciler

görünüşlerinden memnundurlar oysa bazıları da görünüşlerinden memnun

değildirler” gibi ifadeler bulunmaktadır. Ölçekte yer alan 5, 18, 31 ve 44. maddeler

bu alt boyuta aittir.

21

e) Yakın Arkadaşlıklar: Bireyin arkadaşlarıyla ne kadar yakın olduğunu

ölçmeyi amaçlamaktadır. Bu boyutta “Bazı öğrenciler birçok şeyi paylaşabileceği

yakın bir arkadaşları olmadığı için epey yalnızlık çekerler oysa bazıları da birçok

şeyi paylaşabilecekleri yakın bir arkadaşları olduğu için pek yalnızlık çekmezler”

gibi ifadeler bulunmaktadır. Ölçekte yer alan 7, 20, 33 ve 46. maddeler bu alt boyuta

aittir.

f) Romantik İlişkiler: Bu alt boyut, bireyin kendisini karşı cinsin yanında ne

kadar rahat hissettiğini ve karşı cinsle ne kadar romantik ilişki kurabildiğini ölçmeyi

amaçlamaktadır. İlgili boyutta “Bazı öğrenciler karşı cinsten hoşlandıkları kişilerin

kendilerine ilgi duyacaklarını düşünürler oysa bazıları da karşı cinsten

hoşlandıkları kişilerin kendilerine ilgi duyup duymayacaklarından emin

değildirler” gibi ifadeler bulunmaktadır. Ölçekte yer alan 10, 23, 36 ve 50. maddeler

bu alt boyutu ölçmeyi amaçlamaktadır.

g) Mesleki Yeterlik: Bireyin kendisini mesleki açıdan ne derece yeterli

gördüğünü ölçmeyi amaçlamaktadır. Bu boyutta “Bazı öğrenciler çalıştıkları işlerde

yaptıklarından pek gurur duymazlar oysa bazıları da çalıştıkları işlerde

yaptıklarından çok gurur duyarlar” gibi ifadeler bulunmaktadır. Ölçekte yer alan 2,

15, 28 ve 41. maddeler bu alt boyuta aittir.

h) Yaratıcılık: Bireyin kendisini ne derece yaratıcı algıladığını ölçmeyi

amaçlamaktadır. İlgili boyutta “Bazı öğrenciler en az diğer öğrenciler kadar hatta

onlardan daha yaratıcı olduklarını düşünürler oysa bazıları da diğer öğrenciler kadar

22

yaratıcı olup olmadıklarından kuşku duyarlar” gibi ifadeler bulunmaktadır. Ölçekte

yer alan 12, 25, 38 ve 52. maddeler bu alt boyuta aittir.

ı) Ana-Babayla İlişkiler: bireyin ana-babasının yanında kendini ne kadar rahat

ve güvenli hissettiğini, onlarla ne derece iyi anlaştığını ölçektedir. Bu alt boyutta

“Bazı öğrenciler ana-babaları ile birlikteyken kendi davranışlarından hoşnutturlar

oysa bazıları da ana-babaları ile birlikteyken daha farklı davranmayı isterler” gibi

ifadeler bulunmaktadır. Ölçekte yer alan 6, 19, 32 ve 45. maddeler bu alt boyuta

aittir.

i) Mizah Anlayışı: Bu alt boyut, bireyin arkadaşlarıyla şakalaşma yeteneğini

ölçmektedir. İlgili alt boyutta “Bazı öğrenciler sonradan çok komik gelen bir şey

yaptıkları zaman kendilerine gülmekte güçlük çekerler oysa bazıları da sonradan çok

komik gelen aptalca bir şey yaptıkları zaman yaptıkları zaman kendilerine kolayca

gülebilirler” gibi ifadeler bulunmaktadır. Ölçekte yer alan 11, 24, 37 ve 51. maddeler

bu alt boyuta aittir.

j) Ahlaki Standartlar: Bireyin davranışlarının ahlaki açıdan uygunluğuna

ilişkin algılarını ölçmeyi amaçlamaktadır. Bu alt boyutta “Bazı öğrenciler çoğu kez

davranışlarının ahlaki yönünü sorgularlar oysa bazıları da davranışlarını genellikle

ahlaki yönden doğru bulurlar” gibi ifadeler bulunmaktadır. Ölçekte yer alan 9, 22, 35

ve 49. maddeler bu alt boyuta aittir.

23

k) Zihinsel Yetenek: Bireyin kendini zihinsel açıdan ne derece yeterli

bulduğunu ölçmeyi amaçlamaktadır. Bu alt boyutta “Bazı öğrenciler en az diğer

öğrenciler kadar akıllı yada onlardan daha akıllı olduklarını düşünürler oysa bazıları

da diğer öğrenciler kadar akıllı olup olmadıklarından pek emin değildirler” gibi

ifadeler bulunmaktadır. Ölçekte yer alan 8, 21, 34 ve 48. maddeler bu alt boyuta

aittir.

l) Bütünsel Özdeğer: bu alt boyut, bireyin özdeğer algılarını ölçmeyi

amaçlamaktadır. İlgili alt boyutta “Bazı öğrenciler kendileri gibi biri olmaktan

hoşnutturlar oysa bazıları da farklı olmayı isterler” gibi ifadeler bulunmaktadır.

Ölçekte yer alan 1, 14, 27, 40 47 ve 54. maddeler bu alt boyuta aittir.

Ölçekte en olumlu ifade 4 puan, en olumsuz ifade ise 1 puan almaktadır.

Buna göre, bütünsel özdeğer boyutu için alınabilecek en düşük toplam puan 6, en

yüksek toplam puan 24, diğer boyutlar için en düşük toplam puan 4, en yüksek

toplam puan 16’dır. Ölçeğin ABD’de yapılan güvenirlik çalışmasında, her alt ölçeğin

iç tutarlılığı, Cronbach Alpha katsayısı hesaplanarak belirlenmiştir. Buna göre

ölçeğin güvenirlik katsayıları akademik yeterlik alt ölçeği için .84, sosyal onay alt

ölçeği için .80, atletik yeterlik alt ölçeği için .92, fiziksel görünüm alt ölçeği için .85,

yakın arkadaşlıklar alt ölçeği için .82, romantik ilişkiler alt ölçeği için .88, mesleki

yeterlik alt ölçeği için .76, yaratıcılık alt ölçeği için .89, ana-babayla ilişkiler alt

ölçeği için .88, mizah anlayışı alt ölçeği için 80, ahlaki standartlar alt ölçeği için .86,

zihinsel yetenek alt ölçeği için .86 olarak belirlenmiştir.

24

Ölçeğin Türkiye’de geçerlik ve güvenirlik çalışması Güvenç (1996)

tarafından yapılmıştır. Tüm ölçeğin test-tekrar test güvenirlik katsayısı .87, Cronbach

Alpha iç tutarlılık katsayısı .94 olarak hesaplanmıştır.

II.2.2. Vücut Algısı Ölçeği

Orijinal adı Body-Cathexis Scale (BCS) olan ölçek, 1953 yılında Secard ve

Jurard tarafından geliştirilmiş, Kişinin 40 ayrı vücut bölümünden ya da işlevinden

memnuniyetini belirleyen bir ölçektir. Secard ve Jourard, kişinin bedeninden

sağladığı doyumun benlik kavramı ile ilişkili olduğu düşüncesinden hareketle

geliştirdikleri hipotezlerin test edilmesi sonucunda, ölçeklerini iki bölümden

oluşturmuşlardır. Orijinal ölçeğin ilk bölümü beden bölümleri ve işlevlerini içeren 46

maddeden oluşmaktadır. Ölçeğin ikinci bölümü benlik ile ilgilidir ve benliğin çeşitli

yönlerini (kişilik, kendine güven, ahlak vb.) içeren 55 madde içermektedir (Uğur,

1996). Ölçeğin ülkemizde kullanılan formu, 40 maddeden oluşan beş dereceli Likert

tipi bir ölçme aracıdır (1= Oldukça beğeniyorum, 2= Oldukça beğeniyorum, 3=

Kararsızım, 4= Pek beğenmiyorum, 5= Hiç beğenmiyorum). En olumlu ifade 1 puan,

en olumsuz ifade ise 5 puan almaktadır. Buna göre, alınabilecek en düşük toplam

puan 40, en yüksek toplam puan 200’dür. Ölçekten alınan toplam puanın artması,

kişinin vücut bölümlerinden ya da işlevinden duyduğu memnuniyetin azalmasını,

puanın azalması ise memnuniyetin artmasını belirtmektedir.

25

Ölçeğin geçerlik ve güvenirlik çalışmaları, 56 kız ve 70 erkek üniversite

öğrencisi ile yapılmıştır. Güvenirlik çalışmasında; beden bölümleri ve işlevlerini ile

benliğe ilişkin bölümlerden elde edilen puanlar arasındaki inter korelasyon kızlar için

r=.66, erkekler için r=.58 olarak bulunmuştur. Testin iki yarım güvenirliği beden

doyumu için r=.81, benlik için r=90 olarak elde edilmiştir. Geçerlik çalışması

sonucunda; Maslow Psikolojik Güvenlik – Güvensizlik Testi ile beden doyumu

korelasyonu r=-.32, benlik puanları ile korelasyonu r= -.52 olarak belirlenmiştir.

Böylece, düşük doyum puanlarının güvensizlikle birleştiği belirlenmiştir (Uğur,

1996).

Ölçek, 1986 yılında Hovardaoğlu tarafından Türkçe’ye çevrilmiş ve

üniversite öğrencileri üzerinde yapılan çalışmada iki yarım güvenirliği .75, madde

test korelasyonları r=.45 ile r= .89 arasında ve Cronbach Alfa katsayısı r=.91 olarak

belirlenmiştir (Hovardaoğlu, 1992).

II.2.3. Beslenme Alışkanlıkları Ölçeği

Orijinal adı Survey of Eating Habits olan ölçek, Byrne ve Kolley (1981)

tarafından geliştirilmiştir. Ölçek, şişmanlığa karşı önyargılar, şişmanlığın getirdiği

olumlu ve olumsuz düşünceler, şişmanlığa karşı kendilik algıları ve yemek yeme

davranışları olmak üzere 4 boyut ve 65 maddeden oluşan beş dereceli bir ölçme

aracıdır (1= Tamamıyla karşıyım, 2= Çoğunlukla karşıyım, 3= Kararsızım, 4=

Çoğunlukla Katılıyorum, 5= Tamamıyla katılıyorum). Ölçekten alınabilecek en

26

düşük toplam puan 65, en yüksek toplam puan 325’tir. Tüm ölçeğin Cronbach Alpha

iç tutarlılık katsayısı .73 olarak belirlenmiştir. Aşağıda, ölçeğin alt boyutlarının

isimleri, tanımları, madde örnekleri ve ilgili madde numaraları verilmiştir.

a) Şişmanlığa Karşı Önyargılar: Bireyin şişmanlığa karşı önyargılarını

ölçmeyi amaçlayan bu alt boyutta “Şişmanlar rahatına düşkün insanlardır” gibi

ifadeler bulunmaktadır. Ölçekte yer alan 32, 38, 39, 40, 42, 43, 44, 45, 46, 47, 57 ve

59. maddeler ilgili alt boyuta aittir.

b) Şişmanlığın Getirdiği Olumlu ve Olumsuz Düşünceler: Bireyin şişmanlığın

getirdiği olumlu ve olumsuz düşüncelere ilişkin tutumunu ölçmeyi amaçlayan alt

boyutta “Şişman olmakta bir sakınca görmüyorum” gibi ifadeler bulunmaktadır.

Ölçekte yer alan 15, 18, 19, 20, 23, 28, 29, 31, 41, 48, 50, 54, 56, 58, 60 ve 65.

maddeler ilgili alt boyuta aittir.

c) Şişmanlığa Karşı Kendilik Algıları: Bireyin şişmanlığa karşı kendilik

algılarını ölçmeyi amaçlayan bu alt boyutta “Yemek yemek benim için bir zevktir”

gibi ifadeler bulunmaktadır. Ölçekte yer alan 2, 13, 14, 16, 24, 35 ve 37. maddeler

ilgili alt boyuta aittir.

d) Yemek Yeme Davranışları: Bireyin yemek yeme davranışlarını ölçmeyi

amaçlayan alt boyutta “Pek çok yemeği severim” gibi ifadeler bulunmaktadır.

Ölçekte yer alan 3, 4, 6, 8, 9, 10, 11, 12 ve 63. maddeler ilgili alt boyuta aittir.

27

II.2.4. Stres Belirtileri Ölçeği

Bu ölçek, stres durumundaki belirtilerin saptanması amacıyla 1992 yılında

DasGupta tarafından geliştirilmiştir. Ölçek, 38 maddeden oluşan dört dereceli Likert

tipi bir ölçme aracıdır (1= Hiç, 2= Ara sıra, 3=Sık sık, 4= Sürekli). Hovardaoğlu

(1997) tarafından yapılan faktör analizi sonucunda ölçeğin; bilişsel-duyusal,

fizyolojik ve ağrı yakınma olmak üzere 3 faktörden oluştuğu belirlenmiştir. Aşağıda,

ölçeğin alt boyutlarının isimleri, tanımları, madde örnekleri ilgili madde numaraları

verilmiştir.

a) Bilişsel-Duyusal Yakınma: Bireyin son bir hafta içinde ne sıklıkta bilişsel-

duyusal yakınmaları olduğunu belirlemeyi amaçlamaktadır. Bu alt boyutta “sıkıntı

verici düşünceler, iletişim kurma güçlüğü, kızgınlık duyguları” gibi maddeler

bulunmaktadır. Ölçekte yer alan 2, 8, 9, 14, 15, 16, 20, 23, 28, 33, 34, 35, 36, 37 ve

38. maddeler ilgili alt boyuta aittir.

b) Fizyolojik Yakınma: Bu alt boyut, son bir hafta içinde yaşanan fizyolojik

yakınmaların belirlenmesini amaçlamaktadır. İlgili alt boyutta “yüksek tansiyon,

ishal, boyun ve sırt ağrıları” gibi maddeler yer bulunmaktadır. Ölçekte yer alan 3, 7,

10, 11, 12, 13, 17, 19, 24, 26 ve 27. maddeler bu alt boyuta aittir.

c) Ağrı Yakınma: Bireyin son bir hafta içinde yaşadığı ağrı yakınmalarının

belirlenmesini amaçlamaktadır. Bu alt boyutta “şiddetli baş ağrıları, boyun ve sırt

ağrısı, mide ağrısı” gibi maddeler bulunmaktadır. Ölçekte yer alan 1, 5, 18, 21, 25,

29, 30 ve 32. maddeler bu alt boyuta aittir.

28

Katılımcıların, son bir hafta içinde her bir belirtinin kendilerinde ne sıklıkla

ortaya çıktığını belirlemeyi amaçlayan ölçekte en olumlu ifade 1 puan, en olumsuz

ifade ise 4 puan almaktadır. Buna göre, alınabilecek en düşük toplam puan 38, en

yüksek toplam puan 152’dir. Puanlardaki artış, belirtilerin görülme sıklığının arttığı

anlamına gelmektedir.

Hovardaoğlu (1997) ölçeğin geçerlik ve güvenirlik çalışmalarını, 14-16 yaş

arasında 147’si kız, 106’sı erkek olmak üzere toplam 253 kişi ile gerçekleştirmiştir.

Ölçeğin iki yarım test güvenirliğinin tüm faktörler için .62 - .73 arasında değiştiği

bildirilmiştir.

II.3. İşlem

Katılımcılar cinsiyetlerine, bölümlerine ve kaldıkları yere göre 18-24 yaş

üniversite öğrencileri arasından seçkisiz olarak belirlenmiştir. Gönüllü olarak katılan

320 katılımcıya, anketin uygulanma amacına ve nasıl yanıtlanacağına ilişkin

açıklamalar yapılmış, anketteki bilgilerin gizliliğine özen gösterileceği belirtilmiştir.

Tanımlayıcı bilgilerine ilişkin sorular ile Üniversite Öğrencileri için Benlik Algısı

Ölçeği (BAÖ), Vücut Algısı Ölçeği, Beslenme Alışkanlıkları Ölçeği ve Stres

Belirtileri Ölçeği (SBÖ)’ni içeren bir anket formu uygulanmıştır. Katılımcıların

ölçekleri cevaplandırmaları 30 – 40 dakika sürmüştür.

Katılımcıların devam ettikleri üniversitelerine ve sınıflarına ilişkin genel

bilgiler Ek-1’de sunulmuştur.

29

BÖLÜM III

BULGULAR

Araştırmada, üniversite öğrencilerin beslenme alışkanlıklarının, benlik

algılarının, vücut algılarının ve stres belirtilerinin, üniversite öğrencilerinin

cinsiyetlerine, beslenme eğitimi alıp almamalarına ve aile – akraba yanında veya

yurtta - evde kalma durumlarına göre farklılık gösterip göstermediği amaçlanmıştır.

Araştırmanın diğer bir amacı da; üniversite öğrencilerinin benlik algıların,

vücut algıların, beslenme alışkanlıkların ve stres belirtilerin ile BKİ puanları

arasındaki ilişkinin belirlenmesidir.

Bu bölümde, amaçlar doğrultusunda elde edilen verilere uygulanan varyans

analizi ve aşamalı türde çoklu regrasyon analizi sonuçları bulunmaktadır. Analiz

sonucunda elde edilen bulgular, alt başlıklar halinde belirtilmiştir.

III.1. Benlik Algısı Ölçeğine İlişkin Bulgular

Bu bölümde katılımcıların Benlik Algısı Ölçeğine ilişkin bulgularına yer

verilmiştir. Benlik Algısı Ölçeğine ilişkin ortalamalar arasında anlamlı farklar olup

olmadığının belirlenmesi amacıyla, akademik yeterlik, sosyal onay, atletik yeterlik,

fiziksel görünüm, yakın arkadaşlıklar, romantik ilişkiler, mesleki yeterlik, yaratıcılık,

30

ana-babayla ilişkiler, mizah anlayışı, ahlaki standartlar, zihinsel yetenek ve bütünsel

özdeğer alt ölçeklerinden alınan puanların her birine ayrı ayrı 2 (cinsiyet; kız / erkek)

x 2 (yaşanılan yer; aile-akraba yanında / yurtta-evde kalma) x 2 (bölüm; beslenme

eğitimi alma / almama) desenine uygun varyans analizi uygulanmıştır.

Üniversite öğrencilerinin cinsiyet, yaşanılan yer ve bölümlerine göre

Akademik Yeterlik alt ölçeğinden aldıkları ortalamalar ve standart sapmalar

(parantez içinde verilmiştir) Çizelge III.1.1’de gösterilmiştir.

Çizelge III.1.1 BAÖ’nün Akademik Yeterlik alt ölçeğine ilişkin ortalamalar

ve standart sapmalar

Beslenme eğitimi

Almayan n= 40 Alan n= 40

Aile-akraba yanında

n= 80

11.87

(1.85)

11.02

(1.94) Kız

n= 160 Yurtta- evde

n= 80

10.87

(2.07)

11.52

2.28)


n= 80

10.25

(1.98)

11.32

(1.16) Erkek

n= 160 Yurtta- evde

n= 80

11.00

(1.70)

11.30

(1.63)

Benlik Algısı Ölçeğinin Akademik Yeterlik alt boyutuna uygulanan varyans

analizi sonuçları Çizelge III.1.2’de verilmiştir.

31

Çizelge III.1.2. BAÖ’nün Akademik Yeterlik alt ölçeğine uygulanan varyans

analizi sonuçları

A: Cinsiyet

B: Yaşanılan yer

C: Bölüm

*: p<.01

Çizelge III.1.2.’de görüldüğü gibi, BAÖ’nün Akademik Yeterlik alt

ölçeğinden alınan puanlara uygulanan varyans analizi sonucunda, cinsiyet, yer ve

bölüm üçlü ortak etkisi anlamlı çıkmıştır (F312=7.48; p<.01). Cinsiyet x yer x bölüm

ortak etkisini oluşturan ortalamalara ait grafikler Şekil III.1.1’de gösterilmiştir.

Kaynak Kareler Toplamı s.d. Ortalama Kare F

A 10.15 1 10.15 2.93

B .25 1 .25 .07

C 6.90 1 6.90 1.99

AB 7.50 1 7.50 2.17

AC 12.40 1 12.40 3.58

BC 2.62 1 2.62 .76

ABC 25.87 1 25.87 7.48*

Hata 1078.37 312 3.45

Toplam 1144.09 320

32

cinsiyet

kız erkek

12,0

11,5

11,0

10,5

10,0

yer

aile-akraba yurt-ev

yer

yurt-ev aile-akraba yanýnda

12,0

11,8

11,6

11,4

11,2

11,0 10,8

bölüm

b. eðitimi almayan

b. eğitimi alan

Şekil III.1.1 Şekil III.1.2

Şekil III.1.1 ve Şekil III.1.2’de gösterilen cinsiyet x yer x bölüm ortak

etkisinin kaynağı Tukey – HSD testi ile araştırılmıştır. Buna göre; beslenme eğitimi

almayan ve aile – akraba yanında kalan kız öğrenciler (11.87), beslenme eğitimi

almayan ve yurtta – evde kalan kız öğrencilere (10.87) göre akademik açıdan daha

yeterli olduklarını düşünmektedirler (q1-312= 3.40, p<.05). Ayrıca; beslenme eğitimi

alan ve aile- akraba yanında kalan erkek öğrenciler (11.32), beslenme eğitimi

almayan ve aile – akraba yanında kalan erkek öğrencilere (10.25) göre kendilerini

akademik açıdan daha yeterli bulmaktadırlar (q1-312= 3.65, p<.05).

Buna karşılık, akademik yeterlik yönünden cinsiyet, yaşanılan yer ve bölüm

temel etkileriyle diğer ortak etkiler anlamlı bulunmamıştır.

Üniversite öğrencilerinin cinsiyet, yaşanılan yer ve bölümlerine göre Sosyal

Onay alt ölçeğinden aldıkları ortalamalar ve standart sapmalar (parantez içinde

verilmiştir) Çizelge III.1.3’te gösterilmiştir.

33

Çizelge III.1.3. BAÖ’nün Sosyal Onay alt ölçeğine ilişkin ortalamalar ve

standart sapmalar

Beslenme eğitimi



n= 80

12.07

(2.75)

12.00

(2.70) Kız

n= 160 Yurtta- evde

n= 80

11.850

(3.27)

13.05

(2.30)


n= 80

11.97

(2.76)

12.02

(2.39) Erkek

n= 160 Yurtta- evde

n= 80

12.47

(2.47)

11.65

(2.74)

Benlik Algısı Ölçeğinin Sosyal Onay alt boyutuna uygulanan varyans analizi

sonuçları Çizelge III.1.4‘te verilmiştir.

34

Çizelge III.1.4. BAÖ’nün Sosyal Onay alt ölçeğine uygulanan varyans analizi

sonuçları

A: Cinsiyet

B: Yer

C: Bölüm

Çizelge III.1.4’te görüldüğü gibi, BAÖ’nün Sosyal Onay alt ölçeğinden

alınan puanlara uygulanan varyans analizi sonucunda, cinsiyet, yer ve bölüm temel

etkileri ile ortak etkilerin anlamlı olmadığı görülmektedir. Bu bulgu, katılımcıların

tümünün BAÖ’nün sosyal onay alt ölçeğinden aldıkları puanların anlamlı fark

oluşturmadığını göstermektedir.

Üniversite öğrencilerinin cinsiyet, yaşanılan yer ve bölümlerine göre Atletik

Yeterlik alt ölçeğinden aldıkları ortalamalar ve standart sapmalar (parantez içinde



A 4.51 1 4.51 .62

B 5.51 1 5.51 .76

C .31 1 .31 .04

AB 3.20 1 3.20 .44

AC 16.20 1 16.20 2.23

BC .45 1 .45 .06

ABC 21.01 1 21.01 2.89

Hata 2261.60 312 7.24

Toplam 2312.80 320

35

Çizelge III.1.5. BAÖ’nün Atletik Yeterlik alt ölçeğine ilişkin ortalamalar ve

standart sapmalar

Beslenme eğitimi



n= 80

10.27

(2.53)

10.07

(2.91) Kız

n= 160 Yurtta- evde

n= 80

9.92

(3.16)

10.60

(2.82)


n= 80

12.32

(2.89)

11.85

(2.51) Erkek

n= 160 Yurtta- evde

n= 80

11.20

(2.76)

12.15

(2.03)

Benlik Algısı Ölçeğinin Atletik Yeterlik alt boyutuna uygulanan varyans

analizi sonuçları Çizelge II.1.6‘da verilmiştir.

36

Çizelge III.1.6. BAÖ’nün Atletik Yeterlik alt ölçeğine uygulanan varyans analizi

sonuçları


A 221.11 1 221.11 29.78*

B 2.11 1 2.11 .28

C 4.51 1 4.51 .60

AB 5.00 1 5.00 .67

AC .00 1 .00 .00

B 26.45 1 26.45 3.56

ABC 1.51 1 1.51 .20

Hata 2316.50 312 7.42

Toplam 2577.20 320

A: Cinsiyet B: Yer

C: Bölüm

*: p<.001

Çizelge III.1.6.’da görüldüğü gibi, BAÖ’nün Atletik Yeterlik alt ölçeğinden

alınan puanlara uygulanan varyans analizi sonucunda, cinsiyet temel etkisi anlamlı

çıkmıştır (F312=29.78; p<.001). Atletik yeterlik algısında, kızlar ve erkekler arasında

anlamlı fark olduğu görülmektedir. Kızların ortalamasının (10.21), erkeklerin

ortalamasının (11.88) olması, erkeklerin atletik açıdan daha yeterli olduklarını

düşündüklerini göstermektedir.

37

Buna karşılık, atletik yeterlik yönünden yaşanılan yer ve bölüm temel

etkileriyle ortak etkiler anlamlı değildir.

Üniversite öğrencilerinin cinsiyet, yaşanılan yer ve bölümlerine göre Fiziksel

Görünüm alt ölçeğinden aldıkları ortalamalar ve standart sapmalar (parantez içinde

verilmiştir) Çizelge III.1.7’de gösterilmiştir.

Çizelge III.1.7. BAÖ’nün Fiziksel Görünüm alt ölçeğine ilişkin ortalamalar


Beslenme eğitimi



n= 80

12.25

(2.88)

(10.97)

(3.16) Kız

n= 160 Yurtta- evde

n= 80

10.30

(3.36)

12.00

(3.31)


n= 80

12.30

(2.12)

11.87

(3.08) Erkek

n= 160 Yurtta- evde

n= 80

11.97

(3.26)

11.97

(3.08)

Benlik Algısı Ölçeğinin Fiziksel Görünüm alt boyutuna uygulanan varyans

analizi sonuçları Çizelge III.1.8‘de verilmiştir.

38

Çizelge III.1.8. BAÖ’nün Fiziksel Görünüm alt ölçeğine uygulanan varyans analizi

sonuçları


A 33.80 1 33.80 3.69

B 6.61 1 6.61 .72

C .00 1 .00 .00

AB 2.45 1 2.45 .26

AC 3.61 1 3.61 .39

BC 57.80 1 57.80 6.31*

ABC 32.51 1 32.51 3.55

Hata 2857.60 312 9.15

Toplam 2994.38 320

A: Cinsiyet

B: Yer

C: Bölüm

*: p<.05

Çizelge III.1.8.’de görüldüğü gibi, BAÖ’nün Fiziksel Görünüm alt

ölçeğinden alınan puanlara uygulanan varyans analizi sonucunda, yer ve bölüm ikili

ortak etkisi anlamlı çıkmıştır (F312=6.31; p<.001). Yer x bölüm ortak etkisini

oluşturan ortalamalara ait grafikler Şekil III.1.2’de gösterilmiştir.

39

yer

yurt-ev aile-akraba

12,5

12,0

11,5

11,0

10,5

10,0

bölüm

b. eğitimi almayan

b. eğitimi alan

Şekil III.1.3

Şekil III.1.3’te gösterilen yer x bölüm ortak etkisinin kaynağı Tukey – HSD

testi ile araştırılmıştır. Tukey – HSD testi sonuçlarına göre, aile – akraba yanında

kalan ve beslenme eğitimi alan öğrenciler ile yurtta – evde kalan ve beslenme eğitimi

alan öğrenciler arasında fiziksel görünüm algıları yönünden anlamlı bir farklılık

yoktur.

Buna karşılık, aile – akraba yanında kalan ve beslenme eğitimi almayan

öğrencilerin (12.27) fiziksel görünümlerinden hoşnutluklarının yurtta – evde kalan ve

beslenme eğitimi almayan öğrencilere göre (11,13) daha az olduğu belirlenmiştir

(q 2-312=4.75; p<.05).

Aile- akraba yanında kalan ve beslenme eğitimi alan öğrenciler ile aile –

akraba yanında kalan ve beslenme eğitimi almayan öğrenciler arasında fiziksel

görünüm algıları yönünden anlamlı bir farklılık yoktur.

40

Yurtta –evde kalan ve beslenme eğitimi alan öğrenciler (11.98), yurtta- evde

yaşayan ve beslenme eğitimi almayan öğrencilere göre (11.13) fiziksel

görünümlerinden daha az hoşnutturlar (q 2-312= 3.55; p<.05).

Fiziksel görünüm yönünden cinsiyet, yaşanılan yer ve bölüm temel etkileriyle

diğer ortak etkiler anlamlı bulunmamıştır.

Üniversite öğrencilerinin cinsiyet, yaşanılan yer ve bölümlerine göre Yakın

Arkadaşlıklar alt ölçeğinden aldıkları ortalamalar ve standart sapmalar (parantez

içinde verilmiştir) Çizelge III.1.9’da gösterilmiştir.

Çizelge III.1.9 BAÖ’nün Yakın Arkadaşlıklar alt ölçeğine ilişkin ortalamalar


Beslenme eğitimi



n= 80

13.80

(2.69)

13.42

(2.77) Kız

n= 160 Yurtta- evde

n= 80

12.9000

3.3420

13.62

(3.11)


n= 80

13.05

(2.84)

11.75

(2.04) Erkek

n= 160 Yurtta- evde

n= 80

13.70

(2.25)

11.90

(2.82)

41

Benlik Algısı Ölçeğinin Yakın Arkadaşlıklar alt boyutuna uygulanan varyans

analizi sonuçları Çizelge III.1.10‘da verilmiştir.

Çizelge III.1.10. BAÖ’nün Yakın Arkadaşlıklar alt ölçeğine uygulanan varyans

analizi sonuçları


A 56.11 1 56.11 7.33*

B 5.00 1 5.00 .00

C 37.81 1 37.81 4.94**

AB 11.25 1 11.25 1.47

AC 59.51 1 59.51 7.78*

BC 1.80 1 1.80 .23

ABC 12.80 1 12.80 1.67

Hata 2386.55 312 7.64

Toplam 2565.88 320

A: Cinsiyet

B: Yer

C: Bölüm

*: p<.01

**:p<.05

Çizelge III.1.10.’da görüldüğü gibi, BAÖ’nün Yakın Arkadaşlıklar alt

ölçeğinden alınan puanlara uygulanan varyans analizi sonucunda, cinsiyet temel

etkisi anlamlı çıkmıştır (F312=7.33; p<.01). Yakın arkadaşlıklar algısında, kızlar ve

42

erkekler arasında anlamlı fark olduğu görülmektedir. Kızların ortalamasının (12.60),

erkeklerin ortalamasının (13.43) olması, erkeklerin yakın arkadaşlıklar kurduklarına

ilişkin algılarının daha fazla olduğunu göstermektedir.

Çizelge III.1.10’daki diğer bir sonuca göre, bölüm (beslenme eğitimi alma -

beslenme eğitimi almama) temel etkisi anlamlı çıkmıştır (F312=4.94; p<.05).

Beslenme eğitimi alan üniversite öğrencilerinin ortalamasının (12.67), beslenme

eğitim almayan üniversite öğrencilerinin ortalamasının (13.36) olması, beslenme

eğitimi almayan öğrencilerin yakın arkadaşlıklar kurduklarına ilişkin algılarının

beslenme eğitimi alan öğrencilere göre daha fazla olduğunu göstermektedir.

Yine, Çizelge III.1.10’da izlenebileceği gibi, cinsiyet ve bölüm ikili ortak

etkisi anlamlı çıkmıştır (F312=7.78; p<.01). Cinsiyet x bölüm ortak etkisini oluşturan

ortalamalara ait grafikler Şekil III.1.4’te ve Şekil III.1.5’te gösterilmiştir.

c i n s i y e t

kız erkek

14,0 13,8 13,6 13,4 13,2 13,0 12,8

y e r

aile-akraba

yurt-ev

yer

yurt-ev aile-akraba

14,0

13,8

13,6

13,4

13,2

13,0 12,8

bölüm

b. eğitimi almayan

b. eğitimi alan


43

Şekil III.1.4 ve Şekil III.1.5’te gösterilen cinsiyet x bölüm ortak etkisinin

kaynağı Tukey – HSD testi ile araştırılmıştır. Buna göre; beslenme eğitimi alan kız

öğrencilerin (13.52) yakın arkadaşlıklar kurduklarına ilişkin algıları, beslenme

eğitimi alan erkek öğrencilere göre (11.82) daha fazladır (q 2-312= 7.77; p<.05).

Tukey – HSD testi sonuçlarına göre, diğer ortalamalar arasında yakın

arkadaşlıklar algıları yönünden anlamlı bir farklılık yoktur. Cinsiyet, yaşanılan yer ve

bölüm temel etkileriyle diğer ortak etkiler de anlamlı bulunmamıştır.


Romantik İlişkiler alt ölçeğinden aldıkları ortalamalar ve standart sapmalar (parantez

içinde verilmiştir) Çizelge III.1.11’de gösterilmiştir.

Çizelge III.1.11 BAÖ’nün Romantik İlişkiler alt ölçeğine ilişkin ortalamalar


Beslenme eğitimi



n= 80

10.72

(3.42)

10.25

(2.72) Kız

n= 160 Yurtta- evde

n= 80

9.92

(3.09)

10.47

(2.66)


n= 80

9.50

(2.76)

9.95

(1.63) Erkek

n= 160 Yurtta- evde

n= 80

9.95

(2.52)

10.55

(2.29)

44

Benlik Algısı Ölçeğinin Romantik İlişkiler alt boyutuna uygulanan varyans


Çizelge III.1.12. BAÖ’nün Romantik İlişkiler alt ölçeğine uygulanan varyans analizi

sonuçları

A: Cinsiyet

B: Yer

C: Bölüm

Çizelge III.1.12’de görüldüğü gibi, BAÖ’nün Romantik İlişkiler alt


bölüm temel etkileri ile ortak etkilerin anlamlı olmadığı görülmektedir. Bu bulgu,

katılımcıların tümünün BAÖ’nün romantik ilişkiler alt ölçeğinden aldıkları puanların

anlamlı fark oluşturmadığını göstermektedir.


A 10.15 1 10.15 1.40

B 1.12 1 1.12 .15

C 6.32 1 6.32 .87

AB 13.20 1 13.20 1.82

AC 4.75 1 4.75 .65

BC 6.90 1 6.90 .95

ABC 3.82 1 3.82 .53

Hata 2253.92 312 7.22

Toplam 2300.22 320

45

Üniversite öğrencilerinin cinsiyet, yaşanılan yer ve bölümlerine göre Mesleki

Yeterlik alt ölçeğinden aldıkları ortalamalar ve standart sapmalar (parantez içinde


Çizelge III.1.13 BAÖ’nün Mesleki Yeterlik alt ölçeğine ilişkin ortalamalar


Beslenme eğitimi



n= 80

12.17

(1.87)

11.75

(2.63) Kız

n= 160 Yurtta- evde

n= 80

11.75

(2.27)

11.92

(2.30)


n= 80

11.17

(2.20)

11.87

(1.01) Erkek

n= 160 Yurtta- evde

n= 80

11.70

(1.91)

11.77

(1.80)

Benlik Algısı Ölçeğinin Mesleki Yeterlik alt boyutuna uygulanan varyans

analizi sonuçları Çizelge III.1.14‘te verilmiştir.

46

Çizelge III.1.14. BAÖ’nün Mesleki Yeterlik alt ölçeğine uygulanan varyans analizi

sonuçları

A: Cinsiyet

B: Yer

C: Bölüm

Çizelge III.1.14’te görüldüğü gibi, BAÖ’nün Mesleki Yeterlik alt ölçeğinden



tümünün BAÖ’nün mesleki yeterlik alt ölçeğinden aldıkları puanların anlamlı fark



A 5.77 1 5.77 1.36

B .15 1 .15 .03

C 1.37 1 1.37 .32

AB 2.27 1 2.27 .54

AC 5.25 1 5.25 1.24

BC - 1 - .00

ABC 7.50 1 7.50 1.77

Hata 1317.07 312 4.22

Toplam 1339.42 320

47


Yaratıcılık alt ölçeğinden aldıkları ortalamalar ve standart sapmalar (parantez içinde


Çizelge III.1.15 BAÖ’nün Yaratıcılık alt ölçeğine ilişkin ortalamalar ve

standart sapmalar

Beslenme eğitimi



n= 80

10.77

(2.30)

10.57

(2.25) Kız

n= 160 Yurtta- evde

n= 80

10.25

(2.80)

10.92

(2.44)


n= 80

11.40

(2.19)

11.75

(2.06) Erkek

n= 160 Yurtta- evde

n= 80

11.10

(2.77)

10.82

(2.05)

Benlik Algısı Ölçeğinin Yaratıcılık alt boyutuna uygulanan varyans analizi

sonuçları Çizelge II.1.16‘da verilmiştir.

48

Çizelge III.1.16. BAÖ’nün Yaratıcılık alt ölçeğine uygulanan varyans analizi

sonuçları


A 35.11 1 35.11 6.21*

B 8.45 1 8.45 1.49

C 2.11 1 2.11 .37

AB 4.51 1 4.51 .79

AC .45 1 .45 .08

BC .61 1 .61 .10

ABC 9.80 1 9.80 1.73

Hata 1762.50 312 5.64

Toplam 1823,54 320

A: Cinsiyet

B: Yer

C: Bölüm

*: p<.05

Çizelge III.1.16.’da görüldüğü gibi, BAÖ’nün Yaratıcılık alt ölçeğinden


çıkmıştır (F312=6.21; p<.05). Kızların ve erkeklerin yaratıcılık algılarında anlamlı

fark vardır. Kızların ortalamasının (11.29), erkeklerin ortalamasının (10.63) olması,

kızların erkeklere oranla daha fazla yaratıcı olduklarını düşündüklerini

göstermektedir.

49

Buna karşılık, yaratıcılık yönünden yaşanılan yer ve bölüm temel etkileriyle

ortak etkiler anlamlı bulunmamıştır.

Üniversite öğrencilerinin cinsiyet, yaşanılan yer ve bölümlerine göre Ana-

babayla İlişkiler alt ölçeğinden aldıkları ortalamalar ve standart sapmalar (parantez

içinde verilmiştir) Çizelge III.1.17’de gösterilmiştir.

Çizelge III.1.17 BAÖ’nün Ana-babayla İlişkiler alt ölçeğine ilişkin

ortalamalar ve standart sapmalar

Beslenme eğitimi



n= 80

13.10

(3.03)

13.35

(2.84) Kız

n= 160 Yurtta- evde

n= 80

12.97

(3.10)

13.35

(2.87)


n= 80

11.57

(2.91)

11.90

(1.42) Erkek

n= 160 Yurtta- evde

n= 80

12.67

(3.03)

11.97

(3.05)

Benlik Algısı Ölçeğinin Ana-babayla İlişkiler alt boyutuna uygulanan varyans


50

Çizelge III.1.18. BAÖ’nün Ana-Babayla İlişkiler alt ölçeğine uygulanan varyans

analizi sonuçları


A 108.11 1 108.11 13.45*

B 5.51 1 5.51 .68

C .31 1 .31 .03

AB 8.45 1 8.45 1.05

AC 5.00 1 5.00 .62

BC 4.05 1 4.05 .50

ABC 6.61 1 6.61 .82

Hata 2507.90 312 8.03

Toplam 2645.95 320

A: Cinsiyet

B: Yer

C: Bölüm

*: p<.001

Çizelge III.1.18’de görüldüğü gibi, BAÖ’nün Ana-Babayla İlişkiler alt


etkisi anlamlı çıkmıştır (F312=13.45; p<.001). Kızların ve erkeklerin ana-babayla

ilişkilere yönelik algılarında anlamlı fark vardır. Kızların ortalamasının (12.03),

erkeklerin ortalamasının (13.19) olması, erkeklerin kızlara oranla ana-babayla daha

olumlu ilişkiler kurduklarını düşündüklerini göstermektedir.

51

Ana-babayla ilişkiler yönünden yaşanılan yer ve bölüm temel etkileriyle ortak

etkiler anlamlı bulunmamıştır.

Üniversite öğrencilerinin cinsiyet, yaşanılan yer ve bölümlerine göre Mizah

Anlayışı alt ölçeğinden aldıkları ortalamalar ve standart sapmalar (parantez içinde

verilmiştir) Çizelge III.1.1.19’da gösterilmiştir.

Çizelge III.1.19 BAÖ’nün Mizah Anlayışı alt ölçeğine ilişkin ortalamalar ve

standart sapmalar

Beslenme eğitimi



n= 80

13.02

(2.59)

12.90

(2.56) Kız

n= 160 Yurtta- evde

n= 80

13.17

(2.77)

13.07

(2.51)


n= 80

12.32

(2.40)

12.32

(2.14) Erkek

N= 160 Yurtta- evde

n= 80

12.42

(2.69)

11.65

(2.03)

Benlik Algısı Ölçeğinin Mizah Anlayışı alt boyutuna uygulanan varyans


52

Çizelge III.1.20. BAÖ’nün Mizah Anlayışı alt ölçeğine uygulanan varyans analizi

sonuçları


A 59.51 1 59.51 9.70*

B .31 1 .31 .05

C 5.00 1 5.00 .81

AB 4.05 1 4.05 .66

AC 1.51 1 1.51 .24

BC 2.81 1 2.81 .45

ABC 3.20 1 3.20 .52

Hata 1913.55 312 6.13

Toplam 1989.95 320

A: Cinsiyet

B: Yer

C: Bölüm

*: p<.01

Çizelge III.1.20.’de görüldüğü gibi, BAÖ’nün Mizah Anlayışı alt ölçeğinden


çıkmıştır (F312=9.70; p<.01). Kızların ve erkeklerin mizah anlayışına yönelik

algılarında anlamlı fark vardır. Kızların ortalamasının (12.18), erkeklerin

ortalamasının (13.04) olması, erkeklerin kızlara oranla daha fazla mizah anlayışına

sahip olduklarını düşündüklerini göstermektedir.

53

Buna karşılık, mizah anlayışı yönünden yaşanılan yer ve bölüm temel

etkileriyle ortak etkiler anlamlı bulunmamıştır.

Üniversite öğrencilerinin cinsiyet, yaşanılan yer ve bölümlerine göre Ahlaki

Standartlar alt ölçeğinden aldıkları ortalamalar ve standart sapmalar (parantez içinde


Çizelge III.1.21 BAÖ’nün Ahlaki Standartlar alt ölçeğine ilişkin ortalamalar


Beslenme eğitimi



n= 80

11.87

(1.91)

11.60

(2.46) Kız

n= 160 Yurtta- evde

n= 80

12.10

(2.57)

12.37

(2.75)


n= 80

11.47

(1.92)

10.62

(1.84) Erkek

N= 160 Yurtta- evde

n= 80

11.55

(1.92)

10.72

(1.89)

Benlik Algısı Ölçeğinin Ahlaki Standartlar alt boyutuna uygulanan varyans


54

Çizelge III.1.22. BAÖ’nün Ahlaki Standartlar alt ölçeğine uygulanan varyans analizi

sonuçları


A 63.90 1 63.90 13.34*

B 6.90 1 6.90 1.44

C 14.02 1 14.02 2.92

AB 3.40 1 3.40 .71

AC 14.02 1 14.02 2.92

BC 1.65 1 1.65 .34

ABC 1.37 1 1.37 .28

Hata 1494.17 312 4.78

Toplam 1599.47 320

A: Cinsiyet

B: Yer

C: Bölüm

*: p<.001

Çizelge III.1.22’de görüldüğü gibi, BAÖ’nün Ahlaki Standartlar alt


etkisi anlamlı çıkmıştır (F312=13.34; p<.001). Kızların ve erkeklerin ahlaki

standartlara yönelik algılarında anlamlı fark vardır. Kızların ortalamasının (11.09),

erkeklerin ortalamasının (11.98) olması, erkeklerin kızlara oranla daha kuvvetli

ahlaki standartlara sahip olduklarını düşündüklerini göstermektedir.

55

Ahlaki standartlar yönünden yaşanılan yer ve bölüm temel etkileriyle ortak

etkiler anlamlı bulunmamıştır.

Üniversite öğrencilerinin cinsiyet, yaşanılan yer ve bölümlerine göre Zihinsel

Yetenek alt ölçeğinden aldıkları ortalamalar ve standart sapmalar (parantez içinde


Çizelge III.1.23 BAÖ’nün Zihinsel Yetenek alt ölçeğine ilişkin ortalamalar


Beslenme eğitimi



n= 80

12.92

(2.28)

11.87

(2.36) Kız

n= 160 Yurtta- evde

n= 80

12.02

(2.69)

12.35

(2.68)


n= 80

12.12

(2.01)

12.62

(1.54) Erkek

N= 160 Yurtta- evde

n= 80

11.95

(2.08)

12.27

(1.85)

Benlik Algısı Ölçeğinin Zihinsel Yetenek alt boyutuna uygulanan varyans

analizi sonuçları Çizelge III.1.24‘te verilmiştir.

56

Çizelge III.1.24. BAÖ’nün Zihinsel Yetenek alt ölçeğine uygulanan varyans analizi

sonuçları

A: Cinsiyet

B: Yer

C: Bölüm

Çizelge III.1.24’te görüldüğü gibi, BAÖ’nün Zihinsel Yetenek alt ölçeğinden



tümünün BAÖ’nün zihinsel yetenek alt ölçeğinden aldıkları puanların anlamlı fark


Üniversite öğrencilerinin cinsiyet, yaşanılan yer ve bölümlerine göre Bütünsel

Özdeğer alt ölçeğinden aldıkları ortalamalar ve standart sapmalar (parantez içinde



A .20 1 .20 .04

B 4.51 1 4.51 .91

C - 1 - .01

AB - 1 - .01

AC 12.01 1 12.01 2.43

BC 7.20 1 7.20 1.45

ABC 12.01 1 12.01 2.43

Hata 1540.85 312 4.93

Toplam 1576.88 320

57

Çizelge III.1.25 BAÖ’nün Bütünsel Özdeğer alt ölçeğine ilişkin ortalamalar


Beslenme eğitimi



n= 80

19.07

(4.05)

18.20

(3.87) Kız

n= 160 Yurtta- evde

n= 80

18.25

(3.99)

19.17 (3.34)


n= 80

18.27

(3.32)

18.05

82.37) Erkek

N= 160 Yurtta- evde

n= 80

18.30

(3.45)

17.95

(3.53)

Benlik Algısı Ölçeğinin Bütünsel Özdeğer alt boyutuna uygulanan varyans

analizi sonuçları Çizelge III.1.26‘da verilmiştir.

58

Çizelge III.1.26. BAÖ’nün Bütünsel Özdeğer alt ölçeğine uygulanan varyans analizi

sonuçları

A: Cinsiyet

B: Yer

C: Bölüm

Çizelge III.1.26’da görüldüğü gibi, BAÖ’nün Bütünsel Özdeğer alt


bölüm temel etkileri ile ortak etkilerin anlamlı olmadığı görülmektedir. Bu bulgu,

katılımcıların tümünün BAÖ’nün bütünsel özdeğer alt ölçeğinden aldıkları puanların

anlamlı fark oluşturmadığını göstermektedir.


A 22.57 1 22.57 1.81

B - 1 - .00

C 1.37 1 1.37 .11

AB .25 1 .25 .02

AC 1.95 1 1.95 .15

BC 14.02 1 14.02 1.12

ABC 18.52 1 18.52 1.48

Hata 3888.62 312 12.46

Toplam 3947.37 320

59

III.2. Vücut Algısı Ölçeğine İlişkin Bulgular

Bu bölümde katılımcıların Vücut Algısı Ölçeğine ilişkin bulgularına yer

verilmiştir. Vücut Algısı Ölçeğine ilişkin ortalamalar arasında anlamlı farklar olup

olmadığının belirlenmesi amacıyla, ölçekten alınan puanların her birine ayrı ayrı 2

(cinsiyet; kız / erkek) x 2 (yaşanılan yer; aile-akraba yanında / yurtta-evde kalma) x 2

(bölüm; beslenme eğitimi alma / almama) desenine uygun varyans analizi

uygulanmıştır.

Üniversite öğrencilerinin cinsiyet, yaşanılan yer ve bölümlerine göre Vücut

Algısı ölçeğinden aldıkları ortalamalar ve standart sapmalar (parantez içinde


Çizelge III.2.1. VAÖ’ye ilişkin ortalamalar ve standart sapmalar

Beslenme eğitimi



n= 80

86.42

(15.53)

90.40

(23.40) Kız

n= 160 Yurtta- evde

n= 80

97.20

(22.64)

88.97

(23.319


n= 80

87.20

(15.17)

79.27

(21.23) Erkek

N= 160 Yurtta- evde

n= 80

83.75

(22.51)

79.35

(18.92)

60

Vücut Algısı Ölçeğinin uygulanan varyans analizi sonuçları Çizelge III.2.2‘de

verilmiştir.

Çizelge III.2.2. VAÖ’ye uygulanan varyans analizi sonuçları


A 5586.15 1 5586.15 13.17*

B 178.50 1 178.50 .42

C 1373.65 1 1373.65 3.24

AB 809.62 1 809.62 1.91

AC 326.02 1 326.02 .76

BC 376.27 1 376.27 .88

ABC 1236.37 1 1236.37 2.91

Hata 132267.72 312 423.93

Toplam 142154.30 320

A: Cinsiyet

B: Yer

C: Bölüm

*: p<.001

Çizelge III.2.2.’de görüldüğü gibi, VAÖ’nden alınan puanlara uygulanan

varyans analizi sonucunda, cinsiyet temel etkisi anlamlı çıkmıştır (F312=13.17;

p<.001). Kızların ve erkeklerin vücut algılarında anlamlı fark vardır. Kızların

ortalamasının (90.75), erkeklerin ortalamasının (82.39) olması, kızların erkeklere

göre vücutlarını daha az beğendiklerini göstermektedir.

61

Buna karşılık, vücut algısı yönünden yaşanılan yer ve bölüm temel etkileriyle

ortak etkiler anlamlı bulunmamıştır.

III.3. Beslenme Alışkanlıkları Ölçeğine İlişkin Bulgular

Bu bölümde katılımcıların Beslenme Alışkanlıkları Ölçeğine ilişkin bulguları

yer almaktadır. Beslenme Alışkanlıkları Ölçeğine ilişkin ortalamalar arasında anlamlı

farklar olup olmadığının belirlenmesi amacıyla, şişmanlığa karşı önyargılar,

şişmanlığın getirdiği olumlu ve olumsuz düşünceler, şişmanlığa karşı kendilik

algıları ve yemek yeme davranışları alt ölçeklerinden alınan puanların her birine ayrı

ayrı 2 (cinsiyet; kız / erkek) x 2 (yaşanılan yer; aile-akraba yanında / yurtta-evde

kalma) x 2 (bölüm; beslenme eğitimi alma / almama) desenine uygun varyans analizi

uygulanmıştır.


Beslenme Alışkanlıkları Ölçeği’nden aldıkları ortalamalar ve standart sapmalar

(parantez içinde verilmiştir) Çizelge III.3.1’de gösterilmiştir.

62

Çizelge III.3.1. Beslenme AÖ’nün alt ölçeklerine ilişkin ortalamalar ve standart

sapmalar

Şişmanlığa karşı

önyargılar

Ş. getirdiği olumlu-olumsuz

düşünceler

Şişmanlığa karşı kendilik

algıları

Yemek yeme davranışları

Beslenme Eğitimi

Alm

ayan

n= 40

Alan

n= 40

Alm

ayan

n= 40

Alan

n= 40

Alm

ayan

n= 40

Alan

n= 40

Alm

ayan

n= 40

Alan

n= 40

Aile-akraba

yanında

n= 80

22.75

(5.35)

27.32

(8.45)

56.60

(4.48)

57.87

(7.57)

19.00

(5.88)

20.07

(5.41)

25.67

(5.39)

25.75

(5.01)

Kız

n= 160 Yurtta- evde

n= 80

27.55

(5.88)

25.95

(6.20)

57.95

(5.66)

56.67

(7.36)

21.97

5.00

22.30

11.

26.95

4.68

26.90

4.11

Aile-akraba

yanında

n= 80

29.77

(6.65)

25.72

(8.91)

54.17

(6.82)

53.62

(12.23)

16.15

(4.76)

19.10

(6.99)

27.52

(4.68)

30.50

(4.21)

Erkek

N= 160 Yurtta- evde

n= 80

26.17

(9.00)

29.00

(7.31)

54.35

(9.79)

54.95

(13.03)

16.72

5.19

18.27

(4.71)

27.42

(5.41)

26.05

(4.22)

Beslenme Alışkanlıkları Ölçeğinin Şişmanlığa Karşı Önyargılar alt ölçeğine

uygulanan varyans analizi sonuçları Çizelge III.3.2‘de gösterilmiştir.

63

Çizelge III.3.2. Beslenme AÖ’nün Şişmanlığa Karşı Önyargılar alt ölçeğine

uygulanan varyans analizi sonuçları


A 252.05 1 252.05 4.67*

B 48.05 1 48.05 .89

C 15.31 1 15.31 .28

AB 70.31 1 70.31 1.30

AC 88.20 1 88.20 1.63

BC 2.45 1 2.45 .04

ABC 851.51 1 851.51 15.78**

Hata 16834.80 312 53.95

Toplam 18162.68 320

A: Cinsiyet

B: Yer

C: Bölüm

*: p<.05

**:p<.001

Çizelge III.3.2.’de görüldüğü gibi, Beslenme Alışkanlıkları Ölçeğinin

Şişmanlığa Karşı Önyargılar alt ölçeğinden alınan puanlara uygulanan varyans

analizi sonucunda, cinsiyet temel etkisi anlamlı çıkmıştır (F312=4.67; p<.05).

Kızların ve erkeklerin şişmanlığa karşı önyargılarında anlamlı fark vardır. Kızların

ortalamasının (25.89), erkeklerin ortalamasının (27.66) olması, erkeklerin kızlara

oranla şişmanlığa karşı daha önyargılı olduğunu göstermektedir.

64

Çizelge III.3.2’deki diğer bir sonuca göre, cinsiyet, yer ve bölüm üçlü ortak

etkisi anlamlı çıkmıştır (F312=15.78; p<.001). Cinsiyet, yer ve bölüm değişkenlerine

göre üniversite öğrencilerinin Şişmanlığa Karşı Önyargılar alt ölçeğinden aldıkları

puanlara ilişkin ortalamalar Çizelge III.3.5.1’de verilmiştir.

Çizelge III.3.3. Cinsiyet, Yer ve Bölüme göre öğrencilerin Şişmanlığa Karşı

Önyargılar alt ölçeğinden aldıkları puanlara ilişkin ortalamalar

Beslenme eğitimi

Almayan Alan


22.75

27.32 Kız

Yurtta- evde

27.55

25.95

Aile-akraba yanında n= 80

29.77

25.72 Erkek

Yurtta- evde

26.17

29.00

Cinsiyet x yer x bölüm ortak etkisini oluşturan ortalamalara ait grafikler

Şekil III.3.1 ve Şekil III.3.2’de gösterilmiştir.

65

cinsiyet kız erkek

32

30

28

26

24

22

yer

aile - akraba

y urt - ev

cinsiyet

kız

erkek

30

29

28

27

26

25

yer

aile - akraba

y urt - ev


Şekil III.3.1 ve Şekiş III.3.2’de gösterilen cinsiyet x yer x bölüm ortak

etkisinin kaynağı Tukey – HSD testi ile araştırılmıştır. Tukey – HSD testi

sonuçlarına göre; beslenme eğitimi almayan ve aile – akraba yanında kalan erkek

öğrenciler (29.77), beslenme eğitimi almayan ve yurtta – evde kalan erkek

öğrencilere (26.17) oranla şişmanlığa karşı daha önyargılıdırlar (q1-312= 3.10,

p<.001). Ayrıca, beslenme eğitimi alan ve aile – akraba yanında kalan kız

öğrencilerin (27.32) şişmanlığa karşı önyargıları beslenme eğitimi almayan ve aile –

akraba yanında kalan kız öğrencilere (22.75) göre daha fazladır (q1-312= 3.93,

p<.001). Diğer bir sonuca göre; beslenme eğitimi almayan ve aile – akraba yanında

kalan erkek öğrenciler (29.77), beslenme eğitimi almayan ve aile – akraba yanında

kalan kız öğrencilere (22.75) göre şişmanlığa karşı daha önyargılıdırlar (q1-312= 6.04,

p<.001).

Buna karşılık, şişmanlığa karşı önyargılar yönünden yaşanılan yer ve bölüm

temel etkileriyle diğer ortak etkiler anlamlı bulunmamıştır.

66

Beslenme Alışkanlıkları Ölçeği’nin Şişmanlığın Getirdiği Olumlu ve

Olumsuz Düşünceler alt ölçeğine uygulanan varyans analizi sonuçları Çizelge

III.3.4‘te gösterilmiştir.

Çizelge III.3.4. Beslenme AÖ’nün Şişmanlığın Getirdiği Olumlu ve Olumsuz

Düşünceler alt ölçeğine uygulanan varyans analizi sonuçları


A 720.00 1 720.00 9.20*

B 13.61 1 13.61 .17

C 1.25 1 1.25 .00

AB 9.11 1 9.11 .11

AC 1.25 1 1.25 .00

BC 9.80 1 9.80 .12

ABC 68.45 1 68.45 .87

Hata 24408.80 312 78.23

Toplam 25229.80 320

A: Cinsiyet

B: Yer

C: Bölüm

*: p<.01

Çizelge III.3.4.’te görüldüğü gibi, Beslenme Alışkanlıkları Ölçeğinin

Şişmanlığın Getirdiği Olumlu ve Olumsuz Düşünceler alt ölçeğinden alınan puanlara

uygulanan varyans analizi sonucunda, cinsiyet temel etkisi anlamlı çıkmıştır

(F312=9.20; p<.01). Kızların ve erkeklerin şişmanlığın getirdiği olumlu ve olumsuz

67

düşüncelerinde anlamlı fark vardır. Kızların ortalamasının (57.27), erkeklerin

ortalamasının (54.27) olması, kızların erkeklere oranla şişmanlığın getirdiği olumlu

ve olumsuz düşüncelerle daha fazla uğraştıklarını göstermektedir.

Şişmanlığın getirdiği olumlu – olumsuz düşünceler yönünden yaşanılan yer

ve bölüm temel etkileriyle ortak etkiler anlamlı bulunmamıştır.

Beslenme Alışkanlıkları Ölçeğinin Şişmanlığa Karşı Kendilik Algıları alt

ölçeğine uygulanan varyans analizi sonuçları Çizelge III.3.5‘te gösterilmiştir.

Çizelge III.3.5. Beslenme AÖ’nün Şişmanlığa Karşı Kendilik Algıları alt ölçeğine



A 858.05 1 858.05 20.39*

B 122.51 1 122.51 2.91

C 174.05 1 174.05 4.13**

AB 148.51 1 148.51 3.53

AC 48.05 1 48.05 1.14

BC 23.11 1 23.11 .54

ABC 2.11 1 2.11 .05

Hata 13126.80 312 42.07

Toplam 14503.20 320

A: Cinsiyet

B: Yer

C: Bölüm

*: p<.001 **:p<.05

68

Çizelge III.3.5.’te görüldüğü gibi, Beslenme Alışkanlıkları Ölçeğinin

Şişmanlığa Karşı Kendilik Algıları alt ölçeğinden alınan puanlara uygulanan varyans

analizi sonucunda, cinsiyet temel etkisi anlamlı çıkmıştır (F312=20.39; p<.001).

Kızların ve erkeklerin şişmanlığa karşı kendilik algılarında anlamlı fark vardır.

Kızların ortalamasının (20.83), erkeklerin ortalamasının (17.56) olması, kızların

erkeklere oranla daha güçlü şişmanlığa karşı kendilik algılarına sahip olduklarını

göstermektedir.

Çizelge III.3.5’teki diğer bir sonuca göre, bölüm temel etkisi anlamlı

çıkmıştır (F312=4.13; p<.05). Beslenme eğitimi alan üniversite öğrencilerinin ve

beslenme eğitimi almayan üniversite öğrencilerinin şişmanlığa karşı kendilik

algılarında anlamlı fark vardır. Beslenme eğitimi alanların ortalamasının (19.94),

beslenme eğitimi almayanların ortalamasının (18.46) olması, beslenme eğitimi

alanların, beslenme eğitimi almayanlara oranla daha güçlü şişmanlığa karşı kendilik

algılarına sahip olduklarını göstermektedir.

Buna karşılık, şişmanlığa karşı kendilik algıları yönünden yaşanılan yer temel

etkisiyle ortak etkiler anlamlı bulunmamıştır.

Beslenme Alışkanlıkları Ölçeğinin Yemek Yeme Davranışları alt ölçeğine

uygulanan varyans analizi sonuçları Çizelge III.3.6‘da gösterilmiştir.

69

Çizelge III.3.6. Beslenme AÖ’nün Yemek Yeme Davranışları alt ölçeğine



A 193.75 1 193.75 8.61*

B 22.57 1 22.57 1.00

C 13.20 1 13.20 .58

AB 243.25 1 243.25 10.81*

AC 12.40 1 12.40 .55

BC 100.12 1 100.12 4.45**

ABC 89.25 1 89.25 3.96**

Hata 7015.42 312 22.48

Toplam 7689.99 320

A: Cinsiyet

B: Yer

C: Bölüm

*: p<.01

**:p<.05

Çizelge III.3.6.’da görüldüğü gibi, Beslenme Alışkanlıkları Ölçeğinin Yemek

Yeme Davranışları alt ölçeğinden alınan puanlara uygulanan varyans analizi

sonucunda, cinsiyet temel etkisi anlamlı çıkmıştır (F312=8.61; p<.01). Kızların ve

erkeklerin yemek yeme davranışlarında anlamlı fark vardır. Kızların ortalamasının

(26.31), erkeklerin ortalamasının (27.87) olması, erkeklerin kızlara oranla daha fazla

yemek yeme davranışlarında bulunduklarını göstermektedir.

70

Çizelge III.3.6’daki diğer bir sonuca göre, cinsiyet ve yer ikili ortak etkisi

anlamlı çıkmıştır (F312=10.81; p<.01). Cinsiyet ve yer değişkenlerine göre üniversite

öğrencilerinin Yemek Yeme Davranışları alt ölçeğinden aldıkları puanlara ilişkin

ortalamalar Çizelge III.3.7’de verilmiştir.

Çizelge III.3.7 Cinsiyet ve Yer değişkenlerine göre üniversite öğrencilerinin Yemek

Yeme Davranışları alt ölçeğinden aldıkları puanlara ilişkin ortalamalar


25.71

Kız

Yurtta- evde

26.92


29.01

Erkek

Yurtta- evde

26.05

Ortak etkileri oluşturan ortalamalara ait grafikler Şekil III.3.3 ve Şekil

III.3.4’te gösterilmiştir.

cinsiyet

kız

erkek

28,0

27,5

27,0

26,5

26,0

25,5

yer

aile - akraba

yurt - ev


cinsiyet

kız

erkek

31

30

29

28

27

26

25

yer

aile - akraba

yurt- ev

71

Şekil III.3.3 ve Şekil III.3.4’te gösterilen cinsiyet x yer ortak etkisinin

kaynağı Tukey – HSD testi ile araştırılmıştır. Buna göre; aile – akraba yanında kalan

erkek öğrencilerin (29.01), yurtta – evde kalan erkek öğrencilere göre (26.05) daha

fazla yemek yeme davranışında bulunmaktadır (q 2-312= 7.89; p<.05). Ayrıca, aile –

akraba yanında kalan erkek öğrencilerin (29.01) yemek yeme davranışları, aile –

akraba yanında kalan kız öğrencilere (25.71) göre daha fazladır (q 2-312= 8.80; p<.05).

Tukey – HSD testi sonuçlarına göre, cinsiyet ve yer ikili ortak etkisine ait

diğer ortalamalar arasında yemek yeme davranışları yönünden anlamlı bir farklılık

yoktur.

Yine Çizelge III.3.6’da izlenebileceği gibi, yer ve bölüm ikili ortak etkisi

anlamlı çıkmıştır (F312=4.45; p<.05). Bu ortak etkinin kaynağı Tukey HSD testi ile

araştırılmıştır. Yer ve bölüm değişkenlerine göre üniversite öğrencilerinin Yemek

Yeme Davranışları alt ölçeğinden aldıkları puanlara ilişkin ortalamalar Çizelge

III.3.8’de verilmiştir.

Çizelge III.3.8. Yer ve Bölüm değişkenlerine göre üniversite öğrencilerinin Yemek

Yeme Davranışları alt ölçeğinden aldıkları puanlara ilişkin ortalamalar

Beslenme eğitimi

Almayan Alan

Aile-akraba yanında 26.60 28.12

Yurtta- evde

26.84 26.47

72

Tukey – HSD testi sonuçlarına göre, beslenme eğitimi alan ve aile – akraba

yanında kalan öğrenciler (28.12), beslenme eğitimi alan ve yurtta – evde kalan

öğrencilere göre (26,47) daha fazla yemek yeme davranışında bulunmaktadır (q 2-312=

4.40; p<.05).

Tukey – HSD testi sonuçlarına göre, yer ve bölüm ikili ortak etkisine ait diğer

ortalamalar arasında yemek yeme davranışları yönünden anlamlı bir farklılık yoktur.

Ayrıca, Çizelge III.3.6’daki diğer bir sonuca göre, cinsiyet, yer ve bölüm üçlü

ortak etkisi anlamlı çıkmıştır (F312=3.96; p<.05). Üniversite öğrencilerinin cinsiyet,

yer ve bölümlerine göre Yemek Yeme Davranışları alt ölçeğinden aldıkları

ortalamalar Çizelge III.3.9’da gösterilmiştir.

Çizelge III.3.9 Cinsiyet, Yer ve Bölüme göre öğrencilerin Yemek Yeme

Davranışları alt ölçeğinden aldıkları puanlara ilişkin ortalamalar

Beslenme eğitimi

Almayan Alan

Aile-akraba yanında 25.67

25.75

Kız

Yurtta- evde

26.95

26.90

Aile-akraba yanında 27.52

30.50

Erkek

Yurtta- evde

27.42

26.05

73

Buna göre; beslenme eğitimi alan ve aile – akraba yanında kalan erkek

öğrenciler (30.50), beslenme eğitimi alan ve yurtta – evde kalan erkek öğrencilere

(26,05) göre daha fazla yemek yeme davranışında bulunmaktadır (q1-312= 5.93,

p<.05). Ayrıca; beslenme eğitimi alan ve aile – akraba yanında kalan erkek

öğrencilerin (30.50) yemek yeme davranışlarının beslenme eğitimi almayan ve aile –

akraba yanında kalan erkek öğrencilere (27.52) göre daha fazla olduğu belirlenmiştir

(q1-312= 3.96, p<.05). Diğer bir bulguya göre; beslenme eğitimi alan ve aile – akraba

yanında kalan erkek öğrenciler (30.50), beslenme eğitimi alan ve aile – akraba

yanında kalan kız öğrencilere (25.75) göre daha fazla yemek yeme davranışında

bulunmaktadır (q1-312= 6.33, p<.05).

Buna karşılık, yemek yeme davranışları yönünden yaşanılan yer ve bölüm

temel etkileriyle diğer ortak etki anlamlı bulunmamıştır.

III.4. Stres Belirtileri Ölçeğine İlişkin Bulgular Bu bölümde katılımcıların Stres Belirtileri Ölçeğine İlişkin bulguları yer

almaktadır. Stres Belirtileri Ölçeğine ilişkin ortalamalar arasında anlamlı farklar olup

olmadığının belirlenmesi amacıyla, Bilişsel-duyusal Yakınma, Fizyolojik Yakınma,

Ağrı Yakınma alt ölçeklerinden alınan puanların her birine ayrı ayrı 2 (cinsiyet; kız /

erkek) x 2 (yaşanılan yer; aile-akraba yanında / yurtta-evde kalma) x 2 (bölüm;

beslenme eğitimi alma / almama) desenine uygun varyans analizi uygulanmıştır.

74

Üniversite öğrencilerinin cinsiyet, yaşanılan yer ve bölümlerine göre Stres

Belirtileri Ölçeği’nden aldıkları ortalamalar ve standart sapmalar (parantez içinde

verilmiştir) Çizelge III.4.1.’de gösterilmiştir.

Çizelge III.4.1. SBÖ’nün alt ölçeklerine ilişkin ortalamalar ve standart sapmalar

Bilişsel-duyusal

yakınma

Fizyolojik

yakınma Ağrı yakınma

Beslenme Eğitimi

Alm

ayan

n= 40

Alan

n= 40

Alm

ayan

n= 40

Alan

n= 40

Alm

ayan

n= 40

Alan

n= 40

Aile-akraba

yanında

n= 80

26.67 (6.63)

27.65 (5.46)

15.70 (3.03)

16.15 (3.72)

13.55 (3.24)

13.65 (3.00) Kız

n= 160 Yurtta- evde

n= 80

28.05 (6.71)

27.80 (6.38)

15.20 (2.73)

16.05 (3.26)

12.97 (2.65)

14.22 (4.39)

Aile-akraba

yanında

n= 80

26.15 (5.17)

21.62 (5.23)

14.67 (1.99)

13.70 (1.80)

10.90 (2.63)

10.85 (3.13) Erkek

N= 160 Yurtta- evde

n= 80 25.45 (6.06)

23.92 (5.53)

15.52 (3.53)

15.20 (4.58)

11.87 (3.12)

11.62 (2.87)

Stres Belirtileri Ölçeği’nin Bilişsel-duyusal Yakınma alt ölçeğine uygulanan

varyans analizi sonuçları Çizelge III.4.2‘de gösterilmiştir.

75

Çizelge III.4.2. SBÖ’nün Bilişsel-duyusal yakınma alt ölçeğine uygulanan varyans

analizi sonuçları


A 848.25 1 848.25 24.12*

B 48.82 1 48.82 1.38

C 141.77 1 141.77 4.03**

AB 2.81 1 2.81 .00

AC 229.50 1 229.50 6.52**

BC 15.75 1 15.75 .44

ABC 89.25 1 89.25 2.53

Hata 10971.32 312 35.16

Toplam 12344.72 320

A: Cinsiyet

B: Yer

C: Bölüm

*: p<.001

**:p<.05

Çizelge III.4.2.’de görüldüğü gibi, SBÖ’nün Bilişsel – Duyusal Yakınma alt

ölçeğine uygulanan varyans analizi sonucunda, cinsiyet temel etkisi anlamlı çıkmıştır

(F312=24.12; p<.001). Kızların ve erkeklerin bilişsel-duyuşsal yakınma düzeyleri

arasında anlamlı fark vardır. Kızların ortalamasının (27.54), erkeklerin ortalamasının

(24.28) olması, kızların erkeklere oranla bilişsel-duyuşsal yakınmalarının daha fazla

olduğunu göstermektedir.

76

Çizelge III.4.2’deki diğer bir sonuca göre, bölüm temel etkisi anlamlı

çıkmıştır (F312=4.03; p<.05). Beslenme eğitimi alıp almama bilişsel-duyuşsal

yakınma yönünden fark göstermektedir. Beslenme eğitimi alanların ortalamasının

(25.25), beslenme eğitimi almayanların (26.58) olması, beslenme eğitimi almayan

öğrencilerin bilişsel-duyuşsal yakınmalarının beslenme eğitimi alanlara göre daha

fazla olduğunu göstermektedir.

Ayrıca, Çizelge III.4.2’de izlenebileceği gibi, cinsiyet ve bölüm ikili ortak

etkisi anlamlı çıkmıştır (F312=6.52; p<.05). Cinsiyet ve bölüm değişkenlerine göre

üniversite öğrencilerinin Bilişsel – duyusal yakınma alt ölçeğinden aldıkları puanlara

ilişkin ortalamalar Çizelge III.4.3’te verilmiştir.

Çizelge III.4.3 Cinsiyet ve Bölüm değişkenlerine göre üniversite öğrencilerinin

Bilişsel-duyusal yakınma alt ölçeğinden aldıkları puanlara ilişkin ortalamalar

Beslenme eğitimi

Almayan Alan

Kız

27.36 27.72

Erkek

25.80 22.77

Ortak etkileri oluşturan ortalamalara ait grafik Şekil III.4.1’de gösterilmiştir.

77

cinsiyet

kız

erkek

28,5

28,0

27,5

27,0

26,5

26,0

25,5

25,0

yer

aile - akraba

yurt - ev

Şekil III.4.1

Şekil III.4.1’de gösterilen cinsiyet x bölüm ortak etkisinin kaynağı Tukey –

HSD testi ile araştırılmıştır. Tukey – HSD testi sonuçlarına göre, beslenme eğitimi

alan kız öğrencilerin (27.72), beslenme eğitimi alan erkek öğrencilere (22.77) göre

bilişsel- duyusal yakınmalarının daha fazla olduğu belirlenmiştir (q 2-312= 10.55;

p<.05). Ayrıca; beslenme eğitimi almayan kız öğrencilerin (27.36) bilişsel – duyusal

yakınma düzeyleri beslenme eğitimi almayan erkek öğrencilere (25.80) göre daha

yüksektir (q1-312= 3.33, p<.05).

Tukey – HSD testi sonuçlarına göre, cinsiyet ve bölüm ikili ortak etkisine ait

diğer ortalamalar arasında bilişsel – duyusal yakınma düzeyleri yönünden anlamlı bir

farklılık yoktur. Yaşanılan yer temel etkisiyle diğer ortak etkiler de anlamlı

bulunmamıştır.

Stres Belirtileri Ölçeği’nin Fizyolojik Yakınma alt ölçeğine uygulanan

varyans analizi sonuçları Çizelge III.4.4‘te gösterilmiştir.

78

Çizelge III.4.4. SBÖ’nün Fizyolojik yakınma alt ölçeğine uygulanan varyans analizi

sonuçları


A 80.00 1 80.00 7.80*

B 15.31 1 15.31 1.49

C .00 1 .00 .00

AB 43.51 1 43.51 4.24**

AC 33.80 1 33.80 3.29

BC 5.51 1 5.51 .53

ABC .31 1 .31 .03

Hata 3197.35 312 10.24

Toplam 3375.80 320

A: Cinsiyet

B: Yer

C: Bölüm

*: p<.01

**:p<.05

Çizelge III.4.4.’te görüldüğü gibi, SBÖ’nün Fizyolojik Yakınma alt ölçeğine


(F312=7.80; p<.01). Kızların ve erkeklerin fizyolojik yakınma düzeyleri arasında

anlamlı fark vardır. Kızların ortalamasının (15.77), erkeklerin ortalamasının (14.77)

olması, kızların erkeklere oranla daha fazla fizyolojik yakınmalarının olduğunu

göstermektedir.

79

Çizelge III.4.4’teki diğer bir sonuca göre, cinsiyet ve yer ikili ortak etkisi

anlamlı çıkmıştır (F312=4.24; p<.05). Cinsiyet ve yer değişkenlerine göre üniversite

öğrencilerinin Fizyolojik Yakınma alt ölçeğinden aldıkları puanlara ilişkin

ortalamalar Çizelge III.4.5’te verilmiştir.

Çizelge III.4.5 Cinsiyet ve Yer değişkenlerine göre üniversite öğrencilerinin

Fizyolojik Yakınma alt ölçeğinden aldıkları puanlara ilişkin ortalamalar


15.92

Kız

Yurtta- evde

15.62


14.18

Erkek

Yurtta- evde

15.36

Ortak etkileri oluşturan ortalamalara ait grafik Şekil III.4.2’de gösterilmiştir.

cinsiyet kız erkek

15,8

15,6

15,4

15,2

15,0

14,8

14,6

yer

aile - akraba

yurt - ev

Şekil III.4.2

80

Şekil III.4.2’de gösterilen cinsiyet x yer ortak etkisinin kaynağı Tukey – HSD

testi ile araştırılmıştır. Tukey – HSD testi sonuçlarına göre, aile – akraba yanında

kalan kız öğrencilerin (15.92) fizyolojik yakınma düzeyleri, aile – akraba yanında

kalan erkek öğrencilere (14.18) göre daha yüksektir (q 2-312= 6.86; p<.05).

Tukey – HSD testi sonuçlarına göre, cinsiyet ve yer ikili ortak etkisine ait diğer

ortalamalar arasında bilişsel – duyusal yakınma düzeyleri yönünden anlamlı bir

farklılık yoktur. Yaşanılan yer ve bölüm temel etkileriyle diğer ortak etkiler de

anlamlı bulunmamıştır.

Stres Belirtileri Ölçeği’nin Ağrı Yakınma alt ölçeğine uygulanan varyans

analizi sonuçları Çizelge III.4.6‘da gösterilmiştir.

81

Çizelge III.4.6. SBÖ’nün Ağrı yakınma alt ölçeğine uygulanan varyans analizi

sonuçları


A 418.61 1 418.61 41.47*

B 15.31 1 15.31 1.51

C 5.51 1 5.51 .54

AB 15.31 1 15.31 1.51

AC 13.61 1 13.61 1.34

BC 4.51 1 4.51 .44

ABC 9.11 1 9.11 .90

Hata 3149.40 312 10.09

Toplam 3631.38 320

A: Cinsiyet

B: Yer

C: Bölüm

*: p<.001

Çizelge III.4.6.’da görüldüğü gibi, , SBÖ’nün Ağrı Yakınma alt ölçeğine


(F312=41.47; p<.001). Kızların ve erkeklerin ağrı yakınma düzeyleri arasında anlamlı

fark vardır. Kızların ortalamasının (13.60), erkeklerin ortalamasının (11.31) olması,

kızların erkeklere oranla ağrı yakınmalarının daha fazla olduğunu göstermektedir.

82

Buna karşılık, ağrı yakınma yönünden yaşanılan yer ve bölüm temel

etkileriyle diğer ortak etkiler anlamlı bulunmamıştır.

III.5. Tüm Toplamlar için Çoklu Regrasyon Analizine İlişkin Bulgular

Bu bölümde tüm toplamlar için uygulanan aşamalı türde çoklu regrasyon

analizine ilişkin bulgulara yer verilmiştir.

Katılımcıların BKİ puanları hesaplanmış ve bu puanların yordanması

amacıyla “Şişmanlığa karşı kendilik algıları, Vücut algısı, Ahlaki standartlar, Atletik

yeterlik, Mizah anlayışı, Fiziksel görünüm, Bilişsel – duyusal yakınma, Şişmanlığın

getirdiği olumlu ve olumsuz düşünceler ve Zihinsel yetenek” bağımsız değişkenleri

aşamalı çoklu regrasyon denklemine girmiştir. Regrasyon denklemine giriş sırasına

göre değişkenlerin etkileri Çizelge III.5.1.’de gösterilmiştir.

83

Çizelge III.5.1 Aşamalı Çoklu Regrasyon Denklemine Giriş Sırasına göre Değişkenlerin Etkileri

Değişkenler

B Sh Beta

R R2 artışı F değişimi df1 df2

Şişmanlığa karşı kendilik algıları

.16 .02 .40 ,34 ,12 43,24 1 318

Vücut algısı -4.03 .00 -.31 ,44 ,08 32,36 1 317

Ahlaki standartlar -.14 .06 -.11 ,49 ,04 18,46 1 316

Atletik yeterlik .26 .04 .27 ,53 ,04 18,37 1 315

Mizah anlayışı -.18 .05 -.17 ,56 ,03 14,39 1 314

Fiziksel görünüm -.15 .05 -.17 ,58 ,02 9,25 1 313

Bilişsel – duyusal yakınma

-5.82 .02 -.13 ,59 ,01 7,39 1 312

Şişmanlığın getirdiği olumlu ve olumsuz düşünceler

-3.34 .01 -.10 ,60 ,01 5,73 1 311

Zihinsel yetenek -.13 .08 -.11 ,61 ,01 5,04 1 310

Sabit 29.90 1.70

* p< .05

84

Çizelge III.5.1.’de görüldüğü gibi; aşamalı çoklu regrasyon denklemine giren

değişkenler toplam varyanstaki değişimin nedenini % 61 oranında açıklamaktadır ve

bu değer anlamlıdır (F310=20.66; p<.05). En önemli katkı “Şişmanlığa karşı kendilik

algıları” değişkeninden kaynaklanmaktadır.

85

BÖLÜM IV

TARTIŞMA

Bu araştırmada, beslenme eğitimi alan ve almayan kız ve erkek üniversite

öğrencilerinden aile / akraba yanında veya yurtta / evde kalanların benlik algılarının,

vücut algılarının, beslenme alışkanlıklarının ve stres belirtilerinin anlamlı farklılık

gösterip göstermediğini araştırılması amaçlanmıştır. Araştırmanın diğer bir amacı da;

üniversite öğrencilerinin benlik algıların, vücut algıların, beslenme alışkanlıkların ve

stres belirtilerin ile BKİ puanları arasındaki ilişkinin belirlenmesidir.

Yazın, incelendiğinde, beslenme alışkanlıkları ile ilgili araştırmaların Türkiye

için sınırlı sayıda olduğu, varolan çalışmaların büyük bölümünü psikiyatrik

çalışmalar ve görece daha az sayıdaki klinik psikoloji çalışmalarının oluşturduğu

görülmektedir. Bu araştırmada elde edilen bulgular, daha önce yapılan araştırmaların

benzer kısımları ile karşılaştırılmıştır.

Bu bölümde, araştırmanın amaçları doğrultusunda elde edilen bulgular

tartışılmıştır.

86

IV.1. Benlik Algısı Ölçeğinden Elde Edilen Bulguların Tartışılması

Katılımcıların, Üniversite Öğrencileri için Benlik Algısı Ölçeğinin

Atletik Yeterlik, Yakın Arkadaşlıklar, Ana – Babayla İlişkiler, Mizah Anlayışı ve

Ahlaki Standartlar alt ölçeklerinden aldıkları puanlara uygulanan varyans analizi

sonuçlarına göre; cinsiyet temel etkisinin anlamlı olduğu görülmektedir. Erkeklerin

bu alt ölçeklere ilişkin ortalamaları kızlardan yüksektir. Bu bulgu, erkeklerin, kızlara

göre atletik açıdan daha yeterli, yakın arkadaşlıklar kurmada daha becerikli, ana-

babalarıyla daha olumlu ilişkiler kurabilen, mizah anlayışları daha güçlü ve ahlaki

standartları daha yüksek kişiler olduklarını düşündüklerini göstermektedir.

Toplumsal olarak iki cinse yüklenen geleneksel kalıp yargılar, erkeğe ve kadına

farklı roller biçmektedir. Buna göre, Spence ve ark.’nın da belirttiği gibi (akt.

Freedman, 1981), erkeklerin toplumca genel kabul gören kanıya göre, kadınlara

oranla daha atletik, daha bağımsız, dışarı daha fazla yönelimli, daha etkin olarak

nitelendirilmektedirler. Spence ve ark. araştırmalarının çoğunu cinsiyet rolleri

açısından göreli olarak daha liberal olma eğilimindeki üniversite öğrencileri üzerinde

yapmışlardır. Bu durum, cinsiyet kalıpyargılarının ne derece etkili olduğunun bir

göstergesidir. Böylece, bu araştırmanın örneklem grubundaki erkek üniversite

öğrencilerinin de kendilerini daha atletik, yakın arkadaşlıklar kurabilen, ana-baba ile

ilişkileri kuvvetli, güçlü mizahi anlayışa sahip ve kuvvetli ahlaki standartlara sahip

bireyler olarak görüyor olmaları, cinsiyet kalıp yargılarını benimsemiş olmaları ile

açıklanabilir.

87

Katılımcıların Yaratıcılık alt ölçeğinden aldıkları puanlara uygulanan varyans

analizi sonucuna göre, cinsiyet temel etkisinin anlamlı olduğu görülmektedir.

Kızların Yaratıcılık alt ölçeğine ilişkin ortalamaları erkeklerden yüksektir. Kızların

erkeklere göre kendilerini daha yaratıcı bulduklarını görülmektedir. Yaratıcılık, her

iki cinsiyet için de uygun bulunmakla beraber daha çok kadınlarda görüldüğü kabul

edilen bir özelliktir (Spence ve ark.’dan akt.; Freedman, 1981). Araştırma bulguları,

bu durumun kız üniversite öğrencileri için de geçerli olduğunu göstermektedir.

Katılımcıların Yakın Arkadaşlıklar alt ölçeğinden aldıkları puanlara

uygulanan varyans analizi sonucuna göre, bölüm temel etkisinin anlamlı olduğu

görülmektedir. Beslenme eğitimi almayan öğrencilerin Yakın Arkadaşlıklar alt

ölçeğine ilişkin ortalamaları beslenme eğitimi alan öğrencilerden yüksektir. Bu

bulgu, beslenme eğitimi almayan öğrencilerin, beslenme eğitimi alan öğrencilere

göre yakın arkadaşlıklar kurmada kendilerini daha başarılı bulduklarını

göstermektedir.

Yakın arkadaşlıklar alt ölçeğine ait ortalamalara uygulanan varyans

analizinden elde edilen diğer bir sonuç da, beslenme eğitimi alan kız öğrencilerin

beslenme eğitimi alan erkek öğrencilere göre daha yakın arkadaşlıklar kurdukları

yönündedir.

Katılımcıların Fiziksel Görünüm alt ölçeğinden aldıkları puanlara uygulanan

varyans analizi sonucuna göre, yer ve bölüm ikili ortak etkisinin anlamlı olduğu

görülmektedir. Buna göre; aile – akraba yanında kalan ve beslenme eğitimi almayan

88

öğrencilerin fiziksel görünümlerinden hoşnutluklarının yurtta – evde kalan ve

beslenme eğitimi almayan öğrencilere göre daha az olduğu belirlenmiştir. Ayrıca,

yurtta –evde kalan ve beslenme eğitimi alan öğrenciler, yurtta- evde yaşayan ve

beslenme eğitimi almayan öğrencilere göre fiziksel görünümlerinden daha az

hoşnutturlar.

Akademik Yeterlik alt ölçeğinden elde edilen puanlara uygulanan varyans

analizinden elde edilen sonuçlara göre, cinsiyet, yer ve bölüm üçlü ortak etkisi

anlamlıdır. Buna göre; beslenme eğitimi almayan ve aile – akraba yanında kalan kız

öğrenciler, beslenme eğitimi almayan ve yurtta – evde kalan kız öğrencilere göre

akademik açıdan daha yeterli olduklarını düşünmektedirler. Ayrıca; beslenme eğitimi

alan ve aile- akraba yanında kalan erkek öğrenciler, beslenme eğitimi almayan ve

aile – akraba yanında kalan erkek öğrencilere göre kendilerini akademik açıdan daha

yeterli bulmaktadırlar.

BAÖ’den elde edilen puanlara uygulanan varyans analizinden elde edilen

sonuçlara göre, kız öğrencilerin alt ölçeklerden elde edilen sonuçların çoğunda, erkek

öğrencilere oranla kendilerine ilişkin algıların daha olumsuz boyutta olduğu

görülmektedir. Toplumsal cinsiyet rollerinin etkisi ile açıklanabilenecek olan bu

durum, kız öğrencilerin toplum içindeki rollerinin erkek öğrencilerle benzer konuma

getirilmesinin gerekliliğini işaret etmektedir. Eşitliğin sağlanabilmesi için, kızların

sahip oldukları haklar hakkında bilgilendirilmeleri, özgüven ve girişimcilik

kabiliyetlerinin arttırılması gibi sonuçların sağlanması yönünde desteklenmelerinin

önemli olduğu düşünülmektedir. Bu yöndeözellikle kız öğrencilere verilecek

89

bilgilendirme hizmetlerinin, yaşayarak öğrenme denemelerinin okullarında seminer,

ders içeriği vb. olarak sunulmasının uygun olacağı düşünülmektedir.

IV.2. Vücut Algısı Ölçeğinden Elde Edilen Bulguların Tartışılması

Katılımcıların Vücut Algısı Ölçeğinden aldıkları puanlara uygulanan varyans

analizi sonucunda, cinsiyet temel etkisinin anlamlı olduğu görülmektedir. Vücut

Algısı Ölçeğinde kızların ortalamalarının erkeklerin ortalamasından yüksek olduğu

görülmektedir. Bu bulgu, kızların erkeklere göre vücutlarını daha az beğendiklerini

göstermektedir. Kızların ideal kabul edilen fiziksel görünüme uyuyor olmalarının

toplumsal roller gereği erkeklere oranla daha fazla bekleniyor olmasının sonucu

olarak, kızlar vücutları ile ilgili düşüncelere daha fazla yoğunlaşmadıklar. Bu durum,

kızların vücutlarından daha az hoşnut olmaları sonucunu doğurmaktadır.

Kız öğrencilerin vücutları ile erkek öğrencilere oranla daha az barışık

olmaları beklenen, yazın ile uyumlu bir sonuçtur (Abraham ve Llewellyn-Jones,

1997; Yörükhan, 2000, Jones ve ark., 2001). Geçmişten günümüze kadının daima

toplum tarafından kabul edilen ideal görünüşe sahip olmasının gerekliliğine ilişkin

yaygın kanı, toplumdaki kadınlar tarafından da benimsenen ve çoğu zaman

sorgulanmadan kabul edilen bir görüştür. Toplumdaki tüm bireylerin, nüfusun çok

küçük kısmının ulaşabileceği bu ideal görüntüye koşulsuzca sahip olma çabasından

önce fizyolojik, sosyal ve psikolojik sağlığın sağlanması gerekliliğinin farkında ve

bunu benimsemiş olması gerekmektedir. Bu bilincin topluma eğitim ile

90

kazandırılmasına yönelik çalışmalara önem verilmesinin son derece önemli olduğu

düşünülmektedir.

IV3. Beslenme Alışkanlıkları Ölçeğinden Elde Edilen Bulguların

Tartışılması

Katılımcıların, Beslenme Alışkanlıkları Ölçeğinin Şişmanlığa Karşı

Önyargılar ve Yemek Yeme Davranışları alt ölçeklerinden aldıkları puanlara

uygulanan varyans analizi sonuçlarına göre; cinsiyet temel etkisinin anlamlı olduğu

görülmektedir. Erkeklerin bu alt ölçeklere ilişkin ortalamaları kızlardan yüksektir. Bu

bulgu, erkeklerin, kızlara göre şişmanlığa karşı daha önyargılı olduklarını ve daha

fazla yemek yeme davranışında bulunduklarını göstermektedir. Bu bulguyu

toplumsal cinsiyet rollerinin kızlara yüklediği beklenti ile açıklamak mümkündür.

Toplum tarafından genel kabul görmüş dış görünüşe uyma gereği kızlardan erkeklere

oranla daha fazla beklenmektedir. Böylece, erkeklerin kızlarla karşılaştırıldığında

şişmanlığa karşı daha önyargılı olmaları; şişmanlığı istenmedik bir durum olarak

kabul etmeleri, yemek yeme konusunda kendilerini daha az kısıtlayıcı davranıyor

olmaları, bu toplumsal rolün üniversite öğrencileri için de kabul edildiğini

göstermektedir.

Katılımcıların, Beslenme Alışkanlıkları Ölçeğinin Şişmanlığın Getirdiği

Olumlu – Olumsuz Düşünceler ve Şişmanlığa karşı kendilik Algıları alt

ölçeklerinden aldıkları puanlara uygulanan varyans analizi sonuçlarına göre; cinsiyet

91

temel etkisinin anlamlı olduğu görülmektedir. Kızların bu alt ölçeklere ilişkin

ortalamaları erkeklerden yüksektir. Bu bulgu, kızlardan beklenen ideal fiziksel

görünümün erkeklere göre şişmanlığın getirdiği olumlu - olumsuz düşüncelerle daha

fazla ilgilendikleri ve şişmanlığa yönelik kendilik algılarının daha güçlü olması

sonucunda örneklemdeki üniversite öğrencilerinde de görüldüğünü göstermektir.

Yemek yeme davranışı alt ölçeğine ilişkin ortalamalara uygulanan varyans

analizi sonucunda, cinsiyet ve yer ikili ortak etkisi anlamlı bulunmuştur. Buna göre;

aile – akraba yanında kalan erkek öğrenciler, yurtta – evde kalan erkek öğrencilere

göre daha fazla yemek yeme davranışında bulunmaktadır. Bu bulgu; aile – akraba

yanında kalıyor olmanın, yurtta – evde kalıyor olmaya kıyasla öğünlerin daha

düzenli olması ve öğrencilerin aile bireyleri tarafından yemek yemeleri yönünde

teşvik edildikleri şeklinde açıklanabilir.

Yemek yeme davranışı alt ölçeğine ilişkin ortalamalara uygulanan varyans

analizi sonucunda anlamlı bulunan bir değer etki de yer ve bölüm ikili ortak etkisidir.

Buna göre; beslenme eğitimi alan ve aile – akraba yanında kalan öğrenciler,

beslenme eğitimi alan ve yurtta – evde kalan öğrencilere göre daha fazla yemek

yeme davranışında bulunmaktadır.

Katılımcıların, Beslenme Alışkanlıkları Ölçeğinin Yemek Yeme Davranışı alt

ölçeğinden aldıkları puanlara uygulanan varyans analizi sonuçlarına göre; cinsiyet,

yer ve bölüm üçlü ortak etkisinin anlamlı olduğu görülmektedir Buna göre; beslenme

eğitimi alan ve aile – akraba yanında kalan erkek öğrenciler, beslenme eğitimi alan

92

ve yurtta – evde kalan erkek öğrencilere göre daha fazla yemek yeme davranışında

bulunmaktadır. Ayrıca; beslenme eğitimi alan ve aile – akraba yanında kalan erkek

öğrencilerin yemek yeme davranışlarının beslenme eğitimi almayan ve aile – akraba

yanında kalan erkek öğrencilere göre daha fazla olduğu belirlenmiştir. Diğer bir

bulguya göre; beslenme eğitimi alan ve aile – akraba yanında kalan erkek öğrenciler,

beslenme eğitimi alan ve aile – akraba yanında kalan kız öğrencilere göre daha fazla

yemek yeme davranışında bulunmaktadır. Bulgular, diğer gruplarla

karşılaştırıldığında yemek yeme davranışında en fazla bulunan grubun aile – akraba

yanında kalan ve beslenme eğitimi alan erkekler olduğunu göstermektedir. Yapılan

araştırmalar (Allison; 1997, Chapman ve T; 1997, Jeffery; 1997; Korkmaz, 2004)

beslenme eğitimi alınması ile bilgi düzeyi arasında pozitif bir ilişki olduğunu

göstermektedir. Elde edilen bulgular, bilgi düzeyinin artması, doğru beslenmeyi

rejim yapmakla bir tutan bakış açısının terk edilmesi ile yemek yeme davranışının

kısıtlanmadığını açıklayabilir. Ayrıca, aile – akraba yanında kalmanın öğünlerin

düzenli olmasının ve öğrencilerin aile bireyleri tarafından yemek yemeleri yönünde

teşvik edildikleri düşünülebilir. Bu durumun özellikle cinsiyetlerine yüklenen rol

gereği daha sıkı beslenmesi, daha çok yemesi beklenen ve desteklenen erkeklerde

görüldüğü söylenebilir.

Şişmanlığa Karşı Önyargılar alt ölçeğine ilişkin ortalamalara uygulanan

varyans analizi sonucunda cinsiyet, yer ve bölüm üçlü ortak etkisi anlamlı

bulunmuştur. Buna göre; beslenme eğitimi almayan ve aile – akraba yanında kalan

erkek öğrenciler, beslenme eğitimi almayan ve yurtta – evde kalan erkek öğrencilere

oranla şişmanlığa karşı daha önyargılıdırlar. Ayrıca, beslenme eğitimi alan ve aile –

93

akraba yanında kalan kız öğrencilerin şişmanlığa karşı önyargıları beslenme eğitimi

almayan ve aile – akraba yanında kalan kız öğrencilere göre daha fazladır. Diğer bir

sonuca göre; beslenme eğitimi almayan ve aile – akraba yanında kalan erkek

öğrenciler, beslenme eğitimi almayan ve aile – akraba yanında kalan kız öğrencilere

göre şişmanlığa karşı daha önyargılıdırlar. Böylece, beslenme eğitimi almayan ve

aile – akraba yanında kalan erkeklerin şişmanlığa karşı en önyargılı grup olduğu

söylenebilir.

Katılımcıların beslenme alışkanlıklarına ilişkin bulgularının genel olarak kız

öğrencilerin erkek öğrencilere oranla şişmanlık, diyet benzeri konularla daha çok

ilgilendiklerini göstermektedir. Beslenme ile ilgili alışkanlıkların erken yaşta ve ilk

olarak aile ortamında kazanıldığı düşünüldüğünde, bireylere bu dönemde verilecek

doğru bilgi ve kazandırılacak olumlu yönde tutumların, önemi açıktır. Toplumun her

kesiminin yakalanması amacıyla bu sürecin gelişimin değişik evrelerine yayılması

gerekmektedir. Sonuçta etkin ve sürekli verilebilecek beslenme eğitiminin beslenme

bilgi düzeyinin arttırılması, yanlış inanç ve tutumlarının düzeltilmesi açısından önem

taşıdığı sonucuna varılmıştır.

IV.4. Stres Belirtileri Ölçeğinden Elde Edilen Bulguların Tartışılması

Katılımcıların Stres Belirtileri Ölçeğinden aldıkları puanlara uygulanan

varyans analizi sonucunda, cinsiyet temel etkisinin anlamlı olduğu görülmektedir.

Alt ölçeklerin tümünde kızların ortalamalarının erkeklerin ortalamalarından yüksek

94

olduğu görülmektedir. Bu bulguya göre, kızların erkeklere oranla daha fazla stres

belirtisi gösterdikleri söylenebilir. Yapılan çalışmalar da stresin kadınlarda daha fazla

görüldüğü yönünde bulgulara işaret etmektedir (Şahin ve Durak, 1995; Hovardaoğlu,

1997; Büyükşahin, 2001). Kızların erkeklere göre daha fazla stres belirtisi

göstermesi, toplumsal cinsiyet rolleri ile açıklanabilir. Toplum kızların stres belirtisi

göstermelerini normal karşılar, erkeklere ise bu rol yüklenmez. Elde edilen bulgular,

bu durumun üniversite öğrencileri üzerinde de etkili olduğunu göstermektedir.

Katılımcıların Bilişsel – Duyusal Yakınma alt ölçeğinden aldıkları puanlara

uygulanan varyans analizi sonucuna göre, bölüm temel etkisinin anlamlı olduğu

görülmektedir. Beslenme eğitimi almayan öğrencilerin Bilişsel – Duyusal Yakınma

alt ölçeğine ilişkin ortalamaları beslenme eğitimi alan öğrencilerden yüksektir. Bu

bulgu, beslenme eğitimi almayan öğrencilerin, beslenme eğitimi alan öğrencilere

göre bilişsel – duyusal yakınmalarının daha fazla olduğunu göstermektedir. Bu

bulgu, beslenme eğitimi almanın, dolayısıyla sağlık ile ilişkili branşlarda öğrenim

görüyor olmanın, stresin engellenmesi yönünde etkili olduğu şeklinde açıklanabilir.

Bilişsel – duyusal yakınma alt ölçeğine ilişkin ortalamalara uygulanan

varyans analizi sonucunda, cinsiyet ve bölüm ikili ortak etkisi anlamlı bulunmuştur.

Buna göre; beslenme eğitimi alan kız öğrencilerin, beslenme eğitimi alan erkek

öğrencilere göre bilişsel- duyusal yakınmalarının daha fazla olduğu belirlenmiştir.

Ayrıca; beslenme eğitimi almayan kız öğrencilerin bilişsel – duyusal yakınma

düzeyleri beslenme eğitimi almayan erkek öğrencilere göre daha yüksektir. Stres

belirtilerinin görülme oranı ile tutarlı olarak, bilişsel-duyusal boyutta cinsiyet ve

95

bölüm etkisinde de kızların stres düzeylerinin yüksek olduğu görülmektedir.

Beslenme eğitimi alınması ya da alınmaması durumunda kızların stres düzeyleri

erkeklere göre daha yüksektir.

Katılımcıların Fizyolojik Yakınma alt ölçeğinden aldıkları puanlara

uygulanan varyans analizi sonucuna göre, cinsiyet ve yer ikili ortak etkisinin anlamlı

olduğu görülmektedir. Buna göre; aile – akraba yanında kalan kız öğrencilerin

fizyolojik yakınma düzeyleri, aile – akraba yanında kalan erkek öğrencilere göre

daha yüksektir. “Şiddetli baş ağrısı, bel ağrıları, adet kanamalarında düzensizlik,

migren tipi ağrılar, eklem ağrıları” gibi maddeleri içeren fizyolojik yakınma

boyutunda kızların stres düzeylerinin erkeklerden yüksek olması, genel anlamda

kızların erkeklere oranla fiziksel açıdan hassas oluşları, fizyolojik yakınmaları

oluşturan olayları daha fazla yaşıyor olmalarından kaynaklanıyor olabilir.

III.5. Tüm Toplamlar için Çoklu Regrasyon Analizine İlişkin Bulguların

Tartışılması

BKİ puanlarının yordanmasında regrasyon denklemine katılan “Şişmanlığa

karşı kendilik algıları, Vücut algısı, Ahlaki standartlar, Atletik yeterlik, Mizah

anlayışı, Fiziksel görünüm, Bilişsel – duyusal yakınma, Şişmanlığın getirdiği olumlu

ve olumsuz düşünceler ve Zihinsel yetenek” değişkenlerinin toplam varyanstaki

değişimin nedenini %61 oranında açıkladığı ve bu değerin anlamlı olduğu

96

belirlenmiştir. BKİ’ye ilişkin en önemli katkı “Şişmanlığa karşı kendilik algıları”

değişkeninden kaynaklanmaktadır.

III.6. Sonuç ve Öneriler

Beslenme olgusu kişinin fizyolojik ve psikolojik sağlığı ile yakından

ilişkilidir. Beslenme davranışlarındaki bozukluklar bir sorun olduğu gibi, sorunun

belirtisi olarak da karşımıza çıkmaktadır. Böylece, beslenme davranışlarına yönelik

sorunların çözüme kavuşturulması ile, fizyolojik ve psikolojik sağlığın geliştirilmesi

yönünde önemli bir adım atılmış olacaktır.

Riskli davranışların pek çoğu gençlik döneminde görülmeye başlar. Bu

davranışlar, sigara kullanımının alkol kullanımına geçişte zemin hazırlıyor olması

gibi, birbirleriyle bağlantılı bir zincir oluşturma eğilimindedirler. Gençlik dönemi,

beslenme şeklinin seçimine ilişkin şemaların da oluştuğu dönemdir ve bu şemalar

erişkin dönemine de taşınır. Bu noktada; özellikle ülkemiz gibi nüfusunun büyük bir

kısmı genç olan toplumlarda, olumlu sağlık davranışlarının kazanılmış olması, günün

ve geleceğin dirliği için önemlidir. Sadece risk gruplarına değil, toplumdaki tüm

bireylere verilecek olan örgün ve yaygın beslenme eğitiminin, beslenme bilgi

düzeyinin arttırılması, yanlış inanç ve tutumlarının düzeltilmesi ve böylece kendisi

kadar parçası olduğu diğer sorunların da çözüme ulaşması açısından önem taşıdığı

düşünülmektedir.

97

ÖZET

20. yüzyılda beslenme alışkanlıklarındaki bozuklukların insidansı giderek

artmaktadır. Son zamanlarda özellikle üniversite öğrencilerinin öğün atlama, fast-

food tüketimi, yetersiz ve dengesiz beslenme gibi olumsuz yemek yeme davranışı ya

da tutumu gösterdikleri görülmektedir.

Bu araştırmanın amacı, üniversite öğrencilerinin beslenme alışkanlıklarının

cinsiyet, beslenme eğitimi alma, evde/ yurtta ve aile / akraba yanında kalma

açısından farklılık gösterip göstermediğini belirlemektir. Bu amaçla 320 (160 kız,

160 erkek) üniversite öğrencisine Üniversite Öğrencileri için Benlik Algısı Ölçeği,

Vücut Algısı Ölçeği, Beslenme Alışkanlıkları Ölçeği ve Stres Belirtileri Ölçeği

uygulanmıştır. Alt ölçek puanlarının her birine ayrı olmak üzere verilere 2 (cinsiyet)

X 2 (beslenme eğitimi alan- almayan) X 2 (evde/ yurtta yaşayan - aile/akraba

yanında yaşayan) desenine uygun varyans analizi uygulanmıştır. Ayrıca, araştırmada

katılımcıların BKİ puanlarının yordanmasında etkili olan faktörlerin belirlenmesi için

çoklu regrasyon analizi uygulanmıştır.

Üniversite Öğrencileri için Benlik Algısı Ölçeğine uygulanan varyans analizi

sonuçlarına göre erkeklerin; akademik yeterlik, yakın arkadaşlıklar, ana-babayla

ilişkiler, mizah anlayışı ve ahlaki standartlar ortalamalarının kızlara oranla daha

yüksek olduğu bulunmuştur. Buna karşılık, kızların yakın arkadaşlıklar

ortalamalarının erkeklere oranla daha yüksek olduğu bulunmuştur. Ayrıca, beslenme

eğitimi almayanların ortalamalarının beslenme eğitimi alanlara oranla daha yüksek

98

olduğu bulunmuştur.Beslenme eğitimi alan kızların beslenme eğitimi alan erkeklere

oranla daha fazla yakın arkadaşlıklar kurduklarını düşündükleri ortaya konulmuştur.

Vücut Algısı Ölçeğine uygulanan varyans analizi sonuçlarına göre kızların

ortalamalarının erkeklere oranla daha yüksek olduğu bulunmuştur.

Beslenme Alışkanlıkları Ölçeğine uygulanan varyans analizi sonuçlarına göre

erkeklerin; şişmanlığa karşı önyargılar ve yemek yeme davranışları ortalamalarının

kızlara oranla daha yüksek olduğu bulunmuştur. Buna karşılık kızların şişmanlığın

getirdiği olumlu-olumsuz düşünceler ve şişmanlığa karşı kendilik algıları

ortalamalarının erkeklere oranla daha yüksek olduğu bulunmuştur.

Stres Belirtileri Ölçeğine uygulanan varyans analizi sonuçlarına göre tüm alt

ölçeklerde kızların ortalamalarının erkeklere oranla daha yüksek olduğu

bulunmuştur. Beslenme eğitimi almayanların alanlara göre daha fazla bilişsel-

duyusal yakınma yaşadıkları saptanmıştır. Beslenme eğitimi alan kızların beslenme

eğitimi alan erkeklere göre daha fazla bilişsel-duyusal yakınma yaşadıkları

belirlenmiştir. Ayrıca, beslenme eğitimi almayan kızların beslenme eğitimi almayan

erkeklere oranla daha fazla bilişsel-duyusal yakınma yaşadıkları ortaya konulmuştur.

Elde edilen bulgular, araştırmanın amacı doğrultusunda, yazın bilgileri ve

daha önce yapılan çalışmalar çerçevesinde tartışılmıştır.

99

SUMMARY

In the 20th century; the incidence of eating habits disorders are particularly

increasing. In recent years, there seems to be an inclination especially in the

university students to skip meals, consume fast foods and eat insufficiently or

unbalanced more an more.

The objective of this investigations is to see if university students’ eating

habits change depending on wheather they have nutrition training or not, wheather

they stay in a house/a dormitory or with family/relatives. With this objective, 320

university students of whom 160 females and 160 males were administred an Self-

percevie Scale for Universty Students, Body-Cathexis Scale, Survey of Eating Habits

and Stress Self-Assessment Checklist. Each of the ratings of the subscales separetly a

2 X (sex) X 2 (nutrition trained-not trained) X 2 (staying in a house/dormitory –with

family/ relatives) variance analysis was performed. İn addition, multiple regression

analyze was performed for is applied for the show diffrence BKİ puan of person.

The results of this variance analyses in Self-percevie Scale for Univercity

Students showed that levels of academic sufficient, approachableness friends,

connection with mather and father, understanding to joke and moral standart were

higher for males than they were for females. However, showed that creative level

were higher for females than they were for males. Furthermore, levels of

approachableness friends were higher for who did not received nutrition training than

they were for who received nutrition training. It was found that those women who

100

did received nutrition training experienced more approachableness friends organize

than those men who and receive such training.

The results of this variance analyses in Body-Cathexis Scale were higher for

females than they were for males.

The results of this variance analyses in Survey of Eating Habits showed that

levels of prejudice to fatness and eating behaviour were higher for males than they

were for females However, showed that levels of pozitive and negative thought of

fatness and self-percevie to fatness were higher for females than they were for males

The results of this variance analyses in Stress Self-Assessment Checklist

showed that levels all of it were higher for females than they were for males. The

mean level of sensitive complain for who not received nutrition training was higher

than for those who did received such training. However, the mean level of sensitive

complain for females who received nutrition training was higher than for those males

who received such training. Furthermore, it was found that those women who did not

received nutrition training experienced more sensitive complain than those men who

and receive such training.

All taken results is discussed as the aim of investigation used informations and

workigs that related this subject.

101

KAYNAKÇA

Abraham, S., Llewellyn-Jones, D. (1997). Eating disorders the facts. 4th

Edition. New York: Oxford University Press. 29-33.

Ahsen, Ü. (1994). Beslenme Öğrenimi Gören ve Görmeyen Kız Meslek

Lisesi Son Sınıf Öğrencilerinin Beslenme Durumu Üzerinde Bir Araştırma.

Ankara: Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans

Tezi.

Allison, D. (1997). M.Ko’olauloa: Hawai “i” s North Shore Nurse

Practitioner Based Clinics (Kaha Luu’u,Hou’ula, Haleiwa, Punalu’u). Nurse

Practical Forum, 8(1), 14-20.

Alpargun, D. (1995). Uludağ Üniversitesi Öğrencilerinde Anoreksiya

Nevroza ve Bulumiya Nervozanın Görülme Sıklığı ve bu Vakaların Kişilik

Yapılarının Araştırılması. Bursa: Uludağ Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü

Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.

Arslan, P., G. Pekcan. (1985). Diabet Yıllığı 4. Yurtta Kalan Yüksek

Öğrenim Gençlerinin Beslenme Durumları ve Sorunları. İstanbul :Temel Matbaası.

102

Artan, İ. (1986). Örgütsel Stres Kaynakları ve Yöneticiler Üzerinde Bir

Uygulama. İstanbul: Özgün Matbaacılık.

Aslan, H., Alparslan, N. (2002). Bir Grup Üniversite Öğrencisinde Yeme

Tutumu ile Obsesif Kompulsif Belirtiler, Aleksitimi ve Cinsiyet Rolleri Arasındaki

İlişki. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, Erişim:

[http://www.cgrsder.org.tr/52-61.htm]. Erişim Tarihi: 20.02.2005.

Aslan, D., Yeşildal, N. (2003). Halk Sağlığı Bakış Açısıyla Adolesanlarda

Beslenme. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi – STED, 12(10), 386-389.

Aslan, D. (2004). Beden Algısı ile İlgili Sorunların Yaratabileceği Beslenme

Sorunları. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi – STED, 13(9), 326-329.

Atkinson, R.L., Atkinson, R.C., Hilgard, E.R. (1995). Psikolojiye Giriş II.

Çev: K. Atalay, M. Atalay, A. Yavuz. İstanbul: Sosyal Yayınlar. 715-716.

Attie, I., Brooks-Gunn, J. (1992). Developmental Issues in The Study of

Eating Problems and Disorders. The Etiology of Bulimia Nervosa: The Individual

And Familial Context. Editörler: J.H. Crowther, D.L. Tennenbaum, S.E. Hobfoll,

M.A.P. Stevens. Washington: Hemisphere

103

Attila, S. (1995). Yetersiz ve Dengesiz Beslenme Sorunları. Halk Sağlığı

Temel Bilgiler Kitabı (Ed.: Bertan, M., Güler, Ç.) Ankara

Aytekin, F., Bulduk, S. (2000). Üniversite Öğrencilerine Verilecek Beslenme

Eğitiminin Beslenme Davranışlarına Olan Etkisinin İncelenmesi. Milli Eğitim

Dergisi, 148, Erişim: [yayim.meb.gov.tr/yayimlar/148/8.htm – 60k]. Erişim Tarihi:

21.7.2004.

Baltaş, A., Baltaş, Z. (1990). Stres ve Başa Çıkma Yolları. İstanbul: Remzi

Kitabevi.

Başterzi, A.D., Tüzer, V., Alagöz, M.Ş., Uysal, A.Ç., Göka, E. (2003). Estetik

Cerrahi Hastalarında Yeme Tutumu ve Beden Algısı. Yeni Symposium, 41(1), 3-6.

Baysal, A. (1985). Genel Beslenme Bilgisi. Ankara: Hatipoğlu Yayınevi,

No:08.3

Büyükşahin, A. (2001). Yakın İlişki Kuran ve Kurmayan Üniversite

Öğrencilerinin Çeşitli Sosyal Psikolojik Etkenler Yönünden Karşılaştırılması.

Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek

Lisans Tezi.

Canat, S. (1998). Psikiyatri Temel Kitabı. Ed: Güleç, C., Köroğlu, E.

Ankara: Hekimler Yayın Birliği, 661-672.

104

Curtis, A.J. (2000). Health Psychology. London and New York: Routledge.

Çetin, N. (2001). Gençlerde Obezite ile Davranış Sorunları, Benlik

Saygısı, Depresyon Düzeyi, Yeme Tutumları ve Anne Çocuk Arasındaki

İlişkinin İrdelenmesi. İzmir: Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Psikiyatrisi

Anabilim Dalı Uzmanlık Tezi.

Demir, T., Demir, D.E., Kayaalp, L., Büyükkal, B. (2002). Yeme Bozukluğu

Olan Ergenlerde BTL-90 ile Psikiyatrik Belirti Dağılımının Araştırılması. Çocuk ve

Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, Erişim: [http://www.cgrsder.org.tr/52_70.htm]. Erişim

Tarihi: 20.02.2005.

Dwyer, J. (1981). Nutritional Requirements of Adolescence. Nutrition

Reviews, 39(2), 58.

Eren, E. (1998). Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi. İstanbul: Beta

Basın Yayın Dağıtım.

Ergin, Ö. (2000). Yeme Bozuklukları. Konu Danışmanı: Nuray Karancı

Erişim: [http://drkoray.hekim.net/obur.php] Erişim Tarihi: 30.04.2005.

Ergülen, S., Saygun, M., Çöl, M., Sayan, F.M. (2001). Ankara Üniversitesi

Öğrencilerinde Anemi Sıklığı Etkili Faktörler ve Beslenme Alışkanlıkları Üzerine

Bir Araştırma. Beslenme ve Diyet Dergisi, 30(2), 24-31.

105

Fidan, N. (1986). Okulda Öğrenme ve Öğretme. Ankara: Alkım Yayınevi,

1-26.

Freedman, J.L., Sears, O.D., Carlsmith, J.M. (1981). Cinsiyet Rolleri. İçinde:

Eğer Hitler İsteseydi... (Sosyal Psikoloji Yazıları), Haz: A. Dönmez, Ankara:

Gündoğan Yayınları, 110-152.

Garner, D.M., Görfinkel, P.E. (1979). The Eating Attitudes: An Index of the

Symptom of Anorexia Nervoza. Psychological Medicine, 9, 273-279.

Garrett, C.J. (1996). Transformations in Time and Space:Social Theory and

Recovery from Eating Disorders. Eating Disorders, 4(3), 245-255.

Geçtan. E. (1981). Psikanaliz ve Sonrası. İstanbul: Hür Yayın.

Geçtan, E. (1993). Psikodinamik Psikiyatri ve Normaldışı Davranışlar.

11.baskı, İstanbul: Remzi Kitabevi.

Geller, J., Cockell, S.J., Goldner, E.M. (2000). Inhibited expression of

negative emotions and interpersonal orientation in anorexia nervosa. Internatıonal

Journal of Eatıng Dısorders, 28(1), 8-19.

106

Güvenç, B.G. (1996). Kız ve erkek Üniversite Öğrencilerinin Ailede

Toplumsal Cinsiyet Rolüne İlişkin tutumları ve Benlik Algısı. Psikiyatri, Psikoloji

ve Psikofarmakoloji Dergisi (3P), 4(4), 260-267.

Hakan, S. (2004). Anadolu Lisesi Öğrencileri ile Yurt Dış Yaşantısı Geçiren

ve Anadolu Liselerine Gelen Öğrencilerin Benlik Tasarımı Açısından

Karşılaştırılması. Milli Eğitim Dergisi. Erişim: [yayim.meb.gov.tr/yayimlar/148/8.htm].

Erişim Tarihi: 25.04.2005.

Harvey, B.J., Hood, V. (1997). Food Preferences Predict Eating Behavior of

Very Young Mohawk Children. Journal American Dietetic Assocation, 97 (7),

750.

Hasipek, S. (1990). Özel Durumlarda Beslenme. Ankara: Ankara

Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ev Ekonomisi Yüksekokulu Yayını.

Heebink, D.M.Sunday, S.R., Halmi, K.A. (1995). Anorexia nervoza and

bulimia nervoza in adolescence: effects of age menstrual status on psychological

variables. Journal American Academy Child Adolescense Psychology, 34(3), 378-

382.

Heşeminia, T., Çalışkan, D., Işık, A. (2002). Ankara’da Yüksek Öğretim

Öğrenci Yurtlarında Kalan Öğrencilerin Beslenme Sorunları. İbni Sina Tıp Dergisi,

7, 155-166.

107

Hovardaoğlu, S. (1992). Vücut Algısı Ölçeği. Psikiyatri, Psikoloji,

Psikofarmakoloji Dergisi (3P). Testler Özel Eki.

Hovardaoğlu, S. (1997). Stres Belirtileri İle Durumsal ve Sürekli Kaygının

Yordanması. Kriz Dergisi, 5(2), 127-134.

İzmir, M., Erman, H., Canat, S. (2003). Ankara'da Üç Değişik Okulda

Uygulanan Yeme Tutum Testi Sonuçlarının Değerlendirilmesi. Çocuk ve Gençlik

Ruh Sağlığı Dergisi, Erişim: [http://www.cgrsder.org.tr/12_70.htm]. Erişim Tarihi:

20.02.2005.

Jeffery RW., French Preventing Weight Gain in Aduts: Desing, Methods and

One Year Results From the Pound of Prevention Study. Journal Obes Related

Metoblism Disorder, 21(6), 457-64.

Jones, J.M., Bennett, S., Olmsted, M.P., Lawson, M.L., Rodin, G. (2001).

Disordered eating attitudes and behaviors in teenaged girls: a school-based study.

CMAJ, 165, 547-552.

Kartal, Ş. (1996). Şişmanlığın psiko-sosyal etkileri. Türk Psikoloji Bülteni,

2(4), 101-103.

108

Korkmaz, E., Özçelik, N., Akıncı, T., Alphan, M.E. (2004). Üniversite

Öğrencilerinin Beslenme Alışkanlıkları ve Antioksidan Bilgi Düzeyleri. I. Ulusal

Sağlığı Geliştirme ve Sağlık Eğitimi Sempozyumu – Bildiri Özetleri. Ankara:

Ankara Üniversitesi. 36.

Köknel, Ö. (1981). Cumhuriyet Gençliği ve Sorunları. II. Basım. İstanbul:

Cem Yayınevi.

Kelder, S.H., Perry, C.L., Klepp, K.I. (1994). Longitudinal tracing of

adolescent smoking, physical activity and food choice behaviours. American

Journal of Public Health, 84, 1121-1126.

Kıran, G. (1999). Üniversite Öğrencilerinde Yeme Alışkanlıkları, Yeme

Tutum Değişiklikleri ve Dissosiyatif Yaşantılar. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi

Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.

Kim, Y. H. (2001). Korean Adolescents' Health Risk Behaviors and Their

Relationships With The Selected Psychological Constructs. Journal of Adolescent

Health, 29(4), 298-306.

Köksal, O. (1995). Kronik ve Dejeneratif Hastalıklarda Beslenme - Halk

Sağlığı (Temel Bilgiler), Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.

109

Levine M, Smolak L (1992) Toward A Model Of The Developmental

Psychopathology Of Eating Disorders: The Example Of Early Adolescence. The

Etiology Of Bulimia Nervosa: The Individual And Familial Context. Editörler: J.H.

Crowther, D.L. Tennenbaum, S.E. Hobfoll, M.A.P. Stevens. Washington:

Hemisphere.

Low, B.L. (1994). Eating Disorders. Singapore Medicine Journal, 35(6),

631-634.

Onat, T. (1975). İstanbul Kızlarında Ergenlik Çağında Büyüme - Seksüel

Gelişim ve Kemik Olgunlaşması ve Bunların Birbirleriyle İlişkileri. İstanbul:

İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Yayını, No:33.

Özoglu, S. (1975). Psikolojik Danışmada Benlik Kavramı. Ankara

Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 8, 93-112.

Pereyra, C., Williford, J.H. (1997). Eating Attitudes, Dietary ıntake and

Dieting Behaviors in College Females. Journal of the American Dietetic

Association, 97(9), 48.

Pollitt, E. (1984). Nutrition and Educational Achievement, UNESCO:

Nutrition Education Series, No: 9.

110

Reifsnider, E., Eckhard, D. (1997). Prenatal Breastfeeding Education: Its

Effct On Breast Feeding Among WIC Participants. Journal Human Lact. 13(2),

121.

Reiser, M. (1974). Mental Health in Police Work and Training. The Police

Chief, 2(6), 51-52.

Ressler, A. (1998). “A body to die for”: eating disorders and body-image

distortion in women. International Journal of Fertil Womens Medicine, 43, 133-

138.

Sağlam, F., S. Yürükçü. (1996). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri

Fakültesi Yüksek Okul Öğrencilerinin Besin Tüketim Durumu, Beslenme

Alışkanlıkları ve Beslenme Bilgi Düzeylerinin Saptanması. Beslenme ve Diyet

Dergisi, 25(2), 16-23.

Sakarya, Ö. (1984). Ankara Üniversitesi Mediko-sosyal Merkezine

Başvuran Öğrencilerin Beslenme Alışkanlıkları ve Beslenme Sorunları. Ankara:

Hacettepe Üniversitesi Beslenme Ve Diyetetik Programı Yayınlanmamış Yüksek

Lisans Tezi.

Selye, H. (1977). Stress Without Distress. Teach Yourself Books, 3(21), 23-

35.

111

Stora,, J.B. (1992). Stres. Birinci Bölüm: Stresin Kaynakları. Çev: A. Kalın.

İstanbul: İletişim Yayınları, 15.

Şahin, N.H., Durak, A. (1995). Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği:

Üniversite Öğrencileri için Uyarlanması. Türk Psikoloji Dergisi, 10, 56-73.

Şimşek, H. (1991). Ortaokul Öğrencilerinin Beslenme Bilgi ve

Alışkanlıkları Üzerine Bir Araştırma. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal

Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.

Uğur, G. (1996). Üniversite Öğrencilerinde Atılganlık ve Beden Algısı

İlişkisi. İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek

Lisans Tezi.

Waller, G., Hamilton, K., Rose, N., Sumra, J., Baldwin, G. (1993). Sexual

Abuse and Body-İmage Distortion in the Eating Disorders. British Journal of

Clinical Psychology, 32, 350-352.

Williford, J.H., Allen, C.D., Meserve, L.A., Hentges,D.L. (1998). Effects of a

collage nutrition couse on the eating attitudes and behaviors of traditional collage-

age students. Journal of The American DieteticAssociation, 98, 79.

112

Williford, J.H., Lindway,B.J., Hentges, D.L., Northey, W.F. (1999). Effects

of nutrition education on eating attitudes among college age student. Journal of the

American DieteticAssociation, 99, 54.

Worobey, J. (2002). Eating attitudes and temperament attributes of normal

and overweight college students. Eating Behaviors, 3(1), 85-92.

Yıldız, M. (2000). Poliste Stres Yönetimi. Polis Dergisi, 6 (22), 377.

Yörükhan, T. (2000). Alfred Adler – Bireysel Psikolojisi, Sosyal Roller ve

Kişilik. Ankara: TC İş Bankası Kültür Yayınları Genel Yayını: 486, Sosyal ve

Felsefi eserler dizisi: 54.

Yüksel, N. (1995). Ruhsal Hastalıklar. Ankara: Hatipoğlu Yayınevi.

113

Ek-1

Katılımcıların devam ettikleri üniversiteler ve sınıflarına ilişkin frekans ve yüzdeler

Kız

n=160

Erkek

n=160

f (%) f (%)

Üniversite

Ankara

Hacettepe

ODTÜ

Gazi

61 (38.13)

68 (42.50)

14 (8.75)

17 (10.62)

68 (42.50)

62 (38.75)

13 (8.13)

17 (10.62)

Sınıf

1.

2.

3.

4.

5.

6.

yüksek lisans

36 (22.50)

33 (20.62)

38 (23.75)

45 (28.12)

1 (.63)

1 (.63)

6 (3.75)

40 (25.00)

50 (31.25)

24 (15.00)

38 (23.75)

2 (1.25)

- -

6 (3.75)

Toplam

160 (100.0)

160 (100.0)

114

Ek-2

Benlik algısı, Vücut algısı, Beslenme alışkanlıkları ve Stres belirtileri arasındaki korelasyonlar (n=320)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21

1-Akademik yeterlik

1.000

.229*

.219*

.237*

.112* .281*

.353*

.154*

- .230*

.145*

.324*

.347*

-.292*

-.215*

- - -

-.110*

- -

2- Sosyal onay

.229*

1.000

.267*

.221*

.410* .355*

.488*

.278*

.217*

.392*

.268*

.366*

.513*

-.198*

- - - -

-.201*

- -.122*

3- Atletik yeterlik

.219*

.267*

1.000

.386*

.142* .161*

.286*

.354*

- .191*

- .224*

.227*

-.324*

- - - -

-.144*

- -.141*

4- Fiziksel görünüm

.237*

.221*

.386*

1.000

.131* .284*

.298*

.257*

- .198*

.198*

.267*

.401*

-.504*

-.128*

-

-.275*

- -.112*

- -

5-Yakın arkadaşlıklar

.112*

.410*

.142* .131*

1.000

.185*

.248*

- .255*

.312*

.262*

.232*

.373*

-.150*

-.176*

- - - - - -

6- Romantik ilişkiler

.281*

.355*

.161* .284*

.185*

1.000

.320*

.223*

- - -

.381* .324*

-.311*

- - - -

-.172*

- -.110*

7- Mesleki yeterlik

.353*

.488*

.286* .298*

.248*

.320*

1.000

.379*

.123*

.319*

.235*

.532*

.567*

-.313*

-.225*

- -

-.147*

-.212*

- -

8- Yaratıcılık

.154* .278*

.354*

.257*

- .223*

.379*

1.000

- .148*

- .283*

.209*

-.322*

-.141*

- - -

-.169*

-.115*

-.145*

9-Ana-baba ilişkiler

- .217*

- - .255*

- .123*

- 1.000

.220*

.277*

.183*

.318*

- -.172*

- -

-.128*

- - -

10- Mizah anlayışı

.230* .392*

.191*

.198*

.312*

- .319*

.148*

.220*

1.000

.233*

.209*

.367*

-

-.259*

-.131*

- - - - -

11- Ahlaki standartlar

.145*

.268*

- .198*

.262*

- .235*

- .277*

.233*

1.000

.221*

.315*

- - -

.192*

- - - -

115

Çizelgede 05’te anlamlı olan korelasyon değerleri gösterilmiştir.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21

12- Zihinsel yetenek

.324*

.366* .224*

.267*

.232*

.381*

.532*

.283*

.183*

.209*

.221*

1.000

.516*

-.296*

-.126*

- - -

-.150*

- -.133*

13- Bütünsel özdeğer

.347*

.513* .227*

.401*

.373*

.324*

.567*

.209*

.318*

.367*

.315*

.516*

1.000

-.299*

-.178*

-.111*

- -

-.155*

- -

14- Vücut algısı

-.292*

-.198*

-.324*

-.504*

-.150*

-.311*

-.313*

-.322*

- - -

-.296*

-.299*

1.000

- - - -

.241*

- .239*

15Şişmanlığa karşı önyargılar

-.215*

-

- -.128*

-.176*

- -.225*

-.141*

-.172*

-.259*

- -.126*

-.178*

- 1.000

.358*

.192*

.130*

.143*

- -

16-Ş.getirdiği olumlu-olumsuz düşünceler

-

-

- - - - - - - -.131*

- -

-.111*

- .358*

1.000

.308*

- - - -

17- Ş. karşı kendilik algıları

-

-

- -.275*

- - - - - -

.192*

- - - .192*

.308*

1.000

- - -

.146*

18- Yemek yeme davranışları

-

-

- .029*

- -

-.147*

- -.128*

- - - - -

.130*

- - 1.000

- - -

19- Bilişsel-duyusal yakınma

-.110*

-.201*

-.144*

- -

-.172*

-.212*

-.169*

- - -

-.150*

-.155*

.241*

.143*

- - -

1.000

.482*

.616*

20-Fizyolojik yakınma

-

-

- - - - - -.115*

- - - - - - - - - -

.482* 1.000

.515*

21- Ağrı yakınma

- -.122*

-.141*

- -

-.110*

- -.145*

- - -

-.133*

- .239*

- -

.146*

- .616*

.515*

1.000

116

Ek-3

NASIL BİRİNE BENZİYORUM?

Üniversite öğrencilerine yönelik bu çalışmada, başlıktan da anlaşılabileceği gibi, sizin nasıl biri, ne tür bir kişi olduğunuzla ilgileniyoruz. Bu ankette kendinizi tanıtmaya yardım edecek cümleler yer almaktadır. Bu bir sınav değildir. Doğru yada yanlış cevaplar yoktur. Her öğrenci birbirinden çok farklı olduğu için, her birinizin cevabı diğer öğrencilerden farklı olacaktır.

Bu cümlelerin neyi ifade ettiklerine hep birlikte bakalım. Lütfen ilk cümleye bakınız. Bu cümle, birbirinden farklı iki tip öğrenciden söz

etmektedir ve biz de sizin hangi tip öğrenci tipine daha çok benzediğinizi öğrenmek istiyoruz. 1- İlk önce sol taraftaki kendileri gibi olmaktan hoşnut olan öğrencilere mi yoksa sağ taraftaki farklı olmak isteyen öğrencilere mi daha

çok benzediğinize karar veriniz ve cümlenin o tarafına yöneliniz.

2- Şimdi, hangi öğrenci tipine daha çok benzediğinize karar verdikten sonra, size tam mı, yoksa kısmen mi uyduğuna karar vermelisiniz. Eğer size kısmen uyuyorsa, o ifadenin altındaki kutuya X işareti koyunuz; eğer size tam uyuyorsa, o ifadenin altındaki kutuya X işareti koyunuz.

3- Her cimle için yalnızca bir kutuya X işareti koyunuz. Her cümlede iki tarafı birden değil, yalnızca size uyan tek kutuyu işaretleyiniz.

Verdiğiniz cevaplar bizim için çok değerlidir. Bu araştırmaya katkılarınız için şimdiden çok teşekkür ederiz.

Doğum tarihiniz : .. / .. / .... Nerede kalıyorsunuz?: aile / akraba yanında ( ) yurtta / evde ( ) Cinsiyetiniz : K ( ) E ( ) Bölümünüz : Sınıfınız :

Boyunuz : m. cm. Kilonuz : Üniversiteniz :

117

Bana Bana Bana Bana Tamamen Kısmen Kısmen Tamamen Uyuyor Uyuyor Uyuyor Uyuyor / / / / 1- Bazı öğrenciler kendileri gibi biri olmaktan hoşnutturlar OYSA bazıları da farklı olmayı isterler / / / /

/ / / / 2- Bazı öğrenciler çalıştıkları işlerde OYSA bazıları da çalıştıkları işlerde / / / / yaptıklarından pek gurur duymazlar yaptıklarından çok gurur duyarlar.

/ / / / 3- Bazı öğrenciler derslerini başaracaklarına inanırlar OYSA bazıları da bu konuda kendilerine / / / / pek güvenmezler. / / / / 4- Bazı öğrenciler sosyal ilişki kurmada OYSA bazıları da sosyal ilişki kurmada / / / / kendilerini becerikli görmezler kendilerini becerikli görürler. / / / / 5- Bazı öğrenciler görünüşlerinden memnundurlar OYSA bazıları da görünüşlerinden / / / /

memnun değildirler.

/ / / / 6- Bazı öğrenciler ana-babaları ile birlikteyken OYSA bazıları da ana-babaları ile birlikteyken / / / / kendi davranışlarından hoşnutturlar daha farklı davranmayı isterler. / / / / 7- Bazı öğrenciler birçok şeyi paylaşabileceği yakın bir OYSA bazıları da birçok şeyi paylaşabilecekleri / / / / arkadaşları olmadığı için epey yalnızlık çekerler yakın bir arkadaşları olduğu için pek yalnızlık çekmezler. / / / / 8- Bazı öğrenciler en az diğer öğrenciler kadar akıllı yada OYSA bazıları da diğer öğrenciler kadar akıllı olu / / / / onlardan daha akıllı olduklarını düşünürler olmadıklarından pek emin değildirler. / / / / 9- Bazı öğrenciler çoğu kez davranışlarının OYSA bazıları da davranışlarını genellikle / / / / ahlaki yönünü sorgularlar ahlaki yönden doğru bulurlar. / / / / 10- Bazı öğrenciler karşı cinsten hoşlandıkları kişilerin OYSA bazıları da karşı cinsten hoşlandıkları / / / /

kendilerine ilgi duyacaklarını düşünürler kişilerin kendilerine ilgi duyup duymayacaklarından emin değildirler.

118

Bana Bana Bana Bana Tamamen Kısmen Kısmen Tamamen Uyuyor Uyuyor Uyuyor Uyuyor / / / / 11- Bazı öğrenciler sonradan çok komik gelen bir şey OYSA bazıları da sonradan çok komik gelen aptalca / / / / yaptıkları zaman kendilerine gülmekte güçlük çekerler bir şey yaptıkları zaman kendilerine kolayca gülebilirler. / / / / 12- Bazı öğrenciler en az diğer öğrenciler kadar hatta OYSA bazıları da diğer öğrenciler kadar yaratıcı olup / / / / onlardan daha yaratıcı olduklarını düşünürler olmadıklarından kuşku duyarlar. / / / / 13- Bazı öğrenciler daha önce hiç denemedikleri herhangi bir OYSA bazıları da daha önce hiç denemedikleri hiçbir / / / / spor faaliyetini başarabileceklerini düşünürler spor faaliyetinde başarılı olamamaktan korkarlar. / / / / 14- Bazı öğrenciler çoğu zaman kendileri ile ilgili hayal OYSA bazıları da genellikle kendilerinden / / / /

kırıklığı yaşarlar olukça hoşnutturlar. / / / / 15- Bazı öğrenciler çalıştıkları işlerinde çok iyi olduklarını OYSA bazıları da işlerini iyi bir şekilde / / / / düşünürler yapıp yapmadıklarından kuşku duyarlar. / / / / 16- Bazı öğrenciler çalışmalarında çok başarılıdırlar OYSA bazıları da çalışmalarında pek başarılı değildirler./ / / / / / / / 17- Bazı öğrenciler yeni arkadaş edinmekte güçlük çekerler OYSA bazıları da kolayca arkadaş edinebilirler. / / / / / / / / 18- Bazı öğrenciler boylarından ve kilolarından memnundurlar OYSA bazıları da boy yada kilolarının şimdikinden / / / / farklı olmasını isterler. / / / / 19- Bazı öğrenciler için ana-babalarının yanında doğal OYSA bazıları için de ana-babalarının yanında / / / / davranmaları güçtür doğal davranmak doğaldır. / / / / 20- Bazı öğrenciler tam anlamıyla güvenebilecekleri yakın OYSA bazıları da tam anlamıyla güvenebilecekleri / / / / arkadaşlıklar kurabilirler yakın arkadaşlıklar edinmede güçlük çekerler.

119

Bana Bana Bana Bana Tamamen Kısmen Kısmen Tamamen Uyuyor Uyuyor Uyuyor Uyuyor / / / / 21- Bazı öğrenciler zihinsel açıdan çok yeterli oldukları OYSA bazıları da zihinsel açıdan çok yeterli / / / / kanısında değildirler olduklarını düşünürler. / / / / 22- Bazı öğrenciler genellikle ahlaki açıdan doğru olanı OYSA bazıları da ahlaki açıdan / / / / yaparlar doğru gördüklerini yapmazlar. / / / / 23- Bazı öğrenciler romantik bir ilişki kurmakta güçlük OYSA bazıları da romantik bir ilişki kurmakta / / / / çekerler güçlük çekmezler. / / / / 24- Bazı öğrenciler arkadaşlarının kendilerine yaptıkları OYSA bazıları da arkadaşlarının onlara yaptıkları / / / / şakalara aldırmazlar şakalardan rahatsız olurlar. / / / / 25- Bazı öğrenciler diğer insanlar kadar yaratıcı olmadıkları OYSA bazıları da çok yaratıcı ve buluş yapabilen / / / / veya buluş yapmadıkları konusunda endişe duyarlar kişiler olduklarını düşünürler. / / / / 26- Bazı öğrenciler spora pek yatkın olmadıklarını düşünürler OYSA bazıları da spora çok yatkın olduklarını / / / / düşünürler. / / / / 27- Bazı öğrenciler genellikle kişi olarak kendilerini OYSA bazıları da çoğu kez kişi olarak kendilerini ./ / / / beğenirler beğenmezler / / / / 28- Bazı öğrenciler yeni bir işi yapabilme konusunda OYSA bazıları da daha önce denemedikleri / / / / yeteneklerine güvenirler yeni bir işi becerebilecekleri konusunda endişelidirler. / / / / 29- Bazı öğrenciler ödevlerini anlatmakta güçlük çekerler OYSA bazıları da ödevlerini yaparken hemen hiç / / / / zorlanmazlar

120

Bana Bana Bana Bana Tamamen Kısmen Kısmen Tamamen Uyuyor Uyuyor Uyuyor Uyuyor / / / / 30- Bazı öğrenciler diğer kişilerle kurdukları etkileşim OYSA bazıları da diğer kişilerle etkileşimlerinin / / / / tarzından hoşnutturlar farklı olmasını isterler. / / / / 31- Bazı öğrenciler vücutlarının şimdikinden farklı OYSA bazıları da vücutlarının şimdiki halinden / / / / olmasını isterler hoşnutturlar. / / / / 32- Bazı öğrenciler ana-babalarının yanında rahatça OYSA bazıları da ana-babalarının yanında / / / / içlerinden geldiği gibi davranırlar içlerinden geldiği gibi davranmakta güçlük çekerler. / / / / 33- Bazı öğrencilerin özel düşünce ve duygularını OYSA bazılarının da özel düşünce ve duygularını / / / / paylaşabilecekleri yakın bir arkadaşları yoktur paylaşabilecekleri yakın bir arkadaşları vardır. / / / / 34- Bazı öğrenciler en az çoğu kişi kadar yada onlardan daha OYSA bazıları da diğer öğrenciler kadar parlak / / / / parlak olduklarını düşünürler olup olmadıklarından kuşku duyarlar. / / / / 35- Bazı öğrenciler ahlaki açıdan daha iyi bir insan olmayı OYSA bazıları da kendilerini oldukça ahlaklı / / / / isterler bulurlar. / / / / 36- Bazı öğrenciler romantik ilişki kurmaya yatkındırlar OYSA bazıları için de romantik ilişki kurmak / / / / o kadar kolay değildir. / / / / 37- Bazı öğrenciler yaptıkları gülünç veya saçma şeylere OYSA bazıları da kendilerine kolayca gülebilirler. / / / / kolay kolay gülmezler / / / / 38- Bazı öğrenciler kendilerini buluş yapabilen kişiler olarak OYSA bazıları da buluş yapabileceklerini düşünürler./ / / / görmezler

121

Bana Bana Bana Bana Tamamen Kısmen Kısmen Tamamen Uyuyor Uyuyor Uyuyor Uyuyor / / / / 39- Bazı öğrenciler sporda diğer öğrencilerden daha iyi OYSA bazıları da sporda başkaları kadar iyi / / / / olduklarına inanırlar olmadıklarına inanırlar. / / / / 40- Bazı öğrenciler hayatta kendileri için çizdikleri yoldan OYSA bazıları da hayatta kendileri için / / / / hoşnutturlar çizdikleri yoldan hoşnut değildirler. / / / / 41- Bazı öğrenciler çalıştıkları işlerini yapış tarzlarından OYSA bazıları da işlerini yapış tarzlarından / / / / memnun değildirler oldukça memnundurlar. / / / / 42- Bazı öğrenciler kimi zaman çalışmalarında kendilerini OYSA bazıları da çalışmalarında genellikle / / / / zihinsel olarak yeterli hissederler kendilerini yeterli hissederler. / / / / 43- Bazı öğrenciler sosyal ilişkilerinde kabul edildiklerini OYSA bazıları da daha çok sayıda kişi tarafından / / / / hissederler kabul edilmeyi isterler. / / / / 44- Bazı öğrenciler fiziksel görünümlerini beğenirler OYSA bazıları da fiziksel görünümlerini beğenmezler./ / / / / / / / 45- Bazı öğrenciler ana-babalarıyla geçinemediklerini OYSA bazılar da ana-babalarıyla oldukça / / / / düşünürler iyi geçinirler. / / / / 46- Bazı öğrenciler tam anlamıyla yakın arkadaşlıklar OYSA bazıları da tam anlamıyla / / / / kurabilirler yakın arkadaşlıklar kuramazlar. / / / / 47- Bazı öğrenciler aslında daha farklı olmayı tercih ederler OYSA bazıları da kendileri gibi olmaktan / / / / çok mutludurlar. / / / / 48- Bazı öğrenciler çok zeki olup olmadıklarından OYSA bazıları da zeki olduklarını düşünürler. / / / / kuşku duyarlar

122

Bana Bana Bana Bana Tamamen Kısmen Kısmen Tamamen Uyuyor Uyuyor Uyuyor Uyuyor / / / / 49- Bazı öğrenciler kendi ahlaki ilkelerine uygun davranırlar OYSA bazıları da kendi ahlaki ilkelerine göre / / / / yaşamakta güçlük çekerler. / / / / 50- Bazı öğrenciler birini romantik yönde beğendiklerinde OYSA bazıları da biriyle romantik yönden / / / / karşılık göremeyeceklerinden endişelenirler ilgileniyorsa karşılık göreceklerini düşünürler. / / / / 51- Bazı öğrenciler yaptıkları belli şeylere gerçekten OYSA bazıları da kendilerine gülmekte / / / / gülebilirler güçlük çekerler. / / / / 52- Bazı öğrenciler çok çeşitli özgün fikirler ürettiklerini OYSA bazıları da fikirlerinin özgünlüğünü / / / / düşünürler sorgularlar. / / / / 53- Bazı öğrenciler fiziksel beceri gerektiren faaliyetlerde OYSA bazıları da fiziksel beceri gerektiren / / / / pek başarılı olamazlar faaliyetlerde başarılıdırlar. / / / / 54- Bazı öğrenciler çoğu zaman kendilerinden memnun OYSA bazıları da genellikle kendilerinden. / / / / değildirler memnundurlar

123

Ek-4 Aşağıda çeşitli vücut özellikleri ve beğenip beğenmeme ifadeleri bulunmaktadır. Yapmanız gereken, bir vücut özelliğiniz hakkındaki duygularınızı bu ifadelere göre değerlendirmektir. Örneğin bir vücut özelliğinizi çok beğeniyorsanız, bu özellik için “çok beğeniyorum” ifadesinin bulunduğu kutuya “X” işreti koyunuz. Herhangi bir vücut özelliğinizi genel olarak beğenip beğenmediğinize göre duygularınızı değerlendiriniz.

Çok

beğen

iyorum

Oldukça

beğen

iyorum

Kararsızım

Pek

beğen

miyorum

Hiç

beğen

miyorum

1. Saçlarım

2. Yüzümün rengi

3. İştahım

4. Ellerim

5. Vücudumdaki kıl dağılımı

6. Burnum

7. Fiziksel gücüm

8. İdrar – dışkı düzenim

9. Kas kuvvetim

10. Belim

11. Enerji düzeyim

12. Sırtım

13. Kulaklarım

14. Yaşım

15. Çenem

16. Vücut yapım

17. Profilim

18. Boyum

124

Çok

beğen

iyorum

Oldukça

beğen

iyorum

Kararsızım

Pek

beğen

miyorum

Hiç

beğen

miyorum

19. Duyularımın keskinliği

20. Ağrıya dayanıklılığım

21. Omuzlarımın genişliği

22. Kollarım

23. Göğüslerim

24. Gözlerimin şekli

25. Sindirim sistemim

26. Kalçalarım

27. Hastalığa direncim

28. Bacaklarım

29. Dişlerimin şekli

30. Cinsel gücüm

31. Ayaklarım

32. Uyku düzenim

33. Sesim

34. Sağlığım

35. Cinsel faaliyetlerim

36. Dizlerim

37. Vücudumun duruş şekli

38. Yüzümün şekli

39. Kilom

40. Cinsel organlarım

125

Ek-5

Aşağıda beslenme alışkanlıkları ile ilgili ifadeler bulunmaktadır. Her madde için size uygun gelen ifadenin bulunduğu seçeneği X ile işaretleyiniz.

Tam

amıyla

karşıyım

Çoğ

unlukla

karşıyım

Kararsızım

Çoğ

unlukla

katılıyorum

Tam

amıyla

katılıyorum

1. Yağsız yiyecekler yemeyi tercih ederim.

2. Yemek yemek benim için bir zevktir.

3. Pek çok yemeği severim.

4. Abur cubura bayılırım.

5. Tatlılardan fazla hoşlanmam.

6. Bazen yemek yemeyi unuttuğum olur.

7. Öğün aralarında hiçbir şey yemem.

8. Yemek yiyen insanları görünce acıktığımı anlarım.

9. Televizyon seyrederken sık sık atıştırırım.

10. Gece acıkınca yemek yemeyi severim.

11. Ayak üstü bir şeyler yemeyi severim.

12. İştahım pek yerinde değildir.

13. Fazla kilom var.

14. Su içsem yarıyor.

126

Tam

amıyla

karşıyım

Çoğ

unlukla

karşıyım

Kararsızım

Çoğ

unlukla

katılıyorum

Tam

amıyla

katılıyorum

15. Şişman olmakta bir sakınca görmüyorum.

16. Düzenli olarak diyet uyguluyorum.

17. Spor yapan herkes zayıflayabilir.

18. Rejim yapmak zayıflamak için ön koşuldur.

19. Zayıflamak isteyen abur cubur yemez.

20. Kalorisi düşük yemekler yemek zayıflamak için şarttır.

21. Zayıflamak isteyen bir kimse mutlaka diyetisyen kontrolüne girmelidir.

22. İstediğim zaman rahatlıkla kilo alabiliyorum

23. Hareketsizlik şişmanlatır.

24. İstediğim zaman rahatlıkla kilo alabiliyorum.

25. Rejim yaparak zayıflayan bir kimse tekrar şişmanlamaz.

26. Kilolu insanlar daha sağlıklıdır.

27. Bayanlar daha kolay kilo alıyorlar.

28. Kilo kadınlar için önemli bir sorundur.

29. Kilo erkekler için önemli bir sorundur.

30. En çok bayanlar kilo konusunu problem yapıyorlar.

127

Tam

amıyla

karşıyım

Çoğ

unlukla

karşıyım

Kararsızım

Çoğ

unlukla

katılıyorum

Tam

amıyla

katılıyorum

31. Şişman insanlar alay konusu olabilir.

32. Şişmanlar rahatına düşkün insanlardır.

33. Şişman kişileri cinsel yönden çekici bulmam.

34. Zayıf bir sevgilim (eşim) olsun isterim.

35. Şişmanlayacağım diye endişeleniyorum.

36. Kilo aldığım zaman kendimi iğrenç hissediyorum.

37. Başıma gelebilecek en kötü şeylerden biri şişmanlıktır.

38. Bazı insanların şişman olmalarının sebebi hiç irade sahibi olmamalarıdır.

39. Şişman kişileri ciddiye almakta zorluk çekiyorum.

40. Kilolu insanlardan pek hoşlanmam.

41. Şişmanlık hiç sağlıklı bir şey değildir.

42. Şişman kişiler çoğunlukla kendi hatalarından şişmanlamışlardır.

43. Şişman insanların bir kısmı akıllı olduğu halde genelde normal insanlar kadar zeki olmazlar.

44. Şişman kişileri güvenilmez buluyorum.

45. Şişman arkadaşım pek yoktur.

46. Eğer iş veren olsaydım şişman birini işe almazdım.

128

Tam

amıyla

karşıyım

Çoğ

unlukla

karşıyım

Kararsızım

Çoğ

unlukla

katılıyorum

Tam

amıyla

katılıyorum

47. Şişmanlar kendimi rahatsız hissetmeme sebep olur.

48. Arkadaşlarım zayıf olmanın çok önemli olduğunu düşünür.

49. Kültürümüzde zayıf olmak önemsizdir.

50. Bence şişman olmak önemli bir konu değil.

51. Şişman kişileri çok çekici buluyorum.

52. Ülkemizde şişmen sayısı çok fazladır.

53. Kültürümüzde şişmanlık iyi bir şeydir.

54. Kültürümüzde zayıf kişiler daha çekici bulunmaktadır.

55. Sağlığım iyi olmayacağı için şişman olmak istemem.

56. Kişisel görünümüm bozulacağı için şişman olmak istemem.

57. Herkes zayıf kişileri seveceği için zayıf olmak isterim.

58. Fiziksel rahatsızlık hissetmemek için zayıf olmak isterim.

59. Kendimin kontrolden yoksun olduğumu göstermemek için şişman olmak istemem.

60. Kıyafetler zayıfların üstünde daha iyi duracağı için zayıf olmak isterim.

61. Bence şişmanlık kalıtsaldır.

62. Bence herkes kilosunu kontrol edebilir.

129

Tam

amıyla

karşıyım

Çoğ

unlukla

karşıyım

Kararsızım

Çoğ

unlukla

katılıyorum

Tam

amıyla

katılıyorum

63. Kilo kontrol dışı bir olgudur.

64. Kilo vermenin irade ile ilgisi yoktur.

65. Şişman kişiler bir parça egzersiz ile en azından biraz kilo kaybedebilirler.

130

Ek-6 Aşağıdaki belirtiler, geçen hafta ne kadar sıklıkla sizi etkiledi? Her belirti için size uygun gelen ifadenin bulunduğu seçeneği X ile işaretleyiniz.

Hiç

Ara sıra

Sık sık

Sürekli

1. Şiddetli baş ağrısı

2. Uyku bozuklukları

3. Yorgunluk

4. Aşırı yeme

5. Kabızlık

6. Bel Ağrıları

7. Alerjik reaksiyonlar

8. Sinirlilik / korku

9. Kabuslar

10. Yüksek tansiyon

11. Deride döküntüyle şiddetli kaşıntı

12. Alkol / İlaç tüketimi

13. Fazla önemli olmayan enfeksiyonlar

14. Hazımsızlık

15. Hızlı soluma

16. Sıkıntı verici düşünceler

17. Deride kızarıklıklar

18. Adet kanmalarında düzensizlik

19. Bulantı veya kusma

20. İletişim kurma güçlüğü

131

Hiç

Ara sıra

Sık sık

Sürekli

21. Migren ağrısı

22. Sabahları erken uyanma

23. İştah kaybı

24. İshal

25. Boyun ve sırt ağrıları

26. Astım krizi

27. Şiddetli karın ağrısıyla birlikte ishal

28. Depresyon / kendini kötü hissetme

29. Eklem ağrıları

30. Üşüme veya titreme

31. Önemsiz / Zararsız birkaç kaza

32. Mide ağrısı

33. El ve ayaklarda üşüme hissi

34. Kalp çarpıntısı

35. Cinsel problemler

36. Kızgınlık duyguları

37. Dikkati toplamada güçlük

38. Ağlama

Ünİversİte ÖĞrencİlerİnİn yeme tutumlari...

Documents