Pytania OPI1.Omw definicje oraz istot i podstawowe cele projektu inwestycyjnego.2.Scharakteryzuj inwestycje oraz przedstaw ich podzia.3.Uczestnicy projektw inwestycyjnych;4.Omw istot zmiany wartoci pienidza w czasie oraz sposoby mierzenia wartoci biecej i przyszej.5.Omw etapy projektu inwestycyjnego (wg UE);6.Analiza problemw i celw (drzewa problemw i celw). Budowa, zastosowanie.7.Matryca logiczna projektu. Budowa, zastosowanie.8.Metody dyskontowe moliwoci zastosowania;9.Metody proste ich charakterystyka i sposoby wykorzystania;10.Omw rda i rodzaje ryzyka wystpujcego w procesie inwestycyjnym.11.Omw metody uwzgldniania ryzyka w projektach inwestycyjnych;12.Scharakteryzuj najistotniejsze rnice pomidzy ocen ekonomiczn i finansow inwestycji.13.Omw analiz progu rentownoci cechy, zalety, wady oraz sposoby wyznaczania.14.Omw podejcie (postawy) inwestora wobec ryzyka.15.Omw sposoby uwzgldniania ryzyka w PI.- - powtrzone pytanie.16.Scharakteryzuj metod stopy dyskontowej uwzgldniajc ryzyko.17.Omw metody oceny ekonomicznej projektu.18.Omw sposoby finansowania projektw inwestycyjnych.19.Omw zasad wartoci pienidza w czasie pojcie procentu, dyskonta.20. PPP jako model realizacji projektw inwestycyjnych.1. Omw definicje oraz istot i podstawowe cele projektu inwestycyjnego.Definicje: Celowe angaowanie okrelonych zasobw w realizacj wczeniej opracowanego planu dziaania (wykonanie = uzyskanie w przyszoci zaoonych korzyci) Kady pojedynczy pomys, idea rozwaana lub realizowana w tym samym czasie, wymagajca oddzielnego traktowania w sensie finansowania lub stosowania oddzielnych metod szacowania, a wymagajca nakadw finansowych z myl o przyszych korzyciach; Zbir zorganizowanych czynnoci o okrelonych w dokumentacji terminach wykonania i wielkoci niezbdnych zasobw technologii oraz lokalizacji, ktrych celem jest wybudowanie nowych lub dokonanie zmian w istniejcych obiektach majtku trwaego; Kompletny zbir czynnoci o moliwym do okrelenia momencie rozpoczcia oraz cile zdefiniowanych celach, ktrego osigniecie wskazuje na ukoczenie projektu. Projekty realizowane s w ramach ograniczonych zasobw; Proces gdzie zasoby ludzkie, materialne i finansowe s zorganizowane w oryginalny sposb w celu podjcia unikalnego wyspecjalizowanego zakresu prac zrealizowanych w ramach ogranicze kosztowych i czasowych, aby osign jednolit korzystna zmian dziki zapewnieniu ilociowych i jakociowych celw.

Aby dane przedsiwzicie byo uznane za projekt, spenione musza zosta nastpujce zaoenia: Jednostronno (projekt realizowany przez dany podmiot po raz pierwszy) Celowo (sprecyzowany cel) Odrbno (sprecyzowanie, co jest projektem i jaki ma by jego efekt) Ograniczono (czasowe wyznaczenie ram projektu) Odrbno strukturalna (wyznaczenie kadry pracujcej nad projektem)

W gospodarce rynkowej rozrnia si najczciej typy projektw (cele): Promotorem to prywatny przedsibiorca krajowy lub zagraniczny ich gwnym celem jest osigniecie zysku; Promotor to przedsibiorstwo pastwowe lub pastwo, gwny cel to zaspokajanie okrelonych potrzeb o charakterze oglnogospodarczym i spoecznym; Pomoc i wsppraca midzynarodowa, celem to z jednej strony osiganie korzyci, a z drugiej zaspokajanie potrzeb spoecznych. Promotorem to zazwyczaj organizacje midzynarodowe.

2. Scharakteryzuj inwestycje oraz przedstaw ich podzia.Inwestycje mog dotyczy wielu sfer dziaalnoci zmian wielkoci produkcji, jej jakoci, obniki kosztw, modernizacji technologii, poziomu konkurencyjnoci itd. Inwestycje to nakady kapitaowe ponoszone na rnego rodzaju przedsiwzicia majce na celu przyniesienie okrelonych efektw.

Wyrniamy trzy podstawowe rodzaje inwestowania: Finansowe (inwestycja w majtek finansowy to nabywanie udziaw w innych podmiotach, dugoterminowych papierw wartociowych oraz udzielanie dugoterminowych poyczek); Niematerialne i prawne (zakup praw majtkowych, licencji, patentw) Materialne rzeczowe (zastosowanie kapitau majce na celu powikszenie majtku produkcyjnego organizacji ziemia, budynki, maszyny i urzdzenia, rodki transportu, wyposaenie).

Cechy nakadw inwestycyjnych:Znaczne obcienie dla inwestora;Zaangaowanie zasobw na dugi czas;Uzyskiwanie korzyci w przyszoci;Element ryzyka i niepewnoci;Znaczny wpyw na osiganie zakadanych celw finansowych;Okrelenie przyszego kierunku rozwoju

Kryteria klasyfikacjiprzedsiwzi inwestycyjnych: inwestycje odtworzeniowe- zastpowaniu zuytych lub przestarzaych urzdze nowymi; najmniej ryzykowne, ktrych celem to zapobieenie procesowi starzenia si majtku. inwestycje modernizacyjne - zmniejszenie kosztw wytwarzania wyrobw (zazwyczaj cznie z inwestycjami odtworzeniowymi) inwestycje innowacyjne - suce modyfikacji wytwarzanych dotychczas wyrobw, inwestycje rozwojowe- obejmujce dwa rodzaje przedsiwzi: - zwikszenie szeroko rozumianego potencjau produkcyjnego (wydajnoci parku maszyn.)- wdraanie do produkcji nowych wyrobw, lepiej zasp. potrzeby potencjalnych nabywcw, inwestycje strategiczne o charakterze:- defensywnym - ochrona przedsibiorstwa przed dziaaniem konkurencji/niekorzystnymi warunkami narzucanymi przez dostawcw,- ofensywnym - umocnienie pozycji firmy na rynku poprzez tworzenie filii,- defensywno - ofensywne np. prace badawcze, inwestycje dotyczce ustroju spoecznego - zapewnienie najlepszych warunkw personelowi inwestycje dotyczce interesu publicznego - zwizane np. z ochron rodowiska naturalnego.

3. Uczestnicy projektw inwestycyjnychInteresariusze projektu to osoby fizyczne lub instytucje, ktre mog porednio albo bezporednio, pozytywnie bd negatywnie wpywa lub podlega wpywowi projektu albo programu. Interesariusze zatem to grupy osb, jednostek, instytucji, przedsibiorstw czy agend rzdowych, ktre mog by zwizane z organizacjami realizujcymi projekt. Mona ich podzieli na: tych, na ktrych projekt moe mie wpyw tych, ktrzy mog wpyn na projekt tych, ktrzy mog sta si partnerami w projekcie, nawet jeli projekt moe by realizowany bez ich udziau tych, ktrzy mog sta si stron konfliktow w projekcie tych, ktrzy i tak zostan zaangaowani w projektUczestnicy: Podmiot podejmujcy (inicjujcy) czy te sponsorujcy projekt, np. firma produkcyjna, developer, JST, instytucja centralna; Jednostki realizujce prace koncepcyjne nad projektem, w tym studium przedrealizacyjne oraz studium wykonalnoci, prace te mog by realizowane samodzielnie przez podmioty realizujce projekt bd przy udziale doradcw zewntrznych (najczciej firm konsultingowych) Jednostki przygotowujce dokumentacje techniczn projektu, np. firmy inynierskie, architekci Instytucje regulujce, tj. ustalajce prawne reguy funkcjonowania systemu spoeczno-gospodarczego, np. reguy prowadzenia dziaalnoci gospodarczej, uregulowania zawierania umw, standardy techniczne itd. Instytucje wydajce pozwolenia, opinie zatwierdzajce dokumentacj projektu, m.in. organy JST, organy nadzoru itd. Instytucje finansowe projektu Towarzystwa ubezpieczeniowe Wykonawcy robt budowlanych, montaowych, dostawcy wyposaenia technicznego, dostawcy technologii Doradcy (techniczni, prawni, finansowi, podatkowi) Podmioty eksploatujce projekt (powstae obiekty) Dostawcy, odbiorcy (klienci projektu) Pozostali interesariusze projektu

4. Omw istot zmiany wartoci pienidza w czasie oraz sposoby mierzenia wartoci biecej i przyszejZasada wartoci pienidza w czasie mwi, e okrelona kwota pienina ma w dniu dzisiejszym wiksz warto ni ta sama jego kwota w przyszoci, i jest to niezalene od zmian oglnego poziomu cen.Przyczyny utraty wartoci pienidza w czasie: spadek siy nabywczej - to konsekwencja dodatniej inflacji; oznacza to, e produkt, ktrego cena wynosi dzi 1 z za rok najprawdopodobniej bdzie kosztowa wicej ni 1 z moliwo inwestowania - zakadajc korzystn inwestycj, kwota 1 z po zainwestowaniu na pewien okres warta jest wicej ni 1 z; wystpowanie ryzyka - ryzyko wystpuje wtedy, gdy istnieje moliwo uzyskania w przyszoci sumy pieninej mniejszej ni suma, ktr dana osoba inwestor spodziewa si otrzyma; preferowanie biecej konsumpcji - wikszo ludzi przedkada biec konsumpcj ponad przysz konsumpcj, tzn. 1 z teraz jest bardziej cenione ni suma pienina 1 z przeznaczona na konsumpcj za rokWyrnia si dwa typy wartoci pienidza w czasie: warto przysz, ktra okrela, jak kwot bdziemy dysponowali w dowolnym momencie w przyszoci z dzi inwestowanych rodkw pieninych, warto obecn, ktra informuje, ile aktualnie jest warta okrelona kwota pienina, jak spodziewamy si otrzyma w dowolnym momencie w przyszoci.Kady z tych typw wartoci pienidza w czasie moe by wyznaczany dla dwch rodzajw patnoci pieninych: patnoci jednorazowych, ktre wystpuj w jednym momencie czasu lub te s to patnoci cykliczne, otrzymywane lub inwestowane nieregularnie i kada z nich ma inn warto jednostkow, patnoci okresowych, nazywanych inaczej strumieniem staych patnoci (annuity), ktre wystpuj cyklicznie, regularnie, w jednakowych odstpach czasu i ich pojedyncza warto jest zawsze taka sama- Wrd nich wyodrbnia si patnoci okresowe z dou (patnoci bez wyprzedzenia, patnoci okresowe zwyke), dokonywane lub otrzymywane na koniec kadego wyodrbnionego okresu oraz patnoci okresowe z gry (patnoci z wyprzedzeniem), ktre s dokonywane lub otrzymywane na pocztek kadego wybranego okresu. - Przykadem patnoci z dou s okresowe spaty zaduenia, natomiast przykadem patnoci z gry s opaty rachunkw biecych, na przykad abonamentu telefonicznego, czynszu mieszkaniowego

Miar oczekiwa, czyli tempa zmiany wartoci pienidza w czasie jest: stopa procentowa (jeeli chcemy obliczy warto przysz znanej wartoci dzisiejszej) stopa dyskontowa (jeeli znamy kwot przysz a chcemy ustali jej warto na dzi).

Z kalkulacj wartoci pienidza w czasie zwizane jest pojcie oprocentowania prostego i zoonego: Oprocentowanie proste wystpuje wtedy, gdy dochody (odsetki) obliczane s zawsze od pierwotnie zainwestowanej kwoty. Natomiast oprocentowanie zoone wystpuje w sytuacji, gdy dochody (odsetki) s naliczane zarwno od kwoty podstawowej, jak i od wszystkich wczeniej naliczonych dochodw (odsetek). Moliwe sytuacje dotyczce zmian wartoci pienidza w czasie: warto bieca (PV present value) lub warto przysza (FV future value) warto pojedynczej patnoci lub warto strumienia patnoci warto strumienia jednolitych patnoci (annuitety) lub warto strumienia zmiennych patnoci patno jest dokonywana na pocztku lub na kocu okresu rozliczanie (kapitalizacja) wartoci moe by dokonywane raz lub wicej razy w okresie roku obliczenia mog by dokonywane przy staej lub zmieniajcej si z okresu na okres stopie procentowej

5. Omw etapy projektu inwestycyjnego (wg UE)Etapy cyklu: Programowanie wstpne wyonienie projektw, ktrych realizacja przyczyni si do zaspokojenia najpilniejszych potrzeb, zaoe. Identyfikacja wstpne studium wykonalnoci projektu oraz podjcie decyzji odnonie wyboru optymalnego wariantu realizacji, dla ktrego zostanie sporzdzona szczegowa analiza w formie ostatecznego studium wykonalnoci projektu; Formuowanie sporzdzenie ostatecznego studium wykonalnoci projektu, oceny oddziaywania na rodowisko oraz podjecie decyzji o przygotowaniu wszystkich dokumentw niezbdnych do realizacji projektu, w tym m.in. opracowanie wstpnych wnioskw o dofinansowanie i przedoenie ich do programw i funduszy pomocowych; Wdroenie opracowanie dokumentacji technicznej, sporzdzenie specyfikacji istotnych warunkw zamwienia, podpisanie umw z wykonawcami wyonionymi w drodze postpowania przetargowego, oddanie obiektu do uytkowania; Ocena tzw. kocowy raport oceniajcy zrealizowany projekt oraz ewentualne podjcie decyzji dotyczcej realizacji kolejnego projektu.

Celem zastosowania podejcia zarzdzania cyklem projektu jest stworzenie takich warunkw, by na kadym etapie uczestnicy podejmowali waciwe decyzje i by decyzje te wynikay z przesanek merytorycznych. Na kadym etapie zbierane s informacje oraz podejmowane decyzje o kontynuowaniu bd wstrzymaniu realizacji projektu. Jeli projekt przestaje spenia wymg przydatnoci, powinien zosta gruntownie zmieniony lub naley przerwa wszelkie zwizane z nim prace. Rezygnacja z prac w kadym momencie realizacji projektu, w sytuacji gdy nie ma szans na osignicie jego celw, nie jest porak, ale najkorzystniejszym w takich warunkach rozwizaniem.Przykad: cykl ycia projektu budowlanego

6.Analiza problemw i celw (drzewa problemw i celw). Budowa, zastosowanie. Drzewo problemwWszystkie projekty zaczynaj si od problemu. Nie ma problemu - nie ma projektu.Drzewa problemowe daj caociowy obraz istniejcej zej sytuacji.Drzewa s narzdziem sucym ustaleniu faktycznych wskich garde, ktre zainteresowani uwaaj za priorytetowe i prbuj przezwyciy.Celem jest ustalenie gwnego problemu, do ktrego projekt powinien si odnie. Drzewo celwPrzeksztacenie negatywnej sytuacji w pozytywne wynikiOdzwierciedlenie stosunku pomidzy rodkami, a celami (dziaania prowadzce dorezultatw)Odzwierciedlenie w hierarchii drzewo celwNie wszystkie cele mona osign w ramach pojedynczego projektu

Cele projektw mog by bardzo zrnicowane. Mona jednak dostrzec pewn uniwersalno celw, niezalenie od rodzaju przedsiwzicia inwestycyjnego. Wynika to z pewnych wsplnych elementw, ktre stanowi podstaw budowania celw dla wszystkich projektw

Kady poprawnie zdefiniowany cel powinien zatem: By konkretny (precyzyjnie okrela co chcemy osign); Ustala efekt kocowy projektu, a nie dziaanie jakie bd podejmowane; Odpowiada oczekiwaniom grupy lub organizacji; Musi by wymierny, czyli mona bdzie okreli moment osignicia zamierzonego celu; Moe zosta osignity w czasie jakim dysponujemy; Ma docelowy termin realizacji. Brak ostatecznego terminu, w ktrym cel moe by osignity, rwna si moe zaprzepaszczeniu szansy jego osignicia; Mieci si w obszarze naszego oddziaywania

Specyficzny (specific) - dostosowany do problemu, konkretny i szczegowy; Mierzalny (measurable) - czyli moliwy do okrelenia w liczbach wymiernych; Aprobowany (affirmative) doceniany, akceptowany, uzgodniony z innymi; Realny (realistic)- realistyczny, czyli moliwy do zrealizowania oraz dostosowany do moliwoci; Terminowy (timeframed) skonkretyzowany w czasie.

Przeformuowanie problemw w cele poprzez przeksztacenie negatywnych zjawisk w postulaty pozytywnego dziaania jest wykonywana za pomoc drzewa celw. Drzewo celw moe by wic pomylane jako pozytywny lustrzany obraz drzewa problemw, a zwizki przyczynowo-skutkowe staj si zwizkami okrelajcymi co oznacza to w konsekwencji. Etapy przeformowania obejmuj: Przeksztacenie aspektw negatywnych (problemw) w pozytywne (cele). Otrzymane cele powinny by podane i moliwe do osignicia; Hierarchi przyczynowo-skutkowa naley zastpi hierarchi rodek - cel; Jeeli jest to konieczne przeformuowa problemy, doda nowe cele lub usun cele nieodpowiednie.7.Matryca logiczna projektu. Budowa, zastosowanie.

Matryca logiczna projektu jest kompleksowym sposobem prezentacji treci projektu. Jest to take syntetyczny sposb przedstawienia planowanej drogi realizacji projektu.Uycie matrycy logicznej projektu umoliwia okrelenie celw i wybr strategii zgodnie, z ktr bd sprawdzane zaoenia projektu oraz definiowane obiektywne wskaniki i dobierane rda ich weryfikacji.

Najczciej stosowan matryc logiczna projektu jest tabela, ktra ma cztery kolumny (logika pionowa logika interwencji, wskaniki osignicia celu, rda weryfikacji, zaoenia) i cztery wiersze (logika pozioma cele oglne, cel bezporedni projektu, rezultaty, dziaania), w ktrej w sposb syntetyczny opisuje si projekt na czterech podstawowych poziomachLogika pionowa okrela, co projekt ma realizowa, wyjania zwizki przyczynowe oraz okrela zaoenia i potencjalne problemy majce wpyw na projekt, ale od niego bdce niezaleneLogika pozioma dotyczy mierzenia efektw (skutkw) projektu oraz zasobw wykorzystanych do jego realizacji za pomoc wskanikw oraz rde, o ile istnieje moliwo ich weryfikacji.

8.Metody dyskontowe moliwoci zastosowania;

v.1:Stopa dyskontowa odzwierciedla minimaln wymagan przez inwestorw stop zysku (stop graniczn), poniej ktrej realizacja danego przedsiwzicia jest nieopacalnaNajbardziej precyzyjne narzdzie oceny opacalnoci przedsiwzi inwestycyjnych s metody dyskontowe. Uwzgldniaj one, w przeciwiestwie do prostych metod oceny, rozoenie w czasie przewidywanych wpyww i wydatkw zwizanych z badan inwestycj. Suy temu wykorzystanie rachunku dyskontowego, ktry pozwala sprowadzi do porwnywalnoci nakady i efekty realizowane w rnych okresach (ustalenie ich wartoci obecnej, tj. zdyskontowanej na moment przeprowadzenia oceny, stanowi podstaw dalszego wnioskowania). Metody dyskontowe daj moliwo objcia ocen caego okresu funkcjonowania przedsiwzicia, a wic zarwno okresu jego realizacji, jak i penego okresu, w ktrym przewiduje si osiganie efektw. Sprzyja to dokadnoci oceny, narzuca jednak konieczno oszacowania wielkoci wpyww i wydatkw w caym okresie objtym rachunkiem. Podstawowe znaczenie ma przy tym oparcie tego szacunku na wnikliwych badaniach dotyczcych zarwno uwarunkowa zwizanych z charakterem rozpatrywanych przedsiwzi inwestycyjnych, jak i przyszych warunkw dziaania firmy (podmiotu). Wraz z wydueniem okresu objtego rachunkiem szacunek ten staje si coraz trudniejszy, z uwagi na rosnc niepewno co do przewidywanej sytuacji rynkowej. Trudnoci te wzrastaj znacznie w gospodarce charakteryzujcej si du zmiennoci parametrw ekonomicznych i innych warunkw funkcjonowania podmiotu realizujcego projekt. Jednak ustalenia poczynione na tym etapie bada determinuj w zasadniczym stopniu dokadno przeprowadzonego na ich podstawie rachunku ekonomicznego

Warunkiem stosowania metod dyskontowych jest posiadanie stosunkowo wiarygodnych informacji dotyczcych kosztw (ceny) kapitau tj. wysokoci stopy dyskontowej oraz rozkadu strumieni przepyww pieninych zwizanych z danym projektem inwestycyjnym. Istniej trzy sytuacje okrelajce taki wybr: koszt kapitau jest znany (np. oprocentowanie kredytu); stosujemy obie metody koszt kapitau jest trudny do oszacowania; stosujemy IRR bo pozwala na ustalenie najlepszych relacji kapita wasny/KO, wyznacza te maksymaln nieprzekraczaln cen kapitau stopa dyskontowa waciwie odzwierciedla rzeczywisty koszt kapitay dla danego inwestora; NPV bo przedstawia aktywn warto efektu netto przez cay okres projektu inwestyvyjmego

lub v.2:Zastosowanie techniki dyskonta pozwala na sprowadzenie nakadw, kosztw i efektw realizowanych w rnych okresach do porwnywalnych w okrelonym momencie (zaktualizowanie). Dziki zastosowaniu dyskonta moliwe jest objcie analiz caego okresu funkcjonowania przedsiwzicia. Zmusza to oceniajcych do przygotowania moliwie dokadnych dugookresowych prognoz dziaania. Najczciej stosowanymi w praktyce metodami dyskontowymi w ocenie finansowej opacalnoci projektw inwestycyjnych s:

METODA WARTOCI ZAKTUALIZOWANEJ NETTO (NPV)Procedura szacowania zaktualizowanej wartoci netto (NPV) polega na dodawaniu do siebie zdyskontowanych na moment rozpoczcia budowy, oddzielnie dla kadego roku, rnic pomidzy przychodami i rozchodami pieninymi realizowanymi przez projekt inwestycyjny w kolejnych latach budowy i funkcjonowania projektu, przy staej stopie dyskontowej. Z pord kilku projektw najlepszy jest ten, z najwikszym NPVNPV pozwala: Oszacowa wpywy i wydatki gotwki realizowane w okresie budowy i eksploatacji projektu; Obliczy strumienie przepyww pieninych (NCF) dla kolejnych lat ycia projektu; Wyznaczy stop dyskontow i wspczynniki dyskontowe dla tej stopy; Zdyskontowa strumienie pienine

Zalety: korzy netto jest wyraona przepywem pieninym netto; uwzgldnia zmienno pienidza w czasie; zakada ujmowane w bezwzgldnej ocenie opacalnoci korzyci netto z caego cyklu ycia przedsiwzicia inwestycyjnego; wie przedsiwzicie inwestycyjne z dugofalowym celem dziaania firmy; moe by stosowana do szacowania opacalnoci zarwno dla przedsiwzi konwencjonalnych jak i niekonwencjonalnych; pozwala prowadzi analizy zwizane z ryzykiem przedsiwzicia inwestycyjnego i umoliwia prost interpretacj uzyskanych wynikw. pozwala zbudowa obiektywne bezwzgldne kryterium decyzyjne

Wady:

utrudniony wybr odpowiedniego poziomu stopy dyskontowej; nie pokazuje relatywnej opacalnoci przedsiwzicia inwestycyjnego; przyjmuje zaoenie o rwnoci stopy dyskontowej oraz stopy kapitalizacji wykorzystywanej do reinwestycji dodatkowych przepyww pieninych netto; ogranicza aktywne zarzdzanie przedsiwziciem inwestycyjnym po rozpoczciu jego realizacji. zakada pask krzyw rentownoci (stao stopy dyskontowej w caym cyklu ycia przedsiwzici inwestycyjnego

METODA WEWNTRZNEJ STOPY ZWROTU Metoda wewntrznej stopy zwrotu (IRR) jest drug spord najczciej wykorzystywanych w praktyce metod dyskontowych. IRR to stopa procentowa, przy ktrej obecna warto strumieni wydatkw pieninych jest rwna obecnej wartoci strumieni wpyww pieninych. Jest to wic taka stopa procentowa, przy ktrej warto bieca netto ocenianego przedsiwzicia inwestycyjnego jest rwna zero. (NPV = 0) IRR pokazuje bezporednio stop rentownoci badanych przedsiwzi. Pojedyncze przedsiwzicie inwestycyjne jest opacalne wwczas, gdy jego wewntrzna stopa zwrotu jest wysza (w skrajnym przypadku rwna) od stopy granicznej, bdcej najnisz moliw do zaakceptowania przez inwestora stop rentownoci

Metoda IRR pozwala: Ustali warto przepyww pieninych netto dla kolejnych lat funkcjonowania przedsiwzicia; Obliczy warto NPV zblion do zera lecz cigle dodatni (PV positive value of NPV) oraz warto NPV zblion do zera lecz ju ujemn (NV negative value of NPV). Obliczy warto IRR;

Zalety: uwzgldnia zmienno pienidza w czasie; moliwe jest porwnanie z kosztem pozyskania kapitau przez przedsibiorc; moliwe jest uwzgldnienie ryzyka w rozwaaniach dotyczcych efektywnoci inwestycji; moliwe jest wykorzystanie danych z istniejcych prognoz i analiz; moe posuy do porwnywania efektywnoci dwch projektw inwestycyjnych; jest swoist stop z inwestycji

Wady: jeeli wektor cash flow jest zmienny w okresie analizy, czyli zmienia si z dodatniego na ujemny uzyskany w wyniku analizy wynik IRR moe by niejednoznaczny; zaoenie, e dodatnie przepywy pienine s reinwestowane wg tej samej stopy procentowej.

9.Metody proste ich charakterystyka i sposoby wykorzystania.Finansowa analiza opacalnoci projektu inwestycyjnego jest podstawowym narzdziemoceny projektu inwestycyjnego dla waciciela projektu - promotora.Proste metody oceny finansowej projektw inwestycyjnych:- prostej stopy zwrotu,- okresu zwrotu,- analizy pynnoci.- analizy struktury kapitau;Prosta stopa zwrotuProsta stopa zwrotu jest stosunkiem zysku netto realizowanego w trakcie eksploatacji przedsibiorstwa do kapitau zaangaowanego w sfinansowanie pocztkowych nakadw inwestycyjnych w majtek trway i obrotowy. W zalenoci od potrzeb odbiorcw mona obliczy ten wskanik dla caego zainwestowanego kapitau (z punktu widzenia inwestorw, np. bankw) lub dla zainwestowanego kapitau wasnego (z punktu widzenia wacicieli). Dwie proste stopyzwrotu mona oblicza za pomoc nastpujcych wzorw:R-HR - prosta stopa zwrotu caego zainwestowanego kapitauRe - prosta stopa zwrotu zainwestowanego kapitau wasnegoF - zysk netto w roku ustabilizowanej dziaalnoci (po odliczeniu podatkw, amortyzacjii odsetek)Y - roczne odsetki od kredytw w roku normalnym/ cakowita warto zainwestowanego kapitau (kapita wasny + zobowizaniadugoterminowe)Q - kapita wasnyProste wskaniki zwrotu lub rentownoci bazuj na wielkociach rocznych, std te powinny one pochodzi z normalnego roku funkcjonowania przedsiwzicia, tzn. takiego, w ktrym wykorzystuje si pene zdolnoci produkcyjne i obsuguje si patnoci z tytuu wykorzystywania kredytw (odsetki). Utrudnieniem zwizanym z wyborem normalnego roku mog by rne czynniki wpywajce na poziom obliczanego wskanika (np. ulgi podatkowe, spacenie znacznej czci kredytw), dlatego do oblicze mona przyj wielkoci przecitne. To pozwoli, w sposb poredni, na uwzgldnienie w rachunku caego okresu funkcjonowania przedsiwzicia. Oceniany projekt inwestycyjny mona uzna za opacalny, gdy poziom wskanika - prosta stopa zwrotu - bdzie wyszy od pewnej danej wielkoci ksztatowanejprzez rynek lub kosztu uzyskania kredytw (kapitaw). Wtedy zaangaowanie rodkw w dany projekt gwarantuje wacicielom zadowalajce zyski od zastosowanego kapitau (np. w porwnaniu do lokaty bankowej), a kredytodawcom zapewnia zwrotkredytu wraz z odsetkami. W przypadku rozpatrywania kilku alternatywnych projektw najkorzystniejszym jest ten, dla ktrego prosta stopa zwrotu jest najwysza.Metoda obliczania prostej stopy zwrotu pozwala.1. Oszacowa cakowit warto kapitau (/) wykorzystanego do sfinansowaniacakowitych nakadw inwestycyjnych w majtek trway i obrotowy.2. Ustali kwot kapitau wasnego (Q) zainwestowanego w projekt.3. Obliczy zysk netto (F) w normalnym roku eksploatacji.4. Obliczy kwot odsetek do zapacenia w roku normalnym.5. Wykorzysta wyej przedstawione formuy w celu obliczenia prostej stopy zwrotucaego zainwestowanego kapitau (R) lub kapitau wasnego (Re)Okres zwrotuZastosowanie metody okresu zwrotu pozwala na okrelenie niezbdnego czasu, w ktrym odzyskany zostanie cakowity zainwestowany kapita w postaci generowanej przez projekt nadwyki (zysk netto + amortyzacja). Okres zwrotu oblicza si w latach lub miesicach.Okres zwrotu zainwestowanego kapitau obliczy mona midzy innymi przy pomocynastpujcej formuy:(=0/ - cakowity zainwestowany kapitap - okres zwrotu zainwestowanego kapitauFt - zysk netto w roku tDt - amortyzacja w roku tZ uwagi na to, e nakady poniesione na zakup ziemi i stworzenie majtku obrotowego zwrc si cakowicie w kocowej fazie funkcjonowania przedsiwzicia, czsto przy obliczaniu tego wskanika odejmuje si je od kwoty poniesionych nakadw pocztkowych.Jeli rozpatrujemy opacalno jednego projektu, to bdzie on zaakceptowany,gdy okres zwrotu bdzie mniejszy od maksymalnego okresu zwrotu wymaganegoprzez inwestora. W przypadku kilku moliwoci wybierany jest projekt, ktry umoliwianajszybsze odzyskanie zainwestowanego kapitau (okres zwrotu jest najkrtszy).Metoda obliczania okresu zwrotu pozwala:1. Wyznaczy pen warto inwestycji (/). D) dla kadego roku funkcjo- Obliczy generowan przez projekt nadwyk (Ft nowania przedsiwzicia. P Obliczy okres zwrotu wedug wzoru / = j (Fi + Dt). i=02. Porwna uzyskane wyniki z zaoeniami.Analiza pynnoci finansowej projektuAnaliza pynnoci swoim zakresem obejmuje wszystkie transakcje finansowe dokonywane w czasie budowy i eksploatacji projektu, ktre oddziaywaj na jego kondycj finansow. W szczeglnoci dotyczy to takich operacji jak:- obsuga kredytw (spata rat kapitaowych i odsetek),- wypata dywidend,- koszt ubezpiecze,- inne wydatki gotwkowe zwizane porednio z funkcjonowaniem projektu (wydatki zwizane ze sprzeda akcji itp.).Analiza pynnoci powinna by przeprowadzana z roku na rok i obejmowa cay okres ycia projektu.Analiza struktury kapitauFinansowanie nakadw inwestycyjnych zwizanych ze stworzeniem (powikszeniem) majtku trwaego i obrotowego powinno by zabezpieczone odpowiednimi rdami - kapitaem wasnym i obcym. Poniewa sposb finansowania w bardzo powany sposb wpywa na rentowno projektu inwestycyjnego, konieczne jest przeprowadzenie analizy struktury kapitau. Przy podejmowaniu decyzji o doborze rde finansowania przedsiwzicia szczegln uwag naley zwrci na takie czynniki,jak:- oprocentowanie kredytw inwestycyjnych,- rozoenie w czasie spaty rat kapitaowych,- oszczdnoci na podatku dochodowym uzyskiwane z tytuu zaliczenia kosztw finansowych (odsetek od kredytw) do kosztw cakowitych, co zmniejsza podstaw opodatkowania.Jednym ze wskanikw pozwalajcych na ocen struktury kapitau jest wskanikzaduenia dugoterminowego, obliczany jako stosunek dugoterminowych zobowizado kapitau wasnego:Rfe - wskanik zaduenia dugoterminowegoL - dugoterminowe zobowizania Q -kapita wasny.Nie ma generalnej reguy mwicej, jaka powinna by struktura kapitaw finansujcychprzedsiwzicie inwestycyjne. Instytucje finansujce gotowe s udziela kredytwdugoterminowych tylko do pewnego poziomu tego wskanika. Z punktu widzeniaprojektu korzystny jest taki udzia kapitaw obcych w caoci kapitaw, przyktrym moliwa jest pena obsuga patnoci z tytuu ich wykorzystywania. Analizastruktury kapitau i okrelenie jej wpywu na wyniki osigane przez przedsibiorstwopowinny by przeprowadzone wielowarstwowo dla znalezienia optymalnej

10.Omw rda i rodzaje ryzyka wystpujcego w procesie inwestycyjnym.Przez ryzyko moemy rozumie niebezpieczestwo niezrealizowania celu zaoonego przy podejmowaniu decyzji dotyczcej wyboru danego przedsiwzicia inwestycyjnego.

rda:-makrogospodarcze,-mikrogospodarcze,-mezogospodarcze.Przyczyny na poziomie makro zwizane s z analiz oglnogospodarcz kraju i stosunkw midzynarodowych. Zalicza si do tej grupy: stan gospodarki, czy jest ona w recesji, czy w fazie dobrej koniunktury; poziom inflacji, polityk monetarna, fiskaln, legislacyjn, celn; sytuacj spoeczn, itp.Czynniki mikroekonomiczne odnosz si do danego sektora, w ktrym realizowany jest projekt lub inwestycja. Przeprowadza si tu analiz sektorow w celu wykazania wszystkich uwarunkowa lokalnych, stopnia innowacyjnoci sektora, jego energochonno i mobilno, szanse wejcia i wyjcia, poziom dywersyfikacji produkcji, itp.Trzecia grupa czynnikw dotyczy uwarunkowa wewntrz firmy. Do ukazania specyfiki dziaalnoci operacyjno-finansowej, stosuje si analizy sytuacyjno-finansowe przedsibiorstwa. Te trzy gwne rda ryzyka pozwalaj nam na wyrnienie rodzajw ryzyka w inwestowaniu.Ryzyko systematyczne i specyficzneRyzyko systematyczne to ryzyko wywoane oglnymi warunkami gospodarowania (rynkowymi, branowymi, politycznymi, spoecznymi, prawnymi) i dotyczce wszystkich przedsiwzi inwestycyjnych realizowanych w danym regionie, czy kraju. Podmioty gospodarcze nie maja na ogol na nie bezporedniego wpywu. Do ryzyka systemowego zaliczamy: ryzyko finansowe ( ryzyko walutowe, ryzyko stopy procentowej, ryzyko inflacji), ryzyko polityczne, prawne, regionalne i branowe.Ryzyko specyficzne tkwi w samym przedsiwziciu inwestycyjnym i jest odmienne dla kadego z przedsiwzi. Zaley od cech charakterystycznych dla danej inwestycji. rdem tego ryzyka s czynniki mezogospodarcze i mikrogospodarcze. W celu zmniejszenia ryzyka systematycznego inwestorzy darz do uwzgldnienia dywersyfikacji produktw w projektach. Zalicza si tutaj: ryzyko techniczne, marketingowe, efektywnociowe, itp. (rdo: poz. nr 4, str. 24)Ryzyko projektu, przedsibiorstwa i wacicieliWedug kryterium skutkw decyzji w globalnej strategii przedsibiorstwa mona wyrni ryzyko projektu oraz ryzyko przedsibiorstwa i jego wacicieli.Ryzyko projektu inwestycyjnego to ryzyko nieukoczenia, niezrealizowania projektu w okrelonym czasie i zgodnie z przyjtymi zasadami. Wynika ono ze skali trafnoci zaoe technicznych, zaoe ekonomiczno-finansowych tego projektu. Rodzaj ryzyka zaley od rodzaju projektu. Wiksze ryzyko jest przy inwestycjach nowych, a mniejsze przy inwestycjach modernizacyjnych.Ryzyko przedsibiorstwa i jego wacicieli roni si od ryzyka inwestycji realizowanej. Ryzyko przedsibiorstwa zaley od relacji miedzy korzyciami z realizacji danego projektu, a korzyciami zwizanymi z eksploatowaniem majtku tego przedsibiorstwa. Ryzyko wacicieli jest zwizane z ryzykiem systematycznym i ich sklonosciami do lokaty kapitau w ronych firmach. Ryzyko pojedynczego projektu oddzialowuje na ryzyko przedsibiorstwa, a to z kolei na ryzyko wacicieli.Ryzyko operacyjne i finansoweWedug kryterium efektywnego doboru projektu inwestycyjnego wyodrbniono ryzyko operacyjne i ryzyko finansowe.Ryzyko operacyjne jest to ryzyko poniesienia strat w wyniku dziaania niesprawnych systemw, niewystarczajcej kontroli, bdu czowieka lub niewaciwego zarzdzania. (rdo: poz. nr 2, str. 119) Zwizane jest ono ze zmianami w strukturze aktyww. Wynika ono ze stopnia wpywu zmian sprzeday na ksztatowanie si zysku operacyjnego. Mog wiec mi na nie wpyw: zmiany cen surowcw, zmiany technologii, konkurencja, sia marketingowa, nowoczesne zarzdzanie. (rdo: poz. nr 1, str. 163) Ryzyko finansowe wynika ze zmian w strukturze pasyww przedsibiorstwa. Zmiany te zachodz zarwno w sferze kapitaw (kapita wasny a kapita obcy) jak i w sferze zobowiza i nalenoci. Gdy udzia kapitau obcego jest wikszy, prowadzi to do zwikszenia ryzyka finansowego. Ryzyko finansowe i operacyjne mona ocenia za pomoc tzw. dwigni finansowej i operacyjnej.

11.Omw metody uwzgldniania ryzyka w projektach inwestycyjnych;

Metody uwzgldniania ryzykaZapewnienie penej wiarygodnoci wynikw rachunku opacalnoci wymaga uwzgldnienia w nim ryzyka towarzyszcego projektowanej inwestycji. Cel ten najczciej jest osigany poprzez zastosowanie: Metody stopy dyskontowej uwzgldniajcej ryzyko (risk-adjusted discount rate method) Metody ekwiwalentu (rwnowanika) pewnoci (certainty equivalent method)

Metoda stopy dyskontowej uwzgldniajcej ryzyko:Stopa procentowa, stanowica podstaw oblicze w dyskontowych metodach rachunku finansowego / ekonomicznego, wyznacza graniczn (wymagan) stop rentownoci. Podniesienie poziomu tej stopy o tzw. premi za ryzyko, ktrej wysoko zaley od oceny ponoszonego ryzyka, zaostrza wymagania stawiane projektowi.

Cechy metody stopy dyskontowej:1. Inwestor uzyskuje pewien margines bezpieczestwa, ktrego rozmiary wyznacza wielko premii za ryzyko.2. Do realizacji zaakceptowane zostan jedynie te przedsiwzicia inwestycyjne, ktre posiadaj ten margines (stwarza to szanse, i nawet w przypadku niepenego zrealizowania zakadanych efektw inwestycji, projekt nie okae si w rzeczywistoci nieopacalny). 3. Metoda moe by wykorzystywana przy porwnywaniu projektw charakteryzujcych si rnym poziomem ryzyka.

Do oceny poszczeglnych projektw wykorzystuje si wwczas stopy dyskontowe uwzgldniajce rne premie za ryzyko waciwe dla ocenianych projektw. Metoda stopy dyskontowej uwzgldniajcej ryzyko wymaga oszacowania wielkoci premii za ryzyko oczekiwanej przez inwestora. W praktyce na poziom premii za ryzyko uwzgldnianej przez inwestora wpywa nie tylko poziom niepewnoci zwizany z prognoz przepyww pieninych netto projektu, lecz rwnie skonno danego inwestora do ponoszenia ryzyka. Inwestor bardziej skonny do ponoszenia ryzyka oszacuje bowiem premi za ryzyko na niszym poziomie, ni uczyni to inwestor preferujcy bezpieczestwo swoich inwestycji.

Metoda ekwiwalentu pewnoci: Ekwiwalent pewnoci definiuje si jako warto otrzyman z pewnoci, ktra ma t sam uyteczno co warto oczekiwana niepewnej decyzji. Ekwiwalent pewnoci przepywu pieninego jest zatem t czci wartoci przepywu otrzyman z pewnoci, ktr inwestor ceni w takim samym stopniu, jak oczekiwana warto tego przepywu.

Procedura oceny opacalnoci projektw inwestycyjnych wykorzystujc metod ekwiwalentu pewnoci obejmuje dwa etapy:1. oszacowanie ekwiwalentu pewnoci przepyww pieninych netto projektu w kolejnych latach;2. ustalenie wartoci NPV na podstawie ekwiwalentu pewnoci z wykorzystaniem stopy procentowej niezawierajcej premii za ryzyko.

Jedn z metod szacowania ekwiwalentw pewnoci przepyww pieninych netto jest wykorzystanie w tym celu wspczynnikw ekwiwalentu pewnoci (et). Ekwiwalent pewnoci przepyww pieninych netto ustalamy wwczas jako iloczyn tych przepyww i wspczynnikw ekwiwalentu pewnoci w kolejnych latach okresu obliczeniowego.

Ustalamy je na podstawie rwnania:

Gdzie:et wspczynnik ekwiwalentu pewnoci w kolejnym roku t;iRF - stopa procentowa wolna od ryzyka;iRP stopa procentowa wyraajca premi za ryzykot = 0,1,2,3,.. n, - kolejny rok okresu obliczeniowego.

12.Scharakteryzuj najistotniejsze rnice pomidzy ocen ekonomiczn i finansow inwestycji. Metody finansowej oceny projektw inwestycyjnych umoliwiay znalezienie odpowiedzi na pytania dotyczce rentownoci projektu w ujciu finansowym. Nie odzwierciedlaj one jednak penych efektw wdroenia projektu z punktu widzenia gospodarki (otoczenia). Do tego su metody ekonomiczne oceny projektw okrelajce wkad danego projektu inwestycyjnego w rozwj gospodarczy kraju. Analizujc ocen projektw inwestycyjnych naley pamita, e punkt widzenia moe by zwizany ze znacznie szersza perspektyw, np. makroekonomiczn, spoeczn, ekologiczn czy te polityczn. Szersza perspektywa powoduje zmian celw przeprowadzonej analizy. Gdy w ocenie opracowywanej z punktu widzenia przedsibiorstwa lub jego waciciela (ocena finansowa) celem jest wzrost korzyci lub dochodu tego przedsibiorstwa lub waciciela, tak w ocenie caociowej (ocenie ekonomicznej) celem jest wzrost dobrobytu.Kryteria Ocena ekonomiczna Ocena finansowa

Punkt widzenia Caociowy (oglny) lub spoeczny Indywidualny, przedsibiorstwa lub waciciela

Cele Wzrost dobrobytu Wzrost korzyci lub dochodu indywidualnego, (przedsibiorstwa lub waciciela)

Korzyci Kady rodzaj satysfakcji lub wzrostu dobrobytu, cznie z dochodem pieninym Dochd pieniny

Mierzenie korzyci Ch pacenia lub przyjcie wynagrodzenia Dochd pieniny

Koszty Kady rodzaj niezadowolenia lub spadku dobrobytu, cznie z kosztem pieninym Koszt pieniny

Mierzenie kosztw Alternatywny koszt Koszt pieniny

Warto Zmiana netto dobrobytu Zmiana netto dochodu pieninego

13.Omw analiz progu rentownoci cechy, zalety, wady oraz sposoby wyznaczania.Analiza punktu opacalnociAnaliza punktu opacalnoci {BEP ~ break-even point) przeprowadzana jest w celu ustalenia minimalnej wielkoci produkcji (sprzeday), przy ktrej dochody ze sprzeday pokrywaj cakowite koszty produkcji. Przy tej wielkoci produkcji projekt nie generuje ani zyskw, ani strat. Metoda wyznaczania punktu opacalnoci (progu rentownoci) oparta jest na podziale kosztw na stae i zmienne (koszty stae s jednakowe dla kadej wielkoci produkcji). Punkt ten wyznacza mona metod graficzn i algebraiczn.

Graficzny sposb wyznaczenia BEP przedstawia rys. 3.

Algebraiczny sposb wyznaczenia progu rentownoci polega na zastosowaniu nastpujcych wzorw (dla produkcji jednoasortymentowej):

a) w ujciu ilociowym:

b) w ujciu wartociowym:

c) zmodyfikowana formua pozwala na oszacowanie stopnia wykorzystania zdolnoci

FC - koszty stateSP ~ jednostkowa cena sprzedayVC - jednostkowe koszty zmienne przy wykorzystaniu 100% zdolnoci produkcyjnychR ~ warto sprzeday realizowana przy penym wykorzystaniu zdolnoci produkcyjnych (C? SP = R)QVC - cakowite koszty zmienne przy penym wykorzystaniu zdolnoci produkcyjnych.

Z samej konstrukcji formuy wyznaczania punktu opacalnoci wynikaj nastpujce wnioski:- Wysoki prg rentownoci wiadczy o tym, e przedsibiorstwo jest bardzo wraliwe na zmiany w poziomie produkcji (sprzeday) oraz na czynniki zewntrzne okresowy spadek produkcji i sprzeday moe spowodowa trudnoci finansowe.- Im wysze koszty stae ponosi przedsibiorstwo, tym wyszy jest prg rentownoci- Im wiksza jest rnica pomidzy jednostkow cen sprzeday i jednostkowym kosztem sprzeday, tym niszy jest prg rentownoci.

Wikszo przedsibiorstw wytwarza kilka lub kilkanacie produktw. Przy produkcji wieloasortymentowej wyznaczanie progu rentownoci jest skomplikowane z uwagi na konieczno uwzgldnienia dodatkowego czynnika - struktury asortymentowej. Rachunek taki opiera si na takich samych zaoeniach jak dla produkcji jednoasortymentowej; jego przeprowadzenie wymaga zastosowania bardziej zoonych metod.

14.Omw podejcie (postawy) inwestora wobec ryzyka. neutralno inwestor nie przywizuje znaczenia do stopnia zrnicowania dochodw moliwych do osignicia w wyniku inwestycji. Inwestuje wwczas, gdy szansa uzyskania dochodw przewysza niebezpieczestwo poniesienia strat. Interesuje si gwnie tym aby inwestycja przyniosa dochd. awersja inwestor unika ryzyka, nie inwestuje gdy szansa osignicia dochodw jest zbyt maa.Im bardziej inwestor unika ryzyka, tym wiksze musz by szanse osignicia dochodw. Jedynie dua szansa osignicia dochodw moe przekona inwestora do podjcia ryzyka. skonno inwestuje nawet wwczas, gdy niebezpieczestwo poniesienia straty jest wiksze od szansy osignicia zysku. Im wiksza skonno inwestora do ryzyka, tym wiksza moliwo poniesienia straty.15.pominte16.Scharakteryzuj metod stopy dyskontowej uwzgldniajc ryzyko. Stopa dyskontowa: stopa ta odzwierciedla minimaln wymagan przez inwestorw stop zysku (stop graniczn), poniej ktrej realizacja danego przedsiwzicia jest nieopacalna porwnywalne dochody mona uzyska angaujc posiadane rodki finansowe w inny i bezpieczny sposb (dugoterminowe lokaty bankowe, obligacje pastwowe). Cechy: 1.Najbardziej precyzyjnym narzdziem oceny opacalnoci przedsiwzi inwestycyjnych s metody dyskontowe. 2.Uwzgldniaj one, w przeciwiestwie do prostych metod oceny, rozoenie w czasie przewidywanych wpyww i wydatkw zwizanych z badan inwestycj. 3. Suy temu wykorzystanie rachunku dyskontowego, ktry pozwala sprowadzi do porwnywalnoci nakady i efekty realizowane w rnych okresach (ustalenie ich wartoci obecnej, tj. zdyskontowanej na moment przeprowadzenia oceny, stanowi podstaw dalszego wnioskowania). 4.Metody dyskontowe daj moliwo objcia ocen caego okresu funkcjonowania przedsiwzicia, a wic zarwno okresu jego realizacji, jak i penego okresu, w ktrym przewiduje si osiganie efektw. 5.Sprzyja to dokadnoci oceny, narzuca jednak konieczno oszacowania wielkoci wpyww i wydatkw w caym okresie objtym rachunkiem. 6. Podstawowe znaczenie ma przy tym oparcie tego szacunku na wnikliwych badaniach dotyczcych zarwno uwarunkowa zwizanych z charakterem rozpatrywanych przedsiwzi inwestycyjnych, jak i przyszych warunkw dziaania firmy (podmiotu). 7.Wraz z wydueniem okresu objtego rachunkiem szacunek ten staje si coraz trudniejszy, z uwagi na rosnc niepewno co do przewidywanej sytuacji rynkowej. 8. Trudnoci te wzrastaj znacznie w gospodarce charakteryzujcej si du zmiennoci parametrw ekonomicznych i innych warunkw funkcjonowania podmiotu realizujcego projekt. Wielko stopy dyskontowej jest istotnym parametrem w analizie finansowej oceny projektu, Warto stopy dyskontowej oblicza si w oparciu o koszt kapitau c: gdzie: c: rozwaany koszt kapitau r: stopa ryzyka biznesowego s: stopa bezpieczestwa Zgodnie z metodologi rachunku kosztw kapitau, moemy okreli dwa rodzaje stp dyskontowych: -stopa dyskontowa dla okrelonego rodzaju dziaalnoci bd nawet kadego przedsibiorstwa (podmiotu) ustalana na podstawie konkretnych wspczynnikw zyskownoci, rnicych si znacznie w zalenoci od brany a nawet firmy; -przecitna stopa dyskontowa dla gospodarki, ustalana na podstawie kosztu kapitau c, ktry jest rwny rocznej stopie procentowej d dla depozytw kapitaowych w bankach o wysokim stopniu bezpieczestwa. Do najczciej stosowanych w praktyce metod dyskontowych nale: 1.Metoda wartoci biecej (zaktualizowanej) netto (net present value NPV); 2. Metoda wewntrznej stopy zwrotu (internal rate of return IRR). ZAKTUALIZOWANA WARTO NETTO (NPV) Procedura szacowania zaktualizowanej wartoci netto (NPV) polega na dodawaniu do siebie zdyskontowanych na moment rozpoczcia budowy, oddzielnie dla kadego roku, rnic pomidzy przychodami i rozchodami pieninymi realizowanymi przez projekt inwestycyjny w kolejnych latach budowy i funkcjonowania projektu, przy staej stopie dyskontowej (r). NPV = NCF0a0 + NCF1a1 + NCF2a2 + NCFnan. NPV zaktualizowana warto netto projektu; NCF przepywy pienine netto (wpywy wydatki) generowane w kolejnych latach funkcjonowania projektu (net cash flow). a wspczynniki dyskontowe dla kolejnych lat przy staej stopie dyskontowej r. an = 1 / (1 + r) n NPV > 0 - to projekt jest opacalny NPV < 0 - to projekt jest nieopacalny NPV = 0 - to projekt ... wychodzi na 0 i naley przyj inne kryterium opacalnoci inwestycji Zalety NPV: -korzy netto jest wyraona przepywem pieninym netto; -uwzgldnia zmienno pienidza w czasie; -zakada ujmowane w bezwzgldnej ocenie opacalnoci korzyci netto z caego cyklu ycia przedsiwzicia inwestycyjnego; -wie przedsiwzicie inwestycyjne z dugofalowym celem dziaania firmy; - by stosowana do szacowania opacalnoci zarwno dla przedsiwzi konwencjonalnych jak i niekonwencjonalnych; -pozwala prowadzi analizy zwizane z ryzykiem przedsiwzicia inwestycyjnego i umoliwia prost interpretacj uzyskanych wynikw. -pozwala zbudowa obiektywne bezwzgldne kryterium decyzyjne Wady: -utrudniony wybr odpowiedniego poziomu stopy dyskontowej; -nie pokazuje relatywnej opacalnoci przedsiwzicia inwestycyjnego; -przyjmuje zaoenie o rwnoci stopy dyskontowej oraz stopy kapitalizacji wykorzystywanej do reinwestycji dodatkowych przepyww pieninych netto; -ogranicza aktywne zarzdzanie przedsiwziciem inwestycyjnym po rozpoczciu jego realizacji. -zakada pask krzyw rentownoci (stao stopy dyskontowej w caym cyklu ycia przedsiwzici inwestycyjnego); Wewntrzna stopa zwrotu (IRR) Metoda wewntrznej stopy zwrotu (IRR) jest drug spord najczciej wykorzystywanych w praktyce metod dyskontowych. IRR > rozpatrywanej stopy dyskontowej to projekt zatwierdzamy IRR < rozpatrywanej stopy dyskontowej to projekt odrzucamy IRR = rozpatrywanej stopy dyskontowej przypadek graniczny Zalety: -uwzgldnia zmienno pienidza w czasie; -moliwe jest porwnanie z kosztem pozyskania kapitau przez przedsibiorc; -moliwe jest uwzgldnienie ryzyka w rozwaaniach dotyczcych efektywnoci inwestycji; -moliwe jest wykorzystanie danych z istniejcych prognoz i analiz; -moe posuy do porwnywania efektywnoci dwch projektw inwestycyjnych; jest swoist stop z inwestycji. Wady: jeeli wektor cash flow jest zmienny w okresie analizy, czyli zmienia si z dodatniego na ujemny uzyskany w wyniku analizy wynik IRR moe by niejednoznaczny; zaoenie, e dodatnie przepywy pienine s reinwestowane wg tej samej stopy procentowej. Metoda obliczania IRR pozwala: Ustali warto przepyww pieninych netto dla kolejnych lat funkcjonowania przedsiwzicia; Obliczy (metod kolejnych przyblie, zmieniajc stop dyskontow) warto NPV zblion do zera lecz cigle dodatni (PV positive value of NPV) oraz warto NPV zblion do zera lecz ju ujemn (NV negative value of NPV)17.Omw metody oceny ekonomicznej projektu. - Analiza kosztw i korzyci - CBA Cost-Benefit Analysis, - Analiza Efektywnoci Kosztowej - CEA Cost- Effectiveness Analysis, - Analiza wielokryterialna - MCA Multi-Criteria AnalysisAnaliza kosztw i korzyci to analiza ekonomiczna posugujca si wartociami ekonomicznymi, ktre odzwierciedlaj wartoci, jakie spoeczestwo byoby gotowe zapaci za okrelone dobro lub usug. Jej podstawowym przejawem jest analiza kosztw i korzyci, ktra rni si od zwykej oceny finansowej tym, e uwzgldnia wszystkie zyski (korzyci) i straty (koszty), niezalenie od tego, kto je ponosi.Analiza K/K przybiera czsto posta analizy ekonomicznej, w ktrej koryguje si wyniki analizy finansowej o efekty fiskalne, efekty zewntrzne oraz ceny rozrachunkowe.Wskanik B/C (kosztw/korzyci) ustala si jako stosunek zdyskontowanych korzyci do sumy zdyskontowanych kosztw generowanych w okresie odniesienia.Uznaje si, e inwestycja jest efektywna, jeeli wskanik B/C jest wikszy lub rwny jednoci, co oznacza, e warto korzyci przekracza warto kosztw inwestycji.

Zawiera nastpujce elementy: Wszystkie nakady inwestycyjne i odtworzeniowe; Koszty eksploatacyjne przez cay cykl ycia inwestycji; Wycenione korzyci;Wskaniki ekonomiczne:-Ekonomiczna Wewntrzna Stopa Zwrotu (EIRR); -Ekonomiczna Warto Bieca Netto (ENPV);- Okres zwrotu (prosty i zdyskontowany), Korekty fiskalne (wyeliminowanie transferw) Odliczenie podatkw porednich, subwencji, dotacji, itp. patnoci majcych charakter wycznie transferu dochodu.Korekta o efekty zewntrzne (ang. externalities) Zarwno pozytywne, jak i negatywne, powstaj, gdy dziaalno jednego podmiotu powoduje zmian w dobrobycie innych jednostek gospodarczych i zmiana ta nie jest rekompensowana.-metodologia OECD uwzgldnianie efektw zewntrznych tylko w formie opisowej, ze wzgldu na ich mae znaczenie-metodologia UNIDO efekty zewntrzne s wyceniane i wczane do opacalnoci ekonomicznej projektu.-uwzgldnienie oddziaywania na rodowisko przy zastosowaniu metody jakociowo-ilociowych, nawet nieprecyzyjne szacunki daj moliwo uchwyci cz istotnych kosztw rodowiskowych.Przeksztacenie z cen rynkowych w ceny rozrachunkowe (ang. shadow prices) Ceny ukryte wystpuj gdy mamy do czynienia z zakceniami na rynku np.: monopole, bariery handlowe, regulacje prawne w zakresie cen i pac, itp.

CEA Cost-Effectiveness Analysis - Analiza Efektywnoci Kosztowej Obliczenie wskanika efektywnoci kosztowej Naley obliczy efektywno kosztow inwestycji za pomoc redniorocznego kosztu jednostkowego. Wskanik efektywnoci kosztowej = rednioroczna miara rezultatu/rednioroczny kosztrednioroczna miara rezultatu - miar rezultatu bdzie bezporedni efekt realizowanego projektu np. ilo nowych uytkownikw podczonych do sieci kanalizacyjnej czy te planowana liczba nowych turystw jako rezultat poprawy stanu rodowiska naturalnego.rednioroczny koszt - obejmuje roczne koszty operacyjne po realizacji projektu (wraz z amortyzacj)Roczne koszty operacyjne (eksploatacyjne) koszty generowane w wyniku realizacji projektu w okresie rocznym. Jest to wic zmiana kosztw wywoana realizacj projektu, wraz z amortyzacj (zmiana w roku nastpnym po realizacji projektu). Amortyzacja stanowi odzwierciedlenie nakadw inwestycyjnych. Analiza wielokryterialnaNaley pamita, e nie w kadym przypadku moliwe jest sporzdzenie penej ilociowej analizy dostpnych wariantw. Nie kady efekt czy wymg jest moliwy do przedstawienie w formie ilociowej czy tym bardziej pieninej. W takim przypadku w studium powinna znajdowa si analiza wielokryterialna. Naley pamita, e analiza wielokryterialna jest analiz bardziej subiektywn i czsto wymagajc wiedzy eksperckiej. Metodologi przygotowania i przeprowadzenia analizy wielokryterialnej przedstawiono poniej:

18.Omw sposoby finansowania projektw inwestycyjnych.Finansowanie inwestycji to temat zoony. Przygotowujc jakikolwiek projekt i jego inynieri finansow naley wzi pod uwag bardzo wiele czynnikw. Niejednokrotnie prawidowy wybr rda finansowania decyduje o powodzeniu caego przedsiwzicia. A moliwoci mamy wiele.Moemy tu wyszczeglni tradycyjne i popularne formy pozyskania kapitau, do ktrych nale:poyczki gotwkowe- przy bardzo niewielkich projektach mog by doskonaym rdem finansowania, a udzieli ich mog zarwno instytucje finansowe, jak i rodzina, czy znajomi;kredyty bankowe- tradycyjne i najbardziej popularne rdo finansowania;leasing- kolejne po kredytach popularne rdo finansowania rodkw trwaych, a nawet nieruchomoci; od kilku lat funkcjonuje u nas leasing zwrotny, ktry pozwala uwolni zamroone rodki tkwice w nieruchomociach, czy rodkach trwaych z przeznaczeniem np. na rozwj firmy;-leasing finansowy.Trwa zwykle duej ni umowa leasingu operacyjnego. Czas trwania umowy jest zbliony do okresu uywania przedmiotu umowy. Wan sprawa jest finansowanie utrzymania przedmiotu leasingu, czasem jest tu sporzdzona specjalna umowa, jeli koszty eksploatacji ponosi leasingodawca.-leasing operacyjny.Jest zawierany na czas krtszy ni wynosi okres przydatnoci dobra do uytkowania. Istnieje moliwo przerwania umowy przed jej uzgodnionym terminem z powodu pojawienia si na rynku urzdze nowoczeniejszych ni przedmiot umowy. Dotyczy to takich wyrobw, ktre szybko starzej si, np. sprztu komputerowego. Koszty eksploatacji ponosi leasingodawca i s czci opat leasingowych.-leasing zwrotny (back).Ten rodzaj leasingu dotyczy najczciej nieruchomoci. Pozwala wacicielowi potrzebujcemu gotwki na sprzeda spce leasingowej posiadanych dbr z zachowaniem prawa do korzystania z nich oraz z moliwoci odzyskania tytuu wasnoci po zakoczeniu kontraktu. Instytucja leasingu zwrotnego jest bardzo korzystna dla poprzedniego waciciela, poniewa umoliwia mu dalsze korzystanie bez koniecznoci ponoszenia duych nakadw.faktoring>- stosunkowo moda na naszym rynku forma finansowania dziaalnoci, ktra jednak nie jest form finansowania ukierunkowan na realizacj inwestycji; korzystanie z faktoringu znaczco skrci nam termin spywu nalenoci i poprawi pynno finansow; moe zastpi kredyt obrotowy i pozwoli na oferowanie duszych terminw patnoci naszym odbiorcom; porednio moe te przyczyni si do realizacji inwestycji, jeeli przeznaczymy na ni rodki, ktre do tej pory mielimy zamroone w nalenociach, ale ten wariant wymaga przeprowadzenia dokadniejszej analizy.fundusze unijne- s bardzo atrakcyjn form finansowania inwestycji; jeeli speniamy okrelone kryteria moemy uzyska do 50% dofinansowania naszego projektu (w pewnych przypadkach nawet wicej) a dobrze przygotowana inynieria finansowa projektw wykorzystujcych rodki z funduszy UE pozwala na przeprowadzenie inwestycji z minimalnym wkadem wasnym, lub nawet cakowicie bez niego.Jeeli nasz projekt inwestycyjny jest przedsiwziciem, ktre w perspektywie przyniesie ponadprzecitn stop zwrotu moemy sprbowa skorzysta z innych, bardzo rozpowszechnionych w krajach zachodnich rde finansowania, do ktrych nale:venture capital- stosunkowo mao rozpowszechnione u nas potencjalne rdo finansowania duych projektw, charakteryzujcych si znacznie wysz ni przecitna stop zwrotu z inwestycji;Business Angels- Anioowie Biznesu - to najczciej ludzie, ktrzy w yciu dorobili si ju majtku i chc posiadane pienidze dobrze zainwestowa, czsto - wykorzystujc wasne dowiadczenie - angauj si w projekt i pomagaj w jego realizacji.

19. Omw zasad wartoci pienidza w czasie pojcie procentu, dyskonta.

Zasada wartoci pienidza w czasie mwi, e okrelona kwota pienina ma w dniu dzisiejszym wiksz warto ni ta sama jego kwota w przyszoci, i jest to niezalene od zmian oglnego poziomu cen.Przyczyny utraty wartoci pienidza: spadek siy nabywczej - to konsekwencja dodatniej inflacji, e produkt, ktrego cena wynosi dzi 1 z za rok najprawdopodobniej bdzie kosztowa wicej ni 1 z; moliwo inwestowania - zakadajc korzystn inwestycj, kwota 1 z po zainwestowaniu na pewien okres warta jest wicej ni 1 z; wystpowanie ryzyka - ryzyko wystpuje wtedy, gdy istnieje moliwo uzyskania w przyszoci sumy pieninej mniejszej ni suma, ktr dana osoba inwestor spodziewa si otrzyma; preferowanie biecej konsumpcji - wikszo ludzi przedkada biec konsumpcj ponad przysz konsumpcj, tzn. 1 z teraz jest bardziej cenione ni suma pienina 1 z przeznaczona na konsumpcj za rok

Miar tempa zmiany wartoci pienidza w czasie jest: stopa procentowa (jeeli chcemy obliczy warto przysz znanej wartoci dzisiejszej) stopa dyskontowa (jeeli znamy kwot przysz a chcemy ustali jej warto na dzi).

Wyrnia si dwa typy wartoci pienidza w czasie: warto przysz, ktra okrela, jak kwot bdziemy dysponowali w dowolnym momencie w przyszoci z dzi inwestowanych rodkw pieninych, warto obecn, ktra informuje, ile aktualnie jest warta okrelona kwota pienina, jak spodziewamy si otrzyma w dowolnym momencie w przyszoci

Kady z tych typw wartoci pienidza w czasie moe by wyznaczany dla dwch rodzajw patnoci pieninych: patnoci jednorazowych, ktre wystpuj w jednym momencie czasu lub te s to patnoci cykliczne, otrzymywane lub inwestowane nieregularnie i kada z nich ma inn warto jednostkow, patnoci okresowych, nazywanych inaczej strumieniem staych patnoci (annuity), ktre wystpuj cyklicznie, regularnie, w jednakowych odstpach czasu i ich pojedyncza warto jest zawsze taka sama

Procent:

Dochd jaki waciciel kapitau otrzymuje za zbycie tego prawa, stanowi cen kapitau poyczkowego i nazywany jest procentem. Procent jest dochodem powstajcym wtrnie. Odzwierciedla udzia waciciela kapitau w zyskach podmiotu, ktry poyczy ten kapita i efektywnie go wykorzysta w swojej organizacji. W praktyce w transakcjach kredytowych cen kapitau poyczkowego ustala si jako relacj procentu do kwoty poyczonego kapitau. Relacja ta nosi miano stopy procentowej

Poziom stopy procentowej/dyskontowej zaley od: Poday kapitau poyczkowego; Popytu na kapita poyczkowy; Ryzyka; Procesw inflacyjnych; Naturalnych preferencji pynnoci; Polityki pieninej pastwa

20. PPP jako model realizacji projektw inwestycyjnych.

Definicja PPP wg polskiej ustawy o PPP partnerstwo publiczno-prywatne wsplna realizacja przedsiwzicia oparta na podziale zada i ryzyk pomidzy podmiotem publicznym i partnerem prywatnym. Wg PARP istota tego modelu sprowadza si do 3 W wsppracy, wspdziaania i wspodpowiedzialnoci. Przykadowe inwestycje realizowane w formule PPP to Autostrada A2 odcinek wiecko Konin, Autostrada A1 odcinek Gdask Toru. Korzyci: SEKTOR PUBLIUCZNY moliwo realizacji zada publicznych przy ograniczonych rodkach publicznych, szybsze wdraanie projektw i realizacja inwestycji, zwiksza efektywno operacyjn, optymalizacja ryzyka zwizanego z inwestycj, podniesienie jakoci wiadczonych usug publicznych, wzrost innowacyjnoci w sektorze publicznym SEKTOR PRYWATNY gwarantowany na poziomie okrelonym w umowie zwrot nakadw, pewno uzyskania zysku w dugiej perspektywie, moliwo generowania zysku od stron 3 np. wynajcie wolnej powierzchni, moliwo rynkowego przetestowania innowacyjnego rozwizania, wzrost prestiu i zaufania opinii publicznej. Na wiecie Wielka Brytania jest na 1 miejscu wrd krajw stosujcych PPP i znacznie odstaje w tym zestawieniu od pozostaych krajw.